NHÓM TRÌNH: TỔ I LỚP BSYHCTLT09

NHÓM TRÌNH : TỔ I1. 2.3.4.5.6.7.8.9.10.11.12.13. 14. 15.

ĐẠI CƯƠNGChiếm 20,6% trong các bệnh lý phổi Trước đây: hiếm, Ngày nay: rất phổ biến Liên quan chặt chẽ với thói quen hút thuốc lá Nam > Nữ Tăng theo tuổi, đều đặn: nước công nghiệp,

đang phát triểnTiên lượng khó lường, thời gian sống chỉ còn

đạt < 5 năm. Khi có triệu chứng = “tử” TL chỉ thay đổi được nhờ chẩn đoán sớm

GDSK

DÒCH TEÅ HOÏC UNG THÖ PHOÅI

Ñaàu TK XX, K phoåi laø moät beänh hieám. 1912, tæ leä K phoåi nguyeân phaùt ôû Myõ vaø Taây AÂu laø < 0.5% .

K phoåi 0.5% moãi naêm, thaønh thò > noâng thoân (1.2 – 2 ).

Ngaøy nay laø nguyeân nhaân töû vong haøng ñaàu ôû nam .

Tæ leä ôû nöõ ngaøy caøng .ÔÛ caùc nöôùc ñang phaùt trieån.

Taïi Vieät Nam öôùc tính moãi naêm phaùt hieän 150000 ca k môùi maéc vaø coù 75000 ca töû vong.

NGUYEÂN NHAÂN VAØ ÑIEÀU KIEÄN THUAÄN LÔÏI :

A. THUOÁC LAÙ VAØ UNG THÖ PHOÅI : Thuoác laù laø nguyeân nhaân noåi baät cuûa K phoåi

Caùc yeáu toá nguy cô phaùt trieån K phổi ôû ngöôøi huùt thuoác laù :

Thôøi gian huùt ,Soá ñieáu thuoác huùt(soá goùi/ngaøy x naêm huùt ), Loaïi thuoác huùt ,Tuoåi baét ñaàu huùt

Huùt thuoác caøng nhoû tuoåi, nguy cô K phoåi caøng cao.

Huùt thuoác laù vaø aên môõ nhieàu coù nguy cô phaùt trieån K phoåi.

B. YEÁU TOÁ NOÄI SINH CUÛA UNG THÖ PHOÅI :

< 20% ngöôøi huùt thuoác laù nhieàu phaùt trieån K.

K phoåi thöôøng xaûy ra trong gia ñìnhÑa soá BN, yeáu toá ngoaïi sinh quan troïng

hôn.

D. CAÙC YEÁU TOÁ KHAÙC LIEÂN QUAN ÑEÁN UNG THÖ PHOÅI :

1. Khoùi thuoác trong moâi tröôøng :Khoùi thuoác laø yeáu toá sinh ung quan troïng

nhaát trong K phoåi.Khoùi thuoác thuï ñoäng chöùa taát caû caùc

chaát sinh ung. Khoùi thuoác phuï (side stream) khoâng qua ñaàu

loïc chöùa chaát sinh ung 100 laàn hôn khoùi thuoác huùt.

20 – 30% K ôû ngöôøi khoâng huùt thuoác coù theå do tieáp xuùc yeáu toá moâi tröôøng.

2.OÂ nhieãm khoâng khí :Ñoát nhieân lieäu hoùa thaïch --> hydrocarbon

ña voøng. Khoùi xe, chaát thaûi ñoäng cô diesel, boät caây,chaát thaûi coâng nghieäp.

Coâng nhaân tieáp xuùc saûn phaåm ñoát chaùy nhieân lieäu coù tæ leä K phoåi cao.

Coâng nhaân tieáp xuùc khoùi than coù nguy cô K 50% cao hôn sau 20 naêm tieáp xuùc.

3.Kinh teá xaõ hoäi :Coù töông quan nghòch giöõa K phoåi vaø tình traïng kinh teá – xaõ hoäi .Do huùt thuoác, ngheà nghieäp, tieáp xuùc vôùi chaát oâ nhieãm

4.Chất phong xạSaûn phaåm cuûa Uranium coù theå gaây K phoåi. Keát hôïp Radon vaø huùt thuoác gia nguy cô theo caáp soá nhaân.

GIAÛI PHAÃU BEÄNH :Vò trí : P > T, Thuøy treân > Thuøy döôùi. 55% ôû trung taâm, 34% ôû ngoaïi bieân , 11% khoâng xaùc ñònh vì K lan traøn .Theo loaïi K :

K teá baøo gai ( teá baøo vảy ) : ÔÛ trung taâm,lieân quan tôùi thuoác laù,nam > nöõ, phaùt trieån chaäm,coù khuynh höôùng hoaïi töû trung taâm(10%)

K teá baøo nhoû ( small cell carcinoma): phaùt trieån raát nhanh, di caên haïch vaø maùu sôùm, thöôøng ñaõ di caên vaøo thôøi ñieåm phaùt hieän bònh ( haïch roán vaø trung thaát, gan , naõo, khôùp , thöôïng thaän , tuïy, giaùp, tinh hoaøn ...),phaàn lôùn ôû PQ trung taâm sau ñoù lan toaû khaép nôi

K teá baøo tuyeán ( Adenocarcinoma ):

ña soá ôû ngoaïi bieân,di caên sôùm ñaëc bieät heä TKTW.Carcinom teá baøo lôùn ( large cell carcinoma ):

Khoâng phaân loaïi ñöôïc ( unclassified carcinoma )KPQ khoâng phaûi töø moät loaïi TB ñoàng nhaát,

maø coù nhieàu loaïi.Phaân loaïi TB phuï thuoäc loaïi TB chieám öu

theá.

Söï phaân loaïi ung thö teá baøo nhoû vaø khoâng phaûi teá baøo nhoû coù yù nghiaõ veà maët ñieàu trò.

1.TRIEÄU CHÖÙNG LAÂM SAØNG:

HoLaø daáu hieäu ñaàu tieân thöôøng nhaát. Ho ra maùu ,ho ñaøm vöôùng maùu

Khoù thôû: Do u phaùt trieån vaø xaâm laán (TDMP, xeïp, vieâm phoåi sau choã taéc ngheõn, taéc hoâ haáp treân, TKMP, khung xöông). Ñau ngöïc Đau ngực 1 ben, vai thang,dieu trị thuốc thường không hết Do xaâm laán tröïc tieáp hay di caên vaøo caùc caáu truùc

nhaïy caûm trong loàng ngöïc (maøng phoåi thaønh, thaønh ngöïc) gaây ñau kieåu maøng phoåi caùch quaõng hay lieân tuïc.

Moät soá BN ñau mô hoà, khoâng khu truù roû, lieân tuïc vôùi khoái u trung taâm xaâm laán trung thaát vaø caùc TK quanh maïch maùu vaø quanh PQ.

Khaøn tieáng: Laø tr/chöùng ñaàu tieân, thöôøng do khoái u vuøng roán

phoåi T xaâm laánø TK quaët ngöôïc T gaây lieät daây thanh aâm.

Trieäu chöùng ngoaøi loàng ngöïcDo di caên : ñau xöông, trieäu chöùng TK trung öông (nhöùc ñaàu, buoàn noân, noân) ñau löng do di caên xöông hay cheøn eùp reã TK, ñau buïng do di caên tuyeán thöôïng thaän vaø / hay gan.

Toaøn thaânTuoåi coù aûnh höôûng ñaùng keå ñeán tr/chöùng LS. K ôû BN < 40tuoåi coù ñoä aùc tính cao hôn ngöôøi giaø Suït caân : coù yù nghóa khi 5% troïng löôïng, do traàm caûm, bieáng aên, roái loaïn chuyeån hoùa, coâng thôû, ñau vaø ho.

Khoâng trieäu chöùng Khoâng coù trieäu chöùng luùc . X quang phaùt hieän tình côø khi khaùm ñònh kyø.

2.TRIỆU CHỨNG CẬN UNG THƯ:2.1 Thay ñoåi da, xöông:Da trôû neân saïm töøng maûng ôû caúng tay,

quanh coå vaø phaàn treân cuûa ngöïc, thöôøng keøm yeáu cô vaø khoù cöû ñoäng, vieâm da cô.

Hc Pierre Marie: ngoùn tay duøi troáng, söng khôùp vaø caùc ñaàu xöông daøi (sự tăng sinh mang xương).

Dấu hiệu rối ;loạn vận mạch, cường giao cảm phế vị, xanh tím cục bộ, da nong tiết nhều mồ hôi

2.2 Trieäu chöùng thaàn kinh: Caùc trieäu chöùng yeáu chi vaø khoâng vöõng khi

di chuyeån hay ñöùng daäy thöôøng coù sôùm khi phaùt hieän K.

2.3 Taêng kích thích toá taïo neân nhöõng beänh veà noäi tieát:

Taêng ACTH: taêng troïng lượng beùo phì ngöïc, maët, vai,yeáu cô, rl muoái khoaùng trong maùu, taêng HA.

Taêng ADH : bieáng aên, lô mô, buoàn noân , oùi, rl tri giaùc.

Taêng canxi maùu : khaùt nöôùc, noân oùi, bieáng aên , taùo boùn, lô mô, coù theå hoân meâ.

3.TRIỆU CHỨNG DI CĂN:3.1 Di caên xöông:Thöôøng gaëp nhaát laø ñau nhöùc xöông,

xöông yeáu neân deã gaõy sau chaán thöông nheï.

3.2 Di caên TK vaø Naõo :Nhöùc ñaàu traàm troïng khi di chuyeån

vaø hoYeáu 1 phaàn cô theåÑi ñöùng khoâng quaân bìnhThay ñoåi tính tìnhNoân vaø oùiRoái loaïn thò giaùcLeân côn co giaätCaûm giaùc laï 1 vuøng cô theå.

3.3 Triệu chứng daây thần kinh tuỷ sống:

Yeáu 2 chi döôùiRoái loaïn tieâu hoùa Tieåu tieän, maát tự chủ vaø thay ñoåi cảm

giaùc vuøng döôùi.

3.4 Trieäu chöùng caùc daây thaàn kinh: Khoái u cheøn eùp laøm caùc daây TK ngöng

hoaït ñoäng.Phaàn lôùn cheøn eùp do khoái u ôû trung thaát

vaø coå.

3.5 HC Pancoast - Tobias:

- TC rễ TK: xh sớm: đau nhói, dữ dội: trên xương đòn, bả vai, mặt trước ngực, mặt trong cánh tay mất ngủ

- TC giao cảm: sụp mi mặt, co đồng tử, rối loạn vận mạch nửa mặt bên đau phù nề, tiết nhiều mồ hôi. - Dấu hiệu X quang: đỉnh phổi có một bóng mờ, rộng, mật độ không điều bờ tương đối rõ

5. Caän laâm saøng:X quang thoâng thöôøng :

12 – 30% K phoåi bò boû soùt, ñoä ñaëc hieäu thaáp. Daáu hieäu nghi ngôø cao laø xeïp toaøn boä phoåi . So saùnh phim hieän taïi vaø phim tröôùc giuùp

ñaùnh giaù BN. Ña soá u ôû thuøy treân , beân (P) > (T) vaø caùc

phaân thuøy tröôùc.CT scan :

Hình aûnh roõ raøng hôn vaø caùc caáu truùc laân caän, giuùp ñaùnh giaù nhöõng u ngoaøi PQ

CT scan coù theå gôïi yù K , khoâng phaân bieät laønh aùc.

MRI Coù vaøi thuaän lôïi hôn CT . MRI coù ích trong caùc

u ñænh phoåi Nhieàu kyõ thuaät hình aûnh khaùc, bao goàm sieâu

aâm, soi XQ, chuïp PQ, chuïp TM chuû treân, ñænh öôõn, cheùo, phim naèm nghieâng, ñoâi khi coù lôïi ñeå traû lôøi nhöõng vaán ñeà lieân quan ñeán K phoåi vaø caùc bieán chöùng trong loàng ngöïc.

° Noäi soi pheá quaûn oáng soi meàm:

Laø 1 kyõ thuaät quan troïng,an toøan, bieán chöùng thaáp, BN deã chaáp nhaän, tæ leä cao.

sinh thieát khối u, sinh thiết xuyeân phế quản vaø rửa phế quản huùt dịch tìm tế baøo aùc tính.

Sinh thieát xuyeân ngöïc baèng kim :

Thích hôïp cho caùc u ngoaïi bieân. KQ phuï thuoäc vaøo kích thöôùc : 15% ñoái vôùi u < 2 cm ; 50% ñoái vôùi u 2 – 3 cm.

°Sinh thieát vò trí di caên :Ñoái vôùi khoái u nguyeân phaùt nhoû vaø

khoâng tieáp caän ñöôïc ñoái vôùi noäi soi PQ hay choïc huùt xuyeân ngöïc nhöng coù baèng chöùng LS cuûa di caên xa.

PHAÂN CHIA GIAI ÑOAÏN :T0: Khoâng coù baèng chöùng cuûa u

nguyeân phaùtTX: Teá baøo K döông tính trong ñaøm, nhöng

khoâng coù toån thöông treân X quang hoaëc noäi soi pheá quaûn

TIS :Carcinoma in situT1 : U 3 cm vaø khoâng coù baèng chöùng

xaâm laán gaàn tôùi PQ thuøy khi soi PQ

T2 : U > 3 cm hay baát kyø kích thöôùc nhöng xaâm laán maøng phoåi taïng hay coù xeïp phoåi, vieâm phoåi sau choã taéc lan ñeán vuøng roán phoåi. Khi soi PQ, xaâm laán u chæ ôû PQ thuøy hay U pheá quaûn goác caùch carina 2 cm. Moïi xeïp phoåi hay vieâm phoåi taéc ngheõn khoâng aûnh höôûng treân toaøn boä phoåi.

T3 : U baát kyø kích thöôùc xaâm laán thaønh ngöïc, maøng phoåi trung thaát, cô hoaønh, maøng ngoaøi tim maø khoâng aûnh höôûng tim, maïch maùu lôùn, KQ, thöïc quaûn, coät soáng hay U pheá quaûn goác caùch carina < 2 cm nhöng chöa xaâm laán carina.Xeïp toaøn boä phoåi

T4: U xaâm laán trung thaát (tim, maïch maùu lôùn, khí quaûn, thöïc quaûn, coät soáng, carina) traøn dòch maøng phoåi aùc tính cuøng beân (teá baøo K hieän dieän trong dòch maøng phoåi)

Haïch (N)N0 : Khoâng coù di caên haïch vuøngN1 : Di caên haïch quanh pheá quaûn, haïch roán

phoåi cuøng beân bao goàm xaâm laán tröïc tieáp

N2 : Di caên haïch trung thaát cuøng beân, hoaëc haïch döôùi carina

N3 : Di caên haïch trung thaát ñoái beân, haïch roán ñoái beân ; haïch thöôïng ñoøn, cô thang cuøng beân hay ñoái beân

Di caên (M)M0 : Khoâng coù di caênM1 : Coù di caên

Giai ñoaïn 1: T1 N0 M0, T2 N0M0

Giai ñoaïn 2 : T1 N1 M0, T2 N1M0

Giai ñoaïn 3a :T3 N0 M0, T3 N1M0, T1-T3 ,N2 M0

Giai ñoaïn 3b : Baát kyø T, N3 M0 T4 Baát kyø N M0

Giai ñoaïn 4 : Baát kyø T Baát kyø N M1

PHÂN LOẠI UNG THƯ (Theo hiệp hội chống K quốc tế: thế hệ 6)

NoNoMoMo

N1N1MoMo

N2N2MoMo

N3N3MoMo

M1M1

T1T1 II IIII IIIaIIIa IIIbIIIb IVIV

T2T2 II IIII IIIaIIIa IIIbIIIb IVIV

T3T3 IIIaIIIa IIIaIIIa IIIaIIIa IIIbIIIb IVIV

T4T4 IIIbIIIb IIIbIIIb IIIbIIIb IIIbIIIb IVIV

PHÂN LOẠI UNG THƯ (thế hệ 7)

NoNoMoMo

N1N1MoMo

N2N2MoMo

N3N3MoMo

M1M1

T1T1 IaIa IIaIIa IIIaIIIa IIIbIIIb IVIV

T2T2 Ib, IIaIb, IIa IIa,IIbIIa,IIb IIIaIIIa IIIbIIIb IVIV

T3T3 IIbIIb IIIaIIIa IIIaIIIa IIIbIIIb IVIV

T4T4 IIIaIIIa IIIaIIIa IIIbIIIb IIIbIIIb IVIVCòn điều trị phẫu thuật: Còn điều trị phẫu thuật: IIIa IIIa

ĐIỀU TRỊ Phẫu thuậtPHCN sau phẫu thuật Phối hợp: xạ trị - hóa trị vendessine + cisplatinEtopospide + cisplatin5 Fluoracine + vincristin + mytomycine CMytomycine C + ifosfamide +cisplatin

HÌNH ẢNH MINH HỌA

THUỐC LÁ

NGHỀ NGHIỆP

TỔ I CAM ƠN SỰ THEO DOI CỦA THẦY CUNG CAC BẠN..