Embed Size (px)
Citation preview
Univesiteti “Aleksandër Moisiu” Durrës
Fakulteti i shkencave politike – juridike
Departamenti i adminstrimit publik
Punoi: Msc.Romeo KARASANI Pranoi: Msc.Viorela POLENA
kopje
2
PËRMBAJTJA
Abstrakt ................................................................................................................................................4
Akronime .............................................................................................................................................6
Hyrje
Vështrim i Përgjithshëm mbi marrëdhëniet Shqipëri-BE.....................................................................7
Kapitulli I
1.1. Vështrim mbi asistencën financiare të BE-së për vendet e Ballkanit dhe Shqipërinë.................10
1.2. Phare ..........................................................................................................................................10
1.3. CARDS .......................................................................................................................................11
1.4. IPA............................................................................................................................................. 13
1.4 .1 Komponenti I (Asistenca e Tranzicionit dhe Ngritjes Institucionale) ........................... 13
1.4.2 Komponenti II (Bashkëpunimi Ndër-kufitar) ..................................................................15
1.4.3 Komponenti III (Zhvillimi Rajonal) .............................................................................. 15
1.4.4 Komponenti IV (Zhvillimi i Burimeve Njerëzore) .......................................................... 15
1.4.5 Komponenti V (Zhvillimin Rural)................................................................................... 16
1.5. Planifikimi i IPA-s.................................................................................................................... 16
1.5.1 Planifikimi i asistencës................................................................................................... 16
1.5.2 Kuadri Indikativ Financiar shume-vjeçar (MIFF) ..........................................…......... 17
1.5.3 Dokumenti i Planifikimit Indikativ Shumë-Vjeçar (MIPD)........................................... 18
1.6. Marrëveshja Kuadër .............................................................................................................. 20
1.7. Marrëveshjet Financiar ......................................................................................................... 21
1.8. Asistenca Financiare në Shqipëri .......................................................................................... 21
Kapitulli II
2.1Sistemet e maxhimit te asistences se BE-së ...............................................................................23
2.2 Manaxhimi i decentralizuar .....................................................................................................24
2.2.1 Proçedura ex-ante e decentralizimit .............................................................................24
2.2.2 Proçedura e decentralizimit të zgjeruar apo ex-post.....................................................24
2.2.3 Rregullat e manaxhimit të decentralizuar......................................................................26
2.2.4 Kushtet e manaxhimi të decentracilzuar .......................................................................27
2.3 Menaxhimi i centralizuar ........................................................................................................27
2.3.1 Rregullat e manaxhimit të centralizuar...........................................................................28
Kapitulli III
3.1 Strukturat, Autoritetet dhe procesi i menaxhimit të decentralizuar të asitencës
së BE-së për Shqipërinë ...........................................................................................................29
3.2 Autoritetet dhe struktura e IPA-s ............................................................................................29
3.2.1 Koordinatori Kombëtar i Instrumentit të Parazgjerimit (NIPAC)............................30
3.2.2 Zyrtari Përgjegjës Akreditues (ZPA/CAO)................................................................30
3.2.3 Zyrtari Kombëtar Autorizues (ZKA/NAO).................................................................31
3.2.4 Zyrtari autorizues i programit (ZAP/PAO)................................................................32
3.2.5 Zyrtarët e Lartë të Programit (ZLP/SPOs)..............................................................32
kopje
3
3.3 Strukturat e Menaxhimit të Decentralizuar të Asistencës së Bashkimit Evropian në
Kuadër të Instrumenti të Parazgjerimit (IPA)....................................................................33
3.3.1 Fondi Kombëtar (NF)..................................................................................................33
3.3.2 Zyra e ZKA/NAO......................................................................................................34
3.3.3 Struktura Operative për implementimin e komponentit I (të parë) IPA....................34
a) Përgjegjësitë e strukturës operative.......................................................................34
b) Funksionet kryesore të Drejtorisë së Manaxhimit Financiar në
Agjencinë Implementuese.......................................................................................35
c) Pergjegjësitë...........................................................................................................35
4. Konkluzionet e temës.................................................................................................................40
4.1 Sfidat......................................................................................................................................41
4.2 Rekomandime........................................................................................................................42
ANEKSI 1......................................................................................................................................43
5.Referencat...................................................................................................................................46
kopje
4
ABSTRACT
The aspiration of Albania to become part of the European Union revived in the early 90's. Cultural
developments in Albania since the 90s are undergoing a process of transformation, which, have fundamentally
changed the life style of the society, which has led to new priorities at the national, political, economic, cultural
and moral view. General aspirations of a European Albania highlights many of the intellectual projections, but
also psycho-social complexes that act in conscience of our society. Europe, a priority that has already managed
to find a broad consensus among Albanians, to the extent that society appears withdrawn from the Western style
of living.
Albania's integration with the European Union begins in 1992, when linked Trade and Cooperation Agreement
with the EU. Binding of this agreement will be followed by other agreements such as the Stabilisation and
Association Agreement in 2006, the European Partnership on 18 February 2008 and that the Visa Facilitation.
One of the main aspirations of Albania's accession to the European Union in the framework of this priority
Albania has applied for membership in April 2009 and is committed to meeting the membership criteria. For
this reason the EU is planning a pre-accession strategy which prepares countries for future membership through
targeted financial assistance. It provided financial assistance to candidate and potential candidate being made
available to one or more recipients. It aims to help these countries to undertake necessary reforms in the political
and administrative institutions separate building, and strengthening the rule of law, human rights, protection of
minorities and civil society; ndërrmarjen economic reforms and employment prospects affecting economic
growth and institutional bringing them in line with EU standards.
Albania is considered as a potential candidate country and benefit from this financial assistance from the IPA
funds, which consists of five components, namely benefits of component I and II. If you will get candidate
status and will benefit from components III, IV and V. Once membership benefits obtained from the structural
funds of the EU. This financial assistance is managed through two bases, the centralized and decentralized one.
kopje
5
ABSTRAKT
Aspirata e Shqipërisë për tu bërë pjesë e bashkimit Europian mori jetë që në fillim të viteve 90’. Zhvillimet
kulturore në Shqipëri që prej viteve 90’ po kalojnë në një proces transformimesh, të cilat, kanë ndryshuar
rrënjësisht stilin e jetesës së shoqërisë, gjë që ka çuar në prioritete të reja në planin kombëtar, politik, ekonomik,
kulturor e moral. Aspirata e përgjithshme e një Shqipërie evropiane evidenton shumë nga projeksionet
intelektuale, por edhe komplekset psiko-sociale që veprojnë në vetëdije të shoqërisë sonë. Europa, përbën një
prioritet që ka arritur të gjejë tashmë konsensus të gjerë tek shqiptarët, për aq sa kjo shoqëri shfaqet e tërhequr
prej stili perëndimor të jetesës.
Integrimi i Shqipërisë me Bashkimin Europian nis që në vitin 1992, kur lidhet Marrëveshja e Tregëtisë dhe
Bashkëpunimit me BE-në. Lidhja e kësaj marrëveshjeje do të pasohet dhe nga marrëveshje të tjera si ajo e
Stabilizim Asocimit në vitin 2006; Partneritetit Evropian më 18 Shkurt 2008 dhe ajo e Lehtësimit të Vizave. Një
nga aspiratat kryesore të Shqipërisë është aderimi në Bashkimin Europian dhe në kuadër të këtij prioriteti
Shqipëria ka paraqitur kërkesën për antarësim në prill të 2009 dhe angazhohet në plotësimin e kritereve të
antarësimit. Për këtë arsye nga BE-ja projektohet një strategji para-antarësimit e cila përgatit vendet për
antarësimin e ardhshëm nëpërmjet ndihmës financiare të fokusuar. Kjo ndihmë finaciare jepet për vendet
kandidate dhe kandidate të mundshme, duke u vënë në dispozicion të një apo më shumë përfituesëve. Ajo synon
të ndihmojë këto vende për të ndërrmarë reformat e nevojëshme politike dhe administrative në ndërtimin e
institucioneve të vecanta, forcimin dhe sundimin e ligjit, të drejtave të njeriut, mbrojtjen e minoriteteve dhe
zhvillimin e shoqërisë civile; ndërrmarjen e reformave ekonomike dhe prespektivave të punësimit të cilat
ndikojnë në rritjen ekonomike dhe institucionale për ti sjellë ato në përputhje me standartet e BE-së.
Shqipëria konsiderohet si një vend kandidat i mundshëm dhe përfiton nga kjo asistencë financiare, nga fondet e
IPA, e cila përbëhet nga pesë komponentë; konkretisht përfitohet nga komponenti I dhe II. Nëse do te marrë
statusin e vendit kandidat do të përfitojë dhe nga komponentët III, IV dhe V. Në momentin që merret antarësimi
përfiton nga fondet strukturore të BE-së. Kjo asistencë financiare manaxhohet nëpërmjet dy bazave, asaj te
centralizuarës dhe të decentralizuarës.
Plotësimi i dy konponentëve të parë, deri në momentin e marjes së statusit është një fazë e gjatë për të cilën
vendi ynë duhet të punojë me ritme më të shpejta.
kopje
6
Akronime
MSA - Marrëveshja e Stabilizim Asocimit.
PSA - Procesi i Stabilizim Asocimit.
Phare – Poland and Hungary: Assitence for Restructing their Economies.(Polonia dhe Hungaria:
Asistenca per ristrukturimin e ekonomive te tyre).
CARDS - Asistenca Komunitare për Rindërtim, Zhvillim dhe Stabilizim.
(Community assistance for reconstruction, development and stabilisation)
IPA - Instrumenti për Asistencën e Para-aderimit.
(Instrument for Pre-Accession Assistance)
TAIB - Asistenca në kuadrin e Komponentit I.
MIFF - Kuadri Indikativ Financiar shumë-vjeçar.
(Multi-annual Indicative Financial Framework)
MIPD - Dokumenti i Planifikimit Indikativ Shumë-Vjeçar.
(Multi-annual Indicative Planing Documents)
KKIPA - Koordinatori Kombëtar i Instrumentit të Parazgjerimit
ZPA - Zyrtari Pergjegjës Akreditues
ZKA - Zyrtari Kombëtar Autorizues
ZAP - Zyrtari Autorizues i Programit.
ZLP - Zyrtarët e Lartë të Programit në Ministritë e Linjës.
FK - Fondi Kombëtar.
CFCU - Drejtoria e Përgjithshme e Financimeve dhe Kontraktimeve.
(Central Finance and Contracting Unit)
kopje
7
Hyrje
Vështrim i Përgjithshëm mbi marrëdhëniet Shqipëri-BE.
Shqipëria shikohet si një vend kandidat potencial për antarësimin në BE1. Në 18 Shkurt 2008 Këshilli Evropian
adoptoi një Partneritet Evropian të ri me Shqipërinë i cili kishte si qëllim realizimin e prespektivës evropiane.
Ndër prioritetet kyesore të këtij Partneriteti mund të veçojme:
Fortësimin e kapaciteteve administrative në përgatitjen e implementimit të Stabilizim Asocimit dhe
Marrëveshjes se Përkohëshme të Angazhimit.
Promovimin e dialogut konstruktiv midis partive politike dhe palëve të interesuara në zbatimin e
reformave.
Rritjen e pavarësisë, përgjegjshmërisë dhe transparencës së sistemit të drejtësisë.
Implementimin e Strategjisë së Anti-Korrupsionit (2007-2013).
Zbatimin e rekomandimeve të bëra nga zyra e OSBE-së per Institucione Demokratike dhe të Drejtat e
Njeriut; për zgjedhjet, në veçanti përmirësimin e listave të zgjedhësve dhe ndryshimet e kodit zgjedhor
në përputhje me rekomandimet e Komisionit të Venecias.
Forcimin e qeverisjes së sektorit publik.
Arritjen e rezultateve më konkrete në luftën kundër krimit të organizuar.
Duke marrë parasysh lidhjet e forta ndërmjet palëve të cilat janë pjesë e Komunitetit Evropian, vlerave që ato
ndajnë dhe dëshirës së tyre për të forcuar këto lidhje dhe për të krijuar një marrdhënie të ngushtë dhe të
qëndrueshme bazuar në reciprocitet dhe interes të përbashkët, e cila lejon Shqipërinë të forcojë dhe të zgjerojë
marrëdheniet me Komunitetin dhe Shtetet Anëtare, të tij u nënshkrua Marrveshja e Stabilizim Asocimit më 12
Qershor 2006 por hyri ne fuqi më 1 Prill 2009 duke zëvëndësuar Marrëveshjen e Përkohëshme, mbi tregëtinë
dhe çështjet e lidhura me tregëtinë. MSA përfshin angazhimin e Palëve për të kontribuar me të gjitha mënyrat
për stabilizimin politik , ekonomik dhe institucional në Shqipëri si edhe në rajon, nëpërmjet zhvillimit të
shoqërisë civile dhe demokratizimit, integrimit rajonal të tregëtisë dhe rritjen e bashkëpunimit ekonomik. Kjo
marrëveshje krijon një klimë të re për marrëdhëniet ekonomike midis palëve anëtare për zhvillimin e tregëtisë
dhe investimeve, të cilët shikohen si faktorë vendimtarë për ristrukturimin ekonomik dhe modernizimin. Procesi
i Stabilizimit Asocimit (PSA) është një angazhim afat-gjatë në rajon si në aspektin e përpjekjeve politike
ashtu dhe të burimeve financiare dhe njerëzore duke qënë gjithashtu është rruga për marrëdhënie progresive të
afërta me BE, bazuar në stimuj dhe detyrime. Ky proces ka katër komponentë kryesore:
1 Sipas Këshillit Europian në Selanik, Qershor 2003
kopje
8
Stabilizim Asocimi,
Ndihma financiare e BE. (Programi CARDS i BE-së, Asistenca Komunitare për Rindërtim, Zhvillim dhe
Stabilizim)
Masat Autonome të tregëtisë.
Masat e Tregtisë Autonome zbatohen për të gjithë vendet e Ballkanit Perëndimor të cilat nuk aplikojnë
taksa në tregun e BE-së për të gjitha produktet me origjinë nga rajoni. Masat e Tregëtisë Autonome
sigurojnë një kuadër të favorshem për zhvillimin e tregtisë midis BE
dhe rajonit, duke stimuluar investimet e huaja direkte në rajon dhe zhvillimin ekonomik në përgjithësi.
Këto preferenca tregtare kanë rezultuar të suksesshme, duke kontribuar në rritjen mesatare
vjetore prej 8% në eksportet e Ballkanit Perëndimor drejt BE (2000-2004). Efektivivisht Shqipëria ka
filluar të përfitojë nga masat tregëtare autonome të BE-së që në vitin 2000. Bashkimi Europian është
partneri tregëtar kryesor i Shqipërisë dhe në vitin 2007 tregëtia me BE-në arriti në 74.5% të totalit të
tregëtisë së Shqipërisë. Eksportet dhe importet e Shqipërisë arrijnë respektivisht në 0.6 bilion € për
eksportet dhe 1.8 bilion € për importet që korrespondon me 8.5% dhe 25.7% të PBB-së. Por rritja e
njëkohëshme e importeve edhe e eksporteve solli rritjen e hendekut midis tyre, që rezultoi me një deficit
të lartë, pavarësisht se kishte një normë më të lartë rritjeje për eksportet.
Dimensioni rajonal.
Marrëveshjet e Stabilizim Asocimit përfshin një përkushtim të qartë për bashkëpunim rajonal. Ky proces
do të lejojë ekonominë e rajonit, duke përfshirë edhe Shqipërinë që të fillojë të integrohet me atë të BE,
inkurajon zhvillimin aktiv të bashkëpunimit rajonal dhe marrëdhëniet e fqinjësisë së mirë.
Marrëveshja e per lehtësimin e vizave midis BE dhe Shqipërisë hyri në fuqi janar të vitit 2008 dhe në 15
dhjetor 2010 shtetasëve Shqipëtarë u lehtësohet lëshimi i vizave për të qëndruar në zonën schengen jo më shumë
së 90 dite për një periudhë prej 180 ditësh;
Shqipëria paraqiti kërkesën për antarësim në BE në prill te vitit 2009.
Kriteret e antarësimit:
Kriteri Politik
Kriteri ekonomik
Aftësia për të arritur objektivat e antarësimit
kopje
9
Data bazë të Shqipërisë në rrugën drejt Bashkimit Europian.
28 Prill 2009 - Shqipëria dorezon alpikimin për antarësim në BE.
1 Prill 2009 - Hyn në fuqi Marëveshja e Stabilizim Asocimit.
Qershor 2008 - Komisioni Europian prezantoi ’road map’I cili specifikonte kërkesat që duhet të plotësonte
Shqipëria për liberalizimin e vizave.
Mars 2008 - Nisi dialogu për liberalizimin e vizave.
22 Janar 2008 - Shqipëria dhe Këshilli Europian nënshkruan marrëveshjen e financimit të për Instrumentin e
Para Zgjerimit (IPA) 2007.
Janar 2008 - Marrëveshja për liberalizimin e vizave hyn në fuqi.
18 Tetor 2007 - Shqipëria firmos Kuadrin e marrëveshjes së IPA.
Janar 2007 - Hyri në fuqi Instrumenti i Para-zgjerimit (IPA).
Dhjetor 2006 - Hyri në fuqi Marrëveshja e Përkohëshme.
Qershor 2006 - Nënshkrimi i Marrëveshjes së Stabilizim-Asocimit në çështjet e Përgjithshme.
Janar 2006 - Vendimi i Këshillit mbi Partneritetin Europian të rishikuar për Shqipërinë.
Qershor 2004 - Vendimi i Këshillit mbi Partneritetin e parë Europian për Shqipërinë.
2001 - Viti parë i Asistencës së Komunitetit për Rindërtim, Zhvillim dhe Stabilizim (CARDS), program ky i
projektuar vecanërisht për vendet që janë në proçes të stabilizimit dhe asocimit.
1999 - Shqipëria përfiton nga Preferencat Autonome Tregëtare me BE.
1992 - Marrëveshja e Tregëtisë dhe Bashkëpunimit midis BE dhe Shqipërisë.
Shqipëria shikohet e përshtatëshme për tu financuar nga programi Phare i BE-së.
kopje
10
Kapitull I
1.1 Vështrim mbi asistencën financiare të BE-së për vendet e Ballkanit dhe Shqipërinë.
BE ofron përpara antarësimit ndihmë financiare të fokusuar për vendet kandidate (aktualisht për Kroacinë,
Islandën, Turqinë dhe ish Republika Jugosllave e Maqedonisë) ashtu edhe për kandidatët e mundshëm si
(Shqipëria, Bosnjë-Hercegovina, Mali i Zi, Serbia, Kosova)2. Kjo ndihmë financiare është vënë në dispozicion
të një apo më shumë përfituesëve. Ajo synon të ndihmojë këto vende për të prezantuar reformat e nevojëshme
politike, ekonomike dhe institucionale për ti sjellë ato në perputhje me standartet e BE-së.
Një ndër objektivat më të rëndësishëm të kësaj asistence është mbështëtja e reformave politike, në ndërtimin e
institucioneve të vecanta, forcimi i sundimit të ligjit, të drejtave të njeriut, mbrojtja minoriteteve dhe zhvillimi i
shoqërisë civile. Përpara se ti bashkohet BE-së një vend duhet të këtë një ekonomi funksionale tregu, si edhe
aftësinë për të përballuar presionet konkurruese dhe forcat e tregut brenda BE-së. Ndihma është dhënë
gjithashtu edhe për të mbeshtetur reformat ekonomike, duke cuar në rritje të shpejtë edhe prespektiva më të mira
punësimi. Për më tepër ndihma përpara aderimit inkurajon bashkëpunimin rajonal, kontribuon në zhvillimin e
qëndrueshëm të tij dhe ndikon në reduktimin e varfërisë. Financimi i BE-së është projektuar për të lehtësuar
ndryshimet afat-mesme dhe afat-gjata të shoqërisë dhe ekonomisë në tërësi.
Përpara se IPA te bëhej operative ne Janar të vitit 2007, mbështetja përpara-aderimit është dhënë nëpërmjet disa
instrumentave të vecantë: Phare, ISPA, SAPARD, instrumenti Turk i para-aderimit dhe instrumenti financiar
për Ballkanin Perëndimor, CARDS. Shqipëria ka pëfituar nga instrumentët Phare dhe CARDS.
1.2 Phare
Programi Phare është një prej tre instrumenteve të para-zgjerimit financuar nga Bashkimi Evrpoian për të
ndihmuar vendet kandidate të Europës Qëndrore dhe Lindore në përgatitjen e tyre për t’u bashkuar BE-së. Ky
program aktualisht mbulon 10 vende: 8 shtete të reja anëtare: Republika Çeke, Estonia, Hungaria, Letonia,
Polonia, Sllovakia dhe Sllovenia, ashtu si Bullgaria dhe Rumania duke i ndihmuar këto vende në periudhën
ekonomike masive të ristrukturimit dhe ndryshimeve politike. Deri në vitin 2000 vendet e Ballkanit Perëndimor
si ( Shqipëria, Bosnje Hercegovina dhe ish Republika Jugosllave e Maqedonisë) ishin përfituese të Phare.
Programi Phare ka ofruar mbështetje për ndërtimin e institucioneve dhe të masave lidhur me investimet në
vendet kandidate.
Objektivat e këtij programi janë :
Forcimi i administratës publike dhe institucioneve në mënyrë që të funsionojnë efektivisht brenda BE.
Promovimi i konvergjencës me legjislacionin e gjerë të Bashkimit Evropian dhe të zvogëlojë nevojën
për periudhat e tranzicionit.
2 Sipas rezolutës të Këshillit të Sigurimit 1244/1999.
kopje
11
Promovimi i Kohezionit Ekonomik dhe Social (ESC) . Në këtë drejtim Phare promovon
funksionimin e ekonomisë së tregut dhe ndihmon ngritjen e kapaciteteve për të përballuar
presionin konkurrues dhe forcat e tregut brenda BE-së, i cili është çelësi për të përmbushur detyrimet e
anëtarësimit. Investime të konsiderueshme janë të nevojshme për të siguruar që ndërmarrjet dhe
infrastruktura në vendet kandidate të jetë në përputhje me standardet e Komunitetit. Në mënyrë
që të shmanget mbivendosja me programet ISPA dhe SAPARD, Phare nuk mbështet projektet e mëdha
të investimeve ne fushat e mjedisit, transportit ose bujqësisë, përveç infrastrukturës
rregulluese që nuk është e përshtatshme për ISPA ose SAPARD. ESC është një objektiv
kompleks dhe mund të përmbushet nëse secili vend ka një strategji koherente dhe të integruar që
merr parasysh nevojën për të nxitur konkurrencën dhe për të reduktuar pabarazitë e brendshme.
1.3 CARDS
Prioriteti kryesor i Bashkimit Europian është të promovojë paqe dhe stabilitet në Ballkanin Perëndimor, jo
vetëm për shkaqe humanitare por edhe për shkak se konfliktet në rajon janë në kundërshtim me objektivin më të
gjerë të sigurisë dhe prosperitetit në të gjithë kontinentin e Europës. Që nga viti 1991, Bashkimi Europian ka
angazhuar, nëpërmjet programeve të ndryshme të asistencës, 6.800.000.000 € për Ballkanin Perëndimor.
Në vitin 2000 ndihma në rajon u bë e efektshme nëpërmjet një programi të ri të quajtur CARDS (Asistenca
Komunitare për Rindërtim, Zhvillim dhe Stabilizim)3. Programi ka objektiv të mbështesë pjesëmarrjen e
vendeve të Ballkanit Perëndimor si: (Shqipëria, Bosnja dhe Hercegovina, Kroacia, Serbia dhe Mali i Zi,
përfshirë Kosovën, 4 në Procesin e Stabilizimit dhe Asociimit (SAP). Ky proçes kërkon të promovojë stabilitet
në rajon. Një element kyç i PSA-së, për vendet që kanë bërë përparim të mjaftueshëm në aspektin e reformave
politike, ekonomike dhe kapaciteteteve administrative, është një marrëdhënie kontraktuale zyrtare me BE-në
formën e një Marrëveshjeje të Stabilizim-Asocimit. PSA është projektuar për të ndihmuar çdo vend të përparojë
me ritmet e veta drejt integrimit më të madh Europian. Programi prej 4.600.000.000 € u alokua për këtë rajon në
periudhën 2000-2006 për investime, ndërtimin e institucioneve, dhe të tjera për të arritur katër objektivat
kryesore:
rindërtimin, stabilizimin demokratik, pajtimin dhe kthimin e refugjatëve.
zhvillimin institucional dhe legjislativ, duke përfshirë harmonizimin me normat e Bashkimit Europian
dhe përshtatjet, për të përforcuar demokracinë dhe sundimin e ligjit, të drejtave të njeriut, shoqërisë
civile dhe mediat, dhe funksionimin e një ekonomie të lirë tregu.
zhvillimin e qëndrueshëm ekonomik dhe shoqëror, duke përfshirë reformat strukturore.
promovimin e marrëdhënieve të ngushta dhe bashkëpunimit rajonal.
3 miratuar me Rregulloren e Këshillit (KE) Nr 2666/2000 pdf - 202 KB [202 KB] 5 dhjetor 2000.
4 nën Rezolutën e Këshillit të Sigurimit 1244-1299 të 10 qershorit 1999, dhe ish Republikën Jugosllave të Republika e Maqedonisë.
kopje
12
Statistikat Financiare për shtetet 2000-2006
Tabela 15: Programi CARDS, Alokimi për 2000-2006 (ne milion €)
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 TOTAL
Shqipëria 33.4 37.5 44.9 46.5 63.5 44.2 45.5 315.5
Bosnje dhe Herzegovina 90.3 105.2 71.9 63.0 72.0 49.4 51.0 502.8
Kroacia (transferimi i para-antarësimit nga 05’ ) 16.8 60.0 59.0 62.0 81.0 - - 278.8
Ish Republika Jugosllave e Maqedonisë 13.0 56.2 41.5 43.5 59.0 45.0 40.0 298.2
Serbia dhe Mali i Zi6 650.5 385.5 351.6 324.3 307.9 282.5 257.5 2559.8
Administratave të Përkohëshme Civile 10.0 24.5 33.0 32.0 35.0 36.0 35.0 205.5
Rajonale 20.2 20.0 43.5 31.5 23.0 47.9 43.5 229.6
Të tjera7 141.5 118.0 11.0 17.0 22.5 19.7 16.1 345.8
Asistencë Makro-Financiare (grante)8 70.0 120.0 100.0 15.0 16.0 33.0 50.0 404.0
TOTALI 1045.7 926.9 756.4 634.8 679.9 557.7 538.6 5130.2
Kroacia, para-antarësimit 2005-6 105 140 245
TOTALI duke përfshire Kroacinë, 2005-6 662.7 678.6 5385
5 http://ec.europa.eu/enlargement/hoë-does-it-ëork/financial-assistance/cards/statistics2000-2006_en.htm#1
6 Përfshin Republikën e Serbisë, Malit të Zi dhe një provincë e Kosovës e cila aktualisht është nen administrimin e OKB.
Shumat për Serbinë në 2002-03 përfshijnë ndihmë nga Programi Rajonal për Menaxhimin e Integruar të Kufijve të destinuara për të
gjithë të RFJ / Serbi dhe Mali i Zi. Në vitin 2004, 8 Milion € për këtë qëllim është treguar në kuadrin e programit rajonal. 7 Deri në vitin 2001 (duke përfshirë): Ndihma humanitare, masa të veçanta, Ndërhyrja e Operacioneve Rapid, EIDHR dhe CFSP.
8 Për 2000-2002 disbursimet dhe jo angazhimet.
kopje
13
1.4 IPA
Instrumenti për Asistencën e Para-aderimit (IPA) përfaqëson që nga 1 Janari 2007 instrumentin e ri financiar për
të gjitha aktivitetet e para-aderimit të financuara nga Komisioni Evropian. IPA zëvendëson instrumentat
ekzistuese te Para-Aderimit si: Phare, ISPA, SAPARD, Turkey instrument dhe CARDS, duke i unifikuar ato
nën nje baze ligjore të vetme ne kuadrin e asistencës së Para-Aderim.
Qëllimi i IPA-s është të mbështesë vendet në tranzicion e tyre nga kandidatë të mundshëm për vendet kandidate
dhe deri në anëtarësimin e tyre në Bashkimin Evropian. IPA, për periudhën e Perspektivës Financiare 2007-
2013, është ideuar për t’u adaptuar më mirë me objektivat e ndryshme të cdo përfituesi të angazhuar duke ofruar
mbështetje specifike dhe efektive në përputhje me nevojat dhe progresin e tyre individual. Në veçanti, IPA do të
ndihmojë forcimin e institucioneve demokratike dhe zbatimin e ligjit, do të reformojë administratën publike,
realizojë reformat ekonomike, të promovojë respekt per te drejtat e njeriut dhe të minoriteteve, barazinë gjinore,
mbështesë zhvillimin e shoqerisë civile, të cojë përpara bashkëpunimin rajonal, të kontribojë për një zhvillim të
qëndrueshëm dhe të reduktojë varferinë.
Në mënyrë që të arrihen objektivat e secilit vend kandidat dhe kandidat potencial në mënyrën më efikase të
mundshme, IPA ndahet në pesë komponentë:
1.4.1 Komponenti I (Asistenca e Tranzicionit dhe Ngritjes Institucionale).
Siguron financim për ndërtimin e institucioneve dhe të investimeve të lidhura me ndërtimin e institucioneve. Ai
mbështet masat për të realizuar stabilizimin dhe tranzicionin në një shoqëri demokratike dhe në kushtet
e ekonomisë së tregut. Komponenti I është e hapur për të gjithë vendet kandidate dhe kandidatët potenciale duke
u menaxhuar nga Drejtoria e Përgjithshme e Zgjerimit.
kopje
14
Asistenca në kuadrin e komponentit të parë të IPA-s është dhënë në këto fusha9:
forcimin e institucioneve demokratike dhe sundimin e ligjit;
promovimin dhe mbrojtjen e të drejtave dhe lirive themelore;
reformës së administratës publike;
reforma në fushën e drejtësisë dhe punëve të brendshme;
modernizimin e kuadrit rregullator, duke përfshirë mbështetjen për investime për të
pajisur institucionet kryesore, infrastrukrura dhe kapaciteti i të cilëve për të monitoruar dhe zbatuar e
legjislacionin duhet të forcohet;
krijimin ose forcimin e sistemeve të kontrollit financiar;
forcimin e ekonomisë së tregut;
zhvillimin e shoqërisë civile;
ngritjen e dialogut social si një element i qeverisjes së mire.
promovimin e integrimit të pakicave, pajtimin dhe ndërtimin e besimit në të gjitha nivelet e shoqërisë;
politikës mjedisore;
përmirësimin e aksesit në objektet e financiare për ndërmarrjet e shkallës së vogël dhe të mesme
dhe administratat publike;
ndërtimin e institucioneve në fushën e sigurisë bërthamore, menaxhimin e mbetjeve radioaktive dhe
mbrojtjes nga rrezatimi;
mbështetje për pjesëmarrjen në programet e komunitetit.
Asistencës në kuadrin e IPA Komponenti I - TAIB mund të sigurohet nëpërmjet:
asistencës teknike, (binjakëzimet dhe TAIEX); Asistenca teknike mund të konsistojë në transferimin e
'të mësosh si' ose investimeve të huaja direkte. Ajo është në dispozicion për vendet kandidate dhe
kandidate të mundëshme dhe synon të adresojë dobësitë në nivel qendror, rajonal dhe lokal, me theks në
promovimin e kohezionit ekonomik dhe social. Asistenca Teknike dhe Instrumenti i shkëmbimit te
informacionit (TAIEX) mbështet vendet partnere në lidhje me, aplikimin, përafrimin dhe zbatimin e
legjislacionit të BE-së. Ajo është kryesisht e nxitur nga kërkesa dhe lehtëson dhënien e ekspertizës së
duhur për të suportuar çështjet e një kohe të shkurtër. Projektet e binjakëzimit janë të dizajnuara për të
siguruar mbështetje specifike për vendet përfituese në zbatimin e fushave të acquis të BE. Projektet janë
zgjedhur në përputhje me fushat prioritare të identifikuara nga Komisioni. Përveç asistencës teknike dhe
administrative, Binjakëzimit gjithashtu ndihmon për të ndërtuar marrëdhënie afat-gjatë ndërmjet
Shteteve Anëtare ekzistuese dhe të ardhshme dhe të sjell të gjitha vendet përfituese në kontakt më të
gjerë me shumëllojshmërinë e praktikave brenda BE-së.
skemat e granteve;
9 Sipas nenit 64 të Rregullores Implementuese IPA (KE) Nr 718/2007
kopje
15
1.4.2 Komponenti II (Bashkëpunimi Ndër-kufitar).
Mbështet bashkëpunimin ndër-kufitar në mes një apo më shumë Shteteve Anëtare me një apo më shumë vende
kandidate apo kandidate potencialë (pra vende përfituese); dhe bashkëpunimin ndër-kufitar midis disa vendeve
përfituese. Ky komponent ndjek objektivat e mëposhtëme:
promovimin e zhvillimit të qëndrueshëm ekonomik dhe social në zonat kufitare;
punës së përbashkët për të trajtuar sfidat e përbashkëta në fusha të tilla si: mjedisi, trashëgimia
natyrore dhe kulturore, shëndetin publik dhe parandalimin dhe luftën kundër krimit të organizuar;
sigurimin e kufijve efikas dhe të sigurt;
nxitjen e veprimeve të përbashkëta në shkallë të vogël duke përfshirë aktorët lokalë nga
rajonet kufitare10
.
Ky komponent ofron pjesëmarrjes në programet e bashkëpunimit ndërkufitar (nga Fondet
Strukturore) dhe programet e Pellgut (në bazë të Fqinjësisë Europiane dhe Instrumentit të Partneritetit
ose ENPI).
1.4.3 Komponenti III (Zhvillimi Rajonal).
Financon investimet dhe ndihmat e lidhura me fushën teknike dhe fusha të tilla si transporti, mjedisi dhe
kohezioni ekonomik dhe është dhënë vetëm për vendet kandidate. Asistenca në kuadrin e këtij komponenti është
dhënë për prioritetet e mëposhtëme:
infrastrukturës së transportit në veçanti ndërlidhjen dhe ndërveprimin midis rrjeteve kombëtare dhe në
mes rrjeteve nacionale dhe trans-evropiane;
masat mjedisore të lidhura me menaxhimin e mbeturinave, furnizimin me ujë, shpërdorimin e ujit në
zonat urbane dhe cilësinë e ajrit; rehabilitimin e zonave dhe tokave të ndotura; fushat e lidhura
me zhvillimin e qëndrueshëm të cilat paraqesin përfitimet mjedisore, pra efikasitetin e energjisë dhe të
energjisë së ripërtëritshme;
operacione të cilat rrisin konkurrencën rajonale në një mjedis të frytshëm, për të
inkurajuar krijimin dhe ruajtjen e punësimit të qëndrueshëm11
.
1.4.4 Komponenti IV (Zhvillimi i Burimeve Njerëzore).
Synon të forcojë kapitalin njerëzor përmes arsimit dhe trajnimit dhe për të ndihmuar në luftën kundër
përjashtimit. Ajo është e hapur vetëm për vendet kandidate dhe është menaxhuar nga Drejtoria e Përgjithshme e
Punësimit çështjeve Sociale dhe Shanseve të Barabarta.
Asistenca në kuadrin e këtij komponenti synon të realizojë prioritetet e mëposhtme:
10
Sipas nenit 86 të Rregullores Implementuese IPA (EC) Nr 718/2007 11
Sipas nenit 147 të Rregullores se Implementimit IPA (EC) Nr 718/2007
kopje
16
rritjen e përshtatshme të punëtorëve, ndërmarrjeve dhe sipërmarrësëve, me një qëllim përmirësimin
e parashikimit dhe menaxhit pozitiv të ndryshimit ekonomik;
përmirësimin e aksesit në punësim dhe përfshirjen e qëndrueshme në tregun e punës të punë-
kërkuesve dhe njerëzve pasiv,
parandalimin e papunësisë, në afat të gjatë dhe të papunësisë së të rinjëve; inkurajimi i jetës aktive dhe
zgjatja e jetës së punës, rritja e pjesëmarrjes në tregun e punës;
përforcimin e përfshirjes sociale dhe integrimin e personave në disavantazh, me qëllim integrimin e
tyre të qëndrueshëm në punë, dhe luftuar të gjitha format e diskriminimit në tregun e punës;
zgjerimin dhe rritjen e investimeve në kapitalin njerëzor;
forcimin e kapaciteteve institucionale dhe efikasitetin e administratës dhe shërbimeve publike në
nivel kombëtar, rajonal dhe lokal.
1.4.5 Komponenti V (Zhvillimin Rural).
Ndihmon në zhvillimin e qëndrueshëm rural. Ai ofron asistence për ristrukturimin e bujqësisë dhe përshtatja e
asj me standardet e BE në fushat e mbrojtjes së mjedisit, shëndetin publik, të kafshëve dhe shëndetin
e bimëve,mirëqenien e kafshëve dhe sigurisë në punë. Asistenca e këtij komponenti është e hapur
vetëm për vendet kandidate dhe është menaxhuar nga Drejtoria e Përgjithshme Bujqësinë dhe Zhvillimit Rural.
1.5 Planifikimi i IPA-s.
1.5.1 Planifikimi i asistencës.
Veprimet që financohen përmes IPA-s janë në përputhje me hapat e antarësimit dhe mbështetja është në
përputhje më prioritetet e përcaktuara në Partneritetin Evropian dhe Partneritetin e Anëtarësimit për çdo vend,
në strategjinë e zgjerimit, dokumentët strategjikë në te cilet theksohen karakteristikat kryesore të përparimeve të
bëra, identifikohen prioritetet për cdo periudhë dhe rekomandime për përimirësimin e strategjisë; dhe progress
raporteve qe çdo vend duhet të publikojë çdo vjeshtë, tek të cilat komisioni i paraqet këshillit progresin e bërë
nga vendet kandidate dhe kandidate potenciale në rrugën drejt zbatimit dhe implementimit të standarteve të BE-
së. Asistenca mbulon prioritetet dhe strategjitë e përgjithshme që rezultojnë nga një analizë e rregullt e situatës
në secilin vend dhe mbi të cilat duhet të përqëndrohen përgatitjet për antarësim. Ajo do të jetë e
planifikuar në kuadrin e kritereve të përcaktuara nga Këshillit Europian ne Kopenhagen në qershor
1993 dhe progresin e bërë në miratimin dhe zbatimin e acquis communautaire12
, si dhe bashkëpunimin rajonal.
12
është një term francez i cili përfshirë objektivat e KE-së, rregullat dhe, politikat dhe në veçanti legjislacionin primar dhe sekondar
dhe jurisprudencën - të cilat janë pjesë e rendin juridik të Bashkimit Evropian (BE). Kjo përfshin të gjitha traktatet, rregulloret
dhe direktivat e miratuara nga institucionet evropiane, si dhe gjykime të përcaktuara nga Gjykata Europiane e Drejtësisë. Termi më
shpesh përdoret në lidhje me përgatitjet e vendeve kandidate për anëtarësimnë Bashkimin Evropian. Ata duhet të miratojnë, zbatojnë të
gjitha acquis që do t’I lejohet të bashkohet me BE. Ndryshimi i ligjeve kombëtare, do të thotë krijimin ose ndryshimin e organeve të
nevojshme administrative ose gjyqësore i cilat mbikëqyren nga legjislacioni.. Kjo pjesë e acquis communautaire, e cila ka të bëjë
me rregullimin e punësimit dhe të marrëdhënieve industriale, përbën bazë për evropianizimin e punësimit dhe të marrëdhënieve
industriale në Shtetet Anëtare të BE-së, si dhe baza për një sistem europian të punësimit dhe të marrëdhënieve industriale.
kopje
17
Dokumentet indikativë palnifikues shumë-vjecar duhet të paraqesin alokimet për prioritet kryesore brenda
secilit komponent, duke marrë parasysh ndarjen indikative për secilin vend dhe për komponent te propozuar në
kuadrin indikativ financiar shumë-vjecar financiar. Ata do të përcaktojnë, sipas rastit, cdo financim të siguaruar
për programet shumë-vendëshe dhe iniciativat horizontale. Ky dokument duhet të themelohet pas një
perspektive 3 vjecare dhe rishikohet cdo vit13
.
1.5.2 Kuadri Indikativ Financiar shumë-vjeçar (MIFF)
Paketa vjetore e zgjerimit është e shoqëruar nga Kuadri Indikativ Financiar shume-vjeçar i IPA-s (MIFF) .
MIFF jep informacion mbi qëllimet e Komisionit në drejtim të alokimeve të treguesëve financiare nga vendi dhe
nga komponenti. Ai është projektuar për të siguruar informacion mbi ndarjen e tregueseve të paketës së
përgjithshme të IPA propozuar nga Komisioni14
.Ajo vepron si një lidhje në mes kuadrit politik brenda paketës
së zgjerimit dhe procesit të buxhetimit.
Alokimet në 2007 ishin angazhimet nga Komisioni për tu siguruar se nuk ka asnjë vend përfitues që do të marrë
më pak në vitin 2007 se në 2006 dhe për më tepër Bosnje-Hercegovina dhe Shqipëria duhet të marrë jo më pak
se mesatarja vjetore e financimit që secili mori në vitet 2004 dhe 2006.
Shifrat që nga viti 2008 janë llogaritur mbi bazën e alokimeve. Kundrejt kësaj mase,
Ballkani Perëndimor duhet të përmirësojnë pozicionin e tij gjatë rrjedhës së kuadrit financiar, e cila llogaritet
mbi mesataren për frymë te 2004-2006 prej 23 € (me çmimet e 2004) që marrë nën CARDS.
Për Malin e Zi, nivelet për frymë te financimit janë më të larta se për vendet e tjera kandidate potenciale, duke
pasqyruar një nivel minimal të financimi të nevojshm për administratat e duhura, pavarësisht nga madhësia e
vendit. Ndarja globale e fondeve në mes të vendeve ka qenë respektuar me përjashtim të Kosovës e cila ka
marrë fonde të reja nga rritja e fondeve të IPA-së. Në vitin 2008 60.000.000 € janë dhënë nga autoriteti
buxhetor, si pjesë e një mobilizim më të gjerë të fondeve të reja për të mbështetur stabilitetin dhe zhvillimin e
Kosovës. Fondet e tjera plotësuese (40.000.000 €) janë kërkuar për 2009, si një vazhdimësi e Konferencës së
Donatorëve që u mbajt në korrik 2008.
Për Kroacinë dhe ish-Republikën Jugosllave të Maqedonisë, si vende kandidate, një nivel prej 30 € për banor
(me cmimet e vitit 2004) duke u parashikuar nga 2008. Ky nivel është mbajtur në 2009-2012 për Kroacinë. Për
ish Republikën Jugosllave të Maqedonisë, financimi për frymë vazhdon të rritet, duke pasqyruar një nivel
minimal të fondeve të nevojshme për administratat adekuate, pavarësisht nga madhësia e vendit.
Në përcaktimin e alokimeve ndërmjet komponentëve, është marrë në konsideratë gadishmërinë e nevojshme e
sistemeve të menaxhimit të decentralizuar për zbatimin e komponentëve të III, IV, dhe V në vendet e tanishme
kandidate, si dhe nevojën për financimin e komponentit të II-të.
13 Rregullorja e Këshillit (KE) Nr 1085/2006 më 17 Korrik 2006 për themelimin e instrumentit IPA. Artikulli 6.
14 në perputhje me Artikullin 5 të Rregullores së IPA 1085/2006.
kopje
18
Programet me shumë përfitues janë të dizajnuara për të plotësuar Programet Kombëtare për forcimin e
marrëdhënieve shumëpalëshe në Ballkanin Perëndimor dhe Turqi. Strategjia përqendrohet në fushat e
identifikuara si të rëndësishme për integrimin evropian dhe stabilitetin në rajon. Programet me një ndikim
rajonal, dhe / ose ato të cilat mund të përfitojnë nga ekonomitë e shkallës apo fushëveprimi nëse është
implementuar horizontalisht nëpër një numër vendesh përfituese, të ciët janë të financuara nga kjo paketë.
1.5.3 Dokumenti i Planifikimit Indikativ Shumë-Vjeçar (MIPD).
Është themeluar për secilin vend përfitues dhe për programet e shumë përfituesëve, përmes të cilit jepet ndihma
para-anëtarësimit, duke marrë në konsideratë ndarjen e treguesëve e cila propozohet nga MIFF.
MIFF është bazuar në programe ciklike që përsëriten cdo 3 vjet. Ajo tregon shpërndarjen e paketës për pranimin
e ndihmës së para-anarësimit nga vendi dhe nga komponenti, dhe gjithashtu i jep një tregues të paketës së
programit të shumë-përfituesëve dhe shpenzimet mbështetëse.
Skema 1: Skema e planifikimit të IPA-s
S
Dokumenti
Strategjik
Partneriteti Europian dhe
Partneriteti I Aderimit
Kuadri indikativ Financiar
shumë vjeçar (MIFF)
Dokumenti i planifikimit
indikativ shumë-vjeçar (MIPD)
I II III IV
IV
V
Programi
kombëtar
dhe
Programi
shume-
vendësh
apo
horizontal
Marrëveshja
vjetore
financiare
Programi
ndër-
kufitar
Marrëveshjet
financiare
shumë-vjeçare
Programet
operacionale
Marrëveshjet
financiare
shumë-vjeçare
Programet
operacionale
Marrëveshjet
financiare
shumë-vjeçare
Pogrami I
zhvillimit
rural
Marrëveshja
vjetore
financiare
Progres
Raportet
kopje
19
Kuadri Financiar Indikativ shumë-vjeçar.
Tabela 2: Asistenca e IPA-s, alokimet për 2007-2012 (në miliona €).
Vendi përfitues 2007 2008 2009 2010 2011 2012
Kroacia 141.2 146.0 151.2 154.2 157.2 160,4
Ish Republika Jugosllave e Maqedonisë 58.5 70.2 81.8 92.3 98.7 105,8
Shqipëria 61.0 70.7 81.2 93.2 95.0 96,9
Bosnje dhe Hercegovina 62.1 74.8 89.1 106.0 108.1 110,2
Mali i Zi 31.4 32.6 33..3 34.0 34.7 35,4
Serbia 189.7 190.9 194.8 198.7 202.7 206,8
Kosova15
68.3 124.7 66.1 67.3 68.7 70,0
Programi shumë-përfitues 109.0 140.7 160.0 157.7 160.8 164,2
15
Ne bazë të rezolutës 1244
kopje
20
Baza ligjore për ndihmën e IPA-s është Rregullorja e Këshillit 1085/2006, te miratuar më 17 korrik 2006.
Rregullat më të hollësishme zbatuese janë të përcaktuara në Rregulloren e Komisionit 718/2007 të datës 12
qershor 2007 dhe në Rregulloren e Komisionit 80 / 2010 të datës 28 janar 2010.
1.6 Marrëveshja Kuadër
Komisioni dhe vendi përfitues duhet të lidhin një marrëveshje kuadër, në mënyrë që të përcaktohen dhe të bien
dakord mbi rregullat e bashkëpunimit në lidhje me asistencën financiare të KE për
vendin përfitues. Marrëveshjes kuadër do të vendosë dispozitat në lidhje me:
(a) rregullat e përgjithshme për asistencën financiare të Komunitetit;
(b) krijimin e strukturave dhe autoriteteve të nevojshme për menaxhimin e organeve të tjera përkatëse të
veçanta;
(c) përgjegjësitë e përbashkëta të strukturave të lartpërmendura, autoritetet dhe organet;
(d) kontrollin dhe kërkesat mbi kushtet për:
(i) akreditimin dhe monitorimin e akreditimit të Zyrtarit Kombëtar të Autorizuar;
(ii) akreditimin dhe monitorimin e akreditimit të Strukturave operative nga Zyrtari Kombëtar i Autorizuar;
(iii) dhënien e menaxhimit nga Komisioni;
e) krijimin e një pasqyre vjetore të sigurimit nga ana e Zyrtarit Kombëtar Autorizues;
(f) rregullat e prokurimit;
(g) mbylljen e programeve;
(h) përcaktimet për parregullsi dhe mashtrime, detyrimi i vendit përfitues të marrë masat e
përshtatshme parandaluese kundër korrupsionit aktiv dhe pasiv, masa korrigjuese kundër
mashtrimit, rregullat për rimëkëmbjen e fondeve në rast parregullsish ose mashtrimesh;
(i) korrigjimet financiare dhe rregullimet;
(j) rregullat për, kontrollin dhe mbikëqyrjen dhe auditimin nga ana e Komisionit dhe Gjykatës Evropiane të
Audituesve;
(k) rregullat mbi taksat, detyrimet doganore dhe detyrime të tjera fiskale;
(l) kërkesat e informimit dhe publicitetit;
1.7 Marrëveshjet financiare
Financimi i marrëveshjeve mund të përfundohen në bazë vjetore ose shumë-vjeçare. Çdo program përbën
një pjesë integrale të marrëveshjes financiare. Marrëveshjet e financimit do të përfshijnë: :
(a) dispozitat me të cilat vendi përfitues pranon ndihmën e Komunitetit dhe pajtohet me rregullat
dhe procedurat në lidhje me disbursimin lidhur me një ndihmë të tillë.
(b) kushtet në të cilat ndihma është arritur, duke përfshirë edhe metodat e përshtatshme dhe
përgjegjësitë për zbatimin e programeve operacionale vjetore ose shumë-vjeçare;
kopje
21
(c) dispozitat në lidhje me themelimin, nga vendi përfitues, i një plani për të arritur decentralizimin
pa kontrolle ex-ante nga Komisioni.
1.8 Asistenca Financiare në Shqipëri.
Si një vend kandidat potencial, Shqipëria përfiton nga dy komponentët e parë të IPA-s,
duke përfshirë Komponenti I për Asistenca e Tranzicionit dhe Ngritjes Institucionale dhe Komponenti II për
Bashkëpunimin Ndër-kufitar. Ndihma do të jetë në përputhje me rekomandimet e Strategjisë së Zgjerimit 2008,
Progres-Raportit dhe prioriteteve të Partneritetit Evropian të cilat do të adresojnë kërkesat në bazë të MSA-së.
Në fushën e demokracisë dhe sundimit të ligjit, kapacitetet e institucioneve shqiptare mbeten në një masë të
madhe të kufizuar, në veçanti gjyqësori, zbatimi i reformës në administratën publike dhe luftën kundër
korrupsionit dhe krimit të organizuar. Përveç kësaj, zbatimi i MSA-së, do të kërkojnë kapacitete të fuqishme
administrative për të përmbushur nevojat e identifikuara. Reformat strukturore ende nuk janë zbatuar plotësisht
dhe më shumë përpjekje janë ende të nevojshme në fushën ekonomike për të përmirësuar mjedisin e biznesit.
Mbështetja IPA-s për Komponentin e Asistencës së Tranzicionit dhe Forcimit Institucional do të jetë shuma prej
269.4 milion EUR dhe duhet të ndihmojë Shqipërinë në fushat e mëposhtme kryesore:
Kërkesat politike: IPA do të mbështesë zbatimin e reformës më administratës publike, forcimin e kapaciteteve
të institucioneve kryesore dhe për këtë arsye të kontribuojnë për një zhvillim të mirë të qeverisjes. Në këtë
kontekst, IPA do të forcojë strukturat e integrimit evropian, kontribuojë në vendosjen e kontrollit financiar për
të ndihmuar përgatitjen e menaxhimit të decentralizuar të fondeve të BE. IPA synon të mbështesë reformën
gjyqësore dhe policore, masat për mbështetje të anti-korrupsionit dhe forcimit të sistemit politik në mënyrë që të
mbahen zgjedhje dhe regjistrime sipas standardeve të BE. IPA do të mbështesë zhvillimin e sektorit të medias,
duke përfshirë edhe dixhitalizimin e transmetimeve, për nxitur përfshirjen sociale dhe ekonomike të
minoriteteve dhe të grupeve të rrezikuara dhe të promovojë dialogun e shoqërisë civile. Financimi për këto
fusha do të shkojnë në mes 30% dhe 35% të alokimit të përgjithshme për komponentin I.
Kërkesave socio-ekonomike: IPA do të ndihmojë autoritetet shqiptare në përmirësimin e financave publike,
zbatimin e reformave strukturore dhe zhvillimin e funksionimit të tregut të punës nëpërmjet rritjes së
fleksibilitetit dhe nëpërmjet lidhjeve më të mira me sistemin e arsimit. IPA synon të ndihmojë përmirësimin e
qasjes në shërbimet themelore dhe tregjeve ekonomike dhe mbrojtjen e trashëgimisë kulturore. Financimi për
këto fusha do të shkojnë në mes 20% dhe 25% të totalit alokimit për komponentin e I.
Aftësia për të marrë përsipër detyrimet e anëtarësimit: IPA do të mbështesë përafrimin e Shqipërisë me
standartet e BE-së në fushat e tregut të brendshëm, politikave sektoriale dhe të drejtësisë, lirisë dhe sigurisë. IPA
mund të ndihmojë për të përforcuar strukturat e nevojshme për zbatimin e MSA-së. Vëmendje e veçantë duhet
t'i kushtohet edhe fushave të bujqësisë dhe zhvillimit të zonave rurale, zhvillimit rajonal, mjedisi, mbrojtja e
konsumatorit, transportin dhe energjinë. Financimi për këto fusha do të shkojnë në mes 40% dhe 50% e alokimit
të përgjithshme për komponentin I.
Kjo mund të përfshijë projekte të mëdha infrastrukture si një përgjigje e mundshme afatmesme e krizës
financiare duke ndihmuar në zbutjen e ngadalësimit të përgjithshëm të rritjes ekonomike dhe për të ruajtur
kopje
22
stabilitetin ekonomik, rritjen dhe të vendet e punës. Programe mbështetëse janë parashikuar për të lejuar
Shqipërisë të marrë pjesë në Agjencitë e Komunitetit dhe Institucioneve, si dhe në programet e komunitetit.
Hyrja duhet të sigurohet edhe nga Përgatitja e Projektit dhe Asistencës së LehtësiveTeknike. Mbështetjen e IPA
për Bashkëpunimin Ndërkufitar do të arrijë në 31.5 milion EUR dhe do të trajtojë aktivitete ndër-kufitare në
mes Shqipërisë dhe Shteteve Anëtare të BE, si dhe me vendet fqinje kandidate dhe kandidate potenciale.
Gjatë periudhës 1991-2008, asistenca e Komunitetit për Shqipërinë ka arritur në rreth 1,4
miliardë lekë. Rreth 635 milion EUR u dha nëpërmjet programit Phare nga 1991 në
2000. Midis 2001 dhe 2006, Shqipëria përfitoi rreth 330 milion EUR ndihmë nga CARDS.
Tabela 3: Asistenca Financiare e IPA-s, komponentët I dhe II, për Shqipërinë. Alokimet për (2007-2012)
në milionë €
Komponent 2007 2008 2009 2010 2011 2012
Asistenca e
Tranzicionit dhe Ngritjes
Institucionale
54,3 62,1 70,9 82,7 84,3 85,9
Bashkëpunimi Ndër-
kufitar 6,6 8,5 10,2 10,4 10,6 10,9
TOTAL 61,0 70,7 81,2 93,2 95,0 96,9
kopje
23
Grafiku 1: Paraqitja Grafike e alokimeve të ndihmës financiare, Komponenti I dhe II, për Shqipërinë.
Kapitulli II
2.1 Sistemet e maxhimit te asistences se BE-së.
Komisioni mund të implementojë buxhetin në:
a) Baza të centralizuara. Kur Komisioni e zbaton buxhetin në një bazë të centralizuar , detyrat e
implementimit duhet të kryhen në mënyrë të drejtpërdrejtë nga departamentet e tij ose në mënyrë
të tërthortë.
b) Nëpërmjet manaxhimit të përbashkët ose të decentralizuar. Kur Komisioni implementon buxhetin
nëpërmjet manaxhimit të përbashkët, detyrat e implementimit duhet tu delegohen Shteteve Anëtare. Kur
Komisioni implementon buxhetin nëpërmjet manaxhimit të decentralizuar detyrat e implementimit i
delegohen vendeve të treta apo vendeve përfituese. Në raste të manaxhimit të përbashkët ose të
decentralizuar, në mënyrë që të sigurohet se fondet janë përdorur në përputhje me rregullat e
zbatueshme, Komisioni aplikon procedurat e pastrimit të llogarive apo mekanizmat e
korrigjimit financiar të cilat mundësojnë që ajo të marrë përpërgjegjësinë përfundimtare për zbatimin
e buxhetit. Nëpërmjet kesaj metode të manaxhimit të fondeve Shtetet Anëtare dhe vendet e treta kryejnë
kontrolle të rregullta për të siguruar që veprimet e bashkëfinancuara nga buxheti i Komunitetit janë
implementuar në mënyrë korrekte.
c) Kur Komisioni implementon buxhetin nëpërmjet manaxhimit të përbashkët me organizatat
ndërkombëtare, zbatimi i detyrave të caktuara do t'i besohet organizatave ndërkombëtare.
Këto organizata duhet që në, kontabilitetin e tyre, auditimin dhe në procedurat e prokurimit, të
aplikojnë standarde të cilat ofrojnë garanci të barabartë me standardet e ndërkombëtare të pranuara.
Nëpërmjet manaxhimit të përbashkët me organizatat ndërkombëtare ata do të marrin masat e duhura për
kopje
24
të parandaluar parregullsitë dhe mashtrimet, dhe nëse është e nevojshme, do të ndërmarrin ndjekjet
penale për të marrë fondet e paguara gabimisht.
2.2 Manaxhimi i decentralizuar.
Decentralizimi përfshin transferimin e përgjegjësive nga ana e Komisionit tek Autoriteti Kontraktues i vendin
pranues. Autoriteti Kontraktues të bëhet përgjegjës për tenderimit dhe kontraktimit, si dhe menaxhimin financiar
dhe administrativ të projekteve. Objektivi i menaxhimit të decentralizuar në kontekstin e strategjisë së para-
aderimit është të përmirësojë zotërimin dhe ti bëjë të mundësuar vendeve kandidate dhe kandidate potenciale të
implementojnë vetë fondet e BE-së; duke demonstruar aftësinë e tyre për të marrë përsipër përgjegjësitë e
anëtarësimit në këtë drejtim.
Ka dy hapa në proçesin e decentralizimit të përfshirë në programimin dhe implementimin e instrumentëve të
para-antarësimit: e para bazohet në miratimin ex-ante dhe e dyta bazohet ne kontrollin ex-post.
Komisioni ushtron kontrolle ex-ante sistematike që do të thotë: vendimet në lidhje me prokurimin dhe dhënien e
kontratave janë referuar për miratimin paraprak nga Delegacioni i Komisionit para se ata janë marrë nga
Autoriteti Kontraktues në vendet përfituese.
2.2.1 Proçedura ex-ante e decentralizimit.
Kjo lloj procedure e kryer nga Delegacioni I Komisionit përfshin katër kontrolle thelbësore:
1. Miratimin e përmbajtjes së dosjes së tenderit para se tenderi të jetë nisur.
2. Miratimin e përbërjes së komisionit të vlerësimit (që është përgjegjës për rekomandimin e një ofertuesi
të Autoriteti Kontraktues).
3. Kontrollimi dhe miratimi i raportit të vlerësimit.
4. Miratimi i kontratës, me firmën e shefit të Delegacionit , jo si një palë në kontratë, por për të konfirmuar
se projekti mund të marrë financimin e BE-së.
2.2.2 Proçedura e decentralizimit të zgjeruar apo ex-post.
Në Maj 2004, 8 vende që më parë ishin pjesë e programit Phare, janë bërë anëtare të reja dhe kjo ka nxitur
kalimin nga një sistem i kontrollit ex-ante në një sistem të kontrollit ex-post. Së pari, pjesëmarrja e shteteve të
reja anëtare në fondet e Komunitetit (mbi të gjitha në fushën e politikës rajonale dhe bujqësore) kërkon nga
vendet anëtare të përshtasin administratat e tyre në mënyrë që të përballen me kuadrin e kontrollit ex-post. Së
dyti, shkrirjen e Delegacioneve në Shtetet e reja anëtare do të çojë në një transferim të rëndësishëm të burimeve
njerëzore dhe financiare larg nga delegacionet në këto vende, të cilat do të zëvendësohen me përfaqësimin më të
vogla (si në shtetet anëtare të vjetër), që plotësojnë funksionet kryesore të informacionit dhe komunikimit.
kopje
25
Përpara se të jepet decentralizimi i zgjeruar, vendet kandidate me ndihmën e komisionite kanë të nevojshme për
të ndërrmarrë këto faza të cilat janë të paraqitura në “road-map”:
Vlerësimi Gap (Boshllëkut): Kjo përfshin kryerjen e një vlerësimi objektiv të institucioneve kombëtare
(kryesisht Fondit Kombëtar dhe Agjencisë zbatuese) me qëllim përcaktimin se deri në çfarë mase kushtet për
EDIS(zgjerimi i manaxhimit të decentralizuar) janë plotësuar aktualisht; për të identifikuar veprimet specifike,
ndryshimet dhe përmirësimet e nevojshme që duhen kryer.
Përmbushja e Gap(Boshllëkut): Autoritetet kombëtare duhet të bëjë ndryshimet e nevojshme dhe
përmirësimet e institucioneve dhe procedurat e synuara me anë të zbatimit të rekomandimeve të raportit
vlerësues Gap (GAR).
Pajtueshmëria e vlerësimit: Ky ushtrim i mundëson autoritetet kombëtare përgjegjëse për të përcaktuar nëse
para-kushtet janë plotësuar në mënyrë që një aplikim formal i EDIS mund t'i paraqitet Komisionit.
Në fazën e katërt dhe të fundit bëhet përgatitja për një vendim të Komisionit, i cili mbetet përgjegjësi ekskluzive
e shërbimeve të Komisionit të cilat analizojnë zbatimin EDIS për t'u mundësuar atyre të vendosin nëse do të
këshillohen me menaxhimit të decentralizuar.16
Përpara se Komisioni Europian të vendosë nëse do ti akordojë fuqitë manaxhuese në lidhje me një komponent,
program apo nje masë vendit përfitues, ai duhet të bindet nëse ky vend përfitues arrin që te plotësoje disa
kushte:
Prokurimin transparent dhe procedurat e dhënies së granteve të cilat janë jo-
diskriminuese dhe përjashtojnë çdo konflikt të interest.
Një sistem efektiv kontrolli të brendshëm për menaxhimin e operacioneve.
Marrëveshje kontabiliteti për këto operacione dhe procedurat e paraqitjes së llogarive që do të
mundësojnë përdorimin e duhur të fondeve të Komunitetit dhe shkalla e vërtetë e këtij përdorimi të
reflektohet në llogaritë e Komunitetit.
Një audit të jashtëm të pavarur.
Akses i publikut në informacione në një nivel i cili përcaktohet nga rregulloret e Komunitetit.17
Komisioni mund të pranojë që sistemet, e auditimit , kontabilitetit dhe prokurimit të organeve kombëtare janë
ekuivalente me veten, duke marrë në konsideratë standartet ndërkombëtare të kontabilitetit.
Sistemet e menaxhimit dhe të kontrollit të vendosur në vendin përfitues duhet të sigurojnë kontrolle efektive.
Dispozitat në fusha të tjera, të cilat kanë qenë të përcaktuara në marrëveshjet sektoriale ose financuese, do të
zbatohen. Atëhere kur personave të caktuar u është dhënë pëgjegjësi për një veprimtari në lidhje me
manaxhimin implementimin dhe kontrollin e programeve, vendi përfitues do të duhet ti mundësojë personave të
ushtrojnë detyrat që lidhen me këtë përgjegjësi, duke përfshirë dhe rastet kur nuk ekziston asnjë lidhje
16
të nenit 12 (2) i Rregullores së Koordinimit 1266 / 1999. 17
Rregullorja e (KE) Nr.1605/2002 Artikulli 56.
kopje
26
hierarkike midis tyre dhe organeve që marrin pjesë në këtë aktivitet. Vendi përfitues duhet në veçanti të
siguruojë ata persona me autoritet për të vendosur, me anë të marrëveshjeve formale të punës ndërmjet tyre dhe
organeve në fjalë:
a) Një sistem të përshtatshëm për shkëmbimin e informacionit, duke përfshirë të drejtën për të kërkuar
informacion, të drejtën e aksesit në dokumente dhe të stafit në vendet ku është e nevojshme.
b) Standartet që duhen plotësuar.
c) Proceduart që duhen ndjekur
2.2.3 Rregullat e manaxhimit të decentralizuar
Pagesat
Pagesat nga komisioni i kontributit të Komunitetit do të kryhen brenda kufijve të fondeve në dispozicion.
Pagesat mund të marrin formën e para-financimeve, pagesave të përkohshme apo në formën e bilancit
përfundimtar. Çdo vit vendi përfitues duhet t’i dërgojnë Komisionit një parashikim të pagesave të mundëshme
të vitit financiar në lidhje me çdo komponent apo program. Shkëmbimi i informacionit në lidhje
me transaksionet financiare midis Komisionit dhe autoriteteve dhe strukturave të vendit përfitues,duhet të
bëhen në mënyrë elektronike, duke përdorur procedurat e rëna dakord. Totali i kombinuar i pagesave në formën
e para-financimeve dhe pagesave të përkohshme nuk duhet të tejkalojë 95% të kontributit të Komunitetit. Në
momentin që ky kufi është tejkaluar duhet të vazhdohet t’i transmetohet Komisionit çdo deklaratë e cila vërteton
shpenzimet si dhe informacionin në lidhje me shumat e gjetura. Shumat e përcaktuara në programet
e paraqitura nga vendi përfitues, në deklaratat e vërtetuara të shpenzimeve dhe në të gjitha kërkesat e pagesave
dhe të shpenzimeve të përmendura në
Raportet mbi zbatimin, do të shprehen në euro. Vendet përfituese do të kthejnë shumat e shpenzimeve
të shkaktuara në monedhën kombëtare në euro duke përdorur shkallën mujore të kontabilitetit të
euros ngritur nga Komisioni për muajin gjatë së cilës shpenzimet ishin regjistruar në llogaritë e
strukturës operuese përkatëse. Pagesat nga Komisioni për Fondin Kombëtar do të bëhet në llogari në euro.
Një llogari në euro do të jete hapur për secilin nga programet e IPA-s apo komponentët e IPA, dhe duhet të
përdoret vetëm për transaksionet në lidhje me atë program apo komponent. Shpenzimeve mund të mbulohen
nga financimet e Komunitetit vetëm në qoftë se kanë ndodhur dhe janë paguar nga përfituesi
përfundimtar. Shpenzimet që paguhen nga përfituesit përfundimtar, do të provohet nga faturat ose dokumentet e
kontabilitetit me vlerë ekuivalente provuese ose dokumente të tjera përkatëse.
Të gjitha ose një pjesë e pagesave mund të pezullohet nga Komisioni, kur:
(a) ka një mangësi serioze në sistemin e menaxhimit dhe kontrollit te programit e cila ndikon në
besueshmërinë e proçedurës për çertifikim të pagesave dhe për të cilët masat korrigjuese nuk janë marrë.
(b) shpenzimet në një deklaratë të caktuar të shpenzimeve është e lidhur me një parregullsi serioze e cila nuk
është korrigjuar.
(c) sqarime kanë qënë të nevojshme në lidhje me informacionet e dhëna në deklarimin e shpenzimeve.
kopje
27
Vendit përfitues i jepet mundësia që të korrigjojë vërejtjet.
Për të siguruar që fondet janë përdorur në përputhje me rregullat në fuqi, Komisioni do të zbatojë proçedurën e
pastrimit të llogarive apo mekanizmat e korrigjimit financiar.
Një korrigjim financiar mund të lindë si pasojë e:
(a) identifikimit të një parregullsie specifike, duke përfshirë mashtrimin;
(b) identifikimit të një dobësie apo mangësië në menaxhimin dhe sistemet e kontrollit të vendit përfitues.
2.2.4 Kushtet e manaxhimi të decentralizuar:
Manaxhimi i decentralizuar përfshin:
Akreditimin e Zyrtarit Kombëtar të Autorizuar (ZKA) dhe Fondit Kombëtar.
Zyrtari i Autorizuar duhet të kujdeset nëse vendi përfitues arrin që të plotësojë të gjitha kushtet e
sipërpërmenduara për të marrë të drejtën e manaxhimit të një komponetnti apo një programi duke u mbështetur
njëkohësisht edhe nga opinioni i auditit që duhet te jetë i jashtëm dhe i pavaruar nga të gjithë aktorët e sistemeve
qoftë të manaxhimit qoftë të kontrollit. Nëse ndonjë nga kërkesat e mësipërme nuk janë plotësuar ose nuk mund
të plotësohen më Zyrtari Kombëtar i Autorizuar mund të pezullojë ose të tërheqë akreditimin dhe për këtë gjë
duhet menjëherë të informojë komisionin për vendimin e marrë dhe arsyet për marrjen e këtij vendimi.
Akreditimin e strukturës operative.
Zyrtari Kombëtar I Autorizuar njofton komisionin se janë ngritur strukturat operative të cilat do të sigurojnë të
gjithë informacionin mbështetës të kërkuar nga Komisioni, duke përfshirë një përshkrim të sistemeve të
manaxhimit dhe kontrollit. Vendet Përfituese duhet të sigurojnë hetimin dhe trajtim efektiv të rasteve të
dyshuara të mashtrimit dhe parregullsive njëkohësisht do të sigurojnë funksionimin e një mekanizmi kontrolli
dhe raportimi.18
Për më tepër, vendet përfituese duhet të marrin masa të përshtatshme për të parandaluar çdo
praktikë aktive ose pasive kundër korrupsionit në çdo fazë të procedurës së prokurimit apo procedurës së
dhënies së grantit ose gjatë zbatimit të kontratave përkatës.
2.3 Menaxhimi i centralizuar.
Komisioni mund të mos i besojë palëve të treta kompetencat ekzekutive që gëzon në bazë të traktateve ku ata
përfshijnë një masë të madhe të gjykimit duke nënkuptuar zgjedhje politike.
18
ekuivalente me atë që përmendet në Rregulloren e Komisionit (KE) No 1828/2006
kopje
28
Zbatimi i detyrave të deleguara duhet të jetë i përcaktuar qartë dhe të mbikqyret plotësisht përdorimi i tyre.
Komisioni mundet që edhe në rastet kur implementon buxhetin në baza të centralizuara i besojnë detyra të
autoriteteve publike dhe detyra të caktuara për implementimin e buxhetit:
a) Agjensive të qeverisura nga Ligji i Komunitetit, apo agjensive ekzekutive. Këto agjensi do te jenë
persona juridikë në bazë të Ligjit të Komunitetit krijuar me vendim të Komunitetit të cilit mund të
delegohen kompetenca për të zbatuar të gjitha ose një pjesë të Programeve të
Komunitetit ose projekteve në emër të Komisionit dhe nën përgjegjësinë e tij në përputhje me
Rregulloren e Këshillit. Duke hedhur poshtë statutin për për t'i besuar detyra të caktuara agjensive
ekzekutivie në lidhje me manaxhimin e programeve të Komunitetit dhe të përcaktimit të
kushteve dhe masave për krijimin dhe funksionimin e tyre. Implementimi i ndarjeve
buxhetore operative përkatëse do t'i delegohet drejtorit të agjencisë.
b) Organeve të ngritura nga Komuniteti.
c) Organet kombëtare të sektorit publik dhe organet e themeluara nga ligji privat me një mision të
shërbimit publik për të ofruar një garanci të mjaftueshme financiare në përputhje me kushtet e
parashikuara në marrëveshjet e implementimit.
2.3.1 Rregullat e manaxhimit të centralizuar.
Pagesa e kontributit të Komunitetit nga Komisioni do të bëhet brenda kufijve të fondeve në dispozicion.
Pagesat do të bëhen në prodhimin e provës se operacioni përkatës është në përputhje me dispozitat e të
Rregullores IPA, kontratës ose grantit19
. Ndarjet e nevojshme për të mbuluar shpenzimet siç tregohet
në programet vjetore do të vihen në dispozicion përmes një ose më shumë veprimeve siç mund të jenë: pagesa e
gjithë shumës, para-financim, një ose më shumë pagesa të përkohshme; dhe pagesën e bilancit të shumave të
duhura. Pagesat nga Komisioni do të bëhet kur është e mundur në euro në një llogari në euro. Një
program mbyllet kur të gjitha kontratat dhe grantet e financuara nga ky program janë mbyllur. Pasi kërkesa për
pagesë përfundimtare është pranuar, një kontratë ose një grant është konsideruar i mbyllur në momentin që:
- kryhet pagesa e bilancit përfundimtar nga Komisioni.
- Lëshimi i urdhrit për dalje nga Komisioni.
- De-angazhimin e ndarjeve buxhetore nga Komisioni
Mbyllja e një kontrate ose grant nuk paragjykon të Drejtën e Komisionit për të ndërmarrë një
korrigjim financiar në një fazë të mëvonëshme.
Në Shqipëri janë implementuar dy komponentët e parë të IPA-s, financimi është miratuar nga Komisioni pas
konsultimeve me vendet përfituese dhe aktorëve të tjerë. Deri tani, këto financime janë implementuar në
Shqipëri nga ndihma e centralizuar e cila menaxhohet nga Shtabi i Komisionit në Bruksel.
19
Në përputhje me Nenin 81 të Rregullores (EC, Euratom) Nr 1605/2002,
kopje
29
Kapitulli III
3.1 Strukturat, Autoritetet dhe procesi i menaxhimit të decentralizuar të asitencës së BE-së për
Shqipërinë:
Funksionet, përgjegjësitë dhe marrdhëniet nëpërmjet autoruteteve të strukturave të manaxhimit të
decentralizuar të Asistencës së Bashkimit Evropian në Kuadër të Instrumentit të Parazgjerimit (IPA),
KOMPONENTI I: Asistenca e Tranzicionit dhe Forcimit Institucional përcaktohen nga VKM 23, dt.
12.01.2011
3.2 Autoritetet dhe Strukturat e IPA-s.
Autoritetet e Menaxhimit të Decentralizuar të Asistencës së Bashkimit Evropian në kuader të Instrumentit të
Parazgjerimit (IPA) do të jenë:
i) Koordinatori Kombëtar i Instrumentit të Parazgjerimit (KKIPA/NIPAC)
ii) Zyrtari Përgjegjës Akreditues (ZPA/CAO)
iii) Zyrtari Kombëtar Autorizues (ZKA/NAO)
iv) Zyrtari Autorizues i Programit (ZAP/PAO)
v) Zyrtarët e Lartë të Programit në Ministritë e Linjës (ZLP / SPOs)
Strukturat e Menaxhimit të Decentralizuar të Asistencës së Bashkimit Evropian në kuadër të Instrumentit të
Parazgjerimit (IPA) do të jenë:
i) Fondi Kombëtar (FK/NF)
ii) Zyra e NAO/ZKA
iii) Struktura Operative për implementimin e komponentit I (të parë) IPA
iv) Autoriteti i Auditit
Struktura Operative përbëhet nga Zyra e KKIPA/NIPAC, Agjencia Implementuese/Drejtoria e Përgjithshme e
Financimeve dhe Kontraktimeve (CFCU) në Ministrinë e Financave, ZLP / SPO-të në Ministritë e Linjës, si dhe
nga Auditi i Brendshëm në Ministritë e Linjës dhe/ose Institucioneve të tjera përfituese.
kopje
30
Autoriteti i Auditit është një strukturë funksionalisht e pavarur nga të gjithë aktorët e sistemit të menaxhimit e të
kontrollit.20
3.2.1 Koordinatori Kombëtar i Instrumentit të Parazgjerimit (NIPAC).
Koordinatori Kombëtar i Instrumentit të Parazgjerimit (KKIPA/NIPAC ) do të jetë Ministri pergjegjes per
Integrimin Evropian.
NIPAC do të jetë përgjegjës për:
Të siguruar koordinimin e përgjithshëm të asistencës së IPA.
Të siguruar partneritet midis Komisionit Evropian dhe Republikës së Shqipërisë dhe efektivitet të
përdorimit të fondeve të parazgjerimit të IPA-s sipas prioriteve të përcaktuara për Integrimin Evropian.
NIPAC/Ministri i Integrimit identifikon përparësitë për financim nga programi IPA, në bashkëpunim me
Ministritë e linjës dhe institucionet e tjera qëndrore.
KKIPA/NIPAC, brenda kompetencave të përcaktuara, do të kryejë detyrat e mëposhtme:
Programimin vjetor të asistencës në kuadër të Komponentit të I-rë të IPA-s,
Monitorimin në nivel programi për komponentët e IPA-s dhe përgatitjen e raportit vjetor dhe final për
zbatimin e IPA-s.
Përgatit termat e references për ekspertët, të cilët do të kryejnë procesin e vlerësimit.
3.2.2 Zyrtari Përgjegjës Akreditues (ZPA/CAO).
Zyrtari Pergjegjes Akreditues (ZPA/CAO) do të jetë Ministri i Financave. ZPA/CAO është autoriteti i
Menaxhimit të Decentralizuar, i cili akrediton ZKA/NAO dhe strukturën e tij mbështetëse, Zyrën e ZKA/NAO,
dhe Fondin Kombëtar (NF), për Menaxhimin e Decentralizuar të asistences së Bashkimit Evropian në kuadër të
komponentëve të IPA-s.21
20 në përputhje me standardet ndërkombëtare te auditimit, miratuar me Vendim te Keshillit te Ministrave Nr. 1020, date 14 Tetor
2009, per ”Ngritjen e Agjencise se Auditimit te Programeve te BE’se
21 bazuar në kërkesat e përshkruara në Pikën 1, Aneksi A të Marrëveshjes Kuadër.
kopje
31
Nëpërmjet auditit të pavarur, kontrollon që kriteret e akreditimit për ZKA/NAO, Fondin Kombëtar dhe Zyrën e
ZKA/NAO, te jenë përmbushur.22
ZPA/CAO është përgjegjës për monitorimin, pezullimin apo tërheqjen e akreditimit të ZKA/NAO, Fondit
Kombëtar dhe Zyrës së ZKA/NAO, duke informuar për këtë Komisionin Evropian.23
ZPA/CAO do të organizojë mbledhje të rregullta dhe këshillime me Autoritetin e Auditit për të siguruar
funksionimin e rregullt të Menaxhimit të Decentralizuar të asistences në kuadër të komponentëve të IPA-s.
Miraton Manualin e Brendshëm të Proçedurave për ZPA/CAO, përgatitur nga Ministria e Financave për
realizimin e funksioneve te tij. Miraton Manualin e Brendshëm të Proçedurave për ZKA/NAO , Fondin
Kombëtar, përgatitur nga këta të fundit, dhe Strukturën operative.
3.2.3 Zyrtari Kombëtar Autorizues (ZKA/NAO).
ZKA/NAO është zyrtar i lartë në Ministrinë e Financave i cili emërohet me urdhër nga ZPA/CAO, Ministri i
Financave, duke qënë një autoritet i Menaxhimit të Decentralizuar, i cili menaxhon veprimtarinë e Fondit
Kombëtar, të cilit i është ngarkuar përgjegjësia për menaxhimin financiar të fondeve të Bashkimit Evropian.
ZKA/NAO është përgjegjës për legjitimitetin dhe rregullsinë e transaksioneve të ekzekutuara brenda sistemit të
Menaxhimit të Decentralizuar, si dhe për funksionimin efektiv të sistemeve të menaxhimit dhe kontrollit në
përputhje me Rregulloren e IPA. Gjatë ushtrimit të funksioneve ai përdor kapacitetet e Fondit Kombëtar per
manaxhimin financiar dhe kapacitetet e Zyrës së ZKA/NAO për funksionimin efektiv të sistemeve të
manaxhimit dhe kontrollit.
ZKA/NAO është përgjegjës për akreditimin e Strukturës Operative për zbatimin e komponentit të parë të IPA-s,
dhe informon Komisionin Evropian për këtë akreditim24
duke u bazuar në vlerësimin e një auditimi të
pavarur.Njëkohësisht ky autoritet është përgjegjës për monitorimin, pezullimin apo tërheqjen e akreditimit.
Njëkohësisht mund të revokojë akreditimin e Strukturës Operative nëse strukturat përkatëse nuk eleminojnë
dobësitë në sistemin e menaxhimit dhe të kontrollit brenda afateve të përcaktuara. Në mënyrë që të monitorohet
me sukses funksionimi i sistemeve të menaxhimit dhe kontrollit angazhohet Autoriteti i Auditit, i cili do të
dorezojë planin vjetor të punës, raportin vjetor për aktivitetet e auditit si dhe një mendim auditi vjetor. Në rastet
kur është e nevojshme, mund të angazhojë auditues të jashtëm të pavarur për të realizuar audit shtesë tek të
gjitha institucionet e përfshira në Menaxhimin e Decentralizuar të fondeve të IPA-s.
ZKA/NAO do të jetë përgjegjës për identifikimin e çdo parregullsie brenda Sistemit te Menaxhimit të
Decentralizuar dhe informon Komisionit Evropian përkatësisht, bashkëpunon me strukturën që do të krijohet
për parandalimin, zbulimin, raportimin dhe hetimin e parregullsive, Shërbimin e Koordinimit
Kundërmashtrimit (AFCOS).
22
siç eshte përcaktuar në Piken 1 (c), Aneksi A, të Marrëveshjes Kuadër.
23 , bazuar në pikën 1 (b), Aneksi A të Marrëveshjes Kuadër.
24 bazuar në Nenin 11 të Marrëveshjes Kuadër
kopje
32
ZKA/NAO dërgon në Komisionin Evropian një parashikim të aplikimeve të pagesave të pritshme për cdo vit
financiar dhe për vitet e ardhshme financiare brenda datës 28 Shkurt të çdo viti.
ZKA/NAO siguron që sistemi i raportimit financiar të Komisionit Evropian (I-Perseus) të përditësohet
rregullisht dhe proçedurat raportuese të respektohen nga Fondi Kombëtar dhe Agjencia Implementuese.
3.2.4 Zyrtari autorizues i programit (ZAP/PAO).
Zyrtari Autorizues i Programit (ZAP/PAO) drejton Agjencinë Implementuese për zbatimin e Komponentit të
Parë të IPA-s, dhe përgjigjet tek ZKA/NAO për përmbushjen në kohën e duhur dhe me efiçiencë të detyrimeve
të përcaktuara. (ZAP/PAO) është përgjegjës për veprimtarinë e Agjencise Implementuese dhe ZLP/SPO-ve, të
emëruar në Ministritë e Linjës apo në institucione të tjera përfituese të IPA-s.
Nënshkruan marrëveshje operative me SPO-të mbi delegimin e disa detyrave të caktuara në strukturat e IPA-s,
lidhur me zbatimin e decentralizuar të projekteve të financuara nga IPA.
ZAP/PAO është përgjegjës për menaxhimin dhe zbatimin e Programit Kombëtar të Republikës së Shqipërisë për
Komponentin e I-rë të IPA-s, në përputhje me parimet e menaxhimit financiar të shëndetshëm dhe mbikqyrjen
e zbatimit të projekteve të financuar nën IPA, bazuar në Marrëveshjen Operative të firmosur.
ZLP/PAO eshte përgjegjës për krijimin e një sistemi të përshtatshëm monitorimi, për të siguruar një nivel të
kënaqshëm të mbikqyrjes së strukturave të IPA-s.
3.2.5 Zyrtarët e Lartë të Programit (ZLP/SPOs).
ZLP/SPO është përgjegjës për aspektet teknike të projekteve që do të zbatohen në ministrinë e linjës apo në
institucionin përfitues, dhe asiston ZAP/PAO në përgatitjen dhe zbatimin e projektit në kohë dhe në mënyrë të
përshtatshme, është përgjegjës për koordinimin e çdo prioriteti të vendosur në projektin e propozuar. ZLP/SPO-
të janë përgjegjës për programimin, dhe monitorimin e projekteve ku ministritë ose institucionet përkatëse janë
përfituesit sipas Kompenentit të I. ZLP/SPO kryen detyrat e mëposhtëme:
Përgjigjet për aspektet teknike të implementimit të projekteve të financuara në kuadër të komponentit të
parë të IPA-s.
Informon ZAP/PAO për çdo dyshim për ekzistencën e ndonjë parregullsie apo të çdo lloj parregullsie të
përcaktuar që evidentohet gjatë zbatimit të projekteve të IPA-s;
Bashkëpunon rregullisht me auditin e brendshëm gjatë zbatimit të projekteve të IPA-s dhe informon
ZAP/PAO përsa i përket rekomandimeve të auditit të brendshëm dhe zbatimit të tyre;
Informon ZAP/PAO për problemet apo rreziqet e mundshme që lidhen me zbatimin e projekteve të IPA-
s.
kopje
33
3.3 Strukturat e Menaxhimit të Decentralizuar të të Asistencës së Bashkimit Evropian në kuader të
Instrumentit të Parazgjerimit (IPA) do të jenë:
3.3.1 Fondi Kombëtar (NF).
Fondi Kombëtar është një strukturë qëndrore e thesarit në Ministrinë e Financave, njësia e vetme nëpërmjet së
cilës fondet e parazgjerimit nga Komisioni Evropian do t’i transferohen Republikës së Shqipërisë25
.
Fondi Kombëtar, i drejtuar nga ZKA/NAO, është përgjegjës për menaxhimin financiar të fondeve të IPA-s, dhe
kryen detyrat e mëposhtme brenda kompetencave të tij:
Çel dhe menaxhon llogaritë dhe nënllogarite bankare;
Aplikon për fonde pranë Komisionit Evropian.
Miraton transferimin e fondeve nga Komisioni Evropian tek Strukturat Operative ose tek përfituesit
përfundimtarë të fondeve te IPA-s.
Dërgon raporte financiare pranë Komisionit Evropian.
Fondi Kombëtar, kryen kontrolle në vend në Drejtorine e Pergjithshme te Financimeve dhe Kontraktimeve
(CFCU) , Agjencitë Implementuese, si dhe Strukturat e IPA-s ne Ministritë e Linjës / Institucionet Përfituese,
për kontrollin dhe monitorimin më efiçient të projekteve financuar nën IPA, si dhe për të siguruar ligjshmërinë
dhe rregullsinë e transakioneve lidhur me to26
.
Gjatë ushtrimit të kompetencave të tij për menaxhimin financiar të IPA-s, Fondi Kombëtar bashkëpunon me
Bankën e Shqipërisë (BSH), ku ZKA/NAO hap llogari bankare në monedhë të huaj për të transferuar fondet nga
Komisioni Evropian për secilin komponent të IPA-s. Marrëdhëniet ndërsjellta ndërmjet ZKA/NAO, Fondi
Kombëtar, Agjencisë Implementuese dhe BSH rregullohen me një marrëveshje të veçantë që përcakton afatet
dhe kushtet për përdorimin e llogarive bankare në monedhë të huaj të çelura në Bankën e Shqipërisë.
Ndarja e roleve dhe përgjegjësive ndërmjet ZKA/NAO, Fondit Kombëtar dhe Strukturës Operative, brenda
Menaxhimit të Decentralizar të IPA komponenti I, dhe marrëdhëniet e tyre ndërsjellta, përcaktohen në një
marrëveshje zbatimi ndërmjet ZKA/NAO dhe ZAP/PAO, ku përshkruhen rolet dhe përgjegjësitë e palëve
kontraktuese, proçedurat e transferimit dhe metodat e përdorimit të fondeve, dispozitat për bashkëfinancimin,
mekanizmat e kontrollit financiar, menaxhimin e llogarive bankare, kontabilitetin dhe auditimin.
25
bazuar në Pikën 4 (a) dhe Piken 5, Aneksi A, te Marrëveshjes Kuadër. 26
bazuar ne pikën 4 (a) dhe pikën 5, Aneksi A, te Marrëveshjes Kuadër, në përputhje me Nenin 25(3) të Rregullores IPA 718/2007
kopje
34
3.3.2 Zyra e ZKA/NAO.
Zyra e ZKA/NAO është strukturë në Ministrinë e Financës për të mbështetur ZKA/NAO në zbatimin e
funksionit të dytë të tij, për monitorimin e funksionimit të sistemeve të manaxhimit dhe kontrollit të IPA27
.
Zyra e ZKA/NAO mbështet ZKA/NAO në detyrat si më poshtë:
Aprovimin, monitorimin dhe pezullimin/anullimin e akreditimit të strukturës operative;
Siguron funksionimin eficent të sistemeve të menaxhimit të asistencës në perputhje me rregulloren IPA.
Siguron që sistemi i kontrollit të brendshëm për manaxhimin e fondeve është efektiv dhe eficent.
Siguron rregullsinë dhe saktesinë e sistemit të raportimit dhe informacionit.;
Ndjek zbatimin e gjetjeve dhe rekomandimeve te Autoritetit te Auditit28
.
3.3.3 Struktura Operative për implementimin e komponentit I (të parë) IPA.
Kjo strukturë operative përbëhet nga zyra e KKIPA/NIPAC, Agjencia Implementuese/Drejtoria e Përgjithshme
e Financimeve dhe Kontraktimeve (CFCU) në Ministrinë e Financave, ZLP / SPO-të në Ministritë e Linjës, si
dhe nga Auditi i Brendshëm ne Ministritë e Linjës dhe/ose Institucioneve të tjera përfituese.
a) Përgjegjësitë e strukturës operative:
Agjencia Implementuese/Drejtoria e Përgjithshme e Financimeve dhe Kontraktimeve (CFCU), në Ministrinë e
Financave, është përgjegjëse për:
Kryerjen e proçedurave të tenderimit, kontraktimit, regjistrimin e transaksioneve në sistemin e
kontabilitetit, kryerjen e pagesave për kontratat e lidhura për projektet e financuara nën Komponentin I
IPA, monitorimin operacional (në nivel projekti), dhe kontrollin e brendshëm bazuar në kërkesat e
sistemit të Menaxhimit të Decentralizuar të IPA-s.
Mbikqyr zbatimin e projekteve të sistemit të Menaxhimit të Decentralizuar të IPA-s në Republikën e
Shqipërisë, financuara nga Komponenti I te IPA.
Kryerjen e kontrolleve në vend dhe kur vëren mangësi në veprimtari, mund të marrë masa me qëllim
eleminimin e mangësive për të siguruar zbatimin efektiv dhe në kohë të projekteve nga strukturat e IPA-
s.
Nëpunësit e CFCU, gjatë kryerjes së detyrave të tyre, zbatojne dispozitat të Manualit të Brendshëm të
Procedurave për CFCU, të miratuar ZKA/NAO dhe te konfirmuara nga ZAP/PAO.
27
bazuar në Pikën 4 (b), Anex A të Marrëveshjes Kuadër, në përputhje me Nenin 25 (4) të Rregullores IPA 718/2007 28
në përputhje me Nenin 30 (1) të Rregullores IPA 718/2007.
kopje
35
b) Funksionet kryesore të Drejtorisë së Manaxhimit Financiar në Agjencinë Implementuese /
Drejtoria e Përgjithshme e Financimeve dhe Kontraktimeve (CFCU), në Ministrinë e Financave.
Raportimi
Drejtoria e Përgjithshme e Financimeve dhe Kontraktimeve është përgjrgjëse të përgatisë Raportet Financiare
mujore dhe Progres Raportet mujore, të cilat ia dergon Fondit Kombetar(N F), duke mbuluar gjëndjen financiare
në lidhje me dy fondet të BE-së dhe të bashkë-financimit të çdo programi, si dhe rakordimet bankare, detajet e
tenderave të ardhshme, rezultatet e vlerësimeve të tenderit dhe të kontratave të dhëna, detaje se si projektet janë
duke u zbatuar, problemet e hasura dhe perspektivat e ardhshme , raportimin e parregullsive dhe statusin e atyre
që janë ende nën hetim.
Kërkesa për fonde.
CFCU njëkohësisht përgatit edhe kërkesën për fonde, me miratimin dhe çertifikimin e ZKA/PAO, në mënyrë që
të kenë fonde të mjaftueshme në llogaritë bankare. Ajo paraqet këto kërkesa në Fondin Kombëtare për miratim
dhe certifikim nga ana e ZKA-së dhe transferimin e mëvonshme të fondeve nga llogaritë e NF në llogaritë e saj
bankare. CFCU është gjithashtu përgjegjëse për funksionimin e llogarive bankare për programet e përcaktuara
në Marrëveshjet përkatëse të Financimit, për ruajtjen, monitorimin dhe mbushjen të llogarive bankare të bazuar
në modelet e disbursimit dhe për raportimin mujor mbi statusin e llogarive bankare, duke përfshirë rakordimet
bankare. Kërkesat për fonde janë të bazuara në parashikimet e Cash Flow dhe një sistem duhet të jetë në vend
për të siguruar për planifikimet e tilla.
Kontabiliteti
DMF(Drejtoria e Manaxhimit Financiar) ka për detyrë të krijojë dhe mirëmbajë një sistem regjistrimi të dyfishtë
analitik dhe kontabël sipas standardeve ndërkombëtare. Ajo gjithashtu ka për të mbajtur shënime të veçanta për
secilin, projekt, program, nën-projekt dhe kontratë. Kjo drejtori është gjithashtu përgjegjës për regjistrimin e të
gjitha pagesave të regjistruara nga, programet, projektet, nën-projekt dhe kontratat, si dhe funksionimin e
llogarive financiare me të gjitha kontrollet dhe rakordimet standarde. Pjesë e rëndësishme e rendit të ditës është
edhe raportimi financiar i bazuar në kontabilitetin e CFCU.
Auditimi
CFCU duhet të japë ndihmë të plotë për auditorët e brendshëm, të jashtëm dhe të Autoritetit të Auditimit, ai ka
për të raportuar për të NAO çfarëdo lloj zbulimi parregullsie zbuluar në manaxhimin e fondet financiare të BE-
së ne nivelet e tij.
c) Përgjegjësitë
Vendeve përfituese u kërkohet që të sigurojnë kontrollin e tyre financiar dhe sistemet e menaxhimit në mënytë
që të kryhet:
kopje
36
ndarja efektive e detyrave.
një sistem efektiv të kontrollit të brendshëm.
një funksion të pavarur të auditimit të jashtëm.
procedurat e prokurimit të jenë të lira nga të gjitha konfliktet e mundshme të interesit.
Struktura organizative CFCU parashikon ndarjen e përgjegjësive të prokurimit, autorizim-pagesave, kryerjen e
pagesave dhe regjistrimin e pagesave.
Skema 2: Rrjedha e faturave dhe pagesave.
KONTRAKTORI:
I dërgon faturat CFCU
dhe merr pagesën nga
banka.
CFCU Regjistron
faturat në
sistemin e
kontabilitetit.
CFCU dhe FMD
Miratimi dhe Pagesa
CFCU Përgatit
urdhërpagesën dhe
dokumentacionin
justifikues të cilat
miratohen nga
drejtori i CFCU
BANKA u kryen
pagesën
kontraktorëve
SPO
Verifikojnë
shpenzimet.
CFCU
Kryen kontroll
Financiar Ex- ante.
kopje
37
Strukturat e IPA-s, që manaxhohen nga ZLP/SPO-të, janë përgjegjëse për:
Programimin, implementimin dhe monitorimin e projekteve financuar nga Komponenti I IPA si dhe
përmbushjen e funksioneve që kanë të bëjnë me zbatimin teknik të këtyre projekteve, bazuar në
dispozitat e Marreveshjes Operacionale
Nëpunesit në strukturat përkatëse të IPA-s, gjatë kryerjes së detyrave të tyre lidhur me implementimin e
projekteve financuar me fondet IPA, zbatojnë dispozitat e Manualit te Brendshëm të Procedurave të
ZLP/SPO.
Auditi i Brendshëm në Ministritë e Linjës dhe/ose në Institucione të tjera që implementojnë projekte të
financuar nga Komponenti I IPA, është përgjegjës për auditimin e këtyre projekteve dhe strukturave të IPA-s në
këto institucione, bazuar në planin vjetor dhe strategjik të punës, i cili pasi aprovohet nga Ministri i Linjës ose
titullari i institucionit dërgohet tek ZKA/NAO. ZKA/NAO nxjerr instruksione për të gjitha strukturat e IPA-s,
lidhur me përgatitjen e plani të veprimit për zbatimin e rekomandimeve dhe gjetjeve të Auditit te Brendshem,
brenda 30 ditëve nga dorezimi i raportit përfundimtar të auditit.
Zyra e KKIPANIPAC, është strukturë në Ministrinë Përgjegjëse për Integrimin Evropian, e krijuar me urdhër
të KKIPA/NIPAC, për të mbështetur atë në ushtrimin e funksioneve të programimit, monitorimit dhe
vlerësimeve interim.
Përsa i përket programimit, Zyra e KKIPA/NIPAC organizon procesin e programimit sipas manualit
përkatës të programimit të KKIPA/NIPAC dhe Manualit të Programimit IPA të Komisionit Evropian .
Gjithashtu, Zyra e KKIPA /NIPAC dorëzon tek KKIPA /NIPAC draftin e fundit të projekt fishave per
programet ne Komponentin I IPA.
Përsa i përket monitorimit, Zyra e KKIPA /NIPAC është përgjegjëse për përgatitjen e raporteve
vjetore/përfundimtare për implementimin, organizimin e takimeve të Komitetit të Monitorimit IPA, dhe
aktivitetet pasardhëse lidhur me këtë komitet. Lidhur me monitorimin e Komponentit I IPA, Zyra e
KKIPA /NIPAC është përgjegjëse për përgatitjen e drafitit vjetor të Raportit të Implementimit mbi
programet Kombëtare, organizimin e takimeve të komitetit të monitorimit për Komponentin I IPA, si
dhe për monitorimin në nivel projekti dhe programi bazuar në Manualin e Monitorimit dhe Vlerësimit.
Lidhur me vleresimin interim, Zyra e KKIPA /NIPAC është përgjegjëse për përgatitjen e planit interim
të vleresimit për programet e Komponentit I IPA, si dhe dorëzimin e vlerësimeve interim pranë
KKIPA/NIPAC, që ky i fundit e paraqet në Komitetin e Monitorimit IPA. Zyra e KKIPA /NIPAC
përgatit termat e referencës për marrjen e vleresuesve interim, dhe shërben is pike kontakti gjate
vleresimeve interim
kopje
38
Bazuar ne nenin 36 të Marrëveshjes Kuadër, për Menaxhimin e Decentralizuar të IPA-s, krijohen:
i) Komiteti i Monitorimit të IPA-s për të gjithë komponentët e IPA-s
ii) Komiteti i Monitorimit të Komponentit të Parë të IPA-s (TAIB).
a) Komiteti i Monitorimit të IPA-s eshte struktura kryesore përgjegjëse për monitorimin e zbatimit të gjithë
asistencës së IPA-s.Ky Komitet përbëhet nga përfaqësues të Komisionit Evropian, ZKA/NAO, Fondi
Kombetar, KKIPA/NIPAC, ZAP/PAO. Përfaqësues të Komisionit Evropian dhe KKIPA /NIPAC do të
bashkëdrejtojnë Komitetin, ndërsa Zyra e KKIPA/NIPAC do të kryejë funksionin e Sekretariatit të
Komitetit dhe do të jetë përgjegjëse për përgatitjen dhe dorëzimin e të gjithe dokumentacionit që do të
diskutohet dhe rishikohet nga Komiteti.
b) Komiteti i Monitorimit të Komponentit I IPA (TAIB) eshte përgjegjës për monitorimin e zbatimit te
programeve të Komponentit I IPA, në përputhje me Rregulloren Operative të Komitetit të Monitorimit
Sektorial për Komponentin e I-rë. Ky komitet përbëhet nga përfaqësues të Komisionit Evropian,
ZKA/NAO, Fondi Kombetar, KKIPA/NIPAC, Agjencia Implementuese, partnerë socialë dhe organizata
të shoqërisë civile. Përfaqësuesit e KKIPA/NIPAC do të drejtojnë Komitetin, ndërsa zyra mbeshtetese e
KKIPA/NIPAC, në Ministrinë e Integrimit, do të kryejë funksionin e Sekretariatit të Komitetit dhe do të
jetë përgjegjës për përgatitjen dhe dorëzimin e dokumentacionit që do të diskutohet dhe rishikohet nga
Komiteti.
Ministritë e Linjës dhe Strukturat e IPA-s.
Ministri i Linjës/Drejtuesi i institucionit përfitues cakton një person për kryerjen e funksionit të
ZLP/SPO-së dhe e autorizon atë të nenshkruaje marrëveshjen operatacionale me ZAP/PAO, si dhe akte
të tjera që lidhen me projektet e financuara nga IPA.
Ministrat e Linjës / Drejtuesit e institucioneve përfituese të IPA-s dhe ZLP/SPO-të respektivë ne
bashkepunim me ZPA/CAO duhet të organizojnë rregullisht mbledhje dhe të bashkëpunojnë rregullisht
me ZKA/NAO, Drejtuesin e Fondit Kombetar, ZAP/PAO per kapërcimin në kohë të të gjitha dobësive
të evidentuara gjatë procesit të implementimit të projekteve të financuara nga IPA.
Ministritë e Linjës /Drejtuesit e institucioneve përfituese të IPA-s, do t’u sigurojne ZLP/SPO-ve
personelin e nevojshëm dhe të kualifikuar, bazuar në analizën e ngarkesës së punës, si dhe fondet e
nevojshme për zbatimin e projekteve të financuara nga IPA, brenda buxhetit respektiv të Ministrisë së
Linjës/ Institucionit përfitues të IPA-s.
Ministri i Linjës/Drejtuesi i institucionit përfitues, duhet të informojë ZAP/PAO për çdo zëvendësim të
ZLP/SPO-ve në institucionet e tyre, dhe ZAP/PAO do të informojë për këtë ndryshim ZKA/NAO.
Strukturat përgjegjëse për Menaxhimin e Decentralizuar të IPA-s në ministritë e linjës, do të kryejnë
kopje
39
funksionet e tyre dhe do të mbajnë përgjegjësi brenda kompetencave, bazuar në Marrëveshjen
Operacionale ndërmjet PAO dhe SPO, Marreveshjen me KKIPA/NIPAC, si dhe Rregulloren e
Brendshme të Ministrisë përkatëse.
Skema 2: Linjat e raportimit dhe komunikimit midis strukturave dhe autoriteteve të manaxhimit të
decentralizuar.
Koordinatori Kombëtar I Instrumentit të Parazgjerimit (Ministri I Integrimit)
Zyra e NIPAC
Koordinatori strategjik
Komponentët III & IV
Komisioni Europian
ZYRTARI PËRGJEGJËS
AKREDITUES (ZPA/CAO)
(Ministri i Financave)
Personi Mbështetës i CAO
Struktura Operative
Autoriteti I Auditit
(Agjensi e Pavarur)
(Agjensi e Pavarur)
Zyrtari Kombëtar Autorizues (ZKA/NAO,Zv Minister i Financave)
FONDI KOMBËTAR & ZYRA E NAO
Komiteti I Monitorimit
të IPA
Reporting & Communication Lines
Reporting & Communication Lines
SC - IPA Components III & IV Audit & Control
Linjat e Raportimi dhe Komunikimi Linjat e Raportimit dhe Komunikimit të KS per Komp. III dhe IV
Auditi dhe Kontrolli
kopje
40
4.Konkluzionet e temës.
Shqipëria është vend kandidat potencial dhe si i tillë përfiton nga Komponentët I dhe II të IPA-s, konkretisht
nga Asistenca e Tranzicionit dhe Ngritja e Institucioneve dhe Bashkëpunimi ndër-kufitar. Në shtator te vitit
2012 Shqipëria ka dorëzuar Paketën e Akreditimit për të marrë fuqitë e manaxhimit të decentralizuar për
Komponentin e I. Ndërkohë që janë duke u ngritur strukturat manaxhuese dhe hartuar manualet e brendëshme
për Komponentët II,III dhe IV. Përfitimet nga Komponentët III dhe IV merren në momentin që Shqipëria do të
marrë statusin e vendit kandidat. Akreditimi për komponentin e I pritet të merret në Dhjetor të vitit 2013.
Komponenti V është i një rëndësie të vecantë pasi mbulon fushën e bujqësisë për të cilën organi kompetent
është Ministria e Bujqesise dhe Mbrojtjes se Konsumatorit.
Hapat e Roadmap- Per 5 Komponentet e IPA
I
Asistenca e
Tranzicionit &
Ngritja
Institucionale
II
Bashkepunimi
Nder-Kufitar
III
Zhvillimi
Rajonal
IV
Zhvillimi i
Burimeve
Njerezore
V
Zhvillimi Rural
Dorezimi i Paketes seAkreditimit
Shtator 2011
Plotesimi i
Boshlleqeve
Mbushja e
Boshlleqeve
Mbushja e
Boshlleqeve
Mbushja e
Boshlleqeve
ShqiperiaMe statusin e vendit potencial kandidat
Perfiton nga:
Shqiperia ne statusin e vendit kandidat
Perfiton nga:
Aplikimi per manaxhim te
Decentralizuar.
I III IV VII
DP e ZgjerimitDP Rajonale DP Punesimit DP BujqesiseDP i Zgjerimit /
DG Rajonale
kopje
41
4.1 Sfidat
1. Marrja e akreditimit në Dhjetor të vitit 2013.
2.Instalimi i një sistemi kontabiliteti i cili do të përmbajë module të prokurimit dhe financimit. Gjithashtu,
ngritja e sistemit të menaxhimit të informacionit (MIS) është një domosdoshmeri funksionale në procesin e
zbatimit dhe monitorimit të projekteve.
3. Akreditimi i strukturave përkatese në procesin e menaxhimit të decentralizuar për IPA Komponenti I.
4.Marrja e statusit të vendit kandidat, domosdoshmeri e nevojshme për të përfituar nga financimi për
Komponentet III, IV dhe V të IPA. Por për tu marrë ky status duhet te plotesohen kriteret e anarësimit:
Kriteri politik.Shqipëria ka bërë përparim në përmbushjen e kritereve që lidhen me stabilitetin ie
institucioneve
për të garantuar demokracinë, sundimin e ligjit, të drejtat e njeriut dhe respektimin dhe
mbrojtjen e pakicave, të përcaktuara nga Këshilli Evropian i Kopenhagës në vitin 1993, si dhe
kushtet e Stabilizim-Asocimit. Megjithatë, janë të nevojshme përpjekje më të konsiderueshme.
Kriteri ekonomik. Përsa i përket kritereve ekonomike, Shqipëria ka arritur një shkallë të caktuar të stabilitetit
makroekonomik. Megjithatë, që të bëhet një ekonomi tregu funksionale, Shqipëria duhet të forcojë më
tej qeverisjen, të përmirësojë performancën e tregut të punës, të sigurojë njohjen e të drejtave të pronësisë dhe të
forcojë sundimin e ligjit. Në mënyrë që të mundësojnë përballimin në periudhën afatmesme të
presioneve konkurruese dhe forcave të tregut brenda Bashkimit Evropian.
Shqipëria do të jetë në pozicionin për të marrë përsipër detyrimet e anëtarësimit në afat të mesëm
në shumicën e fushave të acquis, me kusht që procesi i shtrirjes vazhdon dhe se
përpjekje të konsiderueshme dhe me vazhdueshmëri të mëtejshme janë bërë për të siguruar zbatimin e
legjislacionit. Vëmendje e veçantë duhet t'i kushtohet fushave të lëvizjes së lire të mallrave, ligjit të pronës
intelektuale, shoqërisë së informacionit dhe mediat, bujqësisë dhe zhvillimit rural, sigurisë ushqimore, politikës
së transportit,
politikave sociale dhe të punësimit, politikave rajonale dhe koordinimit të instrumenteve strukturore,
gjyqësorit dhe të drejtave themelore të njeriut, drejtësisë, lirisë dhe sigurisë dhe kontrollit financiar. Përputhje e
plotë me acquis në fushën e mjedisit mund të arrihet vetëm në afat të
afat-gjatë dhe do të kërkojë nivele të rëndësishme investimi, përpjekjet në këtë fushë duhen
përshpejtuar.
kopje
42
4.2 Rekomandime
1. Përmirësimi i bazës së nevojshme ligjore në procesin e integrimit të Shqipërisë në Bashkimin Evropian.
Përgatitja e manualeve për zbatimin e procedurave të brendshme të autoriteteve dhe strukturave
përkatëse në procesin e menaxhimit të decentralizuar të financuar nga 5 Komponentët e IPA.
2. Ngritja e kapaciteteve të nevojshme dhe trajnimi me qellim kryerjen e detyrave përkatëse gjatë procesit
të menaxhimit të decentralizuar. Zbatimi i politikave për mbajtjen dhe motivimin e stafit. Përzgjedhja e
stafit të përgatitur dhe të përshtatshëm për strukturat e manaxhimit të asistencës finaciare.
3. Përmirësimi i masave të IT për sigurimin e informacionit dhe konfidencialitetin të dokumentave si një
kusht i domosdoshem i këtij procesi.
4. Meqënëse në këtë proçes përfshihen shumë aktorë është shumë i rëndësishem koordinimi i punës dhe
ndarja e detyrave që mos të ketë mbivendosje të përgjegjësive dhe detyrave.
kopje
43
ANEKSI 1
Alokimet e asistencës financiare për secilin Komponent dhe secilin vend te Ballkanit (2007-2012) në
miliona €
Komponenti 2007 2008 2009 2010 2011 2012
Kroacia
Asistenca e
Tranzicionit
dhe Forcimit
Institucional.
49,611,775 45,374,274 45,601,430 39,483,458 39,959,128 40,872,310
Bashkëpunimi
Ndërkufitar.
9,688,225 14,725,726 15,898,570 16,216,542 16,540,872 16,871,690
Zhvillimi
Rajonal.
45,050,000 47,600,000 49,700,000 56,800,000 58,200,000 59,348,000
Zhvillimi i
Burimeve
Njerëzore.
11,377,000 12,700,000 14,200,000 15,700,000 16,000,000 16,040,000
Zhvillimit
Rural.
25,500,000 25,600,000 25,800,000 26,000,000 26,500,000 27,268,000
Totali 141,227,000 146,000,000 151,200,000 154,200,000 157,200,000 160,400,000
Ish Republika Jugosllave e Maqedonisë
Asistenca e
Tranzicionit
dhe Forcimit
Institucional.
41,641,613 41,122,001 38,128,499 36,317,068 34,503,410 32,979,479
Bashkëpunimi
Ndërkufitar.
4,158,387 4,077,999 5,571,501 5,682,932 5,796,590 5,912,521
Zhvillimi
Rajonal.
7,400,000 12,300,000 20,800,000 29,400,000 35,000,000 39,400,000
Zhvillimi i
Burimeve
Njerëzore.
3,200,000 6,000,000 7,100,000 8,400,000 9,400,000 10,580,000
Zhvillimit
Rural.
2,100,000 6,700,000 10,200,000 12,500,000 14,000,000 16,928,000
Totali 58,500,000 70,200,000 81,800,000 92,300,000 98,700,000 105,800,000
Shqipëria
Asistenca e
Tranzicionit
dhe Forcimit
54,318,790 62,117,756 70,917,079 82,711,421 84,301,650 85,987,683
kopje
44
Institucional
Bashkëpunimi
Ndërkufitar.
6,681,210 8,582,244 10,282,921 10,488,579 10,698,350 10,912,317
Totali 61,000,000 70,700,000 81,200,000 93,200,000 95,000,000 96,900,000
Bosnje-Hercegovina
Asistenca e
Tranzicionit
dhe Forcimit
Institucional
58,136,394 69,854,783 83,892,254 100,688,099 102,681,861 104,700,000
Bashkëpunimi
Ndërkufitar.
3,963,606 4,945,217 5,207,746 5,311,901 5,418,139 5,526,501
Totali 62,100,000 74,800,000 89,100,000 106,000,000 108,100,000 110,200,000
Mali i Zi
Asistenca e
Tranzicionit
dhe Forcimit
Institucional
27,490,504 28,112,552 28,632,179 29,238,823 29,843,599 30,446,471
Bashkëpunimi
Ndërkufitar.
3,909,496 4,487,448 4,667,821 4,761,177 4,856,401 4,953,529
Total 31,400,000 32,600,000 33,300,000 34,000,000 34,700,000 35,400,000
Serbia
Asistenca e
Tranzicionit
dhe Forcimit
Institucional
181,496,35
2
179,441,31
4
182,551,64
3
186,206,67
9
189,956,81
0
193,801,94
8
Bashkëpunimi
Ndërkufitar.
8,203,648 11,458,686 12,248,357 12,493,321 12,743,190 12,998,052
Totali 189,700,00
0
190,900,00
0
194,800,00
0
198,700,00
0
202,700,00
0
206,800,00
0
Kosova29
Asistenca e
Tranzicionit
68,300,000 184,700,00
0
103,339,79
8
64,484,594 65,828,286 67,070,852
29
Ne bazë të rezolutës 1244
kopje
45
dhe Forcimit
Institucional30
Bashkëpunimi
Ndërkufitar.
0 0 2,760,202 2,815,406 2,871,714 2,929,148
Total 68,300,000 184,700,00
0
106,100,00
0
67,300,000 68,700,000 70,000,000
2007 2008 2009 2010 2011 2012
Programet Totale te Vendeve
1,109,427,0
00
1,308,600,0
00
1,303,900,0
00
1,399,400,0
00
1,547,000,
000
1,685,000,0
00
30
Në letrën e tij për ndryshimin No 1 në Draft Buxhetin e 2009, Komisioni ka propozuar si pjesë e një mobilizimi më të gjerë të
fondeve të reja për të mbështetur stabilitetin dhe zhvillimin e Kosovës, për të
rritur fondet IPA për Kosovën për 40 milion € në 2009. Për më tepër, Komisioni planifikon transferimin e 60.000.000 € nga kapitulli
1 i buxhetit, menduar fillimisht për asistencën makro-financiare të Kosovës, për kapitullin 22, që do të zbatohet sipas IPA-s. Të dyja
shumat janë përfshirë përkohësisht në alokimet përkatëse për komponentin e I.
kopje
46
5.Referencat:
COMMUNICATION FROM THE COMMISSION TO THE COUNCIL AND THE
EUROPEAN PARLIAMENT INSTRUMENT FOR PRE-ACCESSION ASSISTANCE (IPA)
MULTI-ANNUAL INDICATIVE FINANCIAL FRAMEWORK FOR 2010-2012, Brussels, 5 November 2008
COM(2008) 705 final
COMMUNICATION FROM THE COMMISSION TO THE EUROPEAN
PARLIAMENT AND THE COUNCIL
Commission Opinion on Albania's application for membership of the European Union,
Brussels, 9.11. 2010
COM(2010) 680
Rregullorja e Komisionit (EC) Nr 718/2007, Qeshor 2007.
RELATIONS OF ALBANIA WITH THE EU, Study prepared by Gjergji Vurmo, Institute for Democracy
and Mediation Edited by Bal.zs Szent-Iv.nyi June 2008
VKM 23, dt. 12.01.2011
http://ec.europa.eu/enlargement/potential-candidate-countries/albania/eu_albania_relations_en.htm
http://ec.europa.eu/enlargement/how-does-it-work/financial-assistance/index_en.htm
http://ec.europa.eu/enlargement/how-does-it-work/financial-assistance/instrument-pre-accession_en.htm
http://ec.europa.eu/enlargement/how-does-it-work/financial-assistance/planning-ipa_en.htm
http://ec.europa.eu/enlargement/how-does-it-work/financial-assistance/former-assistance_en.htm
http://ec.europa.eu/enlargement/how-does-it-work/technical-assistance/index_en.htm
http://ec.europa.eu/enlargement/potential-candidates/albania/index_en.htm
http://ec.europa.eu/enlargement/potential-candidates/albania/financial-assistance/index_en.htm
http://www.minfin.gov.al/
http://www.mie.gov.al/
kopje
![[Shqiptarja.com]...nënshtrohen ligjeve shqiptare konventave shtetërore dhe ndërkombëtare. Ky sistem mundëson bashkimin e katalogëve në një bazë të dhënash të vetme, ku](https://img.pdfslide.tips/doc/110x75/5e516bbe7d27007d7a51642a/-nnshtrohen-ligjeve-shqiptare-konventave-shtetrore-dhe-ndrkombtare.jpg)
