Dragan Petrovic

OSNOVNI KURS

KORICENJA PROGRAMA

BEOGRAD 2005.

SADR@AJStrana

I LEKCIJA

1. Otvaranje i zatvaranje pojedine slike ili tabele3

2. Otvaranje i zatvaranje organizovanog skupa slika (Workspace)6

3. Pregled i analiza slika i tabela8

4. Tematske karte 12

II LEKCIJA

5. Crtanje novih objekata na slikama ili izmena postoje}ih14

6. Crtanje novih objekata na slikama postupkom kopiranja postoje}ih objekata 18

7. Pode{avanje parametara prikaza19

8. Odre|ivanje za{titne zone oko objekata23

III LEKCIJA

9. Formiranje i izmena sadr`aja tabela podataka objekata na slikama24

10. Dodavanje nove kolone u tabelu podataka odre|ene slike26

11. Konverzija slika i tabela 28

IV LEKCIJA

12. Ostale komande sa osnovnog menija Table31

13. Pretra`ivanja – upiti 32

14. Kreiranje 3D i prizmati~nih prikaza 35

2

V LEKCIJA

15. [tampanje slika i tabela 40

16. [tampanje kori{}enjem komande Layout 42

17. Aktiviranje pomo}nih programa – aplikacija

47I LEKCIJA

1. Otvaranje i zatvaranje pojedine slike ili tabele

U programu Mapinfo svi podaci su organizovani u slike - slojeve (ukoliko su prostorno orijentisani) sa prate}om tabelom podataka, i samo tabele podataka kada nemaju prostornu prezentaciju. Prikaz i jedne i druge vrste podataka se vr{i kroz takozvane table (slike, tabele).

Otvaranje i zatvaranje pojedine slike ili tabele se vr{i na slede}i na~in selekcijom

komandi mi{em:

a) Na osnovnom meniju odabere se komanda File (klikne se na nju levim dugmetom mi{a).

b) Na podmeniju komande File odabere se komanda Open pri ~emu se pojavljuje dijalog prozor Open

3

c) U dijalog prozoru odabere se od opcija Files of type opcija Mapinfo(*.tab) i direktorijum u kome se nalazi tra`ena slika pa zatim selekcijom tra`ene slike (duplim klik.m mi{em na naziv slike ili pak jednim klikom na naziv slike i odabirom komande Open) dobija se slika na ekranu. Pri ovom je bilo mogu}e da se otvori grafi~ki prikaz (mapper) ili pak tabela podataka - tabelarni prikaz (browser) objekata na slici. Za otvaranje tabele podataka objekata na slici u dijalog prozoru komande Open Table u opciji Preferred View (na dnu prozora) odabere se Browser dok se opcija slika otvara automatski (Automatic).

Ostale opcije otvaranja su Current Mapper, New Mapper i No View.

d) Selekcijom na okviru slike simbola kvadrata, slika se pove}ava preko celog ekrana.

e) Nakon otvaranja slike mogu}e je izvr{iti niz operacija i izmena na slici komandama menija Main i Drawing.

f) Nakon izvr{enog pregleda slike ili pak odgovaraju}ih izmena pristupa se zatvaranju slike komandom Close na podmeniju komande File pri ~emu se pojavljuje dijalog prozor komande Close Table.

g) U dijalog prozoru odabere se mi{em slika koja se `eli zatvoriti (ukoliko je bila otvorena samo jedna slika selekcija slike je automatska) i odabirom komande Close slika se zatvara. Ukoliko je bilo izmena na slici pojavi}e se dijalog prozor sa upitom dali se `ele usnimiti izmene na slici sa opcijama Save (snimaju se), Discard (ne snimaju se) i Cancel (odustaje se od zatvaranja slike).

Na opisani na~in mogu}e je otvoriti odjednom vi{e slika sa istog direktorijuma na taj na~in {to se selektuje najpre prva slika a onda dr`anjem pritisnutog digmeta Control na tastaturi pro{iruje selekcija odabirom mi{em ostalih slika. Ukoliko `elimo zatvoriti sve otvorene slike odabere se komanda Close All sa podmenija komande File.

Izlazak iz programa se vr{i odabirom komande Exit sa podmenija komande File.

Pored otvaranja slika i tabela Mapinfo formata (.tab) mogu}e je otvoriti i tabele ili raster slika drugih formata aktiviranjem opcije Files of type na dijalog prozoru Open Table i odabirom odgovaraju}eg formata kao na slici:

4

Pri otvaranju fajla odabranog formata Mapinfo mu automatski dodaje fajl istoimenog naziva sa ekstenzijom tab ( Napr. nazivtabele.dbf + nazivtabele.tab) {to je ustvari registracija tog fajla u Mapinfu. Na taj na~in izvorni fajl se kasnije mo`e direktno otvoriti kao Mapinfo fajl (.tab).Sve izmene koje se kasnije izvr{e u izvornom formatu (dbf, txt, wk1, xls, mig, mdb) se prikazuju pri otvaranju u programu Mapinfo.

Za otvaranje raster slike (karte) u Mapinfu odabirom Raster Image u Files of type opcijama pojavljuje se dijalog prozor

u kome se bira opcija Register (georeferenciranje slike-definisanje odnosno pridru`ivanje geografskih koordinata) nakon ~ega se pojavljuje dijalog prozor Image Registration u kome se definisanjem odgovaraju}ih parametara registruje slika (karta) tako da se kasnije otvara kao Mapinfo format (tab).

5

2. Otvaranje i zatvaranje organizovanog skupa slika (Workspace)

Pojedine slike i tabele se u ovom programu mogu organizovati u radno okru`enje odnosno predefinisan skup slika i tabela.

Slike koje se nalaze u okviru pojedinog skupa slika -Workspace ( bukvalno radni prostor) mogu se fizi~ki zamisliti kao vi{e preklopljenih providnih folija – slojeva (lejera) pri ~emu svaka folija predstavlja jednu sliku. Sve slike nisu istovremeno vidljive, {to bi predstavljalo samo jednu veliku mrlju preko ekrana, nego je ta~no definisano pri kom uve}anju (zumiranju) se koja slika pojavljuje i kada nestaje sa ekrana odnosno pri kom zumu postaje vidljiva a pri kom nevidljiva. Sve slike koje se nalaze na jednom skupu slika (Workspace) ne moraju uop{te da se nalaze na istom direktorijumu. Formiranje jednog organizovanog skupa slika se vr{i tako {to se otvori istovremeno ili jedna za drugom vi{e slika ili tabela pa kada im se podese odgovaraju}i parametri (vidljivost, vrste linija, povr{ina, simbola i fontova) takva kombinacija slika ili tabela se usnimi kao Workspace pod nekim nazivom tako da uvek mo`e da se kao takva otvori. Workspace je samo tekstualni opis ra~unaru iz kojih se slika ili tabela i kako organizovanih sastoji ta kombinacija . Zna~i, umesto da stalno otvaramo jednu po jednu sliku, da bi na skupu slika vr{ili razne analize ili operacije, i svakoj slici u skupu uvek ispo~etka pode{avamo odgovaraju}e parametre (vidljivost, vrste linija, simbola i fontova), jednostavno takvu kombinaciju snimimo pod nekim nazivom kao Workspace i kasnije automatski otvaramo.

Workspace se mo`e sastojati iz vi{e otvornih prozora (Windows) sa razli~itim vrstama prikaza (mape, tabele, dijagrami, layout-i i redistrict-i) koji

6

se i nakon otvaranja nekog Workspace-a mogu naknadno definisati i menjati kori{}enjem podmenija komande Window

Snimanje formiranog skupa slika se vr{i na slede}i na~in selekcijom komandi mi{em:

a) Na podmeniju komande File odabere se komanda Save Workspace pri ~emu se pojavljuje dijalog prozor komande Save Workspace.

b) U dijalog prozoru se defini{e naziv tog skupa slika i direktorijum na kome }e da se nalazi pa se nakon toga komandom Save usnimi. Pri otvaranju skupa slika (Workspace) na ekranu }e se pojaviti ona slika koja je bila na ekranu kada je skup slika snimljen.

Otvaranje i zatvaranje ve} formiranog skupa slika (Workspace) se vr{i na slede}i na~in selekcijom komandi mi{em:

a) Na podmeniju komande File odabere se komanda Open pri ~emu se pojavljuje dijalog prozor komande Open

7

b) U dijalog prozoru odabere se od opcija Files of type opcija Workspace(*.wor) i direktorijum u kome se nalazi tra`eni skup slika pa zatim selekcijom `eljenog skupa (duplim klikom mi{em na naziv skupa ili pak jednim klikom na naziv skupa i odabirom komande Open) dobija se skup na ekranu.

c) Nakon otvaranja skupa slika (Workspace) mogu}e je izvr{iti niz operacija i izmena na pojedinim slikama komandama menija Main i Drawing.

d) Nakon izvr{enog pregleda skupa slika (Workspace) ili pak odgovaraju}ih izmena na nekoj od slika ili njenoj tabeli podataka mo`e se pristupiti zatvaranju skupa slika (Workspace) komandom Close All na podmeniju komande File .

Ukoliko je bilo izmena na nekoj od slika pojavi}e se dijalog prozor sa upozorenjem da su izvr{ene neke izmene na pojedinim slikama ili njihovim tabelama podataka i pojedina~nim upitima za svaku sliku dali se `ele usnimiti te izmene sa opcijama Save (snimaju se), Save All (snimaju se izmene na svim slikama), Discard (ne snimaju se), Discard All (ne snima se izmena na nijednoj slici) i Cancel (odustaje se od zatvaranja skupa slika). Nakon odabira odgovaraju}e opcije skup slika (Workspace) se zatvara.

Mogu}e je istovremeno otvoriti i nekoliko organizovanih skupa slika ili tabela (Workspace) i istovremeno ih imati na podeljenom ekranu. Naprimer, ako `elimo istvremeno posmatrati dva skupa slika, otvore se jedan za drugim oba skupa slika pri ~emu se poslednji otvoreni vidi preko celog ekrana. Da bi se videla oba skupa slika, odabere se komanda Tile Windows (podeli ekran) sa podmenija komande Window. Ukoliko se `eli imati u jednom trenutku preko celog ekrana samo jedan Workspace onda se samo taj prikaz pro{iri selekcijom kvadrati}a u gornjem desnom uglu tog okvira prikaza. Vra}anje na podeljeni ekran se vr{i kada se klikne mi{em na ikonicu sa dva preklopljena kvadrati}a u gornjem desnom uglu okvira prozora.

8

3. Pregled i analiza slika i tabela

Kada se otvori jedna slika ili organizovani skup slika (Workspace) mogu}e je vr{iti niz operacija pregleda i analiza slika odnosno objekata na slikama alatima sa palete Main kako sledi :

a) Uve}anje prikaza - selekcijom mi{em dugmeta sa znakom (+), nakon ~ega svaki klik mi{em po prikazu duplo uve}ava razmeru prikaza sa centrom prikaza na mestu gde se kliknulo. Me|utim ako se sa pritisnutim levim dugmetom mi{a razvu~e neki okvir na slici vide}e se preko celog ekrana sadr`aj slike obuhva}en tim okvirom. Vra}anje na izgled ekrana pre uve}anja je mogu}e odabirom opcije Previous View (prethodni izgled) sa dijalog prozora koji se otvara kada se pritisne desni taster mi{a.

b) Smanjenje prikaza - selekcijom mi{em dugmeta sa znakom (- ), nakon ~ega svaki klik mi{em po prikazu duplo smanjuje razmeru prikaza sa centrom prikaza na mestu gde se kliknulo. Me|utim ako se sa pritisnutim levim dugmetom mi{a razvu~e neki okvir na slici smanji}e se sadr`aj celog ekrana na veli~inu okvira. Vra}anje na izgled ekrana pre smanjenja je mogu}e odabirom opcije Previous View (prethodni izgled) sa dijalog prozora koji se otvara kada se pritisne desni taster mi{a.

c) Definisanje razmere trenutnog prikaza - selekcijom mi{em dugmeta sa znakom pitanja ( ? ), pri ~emu se otvara dijalog prozor Change View na kome je mogu}e podesiti razmeru definisanjem veli~ine {irine ekrana (Zoom Window width = m) ili pak

definisanjem broj~ane vrednosti razmere (Map Scale 1 cm= m).d) Pomeranje prikaza po ekranu - selekcijom mi{em dugmeta sa

znakom ruke, nakon ~ega ako se dr`i pritisnut levi taster mi{a i pomera mi{, pomera}e se i slika po ekranu odnosno lokacija prikaza.

d) Selekcija objekata na slici - izborom jedne od alatki sa oznakom strelice pri ~emu strelica omogu}ava samo selekciju jednog objekta mi{em (dodavanje drugih objekata je mogu}e dr`anjem pritisnutog dugmeta na tastaturi Control i nastavljenje selekcije mi{em). Strelica u kvadratu

9

omogu}ava selekciju svih objekata obuhva}enih kvadratom formiranim pomeranjem mi{a sa pritisnutim levim tasterom mi{a. Strelica u krugu omogu}ava selekciju svih objekata obuhva}enih krugom formiranim pomeranjem mi{a sa pritisnutim levim tasterom mi{a. Strelica u poligonu omogu}ava selekciju svih objekata koji se nalaze u nekom poligonu – regionu. Zatim postoji selekcija u okviru granica nekog objekta (Boundary Select), poni{tavanje selekcije (Unselect All) , inverzija selekcije (Invert selection) i selekcija dijagrama (Graf Select).

e) Me|utim, da bi uop{te mogla da se vr{i selekcija objekata na nekoj slici, mora ta slika da bude u stanju mogu}e selekcije koja se uklju~uje tako {to se pozove dijalog prozor Layer Control (kontrola slika - slojeva), pritiskom desnog tastera mi{a i odabirom komande Layer Control, ili pak selekcijom mi{em dugmeta sa simbolom vi{e slojeva.

f) Nakon toga se izabere slika na kojoj }e biti omogu}ena selekcija objekata klikom mi{em u kvadrati} sa znakom strelice i potvrdom OK. Na isti na~in se i onemogu}uje selekcija objekata na pojedinim slikama - slojevima. Isklju~enje selekcije se vr{i komandom Unselect All sa osnovnog menija Querry

ili pak klikom na ikonicu Unselect All na paleti Main.

g) Pored toga pomo}u dijalog prozora Layer Control mogu}e je pode{avati vidljivost pojedine slike (klikom u kvadrati} sa znakom oka i potvrdom OK), uklju~ivati stanje editovanja (klikom u kvadrati} sa znakom olovke i potvrdom OK) i uklju~ivati automatski ispis odgovaraju}ih podataka

10

o objektima na slici iz njihove tabele podataka (klikom u kvadrati} sa znakom ceduljice i potvrdom OK).

h) U dijalog prozoru Layer Control opcijom Display a zatim odabirom Style Override pode{avaju se parametri objekata na mi{em selektovanoj slici (vrsta i boja linija i povr{ina, vrsta i veli~ina simbola, fontovi slova) dok se odabirom Display within Zoom Range pode{ava opseg zuma vidljivosti slike odnosno pri kom zumu slika postaje vidljiva a pri kom nevidljiva.

i) Opcijom Label sa dijalog prozora Layer Control bira se koji podatak ili kombinacija podataka iz tabele podataka se ispisuje pored objekta na slici (odabirom ceduljice), font ispisa, opseg zuma pojave ispisa, lokacija ispisa u odnosu na objekat itd.

11

j) Dobijanje informacije o objektu - selekcijom mi{em dugmeta sa slovom ( i ) , nakon ~ega se klikom mi{em na bilo koji objekat mogu dobiti svi podaci o objektu iz pripadaju}e tabele podataka.

k) Ispisivanje nekog od podataka o objektu - selekcijom mi{em dugmeta sa znakom ceduljice nakon ~ega se klikom mi{em na bilo koji objekat, pored njega ispi{e na slici neki od `eljenih podataka iz pripadaju}e tabele podataka.

l) Statisti~ka obrada podataka o objektu - selekcijom mi{em dugmeta sa znakom nakon ~ega se selekcijom mi{em grupe objekata dobijaju zbirovi i prose~ne vrednosti svih broj~anih podataka za selektovane objekte.

m) Dobijanje podataka o rastojanjima na slici - selekcijom mi{em dugmeta sa oznakom lenjira nakon ~ega se na ekranu pojavljuje mali prozor~i} za prikaz rastojanja kako parcijalnih (izme|u dve ta~ke odbrane mi{em) tako i ukupnih (zbir rastojanja izme|u vi{e ta~aka). Ova se opcija zavr{ava duplim klikom na poslednju ta~ku ili dugmetom Esc na tastaturi. Informacioni prozor~i} za prikaz rastojanja se zatvara odabirom znaka X u gornjem desnom uglu prozor~i}a.

4. Tematske karte

Jedan od veoma ~esto kori{}enih postupaka pri analizi objekata na slikama je izrada tematskih karata u kojima se najplasti~nije mogu videti razlike izme|u pojedinih objekata sa svih mogu}ih aspekata odnosno razlike na osnovu vrednosti bilo kog atributa iz tabela podataka.

Postupak izrade tematske karte se obavlja na slede}i na~in:a) Sa menija Map odabere se podmeni Create Thematic Map

(kreiranje tematske karte) pri ~emu se pojavi dijalog prozor kreiranje tematske karte korak 1 od 3 u kome treba da se odabere jedna od opcija tematskih karata: {rafiranje prema opsezima vrednosti pojedinih atributa, izrada stepenastog dijagrama, izrada dijagrama “pita”, izrada prikaza graduisanjem, izrada prikaza pomo}u gustina ta~aka, individualno bojenje objekata i grid opcija.

12

b) Nakon odabira opcije tematske karte pojavljuje se dijalog prozor kreiranje tematske karte korak 2 od 3 u kome se bira slika (Table) sa koje }e se analizirati objekti kao i podatak (Field) odnosno kombinacija podataka (expression) iz tabele podataka na osnovu kojih se formira tematska karta.

c) Nakon obavljenog ovog koraka program napravi odgovaraju}i prora~un i na ekranu se pojavljuje dijalog prozor kreiranje tematske karte korak 3 od 3 u kome se vidi predlog legende tematske karte sa opcijama promene stila, legende kao i rastu}eg ili opadaju}eg prikaza objekata na tematskoj karti.

d) Nakon izbranih opcija odabere se OK i na ekranu imamo tematsku kartu - novu sliku odnosno sloj (layer) u kome se vidi razlika izme|u objekata koje analiziramo kao i prate}a legenda. Za prikaz legende tematske karte aktivira se dugme Show/Hide Legend sa palete Main:

Nakon izrade tematske karte mogu}e je izvr{iti odgovaraju}u modifikaciju tematske karte odnosno ponovo promenu stila, legende kao i rastu}eg ili opadaju}eg prikaza objekata na tematskoj karti. To se posti`e

13

komandom Modify Thematic Map sa menija Map ili pak opcijom Thematic sa dijalog prozora Layer Control (desno dugme mi{a).

Zatvaranje tematske karte se vr{i sa dijalog prozora Layer Control (desno dugme mi{a), gde se odabere sloj tematske karte i selektuje opcija Remove i OK nakon ~ega se pojavljuje dijalog prozor sa upitom da li se `eli usnimiti tematska karta u skup slika (Workspace). Ukoliko se to ne `eli odabere se Discard i tematska karta nestaje sa ekrana, nakon ~ega treba zatvoriti i prozor sa legendom (odabirom znaka X u gornjem desnom uglu prozora legende).

II LEKCIJA

5. Crtanje novih objekata na slikama ili izmena postoje}ih

Za bilo kakve izmene na slici potrebno je pre svega u dijalog prozoru Layer Control (desno dugme mi{a) odabrati sliku na kojoj se vr{e izmene i uklju~iti stanje editovanja (klikom u kvadrati} sa znakom olovke i potvrdom OK).

Ukoliko se radi o novoj slici a ne samo objektima na nekoj od postoje}ih slika onda se svi objekti crtaju na privremenom lejeru - Cosmetic Layer koji se u dijalog prozoru Layer Control podesi za stanje editovanja. Nakon zavr{enog crtanja objekti sa privremenog lejera se snime u novu sliku izborom podmenija Save Cosmetic Objekts sa osnovnog menija Map pri ~emu se otvara dijalog prozor Save Cosmetic Objekts sa upitom u koju sliku se `ele prebaciti novo nacrtani objekti. Odabere se opcija New upi{e naziv nove slike umesto Untitled i objekti su snimljeni u novu sliku.

Mogu}e je objekte sa privremenog lejera prebaciti i u neku od postoje}ih slika (pri ~emu se automatski novim objektima pripisuje prazna tabela podataka te slike) izborom, umesto opcije New, imena postoje}e slike. Prebacivanje sa privremenog lejera (Cosmetic Layer) u novi lejer, koji se fakti~ki na taj na~in i formira, je mogu}e kada se nacrta bar jedan novi objekat i uklju~i komanda Save Cosmetic Objekts. Crtanje ostalih objekata se nastavlja u novom lejeru odnosno na novoj slici koja naravno, mora da se u dijalog prozoru Layer Control podesi za stanje editovanja.

Drugi direktni na~in za formiranje nove slike ja da se sa osnovnog menija File odabere komanda New Table pri ~emu se otvori dijalog prozor u kome se ~ekira jedna od ponu|enih opcija.

14

Klikom na dugme Create otvara se dijalog prozor New Table Structure u kome se defini{e struktura tabele podataka nove slike kao i projekcija.

Za crtanje objekata koristi se paleta alata Drawing kako sledi:

a) Najpre se klikom na odgovaraju}e dugme za pode{avanje stila (dugmad sa znakom pitanja) odabere stil novog objekta ( stil simbola, linije, povr{ine ili fonta slova - za tekstove) uz pomo} dijalog prozora za pode{avanje stila . Sve opcije za pode{avanje stila su veoma jasno predstavljene u dijalog prozoru.

b) Crtanje objekata se vr{i alatima za crtanje simbola, linije, povr{ine (kru`ne, prvougaone, poligonalne) ili fonta slova pri ~emu se objekti na ekranu iscrtavaju u prethodno pode{enom stilu. Kod crtanja horizontalnih i vertikalnih linija izme|u dve ta~ke treba pri povla~enju linije dr`ati pritisnuto dugme sa tastature Shift. Isto tako za crtanje pravilnog kruga treba dr`ati pritisnuto dugme sa tastature Shift.

Generalno, po{to su svi objekti na jednoj slici istog tipa odnosno nalaze se u istoj tabeli podataka bira se za celu sliku isti stil. Me|utim, kada ba{ `elimo da istaknemo razliku izme|u objekata, usvaja se razli~it stil za

15

pojedine objekte. Mogu}e je i naknadno izmeniti stil nacrtanih objekata na slici. To se radi tako {to se slika na kojoj se nalaze objekti dovede u stanje editovanja , zatim se selektuje jedan ili vi{e objekata kojima se menja stil a onda se na odgovaraju}em dugmetu za pode{avanje stila odabere novi stil i kada se klikne OK objekti }e imati novi stil.

c) Snimanje izmena na slikama tokom rada se vr{i izborom komande Save sa menija File ili klikom na ikonicu sa znakom diskete ispod glavnog menija, zatim odabirom slike i opcije Save.

Me|utim, ukoliko je propu{teno da se usnimi neka izmena, pri izlasku iz programa pojavljuje se upozorenje sa upitom da li se `ele snimiti izvr{ene izmene.

Izmena oblika izlomljenih linija i povr{ina - poligona

Veoma korisna alatka za izmene oblika izlomljenih linija (u praksi -vodovi) i povr{ina odnosno pomeranje prelomnih ta~aka i temena je prikazana na paleti Drawing simbolom poligona.

U principu kada se selektuje neka linija ili povr{ina (naravno mora da bude uklju~en re`im editovanja) , mo`e se samo pomerati mi{em u prostoru slike ili joj menjati oblik razvla~enjem ili su`avanjem granica objekta (~etiri crna kvadrati}a koji se pojavljuju pri selekciji).

Me|utim da bi joj izmenili oblik relativnim pomeranjem prelomnih ta~aka ili temena koristi se navedena alatka, ~ijim uklju~enjem prelomi postaju pomerljivi tako da se izabrani objekat mo`e oblikovati po `elji. Za uno{enje dodatnih prelomnih ta~aka ili temena koristi se susedna alatka na paleti Drawing prikazana temenom i znakom +, ~ijim uklju~enjem je mogu}e kliktanjem mi{em na liniju ili stranicu povr{ine formirati nove prelomne ta~ke ili temena i dr`anjem pritisnutog levog tastera mi{a pomerati ih u `eljenom pravcu.

Kod crtanja kao i izmena raznih oblika veoma je koristan re`im Snap (ni{an) koji se uklju~uje pritiskom dugmeta S na tastaturi. Pri uklju~enom ovom re`imu pomeranjem mi{em po objektu pojavljuje se isprekidani krsti} koji apsolutno ta~no identifikuje sve ta~ke na oblicima.

Spajanje dva ili vi{e objekata (linije i povr{ine) u jedan

Veoma ~esto se de{ava da se neka linija ili povr{ina crtaju iz dva ili vi{e dela koje je kasnije potrebno spojiti u jednu celinu. Spajanje dva ili vi{e elemenata linije ili povr{ine u jednu celinu se vr{i na slede}i na~in:

a) Selektuje se najpre prvi element a zatim sa pritisnutim dugmetom Shift na tastaturi i preostali elementi.

b) Komandom Combine (i potvrdom OK) sa osnovnog menija Objects ili odabirom nakon pritiska na desno dugme mi{a komande Edit Objects pa onda izbor opcije Combine

16

spajaju se selektovani elementi u jednu celinu. Pri ovom postupku otvara se dijalog prozor Data Aggregation u kome se defini{u parametri spajanja.

Razdvajanje ( se~enje ) objekata (linije i povr{ine)

Tako|e je ~esto potrebno neku ve} nacrtanu liniju ili povr{inu otse}i tj. razdvojiti na dve celine. Na ovaj na~in, svakoj celini se mogu promeniti postoje}i ili dodati novi podaci u odgovaraju}oj tabeli podataka. Postupak razdvajanja tj.se~enja elementa je slede}i:

a) Preko elementa koji `elimo da otse}emo, najpre je potrebno na privremenom lejeru – Cosmetic Layer, nacrtati povr{inu kojom se vr{i odsecanje. Povr{ina se crta tako {to se u dijalog prozoru Layer Control

17

podesi za stanje editovanja privremeni lejer – Cosmetic Layer, a potom se kori{}enjem alata sa pokretne palete Drawing klikom na dugme za pode{avanje stila (dugme sa znakom pitanja – Region Style) odabere stil povr{ine koju }emo nacrtati, uz pomo} dijalog prozora za pode{avanje stila.

b) Odabirom alata za crtanje Polygon i kori{}enjem re`ima Snap (ni{an), koji se uklju~uje pritiskom tastera S na tastaturi, zapo~e}emo crtanje povr{ine od ta~ke gde `elimo da prese~emo objekat a zavr{i}emo je pomo}u re`ima Snap u istoj.

c) Ponovnim aktiviranjem dijalog prozora Layer Control, ovog puta se podesi za stanje editovanja lejer na kojem je nacrtan objekat koji `elimo prese}i, objekat se selektuje kori{}enjem alata sa palete Main a potom klikom na desni taster na mi{u, aktiviramo Popup Meny u kome odaberemo opciju Edit Objects pa zatim odaberemo podopciju Set Target.

d) Kori{}enjem alata sa palete Main, selektujemo nacrtanu povr{inu, klikom na desni taster na mi{u odaberemo opet opciju Edit Objects ali ovoga puta biramo podopciju Split i na taj na}in smo izvr{ili operaciju razdvajanja elemenata tj. se~enje.

e) Po{to nam povr{ina koju smo nacrtali u Cosmetic Layer-u vi{e nije potrebna, aktiviranjem Popup Meny-ja (klikom na desni taster mi{a), odabiramo opciju Clear Cosmetic Layer i kona~no zavr{avamo postupak se~enja odabranog elementa.

6. Crtanje novih objekata na slikamapostupkom kopiranja postoje}ih objekata

18

Za crtanje novih objekata na nekoj od postoje}ih slika posebno kada su objekti predstavljeni simbolima ili pak kada se jedan objekat sastoji od vi{e linija primenjuje se postupak da se neki od postoje}ih objekata sa slike kopira kao novi, kome se zatim samo promene atributi (dugme sa znakom i sa palete Main). Crtanje novih objekata na slikama postupkom kopiranja postoje}ih objekata se vr{i na slede}i na~in:

Podesi se slika sa koje se kopiraju objekti za stanje editovanja. Zatim se nekim od alata za selektovanje sa palete Main odabere grupa objekata .

a) Komandom Copy sa osnovnog menija Edit, ili jednostavnije, istovremenim pritiskom dugmadi na tastaturi Control i C, odabrani objekti se privremeno kopiraju i zatim mi{em (dr`anjem pritisnutog levog dugmeta mi{a) pomere sa prethodnog na `eljeno mesto.

b) Komandom Paste sa osnovnog menija Edit, ili jednostavnije, istovremenim pritiskom dugmadi na tastaturi Control i V, odabrani izvorni objekti se ponovo vrate na svoje staro mesto odakle su pomereni da bi se formirali novi. Klikom mi{em na bilo koje mesto bez objekata na ekranu ili pak odabirom opcije Unselect All sa osnovnog menija Query isklju~uje se prethodna selekcija objekata i zatim mo`e da se pristupi izmenama kopiranih objekata.

Ukoliko su postoje}i objekti pomereni na novo mesto van okvira ekrana nakon komande Paste vra}a se i prethodni izgled ekrana pa da bi pristupili mestu na koje su kopirani objekti mora da se odabere komanda Previous View sa osnovnog menija Map, ili sa dijalog prozora koji se otvara nakon pritiska desnog tastera mi{a.

Nekad je potrebno da se objekti iz jednog lejera prebace u neki drugi (naj~e{}e kada su nepa`njom ucrtani u pogre{nom lejeru). To se radi na taj na~in {to se najpre lejer iz koga se objekti izme{taju dovede u stanje editovanja pa se onda komandom Cut sa osnovnog menija Edit, ili jednostavnije, istovremenim pritiskom dugmadi na tastaturi Control i X, odabrani objekti se odatle uklone. Nakon toga se lejer u koji se ti objekti prebacuju dovede u stanje editovanja pa se onda komandom Paste sa osnovnog menija Edit, ili jednostavnije, istovremenim pritiskom dugmadi na tastaturi Control i V objekti ucrtaju.

7. Pode{avanje parametara grafi~kog prikaza

Op{ti parametri izgleda ekrana se pode{avaju komandom Options sa osnovnog menija Map, pri ~emu se pojavljuje dijalog prozor Map Options.

19

U delu prozora Map Units defini{u se merne jedinice za koordinate, du`ine i povr{ine.

U delu prozora Display in Status Bar (ispis na dnu ekrana) mogu se odabrati opcije:

Zoom (Window Width) - u dnu ekrana }e pisati {irina prostora koji pokriva ekran pri tom zumu.

Map Scale - u dnu ekrana }e pisati razmera slike pri tom zumu. Cursor Location - u dnu ekrana }e pisati kordinate u dr`avnom

sistemu lokacije kursora (mi{a). Klikom na dugme Projection defini{e se vrsta projekcije.

Ako se klikne u kvadrati} Scrol Bar, na dnu istog dijalog prozora pojavi}e se na okvirima slike kliza~i pomo}u kojih je mogu}e pomerati sliku u horizontalnom i vertikalnom pravcu.

Aktiviranjem komande Preferences sa osnovnog menija Options otvara se dijalog prozor Preferences.

20

Aktiviranjem komande System Settings defini{u se osnovni parametri ekranskog prikaza.

Aktiviranjem komande Map Window otvori}e se novi dijalog prozor Map Window Preferences u kome se izvr{e sva potrebna pode{avanja.

21

Aktiviranjem komande Startup na dijalog prozoru Preferences otvara se dijalog prozor Startup Preferences u kome se defini{u opcije otvaranja i zatvaranja Workspace –a.

Aktiviranjem komande Directories na dijalog prozoru Preferences otvara se dijalog prozor Directory Preferences u kome se defini{e gde po defaultu Mapinfo tra`i i snima odre|enu vrstu fajlova.

22

Aktiviranjem komande Output Setings na dijalog prozoru Preferences otvara se dijalog prozor Output Preferences u kome se defini{u parametri {tampanja.

Aktiviranjem komande Printer na dijalog prozoru Preferences otvara se dijalog prozor Printer Preferences u kome se defini{u parametri printera.

23

Aktiviranjem komande Styles na dijalog prozoru Preferences otvara se dijalog prozor Styles Preferences u kome se defini{u stilovi objekata po default-u kod crtanja i selektovanja.

8. Odre|ivanje za{titne zone oko objekata

Veoma ~esto je potrebno da se nacrta za{titna zona oko nekih objekata. To se radi na slede}i na~in:

24

a) Cosmetic Layer se u dijalog prozoru Layer Control podesi za stanje editovanja.

b) Selektuje se objekat ~ija za{titna zona treba da se nacrta.c) Na paleti alata Drawing klikne se dugme za pode{avanje stila

povr{ine i odabere izgled za{titne zone - preporu~uje se da povr{ina bude providna (Patern - None).

d) Sa osnovnog menija Objekts odabere se komanda Buffer pri ~emu se pojavljuje dijalog prozor Buffer Objects u kome se u opciji Radius defini{e za{titna zone oko objekta i kada se klikne OK u privremenom lejeru bi}e nacrtana definisana za{titna zona.

e) Komandom Save Cosmetic Objekts sa osnovnog menija Map snima se za{titna zona kao nova slika - lejer koju pritom formiramo, dok se komandom Clear Cosmetic Objekts, sa istog menija, za{titna zona definitivno bri{e.

III LEKCIJA

9. Formiranje i izmena sadr`aja tabela podataka objekata na slikama

Svi objekti na slikama imaju jedan ili vi{e atributa - podataka koji se nalaze u pripadaju}oj tabeli podataka. U~itavanje podataka za pojedine objekte se vr{i klikom mi{em na objekat kada se odabere komanda i sa palete Main. Nakon toga je mogu}e promeniti font slova u tabeli, klikom mi{em na neko polje u tabeli i pritiskom dugmeta F8 na tastaturi. Bilo koji od podataka u tabeli mo`e se menjati, selekcijom mi{em podatka u tabeli i

25

ukucavanjem izmene. Cela tabela podataka za sve objekte na slici se otvara komandom New Browser Window sa osnovnog menija Window ili jednostavno pritiskom na tastaturi dugmeta F2. Pri tome }e, u slu~aju da je ve} otvoreno vi{e slika, biti potrebno, u dijalog prozoru koji }e se otvoriti, selektovati ~iju tabelu podataka otvoriti. Obzirom da }e tada prozori sa slikom i otvorenom tabelom podataka biti preklopljeni potrebno je aktivirati komandu Tile Windows sa osnovnog menija Window da bi se na ekranu videla oba prozora. Selekcija mi{em bilo kog objekta na slici se automatski ozna~i taj objekat i u tabeli podataka i obrnuto. Ukoliko objekat, koji je selektovan u tabeli podataka, nije vidljiv tog trenutka na ekranu, pronalazi se komandom Find Selection sa osnovnog menija Query.

Formiranje ili izmena sadr`aja tabele podataka ( kolona iz kojih se sastoji tabela podataka) za pojedine slike se vr{i na slede}i na~in :

a) Na osnovnom meniju Table odabere se podmeni Maintenance a zatim Table Structure pri ~emu se otvara dijalog prozor View/Modify Table Structure u kome treba selektovati za koju sliku ili tabelu se vr{i pregled ili izmena sadr`aja tabele podataka.

b) Nakon selekcije slike ili tabele otvara se dijalog prozor Modify Table Structure u kome je prikazan sadr`aj tabele podataka odnosno nazivi i tipovi podataka (Character-slovni podatak, integer-celobrojni podatak, Decimal-decimalni podatak, Date- datum itd).

26

c) Promena naziva, tipa i broja slovnih ili cifarskih mesta nekog od podataka se obavlja u donjem delu dijalog prozora, nakon selekcije podatka .

d) Dodavanje novog podatka se vr{i dugmetom Add Field pri ~emu se tabeli podataka dopisuje novi podatak kome treba odrediti naziv, tip i broj mesta. Promena lokacije podatka u tabeli podataka se vr{i dugmetom Up (gore) ili Down (dole).

e) Uklanjanje nekog od podataka iz tabele podataka se obavlja dugmetom Remove Field.

f) Nakon izvr{enih izmena i potvrdom selekcijom dugmeta OK slika nestaje sa ekrana.

Vra}anje slike na ekran se vr{i pritiskom na dugme Add na dijalog prozoru Layer Control

i odabirom te slike sa ponu|ene liste. Slika }e sada imati izmenjenu tabelu podataka.

Veoma va`no !Ukoliko je slika deo nekog formiranog skupa slika (Workspace)

izmenu sadr`aja tabele podataka treba vr{iti iz otvorenog Workspace-a. Nakon obavljene izmene potrebno je ponovo otvoriti sliku podesiti joj parametre (Layer Control pa Display pa Display within Zoom Range) i ponovo snimiti Workspace. U protivnom taj Workspace ne}e vi{e mo}i da se otvori, zbog izmena sadr`aja tabele podataka neke od pripadaju}ih slika.

10. Dodavanje nove kolone odnosno novog podatka - atributa u tabelu podataka odre|ene slike

Novi podatak koji se dodaje u sadr`aj tabele podataka objekata neke slike mo`e biti :

1. Izvedeni podatak iz iste tabele odnosno rezultat nekog izraza koji obrazuju podaci iz iste tabele (naprimer, novi podatak C = postoje}i podatak A + postoje}i podatak B).

2. Podatak iz neke druge slike odnosno druge tabele podataka.

U prvom slu~aju postupak izgleda ovako :

a) Postupkom opisanim u ta~ki 9 (a, b, c, d i f) formira se nova kolona u tabeli podataka o objektima odre|ene slike - table.

b) Aktiviranjem komande Update Column sa osnovnog menija Table otvara se dijalog prozor Update Column u kome u opciji Table to Update biramo sliku u kojoj se ra~una novi podatak ( u na{em slu~aju slika kojoj smo u tabeli podataka dodali novu kolonu) i u opciji Column to Update selektujemo kolonu koju smo dodali.

27

b) Aktiviranjem komande Assist u istom dijalog prozoru otvara se dijalog prozor Expression u kome formiramo izraz sastavljen od postoje}ih kolona (po redosledu izraza) i matemati~kih ili logi~kih operatora (Operators) ili funkcija (Functions) i nakon provere, komandom Verify, da li smo korektno napisali izraz, pritisnemo mi{em OK.

c) Ponovo se pojavljuje dijalog prozor Update Column u kome pritiskom na OK treba jo{ jednom da potvrdimo postupak i nakon toga u novoj koloni u tabeli podataka }e se pojaviti za svaki objekat rezultat izraza.

U drugom slu~aju postupak izgleda ovako :

a) Otvore se slika u kojoj smo u tabeli podataka u nekoj koloni izvr{ili neke izmene kod jednog ili vi{e objekata i slika koju }emo da a`uriramo tim istim izmenama.

b) Odabere se komanda Update column sa osnovnog menija Table.

28

c) U dijalog prozoru Update column u polju Table to Update selektuje se slika koju a`uriramo. Zatim u polju Get Value From Table odabere se slika sa koje se preuzimaju podaci. U polju Calculate zadr`imo opciju Value (vrednost - iznos), ili se odabere neka druga opciju, i u polju of odabere se kolona iz koje se pruzimaju podaci. Nakon toga u polju Column to Update selektuje se kolona koja se a`urira i na kraju klikne se komanda Join.

d) U dijalog prozoru Specify Join defini{e se isti podatak kao veza izme|u tabela. Zna~i u polju where podatak iz prve tabele a u polju matches isti podatak iz druge tabele. Dok ~ekirana gornja opcija Join defini{e vezu podataka, ~ekirana donja opcija defini{e kao vezu prostorni odnos. Nakon toga potvrdi se OK.

e) U dijalog prozoru Update column koji se ponovo pojavljuje potvrde se sve opcije potvrdom OK i nakon toga izmene su izvr{ene.

Ukoliko je bilo izmena u vi{e kolona izvorne slike - table, isti postupak treba ponoviti za sve kolone i snimiti izmene.

Na opisani na~in je mogu}e u neku od kolona sa otvorene slike uneti podatke koji se mogu izmeriti sa same slike. Taj postupak izgleda ovako :

b) Aktiviranjem komande Update Column sa osnovnog menija Table otvara se dijalog prozor Update Column u kome u opciji Table to Update biramo sliku u kojoj se ra~una ili unosi novi podatak (naprimer neka du`ina) i u opciji Column to Update selektujemo kolonu u koju unosimo podatak sa slike.

29

c) U polju Get Value From Table odabere se slika sa koje se preuzimaju izmenjeni podaci (u ovom slu~aju ista slika).

d) Aktiviranjem komande Assist u istom dijalog prozoru otvara se dijalog prozor Expression i u polju Functions biramo funkciju ObjektLen (du`ina objekta) i u izrazu koji se pojavi u dijalog prozoru ispravimo umesto “mi” - “m”, pa nakon provere komandom Verify, da li smo korektno napisali izraz pritisnemo mi{em OK.

d) Ponovo se pojavljuje dijalog prozor Update Column u kome pritiskom na OK treba jo{ jednom da potvrdimo postupak i nakon toga u odgovaraju}u kolonu }e biti unete du`ine svih deonica sa slike.

11. Konverzije slika i tabela

Konverzija tabela i slika iz Mapinfa u druge formate odnosno programe je mogu}e na dva na~ina:

1. Kori{}enjem komande Save Copy As sa osnovnog menija File pri ~emu se otvara dijalog prozor Save Copy As pa se nakon selekcije tabele otvara dijalog prozor Save Copy of Table As gde se za konverziju mogu sem Mapinfa odabrati DBase i Access format. Tom prilikom ovako konvertovana slika se kasnije otvara u Mapinfu a pripadaju}e tabele se mogu otvarati i editovati programima DBase odnosno Access.

2. Kori{}enjem komande Export sa osnovnog menija Table pri ~emu se nakon odabira slike koja se eksportuje otvara dijalog prozor Export Table to File u kome se od formata za eksportovanje mogu odabrati mif, mid, txt, dxf, dbf i csv.

30

Importovanje iz drugih formata (naprimer dxf) se vr{i kori{}enjem komande Import sa osnovnog menija Table pri ~emu se otvara dijalog prozor Import File u kome se u odeljku Files of type odabere format.

31

Pri odabiru dxf formata (crte` eksportovan iz Autocad-a) otvori}e se dijalog prozor u kome se pode{avaju parametri uvoza crte`a iz Autocad-a.

IV LEKCIJA

12. Ostale komande sa osnovnog menija Table

32

Ostale komande sa osnovnog menija Table su:

- Append Rows to Table koja slu`i da se jednoj slici doda druga slika sa istom strukturom podataka.

- Geocode slu`i za geokodiranje podataka iz tabele odnosno za geografsku prezentaciju definisanjem pripadaju}ih ta~aka svakog podatka (reda) iz tabele.

- Create Points slu`i za iscrtavanje ta~aka ako postoji tabele u bilo kom formatu sa koordinatama ta~aka:

- Delete table slu`i za bespovratno brisanje slike sa direktorijuma.

- Rename table slu`i za dodelu slici drugog naziva (preimenovanje).

33

- Pack table slu`i za uklanjanje tamnih redova iz tabele koji nastaju pri brisanju odre|enih objekata sa slike.

Na osnovnom meniju Table odabere se podmeni Maintenance a zatim Pack Table pri ~emu se otvara dijalog prozor Pack Table u kome se najpre odabere lejer odnosno tabela u kojoj se otklanjaju tamni redovi a zatim opcija Pack Tabular Data pa se nakon potvrde OK ta naredba izvede i izmena automatski usnimi.

13. Pretra`ivanja - upiti

Veoma va`na funkcija prostornih informacionih sistema je mogu}nost raznih pretra`ivanja, odnosno selekcija, pri analizi slika odnosno objekata na slikama. Upiti mogu biti na osnovu alfanumeri~kih podataka o objektima na slici tako na osnovu prostornih-geografskih parametara objekata kao i kombinacija oba postupka.

Pretra`ivanja odnosno upiti se mogu vr{iti :

1. Komandom Select sa osnovnog menija Querry i2. Komandom SQL Select sa osnovnog menija Querry

1. Pretra`ivanje komandom Select

a) Odabere se komanda Select sa osnovnog menija Querry nakon ~ega se otvara dijalog prozor Select.

b) U dijalog prozoru u polju Select Records from Table treba odabrati sliku ~ije objekte pretra`ujemo.

c) U polju that Satisfy treba napisati uslov koji treba da zadovolje objekti, {to nam olak{ava komanda Assist ~ijim aktiviranjem se otvara dijalog prozor Expression.

d) Kori{}enjem dijalog prozora Expression formira se izraz od kolona tabele i operatora ili funkcija, koji defini{e uslov koji treba da

34

zadovolje objekti i potvrdi sa dugmetom OK. Pre toga mo`e komandom Verify da se proveri da li je izraz korektno napisan.

Slovni podaci (Character) moraju u izrazu uvek da se pi{u pod znacima navoda.

e) Ponovo }e se pojaviti dijalog prozor Select u kome jo{ treba definisati pod kojim nazivom da se formira i kasnije eventualno snimi ta selekcija (ako se zadr`i predlo`ena opcija Selection slika selektovanih objekata }e se zvati Querry) i po kojoj koloni tabela rezultata treba da bude sortirana. Ukoliko je aktivna opcija Browse Rezults rezultat upita }e biti prikazan i tabelarno i markiranjem objekata na slici. Ako se isklju~i opcija Browse Rezults rezultat upita }e biti prikazan samo markiranjem objekata na slici. Ukoliko selektovani objekti, odnosno objekti koji zadovoljavaju postavljeni uslov, nakon potvrde OK nisu vidljivi na ekranu, pronalaze se komandom Find Selection sa osnovnog menija Querry. Brisanje selekcije odnosno uklanjanje markiranja sa objekta se vr{i komandom Unselect All sa osnovnog menija Querry.

Nad selektovanim objektima mo`e da se izvr{i bilo koja operacija kao i da se snime, komandom Save As sa osnovnog menija File, kao posebna slika.

Komande Save Template i Load Template slu`e za snimanje i kasnije ponovno kori{}enje definisanih upita.

2. Pretra`ivanje komandom SQL Select

Mogu}nosti pretra`ivanja odnosno selekcija i raznih prora~una pri vr{enju raznih analiza su neuporedivo ve}e kori{}enjem ove komande u odnosu na prethodnu. Ovde su mogu}e i analize objekata kori{}enjem uzajamnih odnosa objekata sa razli~itih slika- tabli. Mogu}e je i formiranje nove slike sa objektima iz jedne slike i pro{irenom tabelom podataka podacima iz druge slike ili tabele.

a) Odabere se komanda SQL Select sa osnovnog menija Querry nakon ~ega se otvara dijalog prozor SQL Select. Ukoliko u dijalog prozoru postoji ve} neki ranije formirani upit, bri{e se komandom Clear na dnu prozora.

35

b) U dijalog prozoru u polju from Tables selektujemo , kori{}enjem kliza~a Tables sa desne strane, sliku ~ije objekte pretra`ujemo.

c) Ukoliko `elimo da nam se u rezultatu pretra`ivanja pojavi kompletna tabela (sve kolone tabele) u polju Select Columns ostavimo zvezdicu. A ako `elimo da nam se u rezultatu pojave samo odre|eni podaci odnosno odre|ene kolone, u polju Select Columns selektujemo mi{em zvezdicu i, kori{}enjem kliza~a Columns sa desne strane, biramo i dodajemo te kolone .

d) Lociramo se mi{em u polje where Condition i kori{}enjem kliza~a sa desne strane formiramo izraz od kolona tabele i operatora, agregacija ili funkcija, koji defini{e uslov koji treba da zadovolje objekti.

Slovni podaci (Character) moraju u izrazu uvek da se pi{u pod znacima navoda.

U polju into Table Named treba definisati pod kojim nazivom da se formira i kasnije eventualno snimi ta selekcija (ako se zadr`i predlo`ena opcija Selection slika selektovanih objekata }e se zvati Querry).

U polju Order by Columns defini{emo po kojoj koloni tabela rezultata treba da bude sortirana. Ukoliko je aktivna opcija Browse Rezults rezultat upita }e biti prikazan i tabelarno i markiranjem objekata na slici. Ako se isklju~i opcija Browse Rezults rezultat upita }e biti prikazan samo markiranjem objekata na slici. Ukoliko selektovani objekti, odnosno objekti koji zadovoljavaju postavljeni uslov, nakon potvrde OK nisu vidljivi na ekranu, pronalaze se komandom Find Selection sa osnovnog menija Querry. Brisanje selekcije odnosno uklanjanje markiranja sa objekta se vr{i komandom Unselect All sa osnovnog menija Querry.

Nad selektovanim objektima mo`e da se izvr{i bilo koja operacija kao i da se snime, komandom Save As sa osnovnog menija File, kao posebna slika.

Kori{}enjem komande SQL Select mogu da se izvr{e razli~ite matemati~ke operacije, zatim razna tabelarna grupisanja objekata itd.

Komande Save Template i Load Template slu`e za snimanje i kasnije ponovno kori{}enje definisanih upita.

36

14. Kreiranje 3D i prizmati~nih prikaza

Za kreiranje 3D prikaza koristi se tabela objekata koja u svojoj strukturi ima podatak visine.

Najpre se kreira tematska karta tih objekata opcijom grid.

37

Po{to je formirana grid tematska karta pokre}e se komanda Create 3DMap sa

osnovnog menija Map.

38

3D prikaz je generisan. Za pregled 3D prikaza koriste se komande sa osnovnog menija 3DWindow koji se pojavio u ovom prozoru.

Aktiviranjem komande ViewPoint Control otvara se istoimeni dijalog prozor u kome se mogu zadavati razli~iti uglovi posmatranja 3D prikaza.

39

Primer 3D prikaza generisan ovim programom:

Za kreiranje prizmati~nog prikaza najpre se otvori tabla objekata sa atributom visine (naprimer spratnost).

Nakon toga se pokrene komanda Create Prism Map sa osnovnog menija Map.

40

Nakon izvr{enja ove komande dobija se slede}i prikaz

Aktiviranjem komande ViewPoint Control otvara se istoimeni dijalog prozor u kome se dalje mogu zadavati razli~iti uglovi posmatranja prizmati~nog prikaza.

41

V LEKCIJA

15. [tampanje slika i tabela

[tampanje slika i tabela se vr{i komandom Print sa osnovnog menija File dok se parametri strana i izbor {tampa~a pode{avaju komandom Page Setup sa osnovnog menija File.

[tampanje se vr{i na slede}i na~in :

a) Odabere se komanda Print sa osnovnog menija File pri ~emu se otvori dijalog prozor Print.

42

b) U dijalog prozoru Print komandom Properties podese se odgovaraju}i parametri {tampe vezano ve} za tip {tampa~a.

c) Izborom komande Options sa dijalog prozora Print otvara se automatski, kada je aktivna slika na ekranu, dijalog prozor Map Print Options, a kada je aktivna tabela na ekranu, dijalog prozor Browser Print Options.

d) U dijalog prozoru Map Print Options u delu Map Contents ako se odabere opcija Centered on Window od{tampa}e se slika u razmeri prikazanoj na ekranu tako da popuni ceo list pode{en komandom Page Setup. U opciji Same as Window bi}e od{tampana slika u razmeri prikazanoj na ekranu samo na delu lista setovanog komandom Page Setup.

e) Ako se `eli {tampanje slike u nekoj drugoj razmeri odabere se u delu Map Size opcija Custom i u polju Custom Scale upi{e razmera 1 cm = m.

f) Potvrdom OK u dijalog prozoru Map Print Options i potvrdom OK u dijalog prozoru Print slika }e biti od{tampana.

43

g) Kada je u pitanju tabelarni prikaz, u dijalog prozoru Browser Print Options bira se dali }e se {tampati cela tabela ili samo odre|en broj redova ( od - do).

h) Potvrdom OK u dijalog prozoru Browser Print Options i potvrdom OK u dijalog prozoru Print tabela }e biti od{tampana.

Za potrebe {tampanja tabela mogu}e je promeniti izgled izvorne tabele kako sledi:

a) Na tabelu se klikne desnim dugmetom mi{a i u dijalog prozoru koji }e se otvoriti odabere se komanda Pick Fields.

44

b) Na dijalog prozoru Pick Fields, gde su sa leve strane prikazane kolone koje postoje u izvornoj tabeli, a sa desne strane koje }e se {tampati, mogu}e je birati dugmadima Add i Remove koje kolone {tampati kao i dugmadima Up i Down redosled kolona u tabeli. Ovde je mogu}e u tabeli za {tampu dodati i nove kolone koja su kombinacije postoje}ih kolona definisane izrazom Expression.

c) Najpre se doda nova kolona Expression tabeli za {tampu pri ~emu se automatski otvara dijalog prozor Expression u kome se formira `eljeni izraz. Nakon potvrde OK pojavi}e se tabela za {tampu sa novom kolonom koju smo preko izraza formirali.

d) U donjem delu dijalog prozora Pick Fields, u polju Edit Browser Column, mogu}e je menjati u pripremi za {tampu imena kolona iz izvorne tabele kao i, pomo}u komande Assist, ~ak i sadr`aj kolona.

Tabela pripremljena za {tampu je privremena i nakon zatvaranja tabele ne snima se, odnosno u ra~unaru ostaje samo izvorna.

16. [tampanje kori{}enjem komande Layout

Mnogo sofisticiraniji na~in {tampanja a pre svega plotovanja na velikim ploterima sadr`aja pripremljenih u programu Mapinfo se posti`e primenom komande odnosno prozora Layout.

Pre primene ove komande potrebno je pripremiti sve sadr`aje koji }e se {tampati kao {to su jedan ili vi{e grafi~kih prozora, tabelarni prikazi, legende, naslovi i zaglavlja itd.

Najpre se komandom Page Setup sa osnovnog menija File podese svi parametri printera odnosno plotera. Nakon toga se kreraju prate}e legende pokretanjem komande Create Legend sa osnovnog menija Map nakon ~ega se pojavi slede}i dijalog prozor

45

Nakon pode{avanja odgovaraju}ih parametara pritiskom dugmeta Next otvara se slede}i dijalog prozor u kome se defini{u preostali parametri ili pritiskom na dugme Finish prihvate predlo`ene opcije kreiranja legende.

Komanda Layout se pokre}e sa osnovnog menija Window odabirom opcije New Layout Window ili pak pritiskom na tastaturi na dugme F5.

U dijalog prozoru New Layout Window selektuje se jedna od opcija za okvir (Frame) i nakon pritiska OK otvara se Layout prozor:

46

U Layout prozoru pritiskom na komandu Options na osnovnom meniju Layout otvara se dijalog prozor Layout Display Options u kome se izvr{e potrebna pode{avanja.

47

Duplim klikom na Layout prozor otvara se dijalog prozor Frame Object u kome se defini{e razmera {tampanja.

Nakon toga se komandom Print sa osnovnog menija File {tampa ili plotuje definisani Layout.

Primer {tampanja iz Layout-a jednog od listova GUP-a Beograd 2020.Kompletan GUP je izradjen kori{}enjem programa Mapinfo.

48

17. Aktiviranje pomo}nih programa - aplikacija

Operativnost programa Mapinfo u velikoj meri pove}ava mogu}nost kori{}enja gotovih pomo}nih programa – aplikacija odnosno makroa koji su napravljeni kori{}enjem programa MapBasic. To su fajlovi sa ekstenzijom mbx. Ovi programi se po potrebi aktiviraju komandom Run MapBasic Program sa osnovnog menija File ili aktiviranjem ikonice ljudske figure koja tr~i sa menija sa ikonicama ili pak istovremenim pritiskom dugmadi na tastaturi Ctrl i U.

49

Nakon toga se u dijalog prozoru Run MapBasic Program odabere neki od raspolo`ivih programa. Nakon aktiviranja nekog od tih programa na padaju}em meniju osnovnog menija Tools pojavljuje se na listi programa i taj pozvani programa koji se odatle koristi. Naj~e{}e se i listi ikonica na osnovnom meniju automatski doda i ikonica koja se odnosi na taj program. Ovim aplikacijama se mo`e pristupiti i aktiviranjem Tool Manager sa osnovnog menija Tools.

50

Listi pomo}nih programa u dijalog prozoru Tool Manager se komandom Add Tool mogu dodavati novi programi po `elji ili uklanjati sa liste komandom Remove Tool.

51