Uticaj porodice na maloljetničku delikvenciju na području Istočnog Sarajeva u periodu od 2000. do 2010. god

UNIVERZITET U SARAJEVU

FAKULTET KRIMINALISTIČKIH NAUKA

SARAJEVO

ISTRAŽIVAČKI PROJEKAT

“Uticaj porodice na maloljetničku delikvenciju na području Istočnog Sarajeva u periodu od 2000. do 2010. god. “

Mentor: Viši asistent, Datzer Darko

Student: Samouković Miljan, br. indexa: 3892

Sarajevo, jun 2011

SADRŽAJ

1.FORMULACIJA PROBLEMA.......................................................................................2 1.1Osnovni hipotetički stavovi.......................................................................................3

1.1.1. Hipotetički stav o strukturi problema....................................................................3

1.1.2. Hipotetički stav o funkcijama problema...............................................................3

1.1.3. Hipotetički stav o vezama i odnosima...................................................................3

1.2. Značaj istraživanja....................................................................................................4

1.2.1. Naučni značaj istraživanja.....................................................................................4

1.2.2. Društveni značaj istraživanja.................................................................................5

1.3. Rezultati dosadašnjih istraživanja............................................................................5

2. ODREĐENJE PREMETA ISTRAŽIVANJA................................................................8 2.1. Teorijsko određenje predmeta istraživanja..............................................................8

2.1.1. Naučno verifikovano saznanje..............................................................................9

2.1.2 Naučno evidentirano ali ne verifikovano saznanje..............................................10

2.1.3. Nenaučno saznanje...............................................................................................10

2.1.4. Kategorijalno pojmovni sistem............................................................................11

2.2. Operacionalno određenje predmeta istraživanja.....................................................12

2.2.1. Činioci sadržaja predmeta istraživanja................................................................12

2.2.2. Vremensko određenje predmeta istraživanja.......................................................12

2.2.3 Prostorno određenje predmeta istraživanja..........................................................13

2.2.4. Disciplinarno određenje predmeta istraživanja..................................................13

3. CILJEVI ISTRAŽIVANJA.........................................................................................13 3.1. Naučni ciljevi istraživanja......................................................................................13

3.2. Društveni ciljevi istraživanja............................................................................... 13

4. HIPOTEZE I INDIKATORI........................................................................................14

5. NAČIN ISTRAŽIVANJA...........................................................................................16

5.1. Uzorci istraživanja................................................................................................16

6. NAUČNA I DRUŠTVENA OPRAVDANOST ISTRAŽIVANJA............................17

6.1. Naučna opravdanost istraživanja............................................................................17

6.2. Društvena opravdanost istraživanja........................................................................17

7. INSTRUMENT ISTRAŽIVANJA................................................................................18

8.LITERATURA...............................................................................................................21

1

1. FORMULACIJA PROBLEMA

Tema ovog istraživačkog projekta jeste: „Uticaj porodice na maloljetničku delinkvenciju

na području Istočnog Sarajeva u periodu od 2000-2010” i pri formulaciji ovoga problema

oslonićemo se na postojeća saznanja o ovom predmetu istraživanja.

Delinkventno ponašanje maloljetnika u novije vrijeme dobilo je zabrinjavajuće razmjere

u cijelom svijetu kako po svom obimu tako i po oblicima ispoljavanja. To je

protudruštveni oblik ponašanja, opasna i složena socijalno-patološka pojava, vrlo

delikatan ne samo kriminološki, pravni, ekonomski i sociološki, nego, jednako tako,

ozbiljan problem porodice, pedagoških, medicinskih institucija. To je tema o kojoj se

rijetko kada nešto javno napiše, a kada se napiše izaziva veliko uznemirenje i zabrinutost

javnost.

Definicija prof. Ivan Vidanović kaže da je: Delinkvencija u opštem smislu ukupnost

ljudskih ponašanja kojima se ugrožavaju osnovne društvene norme i vrjednosti. U užem i

najčešće korišćenom smislu, pod delinkvencijom se podrazumevaju različiti oblici

devijantnog i nekomformističkog ponašanja djece i maloletnika kojima se krše neke od

društvenih moralnih, prekršajnih i krivičnih normi. Maloletnička delinkvencija je

prestupničko ponašanj specifično za populaciju maloletnika. U užem, strogo pravnom

smislu, svi vidovi ponašanje mladih, starijih od 14, a mlađih od 21 godinu koji, prema

zakonu, spadaju u krivična dela.

Najčešći oblici maloljetničke delinkvencije su asocijalna ponašanja, različiti oblici

prekršaja, imovinski delikti i delikti protiv života i tjela. Na ova ponašanja postoje

specifični institucionalizovani preventivno zaštitni, porodično pravni i procesno krivični

vidovi društvenog reagovanja koji se razlikuju od društvenog reagovanja na prestupnička

ponašanja odraslih.O pojavama delinkventnog ponašanja kod djece i mladih vrlo je

delikatno govoriti i prije bi se valjalo zapitati, ne o posljedicama, nego o uzrocima ovog

značajnog društvenog problema.

2

Problem mog istraživanja je uticaj porodice na maloljetničku delinkvenciju sa nekim od

svojih segmenata. Ja sam se odlučila na sledeće segmente: kvalitet i način odgoja

maloljetnika, sastav i veličina porodice i odnosi u porodici.

1. 1. OSNOVNI HIPOTETIČKI STAVOVI

1.1.1.HIPOTETIČKI STAV O STRUKTURI PROBLEMA

U modernoj kriminološkoj literaturi možda nijedan drugi socijalni faktor nije toliko

istican u vezi s kriminalitetom kao porodica. Porodica igra prvorazrednu ulogu u pogledu

odgoja, formiranja i uvođenja u život mladog čovjeka. Porodica predstavlja značajan

faktor uticaja na ponašanje mladih ljudi da se ponašaju po pravilima društva ili da se

odaju delikventnom ponašanju.

Polazeći od toga da je porodica nezamjenjiv, odnosno nenadnoknadiv odgojni faktor,

logično je predpostaviti kakve posljedice može proizvest nedostatak zdravog porodičnog

odnosa i pravilnog načina odgoja maloljetnika. A svakako je potrebno utvrditi i kakav

uticaj na formiranje ličnosti ima brojnost odnosno veličina porodice.

1.1.2.HIPOTETIČKI STAV O FUNKCIJAMA PROBLEMIMA

Tendencija povećanja problema maloljetničke delinkvencije negativno se odražava na

društvo u BiH i svakako predstavlja veliki problem te utiče na veliku uznemirenost i

zabrinutost građana.

Ukoliko je uticaj porodice na pojedinca bio negativan i on sam postao delinkvent onda ta

činjenica sama po sebi uzrokuje poteškoće u normalnom funkcionisanju društva, kao i

gubljenje kontrole i kontinuiteta nad normalnim životnim procesom uopšte.

1.1.3.HIPOTETIČKI STAV O VEZAMA I ODNOSIMA

Iz uticaja porodice na maloljetničku delinkvenciju se mogu izdvojiti tri značajna

segmenta između kojih se mogu ispitati veze i odnosi. To su: kvalitet i način odgoja

maloljetnika, sastav i veličina porodice i odnosi u porodic.

3

Iz većine analiziranih istraživanja zaključeno je da delinkventni maloljetnici znatno češće

dolaze iz većih porodica, odnosno brojnijih, nego nedelinkventna. Broj članova porodice

utiče na taj način što roditelji ukoliko imaju više djece ne mogu da posvete dovoljno

pažnje pojedincu što svakako utiče na kvalitet i način odgoja, ili postoje porodice koje u

svom sastavu nemaju jednog od oba roditelja što se takođe odražava na kvalitet odgoja.

Ukoliko djete ne dobije potreban kvalitetan odgoj ono je izloženo znatno većoj

mogućnosti da postane delikventno što svakako remeti i odnose u porodici.

Singer kaže da „ obiteljski odgoj rezultat je uticaja cjelokupnog načina života obitelji, što

znači da proizilazi iz neposrednih međusobnih odnosa svih njenih članova, iz

svakodnevnih životnih stanja i iz atmosfere koja je prirodni rezultat dinamike i kvaliteta

ukupnih odnosa u obitelji.“

1.2.ZNAČAJ ISTRAŽIVANJA

1.2.1. NAUČNI ZNAČAJ ISTRAŽIVANJA

Naučni značaj zasniva se na primjeni stručnih i naučnih saznanja u cilju pružanja stručne

pomoći porodicama koje imaju problem sa maloljetnikom koji iskazuje društveno

neprihvatljivo ponašanje.

Rezultati bi dali jasnu sliku kakav je uticaj porodice na maloljetničku delinkvenciju, a

onda bi se na osnovu tih rezultata moglo da reaguje na prevazilaženju eventualnih

problema. Velika je potreba za ovim istraživanjem koje na području Istočnog Sarajeva

ranije nikada nije vršeno, tako da ovo istraživanje u budućnosti može poslužiti za

komparaciju sa nekim budućim kako bismo utvrdili eventualne promjene uticaja porodice

kroz određeni vremenski period.

Tkođe ovaj istraživački projekat je značajan i iz razloga što ćemo njim potvrditi ili

opovrgnuti segmente teorije društvenog nadzora i kontrole i teoriju imitacije.

4

1.2.2.DRUŠTVENI ZNAČAJ ISTRAŽIVANJA

Društveni značaj se ogleda u povećanju društvene svijesti o postojanju problema

maloljetničke delikvencije, i alarmiranja porodice, kao jezgra društva, da se aktivnije

uključi u prevenciju.

Društveni značaj jeste buđenje svijesti kod roditelja da i njihovo djete može postati

delikvent ukoliko na vrijeme ne reaguju, jer je ta pojava sve prisutnija i rasprostranjenija

u našem društvu.

Ta pojava nije navijeg datuma, ona je prisutna stotinama godina i protiv nje se može

boriti samo planiranim zalaganjem ne njenoj analizi.

1.3.REZULTATI DOSADAŠNJIH ISTRAŽIVANJA

Da bi se shvatilo koliko je maloljetnička delinkvencija ozbiljan problem prvo ćemo

navesti informacije Ministarstva unutrašnjih poslova Kantona Sarajevo za mjesec juli

2008.god. iz čega se vidi da je ova pojava u stalnom porastu.

U mjesecu julu 2008. godine, prijavljena su 23 maloljetnika zbog postojanja osnova sumnje da su učestvovali u izvršenju 36 krivičnih djela (23 krivična djela iz izvještajnog mjeseca i 13 iz ranijeg perioda).

U odnosu na isti mjesec prethodne godine, broj prijavljenih maloljetnih lica veći je za šest ili 35,3%, kao i broj izvršenih krivičnih djela za 10 ili 38,5%.

Među prijavljenim maloljetnim izvršiocima, petero je djece do 14 godina, a 11 je povratnika (ili 47,8% od ukupnog broja registrovanih maloljetnika) u izvršenju krivičnih djela.

Struktura krivičnih djela izvršenih od strane maloljetnih lica

(KZ FBiH) KRIVIČNA DJELA protiv

juli 2008. naziv krivičnog djelajuli

2007.uporedba

ustavnog poretka FBiH-a 0 --- 1 ---

života i tijela 4teška tjelesna ozljeda – 2, lahka tjelesna ozljeda i učestvovanje u tuči – po jedno djelo

1 + 3

slobode i prava građanina 2 ugrožavanje sigurnosti 1 + 1

braka, porodice i mladeži 1 nasilje u porodici 0 ---

imovine 26 teška krađa – 12, krađa -11, pokušaj krađe, razbojništvo i oštećenje tuđe stvari - po

18 + 8 ili 44,4%

5

jedno djeloopće sigurnosti ljudi i imovine

0 --- 2 ---

javnog reda i pravnog prometa

2 nasilničko ponašanje 1 + 1

ZONDINOM-a 1Zakona o nabavljanju, držanju i nošenju oružja i municije (Sl.novine Kantona Sarajevo br. 29/01, 16/02 i 38/07).

2 - 1

UKUPNO 36 26 +10 ili 38,5%

Iz navedenih statističkih pokazatelja evidentno je da je u mjesecu julu 2008. godine u

odnosu na isti mjesec prethodne, povećan broj “imovinskih delikata” za 8 ili 44,4%, što

je i razlog ukupnog povećanja registrovanih krivičnih djela počinjenih od strane

maloljetnika, jer ova djela čine 72,2% ukupnog kriminaliteta maloljetnika.

U nastavku ćemo izložiti dosadašnja istraživanja uticaja porodice na maloljetničku

delinkvenciju vezana za kvalitet i način odgoja maloljetnika, sastav i veličina porodice i

odnose u porodici koja se nalaze u knjizi profesora Singera.

Mannheim (1966) navodi istraživanje provedeno u Londonu u kojem je utvrđeno da u

uzorku delikvenata 54,6% roditelja ima normalan odnos prema svojoj djeci, a što je u

kontrolnoj skupini nedelinkvenata utvrđeno u 87,3% slučajeva.

Mc Cordyevi su u razdoblju od 1937. do 1939. iz kriminalom ugroženih gradskih četvrti

Massachusettsa odabrali 650 djece. Polovina te djece bila je teže odgojno ugrožena i

pokazivala je poremećeno i delinkventno ponašanje, dok sa drugom polovicom nije bilo

tako. Jedan od brojnih zaključaka proizašlih iz tog istraživanja upućuje na osobito veliku

važnost kakvoće međuljudskih odnosa u porodici, stepen njene kohezije i primjene

određenih odgojnih strategija na pojavu poremećenog i delinkventnog ponašanja djece.

Shawa i Mc Kaya (1931) su na uzorku 1675 delinkventnih maloljetnika u poređenju sa

kontrolnom skupinom 7278 nedelinkvenata iste dobi i iz istih predjela stanovanja u

Chicagu utvrdili da 42.5% delinkventnih ispitanika , a samo 36.1% nedelinkventnih

potiče iz nepotpune porodice.

6

Glueckovi (1950) su ustanovili da su se promjene u sastavu porodice delinkvenata nego

nedelinkvenata. Samo je 12% maloljetnika iz nedelinkventne skupine, ali 46% iz

delinkventne raslo uz jednog roditelja ili supstituta za majku ili oca.

Njemački kriminolog Eksner utvrdio je 1934. u Njemačkoj da među 2000 delinkventnih i

zapuštenih maloljetnika 62% potiče iz nepotpunih porodica, a u ukupnoj populaciji takvij

je maloljetnika bilo 31%.

Na temelju podataka Državnog zavoda za statistiku Hrvatske, posmatrane su porodične

prilike ukupno 28542 maloljetnika kojima je u razdoblju od 1961. do 1979. izrečena

krivična sankcija. Ustanovljeno ja da je u vrijeme počinjenja krivičnog djela oko 70%

njih živjelo sa oba roditelja, 18% samo sa majkom, 4,5% samo sa ocem, 5,5% sa

rodbinom, a 1,7% maloljetnika živjelo je samo. Kod 72% maloljetnika utvrđeno je da im

roditelji žive zajedno, kod 14% žive odvojeno a isto toliko maloljetnika jednog je ili oba

roditelja izgubio smrću.

Uspoređujući 500 maloljetnika kriminalnih povratnika u dobi od četrnest i po godina sa

skupinom 500 nedelinkventnih maloljetnika jednake socio-ekonomske, rasne i etničke

strukture te inteligencije i dobi s područja Bostona, Glueckovi su ustanovili dobre odnose

među roditeljima kod 38,6% delinkvenata, a kod 65,3% nedelinkvenata. Izrazita kohezija

u porodici ustanovljena je kod 61,8% nedelinkvenata, a samo kod 16% delinkvenata.

Naprotiv potpuno pomanjkanje povezanosti među članovima porodice utvrđeno je kod

24,7% delinkvenata, a samo kod 0,8% nedelinkvenata. U delinkventnoj skupini bilo je

50% ispitanika manje nego u nedelinkventnoj kod koje su očevi prema njima pokazivali

simpatije ili naklonosti.

7

2. ODREĐENJE PREDMETA ISTRAŽIVANJA

Određenje predmeta istraživanja sastoji se od :

2.1. teorijskog određenja predmeta istraživanja

2.2. operacionalno određenja predmeta istraživanja.1

2.1. TEORIJSKO ODREĐENJE PREDMETA ISTRAŽIVANJA

Predmet ovog istraživanja biće uticaj porodice na maloljetničku delinkvenciju čija se

specifičnost ogleda kroz kvalitet i način odgoja maloljetnika, sastav i veličinu porodice i

odnose u porodici.

Porodične prilike za koje se ustanovilo da značajno pridonose riziku delinkventnog

ponašanja maloljetnika treba strogo posmatrati u neraskidivoj vezi sa nizom makro i

mikrosocijalnih prilika te s biopsihičkim karakteristikama članova porodice i samih

maloljetnika.2

Bitno obilježje porodičnog odgoja je i nenamjerno i funkcionalno uticanje. Ovaj odgoj je

je rezultat cjelokupnog načina života porodice, što znači da proizilazi iz neposrednih

odnosa svih članova, iz atmosfere u porodici.

Sastav, veličina, cjelovitost obitelji određuju vrlo značajne pokazatelje same strukture

obiteljskog života i prilika, posebno se promatraju kriminogeni faktori u obitelji s

normalnom strukturom a posebno u formalno deficijentnoj obitelji.

Rešenje problema maloljetničke delinkvencije moguće je između ostalog i poboljšanjem

porodičnih prilika, a za to su potrebna i određena istraživanja.

2.1. 1. NAUČNO VERIFIKOVANO SAZNANJE

1 Dževad Termiz, Metodoligija društvenih nauka, Sarajevo, 2003, 165 str.2 Singer M. Kriminologija, Zagreb, 1994, 223 str.

8

Postoje određena naučno verifikovana saznanja o predmetu našeg istraživanja,pa ćemo

navesti neka od njih.

Budući da se sastavu, cjelovitosti, formalnoj deficijentnosti i veličini porodice pridaje

važno značenje pri procjeni njenog pedagoškog potencijala, razumljivo je da je tim

njenim karakteristikama bila poklonjena odgovarajuća pozornost kriminologa da bi

utvrdili okolnosti koje mogu uticati na pojavu poremećenog i delinkventnog ponašanja

djece i maloljetnika. U kriminološkoj literaturui obično se posebno posmatraju

kriminogeni čimbenici u porodici sa normalnom strukturom, a posebno u nepotpunoj,

formalno deficijentnoj porodici.

Psiholozi i psihijatri su skloni da porodicu posmatraju izolovano od socijalnih struktura

višeg reda u koje je ona integrirana. Oni smatraju da porodična sredina iz ranije dobi

djeteta zbog lišavanja, frustracije i nedovoljne emocionalne topline između roditelja i

djece, izvor osjećaja gorčine, nezadovoljstva pa i neprijateljstva, što je odlučujuće za

pojavu delinkventnog ponašanja.

Istražujući kvalitativnu stranu odgoja, kriminolozi su se osnovano nadali da će se

približiti odgovoru na pitanje zbog čega od psihofizički normalne djece koja žive u

približno sličnim socio-kulturnim uslovima, pa i od djece istih roditelja neka

postajudelinkventi a druga se normalno uklapaju u životnu sredinu. 3

2. 1. 2. NAUČNO EVIDENTIRANO ALI NE VERIFIKOVANO SAZNANJE

3 Singer M. Kriminologija, Zagreb, 1994, str 226,227,230,232,

9

Postoje naučna saznanja koja su evidentirana ali nisu verifikovana kao takva, a odnose se

na temu uticaja porodice na maloljetničku delinkvenciju. Ona nam pomažu da bolje

shvatimo ovaj društveni problem.

U njima se navodi kako maloljetnici iz brojnijih, siromašnijih porodica češće se okreću

delinkvenciji. Takođe možemo naći da takva djeca češće potiču iz porodica koje imaju

velikih problema u funkcionisanju, gdje postoji nasilje u porodici ili je otac alkoholičar a

majka nije autoritet. Veliki broj takve djece imaju traume koje rezultiraju time da oni ne

mogu da se uklope u društvo kao drugi pa postaju delinkventi.

Većina istraživača posebno iz oblasti kriminologije i psihologije sugeriše na značaj

porodice u borbi protiv maloljetničke delinkvencije i ukazuju na važnost zdravih

porodičnih odnosa na pravilno formiranje ličnosti. Oni takođe sugerišu na važnost

čuvanja porodice na okupu i na važnost pravilnog odnosa prema maloljetniku.

2.1.3. NENAUČNO SAZNANJE

Statistički podaci iz Mupa pokazuju da porodica ima veliki uticaj kako na pojavu

maloljetničke delinkvencije tako i na prevenciju ove pojave.

Od nenaučnih saznanja veolma su bitna i istraživanja različitih novinara istraživača.

2.1.4. KATEGORIJALNO POJMOVNI SISTEM

10

Iz samog naziva teme vidi se da su pojmovi koji se trebaju odrediti:

Porodica Maloljetnik Delinkvencija

A iz tih proizilaze i sljedeći pojmovi koji ujedno predstavljaju i predmet našeg

istraživačkog projekta a to su:

Sastav i veličina porodice

Odnosi u porodici

Kvalitet i način odgoja

Porodica je neminovna djetetova sredina u kojoj se prema različitim uticajima, počevši

od najranijeg djetinjstva oblikuje djetetova ličnost u širem smislu. Ona je društvena

zajednica u kojoj se od samog rođenja odvija život ljudske jedinke, oblikuju se temelji

buduće ličnosti i ostvaruje proces njenog odgoja i socijalizacije.

Maloljetnik osoba koja je napunila 14 godina, a nije još punoljetna, znači nema 18 god.

Delinkvencija je u opštem smislu ukupnost ljudskih ponašanja kojima se ugrožavaju

osnovne društvene norme i vrednosti. U užem i najčešće korišćenom smislu, pod

delinkvencijom se podrazumevaju različiti oblici devijantnog i nekomformističkog

ponašanja dece i maloletnika kojima se krše neke od društvenih moralnih, prekršajnih i

krivičnih normi.

Sastav i veličina porodice obuhvata članove porodice i broj tih članova. Ona može

biti potpuna ili nepotpuna (u kojoj fali jedan od članova).

Odnos u porodici označava sveobuhvatnu atmosferu koja vlada između članova

porodice.

11

Kvalitet i način odgoja. Porodični odgoj je prvi odgoj koji društvo daje djetetu.

Odgoj je rezultat cjelokupnog načina života porodice.

2. 2. OPERACIONALNO ODREĐENJE PREDMETA ISTRAŽIVANJA

Operacionalno određenje predmeta istraživanja obuhvata slijedeće:

2.2.1. ČINIOCI SADRŽAJA PREDMETA ISTRAŽIVANJA

1. Kvalitet i način odgoja

Komunikacija sa djetetom

Posvećenost djetetu

Lični primjer kao uzor

2. Odnosi u porodici

Harmoničnost

Učešće u porodičnim aktivnostima (izleti, ručkovi itd.)

3. Sastav i veličina porodice

Potpuna ili nepotpuna

Malobrojna ili višečlana

2.2.2. VREMENSKO ODREĐIVANJE PREDMETA ISTRAŽIVANJA

12

Istraživački projekat “Uticaj porodice na maloljetničku delikvenciju na području Istočnog

Sarajeva u periodu od 2000-2010 “ odnosi se na period od 2000. do 2010. godine i

obuhvata period od deset godina.

2.2.3. PROSTORNO ODREĐENJE PREDMETA ISTRAŽIVANJA

Istraživanje se provodi na prostoru Istočnog Sarajeva. Grad Istočno Sarajevo obuhvata

sledeće opštine: Istočna Ilidža, Istočno Novo Sarajevo, Istočni Stari Grad, Trnovo, Pale i

Sokolac.

2.2.4. DISCIPLINARNO ODREĐIVANJE PREDMETA ISTRAŽIVANJA

Ovo istraživanje je interdisciplinarno, jer će biti vođeno u okviru više naučnih disciplina,

odnosno kroz kriminologiju, sociologiju, psihologiju te ostale društvene neuke.

3. CILJEVI ISTRAŽIVANJA

3.1. NAUČNI CILJEVI ISTRAŽIVANJA

Deskripcija kao naučni cilj predhodi skoro svim ostalim naučnim ciljevima, pa tako i

opisivanje uticaja porodice na maloljetničku delinkvenciju je jedan od ciljeva ovog

istraživačkog projekta.

S obzirom da nas interesuje etiologija možemo reći da je ovo istraživanje prije svega

usmjereno u pravcu naučnog cilja eksplikacije tj. utvrđevanja uzročno posledične veze

između porodice i maloljetničke delinkvencije. Ovo znači utvrditi kako kvalitet i način

odgoja maloljetnika, sastav i veličina porodice i odnosi u porodici utiču na maloljetničku

delinkvenciju. Pored ova dva cilja još jedan naučni cilj će se ostvariti a to je klasifikacija

i tipologizacija.

3.2. DRUŠTVENI CILJEVI ISTRAŽIVANJA

13

Podaci dobijeni ovim istraživačkim projektom imaju prije svega određenu

informativnu ulogu. Njima se želi informisati stanovništvo Istočnog Sarajeva ali i

mnogo šire kako porodica utiče na maloljetničku delinkvenciju, kako bi se što više

uticalo na samu porodicu ali i određene institucije da se okrenu prevenciji ovog

društvenog problema.

4.HIPOTEZE I INDIKATORI

Hipoteze su osnovane pretpostavke o predmetu istraživanja iskazane u obliku stavova I

sudova4.

GENERALNA HIPOTEZA

Porodice ima veliki uticaj na maloljetničku delinkvenciju a posebno neki njeni segmenti

kao što su: kvalitet i način odgoja maloljetnika, sastav i veličina porodice i odnosi u

porodici.

POSEBNA HIPOTEZA O KVALITETU I NAČINU ODGOJA MALOLJETNIKA

Značajnu ulogu u tome da li će neko biti delinkvent ili ne igra kvalitet i način

odgoja maloljetnika.

1. POJEDINAČNA HIPOTEZA O KVALITETU I NAČINU ODGOJA

MALOLJETNIKA

Znatan broj delinkventnih maloljetnika u svojoj porodici su imali lošu komunikaciju sa

ostalim članovima porodice.

Indikatori: iskazi maloljetnih delinkvenata


MALOLJETNIKA

4 Dževad Termiz :Merodologija društvenih nauka ; Sarajevo,2003 godina; str 175.

14

Znatan broj roditelja nisu bili posvećeni svojoj djeci i imali su hladan odnos prema njima

pa su oni postali delinkventi.



MALOLJETNIKA

Delinkventni maloljetnici su u znatnoj mjeri imali loš primjer u porodici, otac prestupnik,

na koji su se ugledali.


POSEBNA HIPOTEZA O ODNOSU U PORODICI

Od velikog uticaj na to da li će neki maloljetnik postati delinkvent ili ne svakako ima i

odnos koji vlada između članova porodice u kojoj maloljetnik živi.

1. POJEDINAČNA HIPOTEZA O ODNOSU U PORODICI

Veliki broj maloljetnih delinkvenata potiču iz porodica koje imaju problematičan odnos,

stalne svađe između članova porodice.

Indikatori: pismeni iskazi Centra za socijalni rad u obliku godišnjih izvještaja

2. POJEDINAČNA HIPOTEZA O ODNOSU U PORODICI

Maloljetnici koji pokazuju delinkventno ponašanje rjetko ili skoro nikako ne učestvuju u

porodičnim aktivnostima u smislu da ručaju zajedno, idu na izlete itd.


POSEBNA HIPOTEZA O SASTAVU I VELIČINI PORODICE

Sastav i veličina porodice utiče na maloljetničku delinkvenciju kroz to da li je porodica

potpuna ili nepotpuna i kroz to da li je malobrojna ili višečlana.

1. POJEDINAČNA HIPOTEZA O SASTAVU I VELIČINI PORODICE

15

U velikoj većini maloljetni delinkventi potiču iz porodica koje su nepotpune, što znači da

im fali jedan član.


2. POJEDINAČNA HIPOTEZA O SASTAVU I VELIČINI PORODICE

Maloljetni delikventi većinom potiču iz brojnijih porodica.


5. NAČIN ISTRAŽIVANJA

U ovom istraživačkom projektu kao osnovnu opštenaučnu metodu koristit ćemo

hipotetičko – deduktivnu iz razloga što su nam za proučavanje ovog problema

potrebna već potvrđena društvena iskustva različitom vremenu.

Pored hipotetičko – deduktivne metode koristićemo i metodu analize s obzirom da

koristimo veliki broj podataka iz evidencije Centra za socijalni rad. Iste dokumente je

potrebno rastaviti po određenim kriterijumima tako da vršimo i klasifikaciju.

Od metoda prikupljanja podataka koristićemo analizu sadržaja dokumenata i

ispitivanje u obliku intervjua.

5.1. UZORCI ISTRAŽIVANJA

Uzorci koji će biti podvrgnuti analizi u ovom istraživačkom projektu i na osnovu kojih

ćemo utvrditi uticaj porodice na maloljetničku delinkvenciju su: godišnji (od 2000. god.

do 2010. god.) zvanični izvještaji Centra za socijalni rad kao i maloljetnici koji su

obuhvaćeni tim izvještajima Centra.

16

6. NAUČNA I DRUŠTVENA OPRAVDANOST ISTRAŽIVANJA

6.1. NAUČNA OPRAVDANOST ISTRAŽIVANJA

Mišljenja smo da se trebaju afirmisati naučnici iz oblasti psihologije, sociologije,

kriminologije I drugih nauka da se aktivnije uključe u proučavanje ovoga problema tako

da je I ovo istraživanje naučno opravdano jer nas upućuje u problem, a ukoliko dobro

poznajemo problem na putu smo da ga riješimo ili bar da smanjimo posledice koje

nastaju.

U ovom istraživačkom projektu naučna opravdanost ide u pravcu verifikacije iz prostog

razloga što se svo istraživanje svodi na potvrdu ili opovrgavanje teze da porodica ima

uticaja na maloljetničku delinkvenciju, a sve se zasniva na naučno verifikovanom i

naučno evidentiranom,ali ne verifikovanom saznanju.

6.2. DRUŠTVENA OPRAVDANOST ISTRAŽIVANJA

Trenutna tendencija rasta maloljetničke delinkvencije je veliki problem koji kod većine

građana stvara osjećaj nesigurnosti I zabrinutosti.

Ovaj projekat ima za cilj da probudi svijest kod ljudi kakvu ulogu porodica ima na

maloljetnika I na njegovo opredjeljenje da li će ili neće postati delinkvent I da ih natjera

da ozbiljnije shvate uticaj porodice kako bi imali zdravije društvo sa što manje

devijantnosti.

17

7. INSTRUMENTI ISTRAŽIVANJA

EVIDENCIONI OBRAZAC

Za kvalititativnu analizu sadržaja dokumenata u istraživanju

“Uticaj porodice na maloljetničku delikvenciju na području

Istočnog Sarajeva u periodu od 2000-2010 “

Tačan naziv i vrsta dokumenta______________________________________________

a) broj članova porodice _________________________________________________

b) da li je porodica potpuna ili nepotpuna ____________________________________

c) odnosi u porodici su ___________________________________________________

d) ostali važni sadržaji____________________________________________________

e) opaske analitičara_____________________________________________________

18

datum izvršenja analize: potpis analitičara

Primjer obrasca za usmjereni intervju sa manuelnim evidentiranjem

obrazac br. 1

usmjereni intervju

Istraživanje: “Uticaj porodice na maloljetničku delikvenciju na području

Istočnog Sarajeva u periodu od 2000-2010 “

I. Opšti podaci o ispitaniku:

1. Ime i prezime :____________________________________

2.Starost(godina rođenja):______________________________

3. Najviša završena škola : ____________________________

4. Zanimanje :______________________________________

5. Nacionalna pripadnost :_____________________________

6. Vjeroispovijest :___________________________________

II. Pitanja o predmetu istraživanja:

1. Kakva je komunikacija između članova vaše porodice, da li mislite da je dobra ili

loša_____________________________________________________________

19

2. Da li vi učestvujete u porodičnim aktivnostima npr. ručate zajedno, idete na

izlete sa ostalim članovima vaše porodice _______________________________

_________________________________________________________________

3. Da li mislite das u vaši roditelji vama posvećivali dovoljno pažnje ____________

_________________________________________________________________

4. Da li postoje svađe i nesuglasice u vašoj porodici ________________________

________________________________________________________________

5. Da li je neko u vašoj porodici iskazivao društveno ne prihvatljivo ponašanje,

odnosno da li je bio u sukobu sa zakonom______________________________

________________________________________________________________

Hvala na strpljenju ,korisnom i zanimljivom razgovoru.

Intervju vođen_____________,dana_______,od_________do__________časova.

Ime i prezime ispitanika:______________________________________________

Opaske intervjuera o toku intervju:______________________________________

Potpis intervjuera:

______________

20

LITERATURA:

1. Dževad Termiz: „ Metodologija društvenih nauka“, Sarajevo, 2003 godina

2. Dževad Termiz,Slavoljub Milosavljević: „Praktikum iz metodologije

politikologije“,Sarajevo, 2000.godina

3. Petrović Borislav, Meško Gorazd: “Kriminologija” Sarajevo, Pravni fakultet

Univerziteta u Sarajevu, 2004.

4. Mladen Singer:„Kriminologija“ ,Nakladni Zavod Globus ,Zagreb,1994.godina

5. Ruža Tomić: “Komunikacija sa djecom delinkventnog ponašanja” Denfas, Tuzla,

2005.

6. Vidanović Ivan: “Rječnik socijalnog rada” 2006.

7. Ministarstvo unutrašnjih poslova Kantona Sarajevo

21

Documents

Uticaj porodice na maloljetničku delikvenciju na području Istočnog Sarajeva u periodu od 2000. do 2010. god