ỦY BAN NHÂN DÂN TỈNH TRÀ VINH

TRƯỜNG ĐẠI HỌC TRÀ VINH

TRẦN TRƯƠNG THỊ THANH NHANH

LÀN SÓNG VĂN HÓA HÀN QUỐC

TRONG THANH NIÊN Ở THÀNH PHỐ

VỊ THANH, TỈNH HẬU GIANG

HIỆN NAY

Chuyên ngành: VĂN HÓA HỌC

Mã số: 60310640

TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ VĂN HÓA HỌC

Trà Vinh, tháng 9 năm 2015

Công trình được hoàn thành tại

TRƯỜNG ĐẠI HỌC TRÀ VINH

Người hướng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN NGỌC THƠ

Phản biện 1: PGS.TS PHAN THỊ THU HIỀN

Phản biện 2: TS. MAI MỸ DUYÊN

Luận văn được bảo vệ trước Hội đồng chấm Luận văn tốt

nghiệp thạc sĩ Văn hóa học họp tại Trường Đại học Trà Vinh

vào ngày 01 tháng 11 năm 2015

Có thể tìm hiểu luận văn tại:

Thư viện trường Đại học Trà Vinh

-1-

PHẦN MỞ ĐẦU

1- Lý do chọn đề tài

Hậu Giang là vùng một đất trẻ đang hoà mình với dòng

chảy văn hóa ấy qua bao nhiêu biến thiên của lịch sử, của thời

đại. Thành phố Vị Thanh, tỉnh lỵ tỉnh Hậu Giang, giống như

nhiều vùng khác ở Nam Bộ, là nơi hội tụ đa tộc người, đa văn

hóa, là vùng đất diễn ra quá trình giao lưu tiếp biến văn hóa tuy

âm thầm nhưng sâu sắc giữa yếu tố địa phương và yếu tố du

nhập từ bên ngoài, trong đó có văn hóa Hàn Quốc. Tất cả các

dòng văn hóa ấy cùng đan xen tồn tại và làm nền tảng cho sự

xuất hiện của nhiều trào lưu văn hóa mới sản sinh và ngày càng

được thanh niên hưởng ứng rộng rãi.

Riêng bản thân chúng tôi, với vị trí là giáo viên trường

Trung Cấp Nghề tỉnh Hậu Giang, trong quá trình công tác đã

tiếp xúc thường xuyên với những tư tưởng, quan niệm mới mẻ

và nhu cầu thị hiếu về việc tiếp nhận văn hóa ngoại lai, đặc

biệt là làn sóng văn hóa Hàn Quốc trong thanh niên trường

Trung Cấp Nghề Hậu Giang nói riêng và thanh niên ở Thành

phố Vị Thanh nói chung. Với mong muốn góp một phần nhỏ

vào việc giáo dục tư tưởng, tình cảm của thanh niên ngày nay

trong việc định hướng tiếp nhận văn hóa ngoại đặc biệt là “làn

sóng văn hóa Hàn Quốc” mà vẫn không quay lưng lại với văn

hóa truyền thống của dân tộc; đồng thời, nhằm vận dụng những

kiến thức đã được học ở chương trình cao học thấy có nhiều

vấn đề mới lạ khiến tôi muốn đem những khả năng và tư duy

khiêm tốn của mình để thực hiện đề tài cho luận văn tốt nghiệp

xung quanh các vấn đề về sự du nhập và thực trạng về văn hóa

Hàn Quốc trong thanh niên ở Thành phố Vị Thanh, tỉnh Hậu

Giang hiện nay, nên tôi đã chọn đề tài nghiên cứu “Làn sóng

văn hóa Hàn Quốc trong thanh niên ở Thành phố Vị

Thanh, tỉnh Hậu Giang hiện nay” làm vấn đề nghiên cứu với

mong muốn có thể đóng góp một phần tư liệu nghiên cứu

trường hợp nhỏ nhặt vào công việc khoa học và nghiên cứu.

-2-

2- Lịch sử nghiên cứu đề tài

Nghiên cứu về làn sóng văn hóa Hàn Quốc và tác động

của nó đến văn hóa bên ngoài Hàn Quốc rất đa dạng, phong

phú, song việc nghiên cứu có hệ thống những tác động của

Hàn lưu trong văn hóa Việt Nam còn trống vắng. Dĩ nhiên,

nghiên cứu trường hợp những ảnh hưởng của trào lưu Hàn

Quốc trong giới trẻ Thành phố Vị Thanh tỉnh Hậu Giang tuyệt

nhiên vẫn là vấn đề mới mẻ.

Điểm qua các bài viết, công trình nghiên cứu làn sóng văn

hóa Hàn Quốc và tác động của nó trong văn hóa Việt Nam,

chúng ta dễ dàng nhận thức được tính rời rạc, manh mún của

chúng, cụ thể có: Phan Thị Thu Hiền (2014) đã nghiên cứu về

“Sự tiếp nhận và ảnh hưởng của Làn sóng văn hóa Hàn Quốc

trong giới trẻ hiện nay (qua khảo sát ý kiến học sinh, sinh viên)”,

Tạp chí Inmunhak, Đại học Chonbuk; Tác giả Nguyễn Ngọc Thơ

(2014) với bài “Hàn lưu và văn hóa Việt Nam đương đại”, Tạp

chí Inmunhak, Đại học Chonbuk; Nguyễn Tiến Mạnh (2011).

“Ảnh hưởng của văn hóa âm nhạc Hàn Quốc đến showbiz Việt”.

Tạp chí Văn hóa nghệ thuật số 328, tháng 2 Trần Văn Bình đã có

bài biết “Hallyu và Design Hàn Quốc tại Việt Nam”, Bài viết tại

Hội thảo Khoa học Quốc tế Tìm hiểu làn sóng văn hóa Hàn Quốc

ở châu Á tổ chức tại Đại học KHXH và NV TPHCM ngày

26/6/2012; Hà Thanh Vân (2012), “Sự tiếp nhận văn hóa Hàn

Quốc của các bạn trẻ Việt Nam hiện nay - những điểm nhìn từ

một cuộc khảo sát xã hội học văn hóa”, Kỷ yếu Hội thảo khoa

học quốc tế “Quan hệ Việt Nam - Hàn Quốc: Quá khứ, Hiện tại

và Tương lai” (International Conference on Vietnam - Korea

Relationship in the past, the present and the future).

Các công trình nghiên cứu chung về văn hóa Hàn Quốc ít

nhiều có đề cập đến làn sóng văn hóa Hàn Quốc có thể kể:

Phan Thu Hiền: “Yếu tố nội và ngoại sinh trong quá trình hình

thành, phát triển văn học mới (shin munhak) của Korea – Từ

những phối cảnh nghiên cứu”. Tập san Khoa học Xã hội và

-3-

Nhân văn, Trường ĐHKHXHVNV Tp. HCM, 2010. Đăng lại

trên TC Nghiên cứu Đông Bắc Á (ISSN: 0868-3646), số 6

(136) / 2012, tr 65-75. Và TC Văn học nước ngoài (ISSN:

1859-4670), số 7-2012, tr 120-135. Lê Chí Quế - Phan Thu

Hiền: “Korean and Vietnamese Foundation legends” (Huyền

thoại lập quốc của Koreavà Việt Nam). The magazine

Vietnamese Studies, Seoul,Korea, 5 – 2004. Lê Chí Quế 1996,

Tương đồng văn hóa Việt Nam – Hàn Quốc Tương đồng văn

hoá Việt Nam – Hàn Quốc (đồng tác giả). Nxb Văn hoá –

Thông tin, 1996. Mai Quỳnh Nam (2000), Văn hóa đại chúng

và văn hóa gia đình, Tạp chí Xã hội học. Nguyễn Bá Thành

(1996), Tương đồng văn hóa Hàn Quốc và Việt Nam, NXB

Văn hóa – Thông tin, Hà Nội.

Nhìn chung, các bài viết công trình nói trên cung cấp

những cách tiếp cận cụ thể cùng các luận điểm có giá trị như

đặc trưng làn sóng văn hóa Hàn Quốc, quá trình tác động của

nó đến văn hóa các quốc gia và vùng lãnh thổ cùng các dự

đoán về tương lai của nó. Các kết quả nghiên cứu, đánh giá của

các công trình này được vận dụng trong quá trình phân tích,

tổng hợp thành các luận điểm chính của luận văn.

3- Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu

3.1- Mục tiêu nghiên cứu

Luận văn này nhằm thực hiện mục tiêu chính là đánh giá

đặc trưng tác động của làn sóng văn hóa Hàn Quốc trong giới trẻ

Việt Nam cùng những bài học cụ thể của quá trình giao lưu – tiếp

biến văn hóa ở địa phương. Để hoàn thành mục tiêu chính ấy,

luận văn phải thể hiện các mục tiêu cụ thể sau:

- Hệ thống hoá cơ sở lý luận về văn hóa đại chúng.

- Phân tích những hiện trạng và đặc trưng làn sóng văn hóa Hàn

Quốc ở Thành phố Vị Thanh tỉnh Hậu Giang hiện nay.

- Định hướng tiếp nhận văn hóa Hàn Quốc trong thanh niên ở

Thành phố Vị Thanh nhằm góp phần giữ gìn và phát huy những

giá trị của văn hóa Việt Nam vừa giao lưu tiếp biến, vừa hiện

đại nhưng vẫn đậm đà bản sắc dân tộc.

-4-

3.2- Nhiệm vụ nghiên cứu

Luận văn nhằm thực hiện các nhiệm vụ:

Nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn làn sóng văn hóa Hàn

Quốc ở Hậu Giang.

Khảo sát, đánh giá về thực trạng và các loại hình văn hóa

Hàn Quốc trong thanh niên ở Thành phố Vị Thanh tỉnh Hậu

Giang hiện nay.

Đề xuất các biện pháp nhằm nhằm góp phần bảo tồn, phát

huy những giá trị truyền thống tốt đẹp của văn hóa truyền thống

và góp phần định hướng tiếp nhận văn hóa Hàn Quốc.

4- Khách thể, đối tượng và phạm vi nghiên cứu

4.1- Khách thể nghiên cứu

Thanh niên ở Thành phố Vị Thanh tỉnh Hậu Giang (độ

tuổi 16-33 tuổi).

4.2- Đối tượng nghiên cứu

Nghiên cứu “làn sóng văn hóa Hàn Quốc”

4.3- Phạm vi của đề tài

Thành phố Vị Thanh, tỉnh Hậu Giang

5- Hướng tiếp cận và Phương pháp nghiên cứu

5.1- Hướng tiếp cận

- Góc nhìn sinh thái văn hóa

- Góc nhìn khu vực lịch sử dân tộc

- Góc nhìn giao lưu tiếp biến văn hóa

5.2- Phương pháp nghiên cứu

Luận văn được thực hiện bằng phương pháp tổng hợp dưới

cách tiếp cận liên ngành dùng trong Văn hóa học trên cơ sở kết

hợp nghiên cứu định lượng (quantitative method) và định tính

(qualitative method) cũng như kết hợp nhiều phương pháp cụ

thể như phương pháp phân tích - tổng hợp, phương pháp phân

tích v.v. các tài liệu liên quan nhằm xây dựng cơ sở lý luận cho

đề tài nghiên cứu.

Phương pháp điền dã, phỏng vấn sâu v.v. để cung cấp tài liệu

cấp 1 và các luận cứ cụ thể cho các lập luận được đề cập.

-5-

6- Ý nghĩa khoa học và thực tiễn

Nghiên cứu “làn sóng văn hóa Hàn Quốc” trong bối

cảnh hiện nay nhằm góp phần làm cho nền văn hóa ở Thành

phố Vị Thanh, tỉnh Hậu Giang nói riêng và văn hóa Việt Nam

nói chung đậm đà tính dân tộc hơn, khoa học hơn, đại chúng

hơn, trở thành nền tảng tinh thần xã hội, tạo mục tiêu và động

lực cho sự phát triển của tỉnh nhà.

Góp phần định hướng tiếp nhận luồng văn hóa ngoại (

trường hợp văn hóa Hàn Quốc), giáo dục tình cảm quý trọng, giữ

gìn bản sắc văn hóa truyền thống và dần xóa bỏ một số yếu tố lạc

hậu của thanh niên ở Vị Thanh trong bối cảnh hội nhập hóa như

hiện nay, góp phần xây dựng nếp sống văn minh, hiện đại.

7. Đóng góp của đề tài

Thông qua nội dung nghiên cứu, đề tài cũng góp thêm

thông tin tư liệu mới, cập nhật về đặc trưng văn hóa trong nếp

nghĩ và hành động của thanh niên ở vùng đất Vị Thanh trong

quá trình tiếp nhận văn hóa ngoại ( trường hợp văn hóa Hàn

Quốc), góp phần vào việc định hướng xây dựng và phát triển

nền văn hóa trong lòng người dân Thành phố Vị Thanh.

PHẦN NỘI DUNG

CHƯƠNG 1

VĂN HÓA ĐẠI CHÚNG

VÀ LÀN SÓNG VĂN HÓA HÀN QUỐC Ở VIỆT NAM

1.1. Khái niệm, đặc trưng và chức năng của văn hóa đại chúng

1.1.1. Khái niệm

Khái niệm Văn hóa đại chúng (Popular Culture), theo

nhà nghiên cứu Raymond Williams (1921-1988), về cơ bản,

có 4 nghĩa, tương ứng với 4 nghĩa của từ “popular” [John

Storey 2006: 4-11]:

(1) Văn hóa đại chúng bao gồm những hiện tượng, sản

phẩm / dịch vụ văn hóa được nhiều người ưa thích (Popular:

well-liked by many people).

-6-

(2) Văn hóa đại chúng là hình thức văn hóa thấp hơn của

đa số quần chúng phân biệt với văn hóa cao hơn của một thiểu

số tinh hoa (Popular: inferior kinds of works).

(3) Văn hóa đại chúng bao gồm những sản phẩm / dịch vụ

văn hóa người ta chủ ý tạo ra (thường gắn với công nghiệp văn

hóa, sản xuất hàng loạt) nhằm thỏa mãn thị hiếu của số đông

(đại trà) (Popular: work deliberately setting out to win favor

with the people).

(4) Văn hóa đại chúng bao gồm những sản phẩm / dịch vụ

văn hóa mà những nhóm xã hội (nhất là những nhóm thiểu số /

bên lề) tự tạo nên để đáp ứng cho những nhu cầu đặc thù của

riêng họ (vốn không được văn hóa thống lĩnh thừa nhận và quan

tâm) (Popular: actually made by the people for themselves).

Ở thời điểm hiện tại, trào lưu văn hóa đại chúng thẩm

thấu chủ nghĩa hậu hiện đại trong cấu trúc tư tưởng. Hậu hiện

đại không phải là trào lưu tư tưởng tiếp nối sau hiện đại mà là

“bỏ qua hiện đại” dù lấy nền tảng từ hiện đại. Chủ nghĩa hậu

hiện đại có nền tảng từ Âu Mỹ ở giữa thế kỷ XX nhưng thực sự

phát triển mạnh vào đầu thế kỷ XXI với sự bùng nổ của âm

nhạc giới trẻ (ví như điệu flashmob đường phố, các bản nhạc

Gangnam Style, Harlem Shake, Gentlemen v.v.), các chương

trình gameshow trên truyền hình (ví như sasuke, các gameshow

về âm nhạc), nghệ thuật grafatti, chủ trương thể hiện chủ nghĩa

nhân văn như là tính phổ quát văn hóa của nhân loại bằng những

cách thức phi truyền thống (khác truyền thống), thông qua các

hoạt động văn hóa, nghệ thuật, thể thao theo đuổi những ý tưởng

sáng tạo độc đáo, mới lạ, có cá tính. Theo các nghiên cứu gần

đây của một số tác giả Việt Nam như Phan Thu Hiền (2014),

Nguyễn Ngọc Thơ (2014), làn sóng văn hóa Hàn Quốc là sản

phẩm của sự kết hợp có tương tác và sàng lọc giữa mô thức văn

hóa truyền thống Hàn Quốc với chủ nghĩa hậu hiện đại phương

Tây, hiển thị thành các đặc trưng hướng vào giới trẻ, hiện đại

văn minh nhưng không mất đi nét dịu dàng, đằm thắm Á Đông.

-7-

1.1.2. Đặc trưng của văn hóa đại chúng

1.1.3. Chức năng của văn hóa đại chúng

1.2. Một số lý thuyết tiếp cận

1.2.1. Lý thuyết chức năng

1.2.2. Lý thuyết lựa chọn duy lý

1.2.3. Lý thuyết biến đổi văn hóa và tương tác văn hóa

Tiến trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa ở nước ta hiện

nay đã là một bối cảnh mang tính đặc thù để từng nghiên cứu

xây dựng cho mình một khung lý thuyết làm nền tảng lý luận.

Trong các tiếp cận về biến đổi văn hóa tại địa phương trong quá

trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa, nổi lên một tiếp cận coi tiến

trình biến đổi văn hóa phụ thuộc vào các yếu tố chính trị, kinh

tế, xã hội. Tiến trình này lại mang tính đặc thù của từng khu

vực, cộng đồng dân cư. Sự biến đổi đầu tiên và quan trọng nhất

làm nên diện mạo mới ở Thành phố Vị Thanh hiện nay là do

biến đổi về nếp nghĩ của thanh niên trong quá trình tiếp nhận làn

sóng văn hóa Hàn Quốc.

Hệ quả của quá trình biến đổi là: (1) Phát huy văn hóa

truyền thống trong bối cảnh Thành phố Vị Thanh hiện đại; (2)

Nhu cầu hưởng thụ văn hóa tinh thần của thanh niên thời hiện

đại. Đây là một trong những nghiên cứu điển hình về biến đổi

của các cộng đồng dân cư nông thôn trong bối cảnh công

nghiệp hóa ở nước ta hiện nay, gợi ý nhiều cho tác giả luận án

những ý tưởng về lý thuyết nghiên cứu.

Đối với Thành phố Vị Thanh, về mặt lý luận, cần phải

giải quyết các câu hỏi lớn sau: (1) xác định được các yếu tố tác

động, trong đó lớn nhất là các kênh tiếp nhận làn sóng văn hóa

Hàn Quốc đã ảnh hưởng như thế nào đến đời sống văn hóa của

thanh niên? (2) Trong bối cảnh đó, các hình thái văn hóa

truyền thống và văn hóa mới đã tương tác và ảnh hưởng lẫn

nhau ra sao; (3) Trước các biến đổi này, cần xác lập những mô

hình quản lý văn hóa thích hợp nào để đáp ứng với tiến trình

biến đổi này. Chính vì thế, chúng ta cần có một góc nhìn động

-8-

khi nhìn nhận, đánh giá sự tiếp nhận làn sóng văn hóa Hàn

Quốc ở Thành phố Vị Thanh hiện nay.

1.3. Trào lưu văn hóa Hàn Quốc ở Việt Nam

1.3.1. Cải cách mở cửa và bối cảnh văn hóa – xã hội

đương đại

Văn hóa Việt Nam vốn rất đa dạng, thâm thúy, chúng ta

hoàn toàn có thể học hỏi kinh nghiệm Hàn lưu để chủ động

giới thiệu với thế giới bằng con đường truyền bá văn hóa. Việt

Nam có thể xây dựng lộ trình để quảng bá về đất nước, con

người và văn hóa thông qua các thế mạnh về ẩm thực, thời

trang ....Với tính chất hiện đại nhưng gần gũi , Hàn lưu đã góp

thêm một bậc thang cho người Việt Nam nâng cao năng lực

giao tiếp liên văn hóa (intercultural competence), mà đích đến

cuối cùng chính là một thế giới hòa hợp đa sắc màu. Giới trẻ

Việt Nam được Hàn lưu thổi vào luồng gió mới, thôi thúc họ

trở nên trẻ trung, năng động hơn, chủ động hơn trong dòng

chảy của trào lưu văn hóa đại chúng - trào lưu văn hóa nổi trội

mang tính thời đại.

1.3.2. Sự bùng nổ của công nghệ thông tin – kênh chuyển

tải văn hóa Hàn Quốc chủ yếu

Ngày nay với sự bùng nổ mạnh mẽ của công nghệ thông

tin đã tác động không nhỏ tới giới trẻ. Tích cực cũng nhiều mà

tiêu cực cũng không ít. Một trong những vấn đề đó nổi lên là

làn sóng văn hóa Hàn Quốc của giới trẻ hiện nay- Vấn đề đáng

để chúng ta cùng suy nghĩ.

Tại Việt Nam trong vài năm trở lại đây nhằm đánh giá

mức độ tiếp nhận của người Việt Nam đối với các sản phẩm Hàn

Quốc đương đại như phim ảnh, ca nhạc v.v. một số nghiên cứu

cho thấy số lượng bài báo, tin tức với chủ đề Hàn lưu chiếm gần

một nửa tổng số bài báo về Hàn Quốc, qua đó phần nào chứng

minh sự phổ biến của văn hóa đại chúng Hàn Quốc trên các

phương tiện truyền thông nói chung. Thông tin về ca sĩ, nghệ sĩ,

diễn viên Hàn Quốc là lĩnh vực được đưa tin nhiều nhất, xếp theo

-9-

sau là ca nhạc và phim ảnh Hàn Quốc. Các bài báo nói chung

mang tính ôn hòa, cho thấy thái độ trung lập khi đăng tải về hiện

trạng làn sóng văn hóa Hàn Quốc. Điều đó cho thấy viễn cảnh

tương đối sáng sủa của sự lan tỏa làn sóng văn hóa Hàn Quốc ở

Việt Nam trong thời gian gần đây mà còn là sự trao đổi , giao lưu

tiếp biến văn hóa giữa hai quốc gia Việt Nam - Hàn Quốc.

1.3.3. Quá trình truyền bá và tiếp nhận văn hóa Hàn

Quốc ở Việt Nam

1.3.3.1. Trong lĩnh vực âm nhạc, điện ảnh – truyền hình

Có thể nói, hơn 10 năm trở lại đây, Hàn Quốc đã trở

thành "Hollywood của phương Đông", sản sinh ra hàng loạt

ngôi sao ca nhạc, điện ảnh, truyền hình .v.v. khuấy đảo thị

trường giải trí châu Á, với lượng fan khổng lồ ở khắp Nhật

Bản, Trung Quốc, Ấn Độ, Đông Nam Á. Mặc dù khác biệt về

ngôn ngữ, nhưng nhiều nét phong tục tập quán tương đồng

trong xã hội phương Đông, làm giảm rào cản văn hóa giúp cho

các bộ phim Hàn Quốc dễ dàng được chấp nhận, thưởng thức

và yêu thích tại các quốc gia trong khu vực.

Những bộ phim Hàn Quốc đầu tiên được truyền đến

Việt Nam đã mang theo những yếu tố văn hóa mới mẻ, hiện

đại. Sau đó một loạt phim Hàn được du nhập vào Việt Nam,

cùng với âm nhạc đã tạo nên một làn sóng văn hóa Hàn Quốc

thẩm thấu vào đời sống Việt Nam. Thanh niên là đối tượng đón

nhận và chịu ảnh hưởng nhiều nhất từ Hallyu.

1.3.3.2. Trong lĩnh vực mỹ thuật – kiến trúc

Việt Nam và Hàn Quốc đều thuộc khu vực châu Á nhiệt

đới, có những nét tương đồng về tự nhiên, tuy nhiên thông qua

phim ảnh sự khác biệt về điều kiện tự nhiên, văn hóa cũng như

mỹ thuật - kiến trúc Hàn Quốc được khắc họa một cách khá ấn

tượng. Hàn Quốc khá đồng nhất và thuần chủng - một xã hội

vừa truyền thống nhưng cũng vô cùng hiện đại, bên cạnh những

khu phố sầm uất, những tòa nhà chọc trời hiện đại , thì vẫn còn

có những con phố cổ yên tĩnh với những ngôi nhà truyền thống

duyên dáng thể hiện sự giữ gìn bản sắc văn hóa khá mạnh mẽ.

-10-

1.3.3.3. Trong lĩnh vực thời trang

Có thể kể ra vô vàn xu hướng đã được giới trẻ Việt cập

nhật từ các bộ phim Hàn Quốc như việc tặng bạn gái những

chiếc vòng cổ biểu tượng tình yêu (phim Boys Over Flowers,

The Heirs…), kiểu làm tóc xoăn như trai Hàn, mốt mặc áo

bóng chày với giày thể thao khỏe khoắn v.v..

Thực trạng “cuồng” thời trang Hàn mà không hiểu sâu

gốc rễ, đánh mất bản sắc này là vấn đề đáng suy nghĩ. Nên

chăng có một sự định hướng rõ ràng hơn cho giới trẻ, để họ

biết đâu là điểm dừng đúng chỗ để áp dụng thời trang Hàn

Quốc đẹp và vẫn không “mất chất”.

1.3.3.4. Trong phong cách sống

Hàn Quốc từ những năm cuối thế kỷ XX đến nay đã có

nhiều những sự “bùng nổ”. Bùng nổ từ một nước nông nghiệp

trở thành một nước công nghiệp hiện đại trong khoảng thời

gian rất ngắn, bùng nổ về kinh tế, bùng nổ về phim ảnh v.v. dẫn

đến bùng nổ về lối sống. Đại bộ phận giới trẻ Việt Nam bị ảnh

hưởng vào nhận thức và hành động của họ một cách tự giác

như quan niệm về tình yêu, quan niệm về gia đình. Những giá

trị đó vừa mang tính tích cực vì phù hợp với truyền thống văn

hóa của người Việt Nam, nhưng vừa mang tính tiêu cực vì có

phần không phù hợp với sự phát triển của xã hội Việt Nam hoặc

xa rời truyền thống văn hóa Việt Nam . Nhưng nhìn chung một

điều phải thừa nhận rằng , ảnh hưởng của văn hóa Hàn Quốc

đến những giá trị sống của giới trẻ Việt Nam thật không nhỏ.

Tiểu kết chương 1

“Làn sóng văn hóa Hàn Quốc” đã và đang tác động mạnh

mẽ và ảnh hưởng sâu sắc đến lối sống, ứng xử, quan điểm thẩm

mỹ v.v. của một bộ phận thanh niên Việt Nam. Tích cực cũng có

mà kéo theo tiêu cực cũng nhiều. Tuy nhiên, đây chỉ là sự tác

động, đan xen văn hóa chứ không phải là sự xâm lấn văn hóa.

Chúng ta chỉ chấp nhận, tiếp nhận, cùng nhau lan tỏa, cộng

hưởng những giá trị văn hóa có tính nhân văn hợp với truyền

-11-

thống, văn hóa và tương lai của mỗi nước. Đặc biệt là từng vùng,

từng miền, từng địa phương có những định hướng trong việc tiếp

nhận những làn sóng ấy trong giới trẻ Việt Nam sao cho phù hợp

với đặc trưng và yếu tố văn hóa của địa phương mình.

CHƯƠNG 2

ĐẶC TRƯNG VĂN HÓA - XÃ HỘI

VÀ QUÁ TRÌNH TIẾP NHẬN

LÀN SÓNG VĂN HÓA HÀN QUỐC Ở VỊ THANH

Ở chương này chúng tôi tập trung đi vào đặc trưng quá

trình tiếp nhận làn sóng văn hóa Hàn Quốc ở Vị Thanh cùng

những đặc trưng văn hóa của nó so với tổng thể những ảnh hưởng

của làn sóng này trong văn hóa Việt Nam thông qua kết quả khảo

sát bảng hỏi thực hiện ngẫu nhiên tại Thành phố Vị Thanh.

2.1. Đặc trưng văn hóa – xã hội Vị Thanh

2.1.1. Điều kiện địa lý, dân cư và đặc điểm cư trú

Thành phố Vị Thanh được mệnh danh là "Thành phố

Tây sông Hậu", đồng thời là thành phố trẻ bên dòng Xà No và

là trung tâm tỉnh lỵ của tỉnh Hậu Giang từ năm 2004, khi

tỉnh được tái lập. Vị Thanh hiện tại là đô thị loại 3, cùng cấp

với các đô thị Châu Đốc, Bạc Liêu, Sa Đéc, Cao Lãnh và thấp

cấp hơn Cần Thơ (đô thị loại 1), Long Xuyên, Sóc Trăng, Rạch

Giá, Cà Mau (đô thị loại 2).

Với những điều kiện thuận lợi về tự nhiên, đặc biệt là nền

văn hóa sông nước đã dẫn đến sự phát triển về kinh tế của con

người nơi đây. Nhà cửa người dân trở nên khang trang, thanh thiếu

niên đều được học hành, có khi được du học tiếp thu nền văn hóa

nước ngoài;.…Chính điều đó đã ảnh hưởng không nhỏ đến việc

tiếp nhận làn sóng văn hóa Hàn Quốc ở Thành phố Vị Thanh hiện

nay. Hơn nữa, hệ thống giao thông thuận lợi, nhất là giao thông

đường bộ đã được nâng cấp là điều kiện để con người nơi đây giao

lưu văn hóa giữa các vùng miền và người nước ngoài. Vì vậy, văn

hóa ở Vị Thanh hiện nay trở nên đa dạng hơn. Bên cạnh việc giữ

-12-

gìn bản sắc văn hóa truyền thống của địa phương thì cần “hòa

nhập” chứ không “hòa tan” trước làn sóng văn hóa Hàn Quốc.

2.1.2. Đặc trưng đời sống vật chất

Ngày nay, Thành phố Vị Thanh còn là trung tâm chính

trị, hành chính, kinh tế, văn hóa, khoa học - kỹ thuật và là đầu

mối giao thông của tỉnh Hậu Giang, là điểm tựa quan trọng thúc

đẩy sự phát triển bền vững của tỉnh Hậu Giang và tiểu vùng Tây

sông Hậu, có vị trí quan trọng về an ninh, quốc phòng. Cơ cấu

kinh tế của Thành phố Vị Thanh đang phát triển theo hướng

công nghiệp – dịch vụ - nông nghiệp. Trong quá trình phát triển,

Thành phố Vị Thanh có nhu cầu vốn đầu tư lớn cho kết cấu hạ

tầng kinh tế - xã hội của một đô thị tỉnh lỵ đang phát triển.

Chính điều kiện về kinh tế dẫn đến việc con người có

cuộc sống đầy đủ, có điều kiện học hành và du học. Từ đó, nhận

thức của con người ngày càng được nâng cao và mở rộng. Những

tập tục lạc hậu của địa phương dần dần được xóa bỏ, những tư

tưởng tiến bộ và thoải mái trong quá trình hòa nhập với văn hóa

mới ngày càng phổ biến. Nhìn chung, diện mạo nền kinh tế của

Thành phố Vị Thanh nói riêng và tỉnh Hậu Gang nói chung đã

được nâng lên và thay đổi một cách rõ rệt. Một khi đời sống vật

chất được nâng lên thì nhu cầu về đời sống tinh thần cũng được

nâng lên. Vì vậy, làn sóng văn hóa Hàn Quốc được xem là một

món ăn tinh thần với đầy đủ hương vị và màu sắc cho người dân

vùng đất này. Tuy nhiên, đặc trưng của địa phương vẫn là kinh tế

nông nghiệp, là yếu tố sông nước nên khi làn sóng văn hóa Hàn

Quốc tràn vào Việt Nam thì Vị Thanh tiếp nhận muộn hơn so với

nhiều nơi khác, cùng những tác động của làn sóng này đối với

thanh niên ở Vị Thanh hiện nay không ồn ào, sôi nổi mà diễn ra

nhẹ nhàng nhưng âm ĩ.

2.1.3. Đặc trưng đời sống tinh thần

Thành phố Vị Thanh nằm trong vùng Hậu Giang của

khu vực Tây Nam Bộ, một khu vực lịch sử văn hóa có quá

trình lịch sử hết sức đặc thù gắn liền với quá trình khai khẩn,

-13-

định cư và phát triển của ba cộng đồng tộc người chính yếu là

Việt, Khmer và Hoa. Thành phố Vị Thanh tỉnh Hậu Giang

cũng là vùng đất được khai khẩn muộn hơn so với nhiều vùng

khác ở Tây Nam Bộ, nơi các chúa Nguyễn rồi triều đình nhà

Nguyễn bắt đầu đào kênh (Thoại Hà) lập ấp vào cuối TK

XVIII - đầu TK XIX, sau đến là kêng xáng Xà No chảy qua

Thành phố Vị Thanh. Vùng đất này có vị trí, địa hình địa mạo

và điều kiện tự nhiên - sinh thái đặc thù có ảnh hưởng trực tiếp

và sâu sắc đến việc hình thành và tồn tại của các loại hình văn

hóa trong vùng. Nét đặc thù ấy của Vị Thanh nằm ở các điểm

(1) nằm giữa vùng tứ giác Long Xuyên và bán đảo Cà Mau; (2)

sự tổng hòa của ba yếu tố đồng - sông nước, kênh rạch, trong

đó đặc biệt nhất là yếu tố nội đồng (Nguyễn Ngọc Thơ 2014).

Chính vì những đặc trưng đó, nên việc tiếp nhận làn

sóng văn hóa Hàn Quốc cùng những tác động của nó đối với

thanh niên ở Vị Thanh hiện nay có ý nghĩa rất thiết thực, vừa

có thể tiếp biến những giá trị văn hóa mới đan xen với văn hóa

truyền thống của địa phương góp phần xây dựng một Thành

phố Vị Thanh giàu đẹp, văn minh, hiện đại ở tiểu vùng tây

sông Hậu, bên bờ kinh xáng Xà No.

2.2. Quá trình tiếp nhận làn sóng văn hóa Hàn Quốc ở Vị Thanh

Cuộc khảo sát được tiến hành vào tháng 6 năm 2015 đối

với 100 thanh niên được lựa chọn ngẫu nhiên. Trong đó có 80

thanh niên là học sinh ở độ tuổi 16 - 25, 20 thanh niên đã đi

làm ở độ tuổi 26 – 33 với tỉ lệ nam 50% , nữ 50%. Hầu hết, tất

cả các bạn đều hiện đang sinh sống học tập và làm việc tại

Thành phố Vị Thanh tỉnh Hậu Giang.

Kết quả khảo sát cho thấy ảnh hưởng của văn hóa Hàn

Quốc đến thanh niên ở Thành phố Vị Thanh là một ảnh hưởng

có thật và chiếm đa số, trừ trường hợp thời trang Hàn Quốc do

chưa phù hợp với bối cảnh đô thị nhỏ miệt đồng Hậu Giang.

Các bạn trẻ từ độ tuổi 16 đến 20, tức là phần đông ở độ tuổi đi

học, có tỉ lệ thích văn hóa Hàn Quốc nhiều hơn các bạn trẻ ở

-14-

độ tuổi 26 đến 33, tức là phần đông ở độ tuổi đi làm. Đó là tỉ lệ

64% so với 36%. Kết quả này khá phù hợp với xu hướng thịnh

hành của chủ nghĩa hậu hiện đại và làn sóng văn hóa đại chúng

tập trung vào giới trẻ hiện nay ở Việt Nam. Kết quả cũng cho

thấy việc tiếp xúc, tiếp thu những ảnh hưởng của làn sóng văn

hóa ở Hàn Quốc ở Vị Thanh là điều tất yếu, song do đặc trưng

nội đồng và tính chất sông nước (đặc trưng tự nhiên) của địa

phương vùng sâu, quá trình truyền bá và tác động của làn sóng

văn hóa Hàn Quốc đến muộn hơn, tần suất không thường

xuyên và mạnh mẽ như ở các đô thị phát triển; đồng thời kênh

tiếp nhận cũng hạn chế hơn.

2.2.1. Tiếp nhận qua báo chí - truyền hình

Kết quả khảo sát cho thấy nhu cầu xem báo chí - truyền

hình của thanh niên ở Vị Thanh là khá cao. Phần đông thanh

niên Thành phố Vị Thanh dành thời gian cho việc cập nhật

thông tin trên báo chí - truyền hình, bên cạnh là việc tìm hiểu

nét đẹp kiến trúc, mỹ thuật Hàn Quốc như là hệ quả kéo theo

của làn sóng âm nhạc và điện ảnh Hàn Quốc ở địa phương.

Điều đó chứng tỏ rằng thanh niên ở Thành phố Vị Thanh tiếp

nhận làn sóng văn hóa Hàn Quốc chủ yếu qua báo chí – truyền

hình, trong khi với vị trí vùng sâu, vùng xa, kênh giao lưu nhân

dân hầu như không tồn tại.

2.2.2. Tiếp nhận qua internet – mạng xã hội

Số lượng các trang báo mạng phát triển với tốc độ “như

nấm sau mưa” mang tới tin tức nóng hổi về điện ảnh, thời

trang, âm nhạc, ẩm thực Hàn Quốc v.v.. Một số trang còn dành

riêng một chuyên mục kiểu “sao Hàn” để thỏa mãn trí tò mò

của các fan. Chuyên trang giải trí của hầu hết các trang báo

điện tử đều dành “đất” khá rộng rãi cho các bài viết về xứ kim

chi, đặc biệt là về hậu trường các bộ phim và âm nhạc với nội

dung phong phú, hình ảnh sống động, bắt mắt v.v.. Điều này lý

giải tại sao văn hóa Hàn Quốc có thể nhanh chóng lan tỏa và

“bám rễ” trong thanh niên Thành phố Vị Thanh nhanh đến vậy.

-15-

2.2.3. Tiếp nhận qua giao lưu nhân dân

Thực trạng việc tiếp nhận làn sóng văn hóa ở Thành

phố Vị Thanh qua giao lưu nhân dân là 0/%. Điều này cho thấy

rằng, Vị Thanh là một thành phố trẻ nên điều kiện giao lưu

nhân dân bị hạn chế nhiều so với các thành phố khác của khu

vực đồng bằng sông Cửu Long nói riêng và cả nước nói chung.

Công nghiệp hóa ở Vị Thanh chưa được đẩy mạnh, chưa thu

hút được vốn đầu tư của nước ngoài, nên việc tổ chức các sự

kiện giao lưu văn hóa với nước ngoài trước giờ vẫn chưa được

thực hiện ở địa phương; Phần lớn thanh niên Vị Thanh là con

em nông dân, vùng sâu vùng xa, vẫn còn nặng tính “sợ giao

lưu” ngoài người nước ngoài nên không dám tiếp xúc nhiều

với người ngoại quốc.

2.2.4. Các kênh tiếp nhận khác

Qua kết quả khảo sát của bảng 3 và 4 làn sóng văn hóa

Hàn Quốc tràn vào Vị Thanh ngoài hai kênh tiếp nhận chủ yếu

là báo chí – truyền hình và Internet – mạng xã hội thì vẫn còn

một phần tiếp nhận qua các việc lấy chồng Hàn Quốc, đi du

lịch và xuất khẩu lao động. Việc lấy chồng Hàn Quốc hay đi

xuất khẩu lao động với mong muốn và hy vọng đổi đời, vì lòng

hiếu thảo muốn phụ giúp gia đình có thể “rũ bùn đứng dậy”,

không phải “bán mặt cho đất, bán lưng cho trời”. Một số ít đi

du lịch Hàn Quốc là để thăm người thân và được dịp chiêm

nghiệm về cảnh sắc thiên nhiên, về ẩm thực, về con người Hàn

Quốc. Nhìn chung, thanh niên ở Vị Thanh có ấn tượng tốt và

hứng thú với làn sóng văn hóa Hàn Quốc.

2.3. Sự tương tác giữa văn hóa Hàn Quốc và văn hóa địa phương

Văn hóa Hàn Quốc và văn hóa của người dân địa phương

Thành phố Vị Thanh nói riêng và người miền Tây Nam bộ nói

chung vẫn cần có sự tương tác, tiếp biến nhau, đặc biệt trong

quá trình hội nhập như hiện nay. Làn sóng văn hóa Hàn Quốc

tràn vào Thành phố Vị Thanh tuy muộn hơn so với các thành

phố khác trong khu vực, tuy nhiên làn sóng văn hóa ấy đã thổi

-16-

vào một làn gió mới, mang màu sắc mới lạ, hiện đại đan xen

vào văn hóa truyền thống vốn có của người dân Vị Thanh. Vì

vậy, trong quá trình tiếp nhận của thanh niên ở Vị Thanh trong

thời gian vừa qua vẫn không tránh khỏi những tương tác tích

cực và tiêu cực.

2.3.1. Những tương tác tích cực

- Văn hóa Hàn Quốc gần gũi với văn hóa Việt Nam,

nhất là trong quan hệ, ứng xử, cho nên có tác dụng giáo dục,

nhất là giáo dục thẩm mỹ theo định hướng văn minh, phù hợp

với nếp sống hiện đại;

- Văn hóa Hàn Quốc có tính giải trí cao, giúp thư giãn tốt

trong khi những món ăn văn hóa tinh thần của địa phương còn

nghèo nàn, đồng thời còn có tác dụng kích thích phát triển tư duy;

- Việc tiếp thu văn hóa Hàn Quốc đối với mỗi cá nhân là

dễ dàng và không tốn kém.

2.3.2. Những tương tác tiêu cực

- Tính chất không thật, có phần lâm li, sướt mướt quá

mức hay “lên gân” quá mức, giả tạo, nhất là trong các bộ phim

truyền hình Hàn Quốc đã dẫn đến thói học đòi, “trưởng giả

học làm sang” theo của một bộ phận giới trẻ, sống ảo tưởng,

không thực tế ở Vị Thanh.

- Chạy theo những giá trị ảo, tung hô quá mức thần

tượng (có bạn trẻ còn dẫn thông tin trên mạng về một số hiện

tượng “cuồng” thần tượng âm nhạc Hàn Quốc”.

- “Sự lép vế” của văn hóa Việt Nam đối với văn hóa

Hàn Quốc, nhất là trong tương quan ảnh hưởng qua lại (xem

thêm Hà Thanh Vân, 2014).

- Thói tùy tiện, thói thờ ơ, tính ù lì v.v...của thanh niên

Vị Thanh trong quá trình tiếp nhận văn hóa Hàn Quốc.

Tiểu kết chương 2

Những con số dù chỉ trong một cuộc điều tra nhỏ đã cho thấy

ảnh hưởng của văn hóa Hàn Quốc tại Thành phố Vị Thanh là có

thật, cho dù không đồng đều ở mọi lĩnh vực. Từ đó đặt ra nhiều

-17-

vấn đề cho chúng ta suy nghĩ, học hỏi, từ chiến lược xuất khẩu văn

hóa, cho đến việc đánh động được tâm lý tiếp nhận của công

chúng, nhất là công chúng trẻ tuổi. Sự ảnh hưởng của văn hóa Hàn

Quốc bao gồm cả ý nghĩa tích cực và tiêu cực. Tích cực là khi

chúng ta có sự giao thoa văn hóa, học hỏi những điều hay. Sự giao

thoa này khiến chúng ta gần gũi và hiểu được phong tục, tập quán,

các nét văn hóa truyền thống cũng như hiện đại của nhau. Nhưng

nhìn từ khía cạhh khác, văn hóa Việt Nam đã lùi bước, nhường chỗ

cho văn hóa Hàn Quốc trên nhiều lĩnh vực và thanh niên Vị Thanh

bị cuốn theo làn sóng văn hóa ngoại lai, trong khi những giá trị văn

hóa của dân tộc còn chưa được coi trọng.

Nhìn nhận đúng cách thức mà Hàn Quốc đã phát triển tầm

ảnh hưởng văn hóa của họ đối với đất nước, Vị Thanh sẽ rút ra

được nhiều bài học kinh nghiệm trong việc khai thác các tiềm

năng kinh tế, xã hội do văn hóa mang lại, cũng như học hỏi được

việc chiếm lĩnh được thị hiếu công chúng, đặc biệt là công chúng

trẻ, một đối tượng rất giàu tiềm năng trên mọi phương diện.

CHƯƠNG 3

ĐỊNH HƯỚNG TIẾP NHẬN VĂN HÓA HÀN QUỐC

Ở VỊ THANH

3.1- Kinh nghiệm tiếp nhận làn sóng văn hóa Hàn Quốc ở các

địa phương khác

3.1.1. Trường hợp Hà Nội

Hà Nội là thủ đô Việt Nam, và trung tâm văn hóa, kinh tế,

chính trị của cả nước, là thành phố đầu tàu của khu vực phía Bắc,

và là một “trạm” giao lưu văn hóa quan trọng giữa Việt Nam và

thế giới, trong đó có làn sóng văn hóa Hàn Quốc.

Khoảng vài năm trở lại đây, khi trào lưu văn hóa Hàn

Quốc, phim Hàn, nhạc Hàn thực sự xâm nhập vào làng giải trí Việt

Nam tạo điều kiện cho các sao Hàn thường xuyên có những tour

diễn sang Hà Nội. Vì vậy, việc được gặp mặt các thần tượng bằng

xương bằng thịt ở ngoài đời khiến nhiều fan Việt ở Hà Nội không

thể giữ được cảm xúc của mình. Đối với mỗi sự vật, sự việc xảy ra

-18-

quanh ta đều có hai mặt: tích cực và tiêu cực. Tùy theo nhận thức

của mỗi người mà họ sẽ hiểu được mặt tích cực và tiêu cực đó đến

đâu. Người hâm mộ trào lưu Hàn Quốc ở Hà Nội cũng vậy, nó

cũng có mặt tích cực và tiêu cực.

3.1.2. Tp. Hồ Chí Minh

Thành phố Hồ Chí Minh là thành phố đầu tàu kinh tế, là

trung tâm văn hóa – giáo dục sôi động nhất cả nước. Đây là một

trong hai cầu nối giao lưu văn hóa quan trọng với Hàn Quốc. Làn

sóng văn hóa Hàn Quốc ở Thành phố Hồ Chí Minh cũng không

ngoại lệ, thậm chí nó còn diễn ra mạnh mẽ, thường xuyên hơn ở

Hà Nội. Làn sóng này đã tự phát, len lỏi vào đời sống văn hóa

của giới trẻ ở Tp. Hồ Chí Minh từ lâu, ngày càng gieo ấn tượng,

tác động mạnh mẽ làm thay đổi nhận thức và hành vi của giới trẻ

theo hướng “Hàn Quốc hóa”.

3.2. Tác động của làn sóng văn hóa Hàn Quốc trong việc định

hướng xây dựng nếp sống văn minh đô thị ở Vị Thanh hiện nay

3.2.1. Đời sống cá nhân

Tác động tích cực Tác động tiêu cực

(1) Có thể học hỏi Hàn

Quốc về tính hiện đại nhưng

vẫn bảo tồn và phát huy văn

hóa truyền thống.

(2) Góp phần tăng cường hiểu

biết, nâng cao ý thức tôn trọng lẫn

nhau và mối quan hệ bền vững

giữa Việt Nam và Hàn Quốc.

(3) Học hỏi phong cách sống

về tình yêu chân thành, chung

thủy và đề cao chữ hiếu.

(4) Thanh niên học được cách

sống tự lập, độc lập.

(5) Có nhiều sự lựa chọn trong

phong cách thời trang Hàn

(1) Một số thanh niên “mê”

Hàn Lưu, đua đòi ăn diện,

chạy theo vẻ bề ngoài, “bắt

chước” phong cách Hàn Quốc.

(2) Mất nhiều thời gian, bỏ

bê việc học hành.

(3) Ảo tưởng trong tình yêu,

mơ mộng hảo huyền, xa rời

thực tế.

(4) “Yêu thần tượng” một

cách thái quá: xăm tên thần

tượng lên tay, lên ngực, đeo

bông giống các ca sĩ nam,

đầu tóc nhuộm vàng, đỏ sao

giống với thần tượng của

-19-

Quốc giúp nữ giới thêm phần

trẻ trung, dễ thương, duyên

dáng, tự tin; nam giới thêm

sang trọng, năng động.

mình,...viết, vẽ hình thần

tượng đầy trong tập học và

SGK, thậm chí là khắc tên

thần tượng xuống bàn,....

3.2.2. Đời sống gia đình

Tác động tích cực Tác động tiêu cực

(1) Thông qua một số bộ

phim Hàn Quốc mang gía trị

nhân văn và giá trị giáo dục

rất cao, các bậc phụ huynh có

thể giáo dục con cái sống hiếu

thuận, biết nghĩ cho người

khác, tránh lối sống dửng

dưng, thờ ơ, vô cảm trước nỗi

đau của người khác.

(2) Làn sóng văn hóa Hàn

Quốc cũng giúp cha mẹ hiểu

hơn về nếp sống, cách nghĩ và

hành động của người trẻ. Góp

phần làm cho đời sống gia

đình thêm tinh tế, thông cảm,

thấu hiểu và biết cách chia sẻ

với nhau nhiều hơn.

(1) Người con trong gia đình

ngày nay trở nên bất chấp tất

cả để đạt được điều họ muốn.

(2) Họ có thể lớn tiếng quát

tháo cha mẹ, cãi nhau với cha

mẹ, bỏ nhà ra đi

(3) Có thể tự quyết định hôn

nhân của mình

3.2.3. Đời sống xã hội

Trong xã hội ở Thành phố Vị Thanh hiện nay, không

khó để bắt gặp các cửa hàng thời trang theo phong cách Hàn

Quốc, mỹ phẩm Hàn Quốc, các bạn trẻ trang điểm theo kiểu

Hàn Quốc. Đặc biệt, thời trang Hàn Quốc ngày càng được các

bạn thanh niên vùng đất này đón nhận nồng nhiệt. Họ yêu

thích nó vì mang lại phong cách mới mẻ, trẻ trung, dễ thương.

Mỹ phẩm Hàn Quốc, nhân sâm Hàn Quốc cũng được ưa

chuộng và tấn công vào thị trường ở Vị Thanh.

-20-

3.3. Cơ sở khoa học cho việc giao lưu, tiếp biến làn sóng

văn hóa Hàn Quốc ở Vị Thanh

Thông qua việc khảo sát quá trình truyền bá – tiếp nhận làn

sóng văn hóa Hàn Quốc ở Vị Thanh cùng các đặc trưng và tác

động của nó đối với đời sống cư dân địa phương, đặc biệt là

giới trẻ, luận văn nhằm đúc kết thành các luận điểm mang tính

lý luận cho việc tiếp nhận văn hóa quốc tế, trong đó có làn

sóng văn hóa Hàn Quốc.

3.3.1. Sự bổ khuyết cho văn hóa truyền thống

“Trông người mà ngẫm đến ta”, ta tự sàng lọc các hiện

tượng phi văn hóa có từ căn tính tiểu nông ở địa phương: ăn to nói

lớn, thói tùy tiện, thói thờ ơ, tính ù lì ,tự ti, mặc cảm, v.v.. Hàn lưu

vừa mang tính hiện đại hóa, lại vừa chuẩn mực hóa nên phù hợp

với nếp sống văn minh thời hiện đại. Vì vậy, Việt Nam nói chung,

Thành phố Vị Thanh nói riêng tiếp nhận Hàn lưu sẽ học hỏi được

phương thức nếp sống sao cho phù hợp với xu hướng hiện đại hóa

và văn minh đô thị. Từ đó, dần dà xóa bỏ một số dấu vết có từ căn

tính tiểu nông như ở địa phương như: ăn to nói lớn, thói tùy tiện,

thói thờ ơ, tính ù lì, tự ti, mặc cảm, v.v.. Người Hàn Quốc năm

1970 trở về trước lạc hậu hơn so với Việt Nam, thế nhưng Hàn

Quốc đã “lột xác” ngoạn mục để trở thành “con rồng châu Á” như

hiện nay. Đó là một bài học rất đáng để Việt Nam học hỏi, có thể

hiểu rằng mọi nỗ lực, mọi phấn đấu đều sẽ có kết quả tốt. Là người

con của vùng đất Hậu Giang, là thế hệ trẻ của đất nước thanh niên

nên xóa bỏ sự tự ti, mặc cảm, thụ động mà phải luôn phấn đấu

không ngừng trong tiến trình hiện đại hóa, hội nhập hóa toàn cầu

như hiện nay.

3.3.2. Sự kích thích phát triển tư duy và óc sáng tạo

Rõ ràng, trong quá trình hội nhập thì Vị Thanh là thành

phố “đi sau và đang về muộn”, nếu so vài năm trước đây thì

vùng đất này vẫn mang tính lạc hậu, đặc biệt là tính ù lì, thụ

động của thanh niên Vị Thanh. Họ chấp nhận và lẩn quẩn theo

cái gì đã có sẵn không dám đổi mới, sáng tạo. Vì vậy, khi làn

-21-

sóng văn hóa Hàn Quốc lan đến, thật sự đã có tác động không

nhỏ trong đời sống của thanh niên nơi đây. Góp phần làm xóa

tính lạc hậu, tính ù lì mà thay vào đó là sự hiện đại, trẻ trung,

năng động, gắn kết với cộng đồng, biết hòa mình vào dòng chảy

của văn hóa trong quá trình hội nhập.

3.3.3. Sự phát triển tư duy đa văn hóa

Làn sóng văn hóa Hàn Quốc diễn ra đồng bộ ở nhiều

lĩnh vực hơn: điện ảnh, ca nhạc, ẩm thực, mỹ phẩm, thời trang,

du lịch, kinh tế thương mại. Sự tương tác tích cực của các lĩnh

vực này tạo nên diện mạo tổng thể của làn sóng, có tác động

mang tính cấu trúc đến tư duy thanh thiếu niên Việt Nam, trong

đó có thanh thiếu niên Vị Thanh. Dĩ nhiên, những tác động ấy

đậm nhạt khác nhau tùy vùng đất (Hà Nội, Tp. Hồ Chí Minh)

hay Vị Thanh, song đối với địa bàn vùng sâu vùng xa như Vị

Thanh thì những tác động ấy rất cơ bản, do ít nhiều đã làm

“thức tỉnh” những khối óc vốn quen với sự tĩnh lặng bình dị và

phó mặc cho những biến đổi hết sức mạnh mẽ của thế giới bên

ngoài, cùng kéo họ vào guồng máy đang quay tròn của thế giới

văn minh sôi động, cùng chấp nhận sự tồn tại của nhiều khách

thể, nhiều luồng văn hóa và đặc biệt là sự khác biệt văn hóa có

thể thu hẹp nếu bản thân chủ thể nhận thức được rằng các dân

tộc, các cộng đồng đều có những khả năng tự điều chỉnh chính

mình để kéo gần hơn khoảng cách với nhau, có khả năng thu

hẹp và làm tiêu biến những mâu thuẫn do sự khác biệt tạo nên.

3.3.4. Tính hợp thời trong quá trình giao lưu hội nhập

khu vực và thế giới

Trong quá trình tiếp nhận làn sóng văn hóa Hàn Quốc

của thanh niên Vị Thanh thì điều cấp thiết chính là sự nhận

thức được quy luật trên để chủ động trong mọi tình huống.

Việc thụ động tiếp thu, thiếu “gạn đục, khơi trong” như thời

gian qua đã để lại nhiều hậu quả xấu, cả trong lĩnh vực tư

tưởng, nghệ thuật và lối sống… Tình trạng xuống cấp đạo đức,

chạy theo thị hiếu khác lạ hiện nay là những minh chứng nhãn

-22-

tiền. Một bộ phận giới trẻ đang dậy lên trào lưu sống thử, sống

gấp; nhiều hành vi, ứng xử đã trở thành thói quen như tiêu xài

hoang phí, lười học tập, tự tạo xì-căng-đan; “công - dung -

ngôn - hạnh” đã bị biến dạng, nhường chỗ cho sự phô phang

cơ thể, lối sống thác loạn, trào lưu “hot girl”, “hot boy”, hành

xử bạo lực; tâm lý tiêu dùng sùng ngoại, cả tiếng Việt cũng

đứng trước nguy cơ bị vẩn đục….Vấn đề đặt ra là cần lựa chọn

một mô hình hội nhập văn hóa phù hợp nhất với vùng đất nội

đồng, sông nước như Vị Thanh trong bối cảnh hiện nay.

Tiểu kết chương 3

Qua việc khảo sát ý kiến của thanh niên ở Thành phố Vị

Thanh, chúng ta có thể nhận diện được những đặc điểm điển

hình về sự tác động của làn sóng văn hóa Hàn Quốc trong

thanh niên hiện nay. Tuy hiện nay làn sóng này có dấu hiệu

“bão hòa”, nhưng vẫn đang tác động đa dạng đối với cuộc sống

tuổi trẻ, cả về văn hóa vật chất và tinh thần như nếp nghĩ,

phong cách thời trang và hành động của một bộ phận thanh

niên. Từ đó, góp phần tăng cường mối quan hệ hợp tác, giao

lưu giữa Việt Nam và Hàn Quốc.Chúng ta hoàn toàn có thể học

hỏi kinh nghiệm Hàn Quốc để chủ động giới thiệu văn hóa Việt

với thế giới bằng con đường truyền bá văn hóa. Việt Nam hoàn

toàn có thể xây dựng lộ trình để quảng bá về hình ảnh đất

nước, con người và văn hóa thông qua các thế mạnh về ẩm

thực, thời trang, du lịch….

PHẦN KẾT LUẬN

Việt Nam và Hàn Quốc là hai nước Đông Á, có nhiều nét

tương đồng về lịch sử, văn hoá. Việt Nam ở Đông Nam Á, Hàn

Quốc ở Đông Bắc Á nhưng cả hai nước đều ở vị trí bán đảo nối

liền với đại lục và nhìn ra đại dương. Tính bán đảo và đại dương

tạo ra nhiều điều kiện địa - văn hoá gần gũi của hai nước.

Trên nền tảng nông nghiệp trồng lúa, cơ cấu xã hội, tổ

chức xóm làng, gia đình của hai nước cũng có nhiều nét tương

đồng trong truyền thống như kính trọng người lớn tuổi, coi

trọng gia đình, bạn bè và láng giềng.

-23-

Hậu Giang là vùng một đất trẻ đang hoà mình với dòng chảy văn hóa ấy qua bao nhiêu biến thiên của lịch sử, của thời đại, trong đó Thành phố Vị Thanh, tỉnh lỵ tỉnh Hậu Giang, giống như nhiều thành phố khác ở Nam Bộ, là nơi hội tụ đa tộc người, đa văn hóa, là vùng đất diễn ra quá trình giao lưu tiếp biến văn hóa tuy âm thầm nhưng sâu sắc giữa yếu tố địa phương và yếu tố du nhập từ bên ngoài, trong đó có làn sóng văn hóa Hàn Quốc. Tất cả các dòng văn hóa ấy cùng đan xen tồn tại và làm nền tảng cho sự xuất hiện của nhiều trào lưu văn hóa mới sản sinh và ngày càng được thanh niên hưởng ứng rộng rãi.

Làn sóng văn hoá Hàn Quốc đến với vùng đất này muộn hơn so với các địa phương khác, chủ yếu thông qua báo chí – truyền hình và internet – mạng xã hội ( như youtube, báo điện tử, Facebook, Zalo v.v.), một phần nhỏ thông qua kênh lấy chồng Hàn Quốc, đi du lịch Hàn Quốc.

Với đặc trưng của Vị Thanh là vùng đất thuần nông mang yếu tố nội đồng và yếu tố sông nước nên trong quá trình tiếp nhận làn sóng văn hóa Hàn Quốc đặc biệt là thanh niên không tránh khỏi những hạn chế nhất định. Tuy nhiên, có thể khẳng định rằng, làn sóng Hàn Quốc phần nào có tác động đến nếp nghĩ, lối sống, kinh tế, xã hội, thói quen tiêu dùng… của người dân Thành phố Vị Thanh đặc biệt là thanh niên. Đó là các trào lưu mô phỏng Hàn Quốc từ các trang điểm, thời trang, điện thoại di động, ẩm thực, mỹ phẩm, thực phẩm chức năng Hàn Quốc v.v..

Nhu cầu hưởng thụ văn hóa tinh thần của thanh niên thời hiện đại ngày càng phong phú, đa dạng. Tính giải trí được giới trẻ ưu tiên hàng đầu. Vì vậy, xác định được các yếu tố tác động, trong đó lớn nhất là các kênh tiếp nhận làn sóng văn hóa Hàn Quốc đã ảnh hưởng đến đời sống văn hóa của thanh niên. Trong bối cảnh đó, các hình thái văn hóa truyền thống và văn hóa mới đã tương tác và ảnh hưởng lẫn nhau; Trước các biến đổi này, cần xác lập những mô hình quản lý văn hóa thích hợp nào để đáp ứng với tiến trình biến đổi này. Chính vì thế, chúng ta cần có một góc nhìn động – góc nhìn tương tác khi nhìn nhận, đánh giá sự tiếp nhận làn sóng văn hóa Hàn Quốc ở Vị Thanh hiện nay.

-24-

Biết cách tiếp nhận, học hỏi, rút kinh nghiệm quá trình

tiếp nhận ở các địa phương khác, phân tích những ảnh hưởng

tích cực và tiêu cực trong thời gian vừa qua ở Vị Thanh. Từ đó,

góp phần định hướng tiếp nhận đúng đắn hơn, kịp thời uốn nắn

những tu tưởng thụ động, thờ ơ trong một bộ phận thanh niên Vị

Thanh, đồng thời chủ động thu hẹp các tác động tiêu cực thì văn

hóa Vị Thanh sẽ thu được nhiều lợi ích tích cực. Theo đó, thanh

niên Vị Thanh cần thiết chủ động, cởi mở hơn trong môi trường

đa văn hóa chính. Tránh lối mòn tư duy thụ động và lối suy nghĩ

lệch lạc là làn sóng văn hóa Hàn Quốc ngày càng được thanh

niên nơi đây đón nhận và nó sẽ làm lấn át, mất đi cái văn hóa

truyền thống vốn có tự bao đời nay của người Việt Nam. Thay

vào đó là niềm đam mê, ham học hỏi và sự tôn trọng cách ứng

xử, bản sắc, tín ngưỡng của các nền văn hóa khác, tiếp thu

nhưng biết cách gạn lọc, biết sáng tạo và hòa hợp giữa văn hóa

Hàn Quốc và văn hóa địa phương. Nhằm nâng cao sự hiểu biết

lẫn nhau giữa hai nền văn hóa, đặc biệt là thanh thiếu niên, có

vai trò quan trọng trong sự phát triển quan hệ hướng tới tương

lai giữa hai nước. Hai bên thoả thuận sẽ xem xét các biện pháp

cụ thể nhằm làm sống động hơn nữa hoạt động giao lưu thanh

thiếu niên. Đồng thời, góp phần làm cho văn hóa ở Thành phố

Vị Thanh vừa tiên tiến, hiện đại, vừa đậm đà truyền

thống dân tộc.

Luận văn này là kết quả nghiên cứu của bản thân, có sự

tham khảo và kế thừa những công trình nghiên cứu trước đó liên

quan đến đề tài của luận văn và đi sâu phân tích những vấn đề

trọng tâm để nêu lên những thực trạng, đồng thời chỉ ra những

tích cực và tiêu cực trong quá trình tiếp nhận của thanh niên ở

thành phố Vị Thanh trong thời gian vừa qua. Tuy nhiên, do thời

gian thực hiện luận văn có hạn và trình độ nhận thức còn hạn

chế nên không tránh khỏi sai sót. Kính mong nhận được ý kiến

đóng góp của các Thầy, Cô và tất cả những ai quan tâm đến đề

tài nghiên cứu này để luận văn được hoàn thiện hơn.