Upload
wikikhtn
View
219
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
8/2/2019 VLA3-C3
1/37
PHNG TRNH SCHROEDINGER
Nam 1926, nha vat ly ngiAo Schroedinger a a ramot phng trnh cho phep xac
nh c ham song mo tatrang thai cua mot he lngt. Phng trnh nay ong motvai tro can ban trong c hoclng t
8/2/2019 VLA3-C3
2/37
HM SNGBiu thc sng phng n sc ti im M cchngun O mt on :
Vctsng xc nh theo vct n v ca phngtruyn sng:
Hm sng dng phc:v
= OMr
)r.ktsin(A)v.T
r.2tsin(A)t,r(
=
=
)]rkt(iexp[A)t,r(
=
k
n
2
k
=
)}rktsin(i)rkt{cos(A)t,r(
+=
}sini{cosAAe i +=
8/2/2019 VLA3-C3
3/37
4. Quan h gia sng Broglie v vi ht chuyn
ng tdocnng lngv xung lngTnh tn s gc:
Cn vctsng:
Hm sng vit di dng:
mvP = == chhE
.Ehc
.
h
2c22
=
=
==
Pn
h
h
2n
2k =
=
=
)]r.kt(iexp[A)t,r(
=
]rPEt)[i
exp(A
=
8/2/2019 VLA3-C3
4/37
1. ngha thn g k ca hm sng
Theo thuyt sng nh sng:
Thuyt ht nh sng: ht photon to ra I t l s photon qua 1m2
trong 1 s gi l mt ht:
V Hm sng phc m t trng thi vi m ca ht chuyn ngnhanh c bnh phng ca bin :
2. iu kin chun ha: Xc sut tm thy ht trong th tch V btk m ht ctr l 1.0.
3. iu kin ca hm sng:
1- Gii ni.2- n tr.3- Lin tc.4- oh mbc nht ca hm sng phi lin tc.
2i.i2 *Aee.AAI ===
2i.i2 AAee.A*.)t,r(p ====
2A*)t,r( ==
1dV)t,r(*).t,r(V
=
8/2/2019 VLA3-C3
5/37
TON T (OPERATOR)
1. Ton t: nh x tc dng ln mt hm bin hm thnh mt hm khc:
V d :
)t,z,y,x(g)t,z,y,x(fA =
xt4)zyx2(A 2 =+
2. Mt s ton tthng dngA-Ton t o hm:V d: dx
dA = 2)zyx2(
dx
d)zyx2(A 22 =+=+
321 ez
ey
ex
dGra
+
+
==
3
2
21
22 eyeyz2e2)zyx2()zyx2(dgra
++=+=+
2
2
2
2
2
2
zyxA
++==
2
22
2
22
2
222
z
)zyx2(
y
)zyx2(
x
)zyx2()zyx2(A
+
+
++
+
=+
z2)zyx2(A2
=+
zyx2)z,y,x(f 2+=
C-Ton tLaplace:V d :
B-Ton tgrad:
V d :
8/2/2019 VLA3-C3
6/37
A. PHP TON CHO TON T
1. PHP CNG:V d :
CBA =+
zxyx22)z,y,x(f)x
dx
d()zyx2(C 222 ++=+=+
2. PHP TRV d:
DBA =
zxyx22)zyx2(D 222 =+
)fB(Af)B.A( =
zyx4)}zyx2(x{dx
df)B.A( 22 +=+=
)fA(Bf)A.B( =
xB;dxdA ==
3. PHP NHN
V d :
zyx2)z,y,x(f 2+=
DEAB ==
x2)}zyx2(
dx
d{xf)AB( 2 =+= f)B.A(f)A.B(
8/2/2019 VLA3-C3
7/37
B. GIAO HON T
1. nh ngha:V d :
A.BB.A =
0)yz2(dx
d
)}zyx2(dy
d
{dx
d
)zyx2(B
.A 22
==+=+
z,y,x
dydB;
dxdA ==
2. Cc ton tgiao hon c
zyx2)z,y,x(f 2+=
0)2(dy
d)}zyx2(
dx
d{
dy
d)zyx2(A.B 22 ==+=+
dz
d;
dy
d;
dx
d2
2
2
2
2
2
dz
d;
dy
d;
dx
d
xy
;
yx
22
3. Cc ton tkhng giao hon c
dz
d;z
dy
d;y
dx
d;x ...
zy;
yx
22
8/2/2019 VLA3-C3
8/37
Bi tp : Xem cc TT sau c th giao hon c vi nhau ?
2. T hp ton tgiao hon cKhi m
)D
C
)(B
A
( ++ADDAACCA ==
BDDBBCCB ==
321 e
z
e
y
e
x
dGra
+
+
==
2
2
2
2
2
2
zyxA
+
+
==
321 ezeyexr
++=rdGra
++
8/2/2019 VLA3-C3
9/37
D. HM RING V TR RING CA TON T
1. nh ngha:V d : Ta c tm hm ring tr ring
)x(f)x(fA =
2. Dng nh ngha
dx
da =
3. Chuyn v:
)x(fdx
)x(df)x(fa ==
dx)x(f
)x(df=
4. Ly tch phn x.)c(lnc)x(flndx)x(f
)x(df1 =+=
5. Bin i x11 e)x(fcx.)x(fcln ==x
2ec)x(f=
6. Kt lun: C nhiu tr ring khc nhau c nhiu hmring khc nhau
8/2/2019 VLA3-C3
10/37
E. TON TTLIN HP TUYN TNH HERMITTE
1. nh ngha:Ta c l cc hm bt k
l TT Hermitte:
2. V d Xt ton t
Xt v tri : Dng tch phn tng phn:
V phi:
So snh: l Hermitte th ta c:
Kt lun: cc hm fi(x) khi nhn ln nhau bng khng
Gi l t rc giao
)x(f),x(f 21
dx)x(f].A)[x(fdx)x(fA)x(f 1221 =
dxdiA =
])dxfdx
d
f(ff[idx)x(fdx
d
)x(fi 122121
=
dx)x(fdx
d)x(fidx)x(f].
dx
di)[x(f 1212
=
0)x(f).x(f 21 =
8/2/2019 VLA3-C3
11/37
Tnh cht TT hermitte
1. N c tr ring l cc gi tr thc.
2. Cc hm ring l trc giao:
3. Cc hm ring to thnh mt h : mthmbtk c khai trin thnh t hp TT cc hm trcgiao
===
KLkhi0
KLkhi1)KL()x(f).x(f KL
)x(fC)x(Un
1k
kk=
=
8/2/2019 VLA3-C3
12/37
PHNG TRNH SCHRODINGERCc tin trong Clng t
1. Mi i lng a trong CH c in tng ng mt TTHermitte trong CH Lng tsao cho tr ring ca l sthc bng chnh gi tr ca i lng a.
V d l ton tnng lng c tr ring l E
2. H thc ca cc TT c hnh thc ging ht nhcc
i lng c in tng ng
H
r,z,y,x
]P.xr[L
=
V d: TT ta l php nhn
TT mmen xung lng
Hai TT giao hon th chng c cng hm ring v khngtun theo nguyn l bt nh.
8/2/2019 VLA3-C3
13/37
Cc ton tthng dng trong Chc lng t
1. TT ta = Tng ng php nhn r,z,y,x
2. Cc ton txung lng
4. Ton tnng lng:
Ton tth nng
xiPx = y
iPy =
ziPz =
]z.ey.ex.e[iiP321
+
+
==
3. Ton txung lng ton phn
)z,y,x(Um2
PE
2
+=
)zyx
(m2m2
P
2
2
2
2
2
222
++=
)x,y,x(U)z,y,x(U =
8/2/2019 VLA3-C3
14/37
PHNG TRNH SCHRODINGER ngha
1. Hm ring v tr ring ca ton tnng lng.
Nu nng lng l khng i
2. PT Schodinger khng ph thuc t
Gii c:- Tr ring l mc nng lng
- Hm ring m t trng thi
H (x, y, z, t) E (x, y, z, t)
iEt iEt(r, t) A exp( ) (r) A exp( ) (x, y, z) =
H (r) H (x, y, z) E (x, y, z) =2
[ U(x, y, z)] (x, y, z) E. (x, y, z)2m
+ =
8/2/2019 VLA3-C3
15/37
GII PHNG TRNH SCHRODINGER
MC CH KHI GII1. TM TR RING: Tc l xc nh cc mc nng lngv xem n c b gin an khng (lng tha)2. TM HM RING: Dng tnh xc sut nhng ni tmthy ht (m my in t). Xc nh hm mt xc sut
CC LU KHI GII1. BIT DNG TON T TH NNG: Thng l
mt php nhn. Nu n gin th U=02. CHIU CA KHNG GIAN: 1D/ 2D/ 3D. n gin lmt chiu khi
3. C khi phi tch khng gian lm nhiu vng khcnhau tm hm sng cho tng vng.
2 2 2
2
d
2m 2m dx =
8/2/2019 VLA3-C3
16/37
V HT TRONG H TH VUNG
U(x) = 0, 0
8/2/2019 VLA3-C3
17/37
iu kin ca hm sng1. Sin(x) va Cos(x) hu han
2. Lien tuc: (0) = (a) = 0
(0) =A sin(k0) +B cos(k0 ) = 0 B = 0 (x) =A sin(kx)
(a) =A sin(ka) = 0 sin(ka) = 0 ka =n, n = 1, 2, 3,
( ) 22 2nn n 22 2 2
2 2
n 2 2
2mEk n k n
a a
hE n n
2ma 8ma
= = = =
8/2/2019 VLA3-C3
18/37
Kt qu:
Kt lun v cc hm sng bc n:
1- Ta chng minh cc hm sng l trc giao.
2- Xc sut tm thy ht t l vi mc nng lng thn
(x) A sin kx A ? = =
a
2A1a
2
1Adx)kx(sinA
22
a
0
2===
Theo schun ha hm sng :
n n
2 2 n x(x) sin(k x) sin( )
a a a
= =
a
m n m n
0
2/ sin(k x)sin(k x)dx 0(m n)
a < >= =
x
U(x)
a
x
U(x)
a
x
U(x)
a
n=1 n=2 n=3
8/2/2019 VLA3-C3
19/37
Kt lun v mc nng lng:1- Nng lng b lng tha2- Nng lng t l vi bnh phng cc s
nguyn3- E1 l mc thp nht4- TE2 ln trn l mc kch thch
5- Khong cch cc mc khng u
)1n2(ma2]n)1n[(ma2EEE 2
2222
2
22
n1n +
=+
== +
8/2/2019 VLA3-C3
20/37
Kt qu: nghim tng qut l t hp tuyn tnh cc nghim
n n n
2 n xf (x) c c sin( )
a a
=
Kt qu: nghim c yu t thi gian
n n
2 n x(x, t) (x)exp( iEt) c sin( ) exp( iE t)
a a
=
)tma2
niexp()
a
xnsin(c
a
2
2
22
n
Kt qu: cho trng hp 3D ht trong hp vung
2
222
2
222
2
222
321 mc2
nx
mb2
ny
ma2
nx
EEEE
+
+
=++=
nx,ny,nz
2 nx x 2 ny y 2 nz z(x, y, x) sin( ) sin( ) sin( )
a a b b c c
=
8/2/2019 VLA3-C3
21/37
3.3 Hiu ng ng hmGii bi ton ht chuyn ng vt qua ro th c U
cao hn nng lng ca n.
O X
U0
Min 3Min 2Min 1
Khi 0 x U = 0: min 1Khi a x 0 U = U0: min 2Khi x a U = 0: min 3
TheoTheo cc hohocc llngng tt tata thathayy hahattvanvan cocokhakha nangnang xuyenxuyen quaqua raraoo thethetheotheo momott hiehieuu ngng gogoii lala::HieHieuu ngngngngngangamm..
8/2/2019 VLA3-C3
22/37
PhPhngngtrtrnhnh SchrodingerSchrodingerooii vviicacaccmiemiennnanayycocodadangng::
miemienn I:I:
vvii ::
miemienn II:II:
vvii::
miemienn III:III:
2 2I
1 I2d + K = 0dx
21 22mEK =
h
22II
2 II 2
d
+ K = 0dx2
2 02
2m K = (U - E)
h
1
2
2III
III2
d+ K = 0
dx
8/2/2019 VLA3-C3
23/37
NghieNghiemm totongng quaquatt cucuaa cacaccphphngngtrtrnhnhnanayycocodadangng::
TrongTrong
oo
::
vava
lala
aa
cc
trtrngng chocho sosongng ttii vava sosongng phaphannxaxa trentren bb x = 0.x = 0.
1 1iK x -iK x
I 1 1(x) = A e + B e
2-K x K x II 2 2
(x) = A e + B e
1 1iK (x-a) -iK (x-a) III 3 3
(x) = A e + B e
1iK x
1
A e 1-iK x
1
B e
8/2/2019 VLA3-C3
24/37
aacc trtrngng chocho sosongngtruyetruyenn quaqua raraoo thethe
momo tata sosongng phaphann xaxatt vovo cccc trtr veve..
CaCacc hahangng soso : A: A11, B, B11 , A, A33, B, B33cc gogoii lala cacacc bienbien oo sosongng .. VV
rarangng vovo cccc khongkhong coco ss phaphannxaxa sosongng, do, do oo tata aatt BB33 = 0= 0
1iK (x-a)
3A e
1-iK (x-a)
3B e
8/2/2019 VLA3-C3
25/37
TTnhnhhehesosoxuyenxuyenraraoo::
TaTa
nhnh
nghngh
aa
hehe
soso
truyetruye
nn
quaqua
raraoo DD lala tt soso gigiaa bbnhnh phphngngbienbien oo sosongng truyetruyenn quaqua hahangngraraoo vava bbnhnh phphngng bienbien oo sosongngttii.. 2
1
2
A
D =A
8/2/2019 VLA3-C3
26/37
CanCan cc vavaoo ieieuu kiekienn bienbien
sausau::
I I
' '
I(0) = (0)
II II I
' '(a) = (a)
I I I (0) = (0)
II III (a) = (a)
8/2/2019 VLA3-C3
27/37
TaTa coco thethe rurutt rara cacacc hehe ththcc sausau::
AA11 + B+ B11 = A= A22 + B+ B22
iKiK11( A( A11BB11) =) = --KK22( A( A22BB22))
AA22ee--KK22aa + B+ B22 ee
KK22aa = A= A33
--KK22( A( A22ee--KK22aa
BB22eeKK22aa
= iK= iK11AA33
8/2/2019 VLA3-C3
28/37
tm nghim, dng iu kin bin, v c 6 bin ng cc
min nhng ch c 4 DK bin phi b mt h s B3 vi githuyt sng khng phn x v cng.Vn ta quan tm l sng c qua ro khng?
H s truyn qua D: l t s gia bnh phng bin sngtruyn qua hng ro th v bnh phng bin sng ti tihng ro th.
???0AAD 2
1
2
3 =
Kt qa thu c0)ak2exp(
)n1(
n16D 222
2
+
=
n kk
EU E
= =
1
2 0
k m U E22 0
2
2= ( )
8/2/2019 VLA3-C3
29/37
T cac ieu kien lien tuc, co the suy ra rang
he so truyen qua co dang gan ung.
0D exp[ (2a / ) 2m(U E)] 0
2
2.m(U E)D exp( 2.T.a), T = =
8/2/2019 VLA3-C3
30/37
Trong trng hp mot hang rao co dang bat ky, ta co thephan tch no thanh nhng hnh bac thang, khi o bieu thccua D co dang
D exp[ (2a / ) 2m(U(x) E)dx
8/2/2019 VLA3-C3
31/37
V d: Nu hiu nng lng cho l E-U0=1,28.10-31 J, khi
ta c th dng l thuyt tnh sph thuc ca h struyn qua D vo rng h th a.
a(m) 10-10 1,5.10-
10
2.10-10 5.10-
10D 0,1 0,03 0,008 5.10-7
H s truyn qua D ch ng k khi rng h th a l
rt nh, khi ht th hin tnh cht sng ca vi ht viu khng th c vi c c ht vm.
ng dng:
1- Gii thch pht x lnh electron trong kim loi2-Phn r ht anpha tnhn c 2 prtn v 2 Ntrn.
8/2/2019 VLA3-C3
32/37
3.3 DAO NG TIU HATrong 1D : H chu tc ng lc tunhon f=-kx, nn ng nng U=kx2/2
Phng trnh Schrodinger mt chiu:
Xt hai ton ttng v gim:
Ly php nhn 2 ton t vit lI PT Schrodinger
2
xm
2
xm
2
xk)x(U
22222 =
==
2 2 22
n n n2
d m( i x ) (x) E (x)
2m dx 2
+ =
+ a,a
]xim
dx
d
i
[
m2
1a =
n n n n
1H (x) {(a a ) } (x) E (x)
2
+ + =
8/2/2019 VLA3-C3
33/37
NGHIM CA DAO NG TIU HANghim trng thi cbn khi Nu t c dng h bc s khng cn sngPhng trnh xc nh:
Gii c nghim:
Dng iu kin chun ha Bin sng l V vit lih m cbn:
Hm trng thi m
0a (x) 0 =0 0
1 da (x) [ im x] (x) 0
i dx2m
= =2
0 0
m(x) A exp( x )
2
=
4/1
0
mA
=
1/4
2
0
m m(x) exp( x )
2
=
1/4
m m 2
m 0
m m(x) (a ) (x) (a ) exp( x )
2
+
= =
8/2/2019 VLA3-C3
34/37
3.3 DAO NG TIU HATa chng minh c lun im sau:
Nu U(x) l nghim ring tha PT Schrodingervi tr ring E th hm +(x) cng l nghim ring
ca PT Schrodinger vi nng lng ring l +EHm -(x) cng l nghim ring ca PTSchrodinger vi nng lng ring l E
Kt qa v mc nng lng
1- Cc nng lng cch u nhau mt on
2- Mc nng lng thp nht c gi tr dng
v l nng lng nhit 0K. ??
3- Mc thJ bt k c gi tr
= E
= 2
1E0
+= )5,0j(Ej
8/2/2019 VLA3-C3
35/37
Gii bi ton cho dao ng t iu ha mt chiukhng ph thuc thi gian
8/2/2019 VLA3-C3
36/37
Kt qu: nghim c yu t thi gian m m m(x,t) (x)exp( iE t) Kt qu: cho trng hp 3D ht trong hp vung
222222321 zm
2
1ym
2
1xm
2
1)z(U)y(U)x(U)z,y,x(U ++=++=
Kt qu: V nng lng
)nznynxN()
2
3nznynx(EN ++=+++=
nx,ny,nz nx ny nz(x, y, x) X (x).Y (y).Z (z) =Kt qu: V hm sng
Lc ny c ssuy bin: Cng mt mc nng lng s cnhiu trng thi khc nhau do cc gi tr nx, ny v nz to ra.
73
8/2/2019 VLA3-C3
37/37
nx ny nz
Trng thi 1 2 0 0
Trng thi 2 0 2 0
Trng thi 3 0 0 2
Trng thi 4 1 1 0
Trng thi 5 0 1 1
Trng thi 6 1 0 1
V d vi mc =+= 2
7)
2
32(EN