VLA3-C3

Embed Size (px)

Citation preview

  • 8/2/2019 VLA3-C3

    1/37

    PHNG TRNH SCHROEDINGER

    Nam 1926, nha vat ly ngiAo Schroedinger a a ramot phng trnh cho phep xac

    nh c ham song mo tatrang thai cua mot he lngt. Phng trnh nay ong motvai tro can ban trong c hoclng t

  • 8/2/2019 VLA3-C3

    2/37

    HM SNGBiu thc sng phng n sc ti im M cchngun O mt on :

    Vctsng xc nh theo vct n v ca phngtruyn sng:

    Hm sng dng phc:v

    = OMr

    )r.ktsin(A)v.T

    r.2tsin(A)t,r(

    =

    =

    )]rkt(iexp[A)t,r(

    =

    k

    n

    2

    k

    =

    )}rktsin(i)rkt{cos(A)t,r(

    +=

    }sini{cosAAe i +=

  • 8/2/2019 VLA3-C3

    3/37

    4. Quan h gia sng Broglie v vi ht chuyn

    ng tdocnng lngv xung lngTnh tn s gc:

    Cn vctsng:

    Hm sng vit di dng:

    mvP = == chhE

    .Ehc

    .

    h

    2c22

    =

    =

    ==

    Pn

    h

    h

    2n

    2k =

    =

    =

    )]r.kt(iexp[A)t,r(

    =

    ]rPEt)[i

    exp(A

    =

  • 8/2/2019 VLA3-C3

    4/37

    1. ngha thn g k ca hm sng

    Theo thuyt sng nh sng:

    Thuyt ht nh sng: ht photon to ra I t l s photon qua 1m2

    trong 1 s gi l mt ht:

    V Hm sng phc m t trng thi vi m ca ht chuyn ngnhanh c bnh phng ca bin :

    2. iu kin chun ha: Xc sut tm thy ht trong th tch V btk m ht ctr l 1.0.

    3. iu kin ca hm sng:

    1- Gii ni.2- n tr.3- Lin tc.4- oh mbc nht ca hm sng phi lin tc.

    2i.i2 *Aee.AAI ===

    2i.i2 AAee.A*.)t,r(p ====

    2A*)t,r( ==

    1dV)t,r(*).t,r(V

    =

  • 8/2/2019 VLA3-C3

    5/37

    TON T (OPERATOR)

    1. Ton t: nh x tc dng ln mt hm bin hm thnh mt hm khc:

    V d :

    )t,z,y,x(g)t,z,y,x(fA =

    xt4)zyx2(A 2 =+

    2. Mt s ton tthng dngA-Ton t o hm:V d: dx

    dA = 2)zyx2(

    dx

    d)zyx2(A 22 =+=+

    321 ez

    ey

    ex

    dGra

    +

    +

    ==

    3

    2

    21

    22 eyeyz2e2)zyx2()zyx2(dgra

    ++=+=+

    2

    2

    2

    2

    2

    2

    zyxA

    ++==

    2

    22

    2

    22

    2

    222

    z

    )zyx2(

    y

    )zyx2(

    x

    )zyx2()zyx2(A

    +

    +

    ++

    +

    =+

    z2)zyx2(A2

    =+

    zyx2)z,y,x(f 2+=

    C-Ton tLaplace:V d :

    B-Ton tgrad:

    V d :

  • 8/2/2019 VLA3-C3

    6/37

    A. PHP TON CHO TON T

    1. PHP CNG:V d :

    CBA =+

    zxyx22)z,y,x(f)x

    dx

    d()zyx2(C 222 ++=+=+

    2. PHP TRV d:

    DBA =

    zxyx22)zyx2(D 222 =+

    )fB(Af)B.A( =

    zyx4)}zyx2(x{dx

    df)B.A( 22 +=+=

    )fA(Bf)A.B( =

    xB;dxdA ==

    3. PHP NHN

    V d :

    zyx2)z,y,x(f 2+=

    DEAB ==

    x2)}zyx2(

    dx

    d{xf)AB( 2 =+= f)B.A(f)A.B(

  • 8/2/2019 VLA3-C3

    7/37

    B. GIAO HON T

    1. nh ngha:V d :

    A.BB.A =

    0)yz2(dx

    d

    )}zyx2(dy

    d

    {dx

    d

    )zyx2(B

    .A 22

    ==+=+

    z,y,x

    dydB;

    dxdA ==

    2. Cc ton tgiao hon c

    zyx2)z,y,x(f 2+=

    0)2(dy

    d)}zyx2(

    dx

    d{

    dy

    d)zyx2(A.B 22 ==+=+

    dz

    d;

    dy

    d;

    dx

    d2

    2

    2

    2

    2

    2

    dz

    d;

    dy

    d;

    dx

    d

    xy

    ;

    yx

    22

    3. Cc ton tkhng giao hon c

    dz

    d;z

    dy

    d;y

    dx

    d;x ...

    zy;

    yx

    22

  • 8/2/2019 VLA3-C3

    8/37

    Bi tp : Xem cc TT sau c th giao hon c vi nhau ?

    2. T hp ton tgiao hon cKhi m

    )D

    C

    )(B

    A

    ( ++ADDAACCA ==

    BDDBBCCB ==

    321 e

    z

    e

    y

    e

    x

    dGra

    +

    +

    ==

    2

    2

    2

    2

    2

    2

    zyxA

    +

    +

    ==

    321 ezeyexr

    ++=rdGra

    ++

  • 8/2/2019 VLA3-C3

    9/37

    D. HM RING V TR RING CA TON T

    1. nh ngha:V d : Ta c tm hm ring tr ring

    )x(f)x(fA =

    2. Dng nh ngha

    dx

    da =

    3. Chuyn v:

    )x(fdx

    )x(df)x(fa ==

    dx)x(f

    )x(df=

    4. Ly tch phn x.)c(lnc)x(flndx)x(f

    )x(df1 =+=

    5. Bin i x11 e)x(fcx.)x(fcln ==x

    2ec)x(f=

    6. Kt lun: C nhiu tr ring khc nhau c nhiu hmring khc nhau

  • 8/2/2019 VLA3-C3

    10/37

    E. TON TTLIN HP TUYN TNH HERMITTE

    1. nh ngha:Ta c l cc hm bt k

    l TT Hermitte:

    2. V d Xt ton t

    Xt v tri : Dng tch phn tng phn:

    V phi:

    So snh: l Hermitte th ta c:

    Kt lun: cc hm fi(x) khi nhn ln nhau bng khng

    Gi l t rc giao

    )x(f),x(f 21

    dx)x(f].A)[x(fdx)x(fA)x(f 1221 =

    dxdiA =

    ])dxfdx

    d

    f(ff[idx)x(fdx

    d

    )x(fi 122121

    =

    dx)x(fdx

    d)x(fidx)x(f].

    dx

    di)[x(f 1212

    =

    0)x(f).x(f 21 =

  • 8/2/2019 VLA3-C3

    11/37

    Tnh cht TT hermitte

    1. N c tr ring l cc gi tr thc.

    2. Cc hm ring l trc giao:

    3. Cc hm ring to thnh mt h : mthmbtk c khai trin thnh t hp TT cc hm trcgiao

    ===

    KLkhi0

    KLkhi1)KL()x(f).x(f KL

    )x(fC)x(Un

    1k

    kk=

    =

  • 8/2/2019 VLA3-C3

    12/37

    PHNG TRNH SCHRODINGERCc tin trong Clng t

    1. Mi i lng a trong CH c in tng ng mt TTHermitte trong CH Lng tsao cho tr ring ca l sthc bng chnh gi tr ca i lng a.

    V d l ton tnng lng c tr ring l E

    2. H thc ca cc TT c hnh thc ging ht nhcc

    i lng c in tng ng

    H

    r,z,y,x

    ]P.xr[L

    =

    V d: TT ta l php nhn

    TT mmen xung lng

    Hai TT giao hon th chng c cng hm ring v khngtun theo nguyn l bt nh.

  • 8/2/2019 VLA3-C3

    13/37

    Cc ton tthng dng trong Chc lng t

    1. TT ta = Tng ng php nhn r,z,y,x

    2. Cc ton txung lng

    4. Ton tnng lng:

    Ton tth nng

    xiPx = y

    iPy =

    ziPz =

    ]z.ey.ex.e[iiP321

    +

    +

    ==

    3. Ton txung lng ton phn

    )z,y,x(Um2

    PE

    2

    +=

    )zyx

    (m2m2

    P

    2

    2

    2

    2

    2

    222

    ++=

    )x,y,x(U)z,y,x(U =

  • 8/2/2019 VLA3-C3

    14/37

    PHNG TRNH SCHRODINGER ngha

    1. Hm ring v tr ring ca ton tnng lng.

    Nu nng lng l khng i

    2. PT Schodinger khng ph thuc t

    Gii c:- Tr ring l mc nng lng

    - Hm ring m t trng thi

    H (x, y, z, t) E (x, y, z, t)

    iEt iEt(r, t) A exp( ) (r) A exp( ) (x, y, z) =

    H (r) H (x, y, z) E (x, y, z) =2

    [ U(x, y, z)] (x, y, z) E. (x, y, z)2m

    + =

  • 8/2/2019 VLA3-C3

    15/37

    GII PHNG TRNH SCHRODINGER

    MC CH KHI GII1. TM TR RING: Tc l xc nh cc mc nng lngv xem n c b gin an khng (lng tha)2. TM HM RING: Dng tnh xc sut nhng ni tmthy ht (m my in t). Xc nh hm mt xc sut

    CC LU KHI GII1. BIT DNG TON T TH NNG: Thng l

    mt php nhn. Nu n gin th U=02. CHIU CA KHNG GIAN: 1D/ 2D/ 3D. n gin lmt chiu khi

    3. C khi phi tch khng gian lm nhiu vng khcnhau tm hm sng cho tng vng.

    2 2 2

    2

    d

    2m 2m dx =

  • 8/2/2019 VLA3-C3

    16/37

    V HT TRONG H TH VUNG

    U(x) = 0, 0

  • 8/2/2019 VLA3-C3

    17/37

    iu kin ca hm sng1. Sin(x) va Cos(x) hu han

    2. Lien tuc: (0) = (a) = 0

    (0) =A sin(k0) +B cos(k0 ) = 0 B = 0 (x) =A sin(kx)

    (a) =A sin(ka) = 0 sin(ka) = 0 ka =n, n = 1, 2, 3,

    ( ) 22 2nn n 22 2 2

    2 2

    n 2 2

    2mEk n k n

    a a

    hE n n

    2ma 8ma

    = = = =

  • 8/2/2019 VLA3-C3

    18/37

    Kt qu:

    Kt lun v cc hm sng bc n:

    1- Ta chng minh cc hm sng l trc giao.

    2- Xc sut tm thy ht t l vi mc nng lng thn

    (x) A sin kx A ? = =

    a

    2A1a

    2

    1Adx)kx(sinA

    22

    a

    0

    2===

    Theo schun ha hm sng :

    n n

    2 2 n x(x) sin(k x) sin( )

    a a a

    = =

    a

    m n m n

    0

    2/ sin(k x)sin(k x)dx 0(m n)

    a < >= =

    x

    U(x)

    a

    x

    U(x)

    a

    x

    U(x)

    a

    n=1 n=2 n=3

  • 8/2/2019 VLA3-C3

    19/37

    Kt lun v mc nng lng:1- Nng lng b lng tha2- Nng lng t l vi bnh phng cc s

    nguyn3- E1 l mc thp nht4- TE2 ln trn l mc kch thch

    5- Khong cch cc mc khng u

    )1n2(ma2]n)1n[(ma2EEE 2

    2222

    2

    22

    n1n +

    =+

    == +

  • 8/2/2019 VLA3-C3

    20/37

    Kt qu: nghim tng qut l t hp tuyn tnh cc nghim

    n n n

    2 n xf (x) c c sin( )

    a a

    =

    Kt qu: nghim c yu t thi gian

    n n

    2 n x(x, t) (x)exp( iEt) c sin( ) exp( iE t)

    a a

    =

    )tma2

    niexp()

    a

    xnsin(c

    a

    2

    2

    22

    n

    Kt qu: cho trng hp 3D ht trong hp vung

    2

    222

    2

    222

    2

    222

    321 mc2

    nx

    mb2

    ny

    ma2

    nx

    EEEE

    +

    +

    =++=

    nx,ny,nz

    2 nx x 2 ny y 2 nz z(x, y, x) sin( ) sin( ) sin( )

    a a b b c c

    =

  • 8/2/2019 VLA3-C3

    21/37

    3.3 Hiu ng ng hmGii bi ton ht chuyn ng vt qua ro th c U

    cao hn nng lng ca n.

    O X

    U0

    Min 3Min 2Min 1

    Khi 0 x U = 0: min 1Khi a x 0 U = U0: min 2Khi x a U = 0: min 3

    TheoTheo cc hohocc llngng tt tata thathayy hahattvanvan cocokhakha nangnang xuyenxuyen quaqua raraoo thethetheotheo momott hiehieuu ngng gogoii lala::HieHieuu ngngngngngangamm..

  • 8/2/2019 VLA3-C3

    22/37

    PhPhngngtrtrnhnh SchrodingerSchrodingerooii vviicacaccmiemiennnanayycocodadangng::

    miemienn I:I:

    vvii ::

    miemienn II:II:

    vvii::

    miemienn III:III:

    2 2I

    1 I2d + K = 0dx

    21 22mEK =

    h

    22II

    2 II 2

    d

    + K = 0dx2

    2 02

    2m K = (U - E)

    h

    1

    2

    2III

    III2

    d+ K = 0

    dx

  • 8/2/2019 VLA3-C3

    23/37

    NghieNghiemm totongng quaquatt cucuaa cacaccphphngngtrtrnhnhnanayycocodadangng::

    TrongTrong

    oo

    ::

    vava

    lala

    aa

    cc

    trtrngng chocho sosongng ttii vava sosongng phaphannxaxa trentren bb x = 0.x = 0.

    1 1iK x -iK x

    I 1 1(x) = A e + B e

    2-K x K x II 2 2

    (x) = A e + B e

    1 1iK (x-a) -iK (x-a) III 3 3

    (x) = A e + B e

    1iK x

    1

    A e 1-iK x

    1

    B e

  • 8/2/2019 VLA3-C3

    24/37

    aacc trtrngng chocho sosongngtruyetruyenn quaqua raraoo thethe

    momo tata sosongng phaphann xaxatt vovo cccc trtr veve..

    CaCacc hahangng soso : A: A11, B, B11 , A, A33, B, B33cc gogoii lala cacacc bienbien oo sosongng .. VV

    rarangng vovo cccc khongkhong coco ss phaphannxaxa sosongng, do, do oo tata aatt BB33 = 0= 0

    1iK (x-a)

    3A e

    1-iK (x-a)

    3B e

  • 8/2/2019 VLA3-C3

    25/37

    TTnhnhhehesosoxuyenxuyenraraoo::

    TaTa

    nhnh

    nghngh

    aa

    hehe

    soso

    truyetruye

    nn

    quaqua

    raraoo DD lala tt soso gigiaa bbnhnh phphngngbienbien oo sosongng truyetruyenn quaqua hahangngraraoo vava bbnhnh phphngng bienbien oo sosongngttii.. 2

    1

    2

    A

    D =A

  • 8/2/2019 VLA3-C3

    26/37

    CanCan cc vavaoo ieieuu kiekienn bienbien

    sausau::

    I I

    ' '

    I(0) = (0)

    II II I

    ' '(a) = (a)

    I I I (0) = (0)

    II III (a) = (a)

  • 8/2/2019 VLA3-C3

    27/37

    TaTa coco thethe rurutt rara cacacc hehe ththcc sausau::

    AA11 + B+ B11 = A= A22 + B+ B22

    iKiK11( A( A11BB11) =) = --KK22( A( A22BB22))

    AA22ee--KK22aa + B+ B22 ee

    KK22aa = A= A33

    --KK22( A( A22ee--KK22aa

    BB22eeKK22aa

    = iK= iK11AA33

  • 8/2/2019 VLA3-C3

    28/37

    tm nghim, dng iu kin bin, v c 6 bin ng cc

    min nhng ch c 4 DK bin phi b mt h s B3 vi githuyt sng khng phn x v cng.Vn ta quan tm l sng c qua ro khng?

    H s truyn qua D: l t s gia bnh phng bin sngtruyn qua hng ro th v bnh phng bin sng ti tihng ro th.

    ???0AAD 2

    1

    2

    3 =

    Kt qa thu c0)ak2exp(

    )n1(

    n16D 222

    2

    +

    =

    n kk

    EU E

    = =

    1

    2 0

    k m U E22 0

    2

    2= ( )

  • 8/2/2019 VLA3-C3

    29/37

    T cac ieu kien lien tuc, co the suy ra rang

    he so truyen qua co dang gan ung.

    0D exp[ (2a / ) 2m(U E)] 0

    2

    2.m(U E)D exp( 2.T.a), T = =

  • 8/2/2019 VLA3-C3

    30/37

    Trong trng hp mot hang rao co dang bat ky, ta co thephan tch no thanh nhng hnh bac thang, khi o bieu thccua D co dang

    D exp[ (2a / ) 2m(U(x) E)dx

  • 8/2/2019 VLA3-C3

    31/37

    V d: Nu hiu nng lng cho l E-U0=1,28.10-31 J, khi

    ta c th dng l thuyt tnh sph thuc ca h struyn qua D vo rng h th a.

    a(m) 10-10 1,5.10-

    10

    2.10-10 5.10-

    10D 0,1 0,03 0,008 5.10-7

    H s truyn qua D ch ng k khi rng h th a l

    rt nh, khi ht th hin tnh cht sng ca vi ht viu khng th c vi c c ht vm.

    ng dng:

    1- Gii thch pht x lnh electron trong kim loi2-Phn r ht anpha tnhn c 2 prtn v 2 Ntrn.

  • 8/2/2019 VLA3-C3

    32/37

    3.3 DAO NG TIU HATrong 1D : H chu tc ng lc tunhon f=-kx, nn ng nng U=kx2/2

    Phng trnh Schrodinger mt chiu:

    Xt hai ton ttng v gim:

    Ly php nhn 2 ton t vit lI PT Schrodinger

    2

    xm

    2

    xm

    2

    xk)x(U

    22222 =

    ==

    2 2 22

    n n n2

    d m( i x ) (x) E (x)

    2m dx 2

    + =

    + a,a

    ]xim

    dx

    d

    i

    [

    m2

    1a =

    n n n n

    1H (x) {(a a ) } (x) E (x)

    2

    + + =

  • 8/2/2019 VLA3-C3

    33/37

    NGHIM CA DAO NG TIU HANghim trng thi cbn khi Nu t c dng h bc s khng cn sngPhng trnh xc nh:

    Gii c nghim:

    Dng iu kin chun ha Bin sng l V vit lih m cbn:

    Hm trng thi m

    0a (x) 0 =0 0

    1 da (x) [ im x] (x) 0

    i dx2m

    = =2

    0 0

    m(x) A exp( x )

    2

    =

    4/1

    0

    mA

    =

    1/4

    2

    0

    m m(x) exp( x )

    2

    =

    1/4

    m m 2

    m 0

    m m(x) (a ) (x) (a ) exp( x )

    2

    +

    = =

  • 8/2/2019 VLA3-C3

    34/37

    3.3 DAO NG TIU HATa chng minh c lun im sau:

    Nu U(x) l nghim ring tha PT Schrodingervi tr ring E th hm +(x) cng l nghim ring

    ca PT Schrodinger vi nng lng ring l +EHm -(x) cng l nghim ring ca PTSchrodinger vi nng lng ring l E

    Kt qa v mc nng lng

    1- Cc nng lng cch u nhau mt on

    2- Mc nng lng thp nht c gi tr dng

    v l nng lng nhit 0K. ??

    3- Mc thJ bt k c gi tr

    = E

    = 2

    1E0

    += )5,0j(Ej

  • 8/2/2019 VLA3-C3

    35/37

    Gii bi ton cho dao ng t iu ha mt chiukhng ph thuc thi gian

  • 8/2/2019 VLA3-C3

    36/37

    Kt qu: nghim c yu t thi gian m m m(x,t) (x)exp( iE t) Kt qu: cho trng hp 3D ht trong hp vung

    222222321 zm

    2

    1ym

    2

    1xm

    2

    1)z(U)y(U)x(U)z,y,x(U ++=++=

    Kt qu: V nng lng

    )nznynxN()

    2

    3nznynx(EN ++=+++=

    nx,ny,nz nx ny nz(x, y, x) X (x).Y (y).Z (z) =Kt qu: V hm sng

    Lc ny c ssuy bin: Cng mt mc nng lng s cnhiu trng thi khc nhau do cc gi tr nx, ny v nz to ra.

    73

  • 8/2/2019 VLA3-C3

    37/37

    nx ny nz

    Trng thi 1 2 0 0

    Trng thi 2 0 2 0

    Trng thi 3 0 0 2

    Trng thi 4 1 1 0

    Trng thi 5 0 1 1

    Trng thi 6 1 0 1

    V d vi mc =+= 2

    7)

    2

    32(EN