Nowhere is such change mentioned in the SD

Visoko sudsko i tuilako vijee BiH temeljna i neopoziva komponenta reforme pravosudnog sistema u BiHInformativni pregled - novembar 2012.

Od 2004. godine, sudije i tuioce na svim nivoima u BiH imenuje nezavisno tijelo, odnosno, Visoko sudsko i tuilako vijee BiH (VSTV).

Politike stranke SDP i SNSD su postigle sporazum da se postupak imenovanja glavnih tuilaca vrati na entitetske i kantonalne parlamente. Politiki imenovani glavni tuioci bi potom imenovali sebi podreene tuioce.

Ovaj prijedlog predstavlja ozbiljno vraanje unatrag prethodno teko ostvarenih reformi koje je predvodila meunarodna zajednica kao i direktno krenje uslova za pristupanje Evropskoj uniji koji su utvreni 2003. godine, te je u suprotnosti sa strategijom proirenja koju je Komisija objavila u oktobru 2012. godine, i sadanjim procesima reforme pravosua u drugim zemljama Zapadnog Balkana.

S obzirom na nedavnu ratnu prolost BiH, sloenu politiku situaciju u BiH, a posebno na osjetljiv karakter predmeta ratnih zloina, organizovanog kriminala i korupcije, postupak imenovanja tuilaca koji se zasniva iskljuivo na zaslugama, a ne na tome kojoj su politikoj opciji naklonjeni, predstavlja sine qua non efikasne tuilake organizacije, a prema tome i lanstva u EU.1. Osnovne informacije o uspostavljanju VSTV-a BiHNedugo nakon potpisivanja Dejtonskog mirovnog sporazuma meunarodna zajednica je uoila da su stranaka pripadnost i politike veze u velikoj mjeri uticale na imenovanje sudija i tuilaca, te da stranke na vlasti popunjavaju sudijska i tuilaka mjesta kadrovima vjernim njihovim strankama. Evropska komisija je dobro uoila loe stanje u pravosuu i konstatovala sljedee:

Pravosudni sistem u BiH je dugo bio ispod standarda. Za razliku od Brko Distrikta BiH u kojem su pravni i sudski sistem relativno brzo korigovani, i Federacija i Republika Srpska su uporno zanemarivale nestrunost i korupciju u svojim pravosudnim sistemima. Sudije i tuioci su bili podloni pritiscima, kako politiara tako i kriminalaca.

Izmeu 1998. i 2000. godine, kao rezultat UN-ovog Programa procjene sudskog sistema (JSAP) napisano je 13 izvjetaja koji su dali veoma tmurnu sliku stanja pravosua u BiH. to se tie nezavisnosti, zakljuak JSAP-a bio je da sudije i tuioci u BiH nisu nezavisni, sami sebe ne smatraju nezavisnim, a ni druge institucije i javnost ih ne smatraju nezavisnim. Slino tome, Meunarodna krizna grupa (ICG) i Inicijativa za centralnu i istonu Evropu Amerikog udruenja pravnika (ABA/CEELI) su u periodu izmeu 1999. do 2001. godine proveli studije koje su pokazale da je efekte politikih pritisaka mogue ukloniti samo kroz radikalnu reformu pravosua.

Navedeni izvjetaji doveli su do provoenja opsenih reformi. Osnovana su visoka pravosudna vijea u ijem su sastavu veinom bili stranci, a 2002/2003. proveden je proces reimenovanja svih sudija i tuilaca kako bi se smijenili svi koji su bili nedostojni funkcije i dunosti koje su obnaali, te da bi se rijeili mono-etnikog, politiki kontrolisanog pravosua. To je bio radikalan i zahtijevan poduhvat, najveim dijelom finansiran sredstvima EU i SAD-a, i podrazumijevao je angaovanje preko stotinu domaih i stranih eksperata.

Nakon okonanja procesa reimenovanja, Visoko sudsko i tuilako vijee BiH (u daljem tekstu: VSTV BiH) uspostavljeno je 01.06.2004. sa zadaom da osigura ouvanje nezavisnog, nepristranog i profesionalnog pravosua u BiH. Osnovni nain na koji VSTV BiH ispunjava svoj mandat je kroz provoenje imenovanja sudija i tuilaca, bez politikog utjecaja.

Osnivanje VSTV-a BiH kao jedinstvenog dravnog tijela za sudije i tuioce nije bio ni proizvoljni ni provizorni dogaaj, ve je predstavljalo kulminaciju nekoliko godina provoenja intenzivnih reformi u pravosuu. tavie, uspostavljanje jedinstvenog dravnog vijea za sudije i tuioce bio je jedan od uslova kojeg je EU postavila kao neophodan korak BiH na putu ka lanstvu u Evropskoj uniji.

2. VSTV BiH kao preduslov za pristupanje EUNa Samitu odranom u Kopenhagenu 1993. godine, Evropska Unija je objavila da sve nove, nezavisne drave u Evropi, koje to ele, mogu postati lanice EU. Pristupanje, meutim, moe uslijediti jedino ako dotina evropska drava ispunjava sve uslove pristupanja, danas poznatih kao Kopenhagenski kriteriji. Jedan od tih kriterija za lanstvo je i stabilnost institucija koje osiguravaju demokraciju i vladavinu prava.

Evropsko vijee je u Kopenhagenu jasno stavilo do znanja da e nastaviti pomno pratiti napredak koji svaka drava postie u ispunjavanju kriterija pristupanja i izvesti odgovarajue zakljuke. Dakle, Kopenhagenska deklaracija je poploala put za budue procese pristupanja u kojim e EU tano odrediti preduslove i pratiti ostvarivanje istih.U aprilu 1997. godine, Vijee za ope poslove Evropske unije je najavilo novu Strategiju uslovljenosti za zemlje jugoistone Evrope. Koncept uslovljenosti podrazumijeva da EU utvrdi i postavi niz uslova koje odreena drava treba ispuniti da bi postigla odreen nivo odnosa sa EU. Vijee je otvoreno priznalo da e taan nivo odnosa zavisiti od zemlje do zemlje, ali odreeni uslovi e biti isti za sve. Vijee je poslije toga redovno objavljivalo izvjetaje u kojima se ocjenjivao napredak svih tih drava u ispunjavanju uslova, a u kojima su se esto isticali problemi u reformi pravosua u BiH.

Evropsko vijee je u junu 1999. godine predloilo Proces stabilizacije i pridruivanja za zemlje jugoistone Evrope kako bi otpoelo svoj odnos sa regijom i kako bi se obezbjedio okvir za provoenje neophodnih reformi. Glavni mehanizam za provoenje reformi koji je sadran u Procesu stabilizacije i pridruivanje je obavezivanje drava na reforme kroz potpisivanje bilateralnih Sporazuma o stabilizaciji i pridruivanju (SSP).

Na zasjedanju Evropskog vijea u Feirai u junu 2000. godine Vijee je potvrdilo da su sve drave zapadnog Balkana potencijalni kandidati za lanstvo u EU. U Zagrebakoj deklaraciji usvojenoj novembra 2000. godine, drave lanice su potvrdile mogunost pristupanja, odnosno lanstva u EU i podsjetile tih pet zemalja na vanost principa uslovljenosti:

Proces stabilizacije i pridruivanja u sreditu je politike Unije u korist pet dotinih zemalja. On uzima u obzir stanje u svakoj zemlji i temelj i se na potivanju uvjeta koje je utvrdilo Vijee 29. aprila 1997. glede demokratskih, ekonomskih i institucionalnih reformi. Na osnovi tih kriterija, Unija predlae svakoj od tih zemalja individualizirani pristup.Perspektiva primanja u lanstvo daje se temeljem odredbi Ugovora o Evropskoj uniji, potivanja kriterija koje je utvrdilo Evropsko vijee u Kopenhagenu u junu 1993, te napretka koji e se postii u primjeni Sporazuma o stabilizaciji i pridruivanju

Meutim, mogunosti potpisivanja sporazuma o stabilizaciji i pridruivanju za drave jugoistone Evrope prethodila je Studija izvodljivosti koju je Komisija pripremila da ocijeni njihovu spremnost. U sluaju BiH takva studija je bila obavezna s obzirom da je Vijee odredilo da otvaranje pregovora sa EU o SSP-u nije mogue bez da svi relevantni uslovi budu ispunjeni. Jedan od 16 uslova sadranih u Studiji izvodljivosti (2003.) za BiH glasio je:

Usvojiti zakon kojim se uspostavlja jedinstveno Visoko sudsko i tuilako vijee BiH sa ciljem objedinjavanja nadlenosti nad entitetskim pravosuem u oblasti imenovanja.

Takoer, Studija izvodljivosti i ispunjavanje ovog konkretnog uslova, bili su potrebni ne samo za otpoinjanje pregovora o SSP-u, ve ih je Vijee EU izriito usvojilo kao osnovu za utvrivanje prioriteta za BiH u procesu evropskih integracija u formi Evropskog partnerstva koje je pokrenuto na samitu odranom u Solunu u junu 2003. godine. Dakle, kada se radi o principima, prioritetima i uslovima sadranim u Evropskom partnerstvu sa BiH Vijee EU izjavljuje sljedee:

U Evropskom partnerstvu su, na osnovu analize iz Studije izvodljivosti i Godinjeg izvjetaja za 2004. godinu, navedene prioritetne oblasti u pogledu spremnosti BiH za dalje integrisanje u Evropsku uniju.Vijee EU potom doslovno navodi spomenuti uslov iz Studije izvodljivosti koji se odnosi na uspostavljanje jedinstvenog VSTV-a BiH kao prioriteta za BiH. U istom saoptenju, Vijee EU istie da: Proces stabilizacije i pridruivanja ostaje okvir djelovanja EU za zemlje zapadnog Balkana tokom cjelokupnog procesa pridruivanja ovih zemalja EU. Bosna i Hercegovina je 2004. godine formirala jedinstveno Visoko sudsko i tuilako vijee BiH kao to je predvieno Studijom izvodljivosti. Ocjena Evropske komisije iz 2005. godine o naporima BiH u pravcu ispunjavanja uslova iz Studije izvodljivosti bila je pozitivna:

U oblasti pravosua, zakoni za uspostavljanje jedinstvenog Visokog sudskog i tuilakog vijee Bosne i Hercegovine su usvojeni i VSTV je poeo sa radom. Ovo je kljuni korak ka objedinjavanju nadlenosti nad entitetskim pravosuem na dravnom nivou i jaanju nezavisnosti pravosua u cijeloj Bosni i Hercegovini.

Meutim, u istom izvjetaju Evropska komisija istie ozbiljne posljedice ukoliko bi vlasti u BiH pokuale ignorisati uslove iz Studije izvodljivosti: Ukoliko Komisija u bilo kom trenutku uoi da Bosna i Hercegovina ne potuje svoje obaveze i ne ispunjava uslove navedene u ovom saoptenju, Komisija moe predloiti Vijeu EU da suspenduje pregovore o SSP-u.

Stoga, je jasno da se jedinstveno Visoko sudsko i tuilako vijee BiH, sa objedinjenom nadlenou za imenovanje svih tuilaca, mora posmatrati kao vrst uslov da bi BiH ostala na svom putu ka lanstvu u EU, kao to je utvreno Studijom izvodljivosti koju je izradila Evropska komisija i usvojilo Vijee EU.

Znaaj VSTV-a BiH u smislu pristupanja Evropskoj uniji se takoer oituje u tome to Komisija stalno istie kljunu ulogu VSTV-a BiH u reformi pravosudnog sistema, te posebno skree panju na sve pokuaje podrivanja i naruavanja te institucije nakon njenog osnivanja 2004. godine. Stoga se, u Izvjetaju o napretku BiH u 2005. godini navodi sljedee:

Nezavisnost sudstva je unesena u zakon i openito je potovana u praksi. Sudski sistem Bosne i Hercegovine je doivio cijeli niz strukturalnih promjena. Visoko sudsko i tuilako vijee (VSTV) uspostavljeno je kao institucija Bosne i Hercegovine u junu 2004. godine. VSTV ima iroke ovlasti u vezi sa sudstvom na svim nivoima, ukljuujui imenovanje i discipliniranje sudija i tuilacaIz sljedeih navoda iz Izvjetaja o napretku BiH u 2007. godini, moe se vidjeti da je Evropska komisija ponovo pohvalila ulogu VSTV-a BiH i upozorila da je potrebno osigurati veu ustavnu zatitu za VSTV BiH zbog pokuaja podrivanja njegovih nadlenosti.

VSTV, kao nezavisno i autonomno tijelo, nastavlja igrati vanu ulogu u poboljanju situacije u sudstvu. Ono je doprinijelo poveanju profesionalizma, resursa i efikasnosti. Ipak, pozicija VSTV-a nije dovoljno sigurna unutar ustavnog okvira i njegova uloga se esto osporava. U izvjetajima o napretku BiH iz posljednjih godina Komisija upozorava na opasnost od pokuaja vrenja politikog pritiska na VSTV BiH. Na primjer, u Izvjetaju o napretku u 2008. godini istie se sljedee:

Politiko mijeanje u pravosudni sistem i dalje predstavlja razlog za zabrinutost. U parlamentarnim i izvrnim granama vlasti, napravljeni su pokuaji da se ve provedena reforma vrati na staro kako bi se omoguio vei politiki utjecaj na rad sudija i tuilaca. Republika Srpska je osporavala nadlenosti pravosudnih agencija na dravnom nivou da slobodno djeluju u Republici Srpskoj, to izaziva ozbiljnu zabrinutost.

Slino tome, u Izvjetaju o napretku u 2009. godini se navodi da

Osporavanje sudske nadlenosti sudskih agencija na dravnom nivou od strane vlasti Republike Srpske nije prihvatljivo i duboko zabrinjava.Na prvom sastanku Strukturiranog dijaloga o pravosuu izmeu EU i BiH, koji se odrao u Banja Luci 6-7. juna 2011. godine Evropska unija je ponovo istakla svoju podrku VSTV-u BiH. Komesar Stefan Fle je izjavio sljedee:

EU snano podrava rad Suda Bosne i Hercegovine, dravnog Tuilatva, i Visokog sudskog i tuilakog vijea. Sva ta tijela znaajno doprinose osiguravanju vladavine prava u skladu sa standardima EU. Stoga je neophodno da se njihovo postojanje vie ne osporava i da sve rasprave o njihovom funkcionisanju podrazumijevaju njihove uloge u domaem pravosudnom sistemu.

Rad Visokog sudskog i tuilakog vijea je od posebnog znaaja za podsticanje konsolidacije nezavisnosti, odgovornosti, nepristranosti, profesionalizma i efikasnosti u pravosuu.

Takva snana podrka na samom poetku Strukturiranog dijaloga nije nimalo iznenaujua s obzirom da se Strukturirani dijalog odvija u okviru Procesa stabilizacije i pridruivanja, a to je proces u okviru kojeg je Komisija ve postavila kao uslov uspostavljanje jedinstvenog Visokog sudskog i tuilakog vijea BiH s ciljem objedinjavanja nadlenosti imenovanjima u entitetskim pravosudnim sistemima.

Evropska komisija je 2012. godine pozvala Venecijansku komisiju da posjeti BiH radi utvrivanja injenica u svrhu Strukturiranog dijaloga o pravosuu, to je rezultiralo Miljenjem o pravnoj sigurnosti i nezavisnosti pravosua, sa posebnim osvrtom na Zakon o VSTV-u BiH. U tom izvjetaju Venecijanska komisija je pohvalila pozitivni uticaj koji je VSTV BiH do sada imao:

Oigledno je da VSTV u praksi igra izuzetno bitnu ulogu u jaanju nezavisnosti pravosua i daljim kontaktima i saradnji sudija i tuilaca. .

Komisija se takoer osvrnula na pozitivno miljenje koje prevladava irom pravosudne zajednice o VSTV-u BiH:

U naelu, uspostavljanje VSTV-a i njegov rada tokom osam godina njegovog postojanja pozitivno je ocijenjen od strane predstavnika pravosua u BiH. Nekoliko sagovornika u Sarajevu i Banjaluci izrazili su miljenje da je VSTV doprinio veoj institucionalnoj i individualnoj nezavisnosti pravosua. To je postigao uvoenjem transparentnijih kriterijuma za imenovanje sudija i tuilaca;.. Bitno je istai da u ovom svom Miljenju, Venecijanska komisija nije, ni na koji nain, sugerirala da postoji bilo kakva potreba za smanjivanjem nadlenosti VSTV-a BiH za imenovanje tuilaca niti da je potrebno poveati uticaj politiara na taj postupak.

Iz svega to je gore reeno, jasno je da EU jo od 2004. godine, kontinuirano i dosljedno smatra da postojanje jedinstvenog VSTV-a na nivou BiH, sa nadlenou za imenovanje i sudija i tuioca, predstavlja conditio sine qua non za nezavisno pravosue u Bosni i Hercegovini.

3. Pravna osnova VSTV-a BiHParlamentarna skuptina BiH je u junu 2004. godine usvojila Zakon o Visokom sudskom i tuilakom vijeu Bosne i Hercegovine (2004) (Zakon o VSTV BiH) kojim je uspostavljeno jedinstveno vijee za sudije i tuioce na nivou BiH.

Donoenje ovog zakona omogueno je u politikom i pravnom smislu kada su u martu 2004. godine oba entiteta dobrovoljno pristala da prenesu svoje nadlenosti u odnosu na pravosue na novoosnovanu dravnu instituciju.

U preambuli Sporazuma o prenoenju odreenih odgovornosti entiteta kroz utemeljenje VSTV-a BiH (Sporazum o prijenosu nadlenosti) iz 2004. godine se navodi da:

Strane potpisnice ele da objedine nadlenosti nad entitetskim pravosuima kako bi ojaale nezavisnosti pravosua utemeljenjem jedinog Visokog sudskog i tuilakog vijea Bosne i Hercegovine. Utemeljenje ovog vijea oznaava zavretak razvojnog procesa, od veeg broja vijea u svakom entitetu, sa razliitim standardima imenovanja i disciplinskog sankcioniranja, do jednog vijea sa jedinstvenim standardima.Vijee ima primarnu odgovornost,sukladno ovom sporazumu, za pravosue na svim nivoima u cijeloj Bosni i Hercegovini i nadgleda sudije i tuioce na nain koji javnosti ulijeva povjerenje i vjeru u pravosue.Konkretno u odnosu na tuilaku slubu, u Sporazumu o prijenosu nadlenosti se dalje navodi da:

2. Vijee je odgovorno za samostalnost, nezavisnost, nepristranost, strunost, i efikasnost pravosua, to ukljuuje i tuilaku funkciju, u Federaciji i Republici Srpskoj, kao i na nivou Bosne i Hercegovine

Proireni obim nadlenosti na nivou drave koje se odnose na odreene odgovornosti za pitanja pravosua, kako je to propisano u Sporazumu o prenosu nadlenosti, ima svoje utemeljenje u ustavnom poretku BiH, imajui u vidu da su se u Sporazumu o prenosu nadlenosti oba entiteta pozvala na Ustav BiH.

Nije jasno na koji je nain mogue ponititi taj prenos nadlenosti s obzirom da do sada u BiH nijedan takav sporazum o prenosu nadlenosti nije poniten ili preinaen.

Takoer je vano spomenuti i da je u januaru 2009. godine ustavnost Zakona o VSTV-u BiH potvrena od strane Ustavnog suda BiH:

Nesporno je, dakle, da je Bosna i Hercegovina, u smislu lana III/5.a) Ustava BiH, preuzela nadlenost od entitet u ovoj oblasti pravosua nakon to su o tome entiteti postigli saglasnost, ime je stvoren ustavni osnov za donoenje osporenog zakona, kao i njegovih izmjena i dopuna.

4. Ukljuivanje tuilake organizacije u Sudsko vijeeSvaka zemlja koja eli postati lanicom EU mora imati efikasan sistem za borbu protiv kriminala, sa sve veim naglaskom na rjeavanje problema organizovanog kriminala i politike korupcije na visokom nivou. Nedavna iskustva u proirenju EU koja se odnose na poglavlja 23 i 24 Acquisa su ukazala na potrebu da potencijalne zemlje kandidatkinje moraju imati efikasan tuilaki sistem.

Nain na koji bi taj sistem trebao biti organizovan zavisi od situacije u datoj zemlji. Ono to odgovara dravama sa dugogodinjom demokratskom tradicijom i duboko usaenom i neospornom vladavinom prava, poput Velike Britanije ili Danske, moe biti potpuno neadekvatno za mladu demokraciju u kojoj je podjela vlasti klimav koncept, kao to je sluaj sa svim zemljama Zapadnog Balkana.

Tradicionalno, promocija naela vladavine prava u zemljama u tranziciji stavljala je naglasak na potrebu osiguranja nezavisnosti sudija, dok je poloaj tuilaca bio zapostavljen. Meutim, ovakav pristup je izmijenjen. Naime sa prihvaanjem principa sudijske nezavisnosti kao nunosti, posebno u zemljama u tranziciji, naglasak se sve vie prebacuje na promociju efikasnih tuilakih slubi. Ovakva promjena fokusa konstatovana je i od strane Venecijanske komisije koja je 2010. godine navela sljedee: Tuilaki savjet postaje sve prisutniji u politikim sistemima pojedinih drava.

U Rezoluciji 1703 (2010) Parlamentarne skuptine Vijea Evrope konstatuje se da korumpiranost pravosua podriva vladavinu prava, koja predstavlja temelj pluralistike demokratije; dovodi u pitanje jednakost pred zakonom, kao i pravo na fer suenje, te podriva legitimitet organa javne vlasti. Kada je rije o imenovanju tuilaca drave se pozivaju da rizik od korupcije u pravosuu svedu na najmanju moguu mjeru na nain da:

9.4. osiguraju da procedure imenovanja, unapreenja i razrjeenja sudija i tuilaca budu jasne i transparentne, zasnovane iskljuivo na kvalifikacijama i ostvarenjima, uzimajui u obzir Evropsku povelju o zakonima za sudije i preporuke Evropske komisije za demokratiju kroz pravo (Venecijanska komisija) prema kojima sve drave lanice treba da imaju nezavisna sudska vijea ije e lanove birati prvenstveno predstavnici pravosua;Paljiva i sveobuhvatna analiza bh. pravosua koja je godinama provoena dovela je do zakljuka da je imenovanje tuilaca u BiH neophodno povjeriti nezavisnom tijelu sa minimalnom mogunou politikog uplitanja. Ovakav zakljuak proizlazi iz konkretnih sluajeva neprimjerenog uticaja na tuioce u prolosti, nedostatka politikog razumijevanja koncepta nezavisnog tuilatva, rairenosti korupcije meu politikom elitom i postojanja sprege izmeu organizovanog kriminala i pojedinih politiara. U tako tekom i sloenom ambijentu, nije realno da politiari vre imenovanje tuilaca, a da se pri tome istovremeno od tuilakog sistema oekuje efikasna borba protiv organizovanog kriminala i korupcije.

5. Praksa u drugim evropskim zemljama

Nedavni trend uspostave tuilakih vijea ili kombinovanih pravosudnih vijea koja ukljuuju i tuioce i sa nadlenostima u procesu izbora tuilaca je najuoljiviji u zemljama koje se ele pridruiti EU, poput Bosne i Hercegovine, Hrvatske, Crne Gore, Makedonije, Turske i Srbije. Reforme koje su nezavisnim tijelima kontrolisanim od strane pravosudne zajednice davale poveanu, a u nekim sluajevima i potpunu kontrolu nad imenovanjem tuilaca su uglavnom bile odgovor na uslove postavljene dravama na njihovim razliitim putevima prema pridruivanju Evropskoj uniji.

Analiza promjena u praksi zemalja regije u ovoj oblasti, kao i odgovora EU-a na ove promjene, dovodi do nepogreivog zakljuka da su "vijeima sastavljenim od kolega iz pravosua" ubrzano dodjeljivana znatno vea ovlatenja u imenovanju tuilaca.

Srbija: Uloga nezavisnog Dravnog vea tuilaca je regulisana u novom Ustavu iz 2006. godine, pri emu ovaj organ ima ovlatenje da Narodnoj skuptini daje prijedloge za imenovanje javnih tuilaca i zamjenika javnih tuilaca. Nadalje samo Dravno vee tuilaca ima ovlatenje da ponovo imenuje zamjenike javnih tuilaca na doivotni mandat. Meutim, ovako postavljene nadlenosti Evropska komisija smatra potpuno neadekvatnim, to je izraeno u nedavno objavljenom Izvjetaju o napretku u 2012. godini: Pravni okvir jo uvijek ostavlja prostora za neprimjereni politiki uticaj na pravosue, posebno to se tie ovlatenja Skuptine da imenuje sudije i tuioce - ukljuujui i predsjednika Vrhovnog kasacionog suda i republikog javnog tuioca - i njegovo direktno uestvovanje u radu Visokog saveta sudstva i Dravnog vea tuilaca.

Crna Gora: U Izvjetaju Evropske komisije o napretku u 2009. godini je snano kritikovan nedostatak nezavisnosti tuilaca u Crnoj Gori, u kome je navedeno:

Ozbiljna zabrinutost u vezi nezavisnosti sudija i tuilaca i dalje postoji. Prostor za politiki utjecaj koji se vri na tuilatva postoji kroz imenovanje Tuilakog savjeta u Skuptini, a Skuptina ima ovlatenje da imenuje i razrjeava dravne tuioce.

tavie, miljenje Komisije o aplikaciji Crne Gore za lanstvo u EU iz 2010. godine sadri sljedee specifine parametre:

ojaati vladavinu prava, posebno kroz depolitizirana i na zaslugama zasnovana imenovanja lanova sudskog savjeta i tuilakog savjeta i dravnog tuioca, kao i kroz jaanje nezavisnosti, samostalnosti, efikasnosti i odgovornosti sudija i tuilaca

Uvaavajui kritike iz EU-a, Crna Gora je, u kljunom stadiju njenog nastojanja da se pridrui EU, pokrenula i sprovodi proces potpune promjene svog ustava kako bi se omoguila daleko vea kontrola pravosudne zajednice u procesu imenovanja tuilaca. Predloene izmjene i dopune Ustava sadre temeljite promjene koje e poveati nezavisnost Tuilakog savjeta i kao i njegovu ulogu u procesu imenovanja tuilaca. Predloeni novi Savjet od jedanaest lanova bi u svom sastavu imao pet dravnih tuilaca koje biraju njihove kolege zajedno, te vrhovnog dravnog tuioca. S tim u vezi, u svom Izvjetaju o napretku u 2011. godini, Evropska komisija navodi:

Oekuje se da e predvieni ustavni amandmani znaajno smanjiti zakonske mogunosti za nesrazmjeran politiki uticaj na imenovanja sudija i tuilaca, ime se jaa nezavisnost pravosua i tuilaka samostalnost. Predviene odredbe posebno predviaju da dravni tuioci nee vie biti imenovani u Skuptini, kao i novi sastav Tuilakog savjeta.

Hrvatska: Zagovornici dogovora izmeu SPD-a i SNSP-a tvrde da BiH treba da slijedi hrvatski model. Meutim, njihove tvrdnje su kako se ini zasnovane na prevazienim procedurama budui da su u Hrvatskoj nedavno pokrenute reforme kako bi se osiguralo da se imenovanje tuilaca u znaajnoj mjeri izuzme od uticaja politiara.

Prije svega potrebno je pojasniti da hrvatski sistem ne pravi razliku izmeu tuilaca sa ovlatenjima u krivinom postupku i pravobranilaca koji zastupaju interese drave u graanskim stvarima, tako da dravni odvjetnici i njihovi zamjenici postupaju i kao tuioci i kao pravobranioci.

Kroz postepene reforme, potaknute istrajnim kritikama Evropske komisije u njenim izvjetajima o napretku za Hrvatsku, Hrvatska je ojaala svoje Dravno odvjetniko vijee. U izvjetaju o napretku za 2009. godinu Komisija upozorava da :

Postupak imenovanja za Dravno sudbeno vijee i Dravno odvjetniko vijee potrebno je preispitati kako bi se osigurala njihova nezavisnost i smanjila mogunost politikog uplitanja.

U junu 2010. godine, dostignuta je kljuna faza koja prethodi pristupanju, i Hrvatska je donijela amandmane na Ustav sa ciljem jaanja nezavisnosti Dravnog odvjetnikog vijea na nain da veinu njegovih lanova ine zamjenici dravnih odvjetnika odabrani od strane svojih kolega. U izvjetaju o napretku za 2010. godinu ovaj korak je pozdravljen, ali je upozoreno da je potrebno uraditi jo vie, te se navodi sljedee:

Generalno, reforma pravosua je nastavljena, ali su ostali znatni izazovi, posebno u primjeni objektivnih i transparentnih kriterija za imenovanje sudija i tuilaca.

Nakon toga, tokom 2010. i 2011. godine, u Hrvatskoj su izvrene zakonodavne reforme sa ciljem jaanja nezavisnosti pravosua. Sada je Dravno odvjetniko vijee to koje vri konano imenovanje svih dravnih odvjetnika i njihovih zamjenika u Hrvatskoj, izuzev glavnog dravnog odvjetnika. ak i pored svih ovih rapidnih reformi u Hrvatskoj, Komisija u svom izvjetaju o napretku za 2012. godinu i dalje upozorava na sljedee:

Hrvatska je ostvarila znaajan napredak u oblasti pravosua i osnovnih prava. Reforma pravosua je nastavljena usvajanjem novog zakonodavstva kojim se dalje jaa nezavisnost pravosua i smanjuje broj nerijeenih predmeta. Reforma pravosua zahtijeva stalnu panju, posebno kada je rije efikasnosti pravosua i praktinom provoenju mjera koje se tiu nezavisnosti, nepristranosti i odgovornosti pravosua.

BJR Makedonija: Ustavnim reformama iz 2005. godine u Ustav su unesene odredbe koje se odnose Tuilako vijee i njegove nadlenosti su unesene u Ustav. Osim javnog tuioca Republike Makedonije, za ije imenovanje Tuilako vijee daje miljenje Parlamentu, sve ostale tuioce direktno imenuje Tuilako vijee. Ovakve reformske napore pozdravila je i Evropska komisija:

Sudsko vijee i Vijee javnih tuilaca tee osiguranju nezavisnosti osiguranju nezavisnosti pravosua. Vijee javnih tuilaca je preuzelo punu odgovornost za imenovanje novih javnih tuilaca i produenje mandata tuiocima imenovanim 2003. godine

Reforme meutim nisu time bile okonane. Naime, tokom 2011. godine, ukinuto je lanstvo po slubenoj dunosti ministra pravde u sastavu Tuilakog vijea, to je dio reformskog paketa u okviru Sporazuma o stabilizaciji i pridruivanju EU. Ovakva mjera proizila je iz jasnog upozorenja Evropske komisije istaknutog u izvjetaju o napretku za 2010. godinu u kojem stoji:

U oblasti reforme pravosua, koja predstavlja kljuni prioritet iz Pristupnog partnerstva, ostvaren je ogranien napredak. Kada je rije o nezavisnosti pravosua nije bilo daljeg napretka u pogledu provoenja postojeih zakonskih odredbi u praksi. Uloga ministra pravde u Sudskom vijeu izaziva ozbiljnu zabrinutost u smislu uplitanja izvrne vlasti u rad pravosua.

Kada se radi o sadanjim dravama lanicama EU, treba napomenuti da pravosudna vijea koja imaju ulogu u postupku imenovanja tuilaca ve postoje u nekoliko drava lanica kao to su Francuska, Italija, Grka, Portugal, Slovaka, Rumunija i Bugarska. Od nabrojanih zemalja, iskustvo Rumunije i Bugarske je posebno relevantno za BiH budui da su obje ove zemlje kasnile sa pristupanjem EU upravo zbog toga to je EU utvrdila da postoji potreba za znaajnim pravosudnim reformama imajui u vidu njihove probleme sa organizovanim kriminalom i visokim stepenom korupcije. Kontinuirani manjak nezavisnosti i djelotvornog pravnog sistema takoer je doveo do ranije nezabiljeenog istrajavanja na uslovima postavljenim za obje drave u formi tzv. mehanizma za saradnju i verifikaciju - CVM koji je ostao na snazi i nakon njihovog stupanja u lanstvo EU.

Bugarska: Neposredno prije svog odloenog prijema u lanstvo EU 2007.godine, Bugarska je izmijenila Ustav ime su date znaajno vee ovlasti Vrhovnom savjetu sudstva. Savjet sada moe direktno da imenuje sve tuioce u zemlji (predsjednik Bugarske ima ulogu samo u imenovanu glavnog tuioca, a ukoliko predsjednik odbije da izvri imenovanje, Savjet ima izriito ustavno pravo da insistira na imenovanju). U CVM izvjetaju za 2012. godinu Evropska komisija naglaava znaaj ne vraanja na stanje prije reforme, te navodi:

Vlasnitvo nad procesom i implementacija su kljuni elementi za ispunjavanje kriterija utvrenih u okviru mehanizma za praenje i verifikaciju - CVM. Njima se utvruje odrivost i nepovratnost reformi. Imenovanje i rad novog Vrhovnog savjeta sudstva i glavnog tuioca bie jedan od pokazatelja odrivosti reformi.

Rumunija: Tokom 2003. godine, u okviru priprema za pristupanje EU, Vrhovnom vijeu sudstva data je vrsta ustavna osnova. Ovo Vijee sada vri odabir svih tuilaca u zemlji, dok predsjednik vri formalno imenovanje, pri emu Parlamentu nije data nikakva uloga. Kako je navedeno ovakva iroka ovlatenja Vrhovnog vijea sudstva dio su ustavnih amandmana donosenih 2003. godine sa ciljem zadovoljenja uslova za pristupanje EU 2007. godine. Meutim, u CVM izvjetaju za 2012.godinu navodi se kako je politiki uticaj na pravosue potrebno konstantno i odluno suzbijati:

Nezavisnost pravosua i razdvajanje razliitih grana vlasti osnovni su temelji demokratskog drutva. U predstojeim mjesecima svi nivoi politike vlasti u Rumuniji svojim djelovanjem treba da pokau svoju posveenost ovim principima kakao bi se povratilo povjerenje. Komisija e pomno pratiti deavanja u ovoj oblasti.

Opseg ovog novog fokusa na odlunom jaanju vladavine prava, ukljuujui nezavisnost pravosua, u zemljama potencijalnim lanicama EU najbolje je saela sama Evropska komisija u svojoj nedavnoj Strategiji proirenja i glavnim izazovima 2012. 2013.:

Iskustva iz posljednjih proirenja i izazovi sa kojima se suoavaju zemlje obuhvaene procesom proirenja jo vie naglaavaju znaaj stavljanja vladavine prava u samo sredite politike proirenja. Novi pristup pregovorima u oblasti pravosua i osnovnih prava, te pravde, slobode i sigurnosti predloen je u prologodinjoj strategiji i usvojen od strane Vijea. Ovaj pristup se sada ogleda u pregovarakom okviru usvojenom u junu 2012 god. za pregovore sa Crnom Gorom, kojim se vladavina prava vrsto postavlja u centar procesa pristupanja i ime se postavljaju temelji i za budue pregovore.

Zemlje koje tee da se pridrue Uniji moraju ve u ranoj fazi da pokau sposobnost jaanja praktine realizacije vrijednosti i unapreenja pravilnog funkcionisanje glavnih institucija neophodnih za demokratsko upravljanje i vladavinu prava, od nacionalnog parlamenta preko Vlade i pravosudnog sistema, ukljuujui sudove i tuilatva, kao i agencije za provoenje zakona.

to se tie pravosudnih sistema, zemlje moraju da osiguraju njihovu nezavisnost, nepristranost i odgovornost i treba da budu sposobne da osiguraju pravinost suenja. Zemlje takoer moraju osigurati da njihovi pravosudni sistemi funkcioniu efikasno, bez prekomjerne duine postupka. U tom kontekstu, strategije za reformu pravosua sada postoje u veini zemalja. Ostvaren je i napredak jaanjem nezavisnosti pravosudnih vijea i, u nekim sluajevima, novim procedurama za imenovanje nosilaca pravosudnih funkcija. Meutim, brojni izazovi ostaju, posebno u pogledu osiguravanja vrih procedura za imenovanje sudija i tuilaca, pronalaenja odgovarajue ravnotee izmeu sudske nezavisnosti i odgovornosti, ukljuujui i rjeavanje pitanja sudskog imuniteta, i smanjenja u mnogim sluajevima prekomjernog broja nerijeenih predmeta.

I dok Evropska unija postavlja znatno vie standarde u poglavljima 23. i 24. acquis-a sa ciljem rjeavanja konkretnih problema u zemljama sa ukorijenjenom korupcijom, moe se rei da je BiH kroz uspostavljanje snanog Vijea na dravnom nivou sa nadlenostima koje se odnose i na tuilaku funkciju postavila standard koji treba da slijede i drugi, to nije situacija sa drugim zemljama u regionu koje pokuavaju uhvatiti korak sa postavljenim standardima. Ukoliko bi dogovor SDP-SNSD bio proveden u djelo, BiH bi krenula u pravcu suprotnom od napretka koji ostvaruju druge zemlje u regionu i bila bi prva zemlja koja bi reformama zapravo oslabila nezavisnost pravosua to je predmet praenja u procesu pristupanja EU.

6. Postizanje ravnotee izmeu nezavisnosti i odgovornostiTradicionalna osnovna uloga junoevropskih sudskih vijea jeste da osiguraju pravosuu neometan rad bez vanjskih pritisaka i mijeanja. Ta njihova, tako definisana svrha je svakako za pohvalu, ali je potrebno naglasiti i da svaki oblik institucionalne nezavisnosti mora biti popraen odgovarajuom mjerom odgovornosti kako bi se sprijeila zloupotreba nezavisnosti kroz nedisciplinovano ponaanje sudija ili tuilaca. Neophodnost postojanja ravnotee izmeu ta dva principa odrazila se i na VSTV BiH od trenutka njegovog osnivanja. S jedne strane VSTV BiH promovira nezavisnost sudija i tuilaca prvenstveno kroz svoju neometanu nadlenost za njihova imenovanja. S druge strane, VSTV BiH osigurava disciplinsku odgovornost sudija i tuilaca kroz Ured disciplinskog tuioca, autonomno pod-tijelo pri VSTV-u BiH, ba onako kako je i preporueno u Miljenju br. 10 (2007) Konsultativnog vijea evropskih sudija (CCJE), stavovi 42 i 43. Disciplinski postupci su u potpunosti uspostavljeni u skladu sa evropskim standardima i Ured disciplinskog tuioca aktivno djeluje na ispunjavanju svojih vanih zadaa. Imajui u vidu predmet ovog memoranduma znaajno je spomenuti da je Ured disciplinskog tuioca VSTV-a BiH pokrenuo postupak u okviru kojeg je Glavni tuilac Tuilatva BiH razrijeen ove dunosti 2012. godine zbog krenja disciplinskih propisa. Ovo ukazuje da u BiH ne postoji imunitet za nosioce pravosudnih funkcija niti nedostatak odgovornosti u pravosuu. U izvjetajima Evropske Komisije o napretku BiH za 2011. i 2012. uvaeni su i istaknuti uspjesi Ureda disciplinskog tuioca VSTV-a BiH. Ovo posebno treba naglasiti s obzirom da ovakve ocijene odudaraju od ostalih koje su iznesene u nedavnim izvjetajima Evropske komisije o stanju u pravosuu zemalja u regionu, a u kojima je ocijenjeno da ima dosta mjesta za poboljanja to se tie zakonskog okvira i praktinog provoenja disciplinskih postupaka.

I pored tih pohvala, iz preporuka sa prvog sastanka Strukturiranog dijaloga o pravosuu izmeu EU i BiH, koji je odran u Banja Luci u junu 2011. godine, se moe zakljuiti da su mogua dalja poboljanja to se tie postizanja ravnotee izmeu dva principa (nezavisnost i odgovornost). Naime, u preporukama Evropska komisija istie da:

Naglaava znaaj Visokog sudskog i tuilakog vijea u uspostavljanju vladavine prava. Pozdravlja tehnike diskusije u cilju dalje konsolidacije njegovih funkcija osiguravanjem odgovarajue ravnotee izmeu nezavisnosti i odgovornosti.

Na osnovu navedene preporuke proizlazi da izmjene Zakona o VSTV BiH treba da imaju za cilj jaanje uloge i uticaja VSTV BiH kroz preusmjeravanje njegovog fokusa na nezavisnost i odgovornost, a ne slabljenje njegovih postojeih nadlenosti. VSTV BiH je odgovorio na zahtjeve iz preporuke tako to je u nedavnom procesu revidiranja Zakona o VSTV-u BiH velika panja posveena upravo pitanju disciplinskog postupka. Pored tehnikih poboljanja, amandmanima koje je VSTV BiH predloio na Zakon o VSTV-u BiH ograniio bi se broj sudija koji uestvuju u disciplinskim postupcima protiv tuilaca i obrnuto broj tuilaca koji uestvuju u disciplinskim postupcima protiv sudija, kako bi se izbjegli bilo kakvi neprimjereni pritisci i mijeanja. Nacrt predloenih izmjena je predstavljen Venecijanskoj komisiji tokom boravka njene delegacije u BiH koja je prikupljala injenice za izradu Miljenja o pravnoj sigurnosti i nezavisnosti pravosua u BiH. Sljedei zakljuak iz Miljenja Venecijanske komisije potvruje da je to pitanje zaista jedino koje je Venecijanska komisija identifikovala kao problematino, ali i da odobrava rjeenje koje VSTV BiH predlae:U pogledu VSTV: u odnosu na sastav, treba nai ravnoteu kako bi se obezbijedila nemogunost meusobnog preglasavanja sudija i tuilaca u pogledu imenovanja i disciplinskog postupka. U pogledu njegove strukture: formiranje dva pod-vijea u okviru VSTV-a, jednog za sudije i drugog za tuioce, jeste racionalna inicijativa koja bi mogla uiniti ove dvije struke meusobno manje zavisnim, a da se pri tom ne uskrate za zajedniku podlogu.

Potrebno je podsjetiti da osim kroz disciplinsku proceduru i postupke, VSTV BiH obezbjeuje odgovornost pravosua i na druge naine. Trenutno dva lana VSTV-a BiH bira zakonodavna, odnosno izvrna vlast (jednog lana bira Vijee ministara, a jednog lana bira Parlamentarna skuptina Bosne i Hercegovine). Predloene izmjene i dopune Zakona o VSTV-u BiH koje je pripremio VSTV BiH predviaju i poveanje broja lanova VSTV-a BiH izabranih od strane organa zakonodavne i izvrne vlasti ukljuujui i predstavnike iz oba entiteta. Nadalje, VSTV BiH u maju svake godine dostavlja svoje godinje izvjetaje na uvid zakonodavnim i izvrnim organima na svim nivoima u BiH. Shodno tome predsjednik VSTV-a BiH moe biti pozvan da obrazloi izvjetaj i odgovori na postavljena pitanja, to se i deava u praksi. to se tie odgovornosti konkretno tuilaca, glavni tuioci su duni da na zahtjev izvjetavaju relevantne organe zakonodavne ili izvrne vlasti o svom radu. Takoer su obavezni da putem sredstava informiranja obavjetavaju javnost o pojavama i problemima od opeg znaaja koje su zapazili u svom radu.

Konano, u nacrtu izmjena i dopuna Zakona o VSTV-u BiH , VSTV BiH je predloio jaanje odgovornosti predsjednika sudova i glavnih tuilaca u smislu rezultata njihovog rada uvoenjem mogunosti premjetanja sa funkcije predsjednika suda i glavnog tuioca na poziciju sudije odnosno tuioca ukoliko nisu imali zadovoljavajue rezultate. Ova mogunost ne postoji u sadanjem Zakonu o VSTV-u BiH. 7. VSTV BiH danas

Moe se zakljuiti da pristupanje Evropskoj uniji zahtijeva uspostavljanje i ouvanje nezavisnog i odgovornog pravosua. Drave lanice EU ostvaruju ovaj temeljni zahtjev na razliite naine u skladu sa svojom politikom, pravnom i ustavnom tradicijom i kulturom.Da bi se uspostavila nezavisnost sudske i tuilake funkcije u BiH bilo je neophodno izvriti znaajne intervencije provoenjem postupka reimenovanja svih sudija i tuilaca, to je uinjeno u 2002/2003 godini. Da bi se ouvala ova novo-uspostavljena nezavisnosti, osnivanje jedinstvenog Visokog sudskog i tuilakog vijea na nivou BiH, sa objedinjenom nadlenou za imenovanje buduih sudija i tuilaca, postavljeno je kao jedan od uslova u Studiji izvodljivosti Evropske komisije iz 2003. godine.

Obje ove mjere su paljivo osmiljene kako bi se omoguilo da BiH ispuni opti zahtjev koji podrazumijeva postojanje nezavisnog i efikasnog pravosua u zemlji.

Imenovanje sudija i tuilaca se sada vri kroz transparentan postupak koji je osloboen vanjskih, politikih uticaja. Uoptenije, VSTV potie stvaranje okruenja u kojem graani mogu imati povjerenja u sudije i tuioce i u kojem znaju da tuioci i sudije odluke donose nepristrano i u skladu sa zakonom. Dok je jedan od osnovnih ciljeva pravosudne reforme bilo uspostavljanje jedinstvenog vijea za sudije i tuioce na nivou drave, potrebno je podsjetiti da je zakonom predvieno da su sudije i tuioci podjednako zastupljeni u VSTV-u, te da su predviena i entitetska podvijea ija je zadaa da pruaju savjete o pitanjima koja se konkretno odnose na entitete.Prolo je samo osam godina od uspjenog okonanja procesa reimenovanja nosilaca pravosudnih funkcija i uspostavljanja VSTV-a BiH sa nadlenostima koje danas ima. Naalost, politika kultura se nije dovoljno promijenila od vremena kada su pravosudne reforme predloene, te pojedini politiari u BiH jo uvijek u ogranienoj mjeri prihvataju koncept kontrola i provjera (engl. checks and balances) i istinske pravosudne nezavisnosti. Uprkos, ili moda upravo zbog uspjeha VSTV-a sada postoji ozbiljna opasnost ponitenja uinaka dosadanjih reformi, te povratka pravosua u kojem imenovanja vre izvrne ili zakonodavne vlasti na nivou entiteta. Politiki kontrolisano pravosue bi se naravno smatralo problemom u bilo kojoj zemlji, ali je posebno problematino u dravi u kojoj je korupcija na izraenom nivou, kao to je sluaj u BiH. Dakle, vraanjem postupka imenovanja tuilaca pod kontrolu politike bi se ponitila sva dosadanja postignua, destabiliziralo pravosue, naruila vladavina prava, i predstavljalo bi korak unazad za BiH na njenom putu ka pristupanju Evropskoj uniji.Sve to je naglaeno u tekstu je djelo autora ovog memoranduma.

Izvjetaj Evropske komisije Vijeu o spremnsoti BiH za otpoinjanje pregovora sa Evropskom unijom o Sporazumu o stabilizaciji I pridruivanju, Brisel, 18.11.2003, COM (2003) 692 konana verzija, dio 3.6.1.2

Izvjetaj Meunarodne krizne grupe (ICG) br.72, Projekat o reformi pravosua u BiH Izvjetaj br.1 od 05.05.1999, Vladavina prava: prepreke za uspostavljanje nezavisnog pravosua u BiH, i Inicijativa za centralnu i istonu Evropu Amerikog udruenja pravnika (ABA/CEELI), Indeks sudske reforme za Bosnu i Hercegovinu, objavljen u oktobru 2001.

Zakljuci Vijea za ope poslove od 27.04.1997.

COM(1999) 235 konana verzija

ibid, vidi Zakljuak o razvoju sveobuhvatne politike utemeljene na saoptenju Komisije oProcesu stabilizacije i pridruivanja za zemlje Jugoistone Evrope, stav 14.

COM(1999) 235 konana verzija. Vidi: Zakljuak o razvoju sveobuhvatne politike utemeljene na saoptenju Komisije oProcesu stabilizacije i pridruivanja za zemlje Jugoistone Evrope, stav 14.

Izvjetaj Evropske komisije za Vijee Evrope o spremnosti Bosne i Hercegovine za pregovore o Sporazumu za stabilizaciju i pridruivanje sa Evropskom unijom, Brisel, 18.11.2003, COM (2003) 692 finalno

Evropsko partnerstvo za cilj ima pruanje podrke zemljama Zapadnog Balkana u procesu stabilizacije i pridruivanja i ispunjavanju pristupnih kriterija za lanstvo u EU. Evropsko partnerstvo predstavlja vrst okvir za neophodne reforme I za to potrebna finansijska sredstva.

2004/515/EC: Odluka Vijea od 14.6.2004. o principima, prioritetima i uslovima sadranim u Evropskom partnerstvu za Bosnu i Hercegovinu.

Ovom odlukom Vijea potvruje se princip tzv. uslovljenosti iz lana 5 gdje se navodi Pomo Evropske zajednice u okviru procesa stabilizacije i pridruivanja za zemlje Zapadnog Balkana uslovljena je daljim napretkom na ispunjavanju politikih kriterija iz Kopenhagena.

Informativni dokument Evropske komisije Vijeu o napretku koji je Bosna i Hercegovina postigla za otpoinjanje pregovora sa Evropskom unijom o Sporazumu o stabilizaciji i pridruivanju, Brisel, 21.10.2005, COM (2005) 529 konana verzija

Vidi pozdravni govor Komesara Stefana Flea na prvom sastanku Struktuiranog dijaloga u Banja Luci, 6-7. juna 2011. godine

Miljenje Venecijanske komisije br.648/2011 CDL-AD(2012)014

ibid, stav 85

Slubeni list BiH, br. 25/04, 93/05, 48/07 i 15/08

Predmet br. U11/08

ibid, stav 23

Izvjetaj Venecijanske komisije o evropskim standardima o nezavisnosti pravosudnog sistema, Dio II: Tuilatvo, studija No.494/2008 CDL-AD(2010)040, paragraf 50.

U studiji izvodljivosti iz 2003. godine stoji da je borba protiv organiziranog kriminala e biti duga zbog simbioze odnosa izmeu poslovnih ljudi, politiara i kriminala. Korupcija je znaajno utjecala i na ekonomske sposobnosti BiH i dovela je u pitanje njenu politiku Pogledati COM (2003) 692 zavrni

Za dalje informacije o nainu imenovanja tuilaca u relevantnim zemljama, pogledati priloenu tabelu.

Saoptenje Komisije Evropskom parlamentu i Vijeu u vezi sa Strategijom proirenja i glavnim izazovima za period 2009.-2010. COM (2009) 533

COM(2012) 600 final

Miljenje Venecijanske komisije br.648/2011 CDL-AD(2012)014

Vidi Zakon o VSTV-u l. 20 (stavovi 3 i 4)

Vidi Zakon o Tuilatvu BiH l. 10. i 11, Zakon o tuilatvima RS l. 9, 10. i 11, Zakon o Federalnom tuilatvu FBiH l. 9, 10. i 11, Zakon o Tuilatvu Brko distrikta BiH l. 34. i 35.

U Saoptenju Komisije Evropskom parlamentu i Vijeu na temu Strategija proirenja i glavni izazovi 2012-2013 se navodi sljedee: Bosna i Hercegovina je ostvarila ogranieni napredak u borbi protiv korupcije, koja je i dalje ozbiljan problem i rasprostranjena u mnogim oblastima irom javnog i privatnog sektoraPostupanje pravosua u sluajevima korupcije i dalje je sporo i samo je u malom broj sluajeva korupcije na visokom nivou dolo do sudskog gonjenja. Nedovoljna primjena zakonodavstva i problemi koordinacije izmeu Entiteta ostaju pitanja koja zabrinjavaju. Bosna i Hercegovina treba jau politiku posveenost i odluniju akciju protiv korupcije. Malo je napretka postignuto i u borbi protiv organizovanog kriminala. Vidi COM(2012) 600 konana verzija

PAGE 6