ปญหาขอกฎหมายและอปสรรคในการแกไขปญหาโรคพษสนขบาของประเทศไทย

นนทนภสร ชยศตรา นกกฎหมายกฤษฎกาชำนาญการ สำนกงานคณะกรรมการกฤษฎกา

๑. บทนำ

ตามทไดมขาวการระบาดของโรคพษสนขบาซงเปนโรคตดเชอของระบบประสาทสวนกลางทมอนตรายรายแรงถงชวตอยางหนกตามสอตาง ๆ จากการศกษาขอมลของผเขยนพบวา ในป พ.ศ. ๒๕๖๑ ไดมการประกาศกำหนดเขตโรคระบาดสตวชวคราวตามพระราชบญญตโรคระบาดสตว พ.ศ. ๒๕๕๘ ในหลายจงหวด เชน จงหวดชยภม จงหวดมกดาหาร จงหวดกาฬสนธ จงหวดอำนาจเจรญ จงหวดยโสธร จงหวดตรง จงหวดกระบ จงหวดยะลา จงหวดปราจนบร จงหวดสระบร จงหวดสมทรสงคราม จงหวดระยอง จงหวดตาก และจงหวดเชยงราย และลาสดในปพ.ศ. ๒๕๖๒ ไดมการประกาศกำหนดเขตโรคระบาดสตวชวคราวตามพระราชบญญตโรคระบาดสตว พ.ศ. ๒๕๕๘ ในพนทจงหวดกาฬสนธ จงหวดสมทรสาคร และจงหวดนนทบร เปนตน และเมอศกษาขอมล ยอนขนไปในชวงระยะเวลาหาถงสบปกอนหนานกไดมการประกาศเขตโรคระบาดสตวชวคราว ชนดโรคพษสนขบาในหลายจงหวดมาอยางตอเนอง ประกอบกบ โรคพษสนขบาเปนโรคท สรางความหวาดกลวใหกบบคคลในทองทเปนอยางมาก เนองจากโรคนเมอผปวยไดรบเชอแลว ถาไมไดรบวคซนอยางทนทวงทกจะสงผลใหผไดรบเชอนนถงแกความตายไดอยางรวดเรว อาจเกดอาการคมคลง เปนอมพาต ระบบประสาทอตโนมตทำงานผดปกต กลวลมหรอกลวนำจนถงแก ความตายในทสด แมวาในปจจบนประเทศไทยไดลงนามความรวมมอกบองคการโรคระบาดสตวระหวางประเทศ (World Organization for Animal Health หรอ Office International des Epizooties (OIE)) จดทำแผนยทธศาสตรเพอขจดโรคพษสนขบาใหหมดไปจากประเทศไทยภายใน ป พ.ศ. ๒๕๖๓ ซงสอดคลองกบขอตกลงความรวมมอกนขององคการอนามยโลก (World Health Organization : WHO) กตาม แตแนวโนมปญหาการระบาดของโรคพษสนขบาไมไดมวแวววาจะลดลงแตอยางใด

จากการศกษาขอมลของผเขยนพบวา ในการปองกนและแกไขปญหาโรคพษสนขบาในปจจบนเปนการทำงานรวมกนระหวางภาครฐหลายหนวยงาน อกทงเมอไดตรวจสอบกฎหมาย ทใชบงคบเกยวกบการปองกนและควบคมปญหาโรคพษสนขบาแลวพบวา มกฎหมายระดบพระราชบญญตทเกยวของมากกวาสบฉบบ แตกยงพบวาการปองกนและแกไขปญหาโรคพษสนขบายงไมไดผลเทาทควร ผ เขยนจงประสงคจะวเคราะหถงสาเหตของปญหา ความขดของในการปฏบตงาน รวมทงปญหาขอกฎหมายและปญหาเกยวกบแนวนโยบายของรฐบางประการททำให ไมสามารถแกไขปญหานอยางมประสทธภาพ รวมทงไดศกษาตวอยางกฎหมายตางประเทศเกยวกบการปองกนและแกไขปญหาโรคพษสนขบาเพอเปนแนวทางในการปรบปรงกฎหมายของประเทศไทยในอนาคต ซงผเขยนจะไดกลาวรายละเอยดในหวขอตอ ๆ ไป

๒

๒. หนวยงานของรฐทมหนาทและอำนาจเกยวกบโรคพษสนขบา ในปจจบนภารกจเกยวกบการดำเนนการตาง ๆ เพอควบคมและกำกบดแล

โรคพษสน ขบ าน น เป นภารกจ โดยตรงของกรมปศสต ว กระทรวงเกษตรและสหกรณ ตามกฎกระทรวงแบงสวนราชการกรมปศสตว กระทรวงเกษตรและสหกรณ พ.ศ. ๒๕๕๗ โดยในขอ ๒ ของกฎกระทรวงดงกลาวกำหนดใหกรมปศสตวมภารกจเกยวกบการกำหนดทศทางและนโยบาย การควบคม การกำกบ การสงเสรม การวจย การถายทอดเทคโนโลย และการพฒนาเทคโนโลยเกยวกบการปศสตว รวมทงบรหารจดการทรพยากรพนธกรรมและความหลากหลายทางชวภาพ ดานการปศสตว เพอใหมปรมาณสตวเพยงพอและมมาตรฐาน ถกสขอนามย ปราศจากโรค สารตกคาง และสารปนเปอน มความปลอดภยตอผบรโภคและสงแวดลอม และสามารถแขงขนได ในระดบสากล โดยใหมอำนาจหนาทดำเนนการตามกฎหมายวาดวยโรคระบาดสตว กฎหมายวาดวย การบำรงพนธสตว กฎหมายวาดวยการควบคมคณภาพอาหารสตว กฎหมายวาดวยสถานพยาบาลสตว กฎหมายวาดวยโรคพษสนขบา กฎหมายวาดวยการควบคมการฆาสตวและจำหนายเนอสตว และกฎหมายอนทเกยวของ รวมทงมอำนาจหนาทควบคม ปองกน กำจด บำบด วนจฉยและชนสตรโรคสตว ผลตและจดหาชวภณฑ เวชภณฑ และชววตถสำหรบสตวเพอการควบคมโรคระบาดสตว

อยางไรกด นอกจากกรมปศสตวทถอวาเปนหนวยงานหลกทมหนาทและอำนาจ ในการปองกนและแกไขปญหาโรคพษสนขบาแลว ยงมหนวยงานของรฐอกหลายหนวยงานททำหนาทประสานความรวมมอเพอใหการปองกนและแกไขปญหาดงกลาวบรรลวตถประสงค ไดแก

กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข ซงเปนหนวยงานหลกทรบผดชอบกฎหมายวาดวยโรคตดตอ มภารกจตามทกำหนดในขอ ๒ ของกฎกระทรวงแบงสวนราชการกรมควบคมโรค พ.ศ. ๒๕๖๒ ในการพฒนาวชาการเพอการควบคมโรคและภยคกคามทางสขภาพ และถายทอด องคความรและเทคโนโลยในการเฝาระวง ปองกน ควบคม วนจฉย และรกษาโรคและภยทคกคามสขภาพเพอใหประชาชนมสขภาพทดจากการปองกนและควบคมโรคและภยทคกคามสขภาพ โดยมหนาทและอำนาจในการกำหนดและพฒนานโยบาย มาตรการ คณภาพและมาตรฐานการดำเนนงานในการเฝาระวง ปองกน และควบคมโรคและภยทคกคามสขภาพของประชาชน จดใหมบรการเพอปองกน ควบคม รกษา และฟนฟสภาพผปวยจากโรคและภยทคกคามสขภาพ ตลอดจนแหลงแพรโรค ถายทอดองคความรและเทคโนโลยในการเฝาระวง ปองกน และควบคมโรคและภยทคกคามสขภาพเพอจดการภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขใหแกหนวยงานของรฐ ภาคเอกชน องคกรปกครองสวนทองถน และประชาชน ดำเนนการรวมกบหนวยงานทเกยวของหรอองคกรปกครองสวนทองถนในการเฝาระวง ปองกน และควบคมโรคและภยทคกคามสขภาพ โดยมกองระบาดวทยา มหนาทและอำนาจในการจดใหมและพฒนาเครอขายการเฝาระวง ระบบกลไกเฝาระวง และการสอบสวนโรคและภยทคกคามสขภาพ รวมทงการดำเนนงานของเครอขายรวมกบหนวยงานทเกยวของและองคกรปกครองสวนทองถนในการเฝาระวงและตดตามสถานการณของโรคทงภายในและภายนอกประเทศ เผยแพรขอมลและเตอนภยการระบาดของโรคและภยทคกคามสขภาพ และกองโรคตดตอทวไปมหนาทและอำนาจในการศกษา วเคราะห วจยและพฒนาองคความรและเทคโนโลยดานการเฝาระวง ปองกน และควบคมโรคตดตอระหวางสตวและคน และถายทอดองคความรและเทคโนโลยดงกลาวใหแกหนวยงานของรฐ ภาคเอกชน องคกรปกครองสวนทองถน และประชาชน รวมทงพฒนาองคความรและเทคโนโลยดงกลาว

๓

องคกรปกครองสวนทองถน ซงไดแกองคกรปกครองสวนทองถนทวไป (องคการบรหารสวนจงหวด องคการบรหารสวนตำบล และเทศบาล) และองคกรปกครองสวนทองถนรปแบบพเศษ (กรงเทพมหานครและเมองพทยา) ซงตามกฎหมายจดตงองคกรสวนทองถนนน ๆ กำหนดใหทองถนตาง ๆ มภารกจในการปองกนและระงบโรคตดตอ รวมถงภารกจเกยวกบสขภาพอนามยและการสาธารณสขดวย ๓. กฎหมายทกำกบดแลเพอปองกนและแกไขปญหาโรคพษสนขบาของประเทศไทย

๓.๑ รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๖๐ โดยทรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๖๐ ในมาตรา ๔๗ กำหนดใหบคคลมสทธไดรบบรการสาธารณสขของรฐ และในวรรคสามแหงมาตราเดยวกนยงไดกำหนดใหบคคลยอมมสทธไดรบ การปองกนและขจดโรคตดตออนตรายจากรฐโดยไมเสยคาใชจาย อกทงในมาตรา ๕๕ ไดกำหนดใหรฐตองดำเนนการใหประชาชนไดรบบรการสาธารณสขทมประสทธภาพอยางทวถง โดยบรการสาธารณสข ของรฐตองครอบคลมการสงเสรมสขภาพ การควบคมและปองกนโรค การรกษาพยาบาล และการฟนฟสขภาพ

๓.๒ พระราชบญญตโรคพษสนขบา พ.ศ. ๒๕๓๕ ไดกำหนดกลไกในการควบคมและกำกบดแลเพอปองกนการระบาดของโรคพษสนขบา ซงในพระราชบญญตน ไดกำหนดนยาม คำวา “สตวควบคม” ไวในมาตรา ๔ ใหหมายความถงสนขและสตวอนทกำหนดโดยกฎกระทรวง โดยในปจจบนมกฎกระทรวงกำหนดสตวควบคมและระยะเวลาการฉดวคซน พ.ศ. ๒๕๖๐ กำหนดใหแมวเปนสตวควบคมตามพระราชบญญตโรคพษสนขบาฯ ดวย และไดกำหนดหนาทและอำนาจ ของอธบด เจาของสตวควบคม สตวแพทย และพนกงานเจาหนาทและเจาพนกงานทองถนไว ดงตอไปน

๓.๒.๑ หนาทของเจาของสตวควบคม ๑. จดการใหสตวควบคมทกตวไดรบการฉดวคซน โดยเจาของสตวควบคมมหนาท

ตองเสยคาธรรมเนยมและคาใชจายตามทอธบดประกาศกำหนดในกฎกระทรวง เวนแตในกรณทอธบดประกาศกำหนดเขตทองทใหมการฉดวคซนโดยไมเสยคาใชจายตามทบญญตไวในมาตรา ๑๗ (มาตรา ๕ )

๒. แสดงเครองหมายประจำตวสตวทแสดงวาสตวนนไดรบการฉดวคซนแลวใหเหนไดชดเจน (มาตรา ๖ วรรคสอง)

๓. แจงตอพนกงานเจาหนาทหรอเจาพนกงานทองถนภายในยสบสช วโมง เมอปรากฏวาสตวควบคมใดมอาการของโรคพษสนขบานบแตเวลาทพบวาสตวควบคมนนมอาการของโรคพษสนขบา (มาตรา ๑๑)

๔. แจงตอพนกงานเจาหนาทหรอเจาพนกงานทองถนภายในยสบสช วโมง เมอปรากฏวาสตวควบคมใดถกสตวควบคมอนทสงสยวาเปนโรคพษสนขบากด ไมวาสตวควบคม ทถกกดจะไดรบการฉดวคซนแลวหรอไม (มาตรา ๑๒)

๕. มอบเครองหมายประจำตวสตวและใบรบรองการฉดวคซนตามมาตรา ๖ หรอมาตรา ๗ ใหแกผรบโอน (มาตรา ๑๘)

๔

๓.๒.๒ หนาทและอำนาจของสตวแพทย ๑. ฉดวคซนสตวควบคมเมอเจาของสตวควบคมนำสตวไปพบ หรอ ณ สถานท

ของเจาของสตวควบคมและมอบเครองหมายประจำตวสตวซงแสดงวาสตวควบคมนนไดรบ การฉดวคซนแลว และใบรบรองการฉดวคซนใหแกเจาของสตวควบคม (มาตรา ๕)

๒. มอบเครองหมายประจำตวสตวเมอไดฉดวคซนใหแกสตวควบคมแลว รวมทงมอบเครองหมายประจำตวสตวทดแทนของเดมในกรณเจาของสตวควบคมขอรบเครองหมายประจำตวสตวหรอใบรบรองการฉดวคซนแทนของเดมเมอเครองหมายประจำตวสตวหรอใบรบรองการฉดวคซนสญหายหรอชำรดในสาระสำคญกอนท เครองหมายประจำตวสตวหมดอาย หรอกอนระยะเวลาทกำหนดไวในใบรบรองการฉดวคซนนน (มาตรา ๖ และมาตรา ๗)

๓. เกบสำเนาใบรบรองการฉดวคซนและหลกฐานการจายเครองหมายประจำตวสตวไวตามระเบยบของทางราชการ (มาตรา ๘)

๔. อำนาจเขาไปในบาน โรงเรอน หรอสถานท ในเวลาระหวางพระอาทตยขน และพระอาทตยตกเพอสอบถามจำนวน เพศ พนธ อาย และสของสตวควบคมจากเจาของสตวควบคม และในกรณทพบวาสตวควบคมใดยงไมไดรบการฉดวคซน ใหฉดวคซนใหแกสตวควบคมนน นำหวสตวควบคมทตายหรอมเหตสงสยวาตายดวยโรคพษสนขบาไปรบการตรวจชนสตร สงใหเจาของสตวควบคมทำลายซากสตวควบคมทตายดวยโรคพษสนขบาดวยวธฝงหรอวธ อนใด ท งน เพอประโยชนในการปองกนการแพรของโรคพษสนขบา (มาตรา ๑๐)

๕. อำนาจเรยกตรวจยานพาหนะหรอเขาไปในบาน โรงเรอน หรอสถานททมสตวควบคมเมอไดรบแจงหรอเมอมเหตอนควรสงสยวาสตวควบคมใดมอาการของโรคพษสนขบาในเวลาระหวางพระอาทตยขนและพระอาทตยตก และมอำนาจฉดวคซนใหแกสตวควบคม ในกรณท สตวแพทยสงสยวาสตวควบคมใดมอาการของโรคพษสนขบาและยงมไดมการกกขงสตวควบคมนน ใหสตวแพทยสงใหเจาของสตวควบคมกกขงสตวควบคมนนไวโดยเรวเพอปองกนมใหแพรโรคพษสนขบาเปนระยะเวลาไมนอยกวาสบหาวน และสตวแพทยตองไปตรวจอาการของสตวควบคมนนตามระเบยบทอธบดกำหนด และในกรณทสตวควบคมใดมอาการของโรคพษสนขบา ใหสตวแพทย มอำนาจทำลายสตวควบคมนนได (มาตรา ๑๔)

๖. เมอตรวจพบวาสตวควบคมใดมอาการของโรคพษสนขบา หรอมเหตสงสยวา สตวควบคมใดมอาการของโรคพษสนขบา สตวแพทยมหนาทแจงเจาพนกงานสาธารณสข เพอดำเนนการตามกฎหมายวาดวยโรคตดตอโดยเรวทสดเพอประโยชนในการปองกนโรคพษสนขบา ทจะเกดกบคน (มาตรา ๑๖)

๓.๒.๓ หนาทและอำนาจของพนกงานเจาหนาทและเจาพนกงานทองถน ๑. อำนาจจบสตวควบคมเมอพบสตวควบคมในทสาธารณะแตสตวนนไมม

เครองหมายประจำตวสตวหรอมแตเปนเครองหมายประจำตวสตวปลอมเพอกกขงสตวควบคมนนไว หากไมมเจาของมาขอรบคนภายในหาวน ใหมอำนาจทำลายสตวควบคมนนได (มาตรา ๙)

๒. รบแจงจากเจาของเมอปรากฏวาสตวควบคมใดมอาการของโรคพษสนขบาภายในยสบสชวโมงนบแตเวลาทพบวาสตวควบคมนนมอาการของโรคพษสนขบา (มาตรา ๑๑)

๓. รบแจงในกรณทสตวควบคมใดถกสตวควบคมอนทสงสยวาเปนโรคพษสนขบากด ไมวาสตวควบคมทถกกดจะไดรบการฉดวคซนแลวหรอไม เพอใหสตวควบคมนนไดรบการฉดวคซน รบแจงกรณพบวาสตวควบคมนนมอาการของโรคพษสนขบา และรบแจงในกรณทสตวควบคม

๕

ทเจาของสตวควบคมเฝาสงเกตอาการตายหรอสญหายภายในยสบสชวโมงนบแตเวลาทรวาสตวนนตายหรอสญหาย (มาตรา ๑๒)

๔ . แจงตอสตวแพทยเมอมผแจงวาสตวควบคมใดมอาการของโรคพษสนขบา สตวควบคมใดถกสตวควบคมอนทสงสยวาเปนโรคพษสนขบากด สตวควบคมทมอาการของโรค พษสนขบาหรอสตวควบคมทเจาของสตวควบคมเฝาสงเกตอาการตายหรอสญหายเพอใหสตวแพทย มอำนาจดำเนนการตามหนาทและอำนาจของสตวแพทย (มาตรา ๑๓)

๕. อำนาจในการทำลายสตวควบคมกรณสตวควบคมนนมอาการของโรคพษสนขบา (มาตรา ๑๕)

๓.๒.๔ หนาทและอำนาจของอธบด ๑. ประกาศกำหนดเขตทองทใหมการฉดวคซนโดยเจาของสตวควบคมไมตองเสย

คาธรรมเนยมและคาใชจาย (มาตรา ๑๗) ๒. ประกาศกำหนดอาการของโรคพษสนขบาในสตวควบคมอน (มาตรา ๔) ๓. ประกาศกำหนดลกษณะเครองหมายประจำตวสตวและใบรบรองการฉดวคซน

(มาตรา ๖) ๔. ออกประกาศและระเบยบเพอปฏบตการตามพระราชบญญตน (มาตรา ๕ มาตรา

๖ มาตรา ๑๒ และมาตรา ๑๔) ๓.๓ พระราชบญญตโรคระบาดสตว พ.ศ. ๒๕๕๘ ไดกำหนดกลไกในการควบคม

โรคระบาดสตวไมใหแพรกระจายไปในวงกวาง ซงในพระราชบญญตน ไดกำหนดนยามคำวา “สตว” ไวในมาตรา ๔ (๑) ใหรวมถงสนขและแมว และไดกำหนดนยามคำวา “โรคระบาด” ใหหมายความรวมถงโรคพษสนขบาดวย นอกจากน ไดกำหนดหนาทของเจาของสตว หนาทและอำนาจของ สตวแพทยและพนกงานเจาหนาท สารวตร และเจาของทดนไว ดงตอไปน

๓.๓.๑ หนาทของเจาของสตว ๑. ปฏบตตามระบบการปองกนและควบคมโรคระบาดเพอประโยชนในการปองกน

และควบคมโรคระบาด โดยในปจจบนไดมการประกาศใชบงคบกฎกระทรวงระบบการปองกนและควบคมโรคระบาด พ.ศ. ๒๕๖๑ กำหนดหนาทใหเจาของสตวดำเนนการเพอปองกนและควบคม โรคระบาด ดงตอไปน

(๑) ตองขนทะเบยนผ เลยงสตวและปฏบตตามระบบการปองกนและควบคม โรคระบาดตามทกำหนดในกฎกระทรวง

(๒) ตองดแลสขภาพสตวอยางสมำเสมอและสงเกตอาการสตวปวย ในกรณท มเหตสงสยวาเปนโรคระบาดใหแจงตอพนกงานเจาหนาท สารวตร หรอสตวแพทยภายในเวลาสบสองชวโมงนบแตเวลาททราบวาสตวปวยหรอตาย เมอสตวปวยหรอตายโดยรวาเปนโรคระบาด สตวปวยหรอตายโดยไมรสาเหตในหมบานเดยวกนหรอบรเวณใกลเคยงกน มสตวปวยหรอตายโดยมอาการคลายคลงกนในระยะเวลาหางกนไมเกนเจดวน

(๓) ในกรณทมโรคระบาด เจาของสตวตองดำเนนการใหเปนไปตามมาตรา ๑๒ และมาตรา ๑๓ แหงพระราชบญญตโรคระบาดสตวฯ หรอตามทอธบดประกาศกำหนด

(๔) ตองดำเนนการตามระบบการปองกนโรคระบาด โดยมหนาท ดงตอไปน - ดแลสขภาพสตวและการถายพยาธสตวตามทอธบดประกาศกำหนด

๖

- ใหวคซนปองกนโรคพษสนขบาหรอวคซนปองกนโรคอนตามทอธบดประกาศกำหนด รวมทงจดบนทกขอมลการใหวคซน การตรวจ และการรกษาโรคตามทอธบดประกาศกำหนด

- เลยงสตวในบรเวณทมรวรอบหรอขอบเขตชดเจนและมขนาดพนททเหมาะสมกบจำนวนและพนธสตว รวมท งทำความสะอาดและทำลายเชอโรคในบร เวณสถานท เลยงสตว อยางสมำเสมอ

- ไมปลอยสตวไปยงสถานทสาธารณะโดยไมมการควบคม หากจำเปนตองไปใน ทสาธารณะตองม อปกรณ ในการควบคมหรอดแล เชน สายจงและปลอกคอ เพอไมใหสตว อยนอกเหนอการควบคม

- เกบมลของสตวทกครงทมการขบถายในทสาธารณะเพอประโยชนในการปองกนการเกดโรค

- เมอมเหตอนควรสงสยวาสตวเปนโรคพษสนขบาหรอถกสตวทอาจเปนโรค พษสนขบากด ใหแจงตอพนกงานเจาหนาทหรอเจาพนกงานทองถนภายในยสบสชวโมง

- ปฏบตการอนตามทอธบดประกาศกำหนด ๒. แจงตอพนกงานเจาหนาท สารวตร หรอสตวแพทยภายในเวลาสบสองชวโมง

นบแตเวลาททราบวาสตวปวยหรอตาย เมอมกรณสตวปวยหรอตายโดยรวาเปนโรคระบาด มสตวปวยหรอตายโดยไมรสาเหตในหมบานเดยวกน หรอบรเวณใกลเคยงกน มสตวปวยหรอตายโดยมอาการคลายคลงกนในระยะเวลาหางกนไมเกนเจดวน และใหเจาของสตวควบคมสตวปวยทงหมดไวภายในบรเวณทสตวอย และหามมใหเจาของสตวหรอบคคลอนใดเคลอนยายสตวปวยไปจากบรเวณนน เมอมสตวตาย ใหเจาของสตวควบคมซากสตวนนใหคงอย ณ ททสตวนนตาย และหามมใหเจาของสตวหรอบคคลอนใดเคลอนยาย ชำแหละ หรอกระทำการอนใดแกซากสตวนน เวนแตมการดำเนนการกบสตวปวยหรอตายตามทอธบดประกาศกำหนด หรอสตวแพทยไดตรวจพสจนแลววา สตวนนมไดปวยหรอตายโดยโรคระบาด หรอสตวแพทยสงเปนอยางอน (มาตรา ๑๑)

๓. เม อไดรบคำส งเปนหน งสอจากพนกงานเจาหน าทหรอสารวตรกรณ ม เหตอนควรสงสยวามสตวปวยหรอตายโดยโรคระบาด ใหเจาของสตวจดการกกขง แยก หรอยายสตวปวยหรอสงสยวาปวยไวภายในเขตตามวธการทกำหนด ฝง หรอเผาซากสตวนน ณ ททกำหนด ถาการฝง หรอเผาไมอาจทำไดใหทำลายโดยวธอนตามทเหนสมควร กกขง แยก หรอยายสตวทอยรวมฝง หรอเคยอยรวมฝงกบสตวทปวยหรอสงสยวาปวยหรอตายไวภายในเขตตามวธการทกำหนด (มาตรา ๑๒)

๓.๓.๒ หนาทและอำนาจของสตวแพทย ๑. รบแจงจากเจาของสตวกรณมกรณสตวปวยหรอตายโดยรวาเปนโรคระบาด

มสตวปวยหรอตายโดยไมรสาเหตในหมบานเดยวกนหรอบรเวณใกลเคยงกน มสตวปวยหรอตาย โดยมอาการคลายคลงกนในระยะเวลาหางกนไมเกนเจดวน และตรวจพสจนวาสตวนนปวยหรอตาย โดยโรคระบาดหรอไม และมคำสงใหเจาของสตวดำเนนการ (มาตรา ๑๑)

๒. ตรวจสตวหรอซากสตว รวมทงออกคำสงเปนหนงสอใหเจาของสตวหรอซากสตวกกขง แยก หรอยายสตวปวยหรอสงสยวาปวยไวภายในเขตตามวธการทกำหนด หรอใหไดรบ การรกษาตามทเหนสมควร ฝงหรอเผาซากสตวนนทงหมดหรอแตบางสวน ณ ททกำหนด ถาการฝงหรอเผาไมอาจทำไดใหทำลายโดยวธอนตามทเหนสมควร กกขง แยก หรอยายสตวทอยรวมฝง หรอเคยอยรวมฝงกบสตวทปวยหรอสงสยวาปวยหรอตายไวภายในเขตตามวธการทกำหนด

๗

หรอใหไดรบการปองกนโรคระบาดตามทเหนสมควร ทำลายสตวทเปนโรคระบาดหรอมเหตอนควรสงสยวาเปนโรคระบาด หรอสตวหรอซากสตวทเปนพาหะของโรคระบาด ตามหลกเกณฑและวธการ ทอธบดประกาศกำหนด กำจดเชอโรคทอาหารสตวหรอซากสตวท เปนพาหะของโรคระบาด ตามวธการทกำหนด ทำความสะอาดและทำลายเชอโรคระบาดในททมเชอโรคระบาดหรอสงสยวา มเชอโรคระบาดตามวธการทกำหนด (มาตรา ๑๓)

๓. รบแจงจากเจาของทดนเมอมสตวทไมปรากฏเจาของปวยหรอตายในทดน ของเจาของทดนโดยรวาเปนโรคระบาดหรอโดยไมรสาเหต และอำนาจทำลายสตวหรอซากสตวนนและสตวหรอซากสตว อนท เปนพาหะของโรคระบาด หรอจดการโดยวธ อนตามท เหนสมควร เพอปองกนมใหโรคระบาดแพรกระจายตอไปในกรณทสตวหรอซากสตวนนเปนโรคระบาดหรอ มเหตอนควรสงสยวาเปนโรคระบาด (มาตรา ๑๔)

๔. อำนาจกกสตวทปวยหรอตายเมอไดรบแจงหรอตรวจพบวามสตวปวยหรอตายโดยรวาเปนโรคระบาดหรอโดยไมรสาเหตในทสาธารณะ หรอในทดนทไมปรากฏเจาของตามทเหนสมควรภายในบรเวณนน และอำนาจทำลายสตวหรอซากสตวนน และสตวหรอซากสตวอน ทเปนพาหะของโรคระบาด หรอจดการโดยวธอนตามทเหนสมควรเพอปองกนมใหโรคระบาดแพรกระจายตอไป (มาตรา ๑๕)

๕. อนญาตเปนหนงสอกรณมการขออนญาตเคลอนยายสตวเมอไดประกาศกำหนดเขตโรคระบาดชวคราว เขตโรคระบาดหรอเขตเฝาระวงโรคระบาด (มาตรา ๑๘)

๖. ออกประกาศหรอสงเปนหนงสอใหเจาของสตวหรอซากสตวแจงจำนวนสตวหรอซากสตว และถาเหนสมควรจะใหนำสตวหรอซากสตวนนมาเพอใหสตวแพทยทำการตรวจโรค เกบตวอยางปองกนโรคระบาด หรอทำเครองหมายประจำตวสตว สงเปนหนงสอใหเจาของสตวหรอซากสตวกกสตวหรอซากสตวไว ณ ทท เหนสมควรตามความจำเปนเพอตรวจโรค เรยกตรวจยานพาหนะ หรอเขาไปในอาคาร หรอสถานทอนใดเพอตรวจโรค เกบตวอยางปองกนโรคระบาด หรอทำเครองหมายประจำตวสตวระหวางพระอาทตยขนและตกหรอในเวลาทำการของอาคาร หรอสถานทนน สงเปนหนงสอใหเจาของยานพาหนะ อาคาร หรอสถานทอนใด ทำความสะอาดและทำลายเชอโรคระบาดหรอพาหะของโรคระบาดในททมเชอโรคระบาดหรอสงสยวามเชอโรคระบาด ตามวธการทกำหนด ตรวจสตวหรอซากสตว หรอสงของใด ๆ ทเปนของกลาง และถกยดหรออายดไว ในกรณทสตวหรอซากสตวดงกลาวเปนโรคระบาดหรอเปนพาหะของโรคระบาด ใหมอำนาจดำเนนการกบสตวหรอซากสตวนนตามระเบยบทอธบดกำหนด ทำลายสงของทมเชอโรคระบาดหรอมเหตอนควรสงสยวามเชอโรคระบาด ตามหลกเกณฑและวธการทอธบดประกาศกำหนด (มาตรา ๔๐)

๓.๓.๓ หนาทและอำนาจของสารวตร ๑. รบแจงจากเจาของสตวกรณมสตวปวยหรอตายโดยรวาเปนโรคระบาด มสตว

ปวยหรอตายโดยไมรสาเหตในหมบานเดยวกน หรอบรเวณใกลเคยงกน มสตวปวยหรอตาย โดยมอาการคลายคลงกนในระยะเวลาหางกนไมเกนเจดวน (มาตรา ๑๑)

๒. ออกคำสงเปนหนงสอใหเจาของสตวกกขง แยก หรอยายสตวปวยหรอสงสยวาปวยไวภายในเขตตามวธการทกำหนด ฝง หรอเผาซากสตวนน ณ ททกำหนด ถาการฝงหรอเผา ไมอาจทำไดใหทำลายโดยวธอนตามทเหนสมควร กกขง แยก หรอยายสตวทอยรวมฝง หรอเคยอยรวมฝงกบสตวทปวยหรอสงสยวาปวยหรอตายไวภายในเขตตามวธการทกำหนด (มาตรา ๑๒)

๘

๓. รบแจงจากเจาของทดนเมอมสตวทไมปรากฏเจาของปวยหรอตายในทดน ของเจาของทดนโดยรวาเปนโรคระบาดหรอโดยไมรสาเหต และมอำนาจกกสตวทปวยหรอตายนนไวตามทเหนสมควรภายในบรเวณนน (มาตรา ๑๔)

๔. อำนาจเขาไปในสำนกงานหรอสถานประกอบการของผรบใบอนญาตเพอตรวจหรอควบคมใหการเปนไปตามพระราชบญญตน เขาไปในอาคาร หรอสถานท อนใด ในกรณทม เหตอนควรสงสยวาจะมการฝาฝนหรอไมปฏบตตามกฎหมาย เพอตรวจคนและยดหรออายดสตว หรอซากสตวทเกยวกบการกระทำความผด หรอพยานหลกฐานอนทเกยวของ หรอจบกมผกระทำความผดโดยไมตองมหมายคน เมอปรากฏความผดซงหนากำลงกระทำในอาคารหรอสถานทนน เมอบคคลทไดกระทำความผดซงหนา ขณะทถกไลจบหนเขาไป หรอมเหตอนแนนแฟนควรสงสย วาไดเขาไปซกซอนตวอยในอาคารหรอสถานทนน เมอมพยานหลกฐานตามสมควรวาสตวหรอ ซากสตวทเกยวกบการกระทำความผดตามพระราชบญญตน หรอพยานหลกฐานอนทเกยวของ ไดซอนหรออยในอาคารหรอสถานทนนประกอบกบตองมเหตอนควรเชอวาเนองจากการเนนชา กวาจะเอาหมายคนมาได สตวหรอซากสตวหรอพยานหลกฐานนนจะถกโยกยาย ทำลาย หรอทำใหเปลยนสภาพไปจากเดม เมอผจะตองถกจบเปนเจาของอาคารหรอสถานท และการจบนนมหมายจบหรอจบไดโดยไมตองมหมายตามทประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาบญญตไว สงเจาของหรอผควบคมยานพาหนะใหหยดหรอจอด เพอตรวจหรอควบคมให การเปนไปตามกฎหมาย หรอเพอตรวจคนยานพาหนะในกรณทมเหตอนควรสงสยวาจะมการฝาฝนหรอไมปฏบตตามพระราชบญญตน จบกมผกระทำความผดโดยไมตองมหมายจบ เมอปรากฏวามการกระทำความผด ซงหนา หรอมเหตอนทประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาบญญตไว เพอสงพนกงานสอบสวนดำเนนการตอไปตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา ตรวจสตวหรอซากสตว เอกสาร หรอพยานหลกฐานอนทเกยวของหรอในกรณทมเหตอนควรสงสยวาจะมการฝาฝนหรอไมปฏบตตามพระราชบญญตน ยดหรออายดสตวหรอซากสตว ยานพาหนะ เอกสาร หรอพยานหลกฐานอน ท เกยวของกบการกระทำความผดและมอำนาจสอบถามขอเทจจรง หรอเรยกเอกสารหรอพยานหลกฐานอนทเกยวของจากเจาของอาคารหรอสถานท หรอเจาของหรอผควบคมยานพาหนะนน (มาตรา ๔๑)

๕. อำนาจยดหรออายดสตวหรอซากสตวทนำเขาหรอนำผานราชอาณาจกร เมอสตวหรอซากสตวดงกลาวมเหตอนควรสงสยวาเปนโรคระบาดหรอเปนพาหะของโรคระบาด (มาตรา ๔๒)

๓.๓.๔ หนาทของเจาของทดน แจงตอพนกงานเจาหนาท สารวตร หรอสตวแพทยภายในเวลาสบสองชวโมง

เมอมสตวทไมปรากฏเจาของปวยหรอตายในทดนของตนนบแตเวลาททราบวาสตวปวยหรอตาย ๓.๔ พระราชบญญตโรคตดตอ พ.ศ. ๒๕๕๘ ไดกำหนดหลกเกณฑเพอควบคม

และกำกบดแลโรคตดตอเพอปองกนโรคตดตอไมใหแพรกระจายไปในวงกวางและเพอคมครองสขภาพอนามยของประชาชน โดยกำหนดกลไกทสำคญในการควบคมกำกบดแลดานโรคตดตอไว ดงตอไปน

๑. ใหอธบดโดยคำแนะนำของคณะกรรมการดานวชาการมอำนาจประกาศชอ อาการสำคญ และสถานททมโรคระบาด และแจงใหเจาพนกงานควบคมโรคตดตอทราบ รวมทงประกาศยกเลกเมอสภาวการณของโรคนนสงบลงหรอกรณมเหตอนสมควร (มาตรา ๖)

๙

๒. กำหนดหนาทและอำนาจของคณะกรรมการในการกำหนดนโยบาย วางระบบ และแนวทางปฏบตในการเฝาระวง ปองกน และควบคมโรคตดตอ เพอใหหนวยงานของรฐ คณะกรรมการโรคตดตอจงหวด และคณะกรรมการโรคตดตอกรงเทพมหานครดำเนนการ พจารณาใหความเหนชอบแผนปฏบตการเฝาระวง ปองกน และควบคมโรคตดตอหรอโรคระบาดและเสนอคณะรฐมนตรใหความเหนชอบ ใหคำปรกษา แนะนำ และประสานงานแกหนวยงานของรฐและเอกชนเกยวกบการเฝาระวง ปองกน และควบคมโรคตดตอ ตดตาม ประเมนผล และตรวจสอบ การดำเนนงานของหนวยงานของรฐ คณะกรรมการโรคตดตอจงหวด และคณะกรรมการโรคตดตอกรงเทพมหานคร เพอใหปฏบตตามแผนปฏบตการเฝาระวง ปองกน และควบคมโรคตดตอหรอ โรคระบาดทคณะรฐมนตรใหความเหนชอบ (มาตรา ๑๔)

๓ . กำหนดหนาทของกรมควบคมโรค โดยใหกรมควบคมโรคเปนสำนกงานเลขานการของคณะกรรมการ คณะกรรมการดานวชาการ และคณะอนกรรมการ รบผดชอบงานธรการ โดยใหมหนาทและอำนาจเปนหนวยงานกลางในการดำเนนการเกยวกบการพจารณา เสนอนโยบาย และวางระบบในการเฝาระวง ปองกน และควบคมโรคตดตอ จดทำระบบในการ เฝาระวงโรคตดตออนตราย โรคตดตอทตองเฝาระวง และโรคระบาดเพอเสนอตอคณะกรรมการ จดทำแผนปฏบตการเฝาระวง ปองกน และควบคมโรคตดตอหรอโรคระบาดเพอเสนอตอคณะกรรมการ เปนศนยขอมลกลางในการประชาสมพนธหรอเผยแพรขอมลและขาวสารเกยวกบ การเฝาระวง การปองกน และการควบคมสภาวการณของโรคตดตอและโรคระบาด เปนหนวยงานประสานงานในการตดตาม ประเมนผล และตรวจสอบการดำเนนการของคณะกรรมการโรคตดตอจงหวด และคณะกรรมการโรคตดตอกรงเทพมหานครเกยวกบการดำเนนการตามแผนปฏบตการ เฝาระวง ปองกน และควบคมโรคตดตอหรอโรคระบาดทคณะกรรมการใหความเหนชอบเพอเสนอตอคณะกรรมการ ปฏบตการ ประสานการปฏบต ใหการสนบสนนและชวยเหลอหนวยงานของรฐ และเอกชนใหเกดการปฏบตการตามนโยบายและแผนการเฝาระวง ปองกน และควบคมโรคตดตอ สงเสรม สนบสนน และประสานงานทางดานวชาการ เวชภณฑและวสดอปกรณในการเฝาระวง ปองกน ควบคม หรอวนจฉย เกยวกบโรคตดตอ ปฏบตการอนใดตามทคณะกรรมการ คณะกรรมการดานวชาการ หรอคณะอนกรรมการมอบหมาย (มาตรา ๑๙)

๔. กำหนดหนาทและอำนาจของคณะกรรมการโรคตดตอจงหวด โดยใหมหนาท และอำนาจดำเนนการตามนโยบาย ระบบ และแนวทางปฏบตในการเฝาระวง ปองกน และควบคมโรคตดตอทคณะกรรมการกำหนด จดทำแผนปฏบตการเฝาระวง ปองกน และควบคมโรคตดตออนตราย โรคตดตอทตองเฝาระวง หรอโรคระบาดในเขตพนทจงหวด รายงานสถานการณโรคตดตอหรอโรคทยงไมทราบสาเหตทอาจเปนโรคระบาดซงเกดขนในเขตพนทจงหวดตออธบด สนบสนน สงเสรม ตดตาม และประเมนผลการปฏบตของหนวยงานทเกยวของภายในจงหวดแลวรายงานตอคณะกรรมการ แตงตงคณะทำงานประจำชองทางเขาออกในกรณทจงหวดนนมดานควบคมโรคตดตอระหวางประเทศ เรยกใหบคคลใด ๆ มาใหขอเทจจรงหรอแสดงความคดเหน หรอใหจดสงขอมลหรอเอกสารใด ๆ ทจำเปนหรอขอคดเหนมาเพอใชประกอบการพจารณา ดำเนนการอนใดทเกยวกบ การควบคมโรคตดตอตามทคณะกรรมการหรอผวาราชการจงหวดมอบหมาย หรอตามทบญญตไว ในพระราชบญญตน (มาตรา ๒๒)

๕. กำหนดหนาทและอำนาจของคณะทำงานประจำชองทางเขาออกใหมอำนาจหนาทในเขตพนทรบผดชอบในการจดทำแผนปฏบตการเฝาระวง ปองกน ควบคมโรคตดตอระหวาง

๑๐

ประเทศและแผนเตรยมพรอมรบสถานการณฉกเฉนดานสาธารณสข ประสาน สนบสนน และตดตามประเมนผลการดำเนนงานตามแผนดงกลาว จดทำแผนการตดตอสอสารกบหนวยงานทเกยวของกบการเฝาระวง ปองกน และควบคมโรคตดตอระหวางประเทศและดำเนนการอนใดทเกยวกบการ เฝาระวง ปองกน และควบคมโรคตดตอตามทคณะกรรมการหรอคณะกรรมการโรคตดตอจงหวดมอบหมาย (มาตรา ๒๔)

๖. กำหนดหนาทและอำนาจของคณะกรรมการโรคตดตอกรงเทพมหานคร ใหมหนาทและอำนาจในการดำเนนการตามนโยบาย ระบบ และแนวทางปฏบตในการเฝาระวง ปองกน และควบคมโรคตดตอทคณะกรรมการกำหนด จดทำแผนปฏบตการเฝาระวง ปองกน และควบคมโรคตดตออนตราย โรคตดตอทตองเฝาระวงหรอโรคระบาดในเขตพนทกรงเทพมหานคร รายงานสถานการณโรคตดตอหรอโรคทยงไมทราบสาเหตทอาจเปนโรคระบาดซงเกดขนในเขตพนทกรงเทพมหานครตออธบด สนบสนน สงเสรม ตดตาม และประเมนผลการปฏบตงานของหนวยงาน ทเกยวของภายในกรงเทพมหานคร แลวรายงานตอคณะกรรมการ แตงตงคณะทำงานประจำ ชองทางเขาออก เรยกใหบคคลใด ๆ มาใหขอเทจจรงหรอแสดงความคดเหน หรอใหจดสงขอมล หรอเอกสารใด ๆ ทจำเปนหรอขอคดเหนมาเพอใชประกอบการพจารณา ดำเนนการอนใดทเกยวกบ การควบคมโรคตดตอตามทคณะกรรมการหรอผวาราชการกรงเทพมหานครมอบหมาย (มาตรา ๒๘)

๗. กำหนดหนาทใหบคคลตาง ๆ มหนาทแจงตอเจาพนกงานควบคมโรคตดตอ ในกรณทมโรคตดตออนตราย โรคตดตอทตองเฝาระวง หรอโรคระบาดเกดขน ไดแก เจาบาน หรอผควบคมดแลบาน หรอแพทยผทำการรกษาพยาบาลในกรณทพบผทเปนหรอมเหตอนควรสงสยวาเปนโรคตดตอดงกลาวเกดขนในบาน ผรบผดชอบในสถานพยาบาล ในกรณทพบผท เปนหรอ มเหตอนควรสงสยวาเปนโรคตดตอดงกลาวเกดขนในสถานพยาบาล ผทำการชนสตรหรอผรบผดชอบในสถานททไดมการชนสตร ในกรณทไดมการชนสตรทางการแพทยหรอทางการสตวแพทยตรวจพบวาอาจมเชออนเปนเหตของโรคตดตอดงกลาว เจาของ หรอผควบคมสถานประกอบการหรอสถานทอนใด ในกรณทพบผทเปนหรอมเหตอนควรสงสยวาเปนโรคตดตอดงกลาวเกดขนในสถานทนน (มาตรา ๓๑)

๘. กำหนดหนาท ของพนกงานควบคมโรคตดตอกรณม เหตสงสย มขอมล หรอหลกฐานวามโรคตดตออนตราย โรคตดตอทตองเฝาระวง หรอโรคระบาด ในการแจงใหคณะกรรมการโรคตดตอจงหวดหรอคณะกรรมการโรคตดตอกรงเทพมหานครทราบ และรายงานขอมลนนใหกรมควบคมโรคทราบโดยเรว และอำนาจทจะดำเนนการเองหรอออกคำสงเปนหนงสอ ใหผทเปนหรอมเหตอนควรสงสยวาเปนโรคตดตออนตรายหรอโรคระบาด หรอผทเปนผสมผสโรค หรอเปนพาหะมารบการตรวจหรอรกษา หรอรบการชนสตรทางการแพทย และเพอความปลอดภย อาจดำเนนการโดยการแยกกก กกกน หรอคมไวสงเกต ณ สถานทซงเจาพนกงานควบคมโรคตดตอกำหนด จนกวาจะไดรบการตรวจและการชนสตรทางการแพทยวาพนระยะตดตอของโรคหรอสนสดเหตอนควรสงสย ทงน หากเปนสตวใหเจาของหรอผครอบครองสตว เปนผนำสตวมารบการตรวจ หรอรกษา หรอรบการชนสตรทางการแพทย ใหผทมความเสยงทจะตดโรคไดรบการสรางเสรมภมคมกนโรค ตามวน เวลา และสถานท ซงเจาพนกงานควบคมโรคตดตอกำหนด เพอมใหโรคตดตออนตรายหรอโรคระบาดแพรออกไป ทงน หากเปนสตวใหเจาของหรอผครอบครองสตวเปนผนำสตวมารบการปองกนโรค ใหนำศพหรอซากสตวซงตายหรอมเหตอนควรสงสยวาตายดวยโรคตดตออนตรายหรอโรคระบาดไปรบการตรวจ หรอจดการทางการแพทย หรอจดการดวยประการอนใด

๑๑

เพอปองกนการแพรของโรค ใหเจาของ ผครอบครอง หรอผพกอาศยในบาน โรงเรอน สถานท หรอพาหนะทมโรคตดตออนตรายหรอโรคระบาดเกดขน กำจดความตดโรคหรอทำลายสงใด ๆ ทม เชอโรคตดตอหรอมเหตอนควรสงสยวามเชอโรคตดตอ หรอแกไขปรบปรงการสขาภบาล ใหถกสขลกษณะ เพอการควบคมและปองกนการแพรของโรค ทงน ผทไดรบคำสงตองดำเนนการ ตามคำสงดงกลาวจนกวาเจาพนกงานควบคมโรคตดตอจะมคำสงยกเลกใหเจาของ ผครอบครอง หรอผพกอาศยในบาน โรงเรอน สถานท หรอพาหนะทมโรคตดตออนตรายหรอโรคระบาดเกดขน ดำเนนการเพอการปองกนการแพรของโรคดวยการกำจดสตว แมลง หรอตวออนของแมลงท เปนสาเหตของการเกดโรคตดตออนตรายหรอโรคระบาด หามผใดกระทำการหรอดำเนนการใด ๆ ซงอาจกอใหเกดสภาวะทไมถกสขลกษณะซงอาจเปนเหตใหโรคตดตออนตรายหรอโรคระบาด แพรออกไป หามผใดเขาไปหรอออกจากทเอกเทศ เวนแตไดรบอนญาตจากเจาพนกงานควบคมโรคตดตอ เขาไปในบาน โรงเรอน สถานท หรอพาหนะทมหรอสงสยวามโรคตดตออนตรายหรอ โรคระบาดเกดขนเพอเฝาระวง ปองกน และควบคมมใหมการแพรของโรค โดยเจาพนกงานควบคมโรคตดตอตองทำการสอบสวนโรคและหากพบวามโรคตดตออนตรายหรอโรคระบาดเกดขนใน เขตพนท ใด ให เจาพนกงานควบคมโรคตดตอแจงตอคณะกรรมการโรคตดตอจงหวดหรอคณะกรรมการโรคตดตอกรงเทพมหานคร แลวแตกรณ และรายงานขอมลนนใหกรมควบคมโรคทราบโดยเรว (มาตรา ๓๔)

๙. กำหนดหนาทและอำนาจของผวาราชการจงหวดโดยความเหนชอบของคณะกรรมการโรคตดตอจงหวด หรอผวาราชการกรงเทพมหานครโดยความเหนชอบของคณะกรรมการโรคตดตอกรงเทพมหานคร ในกรณทมเหตจำเปนเรงดวนเพอเปนการปองกนการแพรของโรคตดตออนตรายหรอโรคระบาด มอำนาจในพนทความรบผดชอบของตน ในการสงใหผทเปนหรอมเหตอนควรสงสยวาเปนโรคตดตออนตรายหรอโรคระบาดหยดการประกอบอาชพเปนการชวคราว สงหามผท เปนหรอมเหตอนควรสงสยวาเปนโรคตดตออนตรายหรอโรคระบาดเขาไป ในสถานทชมนมชน โรงมหรสพ สถานศกษา หรอสถานทอนใด เวนแตไดรบอนญาตจากเจาพนกงานควบคมโรคตดตอ (มาตรา ๓๕)

๑๐. ในกรณทพบวาผเดนทางเปนหรอมเหตอนควรสงสยวาเปนโรคตดตออนตรายโรคระบาด หรอพาหะนำโรค ใหเจาพนกงานควบคมโรคตดตอประจำดานควบคมโรคตดตอระหวางประเทศมอำนาจสงใหบคคลดงกลาวถกแยกกก กกกน คมไวสงเกต หรอไดรบการสรางเสรมภมคมกนโรค (มาตรา ๔๒)

โดยในปจบน โรคพษสนขบาไดรบการประกาศใหเปนโรคตดตอทตองเฝาระวง ตามประกาศกระทรวงสาธารณสข เรอง ชอและอาการสำคญของโรคตดตอทตองเฝาระวง พ.ศ. ๒๕๕๙ ซงเมอมโรคตดตอทตองเฝาระวงเกดขนหรอมเหตสงสยวาเกดขน ใหผรบผดชอบ ในสถานพยาบาล ผทำการชนสตรหรอผรบผดชอบในสถานททไดมการชนสตรมหนาทตองแจงตอ เจาพนกงานควบคมโรคตดตอสงกดสำนกงานสาธารณสขจงหวด หรอเจาพนกงานควบคมโรคตดตอสงกดสำนกอนามยกรงเทพมหานคร โดยหลกเกณฑและวธการแจงใหเปนไปตามประกาศกระทรวงสาธารณสข เรอง หลกเกณฑและวธการแจงในกรณทมโรคตดตออนตราย โรคตดตอทตองเฝาระวง หรอโรคระบาดเกดขน พ.ศ. ๒๕๖๐

๑๒

๓.๕ พระราชบญญตสถานพยาบาลสตว พ.ศ. ๒๕๓๓ กำหนดใหผดำเนนการมหนาทจดทำสถตสตวปวยจากหลกฐานการบำบดโรคสตว

ยนตอพนกงานเจาหนาทตามแบบและระยะเวลาทอธบดกำหนด (มาตรา ๒๙) ๓.๖ พระราชบญญตการสาธารณสข พ.ศ. ๒๕๓๕ ไดกำหนดหลกเกณฑเกยวกบ

มาตรการกำกบดแลและปองกนเกยวกบอนามยสงแวดลอมเพอสขอนามยทดของประชาชนไว โดยกำหนดหนาทใหแกเจาพนกงานทองถนในกรณทพบสตวในทหรอทางสาธารณะโดยไมปรากฏเจาของ ใหเจาพนกงานทองถนมอำนาจกกสตวดงกลาวไวเปนเวลาอยางนอยสามสบวน เมอพนกำหนดแลวยงไมมผใดมาแสดงหลกฐานการเปนเจาของเพอรบสตวคน ใหสตวนนตกเปนของราชการสวนทองถน และในกรณทปรากฏวาสตวท เจาพนกงานทองถนพบนนเปนโรคตดตออนอาจ เปนอนตรายตอประชาชน ใหเจาพนกงานทองถนมอำนาจทำลายหรอจดการตามทเหนสมควรได (มาตรา ๓๐) และเพอประโยชนในการรกษาสภาวะความเปนอยท เหมาะสมกบการดำรงชพ ของประชาชนในทองถนหรอเพอปองกนอนตรายจากเชอโรคทเกดจากสตว ใหราชการสวนทองถน มอำนาจออกขอบญญตทองถนกำหนดใหสวนหนงสวนใดหรอทงหมดของพนทในเขตอำนาจ ของราชการสวนทองถนนนเปนเขตควบคมการเลยงหรอปลอยสตวได

๓.๗ พระราชบญญตระเบยบบรหารราชการกรงเทพมหานคร พ.ศ. ๒๕๒๘ ไดกำหนดหนาทและอำนาจของกรงเทพมหานครในเรองการสาธารณสขและการควบคมการเลยงสตวไวในมาตรา ๘๙ นอกจากน ยงมขอบญญตกรงเทพมหานคร เรอง ควบคมการเลยงสตวหรอ ปลอยสตว พ.ศ. ๒๕๓๕ กำหนดใหกรงเทพมหานครเปนเขตควบคมการเลยงและปลอยสนข กลาวคอ ใหสนขเปนสตวทตองควบคม และกำหนดหนาทของเจาของสตวใหมหนาทดำเนนการ ดงตอไปน

๑. หามทำการเลยงสตวหรอปลอยสตวทตองควบคมในทหรอทางสาธารณะในเขตกรงเทพมหานครโดยเดดขาด เวนแตเพอการรกษาโรคเจบปวยหรอสรางเสรมภมคมกนโรคของสตว เพอกจกรรมใด ๆ ทกรงเทพมหานครประกาศกำหนดพนทสวนหนงสวนใดใหเลยง โดยมกำหนดระยะเวลาทแนนอนเปนการเฉพาะ เพอการยายถนทอยของเจาของสตว และการปลอยสตวเพอ การกศลหรอจารตประเพณโดยไดรบอนญาตจากกรงเทพมหานคร หรอในพระราชพธหรอพธกรรมทางศาสนาตามประกาศของทางราชการ

๒. จดใหมสถานทเลยงสตวทมนคงแขงแรงตามความเหมาะสมแกประเภทและ ชนดของสตวโดยมขนาดเพยงพอแกการดำรงชวตของสตว มแสงสวางและการระบายอากาศ ทเพยงพอ มระบบการระบายนำและกำจดสงปฏกลใหถกสขลกษณะ รกษาสถานทเลยงสตวใหสะอาดอยเสมอ จดเกบสงปฏกลใหถกสขลกษณะเปนประจำ ไมปลอยใหเปนทสะสมหมกหมมจนเกด กลนเหมนรบกวนผทอยบรเวณใกลเคยง

๓. กำจดซากสตวและมลสตวใหถกสขลกษณะเพอปองกนมใหเปนแหลงเพาะพนธแมลงหรอสตวนำโรคเมอสตวตายลง โดยวธทไมกอเหตรำคาญจากกลน ควน และไมเปนเหตใหเกดการปนเปอนของแหลงนำ

๔. จดใหมการสรางภมคมกนโรคในสตวเพอปองกนอนตรายจากเชอโรคทเกดจากสตว ๕ . เลยงสตวภายในสถานท เลยงสตวของตน ไมปลอยใหสตวอยนอกสถานท

เล ยงสตว โดยปราศจากการควบคม กรณ เปนสตวดรายจะตองเล ยงในสถานทหรอกรงทบคคลภายนอกเขาไปไมถงตวสตวและมปายเตอนใหระมดระวงโดยสงเกตไดอยางชดเจน และไมนำ

๑๓

สตวเลยงออกมานอกสถานทเลยงสตวของตนเวนแตไดปฏบตตามระเบยบกรงเทพมหานครวาดวยการนำสตวออกนอกสถานทเลยงสตว

๖. ควบคมดแลสตวของตนมใหกออนตรายหรอเหตรำคาญแกผอน ๗. แยกกกสตวนนไวตางหาก ในกรณทมเหตอนควรสงสยวาสตวทเลยงนนเปนโรค

อนอาจเปนอนตรายแกสขภาพของบคคลทวไป และแจงใหกองสตวแพทยสาธารณสข สำนกอนามย หรอสำนกงานเขตทองททราบ และตองปฏบตตามคำแนะนำของสตวแพทย

๓.๘ พระราชบญญตสภาตำบลและองคการบรหารสวนตำบล พ.ศ. ๒๕๓๗ ไดกำหนดหนาทขององคการบรหารสวนตำบลใหมหนาทรกษาความสะอาดทสาธารณะ รวมทงกำจดมลฝอยและสงปฏกล และปองกนโรคและระงบโรคตดตอไว (มาตรา ๖๗)

๓.๙ พระราชบญญตเทศบาล พ.ศ. ๒๔๙๖ ไดบญญตอำนาจหนาทของเทศบาล โดยกำหนดใหเทศบาลตำบล เทศบาลเมอง และเทศบาลนครมหนาทในการปองกนและระงบโรคตดตอ (มาตรา ๕๐ (๔) มาตรา ๕๓ และมาตรา ๕๖ (๑) และ (๓))

๓.๑๐ พระราชบญญตกำหนดแผนและขนตอนการกระจายอำนาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถน พ.ศ. ๒๕๔๒ กำหนดใหเทศบาล เมองพทยาและองคการบรหารสวนตำบล มอำนาจและหนาท ในการจดทำบรการสาธารณะท เกยวกบการสาธารณสขเพอประโยชน ของประชาชนในทองถนของตน (มาตรา ๑๖) อยางไรกด ในปจจบนยงไมไดมการถายโอนภารกจเกยวกบการดำเนนการในเรองการปองกนและควบคมโรคพษสนขบาไวในแผนปฏบตการกำหนดขนตอนการกระจายอำนาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถน ๔. ตวอยางกฎหมายตางประเทศเกยวกบการปองกนและแกไขปญหาโรคพษสนขบา

ผเขยนไดศกษากฎหมายตางประเทศเพอทราบแนวทางการปองกนและแกไขปญหาโรคพษสนขบาในตางประเทศ และเพอเปนแนวทางในการปรบปรงและแกไขปญหานในประเทศไทยตอไปในอนาคต โดยไดศกษากฎหมายของสหราชอาณาจกร สหรฐอเมรกา ประเทศญปน สาธารณรฐฟลปปนส และสาธารณรฐเคนยา โดยไดศกษากฎหมายเฉพาะเกยวกบโรคพษสนขบาเปนหลก มรายละเอยดของกฎหมายในแตละประเทศ ดงตอไปน

๔.๑ สหราชอาณาจกร สหราชอาณาจกรมกฎหมายโรคพษสนขบา (Rabies Act 1974 และ The Rabies

(Control) Order 1974) และกฎหมายโรคสตว (The Disease of Animal Act 1950) และกฎหมายโรคพษสนขบาเกยวกบการนำเขาสนข แมว และสตวเลยงลกดวยนมอน (The Rabies (Importation of Dogs, Cats and other Mammals) Order 1974) มวตถประสงคเพอควบคมและกำจดโรค พษสนขบาและกำหนดเงอนไขในการนำเขาสนข แมว และสตวเลยงลกดวยนมอน

๔ .๑ .๑ กฎหมายโรคพษสนขบา (Rabies Act 1974 และ The Rabies (Control) Order 1974) มสาระสำคญทนาสนใจ ดงตอไปน ๑. กำหนดสตวควบคมตามกฎหมายนใหหมายความรวมถงสตวเลยงลกดวยนมหลายชนด เชน สนข แมว หม สกงค แพนดา หม สงโต เสอดาว เสอ หม ฮปโป แพะ แกะ คางคาว ชาง หม โคลา มา มาลาย แรด จงโจ ลง หน แฮมสเตอร เปนตน

๑๔

๒. กำหนดหนาทใหบคคลใด ๆ ททราบหรอมเหตอนควรสงสยวาสตวใดตดเชอ โรคพษสนขบาหรอตายดวยโรคพษสนขบาในการแจงใหเจาพนกงานทองถนหรอตำรวจทราบถง เหตดงกลาว และใหเจาพนกงานทองถนหรอตำรวจแจงเหตใหสตวแพทยประจำทองททราบโดยเรว กรณมสตวของบคคลใดตดเชอโรคพษสนขบาหรอตายดวยโรคพษสนขบา ใหเจาของหรอผครอบครองสตวนนแยกเกบสตวหรอซากสตวนนไวใหหางไกลจากสตวอน

๓. กำหนดหลกเกณฑการประกาศใหพนทใดเปนสถานทตดเชอโรคพษสนขบา เมอมการแจงการตดเชอโรคพษสนขบาหรอสงสยวามการตดเชอโรคพษสนขบาตาม ๒ . มการตาย ของสตวใด ๆ เกดขน หรอมเหตอนควรสงสยวามการตดเชอโรคพษสนขบาข น หรอมการตดเชอ โรคพษสนขบาในระยะเวลา ๕๖ วนทผานมาในสถานทใด ใหผตรวจการ (สารวตร) ตามกฎหมายประกาศใหสถานทนนเปนเขตตดเชอโรคพษสนขบา และกำหนดใหสตวทอยในสถานทนนจะตอง ถกแยกกกขงอยในสถานทนนตามทพนกงานเจาหนาทเหนสมควร และหามบคคลใด ๆ เขาไปในสถานทดงกลาวเวนแตจะไดรบอนญาตจากพนกงานเจาหนาท หามสตวใด ๆ เขาไปอยอาศย หรอยายออกจากสถานทดงกลาวเวนแตไดรบอนญาตจากพนกงานเจาหนาท หามเคลอนยายซากสตว ออกจากสถานทดงกลาวเวนแตไดรบอนญาตจากพนกงานเจาหนาท และกำหนดวธการทำลาย ซากสตวดงกลาวใหเปนไปตามวธการทสตวแพทยกำหนด

๔. กำหนดหนาทใหเจาของ ผครอบครองดแลสตว เจาของหรอผครอบครองสถานทแจงตอพนกงานเจาหนาทโดยเรวในกรณทมสตวตายในสถานททประกาศใหเปนเขตตดเชอ

๕. สงของเครองใชของสตวตดเชอหรอทสงสยวาตดเชอหรอทสมผสใกลชดกบสตวตดเชอ เชน คอกหรอทใสมลสตวจะตองถกทำลายจากสถานททประกาศเปนเขตตดเชอ เวนแตจะไดรบอนญาตจากพนกงานเจาหนาทเปนอยางอน

๖. กำหนดหนาท ให เจาของหรอผครอบครองเคหสถานในสถานททประกาศ เปนเขตตดเชอ มหนาทตองทำสถานทดงกลาวใหเปนเขตปลอดเชอโดยวธการทพนกงานเจาหนาทกำหนด หากเจาของหรอผครอบครองเคหสถานไมปฏบตดงกลาว ใหพนกงานเจาหนาทมอำนาจ เขาไปดำเนนการดงกลาวแทนไดโดยเจาของหรอผครอบครองเคหสถานตองรบผดชอบคาใชจาย

๗. กรณมการแจงการตดเชอโรคพษสนขบาตาม ๒. หรอสตวแพทยมเหตอนควรสงสยวามโรคพษสนขบาเกดขนในทองทใด ใหมการสอบสวนเบองตนวาโรคพษสนขบายงคงมอยหรอไม และใหมอำนาจสอบถามขอมลรวมทงตรวจรางกายสตววาสตวนนตดเชอโรคพษสนขบาหรอไม

๘. กำหนดอำนาจของพนกงานเจาหนาทตามกฎหมาย ในการเขาไปในสถานทใด ๆ ของเอกชนเพอปฏบตตามกฎหมาย นำสตวทตดเชอ สงสยวาตดเชอ หรอทสมผสใกลชดกบสตว ทตดเชอและมเหตอนควรสงสยวาอาจตดเชอไปอยในความควบคมของพนกงานเจาหนาทเพอสงเกตอาการและทดสอบวาสตวดงกลาวตดเชอโรคพษสนขบาหรอไม และสตวนนอาจถกกำจดโดยเจาของสตวหรอในนามของเจาของสตวภายหลงเจาของแสดงเจตจำนงตอพนกงานเจาหนาท

๙. กำหนดหนาทของเจาของหรอผครอบครองเคหสถานทมสตวทตดเชอ สงสยวาตดเชอ หรอสมผสอยางใกลชดกบสตวทตดเชอหรอสงสยวาตดเชอโรคพษสนขบา ในการใหขอมล แกพนกงานเจาหนาท รวมทงอำนวยความสะดวกแกพนกงานเจาหนาทในการเกบตวอยางสงสงตรวจจากสตวนนเพอนำไปตรวจวเคราะหหาการตดเชอทางหองปฏบตการ

๑๕

๑๐. กำหนดอำนาจของรฐมนตรในการยนขอเสนอฆาสตวหรอกกขงสตวดงกลาว ไวเพอฆา โดยใหพนกงานเจาหนาทสงขอเสนอฆาสตวดงกลาวใหแกเจาของหรอบคคลทครอบครองสตวนน เพอใหบคคลดงกลาวยอมรบขอเสนอนน โดยเจาของหรอบคคลทครอบครองสตวนนมหนาทตองแยกขงสตวดงกลาวไวในเคหสถานและจะตองไมเคลอนยายสตวนน

๑๑. กำหนดอำนาจของรฐมนตรในการประกาศใหทองท ใดเปนเขตตดเชอ โรคพษสนขบา เมอพบการตดเชอโรคพษสนขบาหรอมเหตอนควรสงสยวามการตดเชอโรคพษสนขบา หรอพบการตดเชอโรคพษสนขบาภายในระยะเวลาหกเดอนทผานมา และมอำนาจในการประกาศกำหนดโซนทเปนเขตควบคมตามประกาศเขตตดเชอ และประกาศมาตรการเกยวกบสตวประเภทอนนอกจากสนขและแมวตามความเหมาะสมกบสถานการณของโรค และอำนาจในการยกเลกการประกาศเขตตดเชอเมอสถานการณสนสดลง

๑๒. อำนาจของรฐมนตรในการใหมการทำลายสนขปาในเขตทประกาศใหเปน เขตตดเชอ โดยกำหนดใหพนกงานเจาหนาทมอำนาจเขาไปทดนใด ๆ เพอการนำสนขปาออกมาทำลาย และเลอกวธการทำลายตามทเหนสมควรได โดยมใหถอวาการกระทำดงกลาวเปนการทำผดกฎหมาย โดยกอนกระทำการดงกลาวจะตองแจงใหเจาของ ผครอบครอง หรอผอยในทดนดงกลาวทราบถงการกระทำดงกลาวรวมถงวธการทจะใชดวย และหามบคคลใด ๆ ขดขวางการกระทำดงกลาวและหามยงเกยวกบซากสตวททำลายแลวนน

๑๓. กำหนดอำนาจของพนกงานเจาหนาทในการออกคำสงหามทำกจกรรมพกผอนหยอนใจตาง ๆ อนอาจทำใหเชอโรคพษสนขบาแพรกระจายโดยทำเปนหนงสอยนตอบคคลตามทกฎหมายกำหนด

๔.๑.๒ กฎหมายโรคสตว (The Disease of Animal Act 1950) และกฎหมายโรคพษสนขบา (เกยวกบการนำเขาสนข แมว และสตวเลยงลกดวยนมอน (The Rabies (Importation of Dogs, Cats and other Mammals) Order 1974 มสาระสำคญทนาสนใจ ดงตอไปน

๑. กำหนดสตวควบคมตามกฎหมายนใหหมายความรวมถงสตวเลยงลกดวยนมหลายชนด เชน สนข แมว คางคาว หม แรคคน ไฮยนา สกงค สนขปา แพนดา สงโต เสอดาว เสอ ฮปโป กระตาย ชาง หมโคลา ลง หน แฮมสเตอร หม ฮปโป อฐ ชาง มา แพะ แกะ เปนตน

๒ . กรณการนำเขาสตวจากประเทศทม โรคพษสนขบา หากรฐมนตรเหนวา กรณมความจำเปนจะตองปองกนการนำเขามาซงโรคในสหราชอาณาจกร รฐมนตรอาจสงหาม การนำเขาสตวจากประเทศดงกลาวโดยคำสงหามนำเขานนมระยะเวลายสบแปดวน

๓. หามนำเขาสตวจากตางประเทศ เวนแตจะไดรบอนญาตจากรฐมนตร และสตวนนไดถกแยกกกขงเปนระยะเวลาไมนอยกวาหกเดอนกอนนำสตวนนเขาประเทศ กรณคางคาว แวมไพร ไดกำหนดหลกเกณฑการกกขงหรอแยกขงสตวเปนพเศษโดยใหสตวดงกลาวตองอยภายใตการแยกกกขงตลอดชวต โดยเจาของสตวเปนผรบผดชอบคาใชจายทเกดขน กรณสตวอน เชน สนข แมว หม แรคคน ไฮยนา สกงค สนขปา แพนดา สงโต เสอดาว เสอ กระตาย ชาง หมโคลา ลง หนแฮมสเตอร หม สตวนนจะตองถกแยกขงทนททมาถงสหราชอาณาจกร โดยกำหนดระยะเวลากกขงไมนอยกวาหกเดอนและเจาของสตวเปนผรบผดชอบคาใชจาย ทงน รฐมนตรมอำนาจอนญาตใหขงสตวสองตวหรอมากกวานนไวรวมกนไดโดยกำหนดหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขไวในคำสงอนญาตนนดวย

๑๖

๔. กรณพบโรคพษสนขบาเกดขนในสถานททไดรบอนญาตใหกกขงใดหรอกรณ มเหตอนควรสงสยวาสตวอาจตดเชอโรคพษสนขบา ใหรฐมนตรมอำนาจออกคำสงเปนหนงสอ ใหสตวแพทย หรอแพทยทไดขนทะเบยนเปนผเชยวชาญเปนผกำกบดแลสถานทกกขงสตวดงกลาว และรฐมนตรมอำนาจออกคำสงใหกกขงสตวนนเปนระยะเวลามากกวาทกฎหมายกำหนดไวโดยคำนงถงสถานการณตามทกำหนดไวในคำสงนน ๆ กได

๕. กำหนดหลกเกณฑการฉดวคซนโรคพษสนขบาในสนขและแมวเมอสตวนน อยระหวางถกกกขงหรอแยกขงตาม ๓. โดยเจาของสตวนนเปนผรบผดชอบคาใชจาย

๖. กำหนดหลกเกณฑควบคมการเคลอนยายสตวและการนำสตวผานสหราชอาณาจกร

๔.๒ สหรฐอเมรกา เนองจากสหรฐอเมรกามรปแบบการปกครองเปนแบบสหพนธรฐ ซงในแตละรฐจะม

อำนาจในการตรากฎหมายเปนของตนเอง กฎหมายเกยวกบโรคพษสนขบาในแตละมลรฐ จงมรายละเอยดท แตกตางกนออกไป ผ เขยนขอนำเสนอกฎหมายเกยวกบโรคพษสนขบ า ของมลรฐแคลฟอรเนยซงเปนมลรฐทมความเจรญทางเศรษฐกจและสงคม โดยบญญตอยใน California Health and Safety Code ซ งกำหนดกลไกควบคมโรคพษสนขบ าในสตวและ ในมนษย มขอกฎหมายสำคญทนาสนใจ ดงตอไปน

๑. กำหนดหนาทใหเจาของสนขตองขออนญาตเลยงสนขเมอสนขมอายสเดอนรวมทงตองเสยคาธรรมเนยมการขออนญาตใหแกรฐ และเมอสนขอายครบสามเดอนขนไปตองใหสนขของตนไดรบวคซนปละหนงครงหรอตามระยะเวลาทรฐกำหนด และเจาของตองเกบหลกฐาน การฉดวคซนโรคพษสนขบาไวดวย

๒. หามการขาย การจำหนาย หรอการเปลยนเจาของสนขทมอายสเดอนหรอตำกวา และกำหนดหนาทของเจาของหรอผดแลสนขทมอายส เดอนหรอตำกวาจะตองกกขงสนขนน อยางเหมาะสม

๓. ใหจดตงกองทนขนกองทนหนงเพอเปนคาใชจายในการขจดโรคพษสนขบา และการรกษาใด ๆ เกยวกบโรคพษสนขบา โดยกำหนดใหโทษปรบทชำระเปนเงนซงไดตดสนโดยศาลหรอผพพากษาตองนำสงเขาเปนเงนกองทนเพอประโยชนในการรกษาหรอขจดโรคพษสนขบา

๔. ใหเกบภาษการอนญาตใหเลยงสนขเขากองทนและใชเพอการตามทกำหนด ในวตถประสงคของกฎหมายทองถน โดยกำหนดใหมการเกบภาษสตวเลยงในอตราทไมเทากน เชน สนขเพศผเสยภาษในอตราปละ ๑ .๕ ดอลลาร สนขเพศเมยเสยภาษในอตราปละ ๒.๕ ดอลลาร และสนขทผานการทำหมนแลวเสยภาษในอตราปละ ๑.๕ ดอลลาร

๕. กำหนดหนาทและอำนาจของพนกงานเจาหนาท ดงตอไปน (๑) กรณปรากฏวาโรคพษสนขบาระบาดในทองทใด ใหมการสอบสวนเบองตน

วาโรคพษสนขบายงคงมอยหรอไม และยงคงกอใหเกดอนตรายแกบคคลหรอสตวในทองทนนหรอไม กรณสอบสวนแลวพบวายงคงมการระบาดของโรคพษสนขบาอย ใหมการกกขงสตวนนใน พนท ทกำหนดตามคำสงใหกกขงและใหอาศยอยในพนทตามทกำหนดในคำสง ในชวงระยะเวลาทคำสง มผลใชบงคบ พนกงานเจาหนาทมดลพนจในการจบกม ฆา หรอปฏบตการใด ๆ กบสตวทพบ ในทสาธารณะ ถนนสาธารณะหรอในทของเอกชนในพนททประกาศเปนเขตกกขง

๑๗

(๒) กรณพบโรคพษสนขบาในบรเวณใด เจาพนกงานทองถนมอำนาจประกาศกำหนดหลกเกณฑการกกขงสตวรวมทงกำหนดอาณาบรเวณทจะกกขงสตวนนโดยระบชนด หรอประเภทของสตวทจะตองกกขง โดยจะตองแยกคมขงสตวอยางเครงครดในทดนหรอสงปลกสราง ของเจาของสตวหรอผดแลสตวตลอดเวลาจนกวาคำสงของเจาพนกงานทองถนจะสนสดลง

๖. กำหนดหนาทใหรฐดำเนนการ ดงตอไปน (๑) จดใหมการทำระบบคอก และใหมการบำรงรกษา รวมทงจดทำโปรแกรม

เพอปองกนและควบคมโรคพษสนขบา (๒) จดใหมคลนครบฉดวคซนโรคพษสนขบาและกำหนดยทธศาสตรในแตละทองท

กำหนดควบคมราคาการฉดวคซนในแตละทองทใหเหมาะสมไมใหมราคาแพงจนเกนไป (๓) กำหนดหลกเกณฑการแจง กรณทบคคลใดทราบหรอสงสยวามสตวตดเชอ

โรคพษสนขบาใหบคคลดงกลาวมหนาทแจงขอเทจจรงไปยงพนกงานเจาหนาททองททตนอาศยอย ๗. กำหนดหลกเกณฑการแยกคมขงสตวอยางเครงครด กรณสตวตดเชอโรคพษสนข

บา สตวทมขอสงสยวาตดเชอโรคพษสนขบา และสตวทกดสตวอน ดงตอไปน (๑) กรณสตวตดเชอโรคพษสนขบา หรอสตวทมขอสงสยวาตดเชอโรคพษสนขบา

การแยกคมขงสตวดงกลาวจะตองมมาตรการดแลอยางเหมาะสม และอยภายใตการสงเกตอาการ ของสตวแพทยอยางเครงครดโดยอยในคอกหรอในโรงพยาบาลทมสตวแพทยดแลเปนระยะเวลา ไมตำกวาสบวน และหามมใหปลอยหรอฆาสตวเมอยงไมพนกำหนดเวลาดงกลาว เวนแตกรณไดรบอนญาตจากพนกงานเจาหนาทใหนำไปใชเพอวตถประสงคในการศกษาวจยเกยวกบโรคพษสนขบา

(๒) กรณสตวทกดสตวอน ภายใตดลพนจของเจาพนกงานทองถน สตวนนจะตอง ถกแยกคมขงในสถานทและดวยวธการตามทพนกงานเจาหนาทเหนสมควร โดยการแยกคมขงสตวดงกลาวจะตองมมาตรการดแลอยางเหมาะสม และอยภายใตการสงเกตอาการของสตวแพทย อยางเครงครดโดยอยในคอก ในโรงพยาบาลทมสตวแพทยดแล หรอในสถานท อนใดโดยวธการ ทพนกงานเจาหนาทเหนสมควร มระยะเวลาอยางนอยสบสวน กรณสนขและแมวเจาพนกงานทองถนอาจใชดลพนจลดระยะเวลากกขงเหลออยางนอยสบวนนบแตวนทสตวนนถกกด และหากสตวแพทยพจารณาแลวเหนวาสตวนนไมมอาการทแสดงออกทางกายภาพวาไดรบเชอ สตวแพทยอาจใชดลพนจปลอยสตวนนจากการคมขงเมอกกขงสตวนนมาแลวไมตำกวาหาวนกได

๘. กำหนดหลกเกณฑการกกขงหรอกกบรเวณกรณสตวเลยงลกดวยนมทอาจไดรบเชอโรคพษสนขบาถกสตวทตดเชอโรคพษสนขบาหรอสงสยวาตดเชอโรคพษสนขบากด หรอมการสมผสอยางใกลชดกบสตวดงกลาว สตวนนจะตองถกแยกขงในสถานทและดวยวธการตามทพนกงานเจาหนาทเหนสมควรเปนระยะเวลาไมนอยกวาหกเดอน หรออาจถกทำลายตามทพนกงานเจาหนาทเหนสมควร

๙. กรณมการประกาศกำหนดใหบรเวณใดเปนเขตโรคพษสนขบา จะมขอกำหนดเกยวกบวคซนทเครงครดขน เชน กำหนดใหสตวทมอายสามเดอนหรอมากกวาตองไดรบวคซน และจะตองมใบรบรองการฉดวคซน โดยตองแสดงใบรบรองการฉดวคซนทมขอมลเกยวกบชอ และหมายเลขโทรศพทของเจาของสตว ขอมลเกยวกบตวสตว วนทไดรบวคซน บรษททผลตวคซนและหมายเลขกำกบวคซนซงมลายมอชอของสตวแพทยหรอผไดรบมอบหมายจากสตวแพทยรบรอง ไวดวย

๑๘

๑๐. เนองจากยงพบวามการระบาดของโรคพษสนขบาในสกงค จงมขอกำหนด หามการเลยงสกงคเปนสตวเลยง หามจบ หามยดสกงคไวเพอขายหรอแลกเปลยน หามนำเขาหรอขนสงสกงคเขามาในมลรฐ

๔.๓ สาธารณรฐฟลปปนส สาธารณรฐฟลปปนสมกฎหมายวาดวยการตอตานโรคพษสนขบา (Anti-Rabies act of 2007) มวตถประสงคเพอควบคมและกำจดโรคพษสนขบาในคนและสตว โดยกำหนดหนาทและความรบผดชอบของเจาของสตว ใหจดตงกองทนเพอดำเนนการใหบรรลวตถประสงคดงกลาว กำหนดโทษทางอาญากรณฝาฝนบทบญญตทกำหนดไว มสาระสำคญทนาสนใจ ดงตอไปน ๑. กำหนดหนาทและความรบผดชอบของเจาของสตว โดยกำหนดนยามคำวาเจาของสตวใหหมายความรวมถงผดแล ผควบคม ผเกบรกษาสตวนนไว และใหหมายความรวมถง ผเปนตวแทนของบคคลดงกลาวดวย ๒. กำหนดสตวทควบคมตามกฎหมายนเฉพาะแตสนขเทานน ๓. กำหนดหนาทของเจาของสตวในการจดใหมการขนทะเบยนสตว ไมปลอยใหสตวไปในทสาธารณะโดยปราศจากการควบคม รกษาความสะอาดของภาชนะใหอาหารสตว ใหสตวไดรบอาหารทเหมาะสม ตดขนสตวใหสะอาดเรยบรอย หากสตวถกสนขอนกดใหแจงตอพนกงานเจาหนาทภายในยสบสชวโมงและใหสงสตวนนเฝาระวงหรอสงเกตอาการภายใตการควบคมของรฐหรอ สตวแพทยของเอกชน ๔ . จดตงหนวยงานเพอควบคมกำกบดแลในการควบคมและปองกนปญหา โรคพษสนขบาเพอจดทำโปรแกรมในลกษณะเปนความรวมมอระหวางหนวยงานหรอองคกรตาง ๆ ในการปองกนและควบคมปญหาโรคพษสนขบาเพอใชบงคบกบคณะกรรมการและทกภาคสวน โดยมวตถประสงคเพอส งเสรมความรวมมอในการควบคมและขจดโรคพษสนขบาใหหมดไป หนวยงานดงกลาวอยภายใตความควบคมของกระทรวงการเกษตร (the Bureau of Animal Industry of the Department of Agriculture) โดยมหนาทหลกไดแก การฉดวคซนใหแกสนข จดทำระบบการขนทะเบยนและวคซนสนขทวประเทศ จดการกบสตวทไมมเจาของ สตวจรจด และสตวทยงไมไดฉดวคซนโดยการจบมากกขงไวหรอควบคมดวยวธการใด ๆ รวบรวมขอมลและ องคความรเกยวกบการปองกนและควบคมโรคพษสนขบา จดทำขอกำหนดเกยวกบการดแล ผมความเสยงสงกอนสนขกดและการรกษาหลงสนขกด จดทำขอกำหนดใหผมความเสยงสงหรอ เดกนกเรยนอายหาถงสบสปในพนททมความเสยงสงมภมคมกนโรคพษสนขบาโดยเจาของสตว มสวนในการรบผดชอบรวมดวย ๕ . กำหนดการประสานความรวมมอกนของหนวยงานตาง ๆ ของรฐ ไดแก กระทรวงการเกษตร กระทรวงสาธารณสข และกระทรวงการศกษา โดยกำหนดใหกระทรวงการเกษตรมภารกจเกยวกบการพฒนาสถาบนการวจยทเกยวของกบโรคพษสนขบาเพอใหสามารถสรางความมนใจในบรการสขภาพใหแกประชาชน จดหาวคซนปองกนโรคพษสนขบาในสตว อยางเพยงพอโดยจดสรรวคซนใหโดยไมเสยคาใชจายในพนททมความเสยงสง พฒนาและจดทำระบบเฝาระวงปญหาโรคพษสนขบา ทำวจยเกยวกบโรคพษสนขบา กระทรวงสาธารณสขมภารกจเกยวกบการจดหาวคซนและเซรม รวมทงวธการรกษากอนและหลงสนขกด ใหบรการวคซนโดยไมเสยคาใชจายกบบคคลากรททำงานเกยวของกบโรคพษสนขบาซงมความเสยงสง ไดแก บคคลากรของหองปฏบตการ สตวแพทย ผสมผสโดยตรงกบสตว ผผลตวคซนและบคคลอนใดททำงานเกยวของกบ

๑๙

ไวรสพษสนขบา พฒนาระบบการเฝาระวงพษสนขบาในคน กระทรวงการศกษามภารกจเกยวกบ การใหความรเกยวกบโรคพษสนขบาในโรงเรยน และการสงเสรมการใหความรและขอมลตาง ๆ เพอสรางความรบผดชอบของเจาของสตวในหลกสตรการศกษาระดบประถมศกษาและมธยมศกษา ๖. กำหนดหนาทของทองถนในการตรวจสอบใหสตวตองไดรบวคซนอยางเหมาะสม จดใหมระบบการขนทะเบยนสตวและจดทำปายการขนทะเบยนและปายหลกฐานการไดรบวคซน กกกนสตว ทำใหปราศจากสตวจรจด ตรวจสอบวาสนขไดออกไปยงทสาธารณะภายใตการควบคมของเจาของและสตวถกเลยงในบานหรอพนทท มรวรอบขอบชด จดใหมกองทนเพอเขาสโปรแกรมควบคมและปองกนโรคพษสนขบาโดยการสนบสนนทางการเงนเพอจดหาวคซนสำหรบคนหรอสนข หามการซอขายสนขเพอการบรโภค หามการการณญฆาตสนขโดยวธการชอตดวยไฟฟา และแตงตงสตวแพทยเปนพนกงานเจาหนาท ๗. กำหนดความรวมมอของภาคเอกชนในการใหขอมล การประชาสมพนธเกยวกบโรคพษสนขบาและความรบผดชอบของเจาของสตว แคมเปญเกยวกบโรคพษสนขบาตาง ๆ การเฝาระวงหรอการรายงานโรคพษสนขบาในคนและสตว ๘. กกกนสตวทไมไดขนทะเบยน สตวจรจด และสตวทไมไดรบวคซนในสถานทกกกนสตว ๙. กำหนดใหมการควบคมประชากรสตวโดยการลดจำนวนสตวจรจดใหไดมากทสดและประชาสมพนธรวมทงใหความรแกเจาของสตวในการทำหมนสตวเพอควบคมประชากรสตว

๔.๔ ประเทศญปน ประเทศญปนมกฎหมายวาดวยการปองกนโรคพษสนขบา (Rabies Prevention

law) และกฎหมายวาดวยการควบคมโรคตดเชอสตว (Act on Domestic Animal Infectious Disease Control 1951) มวตถประสงคเพอปองกนและควบคมโรคพษสนขบาและโรคตดเชอสตวในประเทศ และควบคมการนำเขาหรอสงออกสตวเพอประโยชนในการปองกนและควบคมโรค พษสนขบา

๔.๔.๑ กฎหมายวาดวยการปองกนโรคพษสนขบา (Rabies Prevention law) กฎหมายฉบบนมวตถประสงคเพอปองกนและกำจดโรคพษสนขบา ควบคมโรค

ในกรณท เกดการระบาด ขจดโรคพษสนขบาเพอยกระดบการบรการสาธารณสขและสงเสรม การสวสดการสงคม กำหนดกลไกใหรฐมนตรวาการกระทรวงเกษตร ปาไม และการประมงมอำนาจ ในการกกกนสนขและสตวอนทกำหนดโดยกฎหมายและปลอยสตวนนจากการกกกน มสาระสำคญ ทนาสนใจดงตอไปน

๑. กำหนดสตวตามกฎหมายน ไดแก สนข แมว แรคคน สนขปา และสกงค และกำหนดใหการนำเขาสตวดงกลาวตองรายงานตอหนวยงานทมหนาทกกกนสตว (the Animal Quarantine Service) อยางนอยสสบวนกอนวนทสตวนนจะมาถงญปน

๒ . ใชบงคบระบบการฝงไมโครชปในสตวเพอการระบตวตนสตว ตดตามและตรวจสอบสขภาพสตวเพอประโยชนในการปองกนและควบคมโรค โดยหนงสอรบรองสขภาพสตวสามารถตรวจสอบไดโดยหมายเลขไมโครชป

๓. ควบคมการนำเขาสตวจากประเทศทรฐมนตรวาการกระทรวงเกษตร ปาไม และการประมงประกาศกำหนดใหเปนประเทศทปลอดจากโรคพษสนขบา (Rabies-free) โดยสตวนนจะไดรบการปลอยจากการกกกนภายในสบสองชวโมง เมอเปนทพอใจวาสตวนนไดฝงไมโครชป

๒๐

และอยในประเทศทสงออกมาไมนอยกวาหนงรอยแปดสบวนหรออาศยในประเทศดงกลาวตงแตสตวนนเกด ไมมรายงานการตดเชอโรคพษสนขบาในประเทศทสงออกในระยะเวลากอนนำเขาสตวนนภายในสองป และสตวนนไมมพยาธสภาพทางคลนคทบงบอกถงการตดเชอโรคพษสนขบาและ โรคฉหนกอนการเดนทาง

๔. ควบคมการนำเขาสตวจากประเทศท รฐมนตรวาการกระทรวงเกษตร ปาไม และการประมงประกาศกำหนดใหเปนประเทศทไมไดปลอดจากโรคพษสนขบา โดยการตรวจสอบถงจำนวนวคซนทสตวไดรบ การทดสอบภมตานทานโรคในสตวและระยะเวลาการกกกนสตวนน ในประเทศตนทางกอนการนำเขา โดยกำหนดใหตองกกกนสตวไวเปนระยะเวลาสบสองชวโมงและ จะสามารถปลอยสตวนนไดเมอเปนทพอใจวาสตวนนมไมโครชป กรณทเปนสนขไดรบวคซนปองกนโรคพษสนขบาในขณะทมอายไมตำกวาสามเดอน (ครงแรก) และตองไดรบวคซนมาแลวไมตำกวา สองครง โดยครงทสองตองฉดมาแลวไมตำกวาสามสบวนและตองไมเกนหนงปนบแตการฉดวคซน ครงแรก มการทดสอบภมตานทานโรคในสตววาสตวนนไมมโรคพษสนขบาและโรคฉหนในสนข และผลการทดสอบดงกลาวจะตองไดรบการทดสอบโดยหองปฏบตการทรฐบาลรบรอง ในกรณทสตวเปนสกงคหรอแรคคนในประเทศทไมไดประกาศใหปลอดจากโรคพษสนขบาระยะเวลากกกน จะเพมขนเปนหนงรอยแปดสบวน

๔ .๔ .๒ กฎหมายวาดวยการควบคมโรคตดเชอสตว (Act on Domestic Animal Infectious Disease Control 1951)

กฎหมายฉบบนมวตถประสงคเพอปองกนและควบคมโรคตดเชอสตวในประเทศ โดยกำหนดใหโรคพษสนขบาเปนโรคชนดหนงทตองควบคมตามพระราชบญญตน มสาระสำคญ ทนาสนใจ ดงตอไปน

๑. กำหนดใหโรคพษสนขบาเปนโรคตดเชอสตวทตองควบคม โดยกำหนดสตวควบคมไดแก สตวประเภทปศสตว เชน ควาย โคเนอ โคนม มา แพะ แกะ หม และสตวอนตามทคณะรฐมนตรประกาศกำหนด

๒. กำหนดหลกเกณฑการกกกนสตวตดเชอใหรฐมนตรวาการกระทรวงการเกษตร ปาไม และการประมงมอำนาจประกาศกำหนดหลกเกณฑ เกยวกบการเฝาระวง การทำใหเชอโรค หมดไป การจำกดการเคลอนยายสตว หรอหลกเกณฑอนใดททำใหเชอโรคในสตวนนหมดไป เพอปองกนการแพรระบาดของโรคในวงกวาง

๓. กำหนดใหทองถนตองมสวนรวมในการกำหนดมาตรการปองกนการแพรระบาดของโรค

๔. กำหนดหลกเกณฑการปองกนการแพรระบาดของโรคในวงกวาง โดยกำหนดหนาทในเรองการแจงกรณมโรคระบาดสตวเกดขน ใหสตวแพทยหรอผตรวจสอบซากสตวดงกลาว มหนาทตองแจงใหพนกงานเจาหนาท ในเขตทองทของตนทราบถงเหตดงกลาวโดยไมชกชา ตามหลกเกณฑและวธการทรฐมนตรประกาศกำหนด และใหพนกงานเจาหนาทในเขตทองทนนรายงานผบงคบบญชาตามลำดบชนถงผลกระทบของโรคตดตอดงกลาว รวมทงในกรณทมโรคระบาดสตวอบตใหมกกำหนดหนาทเกยวกบการแจงดงกลาวเพอใหหนวยงานทเกยวของตรวจสอบเชนกน

๕. กำหนดหลกเกณฑการตดวงจรการระบาดของโรค โดยทองถนอาจกำหนดใหเจาของสตวนำสตวมาฉดวคซน ฉดยา หรอรบการรกษาในกรณทมความจำเปนเพอปองกนการแพรระบาดของโรคหรอกรณเปนโรคระบาดทตองเฝาระวง

๒๑

๖. กำหนดมาตรการในการปองกนการแพรระบาดของโรคในวงกวาง ดงตอไปน (๑) กำหนดหนาทใหเจาของสตวทตดเชอ สงสยวาตดเชอ หรอเจาของซากสตว

ทตายมหนาทรายงานใหพนกงานเจาหนาทในเขตทองทของตนทราบถงเหตดงกลาวโดยไมชกชา ตามหลกเกณฑและวธการทรฐมนตรประกาศกำหนด

(๒) กำหนดหนาทใหเจาของสตวทตดเชอหรอสงสยวาตดเชอตองแยกขงสตวดงกลาวไวโดยไมชกชา และจะปลอยสตวดงกลาวออกจากการกกข งไดกตอเมอไดรบคำแนะนำ จากพนกงานเจาหนาทซงเปนสารวตรตามกฎหมายใหปลอยไดเนองจากกรณไมมความจำเปน ทจะตองแยกกกขงสตวนนอกตอไป โดยจะกำหนดเงอนไขใหสตวนนอยในสถานททกำหนด เพอปองกนการแพรกระจายของโรคกได

(๓) พนกงานเจาหนาทซงเปนสารวตรตามกฎหมายอาจออกคำสงใหเจาของสตว ทตดเชอโรคพษสนขบาฆาสตวนนภายในระยะเวลาทกำหนดในคำสงนน โดยอาจแนะนำสถานท หรอวธการฆาสตวดงกลาวเพอไมใหเชอโรคแพรกระจายในวงกวาง กรณเจาของสตวไมปฏบตตาม ใหพนกงานเจาหนาทซงเปนสารวตรตามกฎหมายดำเนนการตอไป และใหเจาของมหนาทเผาหรอฝง ซากสตวนนโดยไมชกชา

(๔) กำหนดหนาท ให เจาของวตถทอาจปนเปอนการตดเชอจากสตวทตดเชอ หรอสงสยวาตดเชอใหมหนาททำลายวตถดงกลาวโดยการเผา ฝง หรอทำใหวตถดงกลาวปราศจากเชอ โดยไมชกชา

(๕) กำหนดหนาทใหเจาของสตวทำใหปราศเชอซงคอกหรอสถานทอนเปนทอย ของสตวทตดเชอหรอทสงสยวาตดเชอ

๔.๕ สาธารณรฐเคนยา สาธารณรฐเคนยามกฎหมายวาดวยโรคพษสนขบา (Rabies Act) มวตถประสงค

เพอขจดโรคพษสนขบาใหหมดไป กำหนดกลไกการควบคมโรคในสนขและแมว รวมถงสนขและแมวจรจด และกำหนดพนทควบคมโรคพษสนขบา มสาระสำคญทนาสนใจ ดงตอไปน

๑. กำหนดอำนาจของพนกงานเจาหนาท สตวแพทยหรอตำรวจในการจบกม คมขง หรอทำลายสนขหรอแมวจรจด ในกรณเปนเขตพนทควบคมโรคพษสนขบา พนกงานเจาหนาท สตวแพทยหรอตำรวจอาจยงหรอทำลายสตวจรจดนนเมอพบสตวจรจดในทสาธารณะหรอเมอมเหตอนควรสงสยวาสตวนนเปนสตวตดเชอ

๒. กำหนดอำนาจในการยดสตวตาม ๑. จนกวาจะมเจาของสตวเรยกรองวาสตวนนเปนของตนพรอมทงชำระคาใชจายทเกดขนจากการคมขงสตวดงกลาว กรณทราบวาผใดเปนเจาของสตวนนใหสงบนทกการจบกมสตวนนใหเจาของสตวทราบทนท และเมอสตวนนไดรบการคมขง ครบสามวนแลวยงไมมเจาของสตวเรยกรองและชำระคาใชจายทเกดขนจากการคมขงใหครบถวน ใหสตวแพทยมอำนาจขายหรอทำลายสตวนนได

๓. กรณเขตพนททกำหนดใหเปนเขตพนทควบคมโรคพษสนขบา เมอมการรองเรยนวาเจาของสตวใดไมควบคมดแลสตวใหอยในสถานททเหมาะสม พนกงานฝายปกครองอาจมคำสงใหเจาของสตวหรอผทสตวอยในความดแลควบคมดแลสตวใหอยในสถานทท เหมาะสม หากฝาฝน หรอไมปฏบตตามคำสงดงกลาวจะมความผดและตองรบโทษปรบรายวนตามทกฎหมายกำหนดจนกวาจะปฏบตตามคำสงนน

๒๒

๔ . กำหนดใหสตวท เปนโรคพษสนขบ าหรอสงสยว าตดเชอโรคพษสนขบ า ตองถกทำลาย หากฝาฝนหรอไมปฏบตตามเจาของหรอผควบคมดแลสนขมความผดและตองไดรบโทษปรบหรอจำคกตามทกฎหมายกำหนด และในกรณทเจาพนกงานฝายปกครอง สตวแพทย ผมหนาทควบคมตรวจสอบตามกฎหมาย หรอตำรวจไดรบขอมลหรอม เหต อนควรสงสยวา มโรคพษสนขบาเกดขน บคคลดงกลาวมหนาทตองสอบสวนโรค และตรวจการตดเชอในสตวดงกลาว กรณพบวาสตวนนตดเชอหรอสงสยวาตดเชอสตวนนจะตองถกทำลายหรอจดการโดยวธการอนใด ทเหนวาจำเปน

๕. กำหนดกลไกการควบคมกรณมการระบาดของโรคพษสนขบาโดยกำหนดอำนาจของอธบด ดงตอไปน

(๑) อำนาจประกาศกำหนดการวางยาพษแกสตวจรจดในบรเวณทมการระบาด ของโรคพษสนขบา โดยกอนการวางยาพษดงกลาวจะตองมการแจงเตอนเพอปองกนการบาดเจบ ของบคคลใด ๆ หรอสตวทไมใชสตวจรจดซงสงสยวาเปนโรคพษสนขบา

(๒) อำนาจในการออกขอกำหนดกรณมการระบาดของโรคพษสนขบา กำหนดลกษณะของสนขหรอแมวทตองอยภายใตการควบคมของเจาของหรอผควบคมดแลอยางเครงครด ออกขอกำหนดทเกยวกบการควบคม คมขง และการทำลายสนขและแมวทไมอยภายใตความควบคมของเจาของ ออกขอกำหนดเกยวกบลกษณะของสตวทตองไดรบการฉดวคซน และออกขอกำหนดเกยวกบการเคลอนยาย เขาหรอออกไปจากสถานทใด ๆ

๕. ปญหาในการปองกนและแกไขปญหาโรคพษสนขบาของประเทศไทยและขอชวนคด

ตามทไดกลาวไปแลววาประเทศไทยไดลงนามความรวมมอกบองคการโรคระบาดสตวระหวางประเทศ (World Organization for Animal Health หรอ Office International des Epizooties (OIE)) จดทำแผนยทธศาสตรเพอขจดโรคพษสนขบาใหหมดไปจากประเทศไทยภายใน ป พ.ศ. ๒๕๖๓ และตอมาไดมการลงนามความรวมมอระหวางกรมควบคมโรค กรมปศสตว กรมสงเสรมการปกครองทองถน สมาคมองคการบรหารสวนตำบลแหงประเทศไทย สมาคมองคการบรหารสวนจงหวดแหงประเทศไทย และสมาคมสนนบาตเทศบาลแหงประเทศไทย เพอเรงกำจด โรคพษสนขบาใหหมดไปจากประเทศไทยภายในป พ.ศ. ๒๕๖๓ แตในปจจบนเขาสชวงไตรมาสสดทายของป พ.ศ. ๒๕๖๒ แลว แตยงไมมวแวววาปญหาโรคพษสนขบาจะหมดไปจากประเทศไทย ผเขยนจงขอวเคราะหปญหาและความขดของในการปองกนและแกไขปญหาดงกลาวในประเดนปญหาขอกฎหมาย ความขดของรวมถงขอชวนคดอน และมาตรการบางประการททำใหประเทศไทยยงไมสามารถแกไขปญหาดงกลาวไดอยางมประสทธภาพ ดงน

๕.๑ ปญหาขอกฎหมายททำใหไมสามารถดำเนนการปองกนและแกไขปญหา ไดอยางมประสทธภาพ โดยผเขยนขอวเคราะหโดยจำแนกเปนแตละกฎหมาย ดงตอไปน

๕.๑.๑ พระราชบญญตโรคพษสนขบา พ.ศ. ๒๕๓๕ มปญหาขอกฎหมายและ ขอชวนคด ดงตอไปน

๑. การกำหนดนยามคำวา “สตวควบคม” และนยามคำวา “เจาของ” อาจกอใหเกดความขดของในการปองกนและแกไขปญหา เนองจากหากพจารณากลไกการระบาด ของโรคพษสนขบาในสตวแลวพบวา โรคพษสนขบาสามารถแพรและตดตอกนไดในสตวเลอดอน โดยเฉพาะอยางยง สตวเลยงลกดวยนมทกชนด อยางไรกด การทพระราชบญญตโรคพษสนขบาฯ

๒๓

ไดกำหนดนยามคำวา “สตว” ใหหมายความถงสนขและสตวอนทกำหนดในกฎกระทรวง ซงในปจจบน กฎกระทรวงกำหนดสตวควบคมและระยะเวลาการฉดวคซน พ.ศ. ๒๕๖๐ ไดกำหนดใหแมวเปนสตวควบคมตามมาตรา ๔ แหงพระราชบญญตโรคพษสนขบาฯ ซงกหมายความวา สตวควบคมตามพระราชบญญตโรคพษสนขบาฯ จำกดเฉพาะแตสนขและแมวเทานน อยางไรกด ในปจจบนพบวามนษยไดเลยงสตวอนอาจเปนพาหะของโรคพษสนขบาอน ๆ ไดอก เชน วว กระบอ มา สกร ลง ชะน กระรอก กระแต เปนตน ซงการทกฎหมายกำหนดไวเชนนจะกอให เกดผลทางกฎหมาย ตามพระราชบญญตนคอ เฉพาะเจาของสนขและแมวเทานนทมหนาทนำสตวของตนไปฉดวคซนตามทกำหนดไวในมาตรา ๕ แตเจาของสตวเลยงลกดวยนมอน ๆ ไมมหนาทตองนำสตวของตนไปรบวคซนแตอยางใด กรณอาจสงผลตอประสทธภาพในการปองกนและควบคมโรคพษสนขบา หรอไม

นอกจากน การกำหนดนยามของคำวา “เจาของ” ใหหมายความรวมถงผครอบครองดวยนน อาจกอใหเกดประเดนปญหาทางกฎหมายได เนองจากเจาของสตวมหนาทจะตองนำสตวของตนไปรบวคซนตามกฎหมายตามทไดกลาวไปแลว ดงนน เมอบคคลใดมไดเปนเจาของและมไดมเจตนาครอบครองโดยยดถอเพอตน เชน กรณมบคคลมาฝากเลยงเพยงชวระยะเวลาใด เวลาหนง บคคลผรบเลยงดงกลาวกมไดมหนาทตามกฎหมายใหตองนำสตวนนไปรบวคซนเนองจากตนมไดเปนเจาของสตวตามพระราชบญญตน และตามหลกวชาการแลว การจะปองกนโรคพษสนขบาใหมประสทธภาพนนสตวจะตองไดรบวคซนอยางตอเนองทกป หากมการฝากเลยงสตวดงกลาว เปนระยะเวลานานกจะทำใหสตวขาดการรบวคซนอยางตอเนองได และโดยทพระราชบญญตโรค พษสนขบาฯ ไดกำหนดเฉพาะใหเปนหนาทของเจาของสตวควบคมเทานนในการพาสตวไปรบวคซน อยางไรกด กรณจะเปนปญหาอยางมากสำหรบสตวทไมปรากฏเจาของหรอสตวจรจดวาจะเปนหนาทของบคคลหรอหนวยงานใดในการพาสตวไปรบวคซน และจากการศกษาขอมลของผเขยนพบวา สตวจรจดเปนหนงในปจจยหลกทเปนพาหะของโรคพษสนขบา และหนาทและอำนาจของเจาพนกงานตามพระราชบญญตโรคพษสนขบาฯ กไมมอำนาจหนาทในการฉดวคซนใหแกสตวจรจด แตอยางใด และหากภารกจในการใหสตวจรจดไดรบวคซนเปนภารกจของหนวยงานใดกจะสงผลตอภาระงบประมาณในเรองวคซนตอหนวยงานนนคอนขางมาก

อนง ผเขยนมขอสงเกตวา พระราชบญญตทมหลกการใกลเคยงกน เชน ในมาตรา ๔ แหงพระราชบญญตโรคระบาดสตว พ.ศ. ๒๕๕๘ กำหนดใหเจาของ รวมถง ผเลยง ผใหทอยอาศยและผควบคมสตวดวย ในมาตรา ๔ แหงพระราชบญญตบำรงพนธสตว พ.ศ. ๒๕๐๙ กำหนดให “เจาของสตว” หมายความรวมถงผมสตวไวในครอบครองหรอผควบคมดแลสตว ในมาตรา ๔ แหงพระราชบญญตปองกนการทารณกรรมและการจดสวสดภาพสตว พ.ศ. ๒๕๕๗ กำหนดให “เจาของสตว” หมายความวา เจาของกรรมสทธ และใหหมายความรวมถงผครอบครองสตวหรอผซงไดรบมอบหมายใหดแล ไมวาจะไดรบมอบหมายจากเจาของกรรมสทธ หรอผซงไดรบมอบหมายจากเจาของกรรมสทธใหดแลดวย ในมาตรา ๓ แหงพระราชบญญตสถานพยาบาลสตว พ.ศ. ๒๕๓๓ กำหนดใหเจาของหมายความรวมถง ผเลยงหรอผครอบครองสตวดวย ซงหากมการแกไขเพมเตมพระราชบญญตนในวาระตอไปกควรกำหนดนยามคำวา “เจาของ” ใหครอบคลมยงขนดวย

๒ . กรณมาตรา ๙ แหงพระราชบญญตโรคพษสนขบาฯ ทกำหนดใหพนกงานเจาหนาทหรอเจาพนกงานทองถนมอำนาจทำลายสตวควบคมทพบในทสาธารณะ กรณสตวควบคมนนไมมเครองหมายประจำตวสตว หรอมแตเปนเครองหมายประจำตวสตวปลอม เมอไดกกขงสตวนนแลวไมมเจาของมารบคนภายในหาวนนน กรณจะขดหรอแยงกบหลกการของพระราชบญญตปองกน

๒๔

การทารณกรรมและการจดสวสดภาพสตว พ.ศ. ๒๕๕๗ หรอไม ซงในกรณนผเขยนเหนวา ควรมมาตรการในการตรวจสอบโรคของสตวนนกอน หากไมปรากฏอาการของโรค สมควรใหมการฉดวคซนโรคพษสนขบาใหสตวควบคมนน และควรหาหนวยงานทเกยวของเพอรบดแลสตวควบคมนนตอไป ไมควรทำลายสตวควบคมนนทนทโดยทสตวนนไมปรากฏอาการของโรค

๓. กรณอำนาจของอธบดทมอำนาจในการประกาศเขตทองทในการฉดวคซนสตวควบคมโดยเจาของสตวควบคมไมตองเสยคาใชจายตามทบญญตในมาตรา ๑๗ นน เปนเรองนโยบายของกรมปศสตวทจะประกาศเปนรายจงหวดและเปนรายป และเปนกรณ ๆ ไป

เมอผเขยนไดตรวจสอบประกาศของกรมปศสตวในเรองดงกลาวยอนหลงไปถง ป พ.ศ. ๒๕๕๑ แลวพบวา ตงแตเรมดำเนนการฉดวคซนโดยไมเกบคาธรรมเนยม ในป พ.ศ. ๒๕๕๑ ถงป พ.ศ. ๒๕๕๕ มลกษณะการประกาศเขตทองทใหมการฉดวคซนโดยไมเกบคาธรรมเนยม ตามมาตรา ๑๗ แหงพระราชบญญต โรคพษสนขบาฯ โดยประกาศใหครอบคลมทกพนททวราชอาณาจกร อยางไรกด ในป พ.ศ. ๒๕๕๖ ไดมการประกาศเขตทองทใหมการฉดวคซนโดยไมเกบคาธรรมเนยมเฉพาะบางทองทรวม ๓๒ จงหวด และในป พ.ศ. ๒๕๕๘ ไดมการประกาศเขตทองทใหมการฉดวคซนโดยไมเกบคาธรรมเนยมเฉพาะบางทองทรวม ๕๘ จงหวด อกทงเมอศกษาจากประกาศกรมปศสตวดงกลาวแลว โดยสวนใหญไดประกาศใหเจาของสตวควบคมนำสตวของตนไปรบวคซนภายในกำหนดเวลาทประกาศจะกำหนดให เชน ประกาศกรมปศสตว เรอง กำหนดเขตทองททำการฉดวคซนปองกนโรคพษสนขบาใหแกสตวควบคมโดยไมเสยคาธรรมเนยม ลงวนท ๑๑ กมภาพนธ ๒๕๖๒ ซงเปนฉบบลาสด ไดกำหนดใหเจาของสตวควบคมนำสตวของตนไปรบวคซนตงแตวนท ๑ มนาคม ถงวนท ๓๐ มถนายน ๒๕๖๒ เทานน ซงการระบาดของโรคไมไดจำกดแคในชวงระยะเวลาดงกลาว แมวาในชวงฤดรอนจะเปนชวงเวลาทอบตการณของโรคสงกวาฤดอน ๆ กตาม อกทงอาจสงผลตอความไมสะดวกตอเจาของสตวควบคมทจะตองไปรบวคซนภายในระยะเวลาทจำกดใหเทานน หากประสงคจะแกปญหาโรคพษสนขบาใหไดอยางจรงจงและมประสทธภาพ รฐควรทจะประกาศใหเขตทองททกจงหวดไดรบการฉดวคซนใหแกสตวควบคมโดยไมเสยคาธรรมเนยมและไมควรกำหนดเงอนเวลาในการฉดไวดวย

อนง กรณอำนาจของอธบดเกยวกบการประกาศเขตทองทในการฉดวคซนสตวควบคมโดยเจาของสตวควบคมไมตองเสยคาธรรมเนยมตามทบญญต ในมาตรา ๑๗ แห งพระราชบญญตโรคพษสนขบาฯ นน เคยมปญหาเกยวกบการปฏบตหนาทของทองถนในการฉดวคซนปองกนโรคพษสนขบาหารอมายงสำนกงานคณะกรรมการกฤษฎกา ซงขอหารอดงกลาวไดสะทอน ใหเหนถงปญหาเกยวกบนโยบายในการประกาศเขตทองทในการฉดวคซนสตวควบคมโดยเจาของสตวควบคมไมตองเสยคาธรรมเนยม สรปขอเทจจรงไดวา ในป พ.ศ. ๒๕๕๖ ซงเปนปทมปญหาตาม ขอหารอน กรณของเทศบาลตำบลสรนาร ไมมประกาศของอธบดกรมปศสตวกำหนดเขตทองทตามมาตรา ๑๗ แหงพระราชบญญตโรคพษสนขบาฯ ครอบคลมพนทดงกลาว ดงนน หากตความบทบญญตในพระราชบญญตโรคพษสนขบาฯ มาตรา ๕ ประกอบมาตรา ๑๗ อยางเครงครดแลว เจาของสตวควบคมมหนาทตองเสยคาธรรมเนยมการฉดวคซนสตวควบคมตามอตราทกำหนด ในกฎกระทรวง อยางไรกด เมอไดรวบรวมขอมลเกยวกบประกาศกรมปศสตว ตามมาตรา ๑๗ แลวพบวา ในปกอนหนานมประกาศของอธบดกรมปศสตวกำหนดเขตทองทตามมาตรา ๑๗ แหงพระราชบญญตโรคพษสนขบาฯ ครอบคลมพนทจงหวดนครราชสมามาอยางตอเนอง

๒๕

สำหรบในกรณทหารอมานปรากฏขอเทจจรงเพมเตมวา เทศบาลตำบลสรนารไดรบแจงขอความรวมมอจากจงหวดนครราชสมาวากระทรวงเกษตรและสหกรณ (กรมปศสตว) กระทรวงสาธารณสข (กรมควบคมโรค) กระทรวงมหาดไทย (กรมสงเสรมการปกครองทองถน) และหนวยงานทเกยวของไดดำเนนโครงการรณรงคปองกนโรคพษสนขบาเปนประจำทกป โดยมวตถประสงคเพอใหสนขและแมวไดรบการฉดวคซนปองกนโรคพษสนขบาจากองคกรปกครองสวนทองถนครอบคลม ทกพนท และประชาสมพนธใหประชาชนมความรความเขาใจเกยวกบโรคพษสนขบาและการดแลสตวเลยงอยางถกตอง รวมถงมความรบผดชอบตอสตวเลยงของตนเอง ซงจะชวยลดการเกดโรคในสตวและจำนวนผเสยชวตจากโรคพษสนขบาได และชวยใหบรรลวตถประสงคตามแผนยทธศาสตร การกำจดโรคพษสนขบาใหหมดไปภายในป พ.ศ. ๒๕๖๓ ซงทำใหเทศบาลตำบลสรนารเชอโดยสจรตวาจะมการออกประกาศของอธบดกรมปศสตวกำหนดเขตทองทตามมาตรา ๑๗ แหงพระราชบญญต โรคพษสนขบาฯ ครอบคลมถงพนทเทศบาลตำบลสรนารดวย เหมอนเชนทเคยปฏบตมาในทก ๆ ป ประกอบกบเปนเรองทอยในอำนาจหนาทของเทศบาลตำบลสรนารในการปองกนและระงบโรคตดตอตามมาตรา ๕๐ (๔) แหงพระราชบญญตเทศบาล พ.ศ. ๒๔๙๖ ดงนน จากขอเทจจรงดงกลาวขางตน คณะกรรมการกฤษฎกา (ทประชมรวมคณะท ๑ และคณะท ๑๐) จงเหนวา แมในป พ.ศ. ๒๕๕๖ ไมมการประกาศกำหนดเขตทองทตามมาตรา ๑๗ แหงพระราชบญญตโรคพษสนขบา พ.ศ. ๒๕๓๕ ครอบคลมถงพนทเทศบาลตำบลสรนารกตาม แตเมอคำนงถงความสจรตในการดำเนนการของพนกงานเจาหนาทและเพอเปนการคมครองพนกงานเจาหนาททกระทำการตามอำนาจหนาทของตนโดยสจรตแลว เทศบาลตำบลสรนารกยอมดำเนนการฉดวคซนและใหยาคมกำเนดสตวควบคม โดยไมเรยกเกบคาธรรมเนยมจากเจาของสตวควบคมไดตามอำนาจหนาทของตน (รายละเอยดปรากฏ ตามบนทกสำนกงานคณะกรรมการกฤษฎกา เรอง ภารกจและอำนาจหนาทขององคกรปกครอง สวนทองถนตามพระราชบญญตโรคพษสนขบา พ.ศ. ๒๕๓๕ (เรองเสรจท ๔๔๒/๒๕๕๙))

๔ . ขอจำกดของพระราชบญญตน กรณ กำหนดแนวทางในการแกไขปญหา เฉพาะการกำหนดใหเจาของสตวมหนาทตองนำสตวควบคมไปฉดวคซน และอาจกำหนดเงอนไข ใหเจาของสตวควบคมไมตองเสยคาธรรมเนยมเมอมการประกาศเขตทองทใหมการฉดวคซน โดยไมเสยคาใชจายเทานน อกทงกฎหมายฉบบนกำหนดกลไกการปองกนและควบคมโรคไว เฉพาะกรณสตวทมเจาของ แตปจจยหลกอกประการหนงทเปนสาเหตทสำคญของโรค คอ สตวจรจด ซงกฎหมายฉบบนควรกำหนดกลไกบางประการในการควบคมเพอแกไขปญหาไวดวย นอกจากน การทจะแกไขปญหานใหไดผลอยางมประสทธภาพมไดจำกดเฉพาะแตการฉดวคซนปองกนโรค ซงอาจจะทำไดไมทวถงและอาจสงผลกระทบตอภาระดานงบประมาณเปนอยางมาก เนองจากประชากรสตวเพมจำนวนขนทกป รฐจงควรมองหามาตรการทเปนทางเลอกอน ๆ เพอชวยสนบสนนในการแกไขปญหาดงกลาวใหมประสทธภาพยงขน เชน การควบคมประชากรสตวโดยการทำหมนสตว ซงหากรฐใชนโยบายเพอแกไขเพมเตมกฎหมายนใหกรมปศสตวสามารถดำเนนการทำหมนสตวควบคมโดยเจาของสตวควบคมไมตองเสยคาใชจายกจะเปนประโยชนในการควบคมโรคและลดภาระดานงบประมาณจากการฉดวคซนดวย นอกจากน รฐควรดำเนนการดงกลาวกบสตวทไมมเจาของหรอสตวจรจดดวย

๕. ไมมคณะกรรมการตามกฎหมายทจะบรณาการการแกไขปญหาเกยวกบนโยบายในภาพรวม แตกฎหมายวาดวยโรคพษสนขบากำหนดใหอำนาจเฉพาะอธบดกรมปศสตวในการกำหนดนโยบายบางประการในการแกไขปญหา เชน นโยบายในการประกาศกำหนดเขตทองทในการ

๒๖

ฉดวคซนใหแกสตวควบคมโดยเจาของสตวควบคมโดยไมเสยคาธรรมเนยม ซงในทางปฏบตหากไมมคณะกรรมการนโยบายและกำหนดหนาทและอำนาจของคณะกรรมการนโยบายไว จะทำใหการแกไขปญหาคอนขางจำกดเฉพาะแตสงทกฎหมายใหอำนาจอธบดไวเทานน กรณจงมขอนาคดวาควรจะปรบปรงกฎหมายโดยนำระบบคณะกรรมการมาใชหรอปรบปรงหนาทและอำนาจของอธบดในการดำเนนการอน ๆ ทเปนสาเหตทแทจรงของปญหาดวย เชน อำนาจในการประกาศเขตทองททำหมนประชากรสตวโดยเจาของสตวควบคมไมตองเสยคาใชจาย หรอจดใหสตวจรจดไดรบวคซนโรคพษสนขบาหรอทำหมนสตวจรจดดวย

๕.๑.๒ พระราชบญญตโรคระบาดสตว พ.ศ. ๒๕๕๘ มปญหาขอกฎหมายและ ขอชวนคดดงตอไปน

๑. เชนเดยวกนกบในพระราชบญญตโรคพษสนขบาฯ การกำหนดนยามคำวา “สตว” ในพระราชบญญตโรคระบาดสตวฯ อาจทำใหเกดปญหาในการปองกนและควบคมโรค เนองจากกลไกการระบาดของโรคพษสนขบาในสตวสามารถแพรและตดตอกนไดในสตวเลอดอน โดยเฉพาะอยางยง สตวเลยงลกดวยนมทกชนด อยางไรกด การทพระราชบญญตโรคระบาดสตวฯ ไดกำหนดนยามคำวา “สตว” ใหหมายความถงสนขและแมว อกทงในปจจบนพบวามนษยได เลยงสตวอนอาจเปนพาหะของโรคพษสนขบาอน ๆ ไดอก เชน วว กระบอ มา สกร ลง ชะน กระรอก กระแต เปนตน ซงการกำหนดไวเชนนจะกอใหเกดผลทางกฎหมายตามพระราชบญญตนคอ เฉพาะกรณสนขและแมวเทานน ทกฎหมายจะกำหนดกลไกและระบบการปองกนและควบคมโรคระบาดไว ซงการกำหนดไวเชนนอาจสงผลตอการควบคมโรคพษสนขบาใหไดผลอยางมประสทธภาพหรอไม

๒. การทกฎหมายกำหนดหนาทใหเจาของสตวดำเนนการเพอปองกนและควบคมโรคระบาดหลายประการตามทไดกลาวไปแลวในตอนตน เชน ตองขนทะเบยนผเลยงสตว ตองสงเกตอาการสตวปวย ในกรณมเหตสงสยวาเปนโรคระบาดหรอสงสยวาสตวเปนโรคพษสนขบาหรอถกสตวทอาจเปนโรคพษสนขบากดใหแจงตอพนกงานเจาหนาท สารวตร หรอสตวแพทย มหนาทตองใหวคซนปองกนโรคพษสนขบารวมทงตองจดบนทกขอมลการใหวคซน เลยงสตวในบรเวณทมรวรอบหรอขอบเขตชดเจนและมขนาดพนททเหมาะสมกบจำนวนและพนธสตว รวมทงทำความสะอาด และทำลายเชอโรคในบรเวณสถานทเลยงสตวอยางสมำเสมอ ไมปลอยสตวไปยงสถานทสาธารณะ โดยไมมการควบคม หากจำเปนตองไปในทสาธารณะตองมอปกรณในการควบคมหรอดแล เชน สายจงและปลอกคอ เพอไมใหสตวอยนอกเหนอการควบคม มหนาทเกบมลของสตวทกครงทม การขบถายในทสาธารณะเพอประโยชน ในการปองกนการเกดโรค ซ งผ เขยนมขอสงเกตวา การกำหนดหนาทของเจาของสตวเชนนจะบงคบใชกฎหมายไดอยางไร และจะมการบงคบใชกฎหมายไดอยางจรงจงหรอไม โดยเฉพาะอยางยงการกำหนดใหเจาของสตวตองจดใหมอปกรณในการควบคมหรอดแล เชน สายจงและปลอกคอและมหนาทเกบมลของสตวทกครงทมการขบถาย นน มโทษ ทางอาญาตามทบญญตไวในมาตรา ๕๕ แหงพระราชบญญตโรคระบาดสตวฯ ทกำหนดใหมโทษจำคกไมเกนหนงเดอน หรอปรบไมเกนหนงหมนบาทหรอทงจำทงปรบ ซงในทางปฏบตพนกงานเจาหนาทจะบงคบใชกฎหมายหรอไม มพนกงานเจาหนาทเพยงพอในการสอดสองดแลใหปฏบตตามกฎหมายหรอไม และกรณดงกลาวจะเปนการกำหนดโทษทางอาญาท ขดกบมาตรา ๗๗ วรรคสาม แหงรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยฯ ทกำหนดวา รฐพงกำหนดโทษอาญาเฉพาะความผดรายแรง หรอไม

๒๗

๕.๑.๓ พระราชบญญตโรคตดตอ พ.ศ. ๒๕๕๘ มปญหาขอกฎหมายและขอชวนคดดงตอไปน

๑. โดยทในปจบนรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๖๐ มาตรา ๔๗ วรรคสาม กำหนดใหบคคลยอมมสทธไดรบการปองกนและขจดโรคตดตออนตรายจากรฐ โดยไมเสยคาใชจาย และในพระราชบญญตโรคตดตอ พ.ศ. ๒๕๕๘ กำหนดนยามคำวา “โรคตดตออนตราย” หมายความวา โรคตดตอทมความรนแรงสงและสามารถแพรไปสผอนไดอยางรวดเรว อกทงในประกาศกระทรวงสาธารณสข เรอง ชอและอาการสำคญของโรคตดตออนตราย พ.ศ. ๒๕๕๙ ไดกำหนดใหโรคตดตอจำนวนสบสองโรคเปนโรคตดตออนตราย โดยไมรวมถงโรคพษสนขบาดวย ผ เขยนจงมขอสงเกตเกยวกบนโยบายของรฐในการกำหนดใหโรคใดเปนโรคตดตออนตราย ของกระทรวงสาธารณสข ซงมขอนาคด ถงกรณความเหมาะสมในการกำหนดนโยบายใหโรคใด เปนโรคตดตออนตรายซงจะสงผลโดยตรงตอสทธในการไดรบการปองกนและขจดโรคตดตออนตราย จากรฐโดยไมเสยคาใชจายตามทรฐธรรมนญฯ กำหนด เมอพจารณานโยบายของรฐในการประกาศ ใหโรคใดเปนโรคตดตออนตรายจากประกาศกระทรวงสาธารณสข เรอง ชอและอาการสำคญ ของโรคตดตออนตราย พ.ศ. ๒๕๕๙ จำนวนสบสองโรค ไดแก กาฬโรค ไขทรพษ ไขเลอดออก ไครเมยนคองโก ไขเวสตไนล ไขเหลอง โรคไขลาสซา โรคตดเชอไวรสนปาห โรคตดเชอไวรสมารบวรก โรคตดเชอไวรสอโบลา โรคตดเชอไวรสเฮนดรา โรคทางเดนหายใจเฉยบพลนรนแรงหรอโรคซารส โรคทางเดนหายใจตะวนออกกลางหรอโรคเมอรส แลวพบวา ในเมอรฐมนโยบายจะใหสวสดการ แกประชาชนของตนในการปองกนและขจดโรคตดตออนตรายโดยไมเสยคาใชจายแลว เหตใดรฐจง ไมกำหนดใหโรคพษสนขบาซงเปนโรคระบาดทลกษณะของโรคมความรายแรง ไมอาจรกษา ใหหายขาดได อกทงยงเปนโรคทพบวาระบาดอยในประเทศไทยบอยครงเปนโรคตดตออนตราย แตในทางตรงขามรฐกลบใชอำนาจในการกำหนดใหโรคตดตอหลายโรคทไมเคยแมแตจะพบผปวย ในประเทศไทยเปนโรคตดตออนตรายไว เชน โรคไขเวสตไนล ไขเหลอง โรคไขลาสซา โรคตดเชอไวรสนปาห และโรคตดเชอไวรสมารบวรก ไมเคยมรายงานวาพบผปวยดวยโรคเหลานในประเทศไทย๑ และโรคตดตออนตรายบางโรค เชน โรคไขเวสตไนลหรอโรคตดเชอไวรสนปาห ไมมรายงานการตดตอของโรคจากคนสคนโดยตรงเสยดวยซำ ในขณะทโรคพษสนขบาเคยมรายงานวามผปวยตดเชอโรค พษสนขบาจากการหายใจในอากาศทมไวรสจำนวนเขมขนและการตดเชอจากการปลกถายอวยวะ จากผทเปนโรคพษสนขบา

อกทงผ เขยนไดศกษาขอมลจากคมอโรคตดตออนตรายตามพระราชบญญตโรคตดตอ พ.ศ. ๒๕๕๘ แลวพบวา โรคทางเดนหายใจเฉยบพลนรนแรงหรอโรคซารส มอตรา การปวยตายโดยรวมประมาณรอยละ ๙.๖ หรอไขเหลองทมอตราการปวยตายโดยรวมประมาณ รอยละ ๒๐ ถงรอยละ ๕๐ ในขณะท โรคพษสน ขบาเมอไดรบเชอแลวหากไมมการฉดวคซน อยางทนทวงทโอกาสในการเสยชวตจากโรคแทบจะเปนรอยละ ๑๐๐ ในแตละปมจำนวนผเสยชวตจากโรคพษสนขบาทวโลกถงประมาณปละหาหมนหาพนคน กรณจงมขอนาคดวาการกำหนดนโยบายเกยวกบโรคตดตออนตรายของรฐนนเหมาะสมกบบรบทของประเทศไทยแลวหรอไม ซงผเขยนเหนวา หากรฐประสงคจะแกไขปญหาโรคพษสนขบาใหไดอยางจรงจง รฐควรกำหนดนโยบายใหโรคพษสนข

๑ คมอโรคตดตออนตรายตามพระราชบญญตโรคตดตอ พ.ศ. ๒๕๕๘ สำหรบประชาชน โดยกรมควบคมโรค

กระทรวงสาธารณสข พ.ศ. ๒๕๖๑

๒๘

บาเปนโรคตดตออนตรายซงจะสงผลใหรฐตองรบภาระคาใชจายทเกยวของกบการปองกนและควบคมโรคพษสนขบา เชน คาวคซนในสตวและคาวคซนในคน คาทำหมนควบคมประชากรสตวทงในสตว ทมเจาของและสตวจรจด

๒ . ปจจบนกระทรวงสาธารณสขไดประกาศใหโรคพษสนขบาเปนโรคตดตอ ทตองเฝาระวงตามประกาศกระทรวงสาธารณสข เรอง ชอและอาการสำคญของโรคตดตอทตอง เฝาระวง พ.ศ. ๒๕๕๙ ซงมไดมมาตรการในการกำกบดแลอยางเขมขนเทาทควร ซงในพระราชบญญตโรคตดตอฯ กำหนดใหโรคตดตอทตองเฝาระวงเปนโรคตดตอท ตองมการตดตาม ตรวจสอบ หรอจดเกบขอมลอยางตอเนอง และตองมการแจงขอมลตอเจาพนกงานควบคมโรคตดตอเพอ แจงขอมลใหกรมควบคมโรคทราบเทานน

๕ .๑ .๔ พระราชบญญตการสาธารณสข พ.ศ. ๒๕๓๕ มปญหาขอกฎหมาย และขอชวนคด กรณทเจาพนกงานทองถนพบสตวในทหรอทางสาธารณะโดยไมปรากฏเจาของ ใหเจาพนกงานทองถนมอำนาจกกสตวดงกลาวไวเปนเวลาอยางนอยสามสบวน เมอพนกำหนดแลวยงไมมผใดมาแสดงหลกฐานการเปนเจาของเพอรบสตวคน ใหสตวนนตกเปนของราชการสวนทองถน และในกรณทปรากฏวาสตวท เจาพนกงานทองถนพบนนเปนโรคตดตออนอาจเปนอนตราย ตอประชาชน ใหเจาพนกงานทองถนมอำนาจทำลายหรอจดการตามทเหนสมควรได นน ผเขยน เหนวา บทบญญตดงกลาวมสาระสำคญทเออประโยชนตอประชาชนในชมชนในการใหอำนาจ เจาพนกงานทองถนทำลายหรอจดการสตวตามทเหนสมควรกรณพบวาสตวนนเปนโรคตดตออนอาจเปนอนตรายตอประชาชน อยางไรกด ผเขยนมความเหนเพมเตมวา ควรเพมบทบญญตใหทองถน มหนาทตองบำรงรกษาสตวนนใหปลอดโรคโดยการฉดวคซนหรอรกษาโรคในกรณทสตวนนเปนโรค ทไมรายแรง รวมถงการทำหมนสตวนนเพอปองกนการแพรกระจายของโรคดวย

๕.๒ มาตรการบางประการทประเทศไทยยงขาด ๕ .๒ .๑ การบงคบใชกฎหมายอยางจรงจ งและมประสทธภาพ เชน กรณ

พระราชบญญตการสาธารณสข พ.ศ. ๒๕๓๕ กรณทเจาพนกงานทองถนในกรณทพบสตวในท หรอทางสาธารณะโดยไมปรากฏเจาของ ใหเจาพนกงานทองถนมอำนาจกกสตวไว และในกรณท สตวนนเปนโรคตดตออนอาจเปนอนตรายตอประชาชน ใหเจาพนกงานทองถนมอำนาจทำลายหรอจดการตามทเหนสมควรได นน ไดมการใชบงคบบทบญญตดงกลาวอยางจรงจงหรอไม เพราะหากสงเกตตามทสาธารณะหรอทองถนนทวไปในปจจบนยงคงพบวามสนขจรจดกระจายอยทวไป เชนเดยวกบพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการกรงเทพมหานคร พ.ศ. ๒๕๒๘ กรณขอบญญตกรงเทพมหานคร เรอง ควบคมการเลยงสตวหรอปลอยสตว พ.ศ. ๒๕๓๕ กำหนดใหกรงเทพมหานครเปนเขตควบคมการเลยงและปลอยสนขโดยใหสนขเปนสตวทตองควบคมโดยจะตองเลยงสตว ในสถานททมรวรอบขอบชด ไมปลอยสตวไปในทสาธารณะโดยปราศจากการควบคมนน ผเขยน มขอสงเกตเชนเดยวกบในพระราชบญญตการสาธารณสขฯ วารฐไดใชบงคบบทบญญตดงกลาว อยางเครงครดหรอไม เพราะหากสงเกตตามทสาธารณะหรอทองถนนทวไปในปจจบนยงคงพบวา มสนขทปราศจากการควบคมโดยเจาของอยตามทสาธารณะหรอบนทองถนนทวไป

๕ .๒ .๒ การประชาสมพนธ ให เจาของสตวดแลสตวของตนอยางถกต อง ตามกฎหมายและมจตสำนกในการรกษาความสะอาดในทสาธารณะ เชน ตองมสายจงเพอควบคมสตวทกครงเมอไปยงทสาธารณะ ตองเกบมลสตวทกครงทสตวของตนขบถายในทสาธารณะ และตองรณรงคใหเจาของสตวนำสตวของตนไปฉดวคซนปองกนโรคพษสนขบาทกป รวมถง

๒๙

การรณรงคใหเจาของสตวพาสตวของตนไปทำหมนเพอควบคมจำนวนประชากรสตวอนเปนสาเหตหลกประการหนงของการเกดโรค

๕.๒.๓ การเกบภาษสตวเลยงเพอเปนคาใชจายในการดำเนนการของรฐ ทงน เพอลดจำนวนประชากรสตวลง เน องจากเมอมค าใชจายเกดขน ในการเลยงสตวจะทำให ผมความพรอมทางเศรษฐกจจรง ๆ เทานน มความคดจะเลยง อกทงมาตรการนยงชวยกระตนทางออมใหเจาของสตวประสงคจะควบคมประชากรสตวอยางจรงจงโดยการทำหมนสตวอกดวย หากเจาของสตวไมประสงคจะเสยคาใชจายดงกลาว โดยอาจใชตวอยางการเกบภาษเชนเดยวกบกฎหมายของประเทศสหรฐอเมรกาทใหเกบภาษการอนญาตใหเลยงสนขในอตราทไมเทากน เชน สนขเพศผเสยภาษในอตราทมากกวาสนขเพศเมยและสนขทผานการทำหมนแลว

๕.๒.๔ การจดทำระบบขอมลสตวเพอประโยชนในการปองกนและควบคมโรค หากประเทศไทยประสงคจะพฒนาระบบฐานขอมลในสตว ผ เขยนขอเสนอแนะใหใชระบบการฝง ไมโครชปในสตวเพอประโยชนในการระบตวตน ตดตามและตรวจสอบสขภาพสตว เชนเดยวกบ ทหลายประเทศใช เชน กรณระบบกฎหมายของประเทศญปนและประเทศออสเตรเลย เปนตน

๕.๒.๕ การจดตงกองทนตามกฎหมายเพอสนบสนนทางการเงนในการบรณาการการแกไขปญหาในการปองกนและแกไขปญหาโรคพษสนขบา ซงในปจจบนไมมการจดตงกองทน เพอประโยชนในการปองกนและแกไขปญหาตามพระราชบญญตโรคพษสนขบาฯ กรณจงเปนภารกจของกรมปศสตวซงเปนหนวยงานกลางทมหนาทและอำนาจในการปองกนและแกไขปญหาดงกลาว ซงในประเดนเรองการตงงบประมาณเกยวกบการดำเนนการแกไขปญหาจะตองตงงบประมาณไวลวงหนาโดยจะตองมการประเมนสถานการณในแตละปวาในปนน ๆ จะมคาใชจายประมาณการ ในเรองนเปนจำนวนเทาไร ดงนน หากมการระบาดของโรคหรอมอบตการณการแพรระบาดของโรคทไมเปนไปตามทประมาณการไวกอาจสงผลตอเรองภาระงบประมาณในการเขาไปควบคมและแกไขปญหาดงกลาวเนองจากมอปสรรคเรองภาระงบประมาณทไมไดจดสรรไวลวงหนาในปนน ๆ

๕.๒.๖ ระบบคณะกรรมการนโยบายเพอบรณาการการแกไขปญหา เนองจาก การแกไขปญหาโรคพษสนขบาให ไดผลอยางเปนรปธรรมนนไม อาจดำเนนการไดแต เพยง โดยกรมปศสตวแตเพยงหนวยงานเดยว แตการจะแกไขปญหาใหไดผ ลจรงนนจำตองอาศย ความรวมมอของหนวยงานอน เชน กรมควบคมโรคกรณมการระบาดของโรคในคน และตองอาศยความรวมมอของทองถนเพอเขามามบทบาทในการดำเนนการในทกองคกรปกครองสวนทองถนดวย ดงนน ผเขยนเหนวาควรมระบบคณะกรรมการโดยมองคประกอบของคณะกรรมการมาจากทก ภาคสวนทเกยวของและกำหนดหนาทและอำนาจของคณะกรรมการในการวางนโยบาย วางระบบ และแนวทางปฏบตในการเฝาระวง ปองกน ควบคมและแกไขปญหาโรคพษสนขบาเพอใหสามารถแกไขปญหาไดอยางทนทวงทและมประสทธภาพ

๕ .๒ .๗ การใหความรโรคพษสนขบาทถกตองแกประชาชน หากไดยนขาว การเสยชวตจากโรคพษสนขบาในประเทศไทยยงคงมประชาชนบางสวนทถกสนขเลยหรอขวน แลวไมไปรบวคซนโรคพษสนขบา เนองจากยงมความเขาใจทคลาดเคลอนวาเฉพาะกรณสนขกดเทานนจงจะมโอกาสตดเชอ ตอมามการตดเชอโรคพษสนขบาและเสยชวต ดงนน รฐควรมการประชาสมพนธและใหความร เกยวกบโรคพษสนขบาทถกตองแกประชาชน โดยอาจกำหนดใหกระทรวงทเกยวของกบการศกษามภารกจเกยวกบการใหความรเกยวกบโรคพษสนขบาในโรงเรยน รวมทงสรางความรบผดชอบของเจาของสตวในการฉดวคซนสตวของตนอยางถกตองและสมำเสมอ โดยอาจบรรจไวในหลกสตรการศกษาระดบประถมศกษาและมธยมศกษา

๓๐

๖. บทสรปและขอเสนอแนะ

โรคพษสนขบา (Rabies) หรอทรจกเปนการทวไปวา “โรคกลวนำ” เปนโรคตดตอจากสตวสคนชนดหนงทรนแรงมากชนดหนงซงเมอไดรบเชอแลวไมอาจรกษาใหหายขาดได หากจะกลาวอกนยหนงคอหากผใดเปนโรคนแลวตองถงแกความตายทกราย สงคมไทยจงควรตองตระหนกและรวมมอกนเพอขจดโรคนใหหมดไป ประกอบกบในปจจบนประเทศไทยไดลงนามความรวมมอกบองคการโรคระบาดสตวระหวางประเทศ (World Organization for Animal Health หรอ Office International des Epizooties (OIE)) จดทำแผนยทธศาสตรเพอขจดโรคพษสนขบาใหหมดไป จากประเทศไทยภายในป พ.ศ. ๒๕๖๓ ซงสอดคลองกบขอตกลงความรวมกนขององคการอนามยโลก (World Health Organization : WHO) อกดวย อยางไรกด ในปจจบนเขาสชวงไตรมาสสดทาย ของป พ.ศ. ๒๕๖๒ แลว กยงพบวาโรคพษสนขบายงคงเปนปญหาทกอใหเกดความสญเสยตอชวต ของคนและสตว รวมถงความสญเสยทางเศรษฐกจอนอกเปนจำนวนมาก เชน ทำใหขาดแรงงาน และสญเสยคาใชจายในการฉดวคซนในแตละปคอนขางสง และอาจจะกลาวไดวายงไมมวแวววา โรคพษสนขบาจะหมดไปจากประเทศไทยไดภายในป พ.ศ. ๒๕๖๓ ตามทไดลงนามความรวมมอ กบองคการโรคระบาดสตวระหวางประเทศไว แมวาประเทศไทยจะมหลายหนวยงานทกำกบดแล เพอแกไขปญหาดงกลาว มการทำขอตกลงความรวมมอในการแกไขปญหาระหวางหลายหนวยงานของภาครฐ รวมทงมกฎหมายหลายฉบบทกำหนดกลไกในการควบคมกำกบเพอแกไขปญหา โรคพษสนขบากตาม กรณจงควรตองพจารณาวากฎหมายหลายฉบบของรฐเทาทมอยเพยงพอ และสามารถบงคบใชไดจรงอยางมประสทธภาพหรอไม หรอรฐควรพจารณาทบทวนการกำหนดแนวนโยบายในการควบคมและกำกบดแลโรคพษสนขบาเสยใหม เพอปองกนการตดตอของโรค พษสนขบาจากสตวสคน ซงผเขยนเหนวา กรณมความจำเปนจะตองตดวงจรการตดตอจากสตว มาสคน โดยการกำหนดแนวนโยบายของรฐเสยใหม เชน หากรฐมนโยบายในการควบคมการระบาดของโรค รฐควรกำหนดใหโรคพษสนขบาเปนโรคตดตออนตรายซงประชาชนมสทธไดรบบรการสาธารณสขจากรฐโดยไมเสยคาใชจาย และควรขยายขอบเขตของสตวทกำหนดใหเปนสตวควบคม ซงจะตองไดรบวคซนปองกนโรคตามกฎหมายวาดวยโรคพษสนขบาใหรวมถงสตวเลยงลกดวยนมชนดอนทอาจเปนพาหะของโรคได นอกจากน รฐควรมองหามาตรการอนเพอลดความเสยงในการขยาย วงกวางของโรคทมากไปกวาการฉดวคซน เชน การลดจำนวนประชากรสตวลงโดยการทำหมน เพอควบคมจำนวนประชากรสตว การฝงไมโครชปในสตวเพอใหสามารถทราบขอมลของสตวนน ไดอยางทนทวงทเมอมอบตการณการระบาดของโรค รวมทงควรกำหนดมาตรการในการควบคมเคลอนยายสตวนน ๆ ใหรดกมดวย ซงการดำเนนการตาง ๆ เหลานเปนมาตรการเพอปองกนกอนการเกดโรค ไมใชเพยงแตควบคมการระบาดของโรคซงเปนการแกปญหาทปลายเหตเทานน ซงจะทำใหสามารถแกไขปญหาไดอยางมประสทธภาพและยงยนยงขน