1

จตสาธารณะ

ในโลกปจจบนทมการเปลยนแปลงอยางรวดเรว เนองมากจากความกาวหนาของเทคโนโลยตาง ๆ สงผลใหประเทศไทยตองเรงพฒนาตนเองเพอใหทนกบการเปลยนแปลง และสามารถแขงขนกบนานาประเทศได ซงกระแสการเรงพฒนา และเศรษฐกจทบบรด ไดสงผลกระทบตอวถชวตของคนในสงคมไทยใหเกดการแขงขน มคานยมทางวตถสง เกดการเอารดเอาเปรยบซงกนและกน มงแสวงหาผลประโยชนใหกบตนเองมากกวาสวนรวม ขาดการพฒนาคณธรรมจรยธรรมอยางจรงจงและตอเนอง ทำาใหเกดภาวะขาดสมดลทงทางจตใจและวตถ ดงนน ความสำานกตอสวนรวมจงลดนอยลงทกวน ความเจรญทางดานวตถปจจบน ทำาใหสงคมมคานยม ใหความสำาคญและแสวงหาเงนทองอำานาจ มากกวาใหความสำาคญดานจตใจ สงคมจงกลบเสอมโทรมลง ปญหามากมาย การปลกฝงจตใจใหบคคลมความรบผดชอบตอตนเองและสงคมจงควรเกดขนในสงคม ดวยเหตนจงมการกลาวถงคำาวา "จตสาธารณะ" มากขนเพอประโยชนทจะเปนแนวคดตอตนเอง อนจะสรางประโยชน กอใหเกดการพฒนาแกสงคม การปลกฝงจตใจใหบคคลมความรบผดชอบตอตนเองและสงคม เปนการสรางคณธรรมจรยธรรมซงเปนเรองทเกดจากภายใน "จตสาธารณะ" เปนสงหนงทมความสำาคญในการปลกจตสำานกใหคนรจกเสยสละ รวมแรงรวมใจ มความรวมมอในการทำาประโยชนเพอสวนรวม ชวยลดปญหาทเกดขนในสงคม ชวยกนพฒนาคณภาพชวต เพอเปน

2

หลกการในการดำาเนนชวต ชวยแกปญหาและสรางสรรคใหเกดประโยชนสขแกสงคม

ความหมายของจตสาธารณะความหมายของจตสาธารณะ มผทใหความหมายไวมากมาย ดงน

อาจารยจนทรา ธนสงวนวงศ ไดใหความหมายวา จตสารธารณะ (Public mind) หมายถง จตสำานกเพอสวนรวม เพราะคำาวา สาธารณะ คอ สงทมไดเปนของผหนงผใด จตสาธารณะจง“ ”เปนความรสกถงการเปนเจาของในสงทเปนสาธารณะ ในสทธและหนาททจะดแลและบำารงรกษารวมกน เชน การชวยกนดแลรกษาสงแวดลอม โดยการไมทง ขยะลงในแหลงนำา การดแลรกษาสาธารณะสมบต เชนโทรศพทสาธารณะ หลอดไฟทใหแสงสวางตามถนนหนทาง แมแตการประหยดนำาประปา หรอไฟฟา ทเปนของสวนรวม โดยใหเกดประโยชนคมคาตลอดจนชวยดแลรกษาใหความชวยเหลอผทกขไดยาก หรอผทรองขอความชวยเหลอเทาทจะทำาได ตลอดจนรวมมอกระทำาเพอใหเกดปญหาหรอชวยกนแกปญหา แตตองไมขดตอกฎหมาย เพอรกษาประโยชนสวนรวม

จตสาธารณะเพอสวนรวมจตสำานกเพอสวนรวมนนสามารถกระทำาได โดยมแนวทางเปน

๒ ลกษณะ ดงน๑. โดยการกระทำาตนเอง ตองมความรบผดชอบตอตนเอง

เพอไมใหเกดผลกระทบและเกดความเสยหายตอสวนรวม

3

๒. มบทบาทตอสงคมในการรกษาประโยชนของสวนรวม เพอแกปญหา สรางสรรคสงคม ซงถอวาเปนความรบผดชอบตอตนเองและสงคม

ราชบณฑตยสถาน ไดใหความหมายของจตสำานกทางสงคม หรอจตสำานกสาธารณะวา คอ การตระหนกรและคำานงถงสวนรวมรวมกน หรอการคำานงถงผอนทรวมสมพนธเปนกลมเดยวกน

สำานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต ไดใหความหมายวา การรจกเอาใจใสเปนธระและเขารวมในเรองของสวนรวมทเปนประโยชนตอประเทศชาต มความสำานกและยดมนในระบบคณธรรม และจรยธรรมทดงาม ละอายตอสงผด เนนความเรยบรอย ประหยดและมความสมดลระหวางมนษยกบธรรมชาต

นวรนทร ตากอนทอง ไดใหความหมายวา จตสาธารณะ คอ การแสดงออกถงความรบผดชอบตอสวนรวม (ยทธนา วรณปตกล. ๒๕๔๒: ๑๘๑-๑๘๓) พรอมทจะเสยสละและอทศตนเพอประโยชนสวนรวม (บรรทม มณโชต. ๒๕๓๐: ๒๕) มความปรารถนาทจะชวยแกปญหาใหแกผอนหรอสงคม (หฤทย อาจปร. ๒๕๔๔: ๑๐๓-๑๐๔) ดวยความเตมใจ โดยพจารณาจากความร ความเขาใจ ความรสกหรอพฤตกรรมทแสดงออกถงลกษณะดงกลาว ไมวาจะเปนดานการรบผดชอบตอสาธารณะสมบต และทรพยากรธรรมชาต ดานการทำากจกรรมเพอสงคม เขารวมในเรองสวนรวมทเปนประโยชนรวมกนของกลม ดานการรบรและตระหนกถงปญหาทเกดขนและมการแกไขปญหาทเกดขนในสงคมรวมกน

4

ซงจะเหนไดวา จตสาธารณะเปนคณลกษณะทสำาคญอยางยงในการยกระดบจตใจของมนษย ใหหนมามองถงประโยชนสวนรวมชวยเหลอซงกนและกน รวมทงรวมมอกนพฒนาสงคมและประเทศชาต ใหมความสงบสข และความพยายามในการปลกฝงจตสาธารณะใหเกดขนในสงคมไทยในปจจบน ไดกำาหนดไวในมาตรฐานการศกษาของชาต มาตรฐานท ๑ คณลกษณะของคนไทยทพงประสงค ทงในฐานะพลเมองและพลโลก โดยคนไทยตองเปนคนเกง คนด และมความสข ตวบงช คอ กำาลงกาย กำาลงใจทสมบรณ ความรและทกษะทจำาเปนและเพยงพอในการดำารงชวต และการพฒนาสงคม ทกษะการเรยนรและการปรบตว ทกษะทางสงคม คณธรรม จตสาธารณะและจตสำานกในความเปนพลเมองไทยและพลโลก โดยมงปลกฝงจตสำานกทถกตองดานตาง ๆ ใหกบผเรยน รวมถงการรจกรกษาผลประโยชนสวนรวม และของประเทศชาต (พระราชบญญตการศกษาแหงชาต. ๒๕๔๒) และเพอความมนใจวา คณลกษณะทพงประสงคดงกลาวไดเกดขนกบผเรยนในระดบสถานศกษา จงกำาหนดไวในมาตรฐานการประกนคณภาพการศกษาทงภายในและภายนอกสถานศกษา ซงจะเหนไดวา พระราชบญญตการศกษา หลกสตรสถานศกษาขนพนฐาน ไดใหความสำาคญกบการมจตสาธารณะ ทเหนแกประโยชนสวนรวม การรจกดแลของสวนรวม รวมถงรจกการรกษาผลประโยชนสวนรวมและของประเทศชาต ถาบคคลมจตสาธารณะบกพรอง มนอยหรอขาดไป จะสงผลกระทบตอหลายระดบ ทงตอตนเอง ครอบครว องคกร ชมชนประเทศชาต และมผลตอระดบโลกตามมา (ไพบลย วฒนศรธรรม. ๒๕๔๓: ๒๑-๒๙ ; วรณ ตงเจรญ. ๒๕๔๗: ๒)

5

คำาวาจตสาธารณะในภาษาไทย เปนศพทใหมทเกดขนในชวงเวลาทศวรรษทผานมา เปนคำาทใชแปลจากภาษาองกฤษทเรยกวา Public consciousness/public mind/public minds/public serveice/service mind, สวนคำาแปลในภาษาไทย นอกจากใชวาจตสาธารณะแลว มคำาทใชในความหมายเดยวกนคำาอนๆคอ สำานกสาธารณะ/จตสำานกสาธารณะ/จตบรการ/จตอาสา/จตสำานกทางสงคม เปนตน

ความหมายของจตสาธารณะหรอ Public consciousness มผใหความหมายหลากหลายกนไป โดยภาพรวมอาจสรปความหมายของ จตสาธารณะโดยผทรงคณวฒและผสนใจ ไดดงน

๑.จตสาธารณะคอ จตสำานกเพอสวนรวม (จตสำานก ในปทานกรม ราชบณฑตสถาน ๒๕๓๘ ใหความหมายไววา เปนภาวะทจตตนและรสกตว สามารถตอบสนองสงเราจากประสาทสมผสทง ๕ คอรป รส กลน เสยง และสงสมผสได การกตระหนกร และคำานงถงสวนรวมรวมกน/การคำานงถงผอนทรวมสมพนธเปนกลมเดยวกน

๒. จตสาธารณะ คอจตอาสา ทแสดงออกมาในรปของพฤตกรรมทเกดขนดวยความสมครใจเพอสวนรวม โดยการแสดงออกดวยการอาสาไมมใครบงคบ

๓. จตสาธารณะ คอ การสำานกสาธารณะ ซงหมายถงการทบคคลตระหนกรและคำานงถงประโยชนสขของสวนรวมและสงคม เหนคณคาของการเอาใจใสดแลรกษาสงตางๆทเปนของสวนรวม

6

๔. จตสาธารณะคอ จตบรการทเกยวกบการคดและการปฏบตในการใหความชวยเหลอผอน เปนการประพฤตปฏบตทมงความสขของผอนทตงอยบนพนฐานของความตงใจดและเจตนาด

๕. จตสาธารณะคอจตสำานกทางสงคมทสำานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาตไดอธบายวาเปนการรจกเอาใจใสเปนธระและเขารวมในเรองของสวนรวมทเปนประโยชนตอประเทศชาต มความสำานกและยดมนในระบบคณธรรม และจรยธรรมทดงาม ละอายตอสงผดเนนความเรยบรอย ประหยด และมความสมดลระหวางมนษยกบธรรมชาต

จากความหมายของจตสาธารณะทกลาวมาแลวขางตน ทำาใหเกดประเดนความคดวาแลวเราจะประยกต การสรางจตสาธารณะใหกบสงคมไดอยางไร และสรางแลวสงคมจะไดอะไร จะเปนอะไร และสาเหตใดจงเปนความจำาเปนทจะตองสรางจตสาธารณะใหเกดขน ตอประเดนตางๆเหลาน สงแรกทเราจะตองพจารณากคอ ตรวจดวาสภาพสงคมในปจจบน โดยเฉพาะสงคมไทย มสภาพการเปนอยางไรบางจงจะตองนำาเอาจตสาธารณะมาเกยวของ ประเดนตางๆทควรหยบยกมาพจารณาถงสภาพของสงคมปจจบนจะมทสำาคญๆ คอ

๑. สงคมปจจบน เปนสงคมแหงบรโภคนยม ซงเนนถงความสำาคญของวตถเปนหลก ใหความสำาคญแกมลคามากกวาคณคา มงการใชประโยชนจากธรรมชาตและทรพยากรธรรมชาต เพอนำามาดดแปลงเปนเทคโนโลยทอำานวยความสะดวกสบายใหแกตน เปนสงคมทไหลไปตามกระแสโลกาภวตน ของความเปนวตถนยมเปน

7

สงคมทเชอในลทธเอาอยาง และการแขงขนเพอสรางปรมาณมากกวาคณภาพเปนสงคมทวดกนทความมงคงแหงการมผลผลตทางวทยาศาสตรเทคโนโลยทเหนอกวากน

๒. ในดานสขภาพ เปนสงคมทมการพฒนาเทคโนโลยและองคความรทางการแพทยทรดหนา ทำาใหอตราผสงอายมจำานวนมากและในอนาคตจะเปนชนกลมใหญของโลก ตวอยางในประเทศองกฤษ ในป ค.ศ. ๒๐๓๓ ประชากรผสงอาย ๕๘ ป ขนไปจะเพมขน ๒๓% เปนตน อยางไรกตามถงแมการแพทยจะเจรญกาวหนาแตกไมสามารถจะรกษาโรคไดทงหมด ทงโรคตดตอ เชน หวดนก หวด ๒๐๐๙ และโรคไมตดตอเชน มะเรง เปนตน จากขอมลอตราการตายของประชากรโลก ในป ค.ศ. ๒๐๐๙ มอตราการตาย ๘.๒ คนตอ ๑,๐๐๐ คน ซงอตราการตายนอกจากจะเกดจากโรคระบาดโรคภยไขเจบแลว ยงเกดจากภยธรรมชาตตางๆ เชน แผนดนไหว ดนถลม นำาทวม ฯลฯ

๓. สภาพแวดลอมของสงคมในปจจบน เปนปญหาใหญของโลก ทสำาคญคอเกดมลพษของระบบนเวศ อนเนองมาจากการทำาลายและการใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตทงททดแทนไดเชน ปาไม หรอทดแทนไมได เชน พลงงาน เปนตน ทำาใหหลายพนทของโลกตองประสบภยแลง ไฟปา ททำาใหชวตและทรพยสนสญหายไปเปนจำานวนมาก

๔. สงคมปจจบนเปนสงคมทมความกาวหนาทางเทคโนโลยขนสง ไมวาจะเปนการสอสารดานการคมนาคม ดานการแลกเปลยนขอมลขาวสาร ทำาใหโลกมความใกลชด และไปมาหาสกน

8

สะดวก ตดตอสอสารกนไดตลอดเวลา ดวยอาศยเทคโนโลยคอมพวเตอรทนำามาสราง/ประดษฐ เปนนวตกรรมตางๆ ทอำานวยความสะดวก สบายใหกบการดำารงชวต แตกทำาใหมนษยตองเรงแรงกาย ในการเสาะแสวงหาวตถตางๆเหลานนมาบำารงตน จนตองยดระบบเงนตราเปนเครองวดความเปนอย และไมวาจะเปนฐานะทางสงคม เศรษฐกจและการเมอง

จากสภาวการณตางๆทปรากฏในสงคมปจจบน ทำาใหมผลตอสภาพจตใจของคนในสงคม จะเหนไดวาสวนใหญของสมาชกสงคมโลกจะวนเวยนอยในวงจรของสภาพจตใจทคลายคลงกนในประเดนตางๆทสำาคญคอ

๑. เปนสงคมทจตใจของคนมความทะเยอทะยานฟงเฟอ ดวยมงแตการแสวงหาวตถมาเปนองคประกอบสำาคญในการดำาเนนชวต จงเปนจตใจทมงทำาลายธรรมชาต มงทำาลายลางซงกนและกน เพอเอาชนะแขงขน ทางเศรษฐกจ การผลตอาวธสงครามทรายแรง จงเปนสนคาทแขงขนกนในตลาดโลก

๒. จตใจทตดยดกบความเชอในประสทธภาพของความกาวหนาทางเทคโนโลยทางการแพทย จงเปนสงคมทมงแสวงหาความพยายามเอาชนะเวลาของธรรมชาต มความหลงในวตถทเชอวาจะทำาใหอยนรนดร ดวยคตทวาเงนตราจะบนดาลใหทกอยาง

๓. สภาพจตใจของสมาชกในสงคมทเตมไปดวย ความวตกกงวล ความเครยดจากการบบบงคบของสภาพแวดลอม ทเปนผลจากการประยกตระบบบรโภคนยมใหกบการดำาเนนชวต อตราของคนปวยเปนโรคทางประสาทจงมเพมขนอยางเหนไดชด

9

๔. จตใจของคนในสงคมปจจบน มความเปนสวนตวสง เนองจากการคดยดอยกบเทคโนโลยขนสง คอคอมพวเตอร ดวยความเชอวาเปนเครองมอในการดำาชวตในทกๆดาน การใชเวลาสวนใหญอยหนาคอมพวเตอร จงถอวาเปนการวดความสามารถเพราะไมตองมความรบผดชอบใดๆ มความเปนโลกสวนตวสง และมงแขงขนในดานวตถมากกวาการสรางคณภาพใหแกชวต

จากสภาพจตใจของคนในสงคมปจจบน ไดกอใหเกดผลกระทบในดานตางๆทงดานคณและโทษอยหลายประการดวยกน ผลกระทบทเกดจากการทำาใหเกดเปนสภาพสงคมทงทางกายภาพและทางจตใจของคน อาจจะสรปใหเหนประเดนตางๆของผลกระทบดงนคอ

๑. การขาดแคลนทรพยากรธรรมชาต เนองจากมการนำาไปใชเพอประโยชนของการแปรรปและการเปลยนแปลงสภาพอยางกวางของ สำาหรบการนำาไปสรางนวตกรรม ทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย จากการขาดแคลนดงกลาวไดสงผลกระทบตอเนอง คอ เกดการแกงแยงชงดทรพยากร เกดปญหาอาชญากรรมในรปแบบตางๆทงภายในพนทและขามพนทเพอแยงชงทรพยากร

๒. การเปลยนแปลงเผาพนธของมนษย ทมประชากรสงอายเพมขน อตราการเกดลดและตายของวยทารกมสง ทำาใหสงผลถงปญหาการลดประชากรวยทำางานวยเจรญพนธ และจะสงผลถงการสญพนธของมนษยในทสด

๓. ความเปนอตลกษณถดถอย เนองจากความยนดในกระแสโลกาภวตนสงการดำารงชวตทอยบนพนฐานของปจจย ๔ และความ

10

เปนตวตน ทางวฒนธรรมของกลมชาตพนธหมดไป เชนความพยายามในการกำาหนดภาษากลางๆ กำาหนดคาของเงนกลาง ฯลฯ

๔. สถาบนในสงคมออนแอ จากการเปลยนแปลงเปนสงคมเทคโนโลยขนสงทคนตองมงแสวงหาเครองมอมาบำารงคนและดำารงสถานะในสงคมจากการวดตรงวตถ ทำาใหสถาบนครอบครว สถาบนชมชน สถาบนการเมอง และประเทศออนแอ

๕. การอพยพยายถน ลทธขามชาตนยม ทงในดานการแตงงาน การดำาเนนธรกจ เปนประเดนทสงผลกระทบ ตอการกำาหนดลกษณะของสงคม ทงนเนองดวยอทธพลของกระแสโลกาภวตน และการแลกเปลยนประชากร เปนทนยม บางพนทของโลก จงกลายเปนทรองรบเทคโนโลยทตกรน และประชากรทบางประเทศตองการสงใหไปอยถนอนเปนตน

จากผลกระทบเหลาน จะเหนไดวามผลกระทบทงทางดและไมดและอาจจะเรยกไดวา ผลกระทบเปนปญหามากกวาเปนการพฒนา ดงนนจงเปนภาระของสมาชกในสงคม ทจะตองชวยกนหาทางแกไข ทสำาคญทสดกคอจะตองชวยกนสรางความมจตสาธารณะใหเกดขน ในใจของทกคน จงจะทำาใหมผลตอการหาหนทางแกไขปญหาได

สรป จตสาธารณะ หมายถง การตระหนกรตน ทจะทำาสงใดเพอเหนแกประโยชนสวนรวม การคดทสรางสรรค เปนกศล และมงทำากรรมดทเปนประโยชนตอสวนรวม คดสรางสรรค คอ คดใน•ทางทด ไมทำาลายบคคล สงคม วฒนธรรม ประเทศชาตและสงแวดลอม ทงการกระทำา และคำาพดทมาจากความคดทด

11

ความสำาคญของจตสาธารณะ การทคนมาอยรวมกนเปนสงคม ยอมตองมความสมพนธใน

รปแบบการพงพากน การทคนในสงคมขาดจตสาธารณะนน จะมผลกระทบตอบคคล ครอบครว องคกร อกทงยงมผลกระทบตอชมชน ระดบประเทศ และระดบโลก จตสาธารณะเปนความรบผดชอบทเกดจากภายใน คอ ความรสกนกคด จตใตสำานกตลอดจนคณธรรม จรยธรรม ซงอยในจตใจ และสงผลมาสการกระทำาภายนอก ปญหาตาง ๆ ทเกดขน จะเหนวาเกดจากการขาดจตสำานกของคนสวนรวมในสงคมเปนสำาคญ เชน

๑. ปญหายาเสพตด ซงเกดจากความเหนแกตวของผชาย ไมนกถงปญหาทเกดขนตอไปกบสงคม

๒. ปญหามลพษตาง ๆ ทเกดจากความไมรบผดชอบ ขาดจตสำานก

จตสาธารณะจงเปนสงสำาคญในสงคม เยาวชนตองใหความสำาคญและตระหนกในสงน

ความรบผดชอบตอตนเอง จตสำานกในความรบผดชอบตอตนเอง นบวาเปนพนฐานตอความรบผดชอบ ตอ ดงน

1.ตงใจศกษาเลาเรยนหาความร 2.รจกการออกกำาลงกายเพอสขภาพใหแขงแรงสมบรณ3.มความประหยดรจกความพอด4.ประพฤตตวใหเหมาะสม ละเวนการกระทำาทกอใหเกดความ

เสอมเสย5.ทำางานทรบมอบหมายใหสำาเรจ

12

6.มความรบผดชอบ ตรงเวลา สามารถพงพาตนเองได

ความรบผดชอบตอสงคมเปนการชวยเหลอสงคม ไมทำาใหผอนหรอสงคมเดอดรอนไดรบความ เสยหายเชน

๑. มความรบผดชอบตอครอบครว เชน เชอฟงพอแม ชวยเหลองานบาน ไมทำาใหพอแมเสยใจ

๒. มความรบผดชอบตอโรงเรยน ครอาจารย เชน ตงใจเลาเรยน เชอฟงคำาสงสอนของครอาจารยปฏบตตามกฎระเบยบวนยของโรงเรยน ชวยรกษาทรพยสมบตของโรงเรยน

๓. มความรบผดชอบตอบคคลอนเชนใหความชวยเหลอใหคำาแนะนำาไมเอาเปรยบเคารพสทธซงกนและกน

๔. มความรบผดชอบในฐานะพลเมอง เชน ปฏบตตามกฎระเบยบของสงคม ปฏบตตามกฎหมาย รกษาสมบตของสวนรวม ใหความรวมมอตอสงคมในฐานะพลเมองด ใหความชวยเหลอ

สรางจตสาธารณะ การสรางจตสาธารณะ เปนความรบผดชอบในตนเอง แมวาจะ

ไดรบการอบรมสงสอนถาใจตนเองไมยอมรบ จตสาธารณะกไมเกด ฉะนนคำาวา "ตนเปนทพงแหงตน" จงมความสำาคญสวนหนงในการสรางจตสาธารณะถาตนเองไมเหนความสำาคญแลวคงไมมใครบงคบไดนอกจากใจของตนเองแลว แนวทางทสำาคญในการจตสาธารณะยงมอกหลายประการถาปฏบตไดกจะเปนประโยชนตอตนเองและสงคม ดงน

13

๑. สรางวนยในตนเอง ตระหนกถงการมสวนรวมในระบบประชาธปไตย รถงขอบเขตของสทธ เสรภาพ หนาท ความรบผดชอบ ตอตนเองและสงคม

๒. ใหความสำาคญตอสงแวดลอม ตระหนกเสมอวาตนเอง คอสวนหนงของสงคมตองมความรบผดชอบในการรกษาสงแวดลอม ซงเปนเรองของสวนรวม ทงตอประเทศชาต และโลกใบน

๓. ตระหนกถงปญหาและผลกระทบทเกดขนกบสงคม ใหถอวาเปนปญหาของตนเอง เชนกนอยางหลกเลยง ไมได ตองชวยกนแกไข เชน ชวยกนดำาเนนการใหโรงงานอตสาหกรรมสรางบอพกนำาทงกอนปลอยลงสแหลงนำาสาธารณะ

๔. ยดหลกธรรมในการดำาเนนชวต เพราะหลกธรรมหรอคำาสงสอนในทกศาสนาทนบถอ สอนใหคนทำาความดทงสน ถาปฏบตไดจะทำาใหตนเองมความสข นอกจานยงกอใหเกดประโยชนตอสงคมดวยทำาใหเราสามารถอยในสงคมไดอยางมความสข

จากการสรางจตสาธารณะใหเกดขน หากทำาไดในสงคมสวนใหญผลลพธจะเกดขนนน นบวามประโยชนอยางมากทสงผลตอ คณภาพชวตทดขนของประชากร สามารถทำาใหสมาชกในสงคมอยรวมกนไดอยางเขาใจกน มความสข ไมเบยดเบยนซงกนและกน จะมแตการกอใหเกดความปรารถนาดตอกน อนจะสงผลใหชวยเหลอกนใหกจการกาวหนา และทายสดจะสงผลใหโลกทงโลกมความสงบสข

การพฒนาจตสาธารณะ

14

จตสาธารณะเปนสงทเกดจากการฝกอบรมตงแตวยเดก และจะพฒนาไปเรอย ๆ จนถงวยรน และจนกระทงเปนผใหญ ผใหญจงตองเขาใจธรรมชาตของเดก คอยแนะนำาสงเสรมในสงทถกทควร คอยชแนะ และปลกฝงจตสาธารณะใหแกเดก นอกจากน เดกยงตองมระเบยบวนย มความรบผดชอบตามธรรมชาตอนเกดขนไดเอง อกทงเดกยงมการเรยนรดานวนยจากวฒนธรรม โดยอาศยการสงสอน ฝกฝน จากบคคล สงแวดลอม ซงเปนกฎธรรมชาตของการอยรวมกนในสงคม การมกจกรรม และใชสงของรวมกนในสงคม การพฒนาจตสาธารณะใหแกเดกในการใชสงของรวมกน ดแลทรพยสมบตสวนรวม และมนำาใจแบงปนสงของใหแกกนและกน

จะเหนไดวาการพฒนาจตสาธารณะเปนสงสำาคญ ซงตองปลกฝงหรอเสรมสรางไวตงแตในวยเดก เพอใหเขาไดรบประสบการณทเพยงพอเปนพนฐานทสามารถนำาไปพฒนาตนเอง โดยในการปลกฝงนน ควรใหเดกไดมความรความเขาใจ ตระหนกถงความสำาคญของจตสาธารณะ รวมทงมการฝกฝนใหเดกไดปฏบตจรง เพอใหเดกเกดการกระทำาทเกยวกบการพฒนาจตสาธารณะอยางแทจรงจนเกดเปนลกษณะนสย และควรทำาใหเหมาะสมกบวย เพอใหเกดการเรยนรทเหมาะสมตามวย และเกดการพฒนาตามลำาดบ ซงในการฝกอบรม ปลกฝง หรอพฒนาจตสาธารณะใหแกเดกนน ควรมครหรอผใหญคอยดแลชแนะแนวทางทถกตอง เดกจะไดยดเปนแนวทางปฏบตทถกตอง เหมาะสม

สถาบนทมสวนรวมในการพฒนาจตสาธารณะ

15

รญจวน อนทรกำาแหง (บญทน ภบาล. ๒๕๔๙: ๑๙-๒๐; อางองจาก รญจวน อนทรกำาแหง ๒๕๒๘: ๑๑๐-๑๑๙) ชถงแนวทางในการเสรมสรางจตสาธารณะของคนในสงคม วาจะตองเกดขนไดจากการคลกคลอยกบความถกตอง การปลกฝง อบรม การฝกปฏบต การไดเหนตวอยางทชวนใหประทบใจ ปจจยเหลานจะคอย ๆ โนมนำาใจของบคคลใหเกดจตสำานกทถกตองและการสรางจตสาธารณะใหเกดขนจำาตองอาศยสถาบนทางสงคมหลายสวนเขามารวมมอกน อาท

๑. สถาบนการศกษา การศกษาเปนรากฐานของการพฒนาเปนสงทปฏเสธกนไมไดไมวาจะเปนการพฒนาในรปแบบใด จำาตองเรมตนดวยการศกษาจนมการศกษามากพอแกสถานะแหงตน ทจะสามารถปฏบตงานหรอดำาเนนชวตไปสทศทางทประสงค การกำาหนดเปาหมายของการศกษาใหถกตองโดยธรรมชาตเพอนำาไปสการพฒนาทแทจรง จงเปนสงทสำาคญทสดทมผมอำานาจในการบรหารการศกษาพงพจารณาใหลกซง ใหถองแท ใหรอบคอบ ใหถกตองดวยทศนะทกวางไกล โดยมจดหมายรวบยอดวา ตองจดการศกษาเพอพฒนาคนใหมจตสำานกเปนมนษยทเตมท การจดการศกษาควรมงเนนทการสรางจตสำานกภายใน คอ การพฒนาจตสำานกภายใน คอ การพฒนาจตใจทเปนรากฐานของความเปนมนษยไมควรเนนทการพฒนาเพอความสำาเรจในวชาชพทปราศจากพนฐานทางจรยธรรม เพราะอาจจะเปนการสงเสรมใหบคคลออกไปประกอบวชาชพดวยจตสำานกผดพลาดแลวกไปสรางระบบการทำางานทผดมการเอาเปรยบผอน กอบโกย ความหลงตวเอง ความ

16

มวเมาวนเวยนแตในวงวนวตถ ทอาจกอใหเกดการประหตประหารกนในทกวงการ

การใหการศกษาแกเยาวชน ควรหยดสรางจตสำานกทนยมในวตถ แตเนนการสรางจตสำานกในทางจรยธรรมใหหนกแนนเขมแขงยงขนทกระดบการศกษาตงแตอนบาลศกษาจนถง อดมศกษา เพอใหเปนจตทสามารถชวยสรางระบบถกตอง เพอการดำารงอยของสงคมโดยธรรม โดยเฉพาะการดำารงเนนการฝกอบรมใหรจกทำาหนาทเพอหนาทอยางดทสดฝมอในทกหนาทในฐานะ ทเกดมาเปนมนษยดวยความสำานกวาทกหนาทมคณคาและความสำาคญเทาเทยมกน

๒. สถาบนศาสนา สถาบนทางศาสนาตองเปนผนำาในการสรางจตสาธารณะใหเกดขน ตองนำาประชาชนกลบไปสคำาสอนของพระพทธองคททรงเนนใหเหนแกประโยชนสขของสงคมเปนใหญ ไมบรโภคเกนความจำาเปน หรอ เพราะความอยาก มความสนโดษ พอใจทจะมกนมอย มใชเทาทจำาเปนรจกเออเฟ อเผอแผเจอจานแกผอน มความเมตตาอาทรตอกน เหนแกผอนเสมอนเหนแกตนเองรจกหนาท ปฏบตหนาทใหถกตอง

สถาบนทางศาสนาจงมความสำาคญอยางยง เพราะเปนสถาบนทไดรบการเคารพบชาแตโบราณกาลจวบจนปจจบน เปนสถาบนทมอทธพลอยางสงตอจตใจของประชาชน เพราะตางไดยดถอสถาบนนเปนทพงทางใจมาอยางเนนนาน ฉะนน สถาบนทางศาสนาจงอยในฐานะทจะชวยสรางสรรคและพฒนาจตใจของคนในสงคมใหหนเขามาอยความถกตองตามทำานองคลองธรรม และวธ

17

การพฒนาจตสำานกใหเกดขนไดอยางดทสด กคอการสอนดวยตวเอง อนหมายถง การทผอยในสถาบน องคการทางศาสนา พงตองประพฤตปฏบตตนใหเปนตวอยางแกคนในสงคมในดานการชวยเหลอสวนรวม

๓. สถาบนครอบครว ความอบอนของสถาบนครอบครวมความสำาคญเปนอนดบแรกเพราะเปนจดเรมตนทชวยใหเดกเกดจตสำานกเหนความสำาคญของสวนรวม ความใกลชดระหวางพอแมกบลกจงเปนสงจำาเปนอยางยงในการเลยงอบรมลก เพราะความใกลชดจะเปนสอททำาใหเกดความเขาใจซงกนและกน และกลายเปนเกดความเหนใจซงกนและกน

สถาบนครอบครวจงเปนพนฐานของสงคม ถาครอบครวมแตความคลอนแคลนสงคมกพลอยคลอนแคลนไปดวย และเดกทเตบโตจากครอบครวทคลอนแคลนจะมจตสำานกทคลาดเคลอน การสอนและการอบรมของสถาบนครอบครวควรดำาเนนการใหสอดคลองประสานไปในจดหมายเดยวกนกบการสอนการอบรมของสถาบนการศกษา และสถาบนทางศาสนา เพอปพนฐาน หรอฝงรากใหเดกมจตสำานกทเปนสมมาทฐเสยตงแตยงเดก เพอทเดกจะไดเปนกำาลงในการสรางสรรคสงคมทมความรมเยนเปนสข

๔. สอมวลชน สอมวลชนเปนถาบนททรงอทธพลอยางยงในการกระจายความคดความร หรอสงใดสงหนงสการรบรของประชาชน ความรวมมอจากสอมวลชนจะชวยสรางความเขาใจชวยสรางจตสำานกทถกตองใหแกคนในสงคม เนองจากสอมวลชนนนม

18

บทบาทและอทธพลอยางยงตอการเสรมสรางการรบรทจะสงสมกลายเปนจตสำานกของคนในสงคม

การจดการศกษาเพอความเปนพลเมอง จงเปนเงอนไขเบองตนทจะชวยใหคนในสงคมมจตสาธารณะทจะนำาไปสการกอตวของประชาสงคม การจดการศกษาเพอความเปนพลเมองนมไดหมายถงกระบวนการจดการเรยนการสอนในหองเรยนสำาหรบประชากรวยเรยน หรอการจดการศกษาแบบเปนทางการในรปแบบอน ๆ แตยงหมายถงกระบวนการเสรมสรางการเรยนรทางตรงอยางไมเปนทางการในชวตประจำาวน ซงจำาเปนตองเกยวของกบเครอขายสถาบน และกระบวนการทางสงคมทหลากหลายและตอเนองทงในสวนของสถาบนการศกษา สถาบนครอบครว องคการเอกชน และองคกรประชาสงคม ฯลฯ

จดกจกรรมทพฒนาจตสาธารณะการจดกจกรรมทพฒนาจตสาธารณะของโรงเรยนสมาคมปา

ไมแหงประเทศไทยอทศคอโครงการ ๕ ส. ในโรงเรยน ซงมรายละเอยดดงตอไปน

โครงการ โครงการ ๕ ส. ในโรงเรยนแผนงาน ขยายโอกาสและพฒนาการศกษา

19

หนวยงานทรบผดชอบ โรงเรยนสมาคมปาไมแหงประเทศไทยอทศสนองกลยทธ ท ๓ ขอท ๓กลมงานทรบผดชอบ บรหารทวไปผรบผดชอบโครงการ นายวทยา ใจมาระยะเวลาในการดำาเนนการ เดอน พฤษภาคม ๒๕๕๓ มนาคม ๒๕๕๔–

หลกการและเหตผลการจดการเรยนรเพอใหนกเรยนมคณลกษณะตามทหลกสตร

กำาหนดไวเปนหนาทของโรงเรยน ดงนน นอกจากการจดการเรยนการสอนตามหลกสตรแลว โรงเรยนจะตองจดกจกรรมทหลากหลายเพอพฒนาคณภาพชวตของนกเรยนควบคกนไป โรงเรยนสมาคมปาไมแหงประเทศไทยอทศไดนำาเอากจกรรม ๕ ส. มาเปนจเรมตนในการพฒนาคณภาพของสถานศกษาและพฒนาคณภาพของผเรยน และไดผลดในระดบทนาพงพอใจ ดวยเหตน ทางโรงเรยนสมาคมปาไมแหประเทศไทยอทศจงดำาเนนตามโครงการนตอไปอยางตอเนอง

วตถประสงค1. เพอใหบคลากรทกคนในโรงเรยนมความรความเขาใจใน

กจกรรม ๕ ส.2. เพอใหโรงเรยนมสงแวดลอมทด รมรน สวยงาม สะอาด

ปลอดภย และเออตอการจดการเรยนร 3. บคลากรทกคนมการใชทรพยากรอยางคมคา

20

4. การจดการเรยนรแบบบรณาการโดยสอดแทรกความร ๕ ส. กบทกสาระการเรยนร

5. เพอขยายผลกจกรรม ๕ ส. สชมชน

ผลผลตโรงเรยนมความรมรน สวยงาม สะอาดเรยบรอย ปลอดภย

และเออตอการจดการเรยนร ผลลพธ

นกเรยนรอยละ ๘๐ มคณลกษณะของ ๕ ส. ครบถวนตวชวด

เชงปรมาณบคลากรทกคนในโรงเรยนเขารวมกจกรรม ๕ ส.

เชงคณภาพบคลากรรอยละ ๘๐ มคณลกษณะของ ๕ ส. ครบถวน

กจกรรม

กจกรรมระยะเวลาการปฏบตงาน

เม.ย.

พ.ค.

ม.ย.

ก.ค.

ส.ค.

ก.ย.

ต.ค.

พ.ย.

ธ.ค.

ม.ค.

ก.พ.

ม.ค.

ประชมชแจงคณะคร ๕

แตงตงคณะกรรมการรบผดชอบ

๙

กำาหนดรปแบบ หลกเกณฑการตรวจสอบ

๙

ดำาเนนการตามโครงการ

------------------------------------------------------------------------------

21

จดทำาเอกสารตาง ๆ ------------------------------------------------------------------------------

จดทำาเอกสารใหเปนปจจบน

------------------------------------------------------------------------------

สรปรายงานผลการดำาเนนการ

๙ ๒๐

รายงานผลโครงการ ๑๐ ๒๕

ทรพยากรคร จำานวน ๓๐ คนงบประมาณ

- คาตอบแทน - บาท- คาใชสอย - บาท- คาวสด ๒๖,๒๖๓ บาท

การประเมนผลงานตวชวดความสำาเรจวธการวดและประเมนผล

- สงเกต- สมภาษณ

เครองมอทใช- แบบสงเกต- แบบสอบถาม

ความตองการนกเรยน

22

มนสยใฝร รกการอานและการคนควา สามารถแสวงหาความรดวยตนเอง เปนคนดมคณธรรม รจกคดวเคราะห มทกษะการใชเศรษฐกจพอเพยงในการดำารงชวต สามารถใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารเพอการเรยนร สรางงาน สรางอาชพ สามารถนำาเสนอผลงานได

ครมทกษะการใชวชาชพในการพฒนาหลกสตร ใหสอดคลอง

คลองกบเศรษฐกจพอเพยง และกระบวนการจดการเรยนรอยางมประสทธภาพ โดยใชสอนวตกรรมและเทคโนโลยททนสมย เหมาะสมกบนกเรยน มความกระตอรอรนสนใจ ใสใจ ดแลชวยเหลอนกเรยน ไดเรยนรและพฒนาตนเองตามศกยภาพอยางเตมกำาลงและความสามารถ

ผบรหารเปนผนำาในการเปลยนแปลงใหโรงเรยนมการบรหารจดการท

ด มความรความสามารถในการพฒนาวชาการ หลกสตร นวตกรรมและกระบวนการจดการเรยนรไปสการปฏบตอยางมประสทธภาพ เกดประโยชนสงสดแกนกเรยน โดยอาศยการมสวนรวมจากทกฝายทเกยวของ

โรงเรยนเปนโรงเรยนขนด มคณภาพ มบรรยากาศและสภาพ

แวดลอมทอบอน ปลอดภย เออตอการจดการเรยนร มเอกลกษณอนโดดเดนเปนตนแบบของการปฏรปการศกษาทแท

23

จรงซงเกดจากการรวมคด รวมปฏบต รวมพฒนา รวมสนบสนนจากผมสวนเกยวของและประชาสงคม

ผปกครองและชมชนใหการยอมรบ เชอถอ มความรสกรวมเปนเจาของและ

สนบสนนการดำาเนนงานเปนของโรงเรยน

บรรณานกรมพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน . (๒๕๔๖). พระนคร: ราชบณฑตยสถาน.

24

โรงเรยนสมาคมปาไมแหงประเทศไทยอทศ. (๒๕๔๓). ระเบยบโรงเรยนสมาคมปาไมแหง

ประเทศไทยอทศ วาดวยการวดและประเมนผลการเรยน ตามหลกสตรแกนกลาง

การศกษาขนพนฐานพทธศกราช ๒๕๕๑ พ.ศ. ๒๕๕๓. เอกสารอดสำาเนา. โรงเรยนสมาคมปาไมแหงประเทศไทยอทศ

โรงเรยนสมาคมปาไมแหงประเทศไทยอทศ. (๒๕๔๓). ระเบยบโรงเรยนสมาคมปาไมแหง

ประเทศไทยอทศ วาดวยแนวการจดกจกรรมพฒนาผเรยน ตามหลกสตรแกนกลาง

การศกษาขนพนฐานพทธศกราช ๒๕๕๑ พ.ศ. ๒๕๕๓. เอกสารอดสำาเนา. โรงเรยนสมาคมปาไมแหงประเทศไทยอทศ

นวรนทร ตากอนทอง. (ม.ป.ป.). จตสาธารณะ : คณลกษณะของเดกไทยทพงประสงค . คนเมอ

๒๐ มนาคม ๒๕๕๔, จาก http://learners.in.th/blog/krujo2007/390763Sathaporn k. (ม.ป.ป.). จตสาธารณะ เปนจตแบบไหนแน?. คนเมอ ๒๐ มนาคม ๒๕๕๔, จาก http://th.answers.yahoo.com/question/index?qid=20090514204726AAzTq2xสะตอดอง. (ม.ป.ป.). จตสาธารณะหรอจตสำานกสาธารณะ(Public Consciousness). คนเมอ ๒๐

มนาคม ๒๕๕๔, จาก http://gotoknow.org/blog/articlerrpol/215483

25

จนทรา ธนสงวนวงศ. (ม.ป.ป.). ). จตสาธารณะ. คนเมอ ๒๐ มนาคม ๒๕๕๔, จาก

http://mos.e-tech.ac.th/mdec/learning/s1301/unit08.html#s02มหาวทยาลยนเรศวร, นเรศวรวชาการ. (ม.ป.ป.). จตสาธารณะ. คนเมอ ๒๐ มนาคม ๒๕๕๔, จาก http://www.academic.nu.ac.th/content_view.php?n_id=44&img=&action=viewjarunee009 . (ม.ป.ป.). จตสาธารณะคออะไร. คนเมอ ๒๐ มนาคม ๒๕๕๔, จาก

http://jarunee009.blogspot.com/2009/11/blog-post.html