บทเรยนวศวกรรมโครงสรางจากเหตแผนดนไหวเชยงรายและเนปาลตอนท 4 กฎ 4 ขอการกอสรางเสาในพนทเสยงแผนดนไหวโดย ศาสตราจารย ดร. อมร พมานมาศ รองเลขาธการสภาวศวกรอาจารยประจำาสถาบนเทคโนโลยนานาชาตสรนธร มหาวทยาลยธรรมศาสตร

จากการทผเขยนลงพนทสำารวจบานเรอนอาคารทไดรบความเสยหายจากเหตแผนดนไหวขนาด 6.3 รกเตอรทจงหวดเชยงราย เมอวนท 5 พฤษภาคม ทำาใหไดพบขอมลทสำาคญประการหนงของโครงสรางอาคาร นนคอขนาดของเสาและการเสรมเหลกในเสา มสวนอยางมากตอความเสยหายทเกดขน โดยผเขยนสามารถสรปได 4 ระดบดงน

1. ความเสยหายระดบ 4 หรอรนแรงมากทสด: บานทใชเสาปนไมไดมาตรฐาน เชน เสาขนาดเลกกวา 20 ซม. หรอ เสรมเหลกแกนไมครบ 4 เสนตามมาตรฐาน จะพงถลมโดยสนเชง เชน เสาหก หรอขาดจากกน ทำาใหบานทรด พงถลมลงมา

2. ความเสยหายระดบ 3 หรอรนแรงมาก: บานทใชเสาปนขนาด 20 ซม. เสรมเหลกแกน 4 เสนขนไป แตเสรมเหลกปลอกขนาด 4 มม. มระยะเรยงระหวางเหลกเทากบ 20 ซม. จะเกดความเสยหายทปลายบนและปลายลางของเสาอยางรนแรง คอนกรตแตกระเบดออก เหลกปลอกงางหลด เหลกแกนโกงงอ บดเบยว แมวาอาคารจะยงไมพงถลม แตพนชนสองอาจทรดตวแลว ดงนนตองรบซอมแซมและเสรมเหลกใหมแทนทเหลกเดมทคดงอโดยเรว

3. ความเสยหายระดบ 2 หรอปานกลาง: บานทใชเสาปนขนาด 25 ซม. เสรมเหลกแกน 4 เสนขนไป แตเสรมเหลกปลอกไมพอคอใชเหลกปลอกขนาด 4 มม. มระยะเรยงระหวางเหลกปลอกเทากบ 25 ซม. เกดความเสยหายทปลายบนและปลายลางของเสาปานกลาง คอนกรตไมถงขนแตกระเบด มเฉพาะคอนกรตสวนเปลอกทหลดออกมาบาง อาจสงเกตเหนเหลกเสรมไดแตเหลกเสรมยงไมคด จดเปนความเสยหายทเปลอกคอนกรตเทานน สามารถซอมแซมไดโดยฉาบปนเกราทเขาไปในบรเวณทเสยหาย

4. ความเสยหายระดบ 1 หรอเลกนอย: บานทใชเสาปนขนาด 30 ซม. เสรมเหลกแกน 4 เสนขนไป แตเสรมเหลกปลอกขนาด 6 มม. มระยะเรยงเหลกปลอก 30 ซม.

1

ไดรบความเสยหายทปลายบนและลางเพยงเลกนอย แคผวคอนกรตหลดถลอกออกมา ไมกระทบตอโครงสราง สามารถซอมแซมไดโดยฉาบปนเกราทเขาไปในบรเวณทเสยหาย สามารถใชงานโครงสรางไดดงเดม

ขอแนะนำา จากการวเคราะหโครงสรางทไดรบความเสยหาย พบวา ปจจยทสำาคญตอความแขงแรงของโครงสรางบานปน คอเสาอาคาร ดงนน ผเขยนจงขอแนะนำากฎ 4 ขอสำาหรบการกอสรางเสาบานปนในเขตเสยงแผนดนไหว ดงน

1. เสาของบานปนทมความสง 2 ชนควรมขนาดไมนอยกวา 20-25 ซม. ถามความสง 3 ชนควรมขนาดไมนอยกวา 30-35 ซม.

2. เหลกแกนในเสาตองไมนอยกวา 4 เสน หากใช 6 เสนหรอ 8 เสนจะดมาก และขนาดของเหลกแกนตองไมเลกกวา 12 มม. หากใชเหลก 16 มม. ไดยงด เพอใหเหลกไมคดงอไดงายเมอคอนกรตกะเทาะหลดออก

3. เหลกปลอก สำาหรบบาน 2 ชนควรใชไมนอยกวา 6 มม. พนรอบเหลกแกนเสาใหมระยะเรยงไมเกน 7.5 ซม. สำาหรบบาน 3 ชนควรใชเหลกปลอกไมนอยกวา 9 มม. พนรอบเหลกแกนใหมระยะเรยงไมเกน 7.5 ซม. ตำาแหนงทพนเหลกปลอกถนใหวด 50 ซม. จากปลายบนและปลายลางของเสา สวนตรงกลางเสาใหใชระยะเรยงเหลกปลอกเปนสองเทาหรอ 15 ซม. ได

4. สำาหรบเสาตอมอ หรอเสาใตถนบาน ควรมขนาดใหญกวาเสาชนบนดานละ 5 ซม. และควรเสรมเหลกปลอกใหถตามขอ 3 ตลอดความสงเสา

2

ความเสยหายระดบ 1 เลกนอย

3

ความเสยหายระดบท 2 ปานกลาง

ระดบท 3 เสยหายมาก

4

ความเสยหายระดบท 4 มากทสด

5

กฎ 4 ขอกอสรางเสาในพนทเสยง

6