· Web viewBu kapsamda işveren çalışma hayatında yer alan engelli bireyler ile ilgili işyeri ortamında risk değerlendirmesi yapmak ve yapılan bu risk değerlendirmesi sonucunda

ULUSAL İSTİHDAM STRATEJİSİ (2014–2023)

ÖZEL POLİTİKA GEREKTİREN GRUPLARIN İSTİHDAMININ ARTIRILMASI EKSENİ

RAPORU

EKSEN SORUMLUSU:NURCAN ÖNDER – GENEL MÜDÜR YARDIMCISI

HAZIRLAYANLAR:CEREN SEDA ERDEM – ÇALIŞMA UZMANI

CANAN AYDOĞDU – ÇALIŞMA UZMANICEYLAN ÇİFÇİ – ÇALIŞMA UZMANI

2014 YILIII.

DÖNEM

T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı | ÇALIŞMA GENEL MÜDÜRLÜĞÜ, ULUSAL İSTİHDAM STRATEJİSİ

TUBA ÖCAL – ÇALIŞMA UZMANI


1. MEVCUT DURUM

Kadın, genç, engelli ve uzun süreli işsizler gibi tüm özel politika gerektiren grupların istihdamının artırılması ve bu gruplara yönelik olarak ortaya çıkan ayrımcılığın önlenmesi, ülkemizde işsizlik sorununa kalıcı çözüm bulunması sürecinde üzerinde durulması gereken temel alanlardan biridir.

Ulusal İstihdam Stratejisi Özel Politika Gerektiren Grupların İstihdamının Artırılması Ekseni, özel politika gerektiren grupların işgücüne ve istihdama katılımlarının önündeki engellerin kaldırılması amacını taşımaktadır. Bu amaç doğrultusunda 2014 yılı 2. dönemi için hazırlanan eksen raporunun 1. bölümünde, kadın, genç ve engelli istihdamı ile ayrımcılıkla mücadele amacıyla yapılan çalışmaların mevcut durum bilgileri yer almaktadır.

1.1. Kadın İstihdamı

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 2014 yılı Ağustos ayı verilerine göre ülkemizde istihdam oranı yüzde 50,2, işsizlik oranı yüzde 10,3, işgücüne katılım oranı ise yüzde 56 olarak gerçekleşmiştir. 2013 yılının aynı dönemine göre istihdam oranı 3,6, işgücüne katılım oranı 4,4 puan artış göstermiştir.

2014 yılı Ağustos ayında geçen yılın aynı dönemine göre kadın istihdam oranı 2,5 puanlık artışla yüzde 29,9; kadın işgücüne katılım oranı 3 puanlık artışla yüzde 34,3 düzeyine yükselirken kadın işsizlik oranı 0,6 puanlık artışla yüzde 13 seviyesinde gerçekleşmiştir.

2014 yılı Ağustos ayı verilerine göre kadınlara ilişkin işsizlik, istihdam ve işgücüne katılım oranları hem genel ortalamaların hem erkeklere ilişkin işgücü piyasası verilerinin (erkek işsizlik oranı yüzde 9,1, erkek işgücüne katılım oranı yüzde 77,5, erkek istihdam oranı yüzde 70,5) altında seyretmektedir. Bu durum ülkemizde kadınların işgücü piyasalarında erkeklere nispeten daha zor yer edindiklerine ve istihdamlarının önünde kültürel, sosyal, ailesel pek çok engelin bulunduğuna işaret etmektedir.

Ülkemizde kadınların işgücüne katılım durumları eğitim seviyeleri ile doğru orantılıdır. 2013 yılı verilerine göre ülkemizde yükseköğretim mezunu kadınlarda işgücüne katılım oranı yüzde 72,2 iken lise altı eğitimli kadınlarda bu oran yüzde 26,3’e düşmektedir. İstatistikler, kadınların işgücü piyasalarına girişlerini kolaylaştırmak amacıyla üzerinde durulması gereken konulardan birinin de eğitim olduğunu açıkça ortaya koymaktadır.

2014 yılı Ağustos ayı verilerine göre ülkemizde işgücünde yer alan kadınların yüzde 22,1’i tarım sektöründe istihdam edilirken bunların yüzde 95,6’sı kayıt dışı olarak çalışmaktadır. Tarım dışı sektörlerde çalışan kadınların oranı ise yüzde 77,9 iken bu sektörlerde kayıt dışı çalışan kadın oranı yüzde 25’dir. Tarımda istihdam edilen kadınların yüzde 50,2’si ücretsiz aile işçisi olarak


çalışmakta olup bunların yüzde 95,5’i kayıt dışı istihdam içindedir. Ülkemizde kadın istihdamı açısından önemli bir yer tutan tarım sektörü içinde kadınların kayıt dışı çalışmasının neredeyse yüzde 100’lere ulaşmış olması kadınların işgücü piyasası verilerinde yaşanan olumsuzlukları tetikleyen önemli bir faktördür. Kadınların kayıtlı çalışması amacıyla yapılacak çalışmaların kadın istihdamını artırmak için üretilmesi planlanan politikalarda ilk sıralarda yer alması gerektiği değerlendirilmektedir.

10 Temmuz 2013 tarih ve 28699 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Onuncu Kalkınma Planında (2014-2018);

2.1.7 “Aile ve Kadın” başlığı kapsamında toplumsal cinsiyet eşitliği bağlamında, kadınların sosyal, kültürel ve ekonomik yaşamdaki rolünün güçlendirilmesi, aile kurumunun korunarak statüsünün geliştirilmesinin ve toplumsal bütünleşmenin kuvvetlendirilmesinin temel amaç olduğu belirtilmektedir. Kadınların karar alma mekanizmalarında daha fazla yer almaları, istihdamının artırılması, eğitim ve beceri düzeylerinin yükseltilmesinin sağlanacağı, kadına yönelik şiddetin ve ayrımcılığın ortadan kaldırılabilmesi amacıyla özellikle erken çocukluktan başlayarak örgün ve yaygın eğitim yoluyla toplumsal bilinç düzeyinin yükseltileceği,

2.1.11. “İstihdam ve Çalışma Hayatı” başlığı kapsamında bölgesel, yerel ve sektörel işgücü di-namikleri dikkate alınarak, başta kadın ve gençler olmak üzere tüm kesimler için nitelikli istihdam imkânlarının geliştirilmeye devam edileceği,

2.1.14. “Nüfus Dinamikleri” başlığı altında “Genç ve dinamik nüfus yapısının korunması ve doğurganlıktaki hızlı düşüşün önüne geçilebilmesi için kadınlara yönelik iş ve aile yaşamını uyumlaştırıcı nitelikte uygulamalar ile çalışanlar için doğuma bağlı izin ve hakların geliştirileceği, kreşlerin teşvik edileceği, esnek çalışma imkânlarının sağlanacağı,

politika olarak yer almaktadır.

2015-2017 yıllarını kapsayan Orta Vadeli Programda “2013 yılı sonunda yüzde 51 olması beklenen işgücüne katılım oranının dönem sonunda yüzde 51,9’a ulaşması hedeflenmektedir. İş ve aile yaşamını uyumlaştırma politikalarının hayata geçirilmesiyle, kadınların işgücüne katılım oranının 2013 yılına göre 1,3 puan artarak yüzde 32,7’ye ulaşacağı tahmin edilmektedir.” şeklinde yer almaktadır. 2015-2017 dönemini kapsayan Orta Vadeli Programda “Etkin ve bütüncül bir istihdam politikası izlenerek; kadın, genç ve engelliler başta olmak üzere, işgücüne katılım ve istihdam oranları artırılmaya devam edilecektir.” şeklinde belirtilmektedir.

İşverenlere yönelik uygulanan sigorta prim teşviklerinden, 4447 sayılı Kanunun geçici 7. ve geçici 10. maddelerinde düzenlenen sigorta prim teşvikleri özellikle kadın istihdamının artırılması ve kayıtlı çalışmalarının teşvik edilmesine yöneliktir.

4447 sayılı Kanuna 5763 sayılı Kanunla eklenen geçici 7. maddede düzenlenen sigorta prim teşviki kapsamında, işverenler 31.06.2010 tarihine kadar işe almış oldukları 18 yaşından büyük


kadın sigortalılar için ilgili Kanunda aranan şartları da sağlamaları kaydıyla, prime esas kazanç alt sınır üzerinden hesaplanan işveren hissesinin her yıl belli bir oranında beş yıl boyunca bu teşvikten yararlanabilmektedir.

4447 sayılı Kanunun geçici 7. maddesinde düzenlenen sigorta prim teşvikinden yararlanma süresi 31.06.2015 tarihinde sona erecektir.

4447 sayılı Kanuna 6111 sayılı Kanunla eklenen geçici 10. maddede düzenlenen sigorta prim teşviki kapsamında işverenler 01.03.2011 ila 31.12.2015 tarihleri arasında işe almış oldukları 18 yaşından büyük kadın sigortalılar için kadın sigortalının;

•Mesleki yeterlilik belgesine sahip olması halinde 48 ay,

•Mesleki ve teknik eğitim veren orta veya yükseköğretim kurumlarından mezun olması veya Türkiye İş Kurumunca düzenlenen işgücü yetiştirme kurslarını bitirmesi halinde 36 ay,

•Yukarıda belirtilen niteliklere sahip olmaması halinde ise 24 ay süreyle bu teşvikten, prime esas kazanç üzerinden hesaplanan işveren priminin tamamı oranında yararlanabilmektedir.

Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından, sigorta prim teşviklerinin yaygınlaştırılması ve tanıtılmasıyla ilgili olarak ise, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) üyesi işverenlere yönelik bilgilendirme seminerleri başlamış olup, 24 ayrı seminer düzenlenmiştir.

Çalışma yaşamına girebilen kadınların çalışma yaşamlarını kısa bir dönemde bitirmesi ve/veya kariyerde yükselme doğrultusunda tüm potansiyelini ortaya koyamamasının temel nedeni, ev ve iş yaşamını uzlaştırma konusunda yaşadıkları sorunlardır. Kadın, aile yaşamında çocuk bakımı, yaşlı ve hasta bakımı gibi yükümlülükleri kocası ile ve/veya devletle paylaşmak durumundadır. Ancak ülkemizde kreş, gündüz bakımevi gibi sosyal destek kurumları tüm çabalara karşın yeterli sayıya ulaşamamıştır.

Onuncu Kalkınma Planı kapsamında hazırlanan ve genel koordinatörlüğü Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından yürütülen “İşgücü Piyasasının Etkinleştirilmesi Öncelikli Dönüşüm Programı”nın ilk bileşeni “Kadınların İşgücüne ve İstihdama Katılımının Artırılması” olup, bu bileşenin önceliklerinden biri de çocuk, hasta ve yaşlı bakımı hizmetlerinin yaygınlaştırılmasıdır. Söz konusu programın sorumlu kurumu Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Çalışma Genel Müdürlüğü’dür. Program dâhilinde hazırlanan bileşen eylem planı taslağı Kalkınma Bakanlığı’na sunulmuştur.

Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü tarafından İsveç Uluslararası Kalkınma ve İşbirliği Ajansının (SIDA) mali desteğinde, Dünya Bankası işbirliğinde 2012-2017 yıllarını kapsayan 4.500.000


Dolarlık "Kadınların Ekonomik Fırsatlara Erişiminin Artırılması" başlıklı bir proje yürütülmekte olup, proje kapsamında ülkemizde kadın istihdamı alanında veri temelli politikalar oluşturabilme kapasitesinin artırılması, bilgi paylaşımı sağlanması, farkındalığın artırılması ve sınırlı sayıda pilot kadın kooperatifinin desteklenmesi hedeflenmektedir.

Kadınların kendi işlerini kurabilmeleri adına girişimcilik kültürünün yaygınlaştırılması ve kadınlara finansal destek sağlanması adına çalışmalar yapılması da kadın istihdamı açısından önemlidir. Bu kapsamda Hazine Müsteşarlığı tarafından ülkemizde yaygın olarak sivil toplum kuruluşlarınca verilen mikro finans hizmetlerine ilişkin bütüncül bir yasal altyapının oluşturulması planlanmaktadır.

Ayrıca, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı (ASPB) Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü bünyesinde yürütülen “Kadınların Ekonomik Fırsatlara Erişiminin Artırılması” projesi kapsamında “Kadın Girişimciliğinin Yaygınlaştırılması ve Güçlendirilmesi Amacıyla Bilinçlendirme ve Farkındalık Yaratmak, Bilgiye ve Finansmana Kolay Erişimi Sağlamayı Amaçlayan Kadın Girişimciliği Projesi” ile “Kadınlara Daha Iyi Iş ve Meslek Olanaklarının Sunulmasını Sağlayacak Politikaların Üretilmesi Için Gerekli Bilgi ve Verileri Sağlamayı ve Bunları Yaygınlaştırmayı Amaçlayan Kadın Istihdamı Projesi” ve kadınların kooperatifçilik marifetiyle örgütlenerek ekonomik ve sosyal olarak güçlenmelerinin sağlanması ve kadın kooperatifçiliğinin yaygınlaştırılması amacıyla “Türkiye’de Kadın Kooperatiflerinin Yaygınlaştırılması ve Güçlendirilmesi Projesi” nin hayata geçirilmesi planlanmaktadır.

KOSGEB Türkiye-AB Mali Yardımı 2005 Yılı Programı çerçevesinde Kadın Girişimciliğin Desteklenmesi Projesi 2. bileşeni olan “Kadın Girişimciliğin İnkübasyon Hizmetleri Vasıtasıyla Desteklenmesi” bileşeni kapsamında İstanbul (Pendik), Nevşehir (Hacıbektaş), Kütahya ve Çorum illerinde “Kadın İş Geliştirme Merkezleri (KİŞGEM)” açılmış olup, söz konusu merkezlerde kendi işlerini kurmak isteyen kadın girişimcilere başlangıç desteği verilmektedir.

Bunun yanında Türkiye’de kadın girişimci potansiyelini nicelik ve nitelik bakımından geliştirmek için politikalar belirlemek amacıyla Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği tarafından Kadın Girişimciler Kurulu kurulmuştur. 81 ilde örgütlenen Kurul, kadın girişimci potansiyelinin nicelik ve nitelik bakımından geliştirilmesi ve daha donanımlı hale getirilmesi amacıyla politika belirlemek ve girişimcilik kültürünün kadınlar arasında gelişmesine öncülük etmek üzere çalışmalar yürütmektedir.

Kadın istihdamı konusunda ülkemizde yeterli farkındalığın oluşmamış olması, kadınların çalışma hayatına ilişkin hak ve yükümlülükleri konusunda belirli bir bilinç düzeyini yakalayamamış olmaları, işverenlerin de kadın istihdamı için var olan teşvikler konusunda yeterli bilgi sahibi olmamaları kadın istihdamı önünde yer alan engellerin başında yer almaktadır.

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Çalışma Genel Müdürlüğü, kadın istihdamı konusunda farkındalığın artırılması amacıyla 2014 yılında Ordu ve Kocaeli illerinde bilinçlendirme toplantıları düzenlemiştir. Ayrıca Eylül 2010-Mart 2012 döneminde Çalışma Genel


Müdürlüğü’nce Almanya-Avusturya konsorsiyumu ile birlikte yürütülen “Çalışma Hayatında Toplumsal Cinsiyet Eşitliğinin Geliştirilmesi” başlıklı AB eşleştirme projesinin çıktılarından biri olarak 2012 yılından itibaren her yıl “Çalışma Hayatında Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Ödülü” verilmesi kararlaştırılmıştır ve 2014 yılı ödülü Mayıs ayında verilmiştir. Bu ödül ile genel olarak Türkiye’de çalışma hayatı içerisinde toplumsal cinsiyet eşitliği ile ilgili konulara daha fazla dikkat çekilmesi hedeflenmektedir.

Bunların yanı sıra, Türkiye’de kadınlar için insana yakışır işlerin yaratılması yönünde izlenen politikaları ve İŞKUR’un kadın istihdamı alanında yürüttüğü faaliyetleri desteklemek amacıyla ILO ve İŞKUR tarafından, İsveç Uluslararası Kalkınma İşbirliği Ajansı (SIDA) finansmanı ile “Kadınlar İçin Daha Çok ve İyi İşler: Türkiye’de İnsana Yakışır İş için Kadınların Güçlendirilmesi” projesi yürütülmektedir. Proje kapsamında kurulan Ulusal Teknik Ekip, projenin çıktısı olarak belirlenen “Kadın İstihdamı Ulusal Eylem Planı” hazırlık çalışmalarını sürdürmektedir.

1.2. Genç İstihdamı

2014 yılı Ağustos ayı TÜİK verilerine göre; 15-24 yaşları arasındaki nüfus 11.737 olup, bu nüfusun yüzde 43,6’sı işgücü içerisinde yer almaktadır. Genç nüfusun işgücüne katılma oranı yüzde 43,6’dır. Genç erkeklerde yüzde 57,8 olarak seyreden işgücüne katılım oranı, genç kadınlarda daha da düşerek yüzde 29,3 olarak gerçekleşmiştir. 15-24 yaş grubu kadın ve erkeklerin istihdam oranları ele alındığında; istihdam oranının erkeklerde yüzde 47,9, kadınlarda ise yüzde 22,8 olduğu görülmektedir. 2013 yılında yüzde 16,5 olan genç işsizliği 2014 yılının Ağustos ayında artış göstererek yüzde 18,9 olmuştur. Bununla birlikte gençler arasındaki işsizlik (yüzde 18,9), genel işsizlikten (yüzde 10,1) daha yüksektir. Genç kadınlarda işsizlik oranı yüzde 22,4 iken genç erkeklerde bu oran yüzde 17,1 olarak gerçekleşmiştir.

15-24 yaş grubundaki işgücünün eğitim durumuna bakıldığında; lise altı eğitimlilerin işgücünde en fazla yer alan nüfus olduğu (2.983.000 kişi); bunu sırasıyla yükseköğretim (781.000 kişi), lise dengi meslek okulları (711.000 kişi) ile genel lise mezunlarının (583.000 kişi) takip ettiği görülmektedir. Dolayısıyla ülkemizde gençlerin işgücüne katılımının düşüklüğü, genç işsizliğinin yüksek olması ve gençlerin temel becerilerindeki eksiklik önemini korumaktadır.

İŞKUR’un sunduğu hizmetlerden yararlanmak amacıyla 15-24 yaş grubu bireylerin yaptığı başvurular ve bu bireylerin işe yerleştirilme oranları yıllar itibarıyla artış göstermiştir. 2013 yılı Ekim ayı verilerine göre; gençlerin Kuruma başvurusu, toplam başvurunun yüzde 28’ine tekabül etmektedir. İşe yerleştirilenlerin ise yüzde 21,47’si 15-24 yaş arasında yer almaktadır. 2012 yılı Kasım ayı verilerine göre; işe yerleştirilen genç sayısı 147.065 kişi olarak gerçekleşirken, 2014 yılı Ekim ayı itibarıyla ise 185.854 kişi işe yerleştirilmiştir. 2014 yılı Ocak ayında Kuruma başvuran 15-24 yaş grubu 45.290 bireyin 13.433’ü işe yerleştirilirken, aynı yılın Ekim ayında ise Kuruma başvuran 15-24 yaş grubu 64.401 bireyin 21.547’si İŞKUR tarafından işe yerleştirilmiştir.


Onuncu Kalkınma Planı kapsamında hazırlanan genel koordinatörlüğü Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından yürütülen “Temel ve Mesleki Becerileri Geliştirme Öncelikli Dönüşüm Programı”nın temel hedefleri arasında istihdamda ve eğitimde olmayan gençlerin sayısının azaltılması yer almaktadır. Bu hedefle paralel olarak söz konusu programın “Eğitim Sisteminin İşgücü Piyasasıyla Uyumunun Artırılması”, “Genç İşgücünün Temel Becerilerinin Geliştirilmesi” bileşenleri altında gençlerin mesleki becerilerinin yanında iş yaşamının gerektirdiği temel becerilere sahip olması amacına yönelik hazırlanan eylem planlarının hayata geçirilmesi öngörülmektedir.

KOSGEB tarafından küçük ve orta ölçekli işletmelere, girişimcilere ve işletici kuruluşlara yönelik olarak ekonomik kalkınma ve istihdam sorunlarının çözümünün temel faktörü olan girişimciliğin desteklenmesi, yaygınlaştırılması ve başarılı işletmelerin kurulmasını sağlamak amacıyla “Girişimcilik Destek Programı” uygulanmaktadır. Söz konusu program; “Uygulamalı Girişimcilik Eğitimi”, “Yeni Girişimci Desteği”, “İş Geliştirme Merkezi (İŞGEM) Desteği” ve “İş Planı Ödülü”’nden oluşmaktadır. Kendi işini kurmak isteyen genç girişimcilere, Yeni Girişimci Desteği kapsamında, 24 saati atölye çalışmalarından oluşan toplam 70 saatlik olan Uygulamalı Girişimcilik Eğitimini tamamlamaları koşuluyla, KOSGEB desteği ile 30.000 TL hibe 70.000 TL geri ödemeli destek sağlanmaktadır. Bu destek programı yüzde 60–yüzde 70 oranında hibe olarak uygulanmaktadır.

Genç girişimcilere eğitim, kapasite geliştirme desteği ile girişimci fikirlerini hayata geçirmelerinde destek sağlamak amacıyla Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği tarafından Genç Girişimciler Kurulu kurulmuştur. Ülkemizdeki genç girişimci potansiyelinin nicelik ve nitelik bakımından geliştirilmesi ve daha donanımlı hale getirilmesi amacıyla politika belirlemek ve girişimcilik kültürünün gençler arasında gelişmesine öncülük etmek kurulun başlıca görevleri arasındadır. Ayrıca 81 ilde kurulmuş olan TOBB İl Genç Girişimci Kurulları, TOBB bünyesinde kurulmuş olan Genç Girişimciler Kurulu ile koordineli çalışarak, bulundukları illerde girişimciliğin geliştirilmene yönelik faaliyetlerde bulunmaktadırlar.

Gençlerin istihdam edilebilirliğinin geliştirilmesi, girişimcilik becerilerinin arttırılması ve bu yönde rehberlik ve danışmanlık hizmetlerinin iyileştirilmesi amacıyla Genç İstihdamının Desteklenmesi Operasyonunun devamı niteliğinde olan “Sektörel Yatırım Alanlarında Genç İstihdamının Desteklenmesi Hibe Programı”na yönelik teklif çağrısı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Avrupa Birliği Koordinasyon Dairesi Başkanlığınca, 20 Aralık 2012 tarihinde yayımlanmıştır. Türkiye İş Kurumu’nun (İŞKUR) Operasyon Faydalanıcısı olarak yürüteceği program kapsamında, arz-talep arasındaki uyuma katkı sağlanmasına, ilgili aktörler arasında işbirliğinin geliştirilmesine, aktif işgücü piyasası politikaları oluşturulmasına, gençler için oryantasyon, profil çıkarma, danışmanlık, staj, eşleştirme gibi hizmetlerin sağlanmasına, okul sonrası işe geçişin kolaylaştırılmasına, üniversite ve sanayi arasında daha güçlü işbirliği bağlarının oluşturulmasına yönelik projeler beklenmektedir. 24 milyon Avro bütçeli hibe programı çerçevesinde sunulacak hibe projeleri için 200 bin Avro ile 400 bin Avro arasında hibe desteği sağlanacaktır. Proje başvurusu yapmak isteyen kurum ve kuruluşlara hibe programı


hakkında bilgilendirme yapmak amacıyla çeşitli illerde bilgilendirme günleri düzenlenmiş olup, programın 2015 yılında uygulamaya geçilmesi planlanmaktadır.

1.3. Engelli İstihdamı

4857 sayılı İş Kanunu’nun 30.maddesine göre, “İşverenler, elli veya daha fazla işçi çalıştırdıkları özel sektör işyerlerinde yüzde üç engelli, kamu işyerlerinde ise yüzde dört engelli ve yüzde iki eski hükümlü işçiyi meslek, beden ve ruhi durumlarına uygun işlerde çalıştırmakla yükümlüdürler.” Maddede, 26.05.2008 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 5763 sayılı Kanun ile yapılan değişikliğe göre, özel sektör işverenleri için terör mağduru ve eski hükümlü çalıştırma zorunluluğu kaldırılmıştır.

Bu kapsamda çalıştırılacak işçi sayısının tespitinde belirli ve belirsiz süreli iş sözleşmesine göre çalıştırılan işçiler esas alınmaktadır. Kısmi süreli iş sözleşmesine göre çalışanlar, çalışma süreleri dikkate alınarak tam süreli çalışmaya dönüştürülmektedirler. Oranın hesaplanmasında yarıma kadar kesirler dikkate alınmamakta, yarım ve daha fazla olanlar tama dönüştürülümektedir. İşyerinin işçisi iken engelli hâle gelenlere öncelik tanınmaktadır.

İşverenler çalıştırmakla yükümlü oldukları işçileri, Türkiye İş Kurumu aracılığı ile sağlamaktadırlar. Bu kapsamda çalıştırılacak işçilerin nitelikleri, hangi işlerde çalıştırılabilecekleri, bunların işyerlerinde genel hükümler dışında bağlı olacakları özel çalışma ile mesleğe yöneltilmeleri, mesleki yönden işverence nasıl işe alınacakları, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’nın görüşü alınarak Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle düzenlenmektedir. Yer altı ve su altı işlerinde engelli işçi çalıştırılamamaktadır.

Bu maddeye aykırılık hallerinde tahsil edilecek cezalar, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca her yıl düzenli olarak engellilerin ve eski hükümlülerin kendi işini kurmaları, engellinin iş bulmasını sağlayacak destek teknolojileri, engellinin işe yerleştirilmesi, işe ve işyerine uyumunun sağlanması ve bu gibi projelerde kullanılmaktadır. Mevcut uygulamada, İŞKUR tarafından, hem Kurum kaynaklı hem de engelli çalıştırmayan işverenlerden tahsil edilen idari ceza paraları fonundan engellilerin belirli alanlarda mesleki eğitim almalarını sağlayacak projelerde destek verilmektedir. Mevcut uygulamada, zihinsel ve ruhsal engelli bireylerin istihdam edilecekleri korumalı işyeri kurulması halinde, İŞKUR tarafından uygun bulunan projelere kuruluş sermayesi desteği, engelli ücret desteği ve işletme giderleri desteği verilmektedir.

Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü tarafından her yıl yayımlanan “Engelli Bireylere İlişkin İstatistikî Bilgiler 2014 yılı Haziran Ayı Bülteni”ne göre, 2014 yılında, engelli çalıştırmakla yükümlü işyerinde çalışan engelli işçi sayısının sektörlere göre dağılımına bakıldığında, kamu sektöründe 10.480 engelli, özel sektörde ise 81.478 engelli çalıştığı görülmektedir. Kamu kurumlarında engelli kotasında istihdam edilen memurların yıllara göre


dağılımına bakıldığında ise, 2014 yılında 34.088 engelli, 2013 yılında 32.021 engelli işe yerleştirilmiştir.

Engellilerin istihdamı konusunda uygulanan zorunlu kota sisteminin özel sektörde ve özellikle de kamu sektöründe daha etkin bir şekilde hayata geçirilmesi ihtiyacı bulunmaktadır. Bu kapsamda, dünyanın ve Türkiye’nin ülke genelinde yapılan ilk engelli memur seçme sınavı 29 Nisan 2012 tarihinde 81 ilde gerçekleştirilmiştir. EKPSS kurum ve kuruluşların engelli kontenjan açığı bulunduğu sürece, devlet memuru olarak atanacaklar için açılan diğer sınavlardan ayrı zamanlı olarak yapılmaktadır. 2014 Engelli Kamu Personeli Seçme Sınavı (2014-EKPSS) 27 Nisan 2014 tarihinde yapılmıştır. EKPSS-2014/2 Yerleştirme Sonuçlarına göre, ortaöğretim mezunu 1383 engelli, ön lisans mezunu 990 engelli ve lisans mezunu 1.344 engelli işe yerleştirilmiştir.

Kamu sektöründe memur olarak istihdam edilen engelli bireylerin çalışma ortamlarının değerlendirilmesi ve engelli istihdamının güçlendirilmesi için politika önerilerinin geliştirilmesi amacıyla Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü tarafından, 2014 yılı içerisinde yürütülen “Kamuda Engelli İstihdamının Analizi Projesi” 26 ilde, 2.908 engelli memur, 2.244 çalışma arkadaşı ve 1.738 amir ile yüz yüze görüşmelerle gerçekleştirilmiştir. Araştırmada, engelli bireylerin istihdamda neler yaşadıkları, diğer çalışanların ve amirlerin engelli bireyle çalışma konusunda ne tür bir eğitime ve desteğe ihtiyaç duydukları, engelli bireylerin işe erişimi, engelli bireylerin ihtiyaç duyduğu yardımcı araç-gereç, toplumda var olan tutumlar konusunda neler yaşadıkları gibi hususlar ortaya koyulmuştur.

“Kamuda Engelli İstihdamının Analizi Projesi” sonucunda, kamuda istihdam edilen engellilerin görevlendirildikleri işin tanımının iyi yapılması ve çerçevesinin iyi çizilmesi gerektiği, engelli memurların hakları ve sorumlulukları konusunda da amirlerine eğitim verilmesinin önemli olduğu belirlenmiştir.

Söz konusu araştırma sonuçlarına göre, engelli memurların aday memurluk eğitiminin aksatılmaması ve gerekli hassasiyetin gösterilmesi gerektiği belirtilmiştir. Proje ile engelli memurların dörtte birinin iş yerine ulaşımda sorun yaşadığı tespit edilirken, bunun yerine esnek veya evden çalışma modellerinin getirilebilmesinin uygun olacağı ifade edilmiştir. Ayrıca bazı iş yerlerindeki fiziksel koşulların engellilere uygun olmadığı, koşulların iyileştirilmesi için de gerekli çalışmalara devam edileceği belirtilmiştir. Araştırmada engelli memurların çalıştıkları işte görevde yükselebileceklerini düşünmediği de ortaya koyulmuştur.

1.4. Uzun Süreli İşsizler

Gelişimi ve yaygınlaşması işsizlikle paralel olan uzun süreli işsizlik, bugün gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin karşısında yapısal bir sorundur. Uzun süreli işsizlik, ILO tarafından kabul edilen tanımıyla bir yıl veya daha uzun süredir işsiz bekleyenleri ifade etmektedir. Uzun süreli işsizlik oranı ise, toplam işsizler içerisinde uzun süreli işsizlerin oranıdır. İşsiz kalma süresinin analiz ve değerlendirmelerde bir ölçüt olarak ele alınması da işsizliğin boyutlarını


belirlemek bakımından son derece önemlidir. Çünkü işsiz kalınan süre uzadıkça, işsizlik problemi yapısal bir hal almakta ve işsiz kalma süresinin uzunluğu paralelinde çözümü de zorlaşmaktadır.

Uzun süreli işsizlik, politika yapıcıların temel meselelerinden biridir. Kişisel yaşam üzerindeki finansal ve sosyal etkilerinin yanı sıra, uzun dönem işsizliğin sosyal uyum üzerinde olumsuz etkisi vardır ve ekonomik gelişmeyi engellemektedir. 2012 yılında, toplamda, AB-28’de işgücünün yüzde 5,1’i bir yıldan daha uzun süreli işsizdir, yüzde 2,9’u ise iki yıldan uzun süreli işsizdir. 2012 yılı verileri ile kıyaslandığında büyük bir artış gerçekleşmiştir. (yüzde 4,7, yüzde 2,6)

TÜİK verilerine göre; Türkiye’de 1990 yılında uzun süreli işsizlik oranı yüzde 45,7 iken, bu oran 2000 yılında yüzde 20,4, 2001 ekonomik krizinin etkisiyle 2002 yılında yüzde 28,3 ve 2013 yılında ise yüzde 25,8 olmuştur. Yani yaklaşık her dört işsizden biri uzun süreli işsizdir.

Ülkemizde uzun süreli işsizlikten kadınlar daha çok etkilenmektedir. 2013 yılı verilerine göre; kadınların uzun süreli işsizlik oranı yüzde 32,23 olarak gerçekleşmiştir. Söz konusu işsizliğin en yoğun olduğu yaş grubuna bakıldığında ise; 25-34 yaş grubu olan orta yaş grubudur. Uzun süreli işsizlik oranlarının gençlerde göreli olarak düşme trendine girmesi eğitim sürecinin uzaması ve gençlerin daha ileriki yıllarda işgücü piyasasına katılmaları ile açıklanabilir. Eğitim durumlarına göre uzun süreli işsizlere baktığımızda en yüksek uzun süreli işsizlik oranının ilkokul mezunlarında olduğu görülmektedir.

Aktif işgücü programları uzun süreli işsizliği azaltmaya yönelik en etkili politikalardan biridir. Türkiye İş Kurumu mesleki eğitim programları düzenleyerek, işletmelerde eğitim seminerleri düzenleyerek, iş ve meslek danışmanlığı sunarak, meslek araştırma geliştirme faaliyetleri düzenleyerek işsizliğin azaltılmasına katkıda bulunmaktadır. Uzun süreli işsizlerin iş hayatından soğumamaları, mesleki tecrübe kazanmaları, çalışma disiplini edinmeleri için toplum yararına çalışma programları da oldukça önemlidir.

1.5. İşyerinde Psikolojik Taciz (Mobbing) ile Mücadele

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Çalışma Genel Müdürlüğü bünyesinde, çalışma hayatının en önemli sosyal sorunlarından biri olan ve çalışanların fiziksel ve psikolojik sağlığını olumsuz etkileyen işyerlerinde psikolojik tacize ilişkin olarak 2011/2 sayılı İşyerinde Psikolojik Taciz konulu Başbakanlık Genelgenin 5inci maddesi uyarınca, sivil toplum kuruluşları ve ilgili tarafların katılımıyla “Psikolojik Tacizle Mücadele Kurulu” oluşturulmuştur. Söz konusu Kurul, çalışanların uğradığı psikolojik taciz olaylarını izlemek, değerlendirmek ve önleyici politikalar üretmekle görevlendirilmiştir. Kurul, yılda iki kere olağan, gerekli hallerde olağanüstü toplanmaktadır.


Kurul tarafından 2012 yılında, “işyerlerinde psikolojik tacizin önlenmesi hususunda farkındalık artırmak ve kişilerin bu konuda bilgilendirilmelerini sağlamak amacıyla“İşyerlerinde Psikolojik Taciz (Mobbing) Bilgilendirme Rehberi” hazırlanmıştır. Söz konusu Rehber, 2013 yılında 2000 adet olmak üzere Bakanlığımız Çalışma Genel Müdürlüğü bünyesinde oluşturulan Psikolojik Tacizle Mücadele Kurulu üyesi işçi ve işveren konfederasyonları ile üniversite ve ilgili kurum ve kuruluşlara dağıtılmıştır.

Bilgilendirme Rehberi ayrıca 2014 yılının Mayıs ayında revize edilerek 1000 adet olarak yeniden bastırılmış ve bir kısmı 4-7 Mayıs 2014 tarihleri arasında 4152 kişinin katılım sağladığı “7. Uluslararası İş Sağlığı ve Güvenliği Konferansı”’nda ve bir diğer kısmı ise işçi ve işveren konfederasyonları ile üniversite ve ilgili kurum ve kuruluşlara dağıtılmıştır.

Kurul tarafından 2013 yılının Şubat ayında kurul teknik komite üyelerinin psikolojik taciz konusunda eğitici olabilmeleri amacına yönelik olarak “Eğiticilerin Eğitimi” ve “İşyerinde Psikolojik Taciz (Mobbing) Eğitimi” olmak üzere iki eğitim düzenlenmiş ve komite üyelerine sertifikaları takdim edilmiştir.

İşyerlerinde yaşanan psikolojik taciz olaylarını önlemek amacıyla çalışmalar yürüten Psikolojik Tacizle Mücadele Kurulu tarafından farkındalık artırma çalışmaları kapsamında “İşyerinde Psikolojik Taciz Karikatür Yarışması” düzenlenmesi kararı alınmıştır. Ocak ayı içerisinde yapılması planlanan yarışmanın sonucunda ödül alacak eserlerle İşyerlerinde Psikolojik Taciz (Mobbing) Bilgilendirme Rehberinin revize edilerek yeniden basılması ve dağıtılması hedeflenmektedir.

Başbakanlık Genelgesi uyarınca Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Çalışma Genel Müdürlüğü bünyesinde oluşturulan Psikolojik Tacizle Mücadele Kurulu tarafından yürütülen çalışmaların yanı sıra, Çalışma Genel Müdürlüğü tarafından Başbakanlık İletişim Merkezi (BİMER), Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği aracılığıyla veya çalışanlar tarafından bireysel olarak dilekçeler yoluyla yapılan şikayetler de incelenmektedir. Bununla birlikte Genelgenin 4üncü maddesi uyarınca İşyerinde Psikolojik Taciz ile mücadeleyi güçlendirmek amacıyla Çalışma ve Sosyal Güvenlik İletişim Merkezi ALO 170 üzerinden gelen psikolojik taciz şikayetleri incelenmekle birlikte, ayrıca bu hat üzerinden psikologlar vasıtasıyla çalışanlara yardım ve destek de sağlanmaktadır.

2010 yılından bu yana çalışma hayatı ve sosyal güvenlik hakkında her türlü soru, öneri, eleştiri, ihbar, şikayet, başvuru ve talepleri etkin ve hızlı bir biçimde çözüme kavuşturabilmek amacıyla Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından hizmete giren "ALO 170" hattına 2011 yılında 2.001, 2012 yılında 2.850, 2013 yılında 4.870 ve 2014'ün Ocak-Ekim döneminde 5.415 olmak üzere toplam 15.136 mobbing çağrısı gelmiştir. Bu çağrılardan 1.801'i ise şikayet başvurusuna dönüşmüştür. Çağrıların yaklaşık yüzde 73'ü yani 11.106'sı özel sektör çalışanlarından, yaklaşık yüzde 27'sine denk gelen 4.030'u ise kamu çalışanlarınca yapılmıştır. Toplam 15.136 mobbing çağrısından 8 bin 519'i erkek, 6.617'si ise kadın çalışanlardan gelmiştir.


1.6. Özel Poltika Gerektiren Diğer Gruplar

Ülkemizde özel politika gerektiren grupların istihdam edilebilirliğinin arttırılması, işgücü piyasasına erişimlerinin kolaylaştırılması ve işgücü piyasasına girişlerinin önünde yer alan engellerin kaldırılması amacıyla Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından "Dezavantajlı Kişilerin Sosyal Entegrasyonu ve İstihdam Edilebilirliklerinin Geliştirilmesi" Operasyonu hazırlanmıştır. Programın hedef grubu içinde engelli bireyler, Romanlar ve Romanlar gibi yaşayan vatandaşlar, gecekondu bölgelerinde yaşayan kişiler de dahil olmak üzere yoksul olan veya yoksulluk riski altında olan kişiler, eski mahkum/tutuklular ile mahkum ve tutuklular, çalışan çocukların ebeveynleri, yerlerinden olmuş kişiler, şiddet mağduru kadınlar, madde bağımlıları ile diğer dezavantajlı kişiler (işgücü piyasasında ayrımcılığa maruz kalan ve yaygın önyargılarla karşılaşan diğer gruplar, vb.) yer almaktadır. Söz konusu proje hizmet ve hibe bileşenlerinden oluşmaktadır. Proje henüz faaliyete başlamamakla birlikte, hibe rehberi 26 Mart 2014 tarihinde AB Koordinasyon Daire Başkanlığı'nın web sitesinde yayımlanmıştır. Bahse konu proje kapsamında hibe başvurusunda bulunacakların bilgilendirilmesi amacıyla Proje başvurusu yapmak isteyen kurum ve kuruluşlara hibe programı hakkında bilgilendirme yapmak amacıyla 01-22 Nisan 2014 tarihleri arasında 15 ilde bilgilendirme günleri düzenlenmiştir. Hibe başvurularının değerlendirme süreci devam etmektedir. Program dâhilinde tahsis edilecek toplam hibe tutarı 30 Milyon €’dur. Hibe programı ile dezavantajlı kişilerin istihdam edilebilirliğinin, istihdam ve işgücüne katılım oranlarının arttırılması ile bunların işgücü piyasasına girişlerinin kolaylaştırılması, işgücü piyasasına girişlerinin önünde yer alan engellerin ortadan kaldırılması, işgücü piyasasının durumu hakkında bilgilerinin arttırılması, işgücü piyasasında dezavantajlı kişilere yönelik ayrımcılığın tüm biçimlerinin azaltılması hedeflenmektedir.

İstihdam ve sosyal politika alanında Avrupa Birliği politikalarına paralel biçimde bir strateji yürütülmesini temin etmek üzere Avrupa Birliği aday ülkeleri, İstihdam ve Sosyal Reform Programı (ESRP) adı altında bir strateji belgesi oluşturarak yumuşak hukuk yoluyla uyum seviyesini arttırmayı hedeflemektedir. Türkiye de bu kapsamda kendi ESRP belgesini hazırlamaktadır. Eğitim, istihdam ve sosyal politikalar olmak üzere üç ana başlık üzerinden kurgulanan bu program iki ana bölümden oluşacaktır. İlk bölümde ülkemizde ekonomik ve sosyal gelişmeye etki eden temel sorunlar belirlenecek, ikinci bölümde ise bu sorunlara ilişkin çözüm önerileri ve alınacak tedbirler sıralanacaktır. İki bölümün de tamamlanmasının ardından ilgili tedbirlere ilişkin izleme ve değerlendirme süreci başlayacaktır. İlgili belgenin şu an itibarıyla birinci bölüm taslağı tamamlanmış olup Avrupa Komisyonu ile görüş alışverişi yapılmaktadır. Taslak metin nihai halini alınca bütün paydaş kurumların katkısı ile ikinci bölüm hazırlanmaya başlanacaktır.


2. EYLEM PLANLARI GÜNCEL DURUMLARI

Politika No ve Adı:

1. Kadınların işgücüne katılma oranı ve istihdamı artırılacak, kayıt dışı istihdam ile mücadele edilecektir.

Tedbir No ve Adı:

1.1. Kadınlar üzerindeki bakım yükümlülüklerini azaltmaya yönelik tedbirler alınacaktır.

a) Sorumlu Kurum/Kuruluşlar:

1. Kurum: Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığıİlgili Birim: Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü

2. Kurum: SGK

b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Hazine Müsteşarlığı, Maliye Bakanlığı, ÇSGB, Kalkınma Bakanlığı

c) Süre: 2016

d) Sorumlu Kurum/Kuruluşların Çalışmaları ve Önerileri: Kadınlar, Engelliler, Gazi ve Şehit Yakınlarına Yönelik Girişimcilik Faaliyetlerinin Geliştirilmesi ve Kadın İstihdamının Arttırılmasını Öngören İşbirliği Protokolü kapsamında Organize Sanayi bölgelerinde kreş sayısının artırılması hedefi ile; Gaziantep ve Osmaniye OSB’de kreşler hizmete açılmıştır.

Organize Sanayi Bölgelerinde kreş sayısının artırılmasını teminen Bakanlığımız, Bilim Sanayi ve Ticaret Bakanlığı ile Borusan Holding arasında “Annemin İşi Benim Geleceğim” projesinin hayata geçirilmesi için işbirliği protokolü imzalanmıştır. Bu kapsamda;

Adıyaman ve Afyonkarahisar’da kreşler açılmıştır.

Malatya OSB’de kreş inşaatı devam etmektedir.

2015 yılı içerisinde Balıkesir ve Şanlıurfa OSB’lerde kreşlerin açılması planlanmaktadır

Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü tarafından İsveç Uluslararası Kalkınma ve İşbirliği Ajansının (SIDA) mali desteğinde, Dünya Bankası işbirliğinde 2012-2017 yıllarını kapsayan 4.500.000 Dolarlık "Kadınların Ekonomik Fırsatlara Erişiminin Artırılması" başlıklı bir proje yürütülmekte olup, proje kapsamında ülkemizde kadın istihdamı alanında veri temelli politikalar oluşturabilme kapasitesinin artırılması, bilgi paylaşımı sağlanması, farkındalığın artırılması ve sınırlı sayıda


pilot kadın kooperatifinin desteklenmesi hedeflenmektedir. Proje kapsamında gerçekleştirilecek çalışmalardan biri “Türkiye’de Çocuk Bakımı ve Erken Çocukluk Eğitim Hizmetlerinin Arz ve Talebi ile ilgili Araştırma” ile Türkiye’de Çocuk Bakımı Modeli oluşturulması çalışmalarıdır. Söz konusu çalışma devam etmekte olup oluşturulan Çocuk Bakımı Alt Komite toplantılarında çalışmalar sürdürülmektedir.

Tedbir maddesinde yer alması düşünülen bakım türüne gore (hasta, yaşlı, çocuk vb.) sorumlu kurumların belirlenmesi gerekmektedir. Bilindiği üzere Çocuk bakımı konusunda Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) ve ASPB Çocuk Hizmetleri Genel Müdürlüğü (ÇHGM) sorumludur. 4857 ve 657 sayılı kanunlar kapsamındaki kreş ve Çocuk yurtlarının denetim sorumluluğu ÇSGB’dedir. Bu kapsamda MEB, ÇSGB ve ÇHGM’nün sorumlu olarak belirlenmesi gerekmektedir.

Engelli ve Yaşlı bakımı konusunda ise sorumlu kuruluş olarak Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğünün yer alması uygun olacaktır. ASPB Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü’nün işbirliği kurluşu olarak yer alması ve işbirliği kuruluşlarına Türkiye Belediyeler Birliği’nin (TBB) eklenmesi faydalı olacaktır.

TBMM’ne sevk edilen Gelir Vergisi Kanunu Tasarısının 68. maddesinin 1. fıkrasının c alt bendinde, münhasıran kreş ve anaokulu faaliyetinde bulunacak olan veya mevcut işletme içerisinde çalışanların çocuklarına bakım amacıyla kurulan kreş ve anaokuluna ilişkin kuruluş ve yapım giderlerinin yüzde 100’ünün yıllık beyannamede bildirilecek gelir veya kazançtan indirilmesine imkân tanınmıştır.

Yine aynı tasarının 83. maddesinde ticari, zirai ve mesleki faaliyeti nedeniyle ilk defa gelir vergisine tabi olan ve mükellefiyet başlangıç tarihi itibarıyla yirmi dokuz yaşını doldurmamış tam mükellef gerçek kişilerin, talepleri halinde, faaliyete başladıkları vergilendirme döneminden itibaren üç vergilendirme dönemi boyunca elde ettikleri kazançlarının asgari ücretin yıllık tutarına isabet eden kısmının, 77 nci maddenin birinci fıkrasındaki tarifenin ilk gelir dilimine uygulanan oran ile çarpılmasıyla bulunan tutar, bunların kazançları üzerinden hesaplanan vergiden mahsup edilir. Mahsup edilecek kısmın fazla olması halinde iade yapılmaz.

e) Değerlendirme: Tedbire ilişkin sorumlu kurum ASPB olacak, SGK ise işbirliği yapılan kurum/kuruluşlar içinde yer alacaktır.

f) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor

Tedbir No ve Adı:

1.2. Çocuk bakım hizmetlerinin yaygınlaştırılması konusunda bürokratik engeller kaldırılacaktır.



Kurum: ÇSGB İlgili Birim: Çalışma Genel Müdürlüğü

b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Maliye Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı, ASPB, MEB, SGK

c) Süre: 2014

d) Sorumlu Kurum/Kuruluşların Çalışmaları ve Önerileri: Devlet memurlarının çocuklarına yönelik hizmet veren kamu kurum ve kuruluşlarına bağlı kreş ve gündüz bakımevleri, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’na dayanılarak hazırlanan “Kamu Kurum ve Kuruluşlarınca Açılacak Çocuk Bakımevleri Hakkındaki Yönetmelik” kapsamında açılmaktadır. Söz konusu Yönetmelik Maliye Bakanlığı ve Devlet Personel Başkanlığınca (DPB) hazırlanmıştır. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın bu kuruluşları açma, kapatma, hizmeti yürütme yetkisi bulunmamakta olup, yalnızca denetimlerini sağlama yükümlülüğü bulunmaktadır.

Söz konusu tedbir ile kamu kurumlarındaki kreşlerin etkin şekilde kullanılması ve özel sektör çalışanlarının da eşit şartlarda bu kreşlerden faydalanmasının sağlanması, kamu kurumlarına ait kreşlerde yer olmaması durumunda çocuklara özel sektör kreşlerinde belli bir kontenjan ayrılması için destek sağlanması amaçlanmaktadır.

Tedbirin açıklamasında yer alan kamu kurumlarındaki kreşlerinin etkin şekilde kullanılması ifadesinin tedbir maddesine de yansıtılmasının, maddenin böylece daha açık hale getirilmesinin, tedbire ilişkin sorumlu kurumun tedbirin yasal düzenleme içermesi bakımından Devlet Personel Başkanlığı olarak belirlenmesinin, Çalışma Genel Müdürlüğü’nün ise işbirliği yapılan kurumlar içinde yer almasının uygun olacağı değerlendirilmektedir.

e) Değerlendirme: Tedbire ilişkin sorumlu kurum ÇSGB - Devlet Personel Başkanlığı olacak, ÇSGB - Çalışma Genel Müdürlüğü ise işbirliği yapılan kurum/kuruluşlar içinde yer alacaktır.

Tedbire ilişkin süre, 2016 yılı olarak değiştirilmelidir.


Tedbir No ve Adı:

1.3. Ev hizmetlerinde ve ev eksenli çalışan kadınların çalışma şartlarının iyileştirilmesine yönelik önlemler alınacak ve kayıtlı istihdama geçmeleri özendirilecektir.


Kurum: SGK


İlgili Birim: Sigorta Primleri Genel Müdürlüğü Sigortalı Tescil Daire Başkanlığı

b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB, ASPB, İŞKUR, MYK

c) Süre: 2015

d) Sorumlu Kurum/Kuruluşların Çalışmaları ve Önerileri: 6552 sayılı Torba Kanununun 40ıncı maddesiyle birlikte 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununa eklenen Ek 9uncu maddeyle, ev hizmetlerinde ücretle ve süreksiz çalışanlar da sigortalılar grubuna eklenmiştir. Yeni düzenlemeyle ev hizmetlerinde ayda 10 günden az çalıştırılanlar primlerini kendileri ödeyerek bu haktan yararlanacaklardır.

Buna göre daha evvel 5510 sayılı Kanunun “Sigortalı sayılmayanlar” başlıklı 6. maddesinde sayılan ev hizmetlerinde ücretle ve süreksiz çalışanlar bu maddeden çıkartılmış, tıpkı ev hizmetlerinde ücretle ve sürekli çalışanlar gibi bu kesim de sigortalı sayılmışlardır.

Ev hizmetlerinde ücretle ve süreksiz çalışanların da sigortalılar grubuna eklenmesi, yeni düzenlemeyle ev hizmetlerinde ayda 10 günden az çalıştırılanların primlerini kendileri ödeyerek bu haktan yararlanması imkânının getirilmesi suretiyle kayıtlı istihdama ilişkin olarak tedbir maddesinin gerçekleşmiş olduğu değerlendirilmektedir.

e) Değerlendirme: Tedbir maddesinin “Ev hizmetlerinde çalışan kadınların kayıtlı istihdama geçmeleri yönünde bilinçlendirme çalışmaları yapılacaktır.” şeklinde değiştirilecek ve işbirliği yapılan kurum/kuruluşlar arasına “ASPB/Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü” eklenecektir.

Ev eksenli çalışan kadınlar ile ilgili yeni bir tedbir önerilecektir.


Tedbir No ve Adı:

1.4. Mevzuatta yer alan işgücü piyasasında toplumsal cinsiyet eşitliğini gözeten düzenlemeler AB normları ile uyumlaştırılacaktır.


Kurum: ÇSGB İlgili Birim: Çalışma Genel Müdürlüğü

b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ASPB, İŞKUR, Sosyal Taraflar

c) Süre: 2015


d) Sorumlu Kurum/Kuruluşların Çalışmaları ve Önerileri: Söz konusu tedbir kapsamında 2006/54 ve 2010/18 sayılı AB Direktifleri göz önünde bulundurularak İş Kanunu, Devlet Memurları Kanunu ile söz konusu kanunların ikincil düzenlemelerinde gerekli yasal değişikliklerin yapılması planlanmakta olup tedbire ilişkin 2014 yılı içinde herhangi bir çalışma gerçekleştirilmemiştir.

e) Değerlendirme: Tedbire ilişkin sorumlu kurum ÇSGB – Avrupa Birliği Koordinasyon Dairesi Başkanlığı olacak, ÇSGB – Çalışma Genel Müdürlüğü ise işbirliği yapılan kurum/kuruluşlar içinde yer alacaktır.



Tedbir No ve Adı:

1.5. İşyerinde psikolojik tacizi önlemeye yönelik yaptırımlar etkinleştirilecektir.


Kurum: ÇSGB İlgili Birim: İş Teftiş Kurulu Başkanlığı

b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ASPB, İnsan Hakları Başkanlığı, DPB, Sosyal Taraflar

c) Süre: 2014

d) Sorumlu Kurum/Kuruluşların Çalışmaları ve Önerileri: Söz konusu tedbir kapsamında 19 Mart 2011 tarihli ve 27879 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “İşyerlerinde Psikolojik Tacizin (Mobbing) Önlenmesi” konulu 2011/2 sayılı Başbakanlık Genelgesinde yer alan tedbirlerin hayata geçirilmesi amaçlanmıştır.

İşyerinde kendilerine psikolojik taciz (mobbing) uygulandığı iddiaları ile ilgili olarak 2014 yılı içinde İş Teftiş Kurulu Başkanlığı’na intikal eden 42 dilekçeden, 19 tanesi program dışı teftiş kapsamında incelemeye alınmıştır. İş Teftiş Kurulu Başkanlığı’nca 2014 yılında yürütülen teftişlerde, 4857 sayılı Kanunun 5 inci maddesini ihlal eden 11 işveren hakkında 414.363TL idari para cezası uygulanması istenilmiştir.

Kamu ve özel sektörde yaşanan ve sık sık kamuoyunun gündemine gelen mobbing olaylarını engellemek, toplumun bilinçlendirilmesini sağlamak için tüm çalışanları kapsamak üzere


“İşyerlerinde Psikolojik Taciz” Genelgesi 19 Mart 2011 tarihinde 27879 sayılı Resmî Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

Söz konusu Genelgenin 5inci maddesinde; çalışanların uğradığı psikolojik taciz olaylarını izlemek, değerlendirmek ve önleyici politikalar üretmek amacıyla Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı bünyesinde DPB, sivil toplum kuruluşları ve ilgili tarafların katılımı ile “Psikolojik Tacizle Mücadele Kurulu” kurulması öngörülmüştür.

Genelgenin beşinci maddesi uyarınca, işyerlerinde psikolojik tacizin önlenmesine yönelik olarak ülke çapında politikaların belirlenmesine katkı sağlamak, eğitim ve bilgilendirme faaliyetlerini koordine etmek ve yönlendirmek, ihtiyaç duyulan konularda araştırma ve inceleme yapmak/yaptırmak, rapor, rehber ve bilgilendirme dokümanları hazırlamak ve kamuoyunu bilinçlendirme çalışmaları yapmak üzere Bakanlığımız bünyesinde Psikolojik Tacizle Mücadele Kurulu oluşturulmuştur. Kurul tarafından “İşyerlerinde Psikolojik Tacizin Önlenmesi Genelgesi Uygulama Eylem Planı” (2012–2014) hazırlanmıştır. Kurul bu kapsamda çalışmalarına devam etmektedir.

Bu tedbirde yer alan; işyerinde psikolojik tacizi önlemeye yönelik yaptırımların etkinleştirilmesine ilişkin olarak verilen sürenin 2014 yılı ile sınırlı olmasına rağmen söz konusu faaliyetlerin 2015 yılında da devam ettirilmesinin uygun olacağı düşünülmektedir.

e) Değerlendirme: Tedbire ilişkin süre, sürekli olarak değiştirilmelidir.


Tedbir No ve Adı:

1.6. Kadınların işgücüne katılımının ve istihdamının önündeki kültürel engellerin azaltılması amacıyla, toplumun ilgili kesimlerine yönelik bilinçlendirme çalışmaları yapılacaktır.


1. Kurum: Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığıİlgili Birim: Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü

2. Kurum: İŞKURİlgili Birim: Basın, Yayın ve Tanıtım Birimi

b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB, MEB, TRT, Sosyal Taraflar

c) Süre: 2014


d) Sorumlu Kurum/Kuruluşların Çalışmaları ve Önerileri: İstanbul’da Haziran 2012’de gerçekleşen Orta Doğu, Kuzey Afrika ve Avrasya konulu Dünya Ekonomik Forumu kapsamında Türkiye Cinsiyet Eşitliği Görev Grubu, Türkiye ekonomik cinsiyet uçurumunun (kadın-erkek arasında kaynakların eşit paylaşımı) önümüzdeki 3 yıl içinde yüzde 10’a kadar kapatılması amacı ile kurulmuştur. Görev grubu, bir basın lansmanı ile İş’te Eşitlik Platformu’na dönüşmüştür. Ekonomik cinsiyet uçurumunun kapatılması hedefinin ilk yıl için yüzde 3,1’i gerçekleştirilmiştir. Nisan 2013 ayından itibaren platforma üyelik işlemleri www.isteesitlikplatformu.gov.tr adresinden gerçekleştirilmektedir. İş'te Eşitlik Platformu -Kurumlar İçinde Cinsiyet Eşitliğinin Tesis El Kitabı- hazırlanmıştır.

Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü broşürü hazırlanmıştır.

Kırsal Alanda Kadın broşürü hazırlanmıştır.

Bakanlığımız, Intel Teknoloji Hizmetleri Limited Şirketi ve Türkiye Kadın Girişimciler Derneği (KAGİDER) işbirliğinde imzalanan Protokol kapsamında “Genç Fikirler, Güçlü Kadınlar” Projesi hayat geçirilmiş olup Türkiye genelinde 1000’in üzerinde 18-30 yaş arası gencin teknoloji kullanarak üretecekleri yenilikçi fikirler ile kadınların yaşadıkları sorunlara ilişkin çözüm önerileri üretmesi amaçlanmaktadır. Proje kapsamında 2013 yılında Kütahya ve Erzurum’da; 2014 yılında Gaziantep, Sakarya, Trabzon ve Adana’da fikir kampları gerçekleştirilmiştir.

Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ile Türkiye Ziraat Odaları Birliği ile 14 Mayıs 2012 tarihinde imzalanan “Kadın Çiftçi Eğitimi İşbirliği Protokolü” ile kırsal alanda yaşayan ve çiftçilikle uğraşan kadınların tarım, toplumsal cinsiyet eşitliği, kadına yönelik şiddet, kişi hak ve özgürlükleri konularında eğitilmesi ve kurumlar arası işbirliğinin geliştirilmesi amaçlanmaktadır. Protokol kapsamında 771 kadın çiftçiye eğitim verilmiştir. Eğitimlerin yaygınlaştırılması amacıyla İl Müdürlüklerimiz ve Kuruluşlarında görevli sosyal çalışma görevlilerine yönelik Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Eğitici Eğitimleri gerçekleştirilmiş olup; kadın çiftçilere yönelik eğitimlerin 81 ilde 2015 yılı Ağustos ayına kadar tamamlanması planlanmaktadır.

İşgücü piyasasında toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanması ilgili tüm tarafların çabasını, çalışmasını gerektirmektedir. Bu nedenle özellikle istihdam kurumu olan ve tüm illerde teşkilatlanmış İŞKUR’un sorumlu kuruluş olarak yazılmasının uygun olduğu değerlendirmektedir.

İstihdamda 3İ Dergisinin 12. sayısında "Kadınlar için daha çok ve daha iyi işler Projesi" ile ilgili bilgilendirme yapıldı. Proje ile ilgili web, facebook ve twitter haberleri de yapıldı. Konuyla ilgili basın bilgilendirildi. Tedbirle ilgili Başkanlıkların yürüttüğü çalışmalar hakkında Basını bilgilendirmeye devam edilecektir.


e) Değerlendirme: Tedbir kapsamında yapılacak bilinçlendirme çalışmalarının sürdürülebilir olması, kadınların işgücüne katılımı ve istihdamının artırılması için büyük önem arz ettiğinden tedbirin süresü, sürekli olarak değiştirilmelidir.

Tedbire ilişkin sorumlu kurum ASPB Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü olacak, İŞKUR ise işbirliği yapılan kurum/kuruluşlar içinde yer alacaktır


Tedbir No ve Adı:

1.7. Kırdan kente göç eden kadınların, işgücü piyasasına uyumlarını sağlayıcı programlar gerçekleştirilecektir.


Kurum: İŞKURİlgili Birim: Aktif İşgücü Hizmetleri Dairesi Başkanlığı

b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB, ASPB

c) Süre: Sürekli

d) Sorumlu Kurum/Kuruluşların Çalışmaları ve Önerileri: Kadınların nitelik kompozisyonları geliştirmek ve istihdam edilebilirliklerini artırmak amacıyla aktif işgücü piyasası programları düzenlenmekte olup bu kapsamda mesleki eğitim kursları, işbaşı eğitim programları, girişimcilik eğitim programları, toplum yararına programlar ve diğer kurs, program, proje ve özel uygulamalar düzenlenmektedir.

Aktif işgücü programları kapsamında; Ocak-Ekim 2014 dönemine ilişkin olmak üzere toplam 3.669 mesleki eğitim kursu düzenlenmiş olup, bu kurslara katılan kadın katılımcı sayısı 46.002 olmuştur. Yine aynı dönemde açılan 889 girişimcilik eğitim programına ve 17.547 işbaşı eğitim programına katılan kadın sayısı ise sırasıyla 10.948 ve 22.161 olmuştur. Dolayısıyla Ocak-Ekim 2014 döneminde İŞKUR aracılığıyla düzenlenen ve kadınların yoğun olarak faydalandığı 22.105 mesleki eğitim, girişimcilik eğitimleri ve işbaşı eğitim programlarına katılan kadın katılımcı sayısı 79.111 olmuştur.

e) Değerlendirme: İşbirliği yapılacak kurum/kuruluşlar arasına “ASPB/Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü”nü eklenmelidir.



Tedbir No ve Adı:

1.8. İller bazında yapılacak işgücü piyasası analizlerinden hareketle kadın istihdamı için ön plana çıkan sektörlere yönelik işgücü yetiştirme kurslarına öncelik verilecektir.



b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Yerel Yönetimler, Sosyal Taraflar

c) Süre: 2015

d) Sorumlu Kurum/Kuruluşların Çalışmaları ve Önerileri: 2013 yılında yapılan mevzuat düzenlenmesi ile işgücü piyasası araştırma sonuçları, işverenlerden ve işgücü piyasasının temel aktörlerinden gelen somut talepler dikkate alınarak kurslar düzenlenmektedir. Ayrıca özel politika ve uygulama gerektiren gruplar için özel bütçe ve mevzuat düzenlemesi yapılmıştır.

İŞKUR tarafından aktif işgücü programları kapsamında düzenlenen kurslardan 2013 yılı itibarıyla yararlanan kadın sayısı mesleki eğitim programı için 70.688, girişimcilik eğitim programı için 12.143, işbaşı eğitim programı için ise 30.243’dür. 31.10.2014 itibariyle mesleki eğitim programından 46.002, girişimcilik eğitim programından 10.948 ve işbaşı eğitim programından yararlanan kadın sayısı ise 22.161 olmuştur.

e) Değerlendirme: Herhangi bir değişiklik önerisi bulunmamaktadır.


Tedbir No ve Adı:

1.9. Şiddet mağduru kadınların, konukevinde kalanların, eski hükümlü ile kocası ölmüş veya boşanmış kadınların ekonomik ve sosyal yaşama katılımları desteklenecektir.


Kurum: Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığıİlgili Birim: Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü

b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Adalet Bakanlığı, MEB, ÇSGB, Kalkınma Bakanlığı, İŞKUR


c) Süre: 2015

d) Sorumlu Kurum/Kuruluşların Çalışmaları ve Önerileri: Eşi Vefat Etmiş Kadınlara Yönelik Yardım Programı ASPB Sosyal Yardımlar Genel Müdürlüğü tarafından yürütülmektedir.

Kadın Konukevlerinin Açılması ve İşletilmesi Hakkında Yönetmelik'te konukevinde sunulacak hizmetler arasında 'mesleki eğitim kursu' verilmesi hükmüne yer verilmiştir. Kadın konukevi bulunan illerde; kadın konukevlerine kabul edilen kadınların hukuki konularda rehberlik almaları, gerektiğinde ücretsiz avukat sağlanmasında işbirliği yapılması, kadın konukevi açılacak binaların temini, kadın konukevinden ayrılan kadınlara kira ve çocuklarına eğitim yardımı sağlanması, iş bulmalarına destek sağlanması, Halk eğitim merkezlerinde yürütülen meslek edindirme kurslarına katılımları sağlaması amacıyla Yerel Yönetimler, Türkiye İş Kurumu İl Müdürlükleri, Baro Başkanlıkları, Milli Eğitim Müdürlükleri, SYDV’ler vb. kurum ve kuruluşlar, ayrıca sivil toplum kuruluşları ile işbirliği içerisinde hizmetler yürütülmektedir.

İŞKUR tarafından 2014 Ocak-Ağustos döneminde 54 eski hükümlü kadınla İş ve Meslek Danışmanlığı Bireysel görüşmesi gerçekleştirilmiştir. ASPB İl Müdürlükleri ile irtibata geçilmesi suretiyle, Şiddet Önleme ve İzleme Merkezleri’nde (ŞÖNİM) hizmet alması öngörülen kişilerin danışmanlık faaliyetleri kapsamında - tercihen kadın iş ve meslek danışmanlarınca - belirli dönemlerde düzenlenecek ziyaretlerle, Kurum hizmetlerinden yararlandırılmaları sağlanmıştır. İlgili dönemde bu kapsamda 125 kadınla görüşülmüştür.



Tedbir No ve Adı:

1.10. İstihdam yaratma ve artırmaya yönelik mevzuat çalışmaları, politika belgeleri ve stratejilerde cinsiyete duyarlı yaklaşım ve bütçeleme yapılması sağlanacaktır.


Kurum: Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığıİlgili Birim: Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü

b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Hazine Müsteşarlığı, ÇSGB, Kalkınma Bakanlığı, Maliye Bakanlığı

c) Süre: Sürekli


d) Sorumlu Kurum/Kuruluşların Çalışmaları ve Önerileri: Sabancı Vakfı tarafından finanse edilen ve bütçesi 2.000.000 USD olan Birleşmiş Milletler Kadınların İnsan Haklarının Korunması ve Geliştirilmesi Ortak Programı (BMOP), Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı ve Türkiye Belediyeler Birliği işbirliğiyle Birleşmiş Milletler Toplumsal Cinsiyet Eşitliği ve Kadının Güçlenmesi Birimi, BM Kalkınma Programı ve Sabancı Üniversitesi tarafından yürütülmektedir.

BMOP kapsamında, Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme ve Mor Sertifika Programı bileşenlerine ilişkin eğitim çalışmaları devam etmekte olup Sabancı Vakfı Hibe Programı birinci ve ikinci teklif çağrıları kapsamında ise Sivil Toplum Kuruluşlarına hibe verilmiştir. Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme bileşeni kapsamında pilot illerdeki eğitimler tamamlanmış olup yerel yönetimler bünyesinde çalışmalar devam etmektedir.

Tedbir maddesinin, Kalkınma Planında yer alan “Toplumsal cinsiyete duyarlı bütçeleme konusunda farkındalık oluşturulacak ve örnek uygulamalar geliştirilecektir.” ifadesine uygun olarak “İstihdam yaratma ve artırmaya yönelik mevzuat çalışmaları, politika belgeleri ve stratejilerde cinsiyete duyarlı yaklaşım ve bütçeleme yapılması konusunda farkındalık arttırılacaktır.” şeklinde değiştirilmesi ve bu konuda çalışmalar yapan tüm kurum ve kuruluşların işbirliği kuruluşu olarak belirlenmesi uygun olacaktır.

e) Değerlendirme: ASPB Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü’nün önerisi doğrultusunda tedbir maddesinin “İstihdam yaratma ve artırmaya yönelik mevzuat çalışmaları, politika belgeleri ve stratejilerde cinsiyete duyarlı yaklaşım ve bütçeleme yapılması konusunda farkındalık arttırılacaktır.” şeklinde değiştirilmelidir.

İşbirliği yapılacak kurum/kuruluşlar arasına Türkiye Belediyeler Birliği’nin (TBB) eklenmelidir.


Tedbir No ve Adı:

1.11. Çocuk sahibi olan kadınların işgücü piyasasından kopmalarının engellenmesine dönük teşvik edici düzenlemeler yapılacaktır.


Kurum: ÇSGBİlgili Birim: Çalışma Genel Müdürlüğü

b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Maliye Bakanlığı, İŞKUR, SGK, Sosyal Taraflar

c) Süre: Sürekli


d) Sorumlu Kurum/Kuruluşların Çalışmaları ve Önerileri: Söz konusu tedbir ile kısmi süreli çalışma gibi esnek çalışma biçimlerinin kullanılması yoluyla, aile ve iş hayatı arasında denge kurulması, çocuk bakımı yükünün ebeveynler arasında paylaşılması ve böylece kadının uzun süreler ile işgücü piyasasının dışında kalmasının engellenmesinin sağlanması amaçlanmaktadır. Tedbire ilişkin çalışmalar devam etmektedir.

e) Değerlendirme: İşbirliği yapılacak kurum/kuruluşlar arasına ASPB/Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü eklenmelidir.


Tedbir No ve Adı:

1.12. Kadın girişimciliğinin güçlendirilmesi amacıyla düşük gelir grubundaki kadınların bilinçlendirme çalışmaları ve mikro kredi sistemi ile desteklenmesi sağlanacaktır.


Kurum: Hazine Müsteşarlığıİlgili Birim: Mali Sektörle İlişkiler ve Kambiyo Genel Müdürlüğü Mali Sektör Politikaları ve Koordinasyon Dairesi

b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Maliye Bakanlığı, ASPB, Kalkınma Bakanlığı, BDDK, Yerel Yönetimler

c) Süre: Sürekli

d) Sorumlu Kurum/Kuruluşların Çalışmaları ve Önerileri: Ülkemizde yaygın olarak sivil toplum kuruluşlarınca verilen mikro finans hizmetlerine ilişkin bütüncül bir yasal altyapının oluşturulması planlanmaktadır. Mevcut durumda çeşitli mevzuatta parçalı ve kısıtlı olan düzenlemelerin sağlıklı bir yapıya kavuşturulması önem arz etmektedir.

Bunun yanında bilinçlendirme faaliyetlerinin daha etkin ve etkili olabilmesi için kamu kurum ve kuruluşları ile ilgili diğer paydaşların işbirliği içerisinde çalışması sağlanacaktır.

Son olarak işbirliği yapılan kurum/kuruluşlar başlığı altına İçişleri Bakanlığı’nın da alınmasının uygun olacağı değerlendirilmektedir.

e) Değerlendirme: İşbirliği yapılacak kurum/kuruluşlar arasına ASPB/Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü ve İçişleri Bakanlığı eklenmelidir.



Tedbir No ve Adı:

1.13. Kadın istihdamının artırılmasına ve çalışanların kayıtlı hale getirilmesine yönelik teşvik düzenlemeleri tanıtılarak uygulamanın yaygınlaşması sağlanacaktır.


Kurum: SGKİlgili Birim: Sigorta Primleri Genel Müdürlüğü İstihdam Teşvikleri Daire Başkanlığı

b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Maliye Bakanlığı, ASPB, Kalkınma Bakanlığı, BDDK, Yerel Yönetimler

c) Süre: Sürekli

d) Sorumlu Kurum/Kuruluşların Çalışmaları ve Önerileri: 4447 sayılı Kanunun geçici 7. ve geçici 10. maddelerinde düzenlenen sigorta prim teşvikleri özellikle kadın istihdamının artırılması ve kayıtlı çalışmalarının teşvik edilmesine yöneliktir.

4447 sayılı Kanuna 5763 sayılı Kanunla eklenen geçici 7. maddede düzenlenen sigorta prim teşviki kapsamında, işverenler 31.06.2010 tarihine kadar işe almış oldukları 18 yaşından büyük kadın sigortalılar için ilgili Kanunda aranan şartları da sağlamaları kaydıyla, prime esas kazanç alt sınır üzerinden hesaplanan işveren hissesinin her yıl belli bir oranında beş yıl boyunca bu teşvikten yararlanabilmektedir.

4447 sayılı Kanunun geçici 7. maddesinde düzenlenen sigorta prim teşvikinden yararlanma süresi 31.06.2015 tarihinde sona erecektir.

4447 sayılı Kanuna 6111 sayılı Kanunla eklenen geçici 10. maddede düzenlenen sigorta prim teşviki kapsamında işverenler 01.03.2011 ila 31.12.2015 tarihleri arasında işe almış oldukları 18 yaşından büyük kadın sigortalılar için kadın sigortalının mesleki yeterlilik belgesine sahip olması halinde 48 ay; Mesleki ve teknik eğitim veren orta veya yükseköğretim kurumlarından mezun olması veya Türkiye İş Kurumunca düzenlenen işgücü yetiştirme kurslarını bitirmesi halinde 36 ay; belirtilen niteliklere sahip olmaması halinde ise 24 ay süreyle bu teşvikten, prime esas kazanç üzerinden hesaplanan işveren priminin tamamı oranında yararlanabilmektedir.

Mevcut uygulamada özellikle kadın istihdamının artırılmasına yönelik uygulanan sigorta prim teşvikleri 4447 sayılı Kanunun geçici 7. ve 10. maddelerinde düzenlenmiş olup, kadın istihdamın artırılmasına yönelik planlanan ayrı bir faaliyetimiz bulunmamaktadır.


Sigorta prim teşviklerinin yaygınlaştırılması ve tanıtılmasıyla ilgili olarak ise, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) üyesi işverenlere yönelik 24 ayrı bilgilendirme semineri düzenlenmiş olup, bilgilendirme seminerleri başlamıştır.

e) Değerlendirme: İşbirliği yapılacak kurum/kuruluşlar arasına ASPB/Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü eklenmelidir.



2. Genç işsizliği azaltılacaktır.

Tedbir No ve Adı:

2.1. Gençlere kariyer planlaması, iş arama yardımları, eşleştirme ve danışmanlık hizmetleri sunulacaktır.


Kurum: İŞKURİlgili Birim: İş ve Meslek Danışmanlığı Dairesi Başkanlığı

b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB, MEB, İŞKUR

c) Süre: Sürekli

d) Sorumlu Kurum/Kuruluşların Çalışmaları ve Önerileri: İŞKUR tarafından kariyer planlarını yaparken öğrencilere yardımcı olmak amacıyla 2014 yılında ikincisi hazırlanan Meslek Seçimine Destek dergisi 1 milyon adet basılmıştır. İş ve meslek danışmanları okulları ziyaret ederek rehber öğretmenlerle düzenledikleri seminerlerde iş arama becerileri ve dergi hakkında öğrencileri bilgilendirmekte ve dergileri orta okullar ile liselerde öğrencilerle paylaşmaktadırlar. Derginin üçüncüsü için de hazırlık çalışmaları devam etmektedir.

Rehberlik ve danışmanlık faaliyetlerinin etkinliği ve ulaşılabilirliği ile Kurumun tanınırlığının arttırılması için üniversitelerde 78 İŞKUR İrtibat Noktası açılmıştır.




Tedbir No ve Adı:

2.2. Gençler işgücü eğitimleri ile desteklenecektir.



b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB, MEB

c) Süre: Sürekli

d) Sorumlu Kurum/Kuruluşların Çalışmaları ve Önerileri: Kurum tarafından gençlere yönelik hem özel politika kapsamında hem de genel kurs ve programlar düzenlenmektedir. Gençlerin işgücü piyasasına kazandırılmasına yardımcı olmak üzere aktif işgücü hizmetleri kapsamında mesleki eğitim kursları, işbaşı eğitim programları, girişimcilik eğitim programları, toplum yararına programlar ve diğer kurs, program, proje ve özel uygulamalar düzenlenmektedir.

Ocak-Ekim 2014 döneminde aktif işgücü programları kapsamında düzenlenen kurslara katılan 15-24 yaş grubu kişilerin sayısı 62.884 olup, bu kişilerin 31.503’ü kadın ve 31.381’i ise erkektir.



Tedbir No ve Adı:

2.3. Genç girişimciliği desteklenecektir.


1. Kurum: KOSGEB2. Kurum: İŞKUR

İlgili Birim: Aktif İşgücü Hizmetleri Dairesi Başkanlığı ve İş ve Meslek Danışmanlığı Dairesi Başkanlığı

b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: BSTB, ÇSGB, KOSGEB, Kalkınma Ajansları, İlgili, Meslek Kuruluşları

c) Süre: Sürekli


d) Sorumlu Kurum/Kuruluşların Çalışmaları ve Önerileri: Gençlerin nitelik kompozisyonları geliştirmek ve istihdam edilebilirliklerini artırmak amacıyla aktif işgücü piyasası programları düzenlenmektedir. Bu programlar kapsamında girişimciliğin geliştirilmesi, yaygınlaştırılması, ekonomide yeni işlerin yaratılması ve sürdürülebilir işletmelerin kurulması ve bunların geliştirilmesi amacıyla Girişimcilik eğitim programları düzenlenmektedir.

Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı (KOSGEB) arasında 18.09.2009 tarihinde imzalanan Uygulamalı Girişimcilik Eğitimi (UGE) İşbirliği Protokolü ile girişimcilik eğitim modülleri oluşturulmuş ve kullanılmaya başlanılmıştır.

Ayrıca Program kapsamında Kurum, girişimcilik eğitimi almış kişilere iş kurma ve geliştirme konularında danışmanlık ve mentorluk hizmeti ile birlikte finansal destek olanaklarına erişim imkânlarını kolaylaştırıcı hizmetleri vermektedir. Bunun yanı sıra İl müdürlükleri girişimcilik eğitimin programlarını başarı ile bitirenlere yönelik olarak yılın belirli dönemlerinde işbirliği yapılan kurum/kuruluş ile birlikte kamu kurum/kuruluşları, meslek birlikleri ve odaları, finans kuruluşları, dernek ve vakıflar ile üniversiteler işbirliğinde girişimcilik seminerleri düzenlemektedirler; girişimcilik eğitim seminerlerinde programa katılanların başarılı işverenlerin başarı hikâyelerini dinleyebilmeleri, finansman koşulları hakkında ayrıntılı bilgi edinebilmeleri, daha önce eğitim almış adayların tecrübelerini paylaşabilmeleri sağlanmaktadır. Özel sektör ve finans kuruluşlarının da davet edileceği etkinlikte; özel kredi ve finansman olanaklarının tanıtımı yapılmaktadır.

Ocak-Ekim dönemi itibariyle 2014 yılında İŞKUR tarafından düzenlenen girişimcilik eğitim programlarına 12.283 erkek 10.948 kadın olmak üzere toplamda 23.231 kişi katılmıştır. Girişimcilik eğitim programlarına katılanların yaş dağılımına bakıldığında ise katılımcıların yüzde 19,2’si 15-24 yaş arası gençlerden oluşmaktadır. Bu eğitim programlarına katılan 15-24 yaş arası toplam 4.462 kişinin 1.815’i kadın, 2.647’si ise erkektir.

“KOSGEB Girişimcilik Destek Programı” kapsamında düzenlenen Uygulamalı Girişimcilik Eğitiminin hedef kitlesi kendi işini kurmak isteyen gerçek kişiler olup, eğitimler genel katılıma açık olarak düzenlenebileceği gibi, genç girişimci, kadın girişimci ve yükseköğretim kurumlarının öğrencileri gibi belirli bir hedef gruba yönelik olarak da yapılabilmektedir.

2014 yılı Kasım sonu itibarıyla düzenlenen eğitimlere ilişkin veriler şu şekildedir:

•KOSGEB Birimleri tarafından düzenlenen Uygulamalı Girişimcilik Eğitimleri, 178 Eğitim – 5.114 Girişimci (Genel Katılım)

•Kurum ve kuruluşlar tarafından düzenlenen Uygulamalı Girişimcilik Eğitimleri, 1.648 Eğitim – 46.972 Girişimci (Genel Katılım)


•Yükseköğretim kurumları tarafından örgün eğitim kapsamında verilen girişimcilik dersleri; (2013-2014 eğitim öğretim yılı: 87 Üniversitede 905 sınıf ve 2014-2015 eğitim öğretim yılı*: 67 Üniversitede 921 sınıf)

* Başvuru süreci devam etmektedir.

Başkanlığımız koordinasyonunda hazırlıkları tamamlanan ve Yüksek Planlama Kurulu onayı aşamasında olan “Türkiye Girişimcilik Stratejisi ve Eylem Planı (GİSEP)” kapsamında belirlenen benzer tedbir için görüşleri doğrultunda Gençlik ve Spor Bakanlığı sorumlu kurum olarak belirlenmiştir. Bu doğrultuda KOSGEB’in de tedbir için işbirliği kurumlar arasına alınarak tedbir sorumlu kurumunun Gençlik ve Spor Bakanlığı olarak belirlenmesinin uygun olacağı hususu değerlendirilmektedir.

e) Değerlendirme: Tedbire ilişkin sorumlu kurum İŞKUR olacak, KOSGEB ise işbirliği yapılan kurum/kuruluşlar içinde yer alacaktır.


Tedbir No ve Adı:

2.4. Gençlerin kayıt dışı çalışmasıyla mücadele edilecektir.


Kurum: SGKİlgili Birim: Sigorta Primleri Genel Müdürlüğü Kayıtdışı İstihdamla Mücadele Daire Başkanlığı

b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Maliye Bakanlığı, İŞKUR, ÇSGB, Mülki İdareler

c) Süre: Sürekli

d) Sorumlu Kurum/Kuruluşların Çalışmaları ve Önerileri: KOSGEB’in eğitim verdiği genç girişimcilere ve diğer kurslarında kullanılmak “Sosyal Güvenlik, Hak ve Yükümlülükler” başlıklı 22 sayfalık bir kitapçık hazırlanmış, kitapçık 30.000 adet basılarak bu kurslarda dağıtımı sağlanmıştır. Ayrıca gençlere yönelik olarak sosyal güvenlik hakları ve kayıt dışı çalışmanın olumsuz sonuçları konularını içeren “Haklarımız” başlıklı bir broşür hazırlanmıştır. 75.000 adet basılan broşür; belediyelerin gençlere yönelik faaliyetleri ve İşkur’un meslek edindirme kurslarında dağıtılması sağlanmıştır.


2015-2016 yıllarında üniversitelerde kayıtlı istihdamı teşvik konusunda farkındalık artırma faaliyeti yapılması ve SGK uzmanlarının öğrencileri bilgilendirmeleri planlanmaktadır.



Tedbir No ve Adı:

2.5. İşgücü uyum programlarından yararlanan özellikle genç kadınlar başta olmak üzere gençlerin işgücü piyasasına entegrasyonunu sağlamak üzere rehberlik ve danışmanlık hizmetlerinin verilmesi sağlanacaktır.


Kurum: İŞKURİlgili Birim: İş ve Meslek Danışmanlığı Dairesi Başkanlığı

b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ASPB, ÇSGB, SGK, Sosyal Taraflar, İlgili STK'lar

c) Süre: Sürekli

d) Sorumlu Kurum/Kuruluşların Çalışmaları ve Önerileri: Bu faaliyet kapsamında 2014 Ocak-Kasım döneminde işgücü yetiştirme kursuna katılanlardan 23.440’ı genç kadın olmak üzere toplamda 44.586 genç iş arayana İş ve Meslek Danışmanlığı hizmeti sunulmuştur.



Tedbir No ve Adı:

2.6. İstihdam fuarları, kariyer günleri tanıtım materyalleri yoluyla İŞKUR tarafından verilen girişimcilik eğitimlerinin gençler arasındaki tanınırlığı artırılacak ve daha fazla gencin bu eğitimlerden yararlanması sağlanacaktır.


Kurum: İŞKURİlgili Birim: Basın, Yayın ve Tanıtım Birimi

b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ASPB, ÇSGB, SGK, Sosyal Taraflar, İlgili STK'lar


c) Süre: Sürekli

d) Sorumlu Kurum/Kuruluşların Çalışmaları ve Önerileri: Kamu İstihdam Hizmetlerinin Geliştirilmesi Operasyonu kapsamında İŞKUR tarafından gerçekleştirilen tüm etkinliklerde kullanılmak üzere A'dan Z'ye İŞKUR Broşürleri bastırılmış olup, bu broşürler istihdam fuarları ve kariyer günlerinde kullanılmak üzere illerin talepleri doğrultusunda illere gönderilmektedir.

A'dan Z'ye İŞKUR Broşürleri Kamu İstihdam Hizmetlerinin Geliştirilmesi Operasyonu kapsamında toplamda 50.000 adet basılmıştır. Söz konusu broşürler 2013 yılında, NUTS II kapsamında 35.000 adet Ağrı, Kars, Iğdır, Ardahan, Van, Muş, Bitlis, Hakkâri, Mardin, Batman, Şırnak, Siirt, Erzurum, Erzincan, Bayburt, Şanlıurfa, Diyarbakır, Gaziantep, Adıyaman, Kilis, Kayseri, Sivas, Yozgat, Trabzon, Ordu, Rize, Giresun, Artvin, Gümüşhane, Malatya, Elazığ, Bingöl, Tunceli, Kastamonu, Çankırı, Sinop, Samsun, Tokat, Çorum, Amasya, Hatay, Kahramanmaraş ve Osmaniye olmak üzere toplam 43 ile İŞKUR Otobüsü aracılığıyla dağıtılmıştır.

2014 yılı içinde ise toplam 8950 adet A'dan Z'ye İŞKUR Broşürü basılmış olup bu broşürlerin 300 adedi Gaziantep’e, 600 adedi Antalya İl Müdürlüğü’ne, 500 adedi İzmir İl Müdürlüğü’ne, 200 adedi Düzce İl Müdürlüğü’ne, 200 adedi Bilecik İl Müdürlüğü’ne, 400 adedi Adana İl Müdürlüğü’ne, 400 adedi Kocaeli İl Müdürlüğü’ne, 500 adedi Eskişehir İl Müdürlüğü’ne, 100 adedi Isparta İl Müdürlüğü’ne, 200 adedi Malatya İl Müdürlüğü’ne, 1500 adedi Ostim Şube Müdürlüğü’ne, 200 adedi Çankaya Şube Müdürlüğü’ne, 1000 adedi İstanbul İl Müdürlüğü’ne, 1000 adedi İzmir İl Müdürlüğü’ne, 300 adedi Muğla İl Müdürlüğü’ne, 200 adedi Hatay İl Müdürlüğü’ne, 300 adedi Malatya İl Müdürlüğü’ne, 200 adedi Sivas İl Müdürlüğü’ne 500 adedi İş Meslek Dairesi’ne dağıtılmak üzere gönderilmiştir.

Basılan broşürlerden İŞKUR Basın, Yayın ve Tanıtım Biriminin elinde kalan 15.000 adeti ise illerin talepleri doğrultusunda istihdam fuarları ve kariyer günlerinde kullanılmak üzere dağıtılmaktadır.

Konu ile ilgili Basın Bültenleri aracılığıyla kamuoyu bilgilendirilmektedir




Tedbir No ve Adı:

2.7. Toplumsal cinsiyet eşitliği ve genç istihdamı yılda en az bir kez İİMEK gündemine alınacaktır.


Kurum: İŞKURİlgili Birim: İstihdam Hizmetleri Dairesi Başkanlığı

b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ASPB, ÇSGB, SGK, Sosyal Taraflar, İlgili STK'lar, İlgili Kurum ve Kuruluşlar

c) Süre: Sürekli

d) Sorumlu Kurum/Kuruluşların Çalışmaları ve Önerileri: Konu ile ilgili İl Müdürlüklerine talimat yazılarak konunun gündeme alınması istenmiştir.



Tedbir No ve Adı:

2.8. Kırsal kesimdeki gençlerin İŞKUR hizmetlerine erişimini sağlamak üzere mobil hizmet birimleri oluşturulacaktır.


Kurum: İŞKURİlgili Birim: İstihdam Hizmetleri Dairesi Başkanlığı

b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ASPB, ÇSGB, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, SGK, Sosyal Taraflar, İlgili STK’lar, İlgili Kurum ve Kuruluşlar

c) Süre: 2016

d) Sorumlu Kurum/Kuruluşların Çalışmaları ve Önerileri: Oluşturulması planlanan mobil hizmet birimlerinin özellikle kırsal kesimde gençlerin istihdamına katkı sağlamak odaklı planlama süreciyle hizmet vermesi daha fazla gencin Kurum hizmetlerine erişiminin artırılması amaçlanmaktadır.




Tedbir No ve Adı:

2.9. Gençlere yönelik teşvik düzenlemeleri ve İŞKUR faaliyetleri tanıtılarak daha fazla işverene ulaşılması sağlanacaktır.


Kurum: İŞKURİlgili Birim: Basın, Yayın ve Tanıtım Birimi

b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: BSTB, KOSGEB, SGK, Sosyal Taraflar, İlgili STK’lar, İlgili Kurum ve Kuruluşlar

c) Süre: Sürekli

d) Sorumlu Kurum/Kuruluşların Çalışmaları ve Önerileri: Kamu İstihdam Hizmetlerinin Geliştirilmesi Operasyonu kapsamında İŞKUR tarafından gerçekleştirilen tüm etkinliklerde kullanılmak üzere 2013 yılında 300 bin adet işveren, 300 bin iş arayan broşürü basılmış ve toplam 600 bin broşürün 500 bini İl Müdürlükleri ve Hizmet Merkezlerine dağıtılmıştır. Kalan 100 bin broşür ise illerin talepleri doğrultusunda illere gönderilmektedir. Konu ile ilgili Basın Bültenleri aracılığıyla kamuoyu bilgilendirilmektedir.



Tedbir No ve Adı:

2.10. Gençlere girişimcilik perspektifinin kazandırılmasını sağlamaya yönelik çalışmalar gerçekleştirilecektir.


Kurum: YÖKİlgili Birim: Karadeniz Teknik Üniversitesi Mühendislik Fakültesi

b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: MEB, İŞKUR, KOSGEB, İlgili STK’lar, İlgili Kurum ve Kuruluşlar


c) Süre: Sürekli

d) Sorumlu Kurum/Kuruluşların Çalışmaları ve Önerileri: Bu konu Bilim Teknoloji Yüksek Kurulu İnsan Kaynağı Stratejisinde de ele alınmış ve konu ile ilgili kurumlarla işbirliği yapılarak çalışmalar tamamlanmıştır. Bu çalışmalar neticesinde üniversitelerimizde müfredatlar gözden geçirilerek girişimcilik yeteneği kazandıracak şekilde yeniden düzenlenmiştir. Konu ile ilgili mevcut durum raporlanarak ilgili kurumlarla bir toplantı ile paylaşılacaktır.



Tedbir No ve Adı:

2.11. İlgili kuruluşlarla işbirliğine gidilerek ara yüzler oluşturulacak ve bu kapsamda staj ve işbaşı eğitimleri artırılacaktır.



b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Sosyal taraflar, İlgili STK'lar, İlgili Kurum ve Kuruluşlar

c) Süre: Sürekli

d) Sorumlu Kurum/Kuruluşların Çalışmaları ve Önerileri: Kuruma kayıtlı işsizlerin kuruma kayıtlı işyerlerinde; teorik bilgilerini uygulama yaparak pekiştirmeleri ve mesleki deneyim kazanmaları ve işverenlerin de hiçbir gider ödemeden istihdam edecekleri kişiyi kendilerinin yetiştirmesine olanak sağlamak amacıyla aktif işgücü programları kapsamında işbaşı eğitim programları düzenlenmektedir.

İşbaşı eğitim programları kapsamında, işverenlerin aynı il sınırları içerisindeki toplam çalışan sayısı üzerinden kontenjan hesaplanmakta ve 2 ile 10 arasında çalışanı bulunan işverenler 1, 11 ve üzeri çalışanı bulunanlar ise çalışan sayısının 1/10’u oranında katılımcı ile program başlatabilmektedir. Program süresi toplamda 160 fiili günden fazla olamamakla birlikte katılımcılar, 24 ay içinde en fazla 160 fiili gün bu programdan yararlanabilmektedir. Program günlük en az 5, en fazla 8 saat, haftada en fazla 6 gün ve yine haftada en fazla 45 saat olarak uygulanmaktadır. Program kapsamında İŞKUR tarafından, katılımcıya işbaşı eğitim programına katıldığı her bir fiili gün için; katılımcı zaruri giderleri (25 TL) Genel Sağlık Sigortası primleri


ve İş Kazası ve Meslek Hastalığı primleri ödenmekte olup, işverenler program süresince herhangi bir gider ödememektedir.

Ocak-Ekim 2014 döneminde aktif işgücü programları kapsamında düzenlenen 17.547 işbaşı eğitim programına toplam 44.712 kişi katılmış olup, bu kişilerin 70.546’sı erkek, 79.111’i ise kadındır.




3. Özürlülerin işgücüne katılım oranı ve istihdamı artırılacaktır.

Tedbir No ve Adı:

3.1. Özürlü istihdam eden özel sektör işverenlerinin özürlü çalışanları için ödedikleri sigorta primine ait işveren hisselerinin tamamı ilgili kamu kurum/kuruluşları tarafından karşılanacaktır.



b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Kalkınma Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı, SGK

c) Süre: 2014

d) Sorumlu Kurum/Kuruluşların Çalışmaları ve Önerileri: Engelli istihdamının artırılması amacıyla özel sektörde istihdam edilen engelliler ile korumalı işyerlerinde çalıştırılan engelliler için bunları çalıştıran işverenlere sigorta prim teşviki sağlanmaktadır.

Daha önce özel sektör işverenlerince, kontenjan kapsamında ve korumalı işyerlerinde çalıştırılan engellilerin prime esas kazanç alt sınırı üzerinden hesaplanan sigorta primine ait işveren hisselerinin tamamı, kontenjan fazlası ve yükümlü olmadıkları halde işverenlerce çalıştırılan engellilerin ise prime esas kazanç alt sınırı üzerinden hesaplanan sigorta primine ait işveren hisselerinin yüzde ellisi Hazinece karşılanmakta iken; 19.02.2014 tarih ve 28918 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan 6518 sayılı Kanunda yapılan düzenleme ile bundan sonra özel sektör işverenlerince çalıştırılan tüm engelliler ile korumalı işyerlerinde çalıştırılan engellilerin prime


esas kazanç alt sınırı üzerinden hesaplanan sigorta primine ait işveren hisselerinin tamamının Hazinece karşılanması sağlanmıştır.

4857 sayılı Kanunun 30uncu maddesinin 1inci fıkrasında, işverenlerin, elli veya daha fazla işçi çalıştırdıkları özel sektör işyerlerinde yüzde üç engelli çalışma yükümlü oldukları hükmü yer almaktadır.

4857 sayılı Kanunun 30uncu maddesinin 6 ncı fıkrasına göre;

- Aynı il içindeki işyerlerinde toplam 50 veya daha fazla sigortalı çalıştıran sektör işyeri işverenleri (%3 oranında engelli sigortalı çalıştırmak zorunda),

- Korumalı işyeri işverenleri,

- Kontenjan fazlası engelli sigortalı çalıştıran işverenler,

- Yükümlü olmadığı halde engelli sigortalı çalıştıran işverenler,

Çalıştırmış oldukları her bir engelli için prime esas kazanç alt sınırı üzerinden hesaplanan işveren priminin tamamı oranında destekten yararlanabilmektedir.

Engelli istihdam eden işverenlere yönelik uygulanan sigorta prim teşviki dışında, engellilerin istihdamın artırılmasına yönelik ayrıca planlanan herhangi bir faaliyetimiz bulunmamaktadır.

e) Değerlendirme: Tedbir maddesindeki mali destek önerisi İŞKUR tarafından 19.02.2014 tarih ve 28918 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan 6518 sayılı Kanunda ile hayata geçirildiğinden, tedbir tamamlanmıştır.

f) Tamamlanma Durumu: Tamamlandı

Tedbir No ve Adı:

3.2. Özürlülerin işgücüne katılımını ve istihdam edilebilirliğini artırmak için genel ve mesleki eğitim, mesleki rehabilitasyon ve iş ve meslek danışmanlığı hizmetleri geliştirilecektir.



b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: MEB, Maliye Bakanlığı, Sosyal Taraflar


c) Süre: Sürekli

d) Sorumlu Kurum/Kuruluşların Çalışmaları ve Önerileri: Aktif İşgücü Hizmetleri Dairesi Başkanlığı tarafından engelli çalıştırmayan işverenlerden 4857 sayılı Kanunun 101. maddesi gereğince tahsis edilen idari para cezaları fonundan 2013 ve 2014 yıllarında Korumalı İşyeri Hibe Desteği verilmiştir. Hazırlanan projelerin değerlendirmesi sonrasında 12 projenin kabul edilmesine karar verilmiştir. Hibe kapsamında; engelli çalışanların 12 ay boyunca ücretleri, 12 ay boyunca işyerinin işletme giderleri ve 150 bin TL makina donanım desteği verilecektir. Bu kapsamdaki destekler uygulama sonuçlarına göre devam edecektir.

Danışmanlık hizmetlerinin yürütüldüğü İl Müdürlüklerinde görev yapan ve engelli bireylerle doğrudan temas halinde bulunan İş ve Meslek Danışmanlarının işaret dili eğitimi ve diğer engel gruplarına yönelik eğitimler alabilmelerine ilişkin çalışmalar planlanmaktadır. Bu kapsamda 2014 yılı Ocak-Kasım döneminde 65.830 engelli vatandaşımıza İş ve Meslek Danışmanlığı hizmeti sunulmuştur. Ayrıca 2014 yılı Ocak-Ekim döneminde 4.141 engelli vatandaşımız mesleki eğitim kurslarından faydalanmıştır.

e) Değerlendirme: Tedbire ilişkin sorumlu kurum ASPB - Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü olacak, SGK ise işbirliği yapılan kurum/kuruluşlar içinde yer alacaktır.

Tedbirde yer alan “özürlü” ibarelerinin “engelli” şeklinde değiştirilmesi gerektiği değerlendirilmektedir.


Tedbir No ve Adı:

3.3. İşyerlerinin fiziksel ortamı özürlü bireylere göre düzenlenecek, kullanılacak araç ve gereçlerin ergonomik tasarımı konusunda işverenler teknik ve mali yönden desteklenecektir.


1. Kurum: Maliye Bakanlığı İlgili Birim: Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü

2. Kurum: ÇSGBİlgili Birim: İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü

b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Maliye Bakanlığı, ASPB, Yerel Yönetimler, İlgili Sivil Toplum Kuruluşları

c) Süre: 2014


d) Sorumlu Kurum/Kuruluşların Çalışmaları ve Önerileri:

Maliye Bakanlığı tarafından yapılan çalışmalar;193 sayılı Gelir Vergisi Kanunun 89. maddesinin 14. bendinde 1/7/2005 tarihli ve 5378 sayılı Engelliler Hakkında Kanuna göre kurulan korumalı işyerlerinde istihdam edilen ve işgücü piyasasına kazandırılmaları güç olan zihinsel veya ruhsal engelli çalışanlar için diğer kişi ve kurumlarca karşılanan tutar dâhil yapılan ücret ödemelerinin yıllık brüt tutarının yüzde 100’ü oranında korumalı işyeri indirimi yapabileceği hükme bağlanmıştır.

Benzer düzenleme 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunun 10.maddesinin h bendine de eklenerek kurumlar vergisi mükelleflerinin de 1/7/2005 tarihli ve 5378 sayılı Engelliler Hakkında Kanuna göre kurulan korumalı işyerlerinde istihdam edilen ve iş gücü piyasasına kazandırılmaları güç olan zihinsel veya ruhsal engelli çalışanlar için diğer kişi ve kurumlarca karşılanan tutar dâhil yapılan ücret ödemelerinin yıllık brüt tutarının yüzde 100’ü oranında korumalı işyeri indiriminden yararlanabilmesi sağlanmıştır.

ÇSGB İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü tarafından yapılan çalışmalar;

6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun 10. maddesinde;

“(1) İşveren, iş sağlığı ve güvenliği yönünden risk değerlendirmesi yapmak veya yaptırmakla yükümlüdür. Risk değerlendirmesi yapılırken aşağıdaki hususlar dikkate alınır:

a) Belirli risklerden etkilenecek çalışanların durumu.

b) Kullanılacak iş ekipmanı ile kimyasal madde ve müstahzarların seçimi.

c) İşyerinin tertip ve düzeni.

ç) Genç, yaşlı, engelli, gebe veya emziren çalışanlar gibi özel politika gerektiren gruplar ile kadın çalışanların durumu.”

ibaresi yer almaktadır.

Bu kapsamda işveren çalışma hayatında yer alan engelli bireyler ile ilgili işyeri ortamında risk değerlendirmesi yapmak ve yapılan bu risk değerlendirmesi sonucunda belirlenen önlemleri almakla yükümlüdür.

Sonuç olarak tedbir ile Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği mevzuatımız uyumludur. Ayrıca Maliye Bakanlığı tarafından gerçekleştirilecek olan araç ve gereçlerin ergonomik tasarımı konusunda


işverenlerin teknik ve mali yönden desteklenmesi hususunda İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü gereken teknik (mevzuat desteği) desteği verebilir.

Bilindiği üzere 3146 sayılı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın Teşkilat ve Görevleri Hakkındaki Kanunda İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü’nün temel görevi iş sağlığı ve güvenliği konularında, mevzuatın uygulanmasını sağlamak ve mevzuat çalışması yapmaktır. Yapılan mevzuat çalışmaları kapsamında engellilere verilecek teknik destek ve işyerlerinin fiziksel ortamının özürlü bireylere göre düzenlenmesi hususunda mevzuatımız tam anlamıyla uyumludur. Ancak sadece bu konuda ayrı bir çalışma (mevzuat, rehber vb.) yapılacak ise teknik destek verilebilir.

e) Değerlendirme: Tedbire ilişkin sorumlu kurum ÇSGB İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü olacak, Maliye Bakanlığı Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü ise işbirliği yapılan kurum/kuruluşlar içinde yer alacaktır.

Tedbirin mali destek bölümü tamamlanmış olup teknik destek açısından süre uzatımına ihtiyaç duyulduğu için tedbirin süresi, 2016 yılı olarak değiştirilmelidir.



Tedbir No ve Adı:

3.4. İşgücü piyasasına kazandırılmalarında güçlük çekilen özürlülere yönelik korumalı işyerlerinin teknik ve mali yönden devlet tarafından desteklenmesine yönelik düzenlemeler yapılacaktır.



b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Maliye Bakanlığı, MEB, Üniversiteler

c) Süre: 2014

d) Sorumlu Kurum/Kuruluşların Çalışmaları ve Önerileri: Ülkemizde engellilerin istihdamına ilişkin politikalar büyük ölçüde kota ve ceza sistemine dayanmaktadır. İzlenen bu politikaların engellilerin istihdamında istenilen sonuçları sağlayamaması başka istihdam yöntemlerinin de ele alınması gerekliliğini ortaya koymuştur. Bu yöntemlerden biri de işgücü


piyasasına kazandırılmaları güç olan zihinsel ve ağır derecede engelliler için geliştirilen korumalı istihdam yöntemidir. Bu kapsamda, bütçe kısıtları dikkate alınarak korumalı işyerlerinin kurulması ve devamlılıklarının sağlanabilmesi için gerekli olan teknik ve mali desteklerin içeriğine ilişkin yasa çalışması yapılacaktır.

Engelli çalıştırmayan işverenlerden 4857 sayılı Kanunun 101. maddesi gereğince tahsis edilen idari para cezaları fonundan 2013 ve 2014 yıllarında Korumalı İşyeri Hibe Desteği verilmiştir. Hazırlanan projelerin değerlendirmesi sonrasında 12 projenin kabul edilmesine karar verilmiştir. Hibe kapsamında; engelli çalışanların 12 ay boyunca ücretleri, 12 ay boyunca işyerinin işletme giderleri ve 150 bin TL makina donanım desteği verilecektir. Bu kapsamdaki destekler uygulama sonuçlarına göre devam edecektir.

Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü, tedbirin sorumlu kurumunun Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü olmasının uygun olacağını belirtmiştir.

e) Değerlendirme: Yapılması planlanan yasal çalışmanın takip edilmesi açısından tedbire ilişkin süre, 2016 yılı olarak değiştirilmelidir.

Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü işbirliği yapılan kurum/kuruluşlar içinde yer alacaktır.



Tedbir No ve Adı:

3.5. Özürlülerin bireysel becerilerini, mevcut potansiyellerini ve fonksiyonel kapasitelerini ortaya çıkaracak ölçme ve değerlendirme araçları geliştirilecektir.


Kurum: İŞKURİlgili Birim: İş ve Meslek Danışmanlığı Daire Başkanlığı

b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: MEB, Maliye Bakanlığı, Sosyal Taraflar

c) Süre: 2014

d) Sorumlu Kurum/Kuruluşların Çalışmaları ve Önerileri: İş ve Meslek Danışmanlığı Dairesi Başkanlığınca hazırlanan ve 2015 yılı yatırım programına alınan 2014-2020 İnsan


Kaynaklarının Geliştirilmesi Operasyonel Programı kapsamında gönderilen “İş ve Meslek Danışmanlığı Hizmetlerinin Geliştirilmesi” proje teklifimiz kabul edilmiştir. Bu proje kapsamında hem engellilere hem de meslek seçme aşamasındaki öğrencilere yönelik bir takım ölçme ve değerlendirme araçları geliştirilmesi ve ülke çapında kullanımının yaygınlaştırılması planlanmaktadır.

Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü, tedbirin sorumlu kurumunun Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü olmasının uygun olacağını belirtmiştir.

e) Değerlendirme: Tedbire ilişkin sorumlu kurum Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü olacak, İŞKUR ise işbirliği yapılan kurum/kuruluşlar içinde yer alacaktır.




Tedbir No ve Adı:

3.6. Özürlü işçi ve memur çalıştırma yükümlülüğünü yerine getirmeyen kamu kurum ve kuruluşlarına yaptırım uygulanacaktır.


1. Kurum: DPBİlgili Birim: Kamu Personel İstihdamı Daire Başkanlığı

2. Kurum: İŞKURİlgili Birim: İstihdam Hizmetleri Dairesi Başkanlığı

b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ASPB, MEB, İlgili STK’LAR, Yerel Yönetimler

c) Süre: Sürekli

d) Sorumlu Kurum/Kuruluşların Çalışmaları ve Önerileri:

Devlet Personel Başkanlığı tarafından yapılan çalışmalar;


Engellilerin memur statüsünde istihdam edilmelerinde sağlanan hızlı artış devam ettirilecektir. Engelli kontenjan açığı bulunan kamu kurum ve kuruluşlarının bu açıklarını en kısa sürede doldurmaları sağlanmaya çalışılacaktır.

2011 yılında 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 53 üncü maddesinde gerçekleştirilen değişiklik sonrasında engelli adaylar kamu kurum ve kuruluşlarının memur kadrolarına merkezi sınav ve merkezi yerleştirme usulüne göre atanmaya başlamışlardır. Nisan 2014 de gerçekleştirilen ÖMSS sonucuna göre yapılan yerleştirmelerde 2012 yılında (5.254), 2013 yılında (5.926), 2014/1 yılında (1.616), 2014/2 yılında (3.951) olmak üzere toplam (16.747) kadroya ÖSYM Başkanlığınca merkezi yerleştirme yapılmıştır. Ayrıca Milli Eğitim Bakanlığınca ÖMSS sonucuna göre 2013 yılında (312), 2014(Şubat) da (200), EKPSS sonucuna göre 2014(Kasım) da (400) olmak üzere toplam (912) öğretmen kadrosuna yerleştirme yapılmıştır. Merkezi yerleştirme sonucu atama yapılan (16.747) kadroya Milli Eğitim Bakanlığınca atama yapılan (912) öğretmen kadrosu da ilave edildiğinde son üç yılda toplam (17.659) engelli adayın memur kadrosuna atamaları gerçekleştirilmiştir. 2015 yılı içerisinde yapılacak engelli memur alımlarına ilişkin çalışmalar hali hazırda başlatılmış bulunmaktadır.

İŞKUR tarafından yapılan çalışmalar;

Engelli istihdamının artırılması amacıyla özel sektörde istihdam edilen engelliler ile korumalı işyerlerinde çalıştırılan engelliler için bunları çalıştıran işverenlere sigorta prim teşviki sağlanmaktadır.

Daha önce özel sektör işverenlerince, kontenjan kapsamında ve korumalı işyerlerinde çalıştırılan engellilerin prime esas kazanç alt sınırı üzerinden hesaplanan sigorta primine ait işveren hisselerinin tamamı, kontenjan fazlası ve yükümlü olmadıkları halde işverenlerce çalıştırılan engellilerin ise prime esas kazanç alt sınırı üzerinden hesaplanan sigorta primine ait işveren hisselerinin yüzde ellisi Hazinece karşılanmakta iken; 19.02.2014 tarih ve 28918 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan 6518 sayılı Kanunda yapılan düzenleme ile bundan sonra özel sektör işverenlerince çalıştırılan tüm engelliler ile korumalı işyerlerinde çalıştırılan engellilerin prime esas kazanç alt sınırı üzerinden hesaplanan sigorta primine ait işveren hisselerinin tamamının Hazinece karşılanması sağlanmıştır.

4857 sayılı İş Kanunu’nun 30uncu maddesi gereğince istihdamı zorunlu engelli kontenjanlarının takibi aylık olarak düzenli biçimde il/hizmet merkezi müdürlüklerimizce yapılmaktadır. Engelli kontenjan açığı bulunan işverenlerle iletişime geçilerek alınan engelli işgücü ilanları Kurumumuzca yayımlanmakta ve açık kalan kontenjanların kapatılmasına gayret gösterilmektedir. Buna rağmen engelli işçi çalıştırma yükümlülüğüne uymayan işveren veya işveren vekiline çalıştırmadığı her engelli işçi ve çalıştırmadığı her ay için Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğünce 2014 yılında 1.903 TL idari para cezası uygulanmaktadır. Kamu kuruluşları da bu para cezasından hiçbir şekilde muaf tutulmamaktadır.


Engelli işçi çalıştırmadığı için işverenlerden tahsil edilen ceza paraları; engellilerin kendi işini kurmaları, engellinin iş bulmasını sağlayacak destek teknolojileri, engellinin işe yerleştirilmesi, işe ve işyerine uyumunun sağlanması ve bu gibi projelerde kullanılmaktadır.

e) Değerlendirme: Eyleme ilişkin sorumlu kurumun Devlet Personel Başkanlığı Kamu Personel İstihdamı Daire Başkanlığı olarak belirlenmesinin, İŞKUR İstihdam Hizmetleri Daire Başkanlığı’nın ise işbirliği yapılacak kurum/kuruluşlar içinde yer almasının uygun olacağı değerlendirilmektedir.



Tedbir No ve Adı:

3.7. Özürlü işçi ve memur çalıştırma kotalarına uymayan kamu kurum ve kuruluşları ile özel sektör işyerlerine ve korumalı işyerlerindeki koşulların devamlılığına yönelik etkin denetim mekanizmaları geliştirilecektir.


Kurum: ÇSGBİlgili Birim: İş Teftiş Kurulu Başkanlığı

b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ASPB, İŞKUR

c) Süre: Sürekli

d) Sorumlu Kurum/Kuruluşların Çalışmaları ve Önerileri: İş Teftiş Kurulu Başkanlığı’nca 01.01.2014-05.11.2014 tarihleri arasında yapılan denetimlerde 50’den fazla işçi çalıştıran 119 işyerinde engelli ve eski hükümlü istihdamına yönelik mevzuat hükümlerine de bakılmış olup 30 işverenlik hakkında idari para cezası uygulanması istenilmiştir.

Ayrıca, “Özürlü ve Eski Hükümlü Çalıştırma" konuları İş Müfettişi Yardımcılarına üç yıllık yardımcılık dönemi içerisinde yer alan "Yetiştirme Eğitimi"nde tüm müfettiş yardımcılarımıza eğitim konusu olarak verilmektedir. İş Müfettişi Yardımcılarının eğitimlerine ilişkin olarak "Yetiştirme Eğitimi" modülüne “Korumalı İşyerleri Hakkında Yönetmelik” de dahil edilmiş olup, iş müfettişi yardımcılarının eğitim uygulamalarında bu konuda eğitim konularına dahil edilecek şekilde yürütülecektir. Yine, “Korumalı İşyerleri Hakkında Yönetmelik” kapsamında, iş müfettişlerinin eğitim ve duyarlılıkları arttırmaya yönelik olarak 2015 yılı için eğitim programı taslağı hazırlanmıştır.


e) Değerlendirme: Tedbirde yer alan “özürlü” ibarelerinin “engelli” şeklinde değiştirilmesi gerektiği değerlendirilmektedir.


Tedbir No ve Adı:

3.8. Yerel yönetimlere ait işyerlerinin işletilmesinde özürlülere öncelik tanınacaktır.


Kurum: İçişleri Bakanlığıİlgili Birim: Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü

b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ASPB, İlgili STK'lar

c) Süre: 2014

d) Sorumlu Kurum/Kuruluşların Çalışmaları ve Önerileri: 633 Sayılı Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı'nın Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname'de Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı'nın görevlerinin sayıldığı 2. maddenin 1. fıkrasının (d) bendinde "Engellilerin ve Yaşlıların her türlü engel, ihmal be dışlanmaya karşı toplumsal hayata ayrımcılığa uğramadan ve etkin biçimde katılmalarını sağlamak üzere; ulusal politika ve stratejilerin belirlenmesini koordine etmek, engellilere ve yaşlılara yönelik sosyal hizmet ve yardım faaliyetlerini yürütmek; bu alanda ilgili kamu kurum ve kuruluşları ile gönüllü kuruluşlar arasında işbirliği ve koordinasyonu sağlamak." hükmü bulunmaktadır. Söz konusu tedbir maddesi İçişleri Bakanlığı'nın değil Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı'nın görev alanına girmektedir. Bu sebeple tedbirin sorumlu kurumu ASPB ve işbirliği yapılacak kurum ise İçişleri Bakanlığı olmalıdır.

e) Değerlendirme: Tedbire ilişkin sorumlu kurum Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı olacaktır. İçişleri Bakanlığı ise işbirliği yapılan kurum/kuruluşlar içinde yer alacaktır.






4. Uzun süreli işsizlerin işe dönüşü hızlandırılacaktır.

Tedbir No ve Adı:

4.1. Uzun süreli işsizlere yönelik iş gücü yetiştirme programlarının etkinliği izlenecek, eksiklikler tespit edilerek ilave tedbirler alınacaktır.



b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ASPB, ÇSGB, Yerel Yönetimler, Sosyal Taraflar

c) Süre: Sürekli

d) Sorumlu Kurum/Kuruluşların Çalışmaları ve Önerileri: Aktif işgücü piyasası programları hedef odaklı izlenmekte ve değerlendirilmesine yönelik proje ve programlar geliştirilmeye çalışılmaktadır.

İŞKUR tarafından istihdamın korunmasına ve artırılmasına, işsizlerin mesleki niteliklerinin geliştirilmesine, iş deneyimlerini artırmalarına ve kendi işlerini kurmalarına, işsizliğin azaltılmasına ve özel politika gerektiren grupların işgücü piyasasına kazandırılmasına yardımcı olmak üzere aktif işgücü hizmetleri kapsamında mesleki eğitim kursları, işbaşı eğitim programları, girişimcilik eğitim programları, iş ve meslek danışmanlığı faaliyetleri ve diğer kurs, program, proje ve özel uygulamalar düzenlenmektedir. 2014 yılı Ocak-Ekim döneminde aktif işgücü piyasası programları kapsamında düzenlenen mesleki eğitim kursları, girişimcilik eğitim programları ve işbaşı eğitim programlarına 70.456 erkek, 79.111 kadın olmak üzere toplamda 149.657 kişi katılmıştır.

İşsizlerin bekleme durumlarına göre aktif işgücü piyasası programlarından yararlanma bilgileri Kurumca tutulmamaktadır. Ancak uzun süreli işsizler, başvurmaları halinde öncelikli olarak kurs/programlara yönlendirilmektedir.

e) Değerlendirme: Herhangi bir değişiklik öneri bulunmamaktadır.



Tedbir No ve Adı:

4.2. Uzun süreli işsizlik niteliklerine ya da sebeplerine göre yeniden tanımlanarak var olan iş danışmalığı hizmetleri bu tanımlara göre düzenlenecektir.


Kurum: İŞKURİlgili Birim: İşgücü Piyasası ve İstatistik Dairesi Başkanlığı, İş ve Meslek Danışmanlığı Dairesi Başkanlığı

b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB, TÜİK

c) Süre: Sürekli

d) Sorumlu Kurum/Kuruluşların Çalışmaları ve Önerileri: Danışman portföylerinin segmantasyonu amacıyla Kurum kayıtlarının revize edilmesi çalışması başlatılmıştır. Çalışmalar sonucunda iş danışmanlığı hizmetleri buna göre düzenlenecektir.




5. Ayrımcılıkla mücadeleye yönelik düzenlemeler geliştirilecektir.

Tedbir No ve Adı:

5.1. Ulusal ve yerel televizyon kanallarında ayrımcılığın önlemesine ilişkin kamu spotlarına yer verilecektir.


Kurum: Türkiye Radyo Televizyon Kurumuİlgili Birim: Televizyon Dairesi Başkanlığı Program Planlama ve Koordinasyon Müdürlüğü

b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ASPB, ÇSGB

c) Süre: Sürekli


d) Sorumlu Kurum/Kuruluşların Çalışmaları ve Önerileri: “Ulusal ve yerel televizyon kanallarında ayrımcılığın önlemesine ilişkin kamu spotlarına yer verilecektir.” konusunda sorumlu kuruluş olarak değil işbirliği yapılan kurum/kuruluş başlığı altında yayıncı kuruluş olarak katkı sağlaması Türkiye Radyo Televizyon Kurumu açısından daha uygun olacaktır.

e) Değerlendirme: Tedbire ilişkin sorumlu kurum ASPB olacrak, Türkiye Radyo Televizyon Kurumu ise işbirliği yapılan kurumlar içinde yer alacaktır.


Tedbir No ve Adı:

5.2. Toplumda ayrımcılıkla mücadeleye ilişkin bilinçlendirme çalışmaları yapılacaktır.



b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ASPB, İçişleri Bakanlığı, Kalkınma Ajansları

c) Süre: Sürekli

d) Sorumlu Kurum/Kuruluşların Çalışmaları ve Önerileri: Çalışma Genel Müdürlüğü İstihdam Politikaları Daire Başkanlığı olarak özel politika gerektiren grupların (kadın, çocuk, engelli) istihdamının artırılması ve ayrımcılıkla mücadele amaçlarıyla çeşitli bilinçlendirme çalışmaları yürütülmektedir. Bu kapsamda, proje, yarışma ve farkındalık artırma toplantıları yapılmaktadır. 12 Mayıs 2014 tarihinde “Çalışma Hayatında Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Ödül Töreni” düzenlenmiştir. 4 ve 6 Kasım 2014 tarihlerinde Kocaeli ve Ordu illerinde kadın istihdamı konusunda duyarlılık artırma faaliyetleri gerçekleştirilmiştir.




3. SONUÇ

Ulusal İstihdam Stratejisi Özel Politika Gerektiren Grupların İstihdamının Artırılması Temel Politika Ekseni Eylem Planı kapsamında yer alan 36 tedbirin 1 tanesi tamamlanmış olup 35 tanesi devam etmektedir. Bu tedbirlerin 22 tanesi süresiz iken 8 tanesinin 2014 yılında, 4 tanesinin 2015 yılında, 2 tanesinin ise 2016 yılında tamamlanması gerekmektedir.

3.1.TAMAMLANMA SÜRESİ 2014 YILI OLAN TEDBİRLER

Tamamlanan Tedbirler

1. “3.1 Özürlü istihdam eden özel sektör işverenlerinin özürlü çalışanları için ödedikleri sigorta primine ait işveren hisselerinin tamamı ilgili kamu kurum/ kuruluşları tarafından karşılanacaktır.” tedbiri tamamlanmış olup (19.02.2014 tarih ve 28918 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan 6518 sayılı Kanunda yapılan düzenleme ile bundan sonra özel sektör işverenlerince çalıştırılan tüm engelliler ile korumalı işyerlerinde çalıştırılan engellilerin prime esas kazanç alt sınırı üzerinden hesaplanan sigorta primine ait işveren hisselerinin tamamının Hazinece karşılanması sağlanmıştır.), tedbir maddesinin yenilenmesine ihtiyaç bulunmadığı değerlendirilmektedir.

Süre Değişikliği Öngörülen Tedbirler

1. “1.2 Çocuk bakım hizmetlerinin yaygınlaştırılması konusunda bürokratik engeller kaldırılacaktır.” tedbire ilişkin süre, 2016 yılı olarak değiştirilmelidir.

2. “1.5 İşyerinde psikolojik tacizi önlemeye yönelik yaptırımlar etkinleştirilecektir.” tedbiri tamamlanmış olmakla birlikte tedbirin devamlılığı önem arz ettiği için tedbirin süresinin “sürekli” olarak değiştirilmesinin uygun olacağı değerlendirilmektedir.

3. “1.6 Kadınların işgücüne katılımının ve istihdamının önündeki kültürel engellerin azaltılması amacıyla, toplumun ilgili kesimlerine yönelik bilinçlendirme çalışmaları yapılacaktır.” tedbiri gerçekleştirilmiş olmakla birlikte tedbir kapsamında yapılacak bilinçlendirme çalışmalarının sürdürülebilir olması, kadınların işgücüne katılımı ve istihdamının artırılması için büyük önem arz ettiğinden tedbir, “sürekli” olarak eksen eylem planında yer almalıdır.

4. “3.3 İşyerlerinin fiziksel ortamı özürlü bireylere göre düzenlenecek, kullanılacak araç ve gereçlerin ergonomik tasarımı konusunda işverenler teknik ve mali yönden desteklenecektir.” tedbirinin mali destek kısmı tamamlandığı için bu konuda sağlanan teknik desteğin takip edilmesi amacıyla tedbir süresi 2016 yılı olarak değiştirilmelidir.

5. “3.4 İşgücü piyasasına kazandırılmalarında güçlük çekilen özürlülere yönelik korumalı işyerlerinin teknik ve mali yönden devlet tarafından desteklenmesine yönelik düzenlemeler yapılacaktır.” tedbiri henüz gerçekleştirilmemiş olup sorumlu kurum olan İŞKUR tarafından “bütçe kısıtları dikkate alınarak korumalı işyerlerinin kurulması ve


devamlılıklarının sağlanabilmesi için gerekli olan teknik ve mali desteklerin içeriğine ilişkin yasa çalışması yapılacağı” ifade edildiği için tedbir süresinin 2016 olarak uzatılmasının uygun olacağı değerlendirilmektedir.

6. “3.5 Özürlülerin bireysel becerilerini, mevcut potansiyellerini ve fonksiyonel kapasitelerini ortaya çıkaracak ölçme ve değerlendirme araçları geliştirilecektir.” tedbiri henüz gerçekleştirilmemiş olup sorumlu kurum olan İŞKUR’un 2015 yılı yatırım programına alınan 2014-2020 İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi Operasyonel Programı kapsamında gönderilen “İş ve Meslek Danışmanlığı Hizmetlerinin Geliştirilmesi” proje teklifi kabul edilmiştir. Proje kapsamında hem engellilere hem de meslek seçme aşamasındaki öğrencilere yönelik bir takım ölçme ve değerlendirme araçları geliştirilmesi ve ülke çapında kullanımının yaygınlaştırılması planlanmaktadır. Bu sebeple tedbir süresinin 2016 olarak değiştirilmesinin uygun olacağı değerlendirilmektedir.

7. “3.8 Yerel yönetimlere ait işyerlerinin işletilmesinde özürlülere öncelik tanınacaktır.” tedbirinin süresi, konunun takibi açısından 2016 yılı olarak değiştirilmelidir.

Sorumlu/İşbirliği Yapılacak Kurum/Kuruluş Değişikliği Öngörülen Tedbirler

1. “1.2. Çocuk bakım hizmetlerinin yaygınlaştırılması konusunda bürokratik engeller kaldırılacaktır.” tedbire ilişkin sorumlu kurum ÇSGB - Devlet Personel Başkanlığı olacak, ÇSGB - Çalışma Genel Müdürlüğü ise işbirliği yapılan kurum/kuruluşlar içinde yer alacaktır.

2. “1.6 Kadınların işgücüne katılımının ve istihdamının önündeki kültürel engellerin azaltılması amacıyla, toplumun ilgili kesimlerine yönelik bilinçlendirme çalışmaları yapılacaktır.” tedbire ilişkin sorumlu kurum ASPB Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü olacak, İŞKUR ise işbirliği yapılan kurum/kuruluşlar içinde yer alacaktır.

3. “3.3 İşyerlerinin fiziksel ortamı özürlü bireylere göre düzenlenecek, kullanılacak araç ve gereçlerin ergonomik tasarımı konusunda işverenler teknik ve mali yönden desteklenecektir.” tedbire ilişkin sorumlu kurum ÇSGB İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü olacak, Maliye Bakanlığı Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü ise işbirliği yapılan kurum/kuruluşlar içinde yer alacaktır.

4. “3.4. İşgücü piyasasına kazandırılmalarında güçlük çekilen özürlülere yönelik korumalı işyerlerinin teknik ve mali yönden devlet tarafından desteklenmesine yönelik düzenlemeler yapılacaktır.” Tedbiri işbirliği yapılacak kurum/kuruluşlarına Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü de eklenmelidir.

5. “3.5. Özürlülerin bireysel becerilerini, mevcut potansiyellerini ve fonksiyonel kapasitelerini ortaya çıkaracak ölçme ve değerlendirme araçları geliştirilecektir.” tedbirine ilişkin sorumlu kurum Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü olacak, İŞKUR ise işbirliği yapılan kurum/kuruluşlar içinde yer alacaktır.


6. “3.8 Yerel yönetimlere ait işyerlerinin işletilmesinde özürlülere öncelik tanınacaktır.” tedbirinin sorumlu kurumu ASPB olmalı, İçişleri Bakanlığı ise işbirliği yapılacak kurum/kuruluşlar arasında yer almalıdır.


İçerik Değişikliği Öngörülen Tedbirler

1. “1.3 Ev hizmetlerinde ve ev eksenli çalışan kadınların çalışma şartlarının iyileştirilmesine yönelik önlemler alınacak ve kayıtlı istihdama geçmeleri özendirilecektir.” tedbir maddesinin “Ev hizmetlerinde çalışan kadınların kayıtlı istihdama geçmeleri yönünde bilinçlendirme çalışmaları yapılacaktır.” şeklinde değiştirilmeli, sorumlu kurum SGK olmalı, işbirliği yapılan kurum/kuruluşlar arasına “ASPB/Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü”nün eklenmelidir.

Süre Değişikliği Öngörülen Tedbirler

1. “1.4 Mevzuatta yer alan işgücü piyasasında toplumsal cinsiyet eşitliğini gözeten düzenlemeler AB normları ile uyumlaştırılacaktır.” tedbir maddesinin süresi, 2016 yılı olarak değiştirilmelidir.


1. “1.4 Mevzuatta yer alan işgücü piyasasında toplumsal cinsiyet eşitliğini gözeten düzenlemeler AB normları ile uyumlaştırılacaktır.” tedbirene ilişkin sorumlu kurum ÇSGB – Avrupa Birliği Koordinasyon Dairesi Başkanlığı olmalı, ÇSGB – Çalışma Genel Müdürlüğü ise işbirliği yapılan kurum/kuruluşlar içinde yer almalıdır.



1. “1.1 Kadınlar üzerindeki bakım yükümlülüklerini azaltmaya yönelik tedbirler alınacaktır.” tedbirine ilişkin sorumlu kurum ASPB olacak, SGK ise işbirliği yapılan kurum/kuruluşlar içinde yer alacaktır.

3.4.TAMAMLANMA SÜRESİ SÜRESİZ OLAN TEDBİRLER

İçerik Değişikliği Öngörülen Tedbirler

1. “1.10 İstihdam yaratma ve artırmaya yönelik mevzuat çalışmaları, politika belgeleri ve stratejilerde cinsiyete duyarlı yaklaşım ve bütçeleme yapılması sağlanacaktır.” tedbir


maddesi, Kalkınma Planında yer alan “Toplumsal cinsiyete duyarlı bütçeleme konusunda farkındalık oluşturulacak ve örnek uygulamalar geliştirilecektir.” ifadesine uygun olarak “ İstihdam yaratma ve artırmaya yönelik mevzuat çalışmaları, politika belgeleri ve stratejilerde cinsiyete duyarlı yaklaşım ve bütçeleme yapılması konusunda farkındalık arttırılacaktır.” şeklinde değiştirilmelidir.

Sorumlu Kurum/Kuruluş Değişikliği Öngörülen Tedbirler;

1. “1.7 Kırdan kente göç eden kadınların, işgücü piyasasına uyumlarını sağlayıcı programlar gerçekleştirilecektir.” tedbirinde işbirliği yapılacak kurum/kuruluşlar arasına ASPB/Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü eklenmelidir.

2. “1.10 İstihdam yaratma ve artırmaya yönelik mevzuat çalışmaları, politika belgeleri ve stratejilerde cinsiyete duyarlı yaklaşım ve bütçeleme yapılması sağlanacaktır.” tedbiri işbirliği yapılacak kurum/kuruluşlara Türkiye Belediyeler Birliği (TBB) eklenecektir.

3. “1.12 Kadın girişimciliğinin güçlendirilmesi amacıyla düşük gelir grubundaki kadınların bilinçlendirme çalışmaları ve mikro kredi sistemi ile desteklenmesi sağlanacaktır.” tedbirinde işbirliği yapılacak kurum/kuruluşlar arasına ASPB/Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü eklenmelidir.

4. “1.11 Çocuk sahibi olan kadınların işgücü piyasasından kopmalarının engellenmesine dönük teşvik edici düzenlemeler yapılacaktır.” tedbirinde işbirliği yapılacak kurum/kuruluşlar arasına ASPB/Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü eklenmelidir.

5. “1.13 Kadın istihdamının artırılmasına ve çalışanların kayıtlı hale getirilmesine yönelik teşvik düzenlemeleri tanıtılarak uygulamanın yaygınlaşması sağlanacaktır.” tedbirinde işbirliği yapılacak kurum/kuruluşlar arasına ASPB/Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü eklenmelidir.

6. “2.3 Genç girişimciliği desteklenecektir.” tedbire ilişkin sorumlu kurum İŞKUR olacak, KOSGEB ise işbirliği yapılan kurum/kuruluşlar içinde yer alacaktır.

7. “3.2 Özürlülerin işgücüne katılımını ve istihdam edilebilirliğini artırmak için genel ve mesleki eğitim, mesleki rehabilitasyon ve iş ve meslek danışmanlığı hizmetleri geliştirilecektir.” tedbirinde işbirliği yapılan kurum/kuruluşlara ASPB - Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü eklenmelidir.

8. “3.6 Özürlü işçi ve memur çalıştırma yükümlülüğünü yerine getirmeyen kamu kurum ve kuruluşlarına yaptırım uygulanacaktır.” tedbirinin sorumlu kurumu ÇSGB Devlet Personel Başkanlığı Kamu Personel İstihdamı Daire Başkanlığı olacaktır.

9. “5.1 Ulusal ve yerel televizyon kanallarında ayrımcılığın önlemesine ilişkin kamu spotlarına yer verilecektir.” tedbirinin sorumlu kurumu ASPB olacak, Türkiye Radyo Televizyon Kurumu ise işbirliği yapılacak kurum/kuruluşlar içinde yer alacaktır.

3.5.YENİ TEDBİR ÖNERİLERİ

1. Tedbirin Yer Alacağı Politika: Kadınların işgücüne katılma oranı ve istihdamı artırılacak, kayıt dışı istihdamı ile mücadele edilecektir.


Tedbir: Ulusal İzleme ve Koordinasyon Kurulunun yıllık toplantılarında, Ulusal İstihdam Stratejisi eylem planlarının gündeme alınması sağlanacaktır. Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB – Çalışma Genel Müdürlüğüİşbirliği Yapılacak Kurum/Kuruluş: Kurul üyesi kamu kurum ve kuruluşları, ilgili sosyal taraflar, STK’lar ve üniversitelerSüre: SürekliAçıklama: Kadın İstihdamı Ulusal İzleme ve Koordinasyon Kurulu, 2010/14 sayılı Başbakanlık Genelgesi uyarınca oluşturulmuştur. Kurul, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Müsteşarı başkanlığında toplanmaktadır. Sekreterya görevini Çalışma Genel Müdürlüğü yürütmektedir. Kurul, kadın istihdamının artırılması konusunda çalışmalar gerçekleştirmektedir. Bu sebeple, özel politika gerektiren gruplar içerisinde yer alan kadınlara yönelik Ulusal İstihdam Stratejisi eylem maddelerinin, Kurul gündeminde değerlendirilmesi ve yeni tedbir önerilerinin alınması sağlanacaktır.

2. Tedbirin Yer Alacağı Politika: Kadınların işgücüne katılma oranı ve istihdamı artırılacak, kayıt dışı istihdamı ile mücadele edilecektir.Tedbir: Ev eksenli çalışan kadınların çalışma şartlarının iyileştirilmesine yönelik önlemler alınacak ve kayıtlı istihdama geçmeleri özendirilecektir.Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB – Çalışma Genel Müdürlüğüİşbirliği Yapılacak Kurum/Kuruluş: ASPB, İŞKUR, ÇSGB (İş Teftiş Kurulu Başkanlığı)Süre: 2016Açıklama: Ev eksenli çalışan kadınların emeklilik ve diğer sosyal haklardan faydalanmalarını teminen ILO sözleşmeleri de dikkate alınarak ulusal mevzuatta gerekli değişiklikler yapılacaktır.

3. Tedbirin Yer Alacağı Politika: Ayrımcılıkla mücadeleye yönelik düzenlemeler geliştirilecektir.Tedbir: İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi Sektörel Operasyonel Programı (İKGSOP) ile AB fonları etkin bir şekilde kullanılacaktır.Sorumlu Kurum/Kuruluş: Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (Avrupa Birliği Koordinasyon Dairesi Başkanlığı)İşbirliği Yapılacak Kurum/Kuruluş: ÇSGB, İŞKUR, SGK, Milli Eğitim Bakanlığı, Aile ve Sosyal Politikalar BakanlığıSüre: SürekliAçıklama: Ulusal İstihdam Stratejisi’nin önceliklerine uyumlu olarak hazırlanan İKGSOP kapsamında, özellikle “İstihdamın ve İstihdam Edilebilirliğin Artırılması” başlığı altında kadınlar, gençler ve özel politika gerektiren grupların istihdamını teşvik edecek alanlarda projeler yürütecek olan kurum ve kuruluşlara fon desteği sağlanacaktır.

3.6.GENEL DEĞERLENDIRME


Bilindiği üzere, 25.4.2013 tarihli ve 6462 sayılı Kanunun 1 inci maddesiyle, İş Kanunu ve diğer kanunlarda yer alan “Özürlü” ibareleri “Engelli” şeklinde değiştirilmiştir. Dolayısıyla, Ulusal İstihdam Stratejisi metni ve Özel Politika Gerektiren Grupların İstihdamının Artırılması Ekseni Eylem Planında yer alan “özürlü” ibarelerinin de “engelli” şeklinde değiştirilmesi gerektiği değerlendirilmektedir.


4. KAYNAKLAR

Kalkınma Bakanlığı, Orta Vadeli Program (2015-2017), Ekim 2014

Kalkınma Bakanlığı, 10. Kalkınma Planı (2014-2018), Ankara 2014

İnternet Kaynakları:

www.aile.gov.tr

www.tuik.gov.tr

www.iskur.gov.tr

www.girisimcidestekleri.com

www.tobb.org.tr

www.kosgeb.gov.trhttp://www.kalkinma.gov.tr/Lists/Yaynlar/Attachments/518/Onuncu%20Kalk%C4%B1nma%20Plan%C4%B1.pdf

http://statik.iskur.gov.tr/tr/rapor_bulten/...

http://www.strateji.gov.tr/default_b0.aspx?id=391

http://kadininstatusu.aile.gov.tr/ulusal-eylem-planlari/toplumsal-cinsiyet-esitligi-ulusal-eylem-plani

http://www.oecd-ilibrary.org/sites/empl_outlook-2014-sum-tr

Documents

· Web viewBu kapsamda işveren çalışma hayatında yer alan engelli bireyler ile ilgili işyeri ortamında risk değerlendirmesi yapmak ve yapılan bu risk değerlendirmesi sonucunda