1Kraków

Nr 69grudzieñ 2005 r./styczeñ 2006 r.

Weso³ych �wi¹t i Dosiego Roku!

2

Czas pêdzi nieub³aganie, ju¿ nastêpne �wiêta przed nami i Nowy Rok. Ogarnia nas reflek-sja... Co zrobili�my?, kogo po¿egnali�my na zawsze i kto pojawi³ siê na �wiecie w naszychrodzinach, czy te¿ u przyjació³.

Z ulg¹ ale te¿ niepokojem planujemy kolejne dni, miesi¹ce. Odwieczne pytanie... co tobêdzie...? I jak bêdzie...?. M³odzi planuj¹ zwi¹zki, ma³¿eñskie, starzy my�l¹ o emeryturze,jeszcze inni siê rozstaja, a dzieci pragn¹ ferii zimowych. A tu. �wiêta za pasem...

Znowu szaleñstwo, gonitwa po supermarketach, by jak najlepiej i najpyszniej przygoto-waæ kolacjê wigilijn¹.

Choinki ustrojone w firmowe bañki b³yszcz¹ w holach, kolêdy ju¿ od koñca listopadap³yn¹ z g³o�ników. Producenci �nabijaj ¹ kabzê�, a my �nabijamy siê w butelkê�.

Ile¿ cynizmu w tym zdaniu i tak przed �wiêtami...!?Mo¿e nie do koñca tak jest, bo przecie¿ dziewczynka przebrana za anio³ka stoj¹ca �na

promocjach� pamiêta opowie�æ dziadka o �wiêtach i o tym, ¿e..., Bóg siê rodzi�... Jak siêrodzi i dlaczego przyszed³ na ten �wiat? Dla kogo?

Kiedy serce przepe³nia smutek, a oczy zas³ania wodospad ³ez, kiedy siedzisz przy ³ó¿kui patrzysz jak ga�nie ¿ycie cz³owieka, którego kochasz, dopada Ciê my�l stara jak �wiat, ¿e ¿ycieto tylko chwila.

Mo¿e ju¿ nie chcesz biec, mo¿e chcesz siê zatrzymaæ, odetchn¹æ piêknem �wiata i po-dzieliæ t¹ refleksj¹ z najbli¿szymi. Nawet, je¿eli nie zd¹¿ysz wszystkiego kupiæ czy przygoto-waæ, zd¹¿ysz powiedzieæ, ¿e ich kochasz. Tak ma³o mi³o�ci; tak ma³o wspó³czucia. Tylebiedy wokó³ nas. W podziemiach, kana³ach bezdomni przytuleni do rur ciep³owniczych³ami¹ siê chlebem wygrzebanym ze �mietników.

Kto to widzi!?.Nasze oczy nie widz¹, uszy nie chc¹ s³yszeæ, serce zamkniête na cztery spusty.Ubrani w firmowe ciuchy biegniemy za z³ot¹ szkatu³¹.Pomimo wszystko On przychodzi do nas. Co roku puka do naszego Betlejem i chce,

aby�my Go przyjêli.Pragnie nas, naszego cz³owieczeñstwa, humanitaryzmu, wspó³czucia.Pomimo wszystko, ¿e:

Nie by³o miejsca dla CiebieW Betlejem w ¿adnej gospodzieI narodzi³e� siê JezuW stajni, ubóstwie i ch³odzie

I wo³asz do swojego Ojca...Czemu w�ród ludziTyle ³ez, jêków, katuszyBo nie ma miejsca dla CiebieW niejednej cz³owieczej duszy

Dajesz nam siebie, a my co Ci dajemy?

Bo¿ena DWORSKA

POMIMO WSZYSTKO

3

W numerze:

Wydaje:

Ma³opolska Okrêgowa IzbaPielêgniarek i Po³o¿nych

Adres redakcji:Biuro Ma³opolskiej OkrêgowejIzby Pielêgniarek i Po³o¿nych

31-133 Krakówul. Dunajewskiego 6 IIIp.

fax/tel. 422 - 88 - 54

e-mail:biuro@moipip.org.pl

biuro czynne:od poniedzia³ku do pi¹tku

w godz. 800 - 1830

Sprawy zwi¹zane z PRAWEM

WYKONYWANIA ZAWODU

za³atwiane s¹ w poniedzia³ek

w godz. 900 - 1600 orazod wtorku do pi¹tku

w godz. 900 - 1500

Porad prawnych dla cz³onkówsamorz¹du z zakresu:

PRAWA PRACY I PRAWA MEDYCZNEGO

udzielaprawnik mgr Zbigniew Cybulskiwe wtorki w godz. 1000 - 1200,w �rody w godz. 1600 - 1800

Telefon: 430-07-23.

Porad prawnych dla cz³onkówsamorz¹du z zakresu: PRAWA

CYWILNEGO, PRAWA RODZINNEGO,PRAWA KARNEGO I PRAWA PRACY

udzielaadwokat Monika Ca³a

w czwartki w godz. 1530 - 1630.Telefon: 430-07-23.

Posiedzenia Komisji Socjalnejodbywaj¹ siê w pierwsz¹

�rodê miesi¹ca

Kasa czynna codziennieod 1200 - 1600

Bo¿ena Dworska - Pomimo wszystkoRenata Madetko, Dorota Matuszyk - V Ogólnopolski Zjazd Szkó³RodzeniaAgnieszka Marzêcka, Beata Kalisz - I Ma³opolska KonferencjaSzpitali Promuj¹cych ZdrowieKomunikat Prasowy Miêdzynarodowej Rady PielêgniarekEmma Skrzyniarz - Moje obserwacje w okresie 55 letniej pracyw S³u¿bie ZdrowiaStanowisko MORPiP w sprawie aktualnej sytuacji w ochronie zdrowiai migracji personelu medycznego

Zbigniew Cybulski - Skutki przekszta³ceñ samodzielnych publicznychzak³adów opieki zdrowotnejDanuta Fija³kowska-Salawa - Ogólnopolska Konferencja NaukowoSzkoleniowa �Prawo Medyczne w Praktyce Pielêgniarki�Rozporz¹dzenie Ministra Zdrowia w sprawie zakresu zadañ lekarza,pielêgniarki i po³o¿nej podstawowej opieki zdrowotnej

Bernadetta Brudecka - Pacjent/klient jako najwa¿niejsze ogniwoobecnego systemu ochrony zdrowiaMarek Motyka - Rozmowa czasem wa¿niejsza ni¿ lek

Helena Brzozowska - Samodzielny Publiczny Specjalistyczny SzpitalChorób P³uc w ZakopanemMaria Sko³uba - Toruñskie Dni Opieki D³ugoterminowejIzabela Zajda - cd. Praca w USA - Twój wybórHalina Matoga - Ulica Julii NenkoGabriela Ginalska (redakcja i wybór) - Stanis³awa Leszczyñska -wspomnienia by³ych wiê�niarek O�wiêcimiaJózef B. Luberda - Na godni czasStanis³aw £ukasik - z prac Ma³opolskiej Okrêgowej Rady Pielêgniareki Po³o¿nychTadeusz Wadas - PodziêkowanieMaria Sko³uba - PodziêkowanieKonkurs na Pielêgniarkê, Pielêgniarza, Po³o¿n¹ Roku 2005Wies³awa Drewniak - Ju¿ dzi� mogê zadbaæ o zdrowie swegoprzysz³ego dzieckaDanuta �lusarczyk - Zawodowe nara¿enia na leki cytostatyczne -regulacje prawne i skutki zdrowotneMaria Sko³uba - Opieka hospicyjna - KonferencjaKonferencja �Warto�ci moralne, etyczne i odpowiedzialno�æ w pracypielêgniarki i po³o¿nej�

Zuzanna Mys³owska - Informacje Komisji Kszta³cenia MOIPIPInformacje o konkursachOg³oszeniaKondolencjeLucyna Dyrcz-Kowalska - WierszeKrzy¿ówka

24

6

89

10

11

12

15

19

22

25

26283034

3637

37373839

40

4141

424344474748

4

W dniach 24 - 26 pa�dziernika 2005 r. w Juracie odby³siê V Ogólnopolski Zjazd Szkó³ Rodzenia. Przebiega³ onpod has³em �Rola po³o¿nej i szko³y rodzenia w szerze-niu edukacji zdrowotnej�. Organizatorem zjazdu by³oPolskie Centrum Edukacji z Warszawy z siedzib¹ przyul. ¯elaznej 41.

Honorowym patronatem obrady objêli Panowie -Maciej Piróg - Dyrektor Instytutu Pomnika Centrum Zdro-wia Dziecka i Wojciech Puzyna - Dyrektor Szpitala Spe-cjalistycznego �w. Zofii w Warszawie.

Z Krakowa do Juraty pojecha³y cztery po³o¿ne. By³yto Panie: Joanna Potrzebny-Cury³o, Renata Madetko, Be-ata Marzec, Dorota Matuszyk. Wyjazd trzech z nich mo¿-liwy by³ dziêki finansowemu wsparciu z Ma³opolskiejOkrêgowej Izby Pielêgniarek i Po³o¿nych, która w ca³o-�ci pokry³a koszty konferencji i pobytu. Bardzo dziêkuje-my Samorz¹dowi, bo warto by³o pojechaæ, aby spotkaæsiê z rzesz¹ po³o¿nych z ca³ej Polski a by³o ich oko³o200. Wszystkie one zajmuj¹ siê w sposób bezpo�rednilub po�redni profilaktyk¹ i edukacj¹ zdrowotn¹ na rzeczkobiet oczekuj¹cych dziecka, ich dzieci i ca³ych rodzin.Buduj¹cym jest fakt, i¿ �rodowisko po³o¿nych jest bar-dzo otwarte i chêtne do podnoszenia swoich kwalifika-cji, a jak wiadomo zwi¹zana jest z tym wy¿sza jako�æus³ug �wiadczonych dla naszych podopiecznych.

Tematyka wyk³adów by³a bardzo ciekawa, tre�ci obej-mowa³y wiele nowo�ci z dziedziny po³o¿nictwa pediatriia tak¿e psychologii. Warto tu wspomnieæ o wyk³adzie Panadoc. Mariusza Skotnickiego z AM w Bia³ymstoku. Pan doc.Skotnicki omówi³ rolê i mo¿liwo�ci po³o¿nej we wspó³-czesnym po³o¿nictwie (odwo³uj¹c siê do ustawy o zawo-dach pielêgniarki i po³o¿nej). W swoim wyst¹pieniu za-prezentowa³ standardy postêpowania opieki po³o¿niczejw ci¹¿y i w czasie porodu oraz kryteria postêpowania.

Z kolei Pan prof. Ryszard Porêba ze �AM. w Katowi-cach omówi³ rolê edukacyjn¹ po³o¿nych w szkole rodze-nia w zapobieganiu poronieniom i porodom przedwcze-snym. Pan prof. Porêba przypomnia³ kole¿ankom po³o¿-nym opracowan¹ przez siebie tzw. �¿ó³t¹ kartê�, któr¹ka¿da ciê¿arna z Tychów otrzymuje od swojego lekarzaginekologa lub po³o¿nej. Znajomo�æ tej karty w sposóbznacz¹cy przyczyni³a siê do spadku wska�ników poro-dów przedwczesnych i poronieñ w tamtym regionie (copotwierdzi³y przeprowadzone tam badania).

Za zgod¹ Pana prof. Porêby pozwalamy sobie na jej prze-druk do �ad vocem�, a z pewno�ci¹ bêdzie ona stanowiæpomoc dla po³o¿nych, które pracuj¹ w �rodowisku, w szko-³ach rodzenia i w ka¿dej placówce opieki zdrowotnej.

V OGÓLNOPOLSKI ZJAZD SZKÓ£ RODZENIA

Z mo¿liwo�ciami w zakresie diagnostyki prenatalnejzapozna³ nas Pan prof. Krzysztof Preis z AM w Gdañsku.Omówi³ w sposób bardzo szczegó³owy obecne standar-dy diagnostyczne w po³o¿nictwie.

Bardzo ciekawy wyk³ad wyg³osi³a Pani Gra¿yna Pieg-doñ - Pielêgniarka Naczelna Instytutu Pomnika CZD. Przy-bli¿y³a nam zagadnienia dotycz¹ce oceny zachowañ no-worodka wg metody Brazeltona. Jest to Skala Oceny Be-hawioralnej Noworodka (NBAS), za pomoc¹, której mo-¿emy rozumieæ jêzyk noworodka. Noworodki pos³uguj¹siê �jêzykiem zachowania�, który obserwowany przezrodziców czy personel pielêgniarsko-po³o¿niczy pozwa-la rozpoznawaæ i zaspokajaæ ich potrzeby.

Pani Beata Sztyber - Miêdzynarodowy Konsultant Lak-tacyjny - z AM w Warszawie omówi³a temat: �Jak uczyæo karmieniu piersi¹ - szko³a nowoczesna�. Podkre�li³aona, i¿ pomimo ogromnego nak³adu dzia³añ promocyj-nych na rzecz karmienia piersi¹ i du¿ych osi¹gniêæ w tejdziedzinie, ci¹gle jeszcze w Europie mamy niskie wska�-niki karmienia naturalnego, (informacje zawarte w doku-mencie �Ochrona, propagowanie i wspieranie karmieniapiersi¹ w Europie - wzorzec dzia³ania� - opublikowanymprzez Dyrektoriat Zdrowia Publicznego i Oceny RyzykaKomisji Europejskiej w Luksemburgu). Polska boryka siêz takim samym problemem. Jest to bardzo du¿y (nieza-gospodarowany w pe³ni) obszar pracy dla po³o¿nych.

Pracownicy ochrony zdrowia powinni realizowaæzadania wytyczone przez Ministra zdrowia zawartew Rozporz¹dzeniu w sprawie zakresu �wiadczeñ opieki

Renata MADETKODorota MATUSZYK

Fot. Beata MARZEC

Delegacja z Krakowa podczas V Ogólnopolskiego ZjazduSzkó³ Rodzenia: Joanna Potrzebny - Cury³o, Beata Marzec,

Renata Madetko, Dorota Matuszyk.

5

zdrowotnej, w tym badañ przesiewowych oraz okresów,w których te badania s¹ przeprowadzane. Zadania te opu-blikowano w Dzienniku Ustaw Nr 276 z dn. 21.12.2004r. poz. 274 - za³¹cznik 1 i za³¹cznik 2.

W�ród zadañ po³o¿nej w zakresie promocji zdrowiaw wy¿ej wskazanym dokumencie znajduj¹ siê:

n opieka przedporodowa, w tym przygotowanie doporodu, po³ogu, karmienia piersi¹ i rodzicielstwa;

n prawid³owe postêpowanie oko³oporodowe umo¿li-wiaj¹ce tworzenie wiêzi matki z dzieckiem i prawi-d³owe rozpoczêcie karmienia piersi¹;

n w trakcie wizyt patrona¿owych po³o¿na powinnaobserwowaæ i oceniæ sposób oraz techniki karmie-nia piersi¹, edukowaæ i udzielaæ porad w zakresiekarmienia piersi¹ i laktacji.

Trudno opisywaæ tutaj wszystkie wyst¹pienia zjazdo-we, a warto by³o wys³uchaæ ich wszystkich.

Podczas Zjazdu panowa³a niepowtarzalna rodzinna at-mosfera, dba³a o ni¹ Pani Anna Osiñska - Dyrektor Polskie-go Centrum Edukacji i zarazem organizatorka spotkania.

Cudowne otoczenie nadmorskiego krajobrazu wspiera-³o ten nastrój. W czasie krótkich przerw mog³y�my pospa-cerowaæ po pla¿y i podziwiaæ piêkno jesiennego Ba³tyku.

Na zakoñczenie chcia³yby�my podkre�liæ fakt, i¿ bar-dzo optymistycznie napawa to, ¿e jest du¿e grono po³o¿-nych, które s¹ pasjonatkami swojej pracy i zawodu. Mamy

Katedra i Oddzia³ Kliniczny Ginekologii i Po³o¿nictwa �L¥SKIEJ AKADEMII MEDYCZNEJWojewódzki Szpital Specjalistyczny Nr 1 w Tychach

1. Przestrzegaj regularnej kontroli lekarskiej zgodnie z usta-leniami lekarza.

2. Od¿ywiaj siê w³a�ciwie (dieta wysokobia³kowa, witami-ny, sole mineralne, zmniejszone spo¿ywanie cukru i t³usz-czów).

3. Dbaj o starann¹ higien¹ osobist¹.4. Zaprzestaj picia alkoholu i palenia tytoniu jak równie¿ nie

przebywaj w pomieszczeniach pal¹cych.5. Unikaj kontaktów z chorobami zaka�nymi (ró¿yczka, gry-

pa, ¿ó³taczka zaka�na i in.).6. Ogranicz ¿ycie seksualne, szczególnie w okresach przy-

padaj¹cych miesi¹czek (okresy zwiêkszonej aktywno�ciskurczowej macicy).

7. Ogranicz czêste i uci¹¿liwe podró¿e.

1. U czucie ucisku w miednicy, ci¹¿enie w podbrzuszu, par-cie na pêcherz moczowy.

2. Ból w okolicy krzy¿owej.3. Zmiana charakteru wydzieliny z pochwy.4. Skurcze podbrzusza i krwawienie (objawy podobne jak

w czasie miesi¹czki).

A. ZAPOBIEGANIE PORONIENIOM I PORODOM PRZEDWCZESNYM U KOBIET CIʯARNYCH

8. Unikaj du¿ych wysi³ków fizycznych (np. podnoszenie ciê¿-kich przedmiotów).

9. Unikaj stresów w pracy i w domu.10. Nie pracuj w porze nocnej.11. Je¿eli warunki Twojej pracy s¹ uci¹¿liwe zg³o� siê do

lekarza celem przeniesienia do l¿ejszej pracy.12. Unikaj badañ radiologicznych.13. Nie za¿ywaj leków bez porozumienia z lekarzem.14. Zg³aszaj siê do systematycznego leczenia rozpoznanych

chorób: nadci�nienie, obrzêki, stany zapalne, próchnicauzêbienia, choroby nerek i in.).

15. Zg³aszaj siê w Szkole Rodzenia, która przygotuje Ciebiedo porodu i nauczy zasad pielêgnacji i racjonalnego ¿y-wienia dziecka.

B. WCZESNE OBJAWY MOG¥CE WSKAZYWAÆ NA ZAGRO¯ENIE PORONIENIEMI PORODEM PRZEDWCZESNYM

a) w zagra¿aj¹cym porodzie przedwczesnym skurczewyczuwalne rêk¹ u³o¿on¹ na brzuchu (macicy) wystê-puj¹ce czê�ciej ni¿ 1 na 20 minut.

5. Obni¿enie siê brzucha (macicy) przed ukoñczeniem 35tygodnia ci¹¿y.

WYST¥PIENIE NAWET JEDNEGO Z WYMIENIONYCH OBJAWÓWWYMAGA SZYBKIEGO ZG£OSZENIA SIÊ U GINEKOLOGA

LUB W SZPITALU PO£O¯NICZO-GINEKOLOGICZNYM CELEM WYKONANIA BADAÑ

nadziejê, ¿e takich spotkañ bêdzie organizowanych dlanas po³o¿nych wiêcej.

Osoby zainteresowane szczegó³ow¹ tematyk¹ konfe-rencji zapraszamy do zapoznania siê z materia³ami po-konferencyjnymi na stronie www.pca.com.pl, lub do bez-po�redniego kontaktu z nami za po�rednictwem MOIPiPlub w siedzibie Pracowni Podstaw Opieki Po³o¿niczejw Instytucie Pielêgniarstwa CMUJ przy ul. Zamojskiego 58w Krakowie.

Prof. Ryszard Porêba ze �l¹skiej Akademii Medycznejw Katowicach podczas wyk³adu.

6

W dniu 7 listopada b.r. w Sali Obrad Urzêdu MiastaKrakowa przy Placu Wszystkich �wiêtych 3/4 odby³a siêI Ma³opolska Konferencja Szpitali Promuj¹cych Zdrowie.

Otwarcia konferencji dokona³ dr n. med. Stanis³awRumian - Przewodnicz¹cy Zarz¹du Ma³opolskiej SieciSzpitali Promuj¹cych Zdrowie, który przypomnia³ o ideiSzpitali Promuj¹cych Zdrowie.

Idea promocji zdrowia powsta³a pod koniec lat 70 i po-jawi³a siê po raz pierwszy w Deklaracji �wiatowej Orga-nizacji Zdrowia, przyjêtej przez �wiatowe Zgromadze-nie Zdrowia w 1977 roku.

Europejski projekt Szpitala Promuj¹cego Zdrowiepowsta³ w 1988 roku i zak³ada³ w³¹czenie promocjizdrowia w struktury szpitala i w jego zarz¹dzanie. Odpocz¹tku przyjêto za³o¿enie podstawowe, ¿e szpitalpoza obowi¹zkiem udzielania �wiadczeñ leczniczychna mo¿liwie najwy¿szym poziomie, bêdzie promowa³zdrowie w swoim �rodowisku tj. w szpitalu oraz naobszarze objêtym jego �wiadczeniami profilaktyczno- terapeutycznymi.

Szpitale promuj¹ce zdrowie powinny dzia³aæ i reali-zowaæ swoje zadania kieruj¹c siê za³o¿eniami tzw. �Re-komendacji Wiedeñskich� (1977), Karty Ottawskiej od-nosz¹cej siê do promocji zdrowia oraz Karty Lubljañskiejodnosz¹cej siê do reformowania opieki zdrowotnej.

O�rodkiem Koordynuj¹cym Europejskiej Sieci Szpita-li Promuj¹cych Zdrowie jest Biuro �wiatowej Organiza-cji Zdrowia w Barcelonie. Zaplecze naukowe projektustanowi Instytut im. Ludwika Boltzmanna w Wiedniu.

Polska Sieæ Szpitali Promuj¹cych Zdrowie powsta³aw 1992 roku. Szpitale nale¿¹ce do ww. Sieci realizuj¹ 5obligatoryjnych zadañ ogólnych oraz programy w³asne.

Do zadañ obligatoryjnych nale¿¹:1) Organizacja zespo³u promocji zdrowia w³¹czone-

go w struktury szpitala.2) Prowadzenie edukacji zdrowotnej.3) Podejmowanie dzia³añ na rzecz zdrowego ¿ywienia.4) Dzia³alno�æ antynikotynowa i antyalkoholowa.5) Wspó³praca ze �rodowiskiem lokalnym g³ównie

z samorz¹dami szczebla gminnego, powiatowegoi wojewódzkiego.

Obecnie Polska Sieæ Szpitali Promuj¹cych Zdrowieliczy ponad 120 szpitali. Od 1 czerwca 2003 roku po-wsta³y nastêpuj¹ce Sieci Regionalne:

- Dolno�l¹ska - Wroc³aw,- Lubelska - Lublin,- Mazowiecka - Warszawa,- Kujawsko - Pomorska - Bydgoszcz,- Ma³opolska - Kraków.

Tematy konferencji zosta³y zawarte w 4 modu³ach:1. �Profilaktyka choroby niedokrwiennej serca�.2. �Zastosowanie nowoczesnych metod diagnostycz-

nych w profilaktyce schorzeñ nowotworowych�.3. �Rola rehabilitacji w schorzeniach cywilizacyjnych�.4. �Wspó³czesne problemy i wyzwania diagnostyki

laboratoryjnej�.

W konferencji wziê³o udzia³ 95 osób w tym wiele zna-miennych osób m.in. Wiceprezydent Miasta Krakowa PaniStanis³awa Urbaniak oraz Zastêpca Dyrektora Departamen-tu Polityki Spo³ecznej Urzêdu Marsza³kowskiego Woje-wództwa Ma³opolskiego Pani Urszula Sanak. W�ród uczest-ników konferencji byli zarówno przedstawiciele szpitali jaki w³adz samorz¹dowych oraz inni profesjonali�ci zwi¹zaniz ochron¹ zdrowia.

G³ówn¹ problematyk¹ konferencji by³a profilaktyka po-³¹czona z edukacj¹. Wysuniêto szereg wa¿nych wnioskówpodczas dyskusji towarzysz¹cej poszczególnym modu³om,m.in., ¿e istnieje konieczno�æ rozszerzania programów pro-filaktycznych na m³odsze grupy wiekowe, bo zmiany no-

I MA£OPOLSKA KONFERENCJA SZPITALIPROMUJ¥CYCH ZDROWIE

KRAKÓW, 7 LISTOPADA 2005 r.

Agnieszka MARZÊCKABeata KALISZ

Przewodnicz¹cy Ma³opolskiej Sieci Szpitali Promuj¹cychZdrowie dr med. Stanis³aw Rumian

Fot.

Alfr

ed L

ipni

cki

7

wotworowe wci¹¿ rozpoznawane s¹ zbyt pó�no, co poci¹-ga za sob¹ du¿y odsetek zgonów. Podkre�lano równie¿ fakt,¿e choroby uk³adu sercowo - naczyniowego s¹ najczêstsz¹przyczyn¹ zgonów w populacji Polski, bêd¹c równocze-�nie najczêstsz¹ przyczyn¹ umieralno�ci przedwczesnej,zw³aszcza w�ród mê¿czyzn. Oko³o 1 miliona osób w Pol-sce jest leczonych z powodu choroby niedokrwiennej ser-ca (na zawa³ serca zapada rocznie oko³o 100 tys. osób, 60tys. na udar mózgu).

Wyniki uzyskiwane w czasie analiz przeprowadzanychprogramów przemawiaj¹ za konieczno�ci¹ tworzenia inter-dyscyplinarnych zespo³ów w profilaktyce i prewencji cho-rób cywilizacyjnych, potwierdzaj¹ równie¿ konieczno�æi potrzebê uwzglêdnienia roli czynników psychologicznychw programach prewencji choroby niedokrwiennej serca.

Poruszona zosta³a te¿ tematyka jako�ci pracy w laborato-riach medycznych. Podkre�lana by³a konieczno�æ wdra¿a-nia systemu jako�ci we wszystkich laboratoriach medycznych.System jako�ci powinien obejmowaæ ka¿dy aspekt i dzia³a-nie przeprowadzone w laboratorium, pocz¹wszy od rejestra-cji pacjenta poprzez pobieranie materia³u do badania orazsamo badanie a koñcz¹c na wydaniu wyniku badania.

Istotn¹ rolê przypisano te¿ rehabilitacji pacjentów z ró¿-nego rodzaju schorzeniami, poniewa¿ w ostatnich latachdo grupy schorzeñ nazywanych chorobami cywilizacyjny-mi takich jak cukrzyca, nadci�nienie, choroba niedokrwien-na serca, do³¹czy³a du¿a grupa zmian patologicznych rów-nie¿ �zas³uguj¹cych� na tak¹ nazwê. Tymi chorobami s¹:osteoporoza, bóle krêgos³upa, choroby zwyrodnieniowedu¿ych stawów.

Stale rosn¹ca liczba chorych z tymi schorzeniami stwa-

rza ogromne problemy wszystkim, nawet najbardziej roz-winiêtym krajom �wiata.

Rehabilitacja natomiast jest jedn¹ ze specjalizacji me-dycznych, która mo¿e w istotny sposób zmniejszyæ skut-ki ekonomiczne, spo³eczne a przede wszystkim zdrowot-ne tych schorzeñ.

Mamy nadziejê, ¿e konferencja przyczyni³a siê do in-tegracji wielu �rodowisk na rzecz zdrowia oraz zainspi-rowa³a do twórczych inicjatyw w popularyzowaniu dzia-³añ d¹¿¹cych do poprawy stanu zdrowia spo³eczeñstwa.

¯yczymy dobrej wspó³pracy i wymiany do�wiadczeñmultidyscyplinarnych zespo³ów w profilaktyce i prewencjichorób cywilizacyjnych. A tak¿e dalszego podejmowaniakreatywnych dzia³añ w celu zwiêkszenia �wiadomo�ci spo-³eczeñstwa w dba³o�ci o zdrowie dla wzrostu jako�ci ¿ycia.

Fot.

Alfr

ed L

ipni

cki

Uczestnicy Konferencji

* * *

W dniach 17 - 18 listopada 2005 r. odby³ siê XIVKrajowy Zjazd Delegatów PTP oraz konferencja jubile-uszowa z okazji 80-lecia stowarzyszeñ pielêgniarskichw Polsce �PIELÊGNIARSTWO WCZORAJ I DZI��.

Zosta³ wybrany nowy Zarz¹d PTP.Przewodnicz¹c¹ zosta³a wybrana- mgr Dorota Kilañska z £odzi,Wiceprzewodnicz¹c¹ - dr Maria Cisek z Krakowa,Wiceprzewodnicz¹cym - mgr Zbigniew Tokarski z £odzi,Sekretarzem - dr Barbara Janus z Poznania.

Zjazd podj¹³ szereg uchwa³, które po szczegó³owym opra-cowaniu zostan¹ przes³ane do zarz¹dów wojewódzkich.

Informacje oraz zadania podjête przez nowy Zarz¹dpostaramy siê przekazaæ w nastêpnym wydaniu czaso-pisma �ad vocem�.

POLSKIE TOWARZYSTWO PIELÊGNIARSKIEZARZ¥D ODDZIA£U WOJEWÓDZKIEGO31-202 Kraków, ul. Pr¹dnicka 80, tel. 0692 422 688

www.ptp-krakow.webpark.pl

Bogumi³a KUBOWICZ

Tematy jubileuszowej konferencji:● �Polskie Towarzystwo Pielêgniarskie - zarys dzie-

jów� - mgr Krystyna Wolska - Lipiec,● �Wspó³praca PTP z organizacjami miêdzynarodo-

wymi� - dr Barbara Janus,● �Zarys dzia³alno�ci G³ównej Komisji Historycznej

w latach 1961 � 2005� mgr Halina Stecka-Fejfer,● �Problemy etyczno - moralne pielêgniarek w la-

tach 1939 - 1945� dr Barbara Dobrowolska,● �Kszta³towanie postaw zawodowych pielêgniarek

wczoraj i dzi�� - dyskusja panelowa.

Wybrane materia³y pokonferencyjne przedstawimyw nastêpnych wydaniach �ad vocem�.

Zachêcamy do wspó³pracy pielêgniarki i po³o¿ne zainteresowane dzia³alno�ci¹ Towarzystw Pielêgniarskich.

8

Genewa, 26 wrze�nia 2005 - MiêdzynarodowaRada Pielêgniarek oraz Miêdzynarodowa Federacjaproducentów leków oraz zrzeszeñ farmaceutycznychpowo³a³a do ¿ycia now¹ wspóln¹ inicjatywê, którejzadaniem bêdzie walka z podrabianymi lekami co po-³¹czy dzia³ania dwóch organizacji bêd¹cych cz³onka-mi miêdzynarodowych sieci, jak równie¿ uruchomiproces badañ opartych na organizacji powo³anej przezprzemys³ farmaceutyczny do walki z podróbkami - Far-maceutycznego Instytutu Bezpieczeñstwa (PSI). Cen-tralnym punktem tej inicjatywy jest podrêcznik ICNPt. �Podróbki zabijaj¹: Pielêgniarki przeciwko podro-bionym lekarstwom�.

�Podrobione lekarstwa s¹ g³ównym i wci¹¿ rosn¹-cym problemem w zakresie zagro¿enia zdrowia,zw³aszcza w�ród ludzi biednych w pañstwa rozwija-j¹cych siê - gdzie stanowi¹ najwiêkszy problem. Per-sonel medyczny, w³¹czaj¹c w to pielêgniarki, leka-rzy, dentystów i farmaceutów, musi pomóc zwracaæuwagê na niebezpieczeñstwo jakie rodz¹ fa³szywemedykamenty� - stwierdzi³a Judith Oulton Dyrektorwykonawczy ICN. �Musimy przekazaæ proste prze-s³anie: je�li podejrzewasz, ¿e lek, który kupi³e� niejest oryginalny, nie ryzykuj swoim ¿yciem � zasiêgnijopinii ekspertów�!

�Pielêgniarki s¹ kluczowym elementem w zma-ganiach z podrobionymi lekami. �wiatowy przemys³farmaceutyczny musi dostarczyæ im odpowiednie-

go wsparcia aby mog³y szybko okre�liæ czy lek jestoryginalny i wprowadziæ odpowiednie mechanizmypozwalaj¹ce zapobiec rozpowszechnianiu takiegoleku � - powiedzia³ dr Harvey Bale - Dyrektor Gene-ralny IFPMA.

Fa³szywe leki s¹ rosn¹cym problemem, nie tylkoz powodu faktu, i¿ coraz czê�ciej trafiaj¹ do pacjen-tów, ale równie¿ z uwagi na to, ¿e tylko kilka z nichrzeczywi�cie zawiera sk³adniki, które powinny siêw nich znale�æ. W krajach rozwijaj¹cych siê pro-porcja nieoryginalnych leków na rynku mo¿e siê-gaæ nawet 50%. Raport WHO wskazuje, ¿e 51%podrobionych leków zawiera sk³adniki nieaktywnea 17 procent sk³adniki aktywne, które nie powinnysiê w nich znale�æ. Kolejne 11% zawiera w³a�ciwesk³adniki aktywne, jednak w niew³a�ciwej koncen-tracji i proporcjach. Tylko 4% zawiera sk³adnikio w³a�ciwej jako�ci i koncentracji.

Ryzyko za¿ywania podrobionych leków wykraczadaleko poza ryzyko jednostkowego pacjenta, któryza¿ywaj¹c taki lek, nie odbywa terapii, której rze-czywi�cie potrzebuje. Podrobione lekarstwa, zw³asz-cza w pañstwach rozwijaj¹cych siê, bardzo czêstozawieraj¹ sk³adniki które s¹ wrêcz truj¹ce. Nawet le-karstwa obarczone jedynie wad¹ nieodpowiedniejkoncentracji w³a�ciwych sk³adników s¹ du¿ym ryzy-kiem dla zdrowia, zwiêkszaj¹c ryzyko wyst¹pieniachorób i wirusów.

O IFMPA

Miêdzynarodowa Federacja producentów leków oraz zrze-szeñ farmaceutycznych jest pozarz¹dow¹ organizacj¹ nonprofit reprezentuj¹ca krajowe zrzeszenia oraz firmy za-równo z krajów rozwiniêtych jak i rozwijaj¹cych siê. Fir-my zrzeszone w IFMPA prowadz¹ badania oparte na dzia-³alno�ci firm farmaceutycznych, biotechnologicznych orazprodukuj¹cych szczepionki. W zakresie powy¿szych ba-dañ, przemys³ farmaceutyczny w chwili obecnej pracujenad ponad 700 nowymi lekami i szczepionkami, któremaj¹ leczyæ i zapobiegaæ najwa¿niejszym zagro¿eniom,takim jak rak, zawa³ serca, HIV/AIDS, malaria.

O ICN

Miêdzynarodowa Rada Pielêgniarek jest federacj¹ 128krajowych zrzeszeñ pielêgniarskich, reprezentuj¹cychmiliony pielêgniarek na �wiecie. Prowadzona przez pie-lêgniarki dla pielêgniarek, ICN jest globalnym g³osempielêgniarstwa, który ma na celu zapewnienie jako�ciopieki oraz wp³yw na globaln¹ politykê w zakresieochrony zdrowia.

Linda Carrier-Walker,Director, External Relations & Communications, ICNTel.: +41-22-908-01-00, fax: +41-22-908 01 01E-mail: carrwalk@icn.ch, Website: www.icn.ch

Celem uzyskania szerszych informacji prosimy o kontakt:

KOMUNIKAT PRASOWY

Miêdzynarodowa Rada Pielêgniarek (ICN)oraz Miêdzynarodowa Federacja producentów leków

oraz zrzeszeñ farmaceutycznych(IFPMA)

Guy Willis, Director of Communications, IFPMATel.:+41-22-338-32-00, fax: +41-22-338-32-99e-mail: g.willis@ifpma.org , Website: www.ifmpa.org

9

Wydarzenia w Górno�l¹skim Centrum Zdrowia Dzieckaw Katowicach zastanawiaj¹, dlatego stawiamy sobie pytania.

Jaka jest przyczyna i co spowodowa³o, ¿e dwie pielêgniarkizabawia³y siê dzieæmi noworodkami, wyjêtymi z inkubato-ra. Dzieci te, a szczególnie Mateusz, mia³ k³opoty z oddy-chaniem, powiêkszon¹ w¹trobê, przeszed³ operacje oczu.

Nie wierzê, aby pielêgniarki obejmuj¹ce dy¿ur nie by³ypoinformowane o stanie dzieci i na pewno pozostawio-no im odpowiednie zlecenie lekarskie. Pielêgniarki napewno wiedzia³y, ¿e dzieci przebywaj¹ w inkubatorzedla ratowania ¿ycia i nie mog¹ byæ pozbawione tlenu,nawet na krótki okres czasu. Wyjêcie z inkubatora dzie-ci, w³o¿enie do kieszeni, fotografowanie - ile to trwa³o,czy nie ba³y siê o ¿ycie dzieci? Gdzie wiedza, zasadypracy pielêgniarskiej, gdzie nadzór lekarski?

Zastanawiali�my siê wspólnie z lekarzami (pediatra-mi) jakie s¹ przyczyny ogólnego obni¿enia odpowiedzial-no�ci pracy pielêgniarek.

Wypowiedzi by³y przewa¿nie stwierdzaj¹ce brakiogólne w wychowaniu pokolenia, pocz¹wszy od przed-szkola w kulcie agresji i si³y, pieni¹dza, bez poszanowa-nia zdrowia i ¿ycia.

Dobro spycha siê na margines, z³o za� jest nierazwszechogarniaj¹ce.

Stwierdza siê te¿ czêsto brak dostatecznego przygo-towania do zawodu, przypuszcza siê i¿ m.in. przyczynajest te¿ zmiana systemu kszta³cenia pielêgniarek. Nast¹-pi³a likwidacja szkó³, a wprowadzono system nauczaniaw stworzonych Wydzia³ach: pielêgniarskich, ratowników,po³o¿niczych itp. na Uniwersytecie Jagielloñskim i innychWy¿szych Uczelniach. Wygl¹da to, ¿e tak jakby, sztucz-nie podnosi³o siê rangê zawodu, a w efekcie zmniejszasiê ilo�æ praktyki, zwiêkszaj¹c teoriê. Zauwa¿ono te¿u studentek Wydzia³ów wy¿szo�æ, niechêæ do wykony-wania zwyczajnych prac przy chorych - s³anie ³ó¿ek, my-cie, karmienie chorych. Pielêgniarki nie nosz¹ czepków,

czêsto maj¹ niedbale ubrany mundur itp.Przypominam, ¿e czepek pielêgniarki by³ i bêdzie

oznak¹ naszego piêknego zawodu i w Anglii, na którejsiê podobno wzorujemy, pielêgniarki czepki nosz¹, maj¹te¿ zawsze eleganckie garsonki lub fartuchy.

Cieszy nas to, ¿e pielêgniarki chc¹ studiowaæ, ale le-piej by by³o aby rozpoczyna³y naukê w szko³ach pielê-gniarskich, po³o¿nych itp. poniewa¿ szko³y ucz¹ umiejêt-no�ci praktycznych, ucz¹ obserwacji chorego i zaspokaja-nia jego potrzeb psychicznych i fizycznych. Daje to pew-no�æ pracy w tak trudnym i odpowiedzialnym zawodzie.

Pracowa³am w zawodzie pielêgniarskim 55 lat, ukoñ-czy³am Uniwersyteck¹ Szko³ê Pielêgniarek i Po³o¿nych,po 3 letniej nauce otrzyma³am dyplom UniwersyteckiejSzko³y Pielêgniarek i Po³o¿nych podpisany przez RektoraUniwersytetu Jagielloñskiego i Dziekana Wydzia³u Lekar-skiego Prof. Tochowicza. Dyrektorka Szko³y Pani Anna Ry-dlówna zasiada³a w Kolegium Uniwersytetu Jagielloñskie-go. Wszystkie instruktorki mia³y praktykê w szpitalach an-gielskich lub amerykañskich. Instruktorki pracuj¹ce w od-dzia³ach szpitalnych mia³y du¿¹ wiedzê i szczegó³owa j¹przekazywa³y czêsto sprawdzaj¹c nasze wiadomo�ci naraportach lub pielêgniarstwach, z których wyk³ady prowa-dzi³y w szkole. W klinikach i w szkole wyk³ady prowadziliProfesorowie lub lekarze �wietnie wyk³adaj¹cy ale bardzowymagaj¹cy. Wspomnê Profesorów; Prof. Tempke - Klini-ka ds. Wewnêtrznych, Prof. Glacel i Bogusz - Chirurgia,Prof. Bujak - Pediatria. Prof. Sempowski potem Szwarc -Po³o¿nictwo, Sala Porodowa i Ginekologia.

Ukoñczy³am wiele kursów specjalistycznych: kurs dlaprze³o¿onych, krwiodawstwa, w szkolnictwie by³y kursy spe-cjalistyczne z zakresu administracji i specjalizacji w przed-miotach np. biologii, kurs prowadzenia konkursów itp.

W r. 1967 ukoñczy³am Wy¿sze studia, otrzyma³amdyplom magistra nauk pedagogicznych z wynikiem b. do-brym. Praca naukowa temat �przydatno�æ absolwentek

Podziel siê swoimi opiniami na temat:- aktualnego systemu kszta³cenia,- wizerunku zawodowego pielêgniarki i po³o¿nej,- presti¿u zawodu pielêgniarki i po³o¿nej,- odpowiedzialno�ci zawodowej pielêgniarki i po-

³o¿nej.

NASZE OPINIE

Zapraszamy do dyskusji w formie pisemnej na adres re-dakcji: Wydawnictwo �ad vocem�, ul. Dunajewskiego6, 31-133 Kraków, lub poczt¹ elektroniczn¹ na adres e-mail: biuro@moipip.org.pl Najciekawsze wypowiedzizostan¹ opublikowane na ³amach ad vocem. Prosimyo przesy³anie opinii wraz z wyra¿eniem zgody na publi-kacjê, imieniem i nazwiskiem oraz dok³adnym adresem.

Poni¿ej przedstawiamy pierwszy g³os w dyskusji.

Emma SKRZYNIARZ

Moje obserwacje w okresie 55 letniej pracy w S³u¿bie Zdrowia

10

szkó³ medycznych do zawodu� otrzyma³am ocenê bar-dzo dobr¹ w wyró¿nieniem. Pracowa³am wówczas naKlinice u Profesora Hornunga - Pan Profesor i lekarzeczekali na mnie w Klinice z gratulacjami i piecz¹tk¹ �mgrEmma Skrzyniarz Prze³o¿ona Pielêgniarek�. Piszê o tymdlatego, ¿e stosunki w pracy by³y bardzo dobre, troskaKierownictwa o chorych i pracowników - wspania³a.A przypominam, ¿e pracowa³am w wielu instytucjach.

Wszyscy pracowali i odpowiadali za swoj¹ pracê - oczy-wi�cie by³y te¿ pomy³ki, ale kary by³y surowe, tak surowe¿e lepiej by³o uwa¿aæ. My�lê, ¿e nie tylko system szkoleniapielêgniarek jest nie zawsze dobry. Dotyczy to te¿ szkole-nia m³odych lekarzy - s³yszê to od nich samych i rodzicówlekarzy. Nie jestem upowa¿niona do krytyki np. prywatnychstudiów - my�lê, ¿e kto� poruszy ten temat. Brak pracy dlapracowników fachowych s³u¿by zdrowia lekarzy i pielê-gniarek zmusza ich do szukania pracy za granic¹. My jeste-�my coraz bardziej pozbawieni leczenia i pielêgnacji. Wi-dzimy te¿ z³¹ organizacjê i ci¹g³e zmiany w instytucjach

odpowiedzialnych za zdrowie i leczenie obywateli. Czêstotez s³yszy siê po osi¹gniêciu np. 70 lat ¿ycia przez cz³owie-ka, ¿e nie ma leczenia chorych na raka itp. S¹ nawet pyta-nia kierowane do pacjentów np. �ma Pani 80 lat i jeszczechce siê Pani ¿yæ?� Niestety taka jest prawda. Zastanówmysiê jak mo¿na zapobiegaæ nowej sytuacji?

Wydaje siê, ¿e nale¿y zmobilizowaæ dom, szko³ê, Ko-�ció³ i razem wydaæ walkê g³upocie i bezduszno�ci. Niewzorujmy siê na innych, sami potrafimy stworzyæ plany szko-lenia, bo mamy wielu m¹drych, wykszta³conych ludzi sza-nujmy starszych bo oni dali podstawy bytu tym, którzy te-raz rz¹dz¹. Plany wykonywane w innych krajach np. szkol-nictwo nie s¹ dostosowane do naszych warunków. Nie id�-my po linii najmniejszego oporu, oprzyjmy siê na przyk³a-dach ludzi, którzy mog¹ nam pomóc. Naprawdê warto.Ludzie zachêceni dobrym przyk³adem pomog¹ nam.

A my nie b¹d�my �papug¹� narodów jak mawia³ PiotrSkarga - sami potrafimy stworzyæ szko³y, dobre lecznic-two tylko spróbujmy.

Ma³opolska Okrêgowa Rada Pielêgniarek i Po³o¿-nych w Krakowie po raz kolejny zwraca uwagê na po-garszaj¹c¹ siê sytuacjê w ochronie zdrowia i bardzotrudn¹ sytuacjê bytow¹ pracowników medycznych,a zw³aszcza pielêgniarek i po³o¿nych.

Od pocz¹tku tak zwanych reform Ochrona Zdrowia sta³asiê elementem przetargowym i propagandowym partii po-litycznych. Usi³uj¹ na tym zbijaæ kapita³ polityczny lokalnidzia³acze. Pomimo obietnic nie zwiêksza siê ilo�æ �rodkówprzeznaczanych na leczenie pacjentów. Has³o tzw. ekono-mizacji i restrukturyzacji szpitali usprawiedliwia ka¿de dzia-³ania administracyjne nawet takie, które w ewidentny spo-sób pogarszaj¹ ich funkcjonowanie. Brak jest merytorycz-nego nadzoru nad dzia³alno�ci¹ szpitali. Pracownicy opie-ki zdrowotnej traktowani s¹ w sposób lekcewa¿¹cy. Spoty-kaj¹ siê z wymuszaniem zgody na obni¿enie p³ac, opó�-nianiem wyp³at i tak ju¿ g³odowych wynagrodzeñ.

System ochrony zdrowia w Polsce zaczyna siê za³a-mywaæ i co gorsza nie widaæ - prócz werbalnych - ¿ad-nych dzia³añ w kierunku jego naprawy. Dlatego te¿ Ma-³opolska Okrêgowa Rada Pielêgniarek i Po³o¿nych poraz kolejny - ostrzega w³adze i informuje spo³eczeñ-stwo o pilnej konieczno�ci naprawy systemu i wprowa-dzenia dodatkowego finansowania.

W Polsce dokonuje siê miliardowych dop³at do niektó-rych ga³êzi gospodarki, a od lat zapewnia siê, ¿e dodatko-

StanowiskoMa³opolskiej Okrêgowej Rady Pielêgniarek i Po³o¿nych

z dnia 9 listopada 2005 r.

w sprawie: aktualnej sytuacji w ochronie zdrowia i migracji personelu medycznego.

wych pieniêdzy na ochronê zdrowia nie ma i nie bêdzie.Pielêgniarki i Po³o¿ne nie zamierzaj¹ d³u¿ej akcep-

towaæ ba³aganu i niekompetencji, g³odowych p³ac wy-p³acanych z ³aski, nieterminowo, utrzymywania z w³a-snych poborów szpitali.

Efektem takich dzia³añ s¹ masowe wyjazdy pielêgnia-rek i po³o¿nych za granicê i narastaj¹ce odchodzenie odzawodu. Narastaj¹ca migracja ju¿ w niektórych jednost-kach zdezorganizowa³a pracê oddzia³ów szpitalnych,czego efektem jest utrudniony dostêp do specjalistów,³¹czenie oddzia³ów ze wzglêdu na braki kadrowe etc.

Ma³opolska Okrêgowa Rada Pielêgniarek i Po³o¿-nych w imieniu ca³ego �rodowiska pielêgniarskiego zo-bowi¹zuje siê do podjêcia wszelkiej przewidzianej prze-pisami prawa walki o zachowanie godno�ci wykony-wania zawodu pielêgniarki i po³o¿nej.

Ujmê i wstyd naszemu krajowi przynosi masowa mi-gracja pielêgniarek �za chlebem� - przypominaj¹ca mi-gracjê biednych warstw spo³eczeñstwa do Ameryki naprze³omie XIX i XX w. Je¿eli proces zubo¿enia naszego�rodowiska nie zostanie zahamowany poprzez mo¿li-wo�æ godnego wykonywania zawodu w kraju w nie-d³ugim okresie nie bêdzie mia³ kto wykonywaæ zawo-dów pielêgniarki i po³o¿nej.

Oczekujemy pilnych i radykalnych dzia³añ w kie-runku zmian w ochronie zdrowia.

Przewodnicz¹cyMa³opolskiej Okrêgowej Rady

Pielêgniarek i Po³o¿nych(-) Tadeusz Wadas

SekretarzMa³opolskiej Okrêgowej Rady

Pielêgniarek i Po³o¿nych(-) Stanis³aw £ukasik

11

Zbigniew CYBULSKI

Trudna sytuacja finansowa wiêkszo�ci samodzielnychpublicznych zak³adów opieki zdrowotnej, co raz czê�ciejwymusza na ich organach za³o¿ycielskich konieczno�æpodejmowania decyzji odno�nie wprowadzania zmianorganizacyjnych polegaj¹cych na ich przekszta³caniub¹d� likwidacji.

Sytuacja taka wywo³uje w�ród pracowników prze-kszta³canych b¹d� likwidowanych zak³adów powstawa-nie sytuacji niepewno�ci, co do ich przysz³o�ci, w zwi¹zkuz powy¿szym w niniejszym artykule postaram siê przy-bli¿yæ zasady i konsekwencje przekszta³ceñ samodziel-nych publicznych zak³adów opieki zdrowotnej.

Zgodnie z art. 60 ustawy o zak³adach opieki zdrowot-nej - ujemny wynik finansowy samodzielnego publiczne-go zak³adu opieki zdrowotnej nie mo¿e byæ podstaw¹ dozaprzestania przez niego dzia³alno�ci, je¿eli dalsze istnie-nie tego zak³adu uzasadnione jest celami i zadaniami, doktórych realizacji zosta³ utworzony, a których nie mo¿eprzej¹æ inny zak³ad w sposób zapewniaj¹cy nieprzerwa-ne sprawowanie opieki zdrowotnej nad ludno�ci¹.

Likwidacja zak³adu opieki zdrowotnej mo¿e, wiêc na-st¹piæ jedynie w wyj¹tkowych sytuacjach przy spe³nie-niu podanych powy¿ej warunków.

Co do zasady ujemny wynik finansowy zak³adu jestpokrywany przez ten zak³ad, je¿eli jednak sytuacja finan-sowa zak³adu nie pozwala na pokrycie ujemnego wyni-ku finansowego przez sam zak³ad organ, który utworzy³samodzielny publiczny zak³ad opieki zdrowotnej, wyda-je rozporz¹dzenie lub podejmuje uchwa³ê o zmianie for-my gospodarki finansowej zak³adu lub o jego likwidacji.

W takiej sytuacji organ, który utworzy³ samodzielnypubliczny zak³ad opieki zdrowotnej pokrywa ujemny wy-nik finansowy zak³adu ze �rodków publicznych i mo¿eokre�liæ formê dalszego finansowania zak³adu.

Uchwa³a organu, który utworzy³ zak³ad opieki zdro-wotnej, o likwidacji winna zawieraæ:

1) okre�lenie zak³adu podlegaj¹cego likwidacji,2) oznaczenie dnia otwarcia likwidacji,3) okre�lenie sposobu i trybu zadysponowania sk³ad-

nikami materialnymi i niematerialnymi,4) wskazanie podmiotu, który przejmie prawa i obo-

wi¹zki likwidowanego zak³adu, oraz okre�lenie za-kresu tych praw i zobowi¹zañ,

5) oznaczenie dnia zakoñczenia czynno�ci likwidacyjnych.

Rozporz¹dzenie lub uchwa³a o likwidacji samodzielne-go publicznego zak³adu opieki zdrowotnej stanowi podsta-wê do wykre�lenia zak³adu z Krajowego Rejestru S¹dowego.

Zobowi¹zania i nale¿no�ci samodzielnego publicz-nego zak³adu opieki zdrowotnej po jego likwidacji staj¹siê zobowi¹zaniami i nale¿no�ciami Skarbu Pañstwalub w³a�ciwej jednostki samorz¹du terytorialnego lub od-powiednio publicznej uczelni medycznej albo publicz-nej uczelni prowadz¹cej dzia³alno�æ dydaktyczn¹ i ba-dawcz¹ w dziedzinie nauk medycznych.

Zgodnie z uchwa³¹ S¹du Najwy¿szego - Izba Cywilnaz dnia 14 lipca 2005 r. - III CZP 34/2005 - zobowi¹zaniai nale¿no�ci postawionego w stan likwidacji samodzielnegopublicznego zak³adu opieki zdrowotnej staj¹ siê zobowi¹za-niami i nale¿no�ciami jego organu za³o¿ycielskiego z dniemzakoñczenia czynno�ci likwidacyjnych, okre�lonychw uchwale o likwidacji (art. 60 ust. 6 w zwi¹zku z art. 60 ust.4b pkt 5 ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zak³adach opiekizdrowotnej - Dz. U. 1991 r. Nr 91 poz. 408 ze zm.).

W przypadku likwidacji zak³adu jego zobowi¹zania,w tym równie¿ zobowi¹zania wobec pracowników staj¹siê zobowi¹zaniami ich organów za³o¿ycielskich tak, wiêcpracownicy zlikwidowanych zak³adów swoje roszczeniaze stosunku pracy powinni kierowaæ do organów za³o-¿ycielskich zlikwidowanych spzoz-ów.

W przypadku przekszta³cenia zak³adu polegaj¹cegona jego przejêciu przez inny zak³ad zastosowanie znaj-dzie art. 231 kodeksu pracy zgodnie, z którym, w razieprzej�cia zak³adu pracy lub jego czê�ci na innego praco-dawcê staje siê on z mocy prawa stron¹ w dotychczaso-wych stosunkach pracy.

Za zobowi¹zania wynikaj¹ce ze stosunku pracy, powsta-³e przed przej�ciem czê�ci zak³adu pracy na innego praco-dawcê, dotychczasowy i nowy pracodawca odpowiadaj¹ so-lidarnie, co skutkuje tym, i¿ pracownik zgodnie z art. 366kodeksu cywilnego mo¿e ¿¹daæ ca³o�ci lub czê�ci swoichnale¿no�ci zarówno od starego jak i nowego pracodawcy. A¿do zupe³nego zaspokojenia pracownika zarówno stary jaki nowy pracodawca pozostaj¹ wobec niego zobowi¹zani.

Nale¿y w tym miejscu zaznaczyæ, i¿ powy¿sza regu-³a dotyczy równie¿ niewyp³aconych pracownikom zale-g³ych wynagrodzeñ nale¿nych im z tytu³u tzw. �ustawy203�, jak i tzw. �13 pensji�.

Ograniczeniem mo¿liwo�ci dochodzenia roszczeñprzez pracownika jest trzyletni okres przedawnienia rosz-czeñ wynikaj¹cych ze stosunku pracy.

Je¿eli u pracodawców nie dzia³aj¹ zak³adowe organizacjezwi¹zkowe, dotychczasowy i nowy pracodawca informuj¹ napi�mie swoich pracowników o przewidywanym terminie przej-�cia zak³adu pracy lub jego czê�ci na innego pracodawcê,jego przyczynach, prawnych, ekonomicznych oraz socjalnych

�Skutki przekszta³ceñ samodzielnych publicznychzak³adów opieki zdrowotnej�

12

skutkach dla pracowników, a tak¿e zamierzonych dzia³aniachdotycz¹cych warunków zatrudnienia pracowników, w szcze-gólno�ci warunków pracy, p³acy i przekwalifikowania.

Przekazanie informacji powinno nast¹piæ, co najmniejna 30 dni przed przewidywanym terminem przej�cia za-k³adu pracy lub jego czê�ci na innego pracodawcê.

W terminie dwóch miesiêcy od przej�cia zak³adu pracylub jego czê�ci na innego pracodawcê, pracownik mo¿ebez wypowiedzenia, za siedmiodniowym uprzedzeniem,rozwi¹zaæ stosunek pracy.

Rozwi¹zanie stosunku pracy w tym trybie powodujedla pracownika skutki, jakie przepisy prawa pracy wi¹¿¹z rozwi¹zaniem stosunku pracy przez pracodawcê za wy-powiedzeniem, co w przypadku pracodawców zatrud-niaj¹cych powy¿ej 20 pracowników bêdzie skutkowa³okonieczno�ci¹ wyp³aty pracownikom odprawy zgodniez przepisami ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczegól-nych zasadach rozwi¹zywania z pracownikami stosun-ków pracy z przyczyn niedotycz¹cych pracowników.

Pracodawca, z dniem przejêcia zak³adu pracy lub jegoczê�ci, jest obowi¹zany zaproponowaæ nowe warunki pracyi p³acy pracownikom �wiadcz¹cym dotychczas pracê na in-nej podstawie ni¿ umowa o pracê oraz wskazaæ termin, niekrótszy ni¿ 7 dni, do którego pracownicy mog¹ z³o¿yæ o�wiad-czenie o przyjêciu lub odmowie przyjêcia proponowanychwarunków. W razie nieuzgodnienia nowych warunków pra-cy i p³acy dotychczasowy stosunek pracy rozwi¹zujesiê z up³ywem okresu równego okresowi wypowiedzenia, li-czonego od dnia, w którym pracownik z³o¿y³ o�wiadczenieo odmowie przyjêcia proponowanych warunków, lub oddnia, do którego móg³ z³o¿yæ takie o�wiadczenie.

Przej�cie zak³adu pracy lub jego czê�ci na innego pra-

codawcê nie mo¿e stanowiæ przyczyny uzasadniaj¹cejwypowiedzenie przez pracodawcê stosunku pracy.

Zgodnie z wyrokiem S¹du Najwy¿szego - Izba Pracy,Ubezpieczeñ Spo³ecznych i Spraw Publicznych z dnia 10grudnia 2004 r. - I PK 103/2004 - przej�cie czê�ci zak³adupracy na nowego pracodawcê powoduje przejêcie zatrud-nionych w niej pracowników (art. 23[1] § 1 kp), wobectego nie dochodzi do likwidacji ich stanowisk pracy, a by³ypracodawca nie mo¿e wypowiedzieæ im umów o pracê.

Ponadto nale¿y w tym miejscu zauwa¿yæ, i¿ zgodnie z -wyrokiem S¹du Najwy¿szego - Izba Pracy, Ubezpieczeñ Spo-³ecznych i Spraw Publicznych - II PK 76/2004 - ochrona pra-cowników zwi¹zana z przejêciem zak³adu przez innego pra-codawcê na mocy kodeksu pracy odnosi siê tylko do pra-cowników zatrudnionych w momencie przejêcia zak³adu.

Warto tutaj równie¿ zacytowaæ uchwa³ê S¹du Naj-wy¿szego - Izba Pracy, Ubezpieczeñ Spo³ecznych i SprawPublicznych z dnia 25 lipca 2003 r. - III PZP 6/2003 zgod-nie, z któr¹ przepis art. 60 ust. 6 ustawy z dnia 30 sierp-nia 1991 r. o zak³adach opieki zdrowotnej (Dz. U. 1991r. Nr 91 poz. 408 ze zm.) ma bezpo�rednie zastosowaniew przypadkach ca³kowitej likwidacji samodzielnych pu-blicznych zak³adów opieki zdrowotnej, a zatem nie jestprzepisem szczególnym w stosunku do art. 23[1] kp.

W³a�ciwy organ samorz¹du terytorialnego przejmuje od-powiedzialno�æ za zobowi¹zania i nale¿no�ci wynikaj¹ce zestosunków pracy realizowanych w samodzielnych publicz-nych zak³adach opieki zdrowotnej (art. 60 ust. 6 ustawy o za-k³adach opieki zdrowotnej) tak¿e wówczas, gdy wynika toz czynno�ci prawnych zwi¹zanych z przekszta³ceniem tychzak³adów w niepubliczne zak³ady opieki zdrowotnej i nie pod-wa¿a pracowniczych gwarancji okre�lonych w art. 23[1] kp.

Status pielêgniarki naczelnej,prze³o¿onej, oddzia³owej

Regulacje prawne zawarcia umowy o pracê na stanowi-sku pielêgniarki naczelnej, prze³o¿onej, oddzia³owej s¹ ró¿-ne w zale¿no�ci od tego, czy dotycz¹ zatrudnienia w pu-blicznym czy niepublicznym zak³adzie opieki zdrowotnej.

Danuta FIJA£KOWSKA-SALAWARzecznik Odpowiedzialno�ci Zawodowej

Ogólnopolska Konferencja Naukowo Szkoleniowa�PRAWO MEDYCZNE W PRAKTYCE PIELÊGNIARKI�

W dniach 29 - 30 wvze�nia 2005r. w Warszawieodby³a siê Ogólnopolska Konferencja Naukowo Szko-leniowa �Prawo medyczne w praktyce pielêgniarki�.

My�lê, ¿e prezentowana na konferencji tematykazainteresuje równie¿ kole¿anki pielêgniarki i po³o¿ne.

PIERWSZY DZIEÑ KONFERENCJI

Status pielêgniarki naczelnej, prze³o¿onej, oddzia³o-wej kszta³towany jest po przez regulacje prawne (cen-tralnie), ustawy i przepisy wykonawcze powszechnie obo-wi¹zuj¹ce jak i dotycz¹ce zawodu oraz w zak³adzie pra-cy przez Regulamin porz¹dkowy, Zakres czynno�ci.

Ró¿nice dotycz¹ce stosunku pracy na wy¿ej wymie-nionych stanowiskach w publicznym i niepublicznym za-k³adzie opieki zdrowotnej

Roszczenie o nawi¹zanie stosunku pracy

Pielêgniarce wy³onionej przez komisjê konkursow¹ nastanowisko pielêgniarki naczelnej, prze³o¿onej, oddzia-³owej przys³uguje roszczenie o nawi¹zanie stosunku pra-cy. W razie odmowy zawarcia umowy o pracê pielêgniar-

13

Lp.

1.

2.

3.

4.

5.

Niepubliczny zak³ad opieki zdrowotnej

Nie ma obowi¹zku przeprowadzania konkursu.

Nie ma regulacji ustawowej dotycz¹cej rodzaju umo-wy o pracê, mo¿e zostaæ zawarty ka¿dy rodzaj umo-wy o pracê wymieniony w art. 25 kodeksu pracy.

Nie obowi¹zuje zasada nawi¹zania stosunku pracy.

Zawierane - umowy cywilnoprawne nie- pracowniczystosunek pracy (nietypowy).

Nie ma regulacji ustawowej dotycz¹cej wskazaniaczasu zatrudnienia na stanowisku.

Publiczny zak³ad opieki zdrowotnej

Przepisy prawne przewiduj¹ obowi¹zek przeprowadzenia konkur-su, okre�laj¹ sk³ad komisji konkursowej.

Kandydata wy³onionego przez komisjê na stanowisko naczelnej,prze³o¿onej, oddzia³owej - pracodawca ma ustawowy obowi¹zekzatrudniæ na 6 lat.

Obowi¹zuje ustawowa zasada nawi¹zania z pielêgniark¹ naczel-n¹, prze³o¿on¹, oddzia³ow¹ stosunku pracy.Zawarcie umowy cywilnoprawnej stanowi naruszenie art. 44 a ust.5, 6, 7 ustawy �o zak³adach opieki zdrowotnej�.

Ustawodawca wyznacza status pracowniczy oparty na kodeksiepracy, istot¹ jest stosunek pracy (typowy).

Po 6 latach stosunek pracy wygasa.Czas trwania umowy okre�lony w sposób konkretny od - do. Umo-wa rozwi¹zuje siê po up³ywie czasu, na jaki zosta³a zawarta.

ka mo¿e wyst¹piæ z roszczeniem do S¹du, zgodniez Uchwa³¹ S¹du Najwy¿szego z dnia 30 sierpnia 2001 r.- podstaw¹ ¿¹dania nawi¹zania stosunku pracy z zak³a-dem opieki zdrowotnej przez osobê wybran¹ w drodzekonkursu na okre�lone stanowisko jest przepis art.44 a 5.ustawy �o zak³adach opieki zdrowotnej�.

Prawo powrotu na poprzednie stanowisko pracy

Pracownica zatrudniona na stanowisku naczelnej pielê-gniarki szpitala, po nawi¹zaniu stosunku pracy na okres 6lat, nie ma powrotu na poprzednio zajmowane stanowiskochyba, ¿e strony w umowie przewidzia³y prawo takiegopowrotu (wyrok S¹du Najwy¿szego z dnia 17 wrze�nia 1997r. I PKN 297/97 � OSNAP i US 1999, nr 13 poz. 392).

W odniesieniu do stwierdzenia �chyba, ¿e...� stronyustali³y prawo powrotu. Umowa na czas nieokre�lony zo-sta³a czasowo przekszta³cona co do dwóch elementów -stanowiska i wynagrodzenia. Z up³ywem 6 lat wraca nape³nione przed konkursem stanowisko.

Innym rozwi¹zaniem jest urlop bezp³atny na poprzedniope³nionym stanowisku, którego mo¿e udzieliæ pracodawcana pisemny wniosek pracownika (sytuacja taka jest przejrzy-sta na poprzednim i obecnym nowym stanowisku pracy).

Nowa umowa musi byæ jednoznaczna powinna okre-�laæ - nowe stanowisko pracy, miejsce pracy, dobowywymiar czasu pracy, wynagrodzenie, dodatek funkcyjnyinne elementy umowy wynikaj¹ce z kodeksu pracy.

Pielêgniarka oddzia³owa a ordynator oddzia³u

Ordynator jest kierownikiem komórki organizacyjnejjakim jest oddzia³ i prze³o¿onym wszystkich pracowni-ków zatrudnionych na oddziale, w tym pielêgniarek.

Kierownictwo ordynatora wobec pielêgniarki oddzia³o-wej obejmuj¹ sprawy o charakterze administracyjnym orazgospodarczym. Ordynator nie mo¿e wydawaæ poleceñ wzakresie czynno�ci zawodowych, które maj¹ byæ wykona-ne wed³ug fachowej wiedzy pielêgniarskiej. W tym wyra¿asiê m.in. samodzielno�æ zawodu pielêgniarki i po³o¿nej.

Form¹ oddzia³ywania lekarzy na pracê pielêgniarek sta-nowi zlecenie lekarskie. Zlecenie lekarskie nie jest polece-

niem pracodawcy. Zasady wykonywania zleceñ lekarskichokre�la ustawa �o zawodach pielêgniarki i po³o¿nej� art. 22.

Podzia³ uprawnieñ, obowi¹zków i odpowiedzialno�cimiêdzy pielêgniark¹ oddzia³ow¹ a ordynatorem powinienzostaæ ustalony w Regulaminie porz¹dkowym szpitala okre-�laj¹c cele zadania oddzia³u, zakresy czynno�ci ordynatorai pielêgniarki oddzia³owej, organizacjê pracy czyli komu pra-cownik bezpo�rednio podlega w czasie wykonywania pracy,kto przydziela mu konkretn¹ pracê i poszczególne zadania.

Pielêgniarka naczelna, prze³o¿ona, oddzia³owa wykonu-j¹ pracê w podstawowym systemie czasu pracy (w systemiejednozmianowym). System pracy w zak³adzie okre�la Regu-lamin pracy m.in. czas rozpoczêcia i zakoñczenia pracy.

Pielêgniarki pozostaj¹ w wielokrotnym podporz¹dko-waniu podlegaj¹ ordynatorowi lub kierownikowi komór-ki organizacyjnej, pielêgniarce oddzia³owej. Pielêgniar-ka oddzia³owa w sposób sta³y posiada autonomiê w za-kresie nadzoru fachowego organizuje, koordynuje, nad-zoruje pracê pielêgniarek.

Czas pracy. Odrêbny temat - znany.

Dobowa norma czasu pracy na stanowisku pielêgniar-ki naczelnej, prze³o¿onej, oddzia³owej wynosi 7godzin35 minut, a norma tygodniowa 37 godzin 55 minut.

Wynagrodzenie za pracê pielêgniarek i po³o¿nych

Wynagrodzenie za pracê temat budz¹cy zawsze du¿oemocji. Kodeks pracy Rozdzia³ I a - Wynagrodzenia zapracê - art. 78-83.

Pracowników publicznych zak³adów opieki zdrowotnejdotyczy system wynagradzania miesiêczny. Pracownik nie-zale¿nie od ilo�ci i jako�ci wykonanej pracy otrzymuje usta-lone kwotowo wynagrodzenie, które w pe³nym wymiarzenie mo¿e byæ ni¿sze od minimalnego wynagrodzenia Zaca³y przepracowany miesi¹c pracownik otrzymuje wyna-grodzenie wynikaj¹ce z umowy o pracê. Zasady naliczaniatakiego wynagrodzenia s¹ proste. Wa¿ne jest jedynie, abyprzepracowa³ wszystkie dni robocze w danym miesi¹cu.

Wynagrodzenie za pracê pielêgniarek i po³o¿nych maró¿n¹ regulacjê w samodzielnych publicznych zak³adach

14

opieki zdrowotnej oraz niepublicznych zak³adach opie-ki zdrowotnej.

W samodzielnych publicznych zak³adach opieki zdro-wotnej niektóre sk³adniki wynagrodzenia maj¹ charakter usta-wowy np. dodatek za wys³ugê lat, nagroda jubileuszowa.

W samodzielnych publicznych zak³adach opieki zdro-wotnej zatrudniaj¹cych powy¿ej 50 pracowników maj¹zastosowanie ustawowe podwy¿ki - 203 z³. i 110,23 z³.Podwy¿ki te zosta³y wprowadzone na sta³e. Nie mog¹byæ wy³¹czone (wypowiedziane) czy ograniczone po-przez regulacje zak³adowe lub zgodê pracownika.

203 z³, 110,23 z³ jest sk³adnikiem wynagrodzenia usta-wowym. Sk³adnika ustawowego nie mo¿na obni¿aæ.

DRUGI DZIEÑ KONFERENCJIpo�wiêcony by³ tematowi PRAWA PACJENTA

Tematy:1. Zgoda na �wiadczenia jako zasada generalna2. Prawo pacjenta do uzyskania �wiadczeñ medycznych.3. Informowanie pacjenta o stanie zdrowia.4. Tajemnica zawodowa5. Problemy zwi¹zane z ochron¹ dóbr osobistych pacjenta.

W procesie leczenia wola pacjenta wyznacza zakresi warunki ingerencji medycznej

Pierwsze uregulowania prawne dotycz¹ce prawa pa-cjenta w polskim prawodawstwie pojawi³y siê z pocz¹t-kiem lat dziewiêædziesi¹tych, przede wszystkim w usta-wie z 1991r. �o zak³adach opieki zdrowotnej�.

Aktualnie w Polsce prawa pacjenta rozproszone s¹w kilkunastu aktach normatywnych stwarza to problemich poznania.

Minister Zdrowia i Opieki Spo³ecznej Wojciech Mak-symowicz przekaza³ do publicznej informacji dnia 11grudnia 1998 r. Kartê Praw Pacjenta.

Karta Praw Pacjenta jest kodyfikacj¹ praw, katalogiempraw przys³uguj¹cych pacjentowi.

Stanowi j¹ zbiór unormowañ prawnych dotycz¹cypraw pacjenta zawarty w 6 ustawach.

Prawa pacjenta wynikaj¹ce z ustawy�o zawodach pielêgniarki i po³o¿nej�

Pacjent ma prawo do:1. udzielania mu �wiadczeñ zdrowotnych przez pielêgniar-

kê, po³o¿n¹ posiadaj¹c¹ prawo wykonywania zawodu,zgodnie z aktualn¹ wiedz¹ medyczn¹, dostêpnymi jejmetodami i �rodkami, zgodnie z zasadami etyki zawo-dowej oraz ze szczególn¹ staranno�ci¹ - art. 18,

2. udzielania pomocy w ka¿dym przypadku niebezpie-czeñstwa utraty ¿ycia, powa¿nemu uszczerbku nazdrowiu pacjenta, zgodnie z posiadanymi kwalifika-cjami zawodowymi - art. 19,

3. uzyskania od pielêgniarki i po³o¿nej informacji o jegoprawach - art. 20,

4. uzyskania informacji o swoim stanie zdrowia, w zakre-sie zwi¹zanym ze sprawowan¹ przez pielêgniarkê lubpo³o¿n¹ opiekê pielêgnacyjn¹ - art.20. ust.2.

5. zachowania w tajemnicy informacji zwi¹zanych i z pa-cjentem, a uzyskanych w zwi¹zku z wykonywaniemzawodu - art. 21 ust.1.

6. wyra¿enia zgody lub odmowy na podawanie przez pie-lêgniarkê, po³o¿n¹ do publicznej wiadomo�ci danychumo¿liwiaj¹cych identyfikacji pacjenta - art. 21 ust. 4.

Proponujê skupiæ siê na jednym z praw pacjenta -Prawo do informacji o stanie zdrowia nie zapominaj¹co innych prawach.

Uregulowania dotycz¹ce prawa pacjenta do uzyskaniainformacji o swoim stanie zdrowia, obowi¹zku informowa-nia pacjenta oraz zakres tych informacji zawarte zosta³y w:● art. 19 ust.1pkt.2 i 3 ustawy �o zak³adach opieki zdro-

wotnej�Pacjent ma prawo do:2) informacji o swoim stanie zdrowia3) wyra¿enia zgody do okre�lonych �wiadczeñ zdro-

wotnych lub ich odmowy, po uzyskaniu odpowied-nich informacji.

● art. ust.1 ustawa �o zawodzie lekarza�Lekarz ma obowi¹zek udzielaæ pacjentowi lub jego usta-wowemu przedstawicielowi przystêpnej informacji o jegostanie zdrowia rozpoznaniu proponowanych oraz mo¿-liwych metodach diagnostycznych, leczniczych, daj¹-cych siê przewidzieæ nastêpstwach ich zastosowania albozaniechania, wynikach leczenia oraz rokowaniu.

● art. 31 ustawa o zawodzie lekarza przewiduje tak¿emo¿liwo�æ zrzeczenia siê przez pacjenta prawa do in-formacji � Na ¿¹danie pacjenta lekarz nie ma obowi¹z-ku udzielaæ pacjentowi informacji ....�

● art. 20 ust. 2 �o zawodach pielêgniarki i po³o¿nej�Pielêgniarka, po³o¿na udziela pacjentowi lub jegoprzedstawicielowi ustawowemu informacji o staniezdrowia pacjenta, w zakresie koniecznym do sprawo-wania opieki pielêgnacyjnej.

Na szczególne podkre�lenie zas³uguje uregulowaniezawarte w art. 31 ust. 2 ustawy �o zawodzie lekarza�,z tre�ci którego wynika, i¿ informacji o stanie zdrowiapacjenta lekarz mo¿e udzieliæ innym osobom tylko i wy-³¹cznie za zgod¹ pacjenta.

Pi�miennictwo1. Prof. dr hab. n. praw. Zdzis³aw Kubot Prawo medycz-

ne w praktyce pielêgniarki naczelnej i oddzia³owej.Materia³y konferencyjne, Warszawa 29-30 wrze�nia2005 �Status pielêgniarki naczelnej (prze³o¿onej) orazpielêgniarki oddzia³owej�.

2. dr n. prawn. Maria Boratyñska i dr n. prawn. Przemy-s³aw Konieczniak. Wydzia³ prawa i administracji Uni-wersytetu Warszawskiego �Zgoda na �wiadczenia zdro-wotne jako zasada generalna�.

3. Zbigniew Salwa - Prawo pracy. Wydawnictwo prawni-cze PWN.

4. Ustawa z dnia 5 lipca 1996 r. �o zawodach pielêgniar-ki i po³o¿nej� (Dz. U. Nr 91 poz. 410).

5. Prawo pracy 2005 �Stosunek pracy od nawi¹zania dorozwi¹zania�. P³ytka - Gazeta Prawna.

15

1. Lekarz podstawowej opieki zdrowotnej, zwany dalej�lekarzem POZ�, wybrany przez �wiadczeniobiorcêzgodnie z art. 28 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004r. o �wiadczeniach opieki zdrowotnej finansowanychze �rodków publicznych, planuje i realizuje opiekê le-karsk¹ nad �wiadczeniobiorc¹ w zakresie udzielanychprzez niego �wiadczeñ opieki zdrowotnej, z uwzglêd-nieniem miejsca udzielania �wiadczenia (w warunkachambulatoryjnych i domowych). Lekarz POZ koordy-nuje udzielanie �wiadczeñ podstawowej opieki zdro-wotnej.

2. W ramach udzielania �wiadczeñ opieki zdrowotnej le-karz POZ wspó³pracuje z:1) pielêgniark¹ podstawowej opieki zdrowotnej i po-

³o¿n¹ podstawowej opieki zdrowotnej, wybranymiprzez �wiadczeniobiorcê zgodnie z art. 28 ust. 1ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o �wiadczeniachopieki zdrowotnej finansowanych ze �rodków pu-blicznych;

2) pielêgniark¹ �rodowiska nauczania i wychowania;3) innymi �wiadczeniodawcami, zgodnie z potrzebami

�wiadczeniobiorców;4) przedstawicielami organizacji i instytucji dzia³aj¹cych

na rzecz zdrowia.3. W zakresie dzia³añ maj¹cych na celu zachowanie zdro-

wia �wiadczeniobiorcy lekarz POZ:1) prowadzi edukacjê zdrowotn¹;2) prowadzi systematyczn¹ i okresow¹ ocenê stanu zdro-

wia w ramach badañ bilansowych, zgodnie z obowi¹-zuj¹cymi w tym zakresie przepisami;

3) uczestniczy w realizacji programów zdrowotnych, dzia-

³aj¹c na rzecz zachowania zdrowia w spo³eczno�cilokalnej;

4) rozpoznaje �rodowisko �wiadczeniobiorcy.4. W zakresie dzia³añ maj¹cych na celu profilaktykê cho-

rób lekarz POZ:1) identyfikuje czynniki ryzyka oraz zagro¿enia zdrowot-

ne �wiadczeniobiorcy, a tak¿e podejmuje dzia³aniaukierunkowane na ich ograniczenie;

2) koordynuje wykonanie i dokonuje kwalifikacji do obo-wi¹zkowych szczepieñ ochronnych �wiadczeniobior-cy oraz zapewnia wykonywanie szczepieñ, zgodniez odrêbnymi przepisami, oraz informuje o szczepie-niach zalecanych;

3) uczestniczy w realizacji programów profilaktycznych;4) prowadzi systematyczn¹ i okresow¹ ocenê stanu zdro-

wia w ramach badañ przesiewowych zgodnie z od-rêbnymi przepisami.

5. W zakresie dzia³añ maj¹cych na celu rozpoznanie cho-rób lekarz POZ:1) planuje i koordynuje postêpowanie diagnostyczne, sto-

sownie do stanu zdrowia �wiadczeniobiorcy;2) informuje �wiadczeniobiorcê o mo¿liwo�ciach postê-

powania diagnostycznego w odniesieniu do jego sta-nu zdrowia oraz wskazuje podmioty w³a�ciwe do jegoprzeprowadzenia;

3) przeprowadza badanie podmiotowe �wiadczeniobior-cy zgodnie z wiedz¹ medyczn¹;

4) przeprowadza badanie przedmiotowe z wykorzysta-niem technik dostêpnych w warunkach podstawowejopieki zdrowotnej;

5) wykonuje testy lub zleca wykonanie badañ dodat-

Dziennik Ustaw Nr 214, poz. 1816

ROZPORZ¥DZENIE MINISTRA ZDROWIA1)

z dnia 20 pa�dziernika 2005 r.

w sprawie zakresu zadañ lekarza, pielêgniarki i po³o¿nej podstawowej opieki zdrowotnej

Za³¹czniki do rozporz¹dzenia Ministra Zdrowiaz dnia 20 pa�dziernika 2005 r. (poz. 1816)

Za³¹cznik nr 1

ZAKRES ZADAÑ LEKARZA PODSTAWOWEJ OPIEKI ZDROWOTNEJ

Na podstawie art. 55 ust. 6 ustawy z dnia 27 sierpnia2004 r. o �wiadczeniach opieki zdrowotnej finansowanychze �rodków publicznych (Dz. U. Nr 210, poz. 2135, z pó�n.zm.2)) zarz¹dza siê, co nastêpuje:

§ 1. Ustala siê zakres zadañ lekarza podstawowejopieki zdrowotnej, który okre�la za³¹cznik nr 1 do rozpo-rz¹dzenia.

§ 2. Ustala siê zakres zadañ pielêgniarki i po³o¿nej pod-stawowej opieki zdrowotnej, który okre�la za³¹cznik nr 2 dorozporz¹dzenia.

§ 3. Rozporz¹dzenie wchodzi w ¿ycie po up³ywie 14 dniod dnia og³oszenia.

Minister Zdrowia: M. Balicki

_____________1) Minister Zdrowia kieruje dzia³em administracji rz¹dowej -

zdrowie, na podstawie § 1 ust. 2 rozporz¹dzenia PrezesaRady Ministrów z dnia 11 czerwca 2004 r. w sprawie szcze-gó³owego zakresu dzia³ania Ministra Zdrowia (Dz. U. Nr 134,poz. 1439).

2) Zmiany wymienionej ustawy zosta³y og³oszone w Dz. U.z 2005 r. Nr 94, poz. 788, Nr 132, poz. 1110, Nr 138, poz.1154, Nr 157, poz. 1314, Nr 164, poz. 1366, Nr 169, poz.1411 i Nr 179, poz. 1485.

16

kowych, a w szczególno�ci laboratoryjnych i obra-zowych;

6) kieruje �wiadczeniobiorcê na konsultacje specjalistycz-ne w celu dalszej diagnostyki i leczenia, w przypadkugdy uzna to za konieczne;

7) kieruje �wiadczeniobiorcê do jednostek lecznictwa za-mkniêtego w celu dalszej diagnostyki i leczenia,w przypadku gdy uzna to za konieczne;

8) dokonuje interpretacji wyników badañ i konsultacji wy-konanych przez innych �wiadczeniodawców;

9) orzeka o stanie zdrowia �wiadczeniobiorcy w oparciuo osobiste badanie i dokumentacjê medyczn¹.

6. W zakresie dzia³añ maj¹cych na celu leczenie choróblekarz POZ:

1) planuje i uzgadnia ze �wiadczeniobiorc¹ postêpo-wanie terapeutyczne, stosownie do jego problemówzdrowotnych oraz zgodnie z aktualn¹ wiedz¹ me-dyczn¹;

2) planuje i uzgadnia ze �wiadczeniobiorc¹ dzia³aniaedukacyjne maj¹ce na celu ograniczenie lub wyeli-minowanie stanu bêd¹cego przyczyn¹ choroby�wiadczeniobiorcy;

3) zleca i monitoruje leczenie farmakologiczne;4) wykonuje zabiegi i procedury medyczne;5) kieruje �wiadczeniobiorcê do wykonania zabiegów i pro-

cedur medycznych do innych �wiadczeniodawców;

Czê�æ I

1. Pielêgniarka podstawowej opieki zdrowotnej, zwa-na dalej �pielêgniark¹ POZ�, i po³o¿na podstawowejopieki zdrowotnej, zwana dalej �po³o¿n¹ POZ�, wy-brana przez �wiadczeniobiorcê zgodnie z art. 28 ust.1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o �wiadczeniachopieki zdrowotnej finansowanych ze �rodków pu-blicznych, planuje i realizuje kompleksow¹ opiekêpielêgniarsk¹ i pielêgnacyjn¹, opiekê po³o¿niczo-neonatologiczno-ginekologiczn¹ nad �wiadczenio-biorc¹ w miejscu zamieszkania i nauki, z uwzglêd-nieniem miejsca wykonywania �wiadczenia, w za-kresie:

1) promocji zdrowia i profilaktyki chorób;

2) �wiadczeñ pielêgnacyjnych;

3) �wiadczeñ diagnostycznych;

4) �wiadczeñ leczniczych;

5) �wiadczeñ rehabilitacyjnych.

Czê�æ II

A. Zakres zadañ pielêgniarki POZ

1. Pielêgniarka POZ planuje i realizuje kompleksow¹opiekê pielêgniarsk¹ nad osob¹, rodzin¹, spo³ecz-no�ci¹ w �rodowisku zamieszkania, z uwzglêdnie-

6) kieruje do oddzia³ów lecznictwa stacjonarnego, a tak-¿e do zak³adów pielêgnacyjno-opiekuñczych i opie-kuñczo-leczniczych oraz do oddzia³ów paliatywno-hospicyjnych;

7) kieruje do pielêgniarskiej d³ugoterminowej opieki do-mowej;

8) kieruje do leczenia uzdrowiskowego;9) orzeka o czasowej niezdolno�ci do pracy lub nauki

zgodnie z odrêbnymi przepisami;10) integruje, koordynuje lub kontynuuje dzia³ania lecz-

nicze podejmowane w odniesieniu do jego �wiad-czeniobiorcy przez innych �wiadczeniodawców w ra-mach swoich kompetencji zawodowych.

7. W zakresie dzia³añ maj¹cych na celu usprawnianie �wiad-czeniobiorcy lekarz POZ:1) zleca wykonywanie zabiegów rehabilitacyjnych przez

�wiadczeniodawców;2) wykonuje stosownie do posiadanej przez siebie wie-

dzy i umiejêtno�ci oraz posiadanych kwalifikacji i mo¿-liwo�ci zabiegi i procedury rehabilitacyjne;

3) zleca wydanie �wiadczeniobiorcy przedmiotów orto-pedycznych i �rodków pomocniczych zgodnie z od-rêbnymi przepisami.

8. Przepisy ust. 1-7 nie naruszaj¹ prawa i obowi¹zków le-karzy POZ do realizacji zadañ i stosowania procedur wy-nikaj¹cych z odrêbnych przepisów.

Za³¹cznik nr 2

ZAKRES ZADAÑ PIELÊGNIARKI I PO£O¯NEJ PODSTAWOWEJ OPIEKI ZDROWOTNEJ

niem miejsca udzielenia �wiadczenia, obejmuj¹copiek¹:1) zdrowych i chorych niezale¿nie od p³ci i wieku, z wy-

³¹czeniem noworodka i niemowlêcia do drugiego mie-si¹ca ¿ycia;

2) osoby niepe³nosprawne.2. W ramach udzielania �wiadczeñ opieki zdrowotnej pie-

lêgniarka POZ wspó³pracuje z:1) lekarzem POZ i w porozumieniu z lekarzem wykonuje

�wiadczenia lecznicze;2) pielêgniark¹ POZ �rodowiska nauczania i wychowa-

nia lub higienistk¹ szkoln¹;3) po³o¿n¹ POZ;4) pielêgniark¹ opieki d³ugoterminowej domowej;5) innymi �wiadczeniodawcami zgodnie z potrzebami

podopiecznych;6) przedstawicielami organizacji i instytucji dzia³aj¹cych

na rzecz zdrowia;7) rodzin¹ (opiekunami) �wiadczeniobiorcy.

3. �wiadczenia w zakresie promocji zdrowia i profilaktykichorób obejmuj¹:

1) rozpoznawanie, ocenê i zapobieganie zagro¿eniomzdrowotnym u �wiadczeniobiorców;

2) rozpoznawanie potrzeb pielêgnacyjnych i problemówzdrowotnych �wiadczeniobiorców;

3) prowadzenie edukacji zdrowotnej;4) prowadzenie poradnictwa w zakresie zdrowego

17

stylu ¿ycia;5) monitorowanie rozwoju dziecka zgodnie z odrêbny-

mi przepisami;6) realizacjê programów zdrowotnych i profilaktyki cho-

rób;7) prowadzenie dzia³añ profilaktycznych u �wiadcze-

niobiorców z grup ryzyka zdrowotnego;8) organizacjê grup wsparcia;9) profilaktykê chorób wieku rozwojowego;

10) edukacjê w zakresie obowi¹zkowych szczepieñochronnych oraz informacje o szczepieniach zale-canych.

4. �wiadczenia pielêgnacyjne obejmuj¹:1) realizacjê opieki pielêgnacyjnej u �wiadczeniobiorców

w ró¿nych stanach zdrowia i choroby zgodnie z aktu-aln¹ wiedz¹ medyczn¹ i wspó³czesnymi standardamiopieki pielêgniarskiej;

2) wykonywanie zabiegów pielêgnacyjnych zgodnie z od-rêbnymi przepisami;

3) przygotowywanie i aktywizowanie do samoopieki i sa-mopielêgnacji w chorobie i niepe³nosprawno�ci.

5. �wiadczenia diagnostyczne obejmuj¹:1) przeprowadzanie wywiadów �rodowiskowych;2) wykonywanie badania fizykalnego;3) wykonywanie podstawowych pomiarów ¿yciowych

i ich ocenê oraz interpretacjê;4) ocenê stanu ogólnego chorego oraz procesu jego

zdrowienia;5) ocenê jako�ci ¿ycia i wydolno�ci psychofizycznej

�wiadczeniobiorcy;6) wykrywanie odchyleñ od normy rozwojowej;7) wykonywanie testów diagnostycznych poza labora-

torium w oparciu o zestawy i aparaturê przeznaczo-n¹ do wykonywania oznaczeñ w miejscu zamiesz-kania �wiadczeniobiorcy;

8) ocenê i monitorowanie bólu;9) ocenê wydolno�ci pielêgnacyjno-opiekuñczej ro-

dziny;10) pobieranie materia³u do badañ diagnostycznych

zgodnie z odrêbnymi przepisami.6. �wiadczenia lecznicze, zgodnie z odrêbnymi przepisa-

mi, obejmuj¹:1) udzielanie pierwszej pomocy w stanach zagro-

¿enia ¿ycia i w nag³ych zachorowaniach, w tym

B. Zakres zadañ po³o¿nej POZ

1. Po³o¿na POZ realizuje kompleksow¹ pielêgnacyjn¹ opiekêpo³o¿niczo-neonatologiczno-ginekologiczn¹ obejmuj¹c¹:1) edukacjê w zakresie planowania rodziny;2) opiekê w okresie ci¹¿y, porodu i po³ogu;3) opiekê nad kobiet¹, noworodkiem i niemowlêciem do

ukoñczenia drugiego miesi¹ca ¿ycia;4) opiekê w chorobach ginekologicznych;5) opiekê nad kobiet¹ w ka¿dym okresie jej ¿ycia.

2. W realizacji �wiadczeñ opieki zdrowotnej po³o¿na POZwspó³pracuje z:1) lekarzem ginekologiem (po³o¿nikiem) udzielaj¹cym

�wiadczeñ specjalistycznych w zakresie jej zadañ;2) lekarzem POZ i w porozumieniu z lekarzem wykonuje

�wiadczenia lecznicze;3) pielêgniark¹ POZ;4) pielêgniark¹ POZ �rodowiska nauczania i wycho-

wania;5) pielêgniark¹ opieki d³ugoterminowej domowej;6) po³o¿n¹ zatrudnion¹ w specjalistycznej poradni po-

³o¿niczo-ginekologicznej;7) innymi �wiadczeniodawcami zgodnie z potrzebami

�wiadczeniobiorców;8) przedstawicielami organizacji i instytucji dzia³aj¹cych

na rzecz zdrowia.3. �wiadczenia w zakresie promocji zdrowia i profilaktyki

chorób obejmuj¹:

prowadzenie resuscytacji kr¹¿eniowo-oddecho-wej;

2) podawanie leków ró¿nymi drogami i technikami zle-conymi przez lekarza oraz zgodnie z odrêbnymi prze-pisami, w tym wykonywanie iniekcji do¿ylnych, pod-skórnych, �ródskórnych oraz wykonywanie wlewówdo¿ylnych;

3) zak³adanie opatrunków na rany, odle¿yny, oparze-nia;

4) cewnikowanie pêcherza u kobiet;5) p³ukanie pêcherza;6) wykonywanie wlewów/wlewek doodbytniczych;7) wykonywanie zabiegów pielêgnacyjno-leczniczych

w stopniach, przetokach i ranach trudno goj¹cychsiê w porozumieniu z lekarzem;

8) zdejmowanie szwów;9) wykonywanie inhalacji;

10) wykonywanie zabiegów z zastosowaniem ciep³ai zimna;

11) stawianie baniek;12) ustalanie diety w ¿ywieniu przewlekle chorych;13) dobór technik karmienia w zale¿no�ci od stanu cho-

rego;14) dora�n¹ modyfikacje dawki leków przeciwbólowych,

w uzgodnieniu z lekarzem i zgodnie z wykazem le-ków, do podawania których uprawniona jest pielê-gniarka.

7. �wiadczenia rehabilitacyjne obejmuj¹:1) rehabilitacjê przy³ó¿kow¹ w celu zapobiegania powi-

k³aniom wynikaj¹cym z procesu chorobowego i d³u-gotrwa³ego unieruchomienia;

2) usprawnianie ruchowe;3) drena¿ u³o¿eniowy, prowadzenie gimnastyki oddecho-

wej;4) æwiczenia ogólnousprawniaj¹ce;5) u³o¿enie i przemieszczanie chorego w ³ó¿ku.

8. Pielêgniarka POZ �rodowiska nauczania i wychowa-nia planuje i realizuje opiekê pielêgnacyjn¹ nad �wiad-czeniobiorcami na terenie szko³y lub w jednostce,o której mowa w art. 2 pkt 5 ustawy z dnia 7 wrze�nia1991 r. o systemie o�wiaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256,poz. 2572, z pó�n. zm.3 )), zgodnie z odrêbnymi prze-pisami.

18

1) edukacjê w zakresie prozdrowotnego stylu ¿ycia ko-biety;

2) przygotowania do porodu, z uwzglêdnieniem porodurodzinnego;

3) poradnictwo w zakresie higieny od¿ywiania w okre-sie po³ogu;

4) poradnictwo w zakresie pielêgnacji i prawid³owego¿ywienia noworodka i niemowlêcia do drugiego mie-si¹ca ¿ycia;

5) poradnictwo laktacyjne i promowanie karmienia pier-si¹;

6) kszta³towanie postaw rodzicielskich;7) edukacjê i udzielanie porad w zakresie powrotu

p³odno�ci po porodzie, metod regulacji p³odno-�ci;

8) profilaktykê chorób ginekologicznych i patologii po-³o¿niczych;

9) edukacjê kobiety we wszystkich okresach ¿yciaw zakresie prowadzenia samoobserwacji orazpodejmowania dzia³añ w celu wczesnego wykry-wania i likwidacji czynników ryzyka nowotworo-wego;

10) edukacjê w zakresie zapobiegania zaka¿eniom HIVoraz chorobom przenoszonym drog¹ p³ciow¹;

11) profilaktykê chorób wieku rozwojowego;12) edukacjê w zakresie szczepieñ ochronnych.

4. �wiadczenia diagnostyczne obejmuj¹:1) przeprowadzanie wywiadu �rodowiskowego/rodzin-

nego;2) monitorowanie rozwoju ci¹¿y fizjologicznej;3) wykonywanie badania po³o¿niczego u kobiet;4) ocenê relacji rodziny z noworodkiem;5) monitorowanie przebiegu po³ogu i rozwoju noworod-

ka i niemowlêcia do drugiego miesi¹ca ¿ycia;6) obserwacjê i ocenê rozwoju psychoruchowego no-

worodka i niemowlêcia oraz adaptacji do �rodowiskazewnêtrznego;

7) wykonywanie pomiarów u kobiety i noworodka orazocenê tych pomiarów;

8) ocenê poziomu bilirubiny w oparciu o topografiê za-¿ó³cenia wed³ug schematu Kramera oraz pobieraniemateria³ów do testów na fenyloketonuriê i hypotyre-ozê u noworodków;

9) wykonywanie testów diagnostycznych poza labora-torium w oparciu o zestawy i aparaturê przeznaczo-n¹ do wykonywania oznaczeñ w miejscu zamiesz-kania �wiadczeniobiorcy;

10) pobieranie materia³u do badañ diagnostycznych zgod-nie z odrêbnymi przepisami.

5. �wiadczenia pielêgnacyjne obejmuj¹:1) planowanie, realizacjê i ocenê opieki pielêgnacyjnej

nad:a) kobiet¹ w okresie ci¹¿y, porodu, po³ogu,b) noworodkiem i niemowlêciem do drugiego miesi¹-

ca ¿ycia,c) kobiet¹ ze schorzeniami ginekologicznymi;

2) przygotowanie i wspieranie rodziny w opiece �wiad-czonej na rzecz noworodka, niemowlêcia i kobiety;

3) przygotowanie kobiety do samoopieki i samopielêgna-cji.

6. �wiadczenia lecznicze, zgodnie z odrêbnymi przepisa-mi, obejmuj¹:1) udzielanie pierwszej pomocy w stanach zagro¿enia

¿ycia i w nag³ych zachorowaniach, w tym prowadze-nie resuscytacji kr¹¿eniowo-oddechowej;

2) udzielanie pomocy po³o¿niczej i neonatologicznejw stanach nag³ych do czasu przybycia lekarza;

3) przyjmowanie porodu nag³ego w warunkach domo-wych;

4) zabezpieczenie naciêtego lub pêkniêtego krocza;5) udzielanie pomocy w okresie laktacji;6) wykonywanie zabiegów leczniczych zgodnie z odrêb-

nymi przepisami, w tym:a) podawanie leków ró¿nymi drogami i technikami zle-

conymi przez lekarza zgodnie z odrêbnymi przepi-sami, w tym wykonywanie iniekcji domiê�niowych,do¿ylnych, �ródskórnych oraz wykonywanie wle-wów do¿ylnych,

b) zdejmowanie szwów,c) cewnikowanie pêcherza moczowego u kobiet, usu-

wanie cewnika, p³ukanie pêcherza,d) wykonywanie wlewów/wlewek doodbytniczych,e) p³ukanie pochwy,f) leczenie i opatrywanie oparzeñ, ran, odle¿yn we

wspó³pracy z pielêgniark¹ POZ,g) wykonywanie zabiegów z zastosowaniem ciep³a

i zimna,h) ustalanie diety kobiety zgodnie z potrzebami,i) dora�n¹ modyfikacjê dawki leczniczej leku przeciw-

bólowego, w uzgodnieniu z lekarzem i zgodniez wykazem leków, do podawania których upraw-niona jest po³o¿na.

7. �wiadczenia rehabilitacyjne obejmuj¹:1) æwiczenia usprawniaj¹ce w ci¹¿y, po³ogu i schorze-

niach ginekologicznych;2) wykonywanie drena¿u u³o¿eniowego u kobiety;3) prowadzenie gimnastyki oddechowej, relaksacyjnej,

przygotowuj¹cej do porodu oraz po³ogu.

CZÊ�Æ III

Przepisy za³¹cznika nie naruszaj¹ praw i obowi¹zkówpielêgniarki POZ i po³o¿nej POZ do realizacji zadañ i sto-sowania procedur wynikaj¹cych z odrêbnych przepisów.

_____________1) Minister Zdrowia kieruje dzia³em administracji rz¹dowej -

zdrowie, na podstawie § 1 ust. 2 rozporz¹dzenia Preze-sa Rady Ministrów z dnia 11 czerwca 2004 r. w sprawieszczegó³owego zakresu dzia³ania Ministra Zdrowia (Dz.U. Nr 134, poz. 1439).

2) Zmiany wymienionej ustawy zosta³y og³oszone w Dz. U.z 2005 r. Nr 94, poz. 788, Nr 132, poz. 1110, Nr 138, poz.1154, Nr 157, poz. 1314, Nr 164, poz. 1366, Nr 169, poz.1411 i Nr 179, poz. 1485.

3) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zosta³yog³oszone w Dz. U. z 2004 r. Nr 273, poz. 2703 i Nr281, poz. 2781 oraz z 2005 r. Nr 17, poz. 141, Nr 94,poz. 788, Nr 122, poz. 1020, Nr 131, poz. 1091 i Nr167, poz. 1400.

19

Niezale¿nie od tego, co my�limy, w przysz³o�ci pa-cjenci znajd¹ siê w centrum �wiata medycyny. Wtedystatus pacjenta bêdzie o wiele wy¿szy. Dotychczaspacjenci nie mieli wiêkszego wp³ywu na wa¿ne de-cyzje medyczne. Przez ca³e lata uwa¿ano, ¿e zbytma³o wiedz¹ o medycynie, by mogli sami zadbaæo swoje zdrowie.

Dawniej �wiat medyczny pe³en by³ lekarzy, pielê-gniarek i farmaceutów dzia³aj¹cych w dobrze im zna-nej rzeczywisto�ci, wydaj¹cych lub wykonuj¹cych po-lecenia i przywi¹zuj¹cych niewielk¹ wagê do zdania pa-cjenta. Dzi� epoka ta dobiega kresu. Za kilkadziesi¹t lat,a mo¿e wcze�niej, ogromna czê�æ medycyny zostaniezautomatyzowana, a pacjenci bêd¹ mieli prawo do wiêk-szej kontroli nad swoim zdrowiem. To oni teraz zdobê-d¹ nadrzêdn¹ pozycjê.

Dlatego w obecnym czasie przysz³o nam, pracowni-kom ochrony zdrowia zrewidowaæ swój pogl¹d na pa-cjenta, który bezpowrotnie wypierany jest na rzecz klien-ta. A to oznacza dla nas zmianê sposobu my�lenia i dzia-³ania, usytuowanie pacjenta/klienta na najwy¿szej po-zycji w hierarchii warto�ci, dbanie o wizerunek firmyzarówno wewnêtrzny, jak równie¿ zewnêtrzny orazutrzymanie i umacnianie swojej pozycji w�ród konku-rencji na rynku us³ug medycznych.

W warunkach gospodarki rynkowej o sukcesie lubniepowodzeniu ka¿dego przedsiêbiorstwa decyduj¹klienci. Firma istnieje po to, by zaspokoiæ ich potrze-by. Przeprowadzane okresowo szczegó³owe analizypotrzeb i oczekiwañ klientów s¹ po¿¹danym dzia³a-niem. Najwa¿niejsze jest stworzenie firmy zabiegaj¹-cej o podniesienie ich oczekiwañ na poziom mo¿li-wie zbli¿ony do poziomu ich pragnieñ. Klient musibyæ niemal zawsze postaci¹ pierwszoplanow¹ dlawszystkich mened¿erów i pracowników. Orientacjana klienta wymaga zbli¿enia siê do niego oraz g³êbo-kiej wiedzy o motywacji ró¿nych grup odbiorców. Niema dwóch klientów, którzy mieliby dok³adnie takiesame potrzeby lub takie same oczekiwania w zwi¹z-ku z kupowanymi przez siebie us³ugami. Decyzjeo zakupie wi¹¿¹ siê ze skomplikowanymi procesamimy�lowymi i emocjonalnymi, tote¿ mened¿er, którychce wp³yn¹æ na te decyzje, musi - zanim przejdziedo dzia³ania - uzyskaæ o nich pewn¹ wiedzê. Jest totym trudniejsze, ¿e potrzeby i oczekiwania stale siê

zmieniaj¹. Mened¿erem dla pacjenta / klienta w pla-cówce opieki zdrowotnej jest ka¿dy jej pracownik.W prawid³owo dzia³aj¹cej placówce opieki zdrowot-nej ka¿dy pacjent poza zaspokojonymi potrzebami fi-zjologicznymi musi mieæ zapewnione potrzeby we-d³ug Mas³owa takie jak: bezpieczeñstwo, mi³o�æ, sza-cunek oraz potrzeby wtórne, do których zaliczyæ na-le¿y: wygodê - oszczêdno�æ czasu, unikniêcie k³opo-tu - zagro¿enia, jako�æ za rozs¹dn¹ cenê, czy w mia-rê mo¿no�ci luksus - ekskluzywno�æ.

W pierwszej kolejno�ci nale¿y poruszyæ kwestiê god-no�ci osobistej pacjentów a odpowiedzialno�ci zawo-dowej pielêgniarek i po³o¿nych.

Godno�æ ludzka nale¿y do fundamentalnych war-to�ci ludzkich, jest przez wszystkich uznawana, ak-ceptowana i zas³uguje na to, by ustawiæ j¹ na piede-stale. A zatem, jest warto�ci¹ bardzo wa¿n¹, by niepowiedzieæ najwa¿niejsz¹ w aspekcie problemów mo-ralnych. Wyra¿a siê w jednej, niezwyk³ej i niepowta-rzalnej odrêbno�ci, jak¹ prezentuje ka¿da osoba przezto, ¿e jest cz³owiekiem. Znaczenie godno�ci jest bar-dzo rozleg³ym pojêciem. Dlatego te¿ nie nale¿y tejsprawy traktowaæ marginalnie, szczególnie wobecbezbronnego i czêsto zdanego na innych chorego.Nikt nie mo¿e byæ poni¿any, pozbawiany swojej god-no�ci a w dalszej konsekwencji sprowadzany do rolipodmiotu czy rzeczy. O uniwersalnym charakterzegodno�ci �wiadczy fakt, ¿e jest ona zapisana w Po-wszechnej Deklaracji Praw Cz³owieka ONZ. Szacu-nek do godno�ci osobistej ka¿dego cz³owieka powi-nien byæ okazywany wszystkim, którym potrzebna jestpomoc w ratowaniu zdrowia, w okresie rekonwale-scencji, podczas ³agodzenia cierpienia a tak¿e w za-pewnieniu opieki i poparcia podczas przechodzeniana drug¹ stronê ¿ycia. Dlatego w �Karcie Praw Pa-cjenta� znalaz³ siê odpowiedni zapis mówi¹cy o tym,¿e: pacjent ma prawo do poszanowania jego intym-no�ci i godno�ci w czasie udzielania mu �wiadczeñzdrowotnych. Ka¿dy pracownik ochrony zdrowia po-winien szanowaæ godno�æ pacjenta. By jednak tak siêsta³o, by cudza godno�æ by³a szanowana, najpierwmusimy szanowaæ godno�æ w³asn¹. Zdarza siê i tak,¿e w³asna godno�æ osobista urasta do rangi �maniiwy¿szo�ci� czêsto po³¹czonej z niezaspokojonymiambicjami. Wtedy to bywa bardzo �le. Wtedy pacjent

PACJENT/KLIENT JAKO NAJWA¯NIEJSZE OGNIWOOBECNEGO SYSTEMU OCHRONY ZDROWIA

Bernadetta BRUDECKA

20

traktowany jest �z góry�. Traktowany jest jak intruz.Czasami zdarza siê, ¿e personel medyczny nie doce-nia sfery duchowej i moralnej pacjenta a przez to po-ni¿ane jest jego cz³owieczeñstwo. Takie postêpowa-nie �wiadczy o zupe³nym braku wiedzy z etyki zawo-dowej lub o bardzo niskim poziomie jej posiadania.Oprócz poszanowania godno�ci chorego nale¿y spoj-rzeæ na niego jako osobê godn¹ zainteresowania siênim i jego problemami zwi¹zanymi nie tylko z jegochorob¹. W wiêkszo�ci przypadków 40-60% pozytyw-nych skutków leczniczych mo¿na przypisaæ troscei zaanga¿owaniu (czyli temu, co wiêkszo�æ ludzi na-zywa �mi³o�ci¹�) okazywanych choremu przez oso-by sprawuj¹ce nad nimi opiekê. To przecie¿ nikt innytylko pacjent/klient dziêki temu ¿e w³a�nie chce ko-rzystaæ z us³ug danej jednostki przynosi wymierne ko-rzy�ci zarówno danej placówce, dziêki czemu mo¿eona w dalszym ci¹gu rozwijaæ swoj¹ dzia³alno�æi �wiadczyæ us³ugi nastêpnym pacjentom/klientomoraz jej pracownikom.

W obecnej dobie coraz wiêksz¹ uwagê zwraca siêna podmiotowe traktowanie pacjenta, w tym przestrze-ganie jego praw. Jednym z nich jest prawo do informowa-nia o stanie zdrowia, jak równie¿ o planowanym sposo-bie leczenia.

Nastêpn¹ niezwykle wa¿n¹ kwesti¹ jest niestetyjeszcze u nas w ma³ym stopniu postrzegana sprawato �sztuka rozmowy z chorym�. Bardzo przykrym zja-wiskiem jest to, ¿e w miarê rozwoju wykszta³ceniamedycznego umiejêtno�æ nawi¹zywania kontaktuz pacjentem/klientem wrêcz maleje, a wiedza facho-wa zastêpuje ludzki wymiar medycyny. Dlaczego taksiê dzieje? Mo¿e dlatego, ¿e dla osób z wykszta³ce-niem medycznym czê�æ wiadomo�ci jest oczywistai s¹ przekonani, ¿e dla innych, w tym równie¿ cho-rych jest to oczywiste równie¿. A mo¿e ogromna ilo�æobowi¹zków, które musz¹ byæ wykonane w okre�lo-nych ramach czasowych powoduje, ¿e po prostu niema na to czasu? �redni personel medyczny z racji spe-cyfiki wykonywanego zawodu ma wiêcej czasu, abypo�wiêciæ go pacjentowi / klientowi. Jest on bli¿ejchorego. Wiele osób - tak¿e z krêgu medycyny - po-trafi rozmawiaæ z chorym. Intuicyjnie wyczuwaj¹, cow jaki sposób, i w którym momencie powiedzieæ. Innimusz¹ siê tej sztuki uczyæ. Rozmowa z osob¹ cier-pi¹c¹ wymaga ogromnego wspó³czucia, umiejêtno-�ci, chêci pomocy - jest to dar, który nie wszyscy po-siadaj¹. Lekarze udowadniaj¹, ¿e rozmowa z pacjen-tem/klientem jest niezbêdnym elementem terapii. Ser-deczne podej�cie do chorego bywa niezast¹pionymlekiem. Pacjenci zadaj¹ trudne pytania - jest to ichprawo - a naszym obowi¹zkiem jest udzielanie rze-telnej, zrozumia³ej dla chorego odpowiedzi. ¯yjemyw czasach, w których coraz czê�ciej miêdzy choregocz³owieka a opiekuj¹cymi siê nim wkracza coraz bar-dziej nowoczesna aparatura medyczna. I chocia¿ roz-wój nauki to ogromny sukces ludzko�ci, to nie zast¹-pi ona cz³owieka. Szczególnie cz³owieka pozytywnienastawionego do ludzi potrafi¹cego znale�æ rozwi¹-zania w trudnych dla chorego sytuacjach. Do cz³o-

wieka, który sprosta wielu problemom chory ma za-ufanie a równocze�nie do placówki, w której przeby-wa. Rozwi¹zanie przez personel wielu problemówchorego powoduje, ¿e zyskuje on zaufanie u chorych.Prawid³owa postawa personelu rzutuje na ocenê pra-cy ca³ego zespo³u terapeutycznego. Chorzy wnikli-wie oceniaj¹ zarówno zachowanie poszczególnychpracowników ochrony zdrowia jak równie¿ ca³ego ze-spo³u, czêsto wystawiaj¹ �wiadectwo w �rodowiskuzewnêtrznym. Opinia ta przekazywana jest innym po-tencjalnym pacjentom. Je¿eli jest ona dobra, to cho-rzy sami wybieraj¹ te placówki, z us³ug których bêd¹korzystaæ. Dziêki temu czê�æ placówek, �dobrych�w oczach pacjentów/klientów dobrze funkcjonujeprzynosz¹c zyski, w dalszym ci¹gu rozwijaj¹c siê osi¹-gaj¹ wysok¹ pozycjê w rankingu po�ród innych kon-kurencyjnych. Bardzo wa¿n¹ kwesti¹ w tym, by byækonkurencyjnym na rynku jest traktowanie pacjentaw sposób partnerski. W obecnych czasach model part-nerskiej relacji miêdzy lekarzem i pacjentem nie jesti nie mo¿e byæ kategori¹ wy³¹cznie medyczn¹. Dla-tego pe³nym wyrazu i autentyzmu obrazem tak rozu-mianego partnerstwa nie s¹ wywody autorów podrêcz-ników etyki lekarskiej mimo ich niew¹tpliwej u¿ytecz-no�ci, je�li s¹ oparte na zdrowych zasadach moral-nych, ani te¿ wznios³e oracje czy inne formy literac-kiego kunsztu. Zawód lekarza i pielêgniarki pozosta-je i zawsze bêdzie pozostawa³ w bezpo�redniej stycz-no�ci z cz³owiekiem w najtrudniejszych momentachjego ¿ycia, a¿ do chwili, kiedy z udrêki choroby wy-³ania siê widmo �mierci. Jednym z wa¿nych czynni-ków podejmowanych w zwi¹zku z tym dzia³añ lecz-niczych jest osobista postawa lekarza oraz wspó³pra-cuj¹cego z nim we wspó³czesnych warunkach perso-nelu pielêgniarskiego. Postawê kszta³tuje nie tylkofachowa wiedza i umiejêtno�ci, ale przede wszystkimich moralne prze�wiadczenie i humanistyczne spoj-rzenie na pacjenta. Chyba nie nale¿y podkre�laæ, ¿eprzede wszystkim chodzi tutaj, aby pacjent/klient nieby³ traktowany przedmiotowo tylko jak podmiot.

Ogromna ró¿norodno�æ sytuacji wp³ywa na zró¿-nicowanie siê relacji lekarz - pacjent. Zale¿y to od za-awansowania choroby, jej ciê¿ko�ci, zewnêtrznych wa-runków ¿ycia chorego. W niektórych przypadkach pa-cjent/klient mo¿e wyst¹piæ w roli równorzêdnego part-nera, w innych choroba dosiêga tak cz³owieka, ¿e czê-sto pozbawia go mo¿liwo�ci kierowania sob¹ i podej-mowania decyzji. Wtedy to chory potrzebuje opiekizarówno ze strony otoczenia jak równie¿ samego le-karza. Punkt ciê¿ko�ci partnerstwa wtedy zdecydowa-nie przesuwa siê w stronê �rodowiska medycznego.

W relacji lekarz - pacjent wyró¿nia siê dwa podej-�cia:

❍ model biologiczny - zachowania ukierunkowanena zadania instrumentalne,

❍ model psychospo³eczny - ukierunkowany na za-chowania spo³eczne, afektywne, ekspresywne.

Relacja lekarz - pacjent jest relacj¹ z³o¿on¹ i wie-lozale¿no�ciow¹. Na przyk³ad, zale¿no�æ pacjenta od

21

lekarza wynika z charakterystycznych cech roli zawo-dowej lekarza i posiadanego przez niego prawa po-dejmowania dzia³añ, do których jest upowa¿niony,zmierzaj¹cych do zaspokojenia potrzeb zdrowotnychpacjenta. W zwi¹zku ze zdobyt¹ wiedz¹ i posiadany-mi umiejêtno�ciami lekarz dysponuje �rodkami zapew-niaj¹cymi mu podjêcie odpowiednich decyzji i przy-zwalaj¹cymi do nak³aniania pacjenta do podporz¹d-kowania siê im w celu osi¹gniêcia efektu terapeutycz-nego. Pierwsze próby wyja�niaj¹ce relacje miêdzy le-karzem a pacjentem powsta³y na pocz¹tku dwudzie-stego wieku. Do najbardziej znanych teorii podejmu-j¹cych próbê wyja�nienia tej zale¿no�ci mo¿na zali-czyæ koncepcje Talcotta Parsonsa i Eliota Freidsona.Pierwszy z nich podkre�la³ asymetryczno�æ ról lekarzai pacjenta, gdzie pozycja tego pierwszego odznacza³asiê znaczn¹ dominacj¹.

T. Parsons, wskazuj¹c na wspólny cel, jaki maj¹lekarz i pacjent to jest: poprawê lub podtrzymaniezdrowia pacjenta, podkre�la³ odmienno�æ roli spo³ecz-nej lekarza i pacjenta, a w konsekwencji odmiennycharakter ich udzia³u w realizacji wspólnego celu.Lekarz realizuj¹c cel, którym jest przywrócenie zdro-wia choremu lub zmniejszenie cierpienia, koncentrujesiê w pierwszej kolejno�ci na chorobie, a nie na oso-bie pacjenta. By ten cel osi¹gn¹æ podejmuje szeregczynno�ci takich jak: przeprowadzenie badañ diagno-stycznych, zalecenie okre�lonej terapii farmakologicz-nej, wykonanie zabiegu. W swojej koncepcji T. Par-sons zwraca³ szczególn¹ uwagê na znaczenie, jakiew relacji lekarz - pacjent odgrywa wzajemne porozu-mienie. Ma to istotne znaczenie z uwagi na ró¿nicew podej�ciu do choroby. Lekarz podchodzi do choro-by w sposób obiektywny i naukowy, natomiast pacjentsubiektywnie, niejednokrotnie bardzo subiektywnie.Parsons uwa¿a³, ¿e rola chorego (pacjenta) ma cha-rakter przej�ciowy i niepo¿¹dany, nak³ada ona zatemna osobê, która w ni¹ wchodzi obowi¹zek mo¿liwieszybkiego powrotu do zdrowia. Rola chorego (pacjen-ta) daje pewne przywileje, do których nale¿y przedewszystkim prawo do czê�ciowego lub ca³kowitegozwolnienia z pe³nionych zwykle ról (w zale¿no�ci odtypu i ciê¿ko�ci choroby) oraz prawo do opieki przy-s³uguj¹ce choremu, gdy zwraca siê o fachow¹ pomocmedyczn¹ i przy za³o¿eniu, ¿e wej�cie w rolê chore-go (pacjenta) wynika z rzeczywistych zmian w staniezdrowia.

Lekarz, pe³ni¹c swoja rolê, tak¿e ma okre�lone pra-wa i obowi¹zki. Powinien przede wszystkim dzia³aæ dladobra pacjentów, traktowaæ wszystkich pacjentóww sposób profesjonalny, wykorzystuj¹c posiadane przezsiebie umiejêtno�ci.

Bardzo wa¿nym elementem jest wymiana informa-cji pomiêdzy lekarzem a pacjentem. Z medycznegopunktu widzenia, lekarz potrzebuje okre�lonych in-formacji od pacjenta, by ustaliæ diagnozê i leczenie.Pacjent natomiast domaga siê dwóch rodzajów infor-macji: chce zdobyæ informacje, które pozwol¹ mu zro-zumieæ, co siê z nim dzieje, oraz chce zostaæ przeko-nany, ¿e lekarz traktuje go powa¿nie. W wywiadzie

lekarskim obie strony musz¹ wspó³pracowaæ i uzgod-niæ wspólne rozumienie sytuacji. Tylko takie postê-powanie powoduje, ¿e pacjent / klient czuje oparciew lekarzu, jest bezpieczny, ma do niego zaufanie pod-daj¹c siê terapii. Lekarz jest dla niego autorytetema zarazem partnerem. Ma stworzony dobry wizeruneklekarza polecaj¹c go innym pacjentom / klientom,a po�rednio przynosi zyski placówkom, w którychdany lekarz pracuje. Bardzo wa¿nym elementem jestniewerbalne zachowanie lekarza podczas rozmowyz chorym. Niejednokrotnie chory porównuje to, comówi lekarz, z tym, jak zachowuje siê. Pacjenci s¹wyczuleni na niewerbalne zachowania ze strony le-karzy, gdy¿ choroba wywo³uje lêk, niepewno�æ, a pa-cjent potrzebuje wyeliminowania tego.

Pacjenci dobrze wiedz¹, co oznacza termin �ko-munikacja� w medycznym kontek�cie. Niewielu le-karzy dobrowolnie wyja�ni choremu, co z³ego dziejesiê z nim i z jakiego powodu potrzebuje on pomocylekarskiej.

Zaburzenia komunikacji pomiêdzy pacjentem i per-sonelem, burz¹ nie tylko równowagê w osobowo�ci pa-cjenta, ale utrudniaj¹, a czasem dezorganizuj¹ pomoc,od której zale¿y ¿ycie i efekty leczenia.

Zaspokojenie potrzeb klienta i podnoszenie jegooczekiwañ wymaga mozolnej pracy, jest zadaniemtrudnym, ale i obiecuj¹cym. Za ka¿dym razem, gdy fir-ma podnosi oczekiwania klienta i zaspokaja je, powiêk-sza sw¹ przewagê nad konkurencj¹ oraz wytwarzawokó³ siebie mur. Firmy odnosz¹ce sta³e sukcesy z góryplanuj¹ podnoszenie poziomu i przekraczanie oczeki-wañ klienta, a tym samym zabezpieczaj¹ siê przed kon-kurentami.

Bibliografia:1. Coates Ch., 1996, Mened¿er Wszechstronny. Jak prze-

³amaæ bariery i zarz¹dzaæ ca³¹ firm¹, WydawnictwoProfesjonalnej Szko³y Biznesu, Kraków.

2. Doeringer E., 2004, Pacjent - Pielêgniarka. Partnerzyw dzia³aniu, ad vocem Nr 61, 13-16.

3. Hennelowa J., 2001, Sztuka rozmowy z chorym, advocem Nr 48-49, 21-23.

4. Paszko H., 2003, Godno�æ osobista pacjentów a od-powiedzialno�æ zawodowa pielêgniarek i po³o¿nych,Nasze Sprawy, wrzesieñ, 6-7.

5. Pawlun M., Brzeziñski J., Brzuzga K., 2000, Poziomwiedzy chorych zakwalifikowanych do leczenia ope-racyjnego na temat planowanego zabiegu, Ogólno-polska Konferencja Studentów Zdrowa Publicznego,Kraków 17-18 maja.

6. �lipko T., 2003, Etyczne podstawy partnerstwaw relacji: lekarz/pielêgniarka - pacjent, ad vocemNr 56, 4-7.

7. Tobiasz - Adamczyk B., 2002, Relacja lekarz - pacjentw perspektywie socjologii medycyny, WydawnictwoUniwersytetu Jagielloñskiego, Kraków.

8. Wyke A., 2003, MEDYCYNA PRZYSZ£O�CI teleme-dycyna, cyberchirurgia i nasze szanse na nie�miertel-no�æ, Prószyñski i s-ka S.A., Warszawa.

22

Nie jest z przesad¹ twierdzenie, ¿e kontakt z dru-gim cz³owiekiem mie�ci w sobie wszystko to co w ¿y-ciu najwa¿niejsze. To dziêki kontaktom z innymi, lu-dzie odnajduj¹ sens w swoim ¿yciu, rado�æ, szczê�cie,mi³o�æ, poczucie swojej warto�ci. Natomiast trudno-�ci w kontaktach z regu³y prowadz¹ do frustracji, ro-dz¹ lêk, depresjê, samotno�æ. To ostatnie uczucie bywaszczególnie dotkliwe w chorobie, k³opotach i w cier-pieniu. A cz³owiek, który czuje siê samotny, w trud-nych sytuacjach bardzo ³atwo siê za³amuje i ³atwo siêpoddaje rozpaczy.

St¹d te¿ nawi¹zanie dobrego kontaktu z chorymi sprawienie aby poczu³, ¿e ze swym cierpieniem niejest sam, ¿e mo¿e podzieliæ siê swymi problemamiz tymi którzy go lecz¹ i pielêgnuj¹, stanowi niezwy-kle wa¿ny czynnik leczniczy. Zdarza siê nieraz, ¿e tonie leki jakie otrzymuje pacjent, ale ten w³a�nie nie-specyficzny czynnik, czyli �wiadomo�æ ¿e obok s¹ innina których mo¿na liczyæ, decyduje o ostatecznym po-wodzeniu terapii.

Podstaw¹ dobrego kontaktu najczê�ciej bywa roz-mowa. Jednak nie ka¿da rozmowa posiada walor te-rapeutyczny. Bywaj¹ rozmowy, które nie tylko ¿e nielecz¹, ale zadaj¹ rany, prowadz¹ do nieporozumieñ,wzajemnych oskar¿eñ, a w koñcu do zerwania kon-taktu i pogr¹¿eniu siê stron w poczuciu w³asnejkrzywdy i samotno�ci. Byæ mo¿e znamy to nawet zw³asnego do�wiadczenia. St¹d te¿ tak wa¿ne jest py-tanie o istotê i warunki rozmowy, któr¹ nazwiemy roz-mow¹ terapeutyczn¹. Na czym polega rozmowa, któ-ra leczy?

Sygnalizuj¹c pewne istotne w tej sprawie kwestie,chcia³bym przede wszystkim zachêciæ czytelniczkii czytelników do samodzielnych poszukiwañ odpo-wiedzi na to pytanie, która z pewno�ci¹ bêdzie innaw zale¿no�ci od rodzaju sytuacji z jak¹ siê spotyka-my. Sugeruj¹c g³ówne kierunki odpowiedzi mo¿najednak przyj¹æ, ¿e rozmowa terapeutyczna w relacjipielêgniarka - pacjent powinna zmierzaæ do takich,szeroko zakrojonych celów jak:

n ³agodzenie negatywnych stanów emocjonalnychchorego,

n mobilizowanie jego si³ psychicznych,n zapobieganie urazom jatrogennym.

Cele te przy�wiecaj¹c prowadzonej z pacjentem roz-mowie nadaj¹ jej terapeutyczn¹ perspektywê, nie k³ó-c¹c siê wcale z dora�nymi celami konkretnego kontak-tu, polegaj¹cych np. na za³o¿eniu kroplówki, zaprowa-dzeniu pacjenta do gabinetu zabiegowego, zebraniu odniego wywiadu, dostarczeniu mu niezbêdnych wyja-�nieñ, przekazaniu zaleceñ, lub udzieleniu pewnych radczy wskazówek.

Dwa pierwsze cele ogólne rozmowy terapeutycz-nej, a wiêc ³agodzenie negatywnych emocji oraz psy-chiczne mobilizowanie psychiki chorego, mo¿liwejest do uzyskania zasadniczo dwoma drogami. Pierw-sz¹ z nich jest próba roz³adowania negatywnychuczuæ poprzez zachêcenie pacjenta by o nich opo-wiedzia³, czyli wyrazi³ w s³owach to co czuje, a dru-g¹ - próba wzbudzenia w nim pozytywnych emocji.W praktyce trudno orzec, która z tych dróg jest lep-sza, a rozmowa terapeutyczna stanowi zwykle jak¹�kombinacjê obu z nich.

Je�li chodzi o fragmenty rozmowy, w których sta-ramy siê poznaæ i roz³adowaæ negatywne uczucia pa-cjenta, nieocenionej pomocy dostarcza tzw. aktywnes³uchanie, czyli próba przebicia siê przez zewnêtrz-n¹ i powierzchown¹ warstwê kontaktu, po to aby do-trzeæ do tego co naprawdê drêczy pacjenta. Stosuje-my wówczas pytania i wypowiedzi, które zachêcaj¹rozmówcê aby siê nieco bardziej przed nami otwo-rzy³ i by³ w rozmowie z nami bardziej szczery i kon-kretny. Ze stosowanych w tym celu technik wymieniêtu tylko u�ci�lanie wypowiedzi pacjenta, ich parafra-zowanie oraz odzwierciedlanie jego uczuæ. S³ucha-j¹c w sposób aktywny zaczynamy lepiej zrozumieæpunkt widzenia pacjenta, jego problemy i lêki, a onczuj¹c, ¿e jest przez nas rozumiany ³atwiej pozbywasiê drêcz¹cych go napiêæ.

Czasem ju¿ samo okazanie zrozumienia dla tego copacjent czuje i do�wiadcza stanowi dla niego wystar-czaj¹co du¿¹ pomoc. Oto znalaz³ kogo�, kto zechcia³go wys³uchaæ, kto siê nim zainteresowa³, z kim móg³ siêpodzieliæ swoim zmartwieniem, kto sprawi³ ¿e choæprzez chwilê nie by³ sam.

Je�li chodzi o fragmenty rozmowy prowadz¹ce dowywo³ania pozytywnych stanów uczuciowych, to le-piej by zamiast zdawkowych pocieszeñ, dobrych na

ROZMOWA CZASEM WA¯NIEJSZA NI¯ LEK *

Marek MOTYKAUniwersytet Jagielloñski, Collegium Medium,Zak³ad Psychologii Zdrowia

23

ka¿d¹ okazjê, zawiera³y one uwagi, wyja�nienia orazargumenty dostosowane do charakteru indywidualnejsytuacji pacjenta i wzmacniaj¹ce go. Nasze zachowa-nie i wypowiedzi do których nale¿y tak¿e umiejêtneoperowanie trafnie dobranym ¿artem czy u�miechem,powinny budziæ takie pozytywne uczucia pacjenta, któ-re bêd¹ stymulowaæ procesy zdrowienia, do którychnale¿¹ np.: nadzieja, poczucie sensu, poczucie w³a-snej warto�ci, poczucie posiadania pewnego wp³ywuna sytuacjê i podejmowane w niej decyzje, poczuciezrozumienia, czy poczucie wsparcia. W konkretnejsytuacji kontaktu z pacjentem sami jednak musimy zde-cydowaæ jakim zachowaniem i jakimi s³owami bêdzie-my próbowali wywo³aæ te niezwykle po¿¹dane, pozy-tywne stany psychiczne. Tu równie¿, podobnie jakw przypadku próby roz³adowania negatywnych uczuæ,ogromn¹ pomoc¹ mo¿e s³u¿yæ aktywne s³uchanie.

Wbrew temu co pozornie mog³oby siê wydawaæ,pomoc psychiczna jako element codziennych kontak-tów pielêgniarki z pacjentami, nie wymaga ani wiel-kich nak³adów czasu, ani specjalnych warunków ze-wnêtrznych. Wymaga natomiast wra¿liwo�ci na pro-blemy drugiego cz³owieka, osobistej dojrza³o�ci orazrealistycznego zaufania do siebie i swych w³asnychmo¿liwo�ci. Wra¿liwo�æ na problemy i potrzeby pa-cjenta jest szczególnie wa¿na je�li chodzi o zapobie-ganie urazom jatrogennym, do których dochodzi zwy-kle wtedy kiedy jej zabraknie.

W�ród wa¿nych postaw osób nios¹cych skuteczn¹pomoc psychiczn¹ innym ludziom wymienia siê ponadtopostawê akceptacji, empatii i naturalno�ci. Tworz¹ onerazem ten szczególny klimat emocjonalny dobrego kon-taktu, który okre�lany bywa mianem tzw. relacji tera-peutycznej.

Powy¿sze uwagi o nieco teoretycznym charakterze,chcia³bym teraz zilustrowaæ kilkoma opisami rozmówprowadzonych przez pielêgniarki, w których da³o siê do-prowadziæ do terapeutycznego efektu.

We�my pierwsz¹ sytuacjê widzian¹ oczyma pie-lêgniarki anestezjologicznej, która tak o niej opowia-da. �Pracujê na sali operacyjnej oddzia³u ginekolo-giczno-po³o¿niczego. Pacjentka trafiaj¹c na salê ope-racyjn¹ widzi pielêgniarki przebrane w fartuchy, ma-ski i rêkawiczki, widoczne s¹ dla niej tylko oczy. Ko-munikacja werbalna jest minimalna, dotyczy suchejinformacji na temat tego co w danym momencie bê-dzie wykonywane przy niej jako przygotowanie doznieczulenia i operacji. Wykonujemy te czynno�ciszybko, nieraz mechanicznie, a ca³a uwaga skiero-wana jest na to by zrobiæ to dobrze, szybko i co naj-wa¿niejsze, ¿eby siê nie pomyliæ.

Zawsze staram siê, gdy ju¿ pacjentka le¿y taka bez-radna, zdana tylko na pielêgniarkê i lekarza, gestem,s³owem, podtrzymaæ j¹ choæ nieco na duchu. Parês³ów, ¿e obudzi siê po operacji i nie bêdzie z tym¿adnych problemów. Nie wymaga to z mojej stronyszczególnie du¿ego wysi³ku. S¹ to te¿ proste gesty,

jak przytrzymanie za rêkê, po³o¿enie r¹k na twarzypacjentki, ¿eby jej twarz nie dr¿a³a i ¿eby nie pojawi³siê grymas p³aczu, czy nawet mój u�miech widocznypoprzez wyraz moich oczu. Tak te¿ by³o z pacjentk¹Barbar¹ K., kobiet¹ w wieku 48 lat, która zosta³a za-kwalifikowana do zabiegu operacyjnego polegaj¹ce-go na usuniêciu macicy z przydatkami. Przygotowa-nia do operacji odbywa³y siê w sposób rutynowy. Pa-cjentka zosta³a pod³¹czona do aparatury medycznej,¿y³a by³a zabezpieczona i pod³¹czona zosta³a kro-plówka. Ja i moja kole¿anka instrumentariuszka, cze-ka³y�my na lekarzy. Chwilê rozmawia³am z pacjent-k¹, trzymaj¹c swoje rêce przy jej g³owie, mówi¹c ¿eza chwilê bêdzie spa³a i nic nie bêdzie czu³a, ¿adne-go bólu, a po skoñczonej operacji obudzimy j¹ jakz d³ugiego, spokojnego snu i ¿eby mia³a same pozy-tywne my�li. Po chwili na salê wszed³ anestezjologi rozpocz¹³ usypianie pacjentki, a zespól operacyjnyrozpocz¹³ zabieg. Operacja przebieg³a bez kompli-kacji, pacjentka zosta³a wybudzona i przekazana nasalê wybudzeñ pod opiekê pielêgniarki.

Po paru dniach, gdy pe³ni³am swój kolejny dy¿urdo pokoju socjalnego pielêgniarek z sali operacyjnejwesz³a kole¿anka i poprosi³a ¿ebym wysz³a na kory-tarz, bo jestem proszona przez jak¹� pacjentkê z od-dzia³u ginekologicznego. Pacjentka wymieni³a mojeimiê i nazwisko kole¿ance. By³o dla mnie wielkim zdzi-wieniem sk¹d ta osoba zna moje dane osobowe. Wy-sz³am lecz w g³owie mia³am chaotyczne my�li. Czy tojaka� skarga na mnie, ¿e co� �le zrobi³am, czy pope³-ni³am jaki� b³¹d?. Na korytarzu zobaczy³am pacjentkêw ró¿owym szlafroku, która u�miecha³a siê do mnie.W pierwszym momencie nie rozpozna³am jej, dopierokiedy przedstawi³a siê, wówczas skojarzy³am sobienazwisko i jaka to by³a operacja. Obok pacjentki sta³am³oda dziewczyna w wieku 17 - 18 lat i równie¿ u�mie-cha³a siê do mnie. Moje zaskoczenie by³o dla nichwidoczne, bo pierwsze s³owa jakie ta m³oda panna domnie powiedzia³a, to ¿ebym siê nie denerwowa³a, boone przysz³y mi podziêkowaæ za dobr¹ opiekê pod-czas operacji. Pani Barbara powiedzia³a, ¿e te kilkas³ów otuchy i ciep³y gest jaki jej okaza³am - by³ jakbalsam na jej rozdart¹ duszê-. Opowiedzia³a w kilkuzdaniach co prze¿ywa³a przed t¹ operacj¹, jak by³aprzygnêbiona i jak nie umia³a sobie z tym poradziæ,chocia¿ personel oddzia³u i rodzina bardzo starali siêj¹ pocieszyæ. Powiedzia³a, ¿e dla niej najwiêkszymprze¿yciem tego dnia by³o po³o¿enie siê na stole ope-racyjnym i to, ¿e j¹ jeszcze do tego sto³u przymoco-wa³am. W tym jednym momencie chcia³a wrêcz uciecz sali. Trwa³o to dla niej d³ugi czas, chocia¿ dla nasby³ to tylko u³amek sekundy, i wtedy dotar³ do niej mójg³os. Moje s³owa, ¿e siê obudzi, a wcze�niej bêdziemia³a dobre sny, co jako� z³agodzi³o jej strach. Najmi-lej jednak wspomina mój gest, kiedy po³o¿y³am swojerêce na jej twarzy i czule j¹ pog³aska³am. Gest ten spo-wodowa³, ¿e uspokoi³a siê wewnêtrznie i uwierzy³a,

24

choroby mog³o byæ wywo³ane sytuacj¹ stresow¹ naskutek �mierci ojca i ¿e po kilku dializach jej stanmo¿e siê tak dalece poprawiæ, ¿e nie bêdzie ich ju¿wiêcej potrzebowa³a. Powiedzia³a te¿: �Nie pozwo-limy ci umrzeæ, bo to zabi³oby Twoj¹ i tak ju¿ do�æzrozpaczon¹ matkê!� To zdanie zawa¿y³o na decyzjidziewczyny. Zgodzi³a siê na dializê - i zosta³a wy-rwana �mierci, za co pó�niej bardzo dziêkowa³a pie-lêgniarce wraz z matk¹. Pó�niej wesz³a w programhemodializ ci¹g³ych, mia³a wykonany, udany prze-szczep nerki i ¿yje do dzi��.

Trzy ró¿ne sytuacje i trzy ró¿ne rozmowy, które jakwidaæ zdzia³a³y bardzo wiele. Ich efektem by³ spadeknegatywnych uczuæ u osób wspomaganych i wytwo-rzenie pozytywnego nastawienia psychicznego, co jestniezwykle wa¿ne bez wzglêdu na to jaka jest choroba,jaki charakter ma leczenie i ile lat ma pacjent. Ka¿daz tych rozmów zwiêksza³a poczucie bezpieczeñstwau pacjenta i bardzo delikatnie dotyka³a jego nadziei.Nie przeszkadza³o, ¿e ka¿da z nich by³a inna. Pierw-sza by³a krótka i przebiega³a w du¿ej mierze bez s³ów.Wa¿niejszy by³ dotyk i przekonuj¹ce dla pacjentki za-pewnienie, ¿e mo¿e bezpiecznie pogr¹¿yæ siê w sen.Druga, to praktycznie jedno zdanie, które stworzy³ow umy�le ch³opca bardzo potrzebny mu obraz tego,¿e przera¿aj¹ce go rozstanie, wcale nie musi byæ osta-teczne, a co wiêcej, ¿e wci¹¿ mo¿e on liczyæ na spraw-dzonych przyjació³, których opuszcza jedynie na chwi-lê. Trzecia by³a nieco d³u¿sza i przede wszystkim po-lega³a na wys³uchaniu pacjentki, zag³êbieniu siê w pro-blem widziany jej oczyma. Nie zrobi³ lekarz i dlategopomimo s³usznych argumentów i autorytetu jakim dys-ponowa³, jego uwagi nie odnios³y po¿¹danego skutku,a zrobi³a to pielêgniarka i dlatego odnios³a sukces.

Chcia³bym na koniec podkre�liæ jak bardzo wa¿-ne jest dostrojenie siê do �wiata wewnêtrznych prze-¿yæ pacjenta. Naprawdê spotkaæ siê z drug¹ osob¹mo¿na tylko w jej �wiecie, a to wymaga by staraæ siêten �wiat poznaæ i by chcieæ go zrozumieæ. Dopierowtedy mo¿na podj¹æ próby wprowadzenia rozmów-cy z powrotem do naszego �wiata i liczyæ na to, ¿eotworzy siê on na nasze argumenty. Empatia i zwi¹-zana z ni¹ trudna sztuka aktywnego s³uchania to pod-stawa terapeutycznego kontaktu. Wszyscy, którzychcemy skutecznie pomagaæ innym i pielêgnowaæ nietylko ich cia³a ale i dusze, wci¹¿ od nowa, w ka¿dejz tysi¹ca nowych sytuacji musimy uczyæ siê tej sztu-ki. Jest to z pewno�ci¹ powa¿na trudno�æ wpisanaw zawody zwi¹zane z pomaganiem, takie jak np. za-wód pielêgniarki czy po³o¿nej, ale tak¿e fascynuj¹cewyzwanie, które w razie spe³nienia dostarcza ogrom-nej satysfakcji, czego ¿yczê czytelniczkom i czytelni-kom w ¿yciu jak najwiêcej.

¿e rzeczywi�cie siê obudzi po operacji i wróci do domu,swoich dzieci i mê¿a�.

Inna sytuacja dotycz¹ca tym razem ma³ego pacjen-ta w kryzysowym momencie choroby i trudnych, zwi¹-zanej z tym sytuacji. �By³ to ch³opiec o�mioletni z cho-rob¹ nowotworow¹ oraz skolioz¹. Rodzice uwa¿ali zanajistotniejszy problem leczenie rehabilitacyjne sko-liozy. W trakcie pobytu na oddziale rehabilitacji ru-chowej, nast¹pi³o znaczne pogorszenie stanu ogólne-go. Zaistnia³a bezwzglêdna konieczno�æ przewiezie-nia dziecka na oddzia³ onkologiczny. Informacjê o prze-niesieniu do innego szpitala, dziecko otrzyma³o odmatki i zareagowa³o krzykiem i p³aczem: �Ja tamumrê!�; �Ju¿ nigdy tu nie wrócê!� Pielêgniarka, poda-j¹c lek uspokajaj¹cy zapyta³a bardzo spokojnym g³o-sem: - To kiedy mamy oczekiwaæ twojego powrotu pobadaniach? My�lê, ¿e nie bêdziemy pakowaæ twoichksi¹¿ek i wszystkich ubrañ na te kilka dni. £ó¿ko rów-nie¿ bêdzie na ciebie czeka³o.- Ch³opiec patrzy³ z nie-dowierzaniem, rozgl¹da³ siê po sali i zacz¹³ pytaæ: - Na-prawdê bêdzie czeka³o?..-� Widz¹c nasz¹ pewno�æi potwierdzenie maluj¹ce siê na twarzach, uspokoi³ siêi z przekonaniem, ¿e bêdzie ¿y³ i do nas powróci, wy-jecha³ z oddzia³u. Zmar³ cztery dni pó�niej w CentrumZdrowia Dziecka w Warszawie. Uwa¿am, ¿e najwa¿-niejsze by³o wtedy wesprzeæ go w nadziei, ¿e wszyst-ko jeszcze przed nim, skoro na oddziale rehabilitacyj-nym czeka na niego wszystko to co zostawi³ i nikt niema zamiaru tego likwidowaæ. Otrzyma³ w ten sposóbdu¿o poczucia bezpieczeñstwa�.

I jeszcze jeden przyk³ad: �Pewnego dnia, w go-dzinach popo³udniowych na izbê przyjêæ przywiezio-no m³od¹, osiemnastoletni¹ dziewczynê. Wysoki po-ziom mocznika, potasu, wymioty. Jej stan wskazywa³na zagro¿enie ¿ycia. Lekarz dy¿urny zdecydowa³, ¿enale¿y pod³¹czyæ dializê otrzewnow¹, o czym poin-formowa³ chor¹. Pacjentka kategorycznie odmówi³ai nie podpisa³a zgody. Lekarz t³umaczy³, przekonywa³,prosi³, ale bezskutecznie. Na pytanie dlaczego niechce siê poddaæ zabiegowi pomimo t³umaczeñ o ko-nieczno�ci i konsekwencjach nie wykonania dializy,nie odpowiada³a. Twierdzi³a jedynie, ¿e nie decydu-je siê ze wzglêdów osobistych. Wtedy pielêgniarka,osoba z wieloletnim sta¿em pielêgniarskim podesz³ado chorej i pocz¹tkowo bardzo delikatnie, aby jej niezraziæ do siebie, zaczê³a rozmowê. Dowiedzia³a siê,¿e chora jest córk¹ pacjenta, który miesi¹c temu umar³w naszym szpitalu z powodu mocznicy, ¿e bardzo boisiê �mierci, ale równocze�nie nie chce siê zgodziæ nadora�n¹ pomoc jak¹ w latach siedemdziesi¹tych (z te-go okresu pochodzi opis) by³o za³o¿enie ostrej diali-zy otrzewnowej. Skoro ma umrzeæ - mówi³a - woliaby to by³o wcze�niej i bez dodatkowego bólu. Pielê-gniarka wyt³umaczy³a jej, ¿e tak nag³e zaostrzenie jej

_______________________________* Tekst opracowania jest nieznacznie zmienion¹ wersj¹ wyst¹pienia jakie mia³o miejsce na spotkaniu zorganizowanym przez

Ma³opolsk¹ Okrêgow¹ Izbê Pielêgniarek i Po³o¿nych z okazji Miêdzynarodowego Dnia Pielêgniarki i Po³o¿nej. Kraków, 2005.

25

POZNAJMY SIÊ

Samodzielny Publiczny SpecjalistycznySzpital Chorób P³uc w Zakopanem

Helena BRZOZOWSKAPrze³o¿ona Pielêgniarek

Zakopane od przesz³o 100 lat znane jest jako górskamiejscowo�æ o wielofunkcyjnych walorach. Przybywaj¹tu ludzie po to by zachwyciæ siê piêknem górskiego krajo-brazu, uprawiaæ turystykê i sporty zimowe, odpoczywaæ,leczyæ siê (Zakopane bez Tatr nie by³oby Zakopanem).Drugi czynnik wyró¿niaj¹cy Zakopane to charakter jegomieszkañców, stara tradycyjna kultura góralska kultywo-wana pieczo³owicie przez miejscow¹ ludno�æ, która zafa-scynowa³a przybyszów z zewn¹trz. Jeszcze w drugiej po-³owie ubieg³ego wieku Zakopane by³o niewielk¹, zapad³¹wsi¹ góralsk¹ malowniczo po³o¿on¹ u stóp Tatr. G³ów-nym odkrywc¹ i propagatorem Zakopanego jako uzdro-wiska sta³ siê Tytus Cha³ubiñski - lekarz z Warszawy, któryszybko zorientowa³ siê czym ta wie� dla Polski staæ siêmo¿e i powinna. Dziêki staraniu Cha³ubiñskiego Zakopa-ne uzyska³o status Stacji Klimatycznej w 1895 r. Z biegiemczasu sta³o siê modnym uzdrowiskiem, w którym na pierw-szy plan wysunê³a siê walka z gru�lic¹ - epidemi¹ XIX w.

Obserwacje Cha³ubiñskiego a przede wszystkim badaniaklimatyczne rozpowszechni³y dobroczynne skutki dzia³aniazakopiañskiego powietrza. Zakopane pozostaj¹c ci¹gle jesz-cze wsi¹ ale uznan¹ ju¿ za uzdrowisko coraz bardziej rozbu-dowywa³o siê a powstaj¹ce sanatoria dla chorych na gru�licêwp³ynê³y wkrótce na powstanie tu uzdrowiska z wyra�nymwskazaniem do leczenia p³uc. Ta opinia powsta³a z koñcemXIX w. a przetrwa³a do koñca II Wojny �wiatowej.

Pocz¹tek XX w. zaznacza siê dla Zakopanego bujnymrozwojem sanatoriów i domów zdrowia dla chorych na gru�-licê. Rola sanatorium sprowadza siê tak¿e do gromadzeniachorych szczególnie niebezpiecznych dla otoczenia. Takpowstaje sanatorium �Odrodzenie�, które mie�ci 144 ³ó¿ka.Budynek ten przeznaczony by³ przede wszystkim dla m³o-dzie¿y szkó³ �rednich i wy¿szych, m³odzie¿y bez zawodu,nauczycieli i rzemie�lników. My�l¹ przewodni¹ ludzi two-rz¹cych �Odrodzenie� by³o leczenie m³odzie¿y niezamo¿-nej wszystkich stanów i zawodów dotkniêtych chorob¹ p³uc.Sanatorium �Odrodzenie� powstaje dziêki Towarzystwu Do-mów Zdrowia Polskiej M³odzie¿y Katolickiej �Odrodzenie�,którego to dzia³alno�æ przypada na lata 1912 - 1947 r.

W 1927 roku �Odrodzenie� przystêpuje do budowynowego gmachu. O pomoc w budowie apeluje Ksi¹¿êMetropolita Krakowski Adam Stefan Sapieha. Swoje po-parcie okaza³ tak¿e Prymas Polski August Hlond.

Uznanie dla Towarzystwa okaza³ równie¿ Prezydent Rze-czypospolitej Ignacy Mo�cicki. W nowym budynku funkcjêdyrektora pe³ni³ dr. Edward £otocki, a po nim dyrektoremzostaje dr Olgierd Soko³owski. Dzia³alno�æ dr. Soko³owskie-go zosta³a przerwana wybuchem II Wojny �wiatowej.

W 1948 r. �Odrodzenie� otworzy³o now¹ Kartê Hi-storii Zakopanego oraz Kartê Chirurgii Klatki Piersiowej.W ten sposób stosowane w Zakopanem leczenie sanato-ryjne chorych na gru�licê dr Wit Rzepecki uzupe³ni³ w no-woczesne leczenie chirurgiczne.

W 1948 r. w tutejszym szpitalu dokonano pierwszejlobectomi w gru�licy p³uc.

W 1954 r. dr Wit Rzepecki uzyskuje tytu³ Profesorai tworzy Klinikê Torakochirurgiczn¹ w Zakopanem.

W 1958 r. organizuje pierwsz¹ w Polsce KonferencjêFizjochirurgiczn¹ w Zakopanem z udzia³em 200 lekarzyz ca³ej Polski.

W tym tez roku Szpital otrzymuje imiê: dr. OlgierdaSoko³owskiego.

Prof. Wit Rzepecki by³ tak¿e pierwszym polskim tora-kochirurgiem, który wykona³ resekcji p³uca ze wskazañ¿yciowym.

Dzia³alno�æ Pana Profesora trwa³a do 1979 r. Od 1980r. Zak³ad nie spe³nia³ wymogów Kliniki i w tej sytuacji najego bazie powsta³ Wojewódzki Specjalistyczny SzpitalChorób P³uc.

W 1998 r. Szpital Chorób P³uc w Zakopanem sta³ siêsamodzieln¹ jednostk¹ nosz¹c do chwili obecnej nazwêSamodzielny Publiczny Specjalistyczny Szpital Chorób P³uc.

Szpital obecnie posiada 127 ³ó¿ek.W strukturê organizacyjn¹ Szpitala wchodz¹:n Oddzia³ Torakochirurgii,n Oddzia³ Pulmonologiczny,n Sale operacyjne - 2,n Poradnia Pulmonologiczna,n Poradnia Torakochirurgiczna,

Samodzielny Publiczny SpecjalistycznySzpital Chorób P³uc w Zakopanem

26

n Sala Bronchoskopowa,n Pracownia RTG,n Pracownia Histopatologiczna,n Laboratorium.

Dyrektorem Szpitala jest dr n. med. Marcin Zieliñskijest on równie¿ ordynatorem Oddzia³u Torakochirurgicz-nego obejmuj¹cego 2 piêtra o ³¹cznej liczbie 69 ³ó¿ek.

Ordynatorem Oddzia³u Pulmonologicznego równie¿obejmuj¹cego 2 piêtra o ³¹cznej liczbie ³ó¿ek 58 jest lek.med. Ewa £¹czyñska - Kozerska.

Na Oddziale Torakochirurgii pracuje 35 pielêgniarek,funkcjê Oddzia³owej pe³ni Aleksandra Doege.

Na Oddziale Pulmonologii pracuje 14 pielêgniarek,funkcjê Oddzia³owej pe³ni El¿bieta Szklarczyk.

Na sali operacyjnej pracuj¹ 4 instrumentariuszki oraz3 pielêgniarki anestezjologiczne, funkcjê Oddzia³owejpe³ni Bo¿ena Ko³odziejczyk.

Od 1 stycznia 2006 roku w Szpitalu funkcjonowa³bêdzie Oddzia³ Anestezjologii i Intensywnej Terapii, któ-ry bêdzie mie�ci³ 11 ³ó¿ek.

Zarówno lekarze, jak równie¿ pielêgniarki ca³y czaspodnosz¹ swoje kwalifikacje zawodowe. Obecnie dwiepielêgniarki studiuj¹ na Uniwersytecie Jagielloñskim, naWydziale Ochrony Zdrowia Collegium Medicum, dwiepielêgniarki kontynuuj¹ studia licencjackie w Wy¿szejSzkole Zawodowej w Nowym Targu. W chwili obecnejpiêæ pielêgniarek robi kurs kwalifikacyjny z anestezjolo-gii i intensywnej terapii, 60 pielêgniarek oczekuje na szko-lenie dotycz¹ce pobierania krwi, przetaczania oraz upu-stu krwi zgodnie z rozporz¹dzeniem Ministra Zdrowiaz 23 lutego 2005 r., 30 pielêgniarek oczekuje na kurs do-kszta³caj¹cy - �zaka¿enia szpitalne�.

Od 1995 r. dzia³a w Szpitalu Fundacja Pomocy Trans-plantologii, której celem jest pomoc finansowa dla Szpi-tala. Fundacja jest organizacj¹ �non profit� gdzie wszy-scy tzn. Rada Fundacji, Zarz¹d Fundacji i obs³uga ksiê-gowo - administracyjna wykonuj¹ pracê spo³ecznie.

W Zarz¹dzie Fundacji pracuje Prze³o¿ona Pielêgnia-rek Helena Brzozowska, która zorganizowa³a aukcjê dzie³sztuki, z której to Fundacja zarobi³a 15 tys. z³. Pieni¹dzete przeznaczono na zakup sprzêtu medycznego.

W Teatrze Witkacego odby³y siê 2 imprezy, z którychdochód w kwocie 20 tys. z³ równie¿ przeznaczono nazakup drobnego sprzêtu medycznego.

Przez Fundacjê zosta³y zainicjowane coroczne sym-pozja naukowe pulmonologiczne i torakochirurgicz-ne, w których uczestnicz¹ konsultanci krajowi oraz wo-jewódzcy w dziedzinie torakochirurgii i pulmonologiioraz lekarze zainteresowani nowoczesnymi metodamileczenia chorób p³uc oraz klatki piersiowej z terenuca³ej Polski.

Nadal odbywa siê jedyny w kraju kurs chirurgicznegoleczenia urazów klatki piersiowej oraz ropnia op³ucnejorganizowany dwa razy w roku dla lekarzy z ca³ej Polski.

I SESJA:

�Kliniczne i pielêgnacyjne problemy leczenia odle¿yn�- przewodnicz¹cy sesji dr n. biol. Gra¿yna Kruk-Kupiec,

dr n. med. Rafa³ Stojko.

Wnioski wynikaj¹ce z przedstawianych na sesji refe-ratów s¹ nastêpuj¹ce:

■ wystêpowanie odle¿yn jest wska�nikiem poziomuleczenia i pielêgnacji;

■ brak standardu zapobiegania odle¿ynom w placów-ce prowadzi do obni¿enia jako�ci �wiadczonejopieki;

■ prowadzenie w placówce profesjonalnej- tj. zgod-nej z zaleceniami konsultanta - profilaktyki odle¿ynpowoduje poprawê jako�ci ¿ycia chorych i zmniej-szenie kosztów leczenia i opieki nad chorym;

TORUÑSKIE DNI OPIEKI D£UGOTERMINOWEJ

Maria SKO£UBA

Coroczne wrze�niowe Toruñskie Dni Opieki D³ugoter-minowej ju¿ na sta³e wpisa³y siê w kalendarz wa¿nychwydarzeñ w europejskiej opiece d³ugoterminowej.Ubieg³oroczne I Ogólnopolskie Sympozjum Profilak-tyki, Edukacji i Leczenia Ran Przewlek³ych przebieg³ow czterech sesjach.

Sala operacyjna

27

■ koncepcja wilgotnego gojenia ran jest nowym stan-dardem ich leczenia;

■ Apiterapeutyki IV generacji mog¹ skutecznie leczyætrudnogoj¹ce siê rany.

II SESJA:

�Kliniczne i pielêgnacyjne problemyleczenia owrzodzeñ ¿ylnych�

- przewodnicz¹cy sesji: dr n. med. Maria Szewczyk, prof. Arkadiusz Jawieñ.

Wnioski przedstawione na sesji s¹ nastêpuj¹ce:■ konieczno�æ powo³ania Centrów Leczenia

Owrzodzeñ w ca³ej Polsce, poniewa¿ ¿ylneowrzodzenie podudzi stanowi jeden z najpowa¿-niejszych problemów terapeutyczno-ekonomicz-nych w medycynie. U ponad po³owy leczonychpacjentów choroba trwa 10 lat i ma wielokrotnenawroty;

■ powo³anie Centrów wymaga zaanga¿owania wieludyscyplin zarówno z dziedziny medycyny i pielê-gniarstwa oraz chorego i jego rodziny;

■ opracowanie wytycznych podstawowej terapii le-czenia owrzodzeñ. Przyk³ad realizowanego progra-mu w Katedrze i Klinice Chirurgii Ogólnej AMw Bydgoszczy:- kompresjoterapia dwu i czterowarstwowa-tzw �z³o-

ty standard�;- masa¿ pneumatyczny w przypadku obrzêków,- opracowanie rany;- stosowanie opatrunków zapewniaj¹cych wilgotne

�rodowisko gojenia ran /w sytuacjach uzasadnio-nych antybiotykoterapia/,

- aktywno�æ chorego i æwiczenia fizyczne,- pielêgnacja i higiena koñczyny /pedantyczna pie-

lêgnacja skóry/,- edukacja chorego,- stosowanie leków przeciwbólowych, flebotropo-

wych, reologicznie czynnych,- redukcja nadwagi uzupe³nienie niedoborów, dieta

wysokobia³kowa.■ wprowadzenie w/w wytycznych przyczyni³o siê do

wyleczenia rany i/lub zapewnienia poprawy jako�ciopieki nad chorym,

■ wprowadzenie edukacji szkoleñ dla pielêgniarek,■ wykorzystanie ogromnego potencja³u dzia³ania

pielêgniarek w opiece nad chorymi z owrzodze-niami goleni,

■ standardem w postêpowaniu fizjoterapeutycz-nym przy owrzodzeniach podudzi jest ³¹czeniemanualnego drena¿u limfatycznego, kompresji,æwiczeñ leczniczych i pedantycznej pielêgnacjiskóry.

III SESJA:

� Kliniczne i pielêgnacyjne problemyleczenia zmian skórnych wokó³ stomii�

Wnioski z tej sesji s¹ nastêpuj¹ce:■ opieka nad chorym ze stomi¹ rozpoczyna siê w chwi-

li podjêcia decyzji o operacji, która mo¿e byæ zwi¹-zana z wy³onieniem stomii przez zespó³ z³o¿onyz lekarza operuj¹cego, pielêgniarki stomijnej, przyczynnym udziale chorego równie¿ psychologa, wo-lontariusza i wybranego cz³onka rodziny chorego.

■ wp³yw na gojenie rany i zapobieganie powik³aniomskórnym ma:- technika operacyjna,- stan ogólny chorego, stan od¿ywienia,- dobre zaopatrzenie w sprzêt stomijny,- edukacja chorego w zakresie rozwi¹zywania trud-

nych sytuacji,- przestrzeganie zasad pielêgnacji stomiii higieny cia³a.

■ bezwzglêdna konieczno�æ indywidualizacji organi-zowania opieki nad chorym ze stomi¹.

IV SESJA:

�Edukacyjny wymiar profilaktyki�

Wnioski z sesji s¹ nastêpuj¹ce:■ w Polsce brakuje podrêczników i programów wspo-

magaj¹cych edukacjê rodzin opiekuj¹cych siê cho-rymi w warunkach domowych,

■ z uwagi na systematyczny wzrost procesu starzeniasiê spo³eczeñstwa konieczny jest rozwój edukacjigerontologicznej,

■ edukacja jest �rodkiem doskonalenia jako�ci ¿ycia,■ edukowanie jest istotn¹ form¹ opieki i stanowi jed-

n¹ z funkcji pielêgnowania,■ prowadzenie edukacji i profilaktyki wp³ywa na za-

pobieganie powik³aniom oraz obni¿a koszty opiekii terapii chorych w starszym wieku.

Tegoroczne Toruñskie Dni Opieki D³ugotermino-wej trwa³y w dniach 18-22.09 W ich ramach prze-prowadzono:m akcjê edukacyjn¹ dla mieszkañców Torunia pod ha-

s³em: �Do¿yjmy w zdrowiu pó�nej staro�ci�,m VIII Miêdzynarodow¹ Konferencjê Opieki D³ugo-

terminowej - �Kierunki rozwoju rynku us³ug me-dycznych dla osób w podesz³ym wieku� przebie-gaj¹ca w 6 sesjach,

m II Miêdzynarodowe Sympozjum Rehabilitacjiw Opiece D³ugoterminowej.

Spotkania Toruñskie umo¿liwiaj¹ przep³yw wiedzy,wymianê do�wiadczeñ, pogl¹dów i wp³ywaj¹ na rozwójopieki d³ugoterminowej.

28

Chcê zwróciæ uwagê na kilka faktów my�lê cennych dlakole¿anek pielêgniarek staraj¹cych siê o pracê zagranic¹.Trzeba sobie u�wiadomiæ, ¿e s³owo �business� dla pielê-gniarek kszta³conych w czasach PRL, by³o u¿ywane w in-nych dziedzinach ¿ycia np. handlu, ale nie dotyczy³o pielê-gniarek. Teraz nasze pañstwo te¿ skutecznie stara siê pielê-gniarkom wybiæ to s³owo z g³ów. Mamy ten komfort, ¿epraca na nas czeka, tylko czy wiemy na czym ten �bussi-nes� polega? Ja najpierw sprawdzi³am to w Chicago. Agen-cji oferuj¹cych pracê opiekunom jest tam bardzo du¿o. Wy-starczy otworzyæ ksi¹¿kê telefoniczn¹ - �Informator Polo-nijny� w jêzyku polskim i dzwonimy. Schemat jest jedenwe wszystkich agencjach. Pan lub pani odbiera telefon mówipo angielsku, ale prawie w ka¿dej agencji mówi siê po pol-sku. Ju¿ przez telefon przeprowadzana jest rozmowa w jê-zyku angielskim w celu sprawdzenia jego poziomu. Na-stêpnie je�li agencja jest zainteresowana i ma akurat ofertêktór¹ musi szybko zrealizowaæ to zaprasza z dokumentamiw celu wype³nienia aplikacji zg³oszeniowej na podany ad-res. Nie interesuje ich czy jeste� legalnie w USA i masz po-zwolenie na pracê. Natomiast je�li stawka oferowana zapracê jest zbyt niska i nie odpowiada Ci to natychmiastzmienia siê nastawienie pani z agencji i ju¿ twój jêzyk jestna niewysokim poziomie a przed chwil¹ by³ piêkny BritishEnglish. To nie wszystko, bo tylko zaledwie kilka agencjinie pobiera op³at za za³atwienie pracy. Zwykle op³ata todwie lub trzy twoje tygodniówki, p³atne po 2-3 tygodniachlub na wstêpie. Tygodniówka to �rednio od 650 do 750 do-larów przy pracy na (live in) - z zamieszkaniem tzn. 7 dni wtygodniu. Teraz 700X 2 = 1400 dol. Ty jako pielêgniarkawiesz, ¿e pacjent mo¿e np. trafiæ do szpitala lub niestetyumrze w krótkim czasie bo stan jego jest taki a nie inny, a na(interview) rozmowie z rodzin¹ pacjenta i samym pacjen-tem nie przeczytasz rozpoznañ lekarskich bo nikt ich nie

pokazuje tylko sprawdzaj¹ Ciebie, Twój poziom komuni-kacji. Musisz siê spodobaæ rodzinie, pacjentce lub pacjen-towi i byæ fachowa. Je�li rodzina Ciê wybierze to agentkapodpisuje z nimi umowê a pó�niej z Tob¹ - (umowa jestnajczê�ciej w jêzyku angielskim). Masz zabronione przezagencjê rozmowy z rodzin¹ na temat op³at pobieranych odCiebie przez agencje, bo rodzina p³aci te¿ tyle albo wiêcej.Gdybym teraz zadzwoni³a z Polski lub z USA i zapyta³aw ka¿dej z tych agencji czy pobieraj¹ op³aty to powiedzieliby, ¿e nie bo tego dowiadujesz siê przy wype³nianiu aplika-cji na miejscu i ju¿ wiadomo jakie to jest legalne. Zwyklepo rozpoczêciu pracy i zap³aceniu nale¿no�ci, agencja siêTob¹ nie interesuje, sama musisz za³atwiaæ sobie zastêp-stwa je�li potrzebujesz wolny dzieñ a najwiêkszy problemjest gdy chcesz z pracy zrezygnowaæ przed op³aceniem�haraczu� agencji. Wyja�niam, ¿e od prawników dowiady-wa³am siê w sprawie tych op³at, umów itd. Agencja mo¿epobieraæ op³aty od pracowników je�li ma zezwolenie z De-partamentu Pracy, które jest odp³atne i po przebyciu pew-nych kursów, ale je�li nawet je posiada to nie chodzi tu o tejwysoko�ci op³aty. Widzia³am du¿o oszukanych ludzi w Chi-cago, ale muszê przyznaæ, ¿e to byli w wiêkszo�ci zdespe-rowani i trzeba przyznaæ naiwni nasi rodacy, nie znaj¹cyjêzyka angielskiego w pi�mie, przebywaj¹cy w USA kilkalat i nie maj¹cy czêsto z czym wróciæ do Polski. Najczê�ciejjednak agencje te nie posiadaj¹ takich zezwoleñ. Najlepiejwiêc znale�æ pracê w agencji, która nie pobiera op³at zaza³atwienie pracy a takich jest jak na lekarstwo. Te agencjemaj¹ lepiej p³atne oferty pracy, oferuj¹ np. stawkê 100 dol.dziennie i wiêcej, dla opiekuna, ale rodzina np. p³aci agen-cji 150 dol. dziennie za Twoj¹ pracê. Teraz te 50 dol. prze-licz np. przez 60 dni przepracowanych przez Ciebie tj. 1500dol. dla agencji, ale to jest uczciwe bo Ty zarabiasz, maszdobr¹ pracê a agencja za³atwia Ci zastêpstwa na wolne dni,chwal¹ Ciê, masz komfort, dobre warunki pracy. Reszta za-le¿y od Twojej pracy z pacjentem, bo zawsze mo¿esz mieæszczê�cie trafiæ na rodzinê, która przyjmie Ciê do siebie jaksiostrê i bêd¹ bardzo wdziêczni za profesjonaln¹ opiekê nadich matk¹ lub ojcem. Pierwsze pytanie jakie ka¿dy zadajew USA to - jak d³ugo jeste� w USA? i to jest fundamentalne,bo je�li krótko tzn. do 1 roku to jeste� �super� oczywi�ciedla tzw. naci¹gaczy. Mo¿na Ciê oszukaæ, na niczym siê nieznasz, nie ma takiej instytucji, która Ciê chroni, no i ³atwoCiê zastraszyæ, choæ w USA gro�by i straszenie jest karane.Nie twierdzê oczywi�cie, ¿e ka¿dego spotykaj¹ tam tylkoprzejawy nieuczciwo�ci, ale chcia³am mocniej zaakcento-waæ to, na co my pielêgniarki na co dzieñ zarabiaj¹ce w Pol-sce marne grosze, musimy zwróciæ uwagê. W³a�nie w USA

cd. Praca w USA - Twój wybór

Izabela ZAJDA

Od mojego powrotu z amerykañskiego tzw. �Raju�minê³o 3 miesi¹ce a moje wspomnienia s¹ bardziejobiektywne. Ju¿ na wstêpie chcê zaznaczyæ, ¿e opi-sujê tylko prawdziwe zdarzenia, które sama prze¿y-³am lub by³am ich �wiadkiem. Spotykam siê czêstoz pytaniami: dlaczego nie zosta³am w USA i nie no-stryfikowa³am tam dyplomu? Najczê�ciej zadaj¹ jeludzie nie zwi¹zani tak naprawdê ze �rodowiskiemmedycznym. Poniewa¿ ten artyku³ wed³ug wcze�niej-szej zapowiedzi bêdzie dotyczy³ agencji oferuj¹cychpracê dla pielêgniarek i opiekunów w USA, a kon-kretnie w Chicago.

29

jak chyba nigdzie w Europie mo¿na zobaczyæ dwie stronys³owa �business�. Mo¿e kto� powiedzieæ, przecie¿ s¹ s¹dygdzie mo¿na dochodziæ swego, ale to te¿ kosztuje pieni¹-dze i wcale niema³e, bo która z nas zna jêzyk prawniczyangielski? Je�li nie to pozostaje wynajêcie adwokata, a onnie pracuje za dziêkujê. By³am tam 5 miesiêcy mia³am kon-takt z biurem wspó³pracuj¹cym z wieloma adwokatami.Mia³o ono w za³o¿eniach odp³atn¹ pomoc dla Polaków miê-dzy innymi w za³atwianiu formalno�ci np. przed³u¿anie wizy,odzyskiwanie niewyp³aconych pieniêdzy przez pracodaw-ców, sk³adanie wniosków o numer identyfikacji podatko-wej, sprawy zwi¹zane z odszkodowaniami po wypadkachw pracy oraz wiele innych. Oczywi�cie wszystko to peten-tów kosztowa³o du¿o pieniêdzy, spraw by³o bardzo wielea najwiêcej tych nie za³atwionych.

Dla porównania, w Europie, po�rednictwo pracy jest dlapracownika nieodp³atne. W po³owie pa�dziernika odwie-dzi³am w dwóch punktach w Krakowie Targi Pracy, gdzieoferowano pracê w wielu krajach europejskich w ró¿nychzawodach. Oczywi�cie du¿o ofert by³o dla pielêgniarek.Wcze�niej dzwoni³am do wielu agencji po�rednictwa pracyw celach informacyjnych. Muszê stwierdziæ, ¿e znalaz³amtylko dwie agencje tak naprawdê znaj¹ce nasze obecne mo¿-liwo�ci po wej�ciu do Unii. Potrafi³y mi wyja�niæ dok³adniei ze znajomo�ci¹ tematu, jakie warunki muszê spe³niaæ dopracy jako pielêgniarka np. w Anglii, jak przebiega rejestra-cja potrzebna do uzyskania prawa wykonywania zawoduna terytorium danego kraju. Do tej rejestracji znajomo�æ jê-zyka np. w Anglii nie jest potrzebna, bo przecie¿ mo¿e namw tym pomagaæ agencja lub kto� kto zna jêzyk, natomiastdla samego pracodawcy ju¿ ma to znaczenie.

By³y tam niestety agencje, oferuj¹ce za³atwienie formal-no�ci zwi¹zanych z wyjazdem, opiekê t³umacza, gwarantuj¹na pi�mie, w umowie najni¿sz¹ stawkê godzinow¹ np. w An-glii tj. 5.25 funta, ale ju¿ tylko ustnie gwarantuj¹, ¿e praco-dawca na miejscu zaoferuje du¿o wy¿sz¹ stawkê. Najpierwjednak nale¿y z agencj¹ w Polsce podpisaæ umowê, oczywi-�cie po z³o¿eniu stosownych dokumentów i po znalezieniuprzez nich pracodawcy, op³ata to tylko 800-900 z³ i to nie zapo�rednictwo pracy, ale za ich opiekê tj. t³umacza, osobêodbieraj¹c¹ nas z lotniska i inne koszty poniesione przez agen-cjê. Na moje pytanie czy pracodawca przeprowadzi ze mn¹rozmowê w jêzyku angielskim, bo przecie¿ mogê w CV na-pisaæ, ¿e znam wspaniale jêzyk a nic nie umieæ, pani odpo-wiedzia³a mi, ¿e je�li pracodawca wybierze moje dokumen-ty to mog¹ przeprowadziæ tak¹ rozmowê pracownicy ichagencji podczas podpisywania umowy z nimi (nie z praco-dawc¹) i wtedy to zap³acê tê 800-900 z³. Jakie¿ mo¿e byænasze rozczarowanie, gdy pracodawca w obcym kraju niepodpisze z nami umowy ze wzglêdu na nasz poziom jêzyka,albo zaoferuje nam pracê salowej?.

Przegl¹daj¹c na Targach Pracy oferty dla pracownikówinnych zawodów u�wiadomi³am sobie jak to dobrze, ¿emamy swoje Izby pielêgniarskie. We�my pod uwagê np.kierowców oni nie maj¹ w³asnej instytucji, która dba o ichinteresy, a tu mam na my�li, ¿e nie maj¹ siê do kogo zwró-ciæ nawet o poradê, nie s¹ zamkniêt¹ w jakim� zbiorze spo-³eczno�ci¹ co jest bardzo istotne. Czêsto s³yszê od niedoin-formowanych kole¿anek, ¿e jaka� pielêgniarka wyjecha³ado pracy zagranicê z Izby pielêgniarskiej. Nic bardziej b³êd-

niejszego nie s³ysza³am, Izba nigdy nie wysy³a³a i nie po-�redniczy w wysy³aniu pielêgniarek do pracy. Dawniej Izbapielêgniarska kojarzy³a siê nam ma³o praktycznie i pomoc-nie dla nas. Teraz sama wiem dobrze, ¿e nasze kole¿ankirozrzucone po �wiecie kontaktuj¹ siê ze swoimi Izbami pie-lêgniarskimi i przekazuj¹ cenne informacje. Dziêki temu i jamam kontakt z pielêgniarkami polskimi w innych krajach.Izba pielêgniarska nie wysy³a do pracy zagranicê, ale wy-stawia odpowiednie dokumenty dotycz¹ce naszej pracy za-wodowej i dzia³a w �wietle prawa jako instytucja, a nie agen-cja i musimy sobie to u�wiadomiæ. Ka¿da podjêta przez nasdecyzja jest tylko nasz¹ decyzj¹. Izba mo¿e nam tylko po-móc, choæby przez poradê i wystawienie stosownych do-kumentów. Ma³opolska Izba Pielêgniarek i Po³o¿nych nierekomenduje dotychczas ¿adnej agencji po�rednictwa pra-cy dla pielêgniarek, a to daje do my�lenia. Oczywi�cie pewneagencje stara³y siê o tê rekomendacjê, Izba jednak nie mo¿ezgodziæ siê na jakiekolwiek odchylenia od standardów pra-cy pielêgniarki z Polski z prac¹ pielêgniarki w Europie za-chodniej, bo to siê nazywa presti¿ naszego zawodu. Opisa-³am w skrócie jak wygl¹da sytuacja na ju¿ naszym �rynkupracy� gdzie i my podlegamy prawom s³owa �buisness�i gdzie byæ mo¿e pacjent stanowi¹cy rdzeñ korpusu zbu-dowanego z naszego trudu i zami³owania stoi zarówno napocz¹tku i na koñcu tej machiny rzeczywisto�ci. W USApieni¹dz tak mocno zdominowa³ ¿ycie, ¿e poza prac¹ to¿ycie staje siê martwe, w Europie na szczê�cie nie jest to takwidoczne, a mo¿e Europejczycy potrafi¹ zarabiaæ w ³ad-niejszym stylu? Nasza ciê¿ka i odpowiedzialna praca jestju¿ doceniana na �wiecie, wiêc nie pozwólmy siê tanio sprze-daæ agencjom prowadzonym najczê�ciej przez osoby z me-dycyn¹ i z pielêgniarstwem nie zwi¹zane.

Moja rada to:1. Korzystajmy - z agencji rekrutuj¹cych tylko perso-

nel medyczny, a nie ludzi z wielu zawodów.- Oferuj¹cych kurs jêzykowy ju¿ w danym kraju.- Nie pobieraj¹cych ¿adnych op³at.

2. Je�li znajdziesz agencjê, która wydaje Ci siê odpo-wiednia, zapytaj w Izbie czy j¹ znaj¹.

3. Najlepiej przeprowadziæ rejestracjê w danym krajui jechaæ ju¿ z prawem wykonywania zawodu naokre�lone terytorium.

4. Dobrze jest wyjechaæ do pracodawcy u którego pra-cuje ju¿ Twoja kole¿anka.

5. Najlepiej znaæ jêzyk angielski na bardzo dobrympoziomie w mowie i co wa¿ne w pi�mie aby unik-n¹æ po�redników tak w USA jak i w Europie.

6. Rozpocznij rejestracjê prawa wykonywania zawo-du na dany kraj ju¿ w Polsce i najlepiej samodziel-nie (z pomoc¹ osób znaj¹cych dobrze jêzyk).

Mam nadziejê, ¿e ten artyku³ bêdzie pomocny wieluz nas, bo choæ stanowimy naprawdê bardzo cenn¹ w dzi-siejszych i przysz³ych czasach grupê zawodow¹ nie ma³o�pu³apek� czeka nas do ominiêcia. Nastêpnym razemopiszê jak mo¿e wygl¹daæ sukces polskiej pielêgniarkipracuj¹cej jako opiekun w USA i asystentki pielêgniarkiw Irlandii po³udniowej czekaj¹cej na numer PIN (prawowykonywania zawodu na terytorium Irlandii). Cdn.

30

Halina MATOGA

K¥CIK WSPOMNIEÑ

Julia NENKO, major Si³ Zbrojnych naZachodzie, urodzi³a siê w Krakowie-Pod-górzu 7 kwietnia 1903 r. w rodzinie ro-botniczej. Edukacjê stopnia podstawowe-go rozpoczê³a w Powszechnej Szkole Wy-dzia³owej. Po jej ukoñczeniu na pewienczas wyjecha³a do rodziny na �l¹sk Cie-szyñski, który w tym okresie by³ terenemwalki o polsko�æ �l¹ska. Wstêpuje do jed-nej z organizacji niepodleg³o�ciowych,kolportuje ulotki w�ród robotników i ¿o³-nierzy. W 1919 r. podczas walk na �l¹skuCieszyñskim pe³ni s³u¿bê jako ³¹cznikfrontowy.

Przebieg jej pracy zawodowej ju¿w swoich pocz¹tkach wi¹za³ siê z wojsko-wo�ci¹. Pomimo ¿e Polska odzyska³a nie-podleg³o�æ w 1918 r. to walki jednak trwa³y nadal, zw³asz-cza na terenach przygranicznych.

Od maja 1920 r. do 1922 r. Julia pracowa³a jako sio-stra PCK w Wojskowym Szpitalu Rezerwy Nr 5 w Biel-sku, oddelegowana do pielêgnowania rannych powstañ-ców �l¹skich. Pod koniec maja 1921 r. z powodów ro-dzinnych wraca do Krakowa, gdzie stopniowo uzupe³niaswoje wykszta³cenie. Koñczy dwuletni¹ Szko³ê Handlo-w¹, 10-miesiêczny kurs pielêgniarski, uzupe³niony taki-mi szkoleniami jak 12-miesiêczny kurs w zakresie fizy-koterapii, masa¿u i �wiat³olecznictwa. 1 lipca 1939 r.zdaje pañstwowy egzamin pielêgniarski, przy UrzêdzieWojewódzkim w Krakowie, upowa¿niaj¹cy j¹ - w my�lustawy o pielêgniarstwie z 1935 - do u¿ywania tytu³upielêgniarki i wykonywania praktyki pielêgniarskiej naterenie Pañstwa Polskiego.

Okres 1929-1932 to lata pracy w prywatnych krakow-skich klinikach. Od 1934 do 1937 by³a zatrudniona w sa-natorium �Solux� na oddziale �wiat³olecznictwa.

Od 1938 r. do 1 wrze�nia 1939 r. pracuje na oddzialefizykoterapii w Wojskowym Okrêgowym Szpitalu Nr 5w Krakowie. Do jej obowi¹zków nale¿y równie¿ obs³u-

Siostra Julia Nenko- zdjêcie z roku 1945

Polskie pielêgniarki pod namiotami szpitala w Khanaku (Irak1942 r.). Pierwsza od lewej prze³o¿ona pielêgniarek Julia Nenko.

ga aparatu RTG oraz przygotowywaniemateria³u do badañ histopatologicznych.

W dniu wybuchu II wojny �wiatowej,1 wrze�nia 1939 r. zosta³a zmobilizowanai przydzielona do Wojennego Szpitala Nr401 w Ko³omyi. Z tym¿e szpitalem 18 wrze-�nia 1939 r. przekroczy³a granicê rumuñ-sk¹. W rumuñskim obozie przebywa³a do20 listopada 1939. Przetrzymywane w obo-zie wbrew swojej woli, pielêgniarki zorga-nizowa³y ucieczkê do Bukaresztu. Z pomo-c¹ Ambasady Polskiej w Bukareszcie 14pielêgniarek z nieistniej¹cego ju¿ szpitalanr 401 przyjê³o pracê w nowoczesnym,dobrze wyposa¿onym cywilnym szpitaluAll-Moassat w Aleksandrii. Julia wybra³aoddzia³ Fizyko-Therapii. Pracowa³y tam

przez rok. Na wie�æ o tworz¹cej siê armii polskiej na Bli-skim Wschodzie, pielêgniarki zrezygnowa³y z zatrudnie-nia w egipskim szpitalu, szukaj¹c kontaktu z wojskiem.

W Egipcie równie¿ okaza³o siê, ¿e Julia by³a �wiet-nym szkoleniowcem, a szkoliæ trzeba by³o stale nap³y-waj¹ce ochotniczki. W programie szkolenia by³y m.in.kursy medycyny tropikalnej. Wraz z kole¿ankami opra-

31

Sk³adanie meldunku gen. Sikorskiemu podczas inspekcji wojska Tobruk 1941, w �rodku gen. W. Anders (fura¿erka).

cowa³y i realizowa³y program szko³y pielêgniarskiej dlaEgipcjanek. W Syrii tymczasem tworzy³a siê BrygadaStrzelców Karpackich; po jej przemieszczeniu do Pale-styny utworzono szpital wojskowy.

1 stycznia 1941 r. Julia Nenko zosta³a powo³ana przezPolskie Wojskowe Szefostwo S³u¿by Zdrowia i przydzie-lona do Wojennego Szpitala Nr 1 Brygady Strzelców Kar-packich w Sarafand w Palestynie, na stanowisko siostryoddzia³owej i zastêpczyni prze³o¿onej szpitala.

Razem z Samodzieln¹ Brygad¹ Strzelców Karpac-kich pod dowództwem gen. Stanis³awa Kopañskiegoznalaz³a siê w zasiêgu walk pod Gazal¹ i Tobrukiem.Szczególnie zaciête i d³ugotrwa³e walki toczy³y siêo Tobruk. Polacy, u boku Brytyjczyków, stanêli do walkiz osadzonymi na pustyni i blokuj¹cymi wszelkie drogido Europy niemieckimi dywizjami gen. Rommla, stra-cili wielu ¿o³nierzy; powsta³ tam polski cmentarz. Ge-nera³ W³adys³aw Sikorski dokonuj¹cy inspekcji woj-ska, przyj¹³ honorow¹ defiladê, odwiedzi³ równie¿ szpi-tal. Z wizytacji szpitala by³ bardzo zadowolony, wyra-zi³ swoj¹ aprobatê w osobistej rozmowie z Juli¹. Bry-gada Karpacka otrzyma³a swój szpital wojskowy, naczas walk w Afryce Pó³n., w Aleksandrii. Na linii fron-tu w Tobruku zosta³ utworzony szpital tranzytowy z mê-sk¹ obsad¹, sk¹d po pierwszych opatrunkach transpor-towano rannych do Aleksandrii. Po zakoñczeniu walkszpital ponownie znalaz³ siê w Palestynie, a nastêpniezosta³ przesuniêty do Iraku. ̄ ycie i praca w warunkachpustynnych by³o bardzo trudne. Sk¹pe racje ¿ywno-

�ciowe, brak leków, bielizny. Moskity i skorpiony za-gra¿a³y zdrowiu i ¿yciu. Ludno�æ miejscow¹ oraz woj-sko gnêbi³y choroby zaka�ne: czerwonka, dur, mala-ria. Temperatura dochodzi³a do 50 stopni Celsjusza.Klimat i burze piaskowe utrudnia³y transport i funkcjo-nowanie szpitali, ponadto mia³y niekorzystny wp³ywna fizyczne i psychiczne zdrowie ludzi. Aby utrzymaæsterylno�æ narzêdzi i opatrunków, zawijano je w mo-kre prze�cierad³a, chroni¹c w ten sposób przed wci-skaj¹cym siê piaskiem. Z chwil¹ pojawienia siê pierw-szych przypadków czarnej ospy, w obawie przed epi-demi¹, szpital zlikwidowano.

Egipt. Polskie pielêgniarki z dyrektorem szpitala w Aleksandrii,dr. Nagibem Bejem. W pierwszym rzêdzie: siostra prze³o¿onaIrena Weiman (druga od prawej) oraz siostra Julia Nenko (pierw-sza od lewej).

32

Gen. W³adys³aw Anders; �Nasza s³u¿ba siê nie koñczy. Pój-dziemy z ziemi w³oskiej poprzez brytyjsk¹ - jutro nie wiado-mo poprzez jaki szlak do Polski, takiej o jak¹ walczyli�my�.

W 1942 roku Julia otrzyma³a przydzia³ do Polskie-go II Korpusu gen. W³adys³awa Andersa w Iraku, do1. Szpitala Wojennego, na stanowisko prze³o¿onej. Wtym przyfrontowym szpitalu �pierwszego rzutu� na1200-1600 ³ó¿ek, doposa¿onym przez Anglików,w czerwcu 1943 r. ponownie spotka³a siê z genera³emW³. Sikorskim i jego córk¹. Po�wiêci³ jej a¿ 45 minutna rozmowê, wyrazi³ zadowolenie z organizacji szpi-tala. Osobi�cie udekorowa³ Juliê Srebrnym Krzy¿em Za-s³ugi z Mieczami. W miesi¹c pó�niej genera³ wrazz córk¹ zginêli w katastrofie pod Gibraltarem. Ze szpi-

Odznaczenia:

1943 r. Srebrny Krzy¿ Zas³ugi z Mieczami (II Korpus).1944 r. Medal Wojska Polskiego (II Korpus),

Gwiazda Afryki (angielskie).1945 r. Gwiazda za Wojnê 1939-1945 /(II Korpus).1944 r. Gwiazda za Italiê,

Krzy¿ Monte Cassino (Korpus),Defence Medal (angielski).

1947 r. the War Medal (angielski).

W Polsce:

1968 r. Z³ota Odznaka Zwi¹zkowa�Za pracê spo³eczn¹ w Zwi¹zkach Zawodowych�.

1972 r. Medal Wolno�ci i Zwyciêstwa (ZBOWiD).1972 r. Odznaka Grunwaldu.1972 r. Odznaka 25-lecia Zwi¹zku Zawodowego

S³u¿by Zdrowia.1973 r. Krzy¿ Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski.1975 r. Medal Florencji Nightingale

(Miêdzynarodowy Czerwony Krzy¿).1990 r. Medal Si³ Zbrojnych na Zachodzie (po�miertnie).

talem wêdrowa³a wraz z wojskiem gen. W³adys³awaAndersa przez Egipt, Irak, Italiê, Angliê, pracuj¹c za-wsze w ekstremalnych warunkach. Przesuniêcie II Kor-pusu z terenu Egiptu, Palestyny i Iraku do W³och roze-gra³o siê na prze³omie lat 1943-1944.

W Italii szpital zostaje przemianowany na Szpital Wo-jenny Nr 5 i usytuowany w okolicach Bari w dniu4.05.1944 r., tu¿ przed bitw¹ o Monte Cassino. Pracowa-³o w nim 106 sióstr i 160 ochotniczek. Oprócz SzpitalaNr 5 funkcjonowa³y szpitale Nr 3 i nr 6 oraz Dom Ozdro-wieñców. W trakcie walk liczba opatrywanych by³a dwu-krotnie wy¿sza ni¿ przewidywano. Pielêgniarki pracowa³ypo 16-20 godz. na dobê. Praca polega³a na przyjmowa-niu rannych zwo¿onych z g³ównych punktów opatrun-kowych linii frontu i opiece nad nimi. W szpitalu ranniprzebywali do czasu wyleczenia. Nie kwalifikuj¹cy siêdo szybkiego powrotu do dalszej s³u¿by byli ewakuowa-ni na ty³y.

Do opatrunków ran postrza³owych u¿ywano prosz-ku sulfamidowego oraz stosowano zastrzyki przeciw-ko zgorzeli gazowej. Po raz pierwszy podczas akcjina Monte Cassino podjêto próby zastosowania peni-cyliny, by³y jednak problemy z ustaleniem dawkowa-nia. Krwiolecznictwo stosowano ju¿ na szerok¹ ska-lê, zw³aszcza przy krwotokach wewnêtrznych i licz-nych amputacjach. Na polu walki obok G³ównychPunktów Opatrunkowych (GPO) czynne by³y stacjekrwiodawstwa. Honorowymi dawczyniami by³y prze-wa¿nie liczne ochotniczki przydzielone do s³u¿b w IIKorpusie.

Po zwyciêstwie na Monte Cassino, II Korpusa z nim szpital przeniós³ siê w rejon Marche (nad Ad-riatykiem), wyzwalaj¹c Anconê, Pesaro i wkroczy³ doBolonii. Polacy wszêdzie byli owacyjnie witani przez

33

Wrêczenie medalu im. F. Nightingale - ZG PCK, W-wa 1975.

Drogie Kole¿anki pielêgniarki i po³o¿ne!

Oto znów oczekujemy �wi¹t Bo¿ego Narodzenia. S¹ one dla nas czêsto wspomnieniem szczê�liwego dzie-ciñstwa, s¹ radosnym prze¿ywaniem czasu z bliskimi, z rodzin¹. S¹ te¿ czasem prze¿ywania obecno�ci Bogabliskiego, w Maleñkim Nowo Narodzonym.

Ten Cz³owiek, potrzebuj¹cy pielêgnacji i opieki, jak¿e nam jest bliski. Nam pielêgniarkom i po³o¿nym.¯yczê, aby Ten, który z mi³o�ci do nas sta³ siê Cz³owiekiem, który wzbudza w nas mi³o�æ i powo³uje do jej

realizacji w³a�nie w zawodzie pielêgniarki i po³o¿nej, pomaga³ nam dostrzegaæ, szanowaæ i umacniaæ godno�æka¿dego ludzkiego ¿ycia, w ka¿dym cz³owieku, pomimo jego braków i u³omno�ci nas samych. Niech ta wielkami³o�æ - ofiarowana nam i któr¹ mo¿emy ofiarowaæ innym - bêdzie tym, co o¿ywi nasz¹ pracê, pomo¿e przezwy-ciê¿yæ wszystkie trudno�ci i wszystkie pokusy ma³o�ci i bylejako�ci. Niech bêdzie zasad¹ naszego istnieniai dzia³ania i pomo¿e nam czyniæ lepszym �wiat wokó³ nas.

prezes KSPiPPKrystyna Pêchalska

* * *

ludno�æ w³osk¹. Trzy szpitale rozlokowano w pobli-¿u Ancony.

Julia Nenko, licz¹c na rych³y powrót wojska i szpitalado kraju, gromadzi³a wszelki sprzêt, leki i materia³y opa-trunkowe, aby je przywie�æ do Polski. Niestety, II Korpusi jego dowódca mieli powrót do kraju zamkniêty. Musieliemigrowaæ do Anglii.

Po wyzwoleniu genera³ Anders, który oprócz 40 tys. ¿o³-nierzy wyprowadzi³ z Rosji 20 tys. ludno�ci cywilnej, w tym300 dzieci, obarczony odpowiedzialno�ci¹ za ich losy, orga-nizowa³ przy II Korpusie, jeszcze na terenie W³och, szkolnic-two zawodowe. Dwukrotnie uda³o siê zorganizowaæ egza-miny maturalne. Stara³ siê przygotowaæ swoich ludzi do rów-nie trudnego ¿ycia w cywilu. Powsta³a równie¿ Szko³a Pielê-gniarstwa przy Wojskowych Szpitalach II Korpusu.

Julia przebywa w Anglii do 7 stycznia 1947 r. 3 maja1947 r. zosta³a zdemobilizowana przez RKU w Krako-wie. W czasie wojny naby³a znajomo�æ jêzyków arab-skiego i angielskiego. Od 1947 r. podjê³a pracê w gabi-necie fizykoterapii i przychodniach przyzak³adowychw I Przychodni Dzielnicowej Stare Miasto w Krakowiejako pielêgniarka, laborant. Cz³onek ZBOWiD, dzia³aczzwi¹zkowy. By³a cz³onkiem komitetu ds. sprowadzeniaprochów genera³a Sikorskiego do kraju.

W roku 1982, na rok przed �mierci¹ Julia Nenko zo-sta³a matk¹ chrzestn¹ statku �W³adys³aw Sikorski�, zwo-dowanego w Marsylii.

W tym miejscu, niestety, mam za z³e gen. Andersowi,¿e ¿adnej z kobiet pe³ni¹cych odpowiedzialne s³u¿byw jego II Korpusie nie uhonorowa³ Krzy¿em Virtuti Mili-tari; Julia Nenko na pewno na ten order zas³u¿y³a.

Zmar³a 6 wrze�nia 1983 r., pochowana w rodzinnymgrobowcu na Cmentarzu Podgórskim. Mieszka³a w rejo-nie dzielnicy �ródmie�cie, podlega³a opiece pielêgnia-rek �rodowiskowych z Przychodni Rejonowej przy Al. Po-koju 4.

We wspomnieniach bliskich pozosta³a jako cz³owiekwielkiego serca, sama ogromnie zdyscyplinowana egze-kwuj¹ca rzetelno�æ i lojalno�æ od innych. Jej ukochany

KSPiP dziêkuje siostrzenicy Julii Nenko, pani Aleksandrze M¹czka za udostêpnienie pami¹tek rodzinnych.

mundur ¿o³nierza II Korpusu po �mierci Julii rodzina prze-kaza³a na Jasn¹ Górê - zgodnie z jej ¿yczeniem.

By³a dam¹.Ulica Julii Nenko znajduje siê w Borku Fa³êckim w Kra-

kowie.

Literatura:1. Archiwum Pomorskie AK, Toruñ - S³u¿ba Kobiet w II

wojnie �wiatowej,2. Berberyusz Ewa Aneks, Londyn - Anders spieszony,3. Montgomery Bernad Law - Wspomnienia,4. Polonus J. art. �RÓD£O - Karpatczycy pod Tobrukiem,5. Wañkowicz Melchior - Monte Cassino,6. Wróblewski Zbigniew MON - P³omieñ nadziei,

orazFolder wystawy w Pa³acu Sztuki w Krakowie 2005 r.- 2 Korpus w regionie Marche: 1944- 1946.

34

K¥CIK WSPOMNIEÑ

STANIS£AWA LESZCZYÑSKA - wspomnienia by³ych wiê�niarek O�wiêcimia (fragmenty*)

�...Kocha³am j¹ i kocham do dzisiaj. Wszystkie j¹ ko-cha³y�my. To �wiêty cz³owiek.

Porody odbywa³y siê na d³ugim przewodzie kominowym.Le¿a³ na nim tylko czarny cienki koc, a¿ drgaj¹cy od wszy.�Mama� Leszczyñska, je�li tylko mog³a, k³ad³a na nim prze-�cierad³o, czy choæby kawa³ek bia³ego p³ótna. Ona cudówdokonywa³a, ¿eby w tym nieopisanym brudzie i smrodzie,gdzie roi³o siê od szczurów i robactwa, stworzyæ nam bar-dziej ludzkie warunki

Zanim przyjê³a poród, modli³a siê, szepta³a modlitwê,w której szuka³a chyba nie tylko pomocy i nadziei, ale od-najdywa³a si³ê, pozwalaj¹c¹ przezwyciê¿yæ nieludzkie mê-czarnie. Pracowa³a przecie¿ przy nas sama, dzieñ po dniu,noc po nocy, bez ¿adnego odpoczynku, bez zastêpstwa.Ca³ymi tygodniami siê nie k³ad³a.

Przy �Mamie� przestawa³o siê byæ zaszczutym zwierzêciem,stawa³o siê znów cz³owiekiem. £atwiej by³o znie�æ tê ca³¹ mêkê.

W koszmarze o�wiêcimskim, który nie sposób opisaæ s³o-wami, jej postaæ jawi siê jak jasny Anio³. Mówi³a do nas:dziecko - i my stawa³y�my siê jej dzieæmi. Ona by³a jedyna,wci¹¿ na nogach, gotowa do niesienia pomocy, nie szczê-dzi³a s³ów pociechy, odruchu serdeczno�ci, wspó³czucia.A przecie¿ sama mia³a tak wielkie w³asne troski - ciê¿ko cho-r¹ córkê, któr¹ cudem uratowa³a przed zagazowaniem,dwóch aresztowanych i wywiezionych do obozu synów,mê¿a i trzeciego syna tropionych przez gestapo. Nigdy jed-nak ani przez moment nie odczuwa³o siê w niej s³abo�cii za³amania. Nikt nawet nie pomy�la³, ¿e jej mog³oby za-brakn¹æ si³. To by³ cz³owiek wybrany. Wyj¹tkowy. Tak ogrom-nie odwa¿na i dzielna, nie ba³a siê nawet SS-manów. Nieba³a siê �mierci. Dla niej w³asne ¿ycie chyba siê nie liczy³o.

Moje dziecko prze¿y³o trzy miesi¹ce obozu, a by³o nie-odwo³alnie skazane na �mieræ g³odow¹. Ja pokarmu nie mia-³am zupe³nie. �Mama� zdoby³a dla niej dwie karmicielki Ro-sjankê i Estonkê do dzi� nie wiem za jak¹ cenê. Moja El¿uniazawdziêcza ¿ycie Stanis³awie Leszczyñskiej. Nie mogê o niejmy�leæ bez wzruszenia, tyle mam dla niej serca...�

Maria Salamon(by³a wiê�niarka nr 86594)

�...Kiedy przyprowadzono mnie na blok po³o¿niczy, po-desz³a do mnie ³agodnie u�miechniêta kobieta, pog³aska³amnie po twarzy i powiedzia³a �B¹d�, dziecko, spokojna, tutajja bêdê dla ciebie matk¹�. I tak by³o.

Mój syn mia³ 25 lat, kiedy po spektaklu Oratorium O�wiê-cimskiego w Teatrze Wielkim w Warszawie po raz pierwszyspotka³ Stanis³awê Leszczyñsk¹. Pozna³a mnie i przypomnia-³a sobie noc, kiedy Maciek siê urodzi³. Spojrza³a w górê -ona by³a bardzo drobna, a po latach jeszcze chyba zmala³a,mój syn by³ wysoki - i powiedzia³a: �Dziecko, kiedy przy-szed³e� na �wiat zap³aka³am, taki by³e� malusieñki�.

Nie da siê wyraziæ, jak dobra by³a ta kobieta. Jak opie-kuñcza. Przy niej przestawa³y�my siê baæ. Zdawa³o namsiê, ¿e potrafi wszystko - nawet uratowaæ nas i nasze dzie-ci od �mierci w obozie. Kiedy zbli¿a³a siê do nas i mówi³acichym, ³agodnym g³osem choæby dwa, trzy s³owa, robi³osiê jako� spokojniej. Wszystko robi³a przy nas sama. Samad�wiga³a w wiadrach wodê, bo chorym nie wolno by³oopuszczaæ bloku. Je�li wodê w kranie zamkniêto, to zdo-bywa³a ró¿nymi sposobami trochê wywaru z zió³ - któredostawa³y�my do picia - byle tylko codziennie rano i wie-czorem chocia¿ trochê przemyæ niemowlaki. O wszystkimmy�la³a, dba³a ¿eby kobiety le¿a³y 9 dni po porodzie. Prze-trzymywa³a nas na sztubie jak najd³u¿ej, nara¿aj¹c przytym siebie. Mia³a cudowne rêce, i tak umia³a pomóc przyporodzie, ¿e siê nawet bólu nie czu³o.

Przy porodach, które odbiera³a �Mama� nigdy nie umar-³a ani matka ani dziecko. ¯adna te¿ kobieta nie mia³a go-r¹czki - to chyba by³ cud w tak koszmarnych warunkach.

Jakimi s³owami wyraziæ wdziêczno�æ za ¿ycie...?�

Leokadia Niewiadomska(by³a wiê�niarka nr 87945)

�...W bardzo zimn¹ noc 20 XII 1944 r. Przyprowadzonomnie na sztubê po³o¿nicz¹. Trafi³am na odwszawianie. Ko-biety le¿a³y na golusieñkich deskach, w samych koszulach.Skostnia³e z zimna. Sine.

Na d³ugim zimnym piecu rodzi³y dwie kobiety. Kazanomi czekaæ. Wtedy podesz³a do mnie kobieta w bia³ym fartu-chu, mia³a siwe w³osy zwi¹zane w wêze³. Zapyta³a mnie:no i co moje dziecko? Mówi³a cicho, a jej g³os by³ koj¹cy,pog³aska³a mnie. Przeprowadzi³a za przepierzenie i zaczê³aze mn¹ rozmawiaæ. Radzi³a jak mam oddychaæ, jak siê u³o-¿yæ aby pomóc dziecku przyj�æ na �wiat. Chwali³a mniebardzo, ¿e nie krzyczê. Przesta³am siê baæ.

Rêce mia³a malutkie, delikatne, ruchy ³agodne, spokoj-ne przy tym szybkie. Poród sta³ siê czym� zupe³nie innymni¿ oczekiwa³am. Nawet nie wiem jak d³ugo trwa³.

W pewnej chwili �Mama� powiedzia³a: Masz �liczn¹ có-reczkê. Klepnê³a dziecko w pupkê i us³ysza³am krzyk. Owi-nê³a ma³¹ w p³atek ligniny i zajê³a siê mn¹. Powiedzia³a domnie s³owa, które dobrze pamiêtam: Moje dziecko bardzociê proszê, daj jej imiê Ewa - to bêdzie pocz¹tek ¿ycia.

Chrzest Ewy odby³ siê w wigiliê. Nigdy nie zapomnê tegowieczoru. Pani Leszczyñska zorganizowa³a jaki� d³ugi blat,okry³a go bia³ym prze�cierad³em, po�rodku le¿a³a zielonaga³¹zka. Woko³o u³o¿y³a bardzo malutkie kanapeczki z chle-ba z margaryn¹ i - nie pamiêtam dobrze - ale by³y nawetkawa³eczki �ledzia lub kie³basy. Gdzieniegdzie le¿a³y okru-szyny op³atka...Sk¹d ona to wszystko wziê³a? Jak zdoby³a?Ile trudu i starañ musia³a w to w³o¿yæ, tylko my wiemy, wiê�-niarki obozu. Do dzi� widzê ten wigilijny stó³.

35

�Mama� ochrzci³a Ewê. B³ogos³awi¹c j¹ powiedzia³a:Ro�nij nam szczê�liwie.

Przez dwa tygodnie, które spêdzi³am na sztubie pani Lesz-czyñska bardzo siê o Ewê troszczy³a. Da³a mi te¿ puchowy be-cik, uchroni³ on Ewê przed zimnem tam w obozie, i potem w ciê¿-kiej i d³ugiej drodze do domu. Mam go do dzi�, wychowa³y siêw nim wszystkie moje wnuki. Jest pami¹tk¹ najcenniejsz¹.

Dziêki opiece �Mamy� moja Ewa, choæ nie by³a zbytmocna, przetrwa³a ten pierwszy najtrudniejszy okres. Po-tem Niemcy zabrali mnie z dzieckiem w transport.

W 25 lat pó�niej Ewa wrêcza³a pani Stanis³awie Leszczyñ-skiej kwiaty od uratowanych przez ni¹ dzieci o�wiêcimskich,by³o to podczas pierwszego i jedynego spotkania po spekta-klu Oratorium o�wiêcimskiego w styczniu 1970 roku. �

Jadwiga Machaj(by³a wiê�niarka nr 87263)

�...Mam za co i ja byæ wdziêczna �Mamie� Leszczyñ-skiej. Po urodzeniu dziecka chorowa³am bardzo ciê¿ko naczerwonkê g³odow¹. Nie by³o ¿adnych lekarstw, lekarz obo-zowy nie przychodzi³, ¿eby pomóc. Jedynym ratunkiem móg³byæ mocno przypalony chleb - ale dostawa³y�my go strasz-nie ma³o. Cuchn¹cej zupy nie wolno mi by³o je�æ. Pani Lesz-czyñska oddawa³a mi przez ca³y czas choroby swój bia³ychleb, a przecie¿ mia³a w obozie swoj¹ ciê¿ko chor¹ córkê.Kaza³a przypiekaæ cieniutkie pajdki na wêgiel i ucieraæ naproszek. Tylko tym ¿y³am i dziêki temu przetrwa³am.

Moje dziecko urodzone w obozie nr 89097 prze¿y³o rów-nie¿ dziêki �Mamie�. Nie mia³am pokarmu, wychudzonaby³am na szkielet. Dzieci nasze skazane by³y na �mieræ g³o-dow¹. One p³aka³y z g³odu, a my p³aka³y�my nad nimi z ¿a-lu i rozpaczy. Ju¿ pod sam koniec Niemcy dawali nam codrugi dzieñ æwiartkê mleka dla matki i dziecka, ale prawiezawsze by³o ono kwa�ne. Dzieci nie mog³y go piæ. Bardzochorowa³y i ginê³y w bólach. �Mama� b³aga³a coraz to jak¹�kobietê, która mia³a pokarm, lub straci³a ju¿ w³asne dziec-ko, ¿eby pamiêta³y o naszych nieszczêsnych. To by³ dla nichjedyny ratunek. Kilkoro dzieci dziêki jej staraniom prze¿y³o.

Podtrzymywa³a nas na duchu nadziej¹ zbli¿aj¹cej siêwolno�ci, nadziej¹ przetrwania.

Ile g³êbokiej wiary musia³o byæ w s³owach tej kobiety,je�li one, matki odarte z nadziei, strzêpy ludzi, pozbawioneju¿ w³asnej wiary i woli ¿ycia - uwierzy³y. �Mama� nie my-li³a siê. Jakie to szczê�cie, ¿e jej zaufa³am, ¿e uwierzy³am.Gdy przysz³o wyzwolenie i zabrano mnie do prawdziwegoszpitala - gdy¿ by³am chora na tyfus - lekarz zgodzi³ siê,mimo to, bym w dalszym ci¹gu podawa³a dziecku pier� po-zbawion¹ pokarmu. Tak nam nakazywa³a w obozie �Mama�.Po jakim� czasie pokarm powróci³. Moja córeczka zaczê³aprzybieraæ na wadze. Karmi³am j¹ do roku. Mój pokarm przy-wróci³ jej zdrowie. By³a uratowana!

M¹dro�æ i wiara �Mamy� Leszczyñskiej ocali³y moje je-dyne dziecko, bo po wyj�ciu z obozu by³am ju¿ bezp³odna.

By³y�my z córk¹ na pogrzebie pani Leszczyñskiej. Ca³eswoje ¿ycie przepracowa³a bez wytchnienia, a przecie¿ nieby³a ani mocna, ani zdrowa. Wszystkim zawsze chcia³a po-móc. Nie wiem jak Ona to wszystko ud�wignê³a. Zawszecicha, zrównowa¿ona, ³agodna i cierpliwa. Najlepsza�Mama�...�

Kazimiera Bogdañska(by³a wiê�niarka nr 84224)

�...Niechêtnie wracam do wspomnieñ obozowych, ne-gatywnie jestem ustosunkowana do wypowiadania siê natemat prze¿yæ w niemieckim obozie koncentracyjnym Au-schwitz - Birkenau. By³am �wiadkiem tragedii przekraczaj¹-cych miarê ludzkiej wyobra�ni. Tego siê nie da odtworzyæ,tego nikt nie jest w stanie zrozumieæ, kto tam nie by³.

W zwi¹zku z pani¹ Stanis³aw¹ Leszczyñsk¹ warto przy-toczyæ my�l, ¿e pewne sylwetki musz¹ byæ zachowane w pe³-nej oprawie. Klejnoty wyjête z oprawy trac¹ swój charakter.Mama Leszczyñska - bo wszystkie nazywa³y�my j¹ �Mam¹�- to by³a zdecydowana indywidualno�æ tamtych czasówi tamtego �wiata. Ol�ni³a mnie swoj¹ m¹dro�ci¹, dobroci¹i bezprzyk³adn¹ odwag¹ w obronie cz³owieka.

Kiedy po wojnie spotka³y�my siê z Mam¹, mówi³a, ¿erzadko rozmawia na temat prze¿yæ obozowych. Bowiem je�lipowie o tym ludziom, którzy tego nie prze¿yli, to i tak jejnie zrozumiej¹. Ale by³ jeszcze jeden czynnik usprawiedli-wiaj¹cy jej milczenie. S¹dzê, ¿e obawia³a siê przedstawie-nia ogromu zbrodni aby nie budziæ nienawi�ci

Nigdy na nikogo nie wyda³a ¿adnego wyroku potêpie-nia. Zawsze broni³a ludzi. Tam tak¿e. Gdy bêd¹c �wiadkiemprzeogromnych zbrodni wypowiedzia³am w obecno�ciMamy s³owa: �ach, to zbrodniarze�, Mama natychmiast za-reagowa³a: �nie mów tak o nich, to nie ich wina�.

Z tego co pamiêtam, to jej nies³ychana pracowito�æ: noc- dzieñ, dzieñ - noc, noc - dzieñ, a by³a to straszna praca,¿aden poród nie odby³ siê bez Niej. Czasem odbiera³a ichkilka równocze�nie. By³a tam jedyn¹ po³o¿n¹. Ja tylko, jakopielêgniarka, mog³am jej trochê pomóc. By³a dla mnie naj-wy¿szym autorytetem. Po zakoñczeniu porodu, zawszechrzci³am dziecko, równie¿ wg wskazañ Mamy.

Jej dobroæ udziela³a siê innym, tworzy³a niæ ¿yczliwo�ci.Przestawa³o siê my�leæ o ratowaniu tylko w³asnego ¿ycia.

Mama zawsze mia³a pe³ne rêce roboty i spraw: zdobycieopatrunków, zdobycie prze�cierad³a, ligniny, pajdki chleba czyparu ziemniaków. Wszystko natychmiast sz³o w kurs, wszystkonatychmiast rozdziela³a. Bezustannym problemem by³o zdo-bycie wody czy zió³ek (niedopitych przez wiê�niarki).

Ona siebie nigdy nie oszczêdza³a, na swoje prywatnesprawy mia³a niewiele czasu, a przecie¿ jej córka Sylwiaprawie stale ciê¿ko chorowa³a.

By³a g³êboko wierz¹ca, umia³a swoja wiarê przekazaæ in-nym i daæ im jakby spokój. Organizowa³a nabo¿eñstwa ma-jowe, które niezwykle siê prze¿ywa³o. By³y to chwile, 15 -30min. by³ spokój, specyficzny klimat który stwarza³a. Pamiê-tam przychodzi³y na nie tak¿e Rosjanki z s¹siedniej sztuby.

Jest jeszcze jedna rzecz. Do dzi� jest dla mnie niepojête,¿e w tych gorzej ni¿ polowych warunkach nie mia³a nigdyzaka¿eñ po³ogowych.

Dosta³am od pani Stanis³awy dobr¹ szko³ê. Tego nie mo¿ezrozumieæ ten, kto tam nie by³. Dla mnie pani Stanis³awa towielka m¹dro�æ, najwiêksza etyka, jak¹ zna³am i najwiêk-sza dobroæ, jak¹ zna³am.

Wszystko co robi³a, by³o w moim odczuciu bohaterstwemnajwy¿szej miary. Wielka by³a jej odwaga na rzecz obrony¿ycia przed lekarzem obozowym Mengele. Nara¿a³a w³asne¿ycie by zdobyæ leki, ¿ywno�æ, wodê, czy resztki zió³ek. Na-tychmiast po porodzie chrzci³a dzieci. W za³amanych i przy-gnêbionych podtrzymywa³a wiarê, nadziejê i mi³o�æ... �

Dr El¿bieta Paw³owska(by³a wiê�niarka nr 55852)______________

*) redakcja i wybór tekstów z ksi¹¿ki �Macierzyñska mi³o�æ ¿y-cia� - mgr Gabriela Ginalska.

36

Wprawdzie do Bo¿ego Narodzeniajeszcze ponad miesi¹c czasu a tu ju¿witryny sklepowe piêknie o�wietlo-ne, z bogata ekspozycj¹ towarówbo¿onarodzeniowych. Gdziekol-wiek by nie popatrzeæ Miko³aje - naulicach, w radiu, w telewizji. Kiedyprzed dwoma laty by³em w Amery-ce, a by³ to pocz¹tek listopada, by³opodobnie. I jak tu w tym wszystkimsiê nie pogubiæ? Przecie¿ miesi¹c li-stopad to czas przede wszystkim pa-miêci o naszych zmar³ych, bliskichi dalekich krewnych, przyjació³, zna-jomych, bohaterów narodowych, torównie¿ dni �wiêtowania kolejnejrocznicy Odzyskania Niepodleg³o-�ci... zmarli moi pozostañcie przymnie!... tylko przez Was nie ginie toco kiedy� by³o.

Dopiero z koñcem listopadowychdni rozpoczyna siê Adwent, czasoczekiwania i przygotowania na Bo¿e Narodzenie. O ry-ch³ym nadej�ciu Adwentu przypomina dzieñ �w. Katarzy-ny (25 XI), a dniem wprowadzaj¹cym w czas Adwentu jestdzieñ �w. Andrzeja (30 XI) �wiêta Katarzyna klucze pogu-bi³a, �wiêty Jêdrzej znalaz³, zamkn¹³ skrzypki zaraz.W pierwszym tygodniu grudnia przypada dzieñ �w. Miko-³aja (6 XII). W naszej tradycji, zw³aszcza galicyjskiej �w. Mi-ko³aj w biskupim stroju, z pastora³em w d³oni, w asy�cieanio³a, a czasem i diab³a zjawia siê w domach wy³¹cznietego dnia wieczorow¹ por¹. W okresie mojego dzieciñstwaby³ tylko jeden Miko³aj, ale za to �wiêty. On by³ niezawod-ny, jednak pod warunkiem, ¿e siê by³o grzecznym. Opo-wiada³a mi moja babcia, ¿e dawniej �wiêty Miko³aj niekojarzy³ siê dzieciom z prezentami, czasami tylko dzieckodostawa³o cukierka z palonego cukru albo moskolika, na-tomiast �wiêty Miko³aj uwa¿any by³ za patrona pasterzy,który mia³ strzec dobytku przed wilkami. Mniej wiêcej w po-³owie Adwentu przypada dzieñ �w. £ucji (13 XII). Przedreform¹ kalendarza dokonan¹ przez Papie¿a Grzegorza XIIIw 1582 r. dzieñ �w. £ucji by³ najkrótszym dniem roku, st¹dw kulturze ludowej tego dnia jest du¿o zwyczajów. ��wiê-ta £ucja dnia przyrzuca�. Od dnia �wiêtej £ucji przybywadnia na kurzy krok, a na Nowy Rok na barani skok. Od dnia�w. £ucji wró¿ono pogodê na ca³y rok na podstawie obser-wacji warunków atmosferycznych przez kolejnych 12 dni(do Bo¿ego Narodzenia). Ostatni¹ znacz¹c¹ dat¹ Adwentujest dzieñ �w. Tomasza (21 XII) - najkrótszy dzieñ w skali

NA GODNI CZASW zochylinie cupnon sniezekJesce ciep³y nierusany...Taki m³ody i lekuækikrapke wystrochany...

A. G¹sienica - Makowski

Józef B. Luberda

ca³ego roku. �w. Tomasz jest patro-nem furmanów. Tego dnia furmaninie wyje¿d¿¹, zw³aszcza do lasu.��wiêty Toma siedzi doma�. Przezca³y Adwent trwa najpiêkniejsza pol-ska tradycja - odprawiana jest Msza�wiêta zwana roratami. Z po³yskuj¹-cymi lampionami przygotowujemysiê modlitw¹ na godne i radosne prze-¿ycie �wi¹t Bo¿ego Narodzenia.

W ostatnich latach pojawi³ siêw polskich domach zwyczaj za-wieszania adwentowego wieñca.Pierwszy wieniec adwentowy za-wieszono ok. 150 lat temu w �Rau-he Haus� w ewangelickim siero-ciñcu w Hamburgu. Cztery du¿ebia³e �wiece oznaczaj¹ cztery nie-dziele adwentowe i dziewiêtna�ciemniejszych oznaczaj¹ce dni tygo-dnia okresu adwentowego s¹ zwia-stunami Bo¿ego Narodzenia. Im

bli¿ej Narodzenia Chrystusa, tym ja�niej na �wiecie.I tak nadchodzi czas najbardziej oczekiwany w ca³ym

roku - Godnie �wiêta, czyli Bo¿e Narodzenie. Bo jus porana Wilijom, bo jus cas. A tu jesce ftosik chybio po�ród nos.A tu jesce ftosik ku nom moze przyj�æ, bo przy stole wolnemiejsce ceko dzi�... Chcia³oby siê zamiast opowiadaæ o piêk-nych zwyczajach tego okresu wy�piewaæ Go - najpiêkniej-szymi kolêdami i pastora³kami ...pomalu�ku Józefie, poma-lu�ku... Ucieszy³em siê now¹ kolêd¹ �piewan¹ w Ko�ciele:��wiat jeszcze nie jest stracony, �wiat nie do koñca jest z³y!�Wpatruj¹c siê w ¿³obek i stajenkê - klêkamy przed Tajemni-c¹ Wcielenia i Narodzenia - �Bóg siê rodzi... Pan niebio-sów, a obna¿ony ma granice Ten, który nieskoñczony... S³o-wo sta³o siê cia³em... Zdziwieni Maleñk¹ Mi³o�ci¹ za�pie-wajmy naszemu Ojcu �wiêtemu - który na nas patrzy z oknaOjca - Jego ulubion¹ pastora³kê: Oj maluæki, maluæki, kie-by rêkawicka... �piewojmy i grojmy Mu...

A na koniec Wszystkim Pielêgniarkom i Po³o¿nymoraz czytelnikom �ad vocem� - ³ami¹c siê op³atkiemi siej¹c owsem ¿yczê po góralsku:

�Na scenscie na zdrowie, na to Boze Narodze-nie, coby sie Wom da¿y³o, mno¿y³o, syæko do-brze powodzi³o. Coby siê Wom dobrze i w rado-�ci ¿y³o. Coby Wom bez rok ca³y pini¹¿ki w kie-syni zbyrca³y. A do re�ty coby�cie byli scê�liwii weseli jako w niebie janieli - co dej Boze. Haj!�

WOKÓ£ TRADYCJI

�w. Miko³aj w Zespole Regionalnym �Robcusie�

Fot.

Lesz

ek C

hojn

ecki

37

Ma³opolska Okrêgowa Izba Pielêgniarek i Po³o¿nych roz-poczê³a specjalizacje dla pielêgniarek i po³o¿nych w dzie-dzinie:

- pielêgniarstwa zachowawczego dla pielêgniarek,- pielêgniarstwa po³o¿niczego dla po³o¿nych,- pielêgniarstwa pediatrycznego dla pielêgniarek,

po 25 miejsc ka¿da.Informujemy, ¿e zosta³a z³o¿ona dodatkowa oferta na 25

miejsc na specjalizacjê z pielêgniarstwa zachowawczego.Przetarg zosta³ pozytywnie rozstrzygniêty. W zwi¹zku z po-zyskaniem dodatkowych 25 miejsc uruchomiono cztery gru-py specjalizacji. £¹czna kwota pozyskanych �rodków na re-alizacjê kszta³cenia specjalizacyjnego wynosi 408.750 z³o-tych. Osob¹ odpowiedzialn¹ za realizacjê pod wzglêdemmerytorycznym i finansowym jest Tadeusz Wadas, zgodniez ustaw¹ o zamówieniach publicznych.

W dniu 29 sierpnia br. odby³o siê zebranie kierownikówspecjalizacji, na którym zapad³y ostateczne decyzje w spra-

wie wyznaczenia przez Przewodnicz¹cego osób na funkcjêkierowników specjalizacji.

Kierownikami specjalizacji s¹:- mgr Urszula Sitarska - specjalizacja w dziedzinie pielê-

gniarstwa zachowawczego (grupa I - 25 osób),- mgr Anna Sas - specjalizacja w dziedzinie pielêgniar-

stwa zachowawczego (grupa II - 25 osób),- mgr Beata Marzec - specjalizacja w dziedzinie pielê-

gniarstwa po³o¿niczego dla po³o¿nych (25 osób),- mgr Ewa Kostrz - specjalizacja w dziedzinie pielêgniar-

stwa pediatrycznego dla pielêgniarek (25 osób).

Wszystkie specjalizacje rozpoczê³y siê w miesi¹cu pa�-dzierniku.

W Ad vocem nr 67 umieszczono informacjê, ¿e kierowni-kiem specjalizacji w dziedzinie pielêgniarstwa pediatryczne-go bêdzie mgr Anna Wojnar. Za podanie b³êdnej informacjiprzepraszamy.

Z PRAC MA£OPOLSKIEJ OKRÊGOWEJ RADY PIELÊGNIAREK I PO£O¯NYCH

PODZIÊKOWANIE

Sk³adam serdeczne podziêkowania dla wszystkich, pielêgniarek, po³o¿nych i ich rodzin, którzy w wyborach doSenatu Rzeczypospolitej Polskiej 25 wrze�nia 2005 r. oddali na mnie swój g³os. Dziêki zaufaniu jakim obdarzyli�ciemnie Pañstwo uzyska³em 35 412 g³osów w ca³ym okrêgu nr 12. Bardzo wa¿n¹ dla mnie spraw¹ by³o to, ¿e g³osuj¹c

na mnie wybierali Pañstwokonkretnego cz³owieka, a nielistê czy partiê polityczn¹. Zawszystkie oddane na mnie g³o-sy - bardzo dziêkujê.

Wynik wyborów mo¿e po-zostawiæ pewien niedosyt, aletak liczne wsparcie �rodowiska,z którego siê wywodzê i w któ-rym dzia³am jest dla mnie mo-bilizacj¹ do kontynuowaniadzia³alno�ci na rzecz �rodowi-ska pielêgniarek i po³o¿nych.

Tadeusz Wadas

SEKRETARZStanis³aw £UKASIK

SPECJALIZACJE DLA PIELÊGNIAREK I PO£O¯NYCH

PRZEBUDOWA I REMONT BUDYNKU PRZY ULICY SZLAK 61

Uprzejmie informujemy, ¿e od dnia 10 czerwca, trwaj¹ pra-ce remontowe budynku przy ulicy Szlak 61. Planowane za-koñczenie remontu przewidziane by³o na dzieñ 30 listopada2005 roku. W zwi¹zku z licznymi pracami dodatkowymi (zmianyw planach konstrukcyjnych, brak projektów wykonawczychoraz z³ego stanu technicznego budynku), przed³u¿ono termin

realizacji remontu do dnia 14 grudnia 2005 roku. Prace re-montowe s¹ bardzo zaawansowane, w nied³ugiej przysz³o�ciplanowana jest przeprowadzka do tego budynku. O czasieprzeprowadzki bêdziemy pañstwa informowaæ. Sk³adamy po-dziêkowania cz³onkom komisji ds. remontu za zaanga¿owa-nie i pomoc w realizacji tego przedsiêwziêcia.

PODZIÊKOWANIE

Sk³adam bardzo serdeczne podziêkowania moim wyborcom. Wszystkim kole¿ankom, kolegom i ich rodzinomza zaanga¿owanie i pomoc w trakcie mojej kampanii wyborczej do parlamentu. Wierzê, i¿ nasza ciê¿ka, trudnapraca wykonana w trakcie kampanii, pomimo ¿e nie przynios³a obecnie oczekiwanych rezultatów to jednakzaprocentuje w dalszych podejmowanych dzia³aniach na rzecz integracji naszego �rodowiska, budowania wza-jemnego zaufania i podnoszenia presti¿u zawodu pielêgniarek i po³o¿nych.

Z wyrazami szacunkuMaria Sko³uba

38

Pani Marii Gu�ciora - szczególnie piêkny uk³on i podziêkowania: za Jej czterdziestoo�mioletni wielki wk³adpracy, pielêgniarce z sercem na d³oni, ¿yczliwo�ci¹ dla ma³ych pacjentów, kole¿anek kolegów.

Jednocze�nie ¿ycz¹c du¿o zdrowia i pomy�lno�ci w ¿yciu osobistym.

Prze³o¿ona i pielêgniarkiPrzychodni Zdrowia Skawina

Zarz¹d G³ówny Polskiego TowarzystwaPielêgniarskiego wraz z Ko³em Liderek przy ZG PTP

serdecznie zapraszaj¹ do wziêcia udzia³u

w I Ogólnopolskim Konkursie na�Pielêgniarkê, Pielêgniarza, Po³o¿n¹ Roku 2005�

Ogólnopolski Konkurs jest kontynuacj¹ ubieg³orocz-nego konkursu na �Pielêgniarkê, Pielêgniarza, Po-³o¿n¹ Roku 2004 na Mazowszu�. Pozwoli³ on nawy³onienie i nagrodzenie liderów pielêgniarstwa,

1. Udzia³ w Konkursie jest dobrowolny. Mog¹ w nim braæudzia³ pielêgniarki, pielêgniarze i po³o¿ne z co najmniej 5-letnim sta¿em w zawodzie.

2. Z Konkursu wy³¹czona jest kierownicza kadra pielêgniar-ska - naczelne pielêgniarki, prze³o¿one pielêgniarek, pie-lêgniarki oddzia³owe i koordynuj¹ce.

3. Liczba wy³onionych pielêgniarek z danej placówki musimie�ciæ siê w nastêpuj¹cym limicie: 1 wy³oniona kandy-datka na 50 zatrudnionych pielêgniarek.

4. Karta Zg³oszenia Uczestnika w Konkursie powinna byæpotwierdzona podpisem i piecz¹tk¹ bezpo�redniego prze-³o¿onego oraz naczelnej pielêgniarki lub prze³o¿onej pie-lêgniarek danej placówki i przes³ana do Oddzia³u Woje-wódzkiego PTP.

5. Konkurs odbywaæ siê bêdzie w trzech etapach:I etap do 28.02.2006 r. - wy³onienie uczestników Konkur-

su w poszczególnych placówkach ochrony zdro-

POLSKIE TOWARZYSTWO PIELÊGNIARSKIEZARZ¥D G£ÓWNY

01-842 WARSZAWA. AI. Reymonta 8/12POLISH NURSES ASSOCIATION - GENERAL COUNCIL

tel./fax: +48 (0) 22 663- 63-45; www.zgptpiel.waw.pl e-mail: zgptpielfgwp.pl

osób o najlepszym przygotowaniu zawodowym,etycznym i zaanga¿owaniu na rzecz �rodowiska.

Taka sama idea przy�wieca w og³oszeniutegorocznego Konkursu.

Serdecznie zapraszamy do udzia³u w Konkursie

Liczymy na szerokie rozpropagowanie informacji wewszystkich placówkach ochrony zdrowia na tereniedzia³ania Oddzia³ów PTP.

Masz szansê zostaæ�Pielêgniark¹, Pielêgniarzem, Po³o¿n¹ Roku 2005�

wia i przes³anie zg³oszeñ do Wojewódzkich Od-dzia³ów PTP. Kryteria do wy³onienia najlepszychUczestników Konkursu ustalaj¹ prze³o¿one pielê-gniarek danej placówki,

II etap do 31.03.2006 r. - eliminacje w poszczególnychOddzia³ach PTP polegaj¹ce na testowym spraw-dzianie wiedzy ogólnej i zawodowej. W tej czê�ciKonkursu bêdzie uczestniczy³ przedstawiciel ZGPTP. Do III etapu przechodz¹ osoby z najwy¿sz¹liczb¹ zdobytych punktów,

III etap do 30.04.2006 r.- rozmowa indywidualna polega-j¹ca na autoprezentacji laureatów etapu wojewódz-kiego. Ten etap Konkursu odbêdzie siê w Wojsko-wym Instytucie Medycznym w Warszawie.

6. Fina³ Konkursu i przyznanie tytu³u �Pielêgniarki, Pielêgnia-rza, Po³o¿nej Roku 2005� odbêdzie siê w maju 2006 r. naKongresie Pielêgniarskim.

Regulamin I Ogólnopolskiego Konkursu na �Pielêgniarkê, Pielêgniarza, Po³o¿n¹ Roku 2005�

Z okazji �wi¹t Bo¿ego Narodzenia oraz Nowego 2006 Roku najlepsze ¿yczenia, du¿o szczê�cia,sukcesów w ¿yciu osobistym i zawodowym wszystkim pielêgniarkom i po³o¿nym

sk³ada Okrêgowa Rada Pielêgniarek i Po³o¿nych.

* * *Wszystkim Czytelnikom spokojnych, radosnych �wi¹t i Szczê�liwego Nowego Roku

¿yczy Redakcja �Ad vocem�.

* * *�Niech Stary Rok skoñczy siê gorzej , aby Nowy mógl zakoñczyæ siê lepiej�

ks. prof. Józef Tischner

39

Pod takim has³em Wojewódzka Stacja Sanitarno -Epidemiologiczna w Krakowie realizuje od 2000 r. pro-gram profilaktyczny �Pierwotna Profilaktyka Wad CewyNerwowej�, edukuj¹c m³odzie¿ i kobiety w wieku roz-rodczym w zakresie zapobiegania wadom wrodzonymuk³adu nerwowego u dzieci.

Wady Cewy Nerwowej (WCN) to grupa nieprawid³o-wo�ci, które powstaj¹ we wczesnym etapie tworzenia siêcentralnego uk³adu nerwowego (na prze³omie trzeciegoi czwartego tygodnia rozwoju zarodka ludzkiego) w wy-niku nieprawid³owego zamykania siê cewy nerwowej i ele-mentów j¹ okrywaj¹cych. Najczêstsze WCN to bezmó-zgowie, rozszczep krêgos³upa, przepukliny okolic g³owyi rdzenia krêgowego. Wady te nale¿¹ do najciê¿szych wadstrukturalnych i stanowi¹ istotn¹ przyczynê umieralno�cioko³oporodowej oraz umieralno�ci niemowl¹t.

Od dawna podejrzewano, ¿e oprócz przyczyn ge-netycznych na rozwój WCN maj¹ wp³yw warunki �ro-dowiskowe w tym sposób od¿ywiania kobiet przysz³ychmatek. Od lat sze�ædziesi¹tych rolê t¹ przypisywano nie-doborom witamin z grupy B, zw³aszcza niedoboromkwasu foliowego czyli witaminy B6.

Bardzo niekorzystne rokowania dla dzieci urodzo-nych z wadami cewy nerwowej oraz istniej¹ce metodyleczenia, które poprawiaj¹ jedynie jako�æ ¿ycia i niecogo wyd³u¿aj¹, spowodowa³y ¿e profilaktyka WCN na-bra³a istotnego znaczenia.

Znane s¹ dwa rodzaje profilaktyki WCN:- Profilaktyka wtórna oparta na badaniach prenatal-

nych, polega na zmniejszeniu liczby urodzeñ dzie-ci z WCN. W przypadku stwierdzenia obecno�ciWCN u p³odu stosuje siê indukowan¹ aborcjê.

- Profilaktyka pierwotna polega na zapobieganiu po-wstaniu WCN przed poczêciem dziecka poprzezuzupe³nienie niedoboru kwasu foliowego w organi-zmie przysz³ej matki.

Profilaktyka pierwotna WCN jest wynikiem wieloletnichi rygorystycznych pod wzglêdem metodycznym badañ, opar-ta na uzupe³nianiu niedoborów kwasu foliowego w dieciekobiet przysz³ych matek. Przyjmowanie przez kobiety pro-filaktycznej dawki tj. 0,4 mg kwasu foliowego oraz dietabogata w produkty spo¿ywcze z du¿¹ zawarto�ci¹ folianóww okresie przed koncepcyjnym i pierwszych 12 tygodniachci¹¿y zmniejsza ryzyko wyst¹pienia WCN o 70 %.

Kwas foliowy w czystej postaci nie wystêpuje w przyro-dzie lecz w postaci folianów. �ród³em folianów jest wieleproduktów ¿ywno�ciowych ro�linnych i zwierzêcych tj.�ciemnozielone� li�ciaste warzywa (kapusta, broku³y, szpi-nak), �pomarañczowe� owoce i warzywa (marchew, po-marañcze) i wiele innych. Procesy kulinarne, technologicz-

ne przebiegaj¹ce z wysok¹ temperatur¹, d³ugie przecho-wywanie w nieodpowiednich warunkach zmniejszaj¹ ilo�ædostêpnego kwasu foliowego w po¿ywieniu. U¿ywki, do-ustne hormonalne �rodki antykoncepcyjne, niektóre lekiutrudniaj¹ przyswajanie kwasu foliowego z po¿ywienia.

Od 1992 r na �wiecie a od 1997 r. w Polsce rozpo-czêto upowszechnianie profilaktyki pierwotnej WCN.W 1997 r. Ministerstwo Zdrowia i Opieki Spo³ecznej po-wo³a³o Zespó³ Ekspertów, który opracowa³ zalecenia dlakobiet w ci¹¿y:

Wszystkie kobiety w wieku rozrodczym w Polsce, któremog¹ zaj�æ w ci¹¿ê, powinny przyjmowaæ 0,4 mg kwasu

foliowego w celu zapobiegniêcia WCN u potomstwa.

W sprzeda¿y znajduj¹ siê preparaty witaminowez zawarto�ci¹ profilaktycznej dawki 0,4 mg kwasu fo-liowego dostêpne bez recepty.

Upowszechnienie zasad profilaktyki WCN MinisterZdrowia i Opieki Spo³ecznej powierzy³ Instytutowi Matkii Dziecka. Edukacjê m³odzie¿y i m³odych kobiet w zakre-sie profilaktyki WCN u potomstwa realizuj¹ przy wspó³-pracy z Instytutem Matki i Dziecka pracownicy o�wiatyzdrowotnej i promocji zdrowia Inspekcji Sanitarnej.

W ci¹gu 5 lat realizacji Programu pracownicy o�wia-ty zdrowotnej i promocji zdrowia przeszkolili wielu edu-katorów spo�ród pracowników s³u¿by zdrowia i nauczy-cieli poprzez których wiedza o sposobach zapobiega-nia WCN dociera do kobiet, przysz³ych matek.

Rocznie w Polsce rodzi siê ok. 600 - 900 dzieci z WCN,ok. 70 % przypadkom mo¿na skutecznie zapobieczmniejszaj¹c wydatki na leczenie, rehabilitacjê i opiekêa tak¿e zmniejszyæ cierpienie dzieci i ich rodziców.

Zapraszamy Pañstwa do w³¹czenia siê w realizacjê pro-gramu i upowszechnianie zasad profilaktyki pierwotnej WCNw codziennych kontaktach zawodowych z kobietami.

Proponujemy nieodp³atne szkolenia oraz w miarê posia-dania materia³y do realizacji np. ulotki, plakaty, broszury.

W sprawie szkoleñ nale¿y kontaktowaæ siê z w³a�ci-w¹ terenowo Powiatow¹ Stacj¹ Sanitarno - Epidemiolo-giczn¹, dzia³em o�wiaty zdrowotnej i promocji zdrowia.

Koordynator wojewódzki programumgr Wies³awa Drewniak

Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologicznaw Krakowie, ul. Pr¹dnicka 76

tel. (0-12) 25 43 423, fax (0-12) 25 43 429Adres e-mail: ozpz@wsse.krakow.pl

WOJEWÓDZKA STACJA SANITARNO-EPIDEMIOLOGICZNAW KRAKOWIE

�JU¯ DZI� MOGÊ ZADBAÆ O ZDROWIE SWEGO PRZYSZ£EGO DZIECKA�

40

Wraz z postêpem medycyny obserwuje siê sta³y wzrostliczby leków przeciwnowotworowych. Wzrasta równie¿ ilo�æcytostatyków z jak¹ ma do czynienia pojedynczy pracownikochrony zdrowia. Dziêki wprowadzeniu odpowiednich re-gulacji prawnych dotycz¹cych stosowania cytostatyków,wyeliminowano wprawdzie ryzyko wyst¹pienia skutków tok-sycznych, lecz jednak wci¹¿ istnieje mo¿liwo�æ mutagenne-go, teratogennego i kancerogennego wp³ywu tych leków.

Zasady postêpowania przy stosowaniu leków cytostatycz-nych w zak³adach opieki zdrowotnej okre�la rozporz¹dze-nie Ministra Zdrowia i Opieki Spo³ecznej z dnia 19 czerwca1996 r. w sprawie bezpieczeñstwa i higieny pracy przy przy-gotowywaniu, podawaniu i przechowywaniu leków cytosta-tycznych w zak³adach opieki zdrowotnej (Dz. U. Nr 80, poz.376 z pó�n. zm. Dz. U. Nr 79, poz. 897 z 2000 r.). Rozporz¹-dzenie to okre�la warunki bezpieczeñstwa i higieny pracypracowników zatrudnionych przy przygotowywaniu, poda-waniu i przechowywaniu leków cytostatycznych w oddzia-³ach chemioterapii, hematologii, przychodniach onkologicz-nych oraz innych komórkach organizacyjnych zak³adów opie-ki zdrowotnej, w których leki cytostatyczne s¹ stosowane.

Leki cytostatyczne powinny byæ przygotowywane dopodania w wydzielonych pomieszczeniach, zaopatrzonychw lo¿ê laminarn¹. W zak³adach istniej¹cych w dniu31.08.2000 r. dopuszcza siê stosowanie wentylacji mecha-nicznej zapewniaj¹cej 10-krotn¹ wymianê powietrza w ci¹-gu godziny i dygestorium. Niedopuszczalne jest usytuowa-nie pomieszczenia w bezpo�rednim s¹siedztwie pomieszczeñs³u¿¹cych do przechowywania �rodków spo¿ywczych, przy-rz¹dzania i spo¿ywania posi³ków. W pomieszczeniach tychpowinno znajdowaæ siê wydzielone miejsce na �rodki ochro-ny indywidualnej przeznaczone do zniszczenia (rêkawiczki,fartuchy, czepki lub maski). Sprzêt medyczny musi byæ szczel-ny, zapewniaj¹cy nie wydostawanie siê leku na zewn¹trz.Równie¿ odzie¿ ochronna pracowników przygotowuj¹cychcytostatyki musi byæ jednorazowa. Podczas otwierania am-pu³ki z lekiem oraz nabierania leku do strzykawki nale¿y przy-kryæ ampu³kê ja³owym gazikiem zwil¿onym w spirytusie,a w przypadku usuwania powietrza ze strzykawki, na zakoñ-czeniu ig³y nak³ada siê ja³owy gazik. Je¿eli zachodzi koniecz-no�æ dzielenia tabletek nie nale¿y dopu�ciæ do rozprzestrze-niania ich py³u i dotykaæ ich go³¹ rêk¹.

Zawodowe nara¿enia na leki cytostatyczne- regulacje prawne i skutki zdrowotne

MA£OPOLSKI O�RODEK MEDYCYNY PRACY

Danuta �LUSARCZYK

Zgodnie z obowi¹zuj¹cymi przepisami prawnymi bez-wzglêdne przeciwwskazane jest zatrudnianie kobiet w okre-sie ci¹¿y i laktacji w ekspozycji na cytostatyki. Warto zwró-ciæ uwagê na to, i¿ najistotniejszy i najbardziej niebezpiecznyjest teratogenny wp³yw leków cytostatycznych w pierwszymtrymestrze ci¹¿y, a zwykle dopiero po pierwszych 4-6 tygo-dniach kobieta dowiaduje siê, ¿e jest w ci¹¿y.

W czasie badania wstêpnego pracownice powinny byæpoinformowane o tych zagro¿eniach i zasadach postêpo-wania, je¿eli planuj¹ ci¹¿ê,

Zagro¿enia zdrowotne dotycz¹ przede wszystkim zabu-rzeñ funkcji reprodukcyjnych, szczególnie zwiêkszenia ry-zyka poronieñ; i przedwczesnych porodów, a tak¿e czêst-szego wystêpowania wad wrodzonych u potomstwa. U pie-lêgniarek mog¹ wyst¹piæ zaburzenia miesi¹czkowania pro-wadz¹ce do trudno�ci zaj�cia w ci¹¿ê.

Odrêbnym problemem jest równie¿ rakotwórcze dzia-³anie leków cytostatycznych.

Zakres i czêstotliwo�æ badañ profilaktycznych pracowni-ków reguluje rozporz¹dzenie MZiOS z dnia 30 maja 1996 r.w sprawie przeprowadzania, badañ lekarskich pracowników,zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownika-mi oraz orzeczeñ lekarskich wydawanych do celów przewi-dzianych w Kodeksie pracy (Dz. U. Nr 69, poz. 332). Zgod-nie z tym rozporz¹dzeniem badania wstêpne osób zawodo-wo nara¿onych na cytostatyki obejmuje ogólne badanie le-karskie ze zwróceniem uwagi na w¹trobê i skórê oraz wyko-nanie badañ laboratoryjnych takich jak morfologia z rozma-zem, badania czynno�ci w¹troby i ogólne badanie moczu.Przeprowadzenie badañ okresowych - o tym samym zakre-sie co 2-4 lata. Powy¿sze badania winny byæ realizowanepoprzez zawarcie umowy na podstawie art. 12 ustawy o s³u¿-bie medycyny pracy na okres co najmniej jednego roku po-miêdzy pracodawc¹ a lekarzem posiadaj¹cym pe³ne upraw-nienia do wykonywania badañ profilaktycznych.

Tak wiêc kierownicy zak³adów opieki zdrowotnej, w któ-rych leki cytostatyczne s¹ stosowane zobowi¹zani s¹ do za-pewnienia przestrzegania zasad bezpieczeñstwa i higienypracy przy przygotowywaniu, podawaniu i przechowywa-niu leków cytostatycznych, a pracodawcy zobowi¹zani s¹do przestrzegania terminów badañ profilaktycznych.

ZESPÓ£ PIELÊGNIAREK MEDYCYNY PRACY

Dnia 27.09.05 r. w Ma³opolskim O�rodku Medycyny Pra-cy odby³o siê kolejne spotkanie szkoleniowe pielêgniareks³u¿by medycyny pracy województwa ma³opolskiego. Udzia³wziê³o 60 pielêgniarek. Tematem zebrania by³o:

1. Czynniki biologiczne - omówienie rozporz¹dzenia Mini-stra Zdrowia z dnia 22.04.2005 r. w sprawie szkodli-wych czynników biologicznych dla zdrowia w miejscupracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo

nara¿onych na te czynniki (Dz. U. Nr 81, poz. 716) -lek. med. Arkadiusz Mod³a - MOMP.

2. Ocena ryzyka zawodowego na stanowisku pielêgniarki- Arkadiusz Mod³a - MOMP.

3. Sprawy bie¿¹ce.

Przewodnicz¹caDanuta �lusarczyk

41

Konferencja organizowana przez:

Naczelnego Rzecznika Odpowiedzialno�ci Zawodowej,Naczelny S¹d Pielêgniarek i Po³o¿nych,Naczeln¹ Radê Pielêgniarek i Po³o¿nych

Przewidywany termin trzydniowej konferencji- 1 kwarta³ 2006 roku.Miejsce konferencji - WARSZAWADo udzia³u w konferencji zapraszamy pielêgniar-

ki i po³o¿ne, wyk³adowców i studentów szkó³ wy-¿szych kszta³c¹cych pielêgniarki i po³o¿ne, przedsta-wicieli innych grup zawodowych oraz wszystkie oso-by zainteresowane zagadnieniami etyki zawodowej.

KOMUNIKAT I�Warto�ci moralne, etyczne i odpowiedzialno�æ w pracy pielêgniarki i po³o¿nej�

Przewidziana liczba uczestników oko³o 200 osób.Uczestnicy otrzymaj¹ punkty edukacyjne i materia-

³y konferencyjne.Szacunkowy koszt konferencji to 450 z³.(w ramach

op³aty konferencyjnej organizator zapewnia udzia³ wkonferencji, materia³y, obiady, kolacjê, napoje w wy-znaczonych przerwach obrad)

Bie¿¹ce informacje dotycz¹ce konferencji bêd¹ zamiesz-czane na stronie internetowej NRPiP: www.izbapiel.org.pl

Termin zg³oszenia do 15.12. 2005 roku.

ZG£OSZENIE WSTÊPNEZg³aszam udzia³ w konferencji na temat �Warto�ci moralne, etyczne i odpowiedzialno�æ w pracy pielêgniarki i po³o¿nej�.

Imiê i nazwisko: ����������������������������������������......

Adres: ��������������������������.�������������������

tel./fax/e-mail: ��������������������������������.������....��

Zawód: �����������������������������������..���������.

Miejsce pracy: �����������������������������...............���������

Udzia³ w konferencji:bierny oczynny o

W przypadku zaznaczenia udzia³u czynnego,proszê wskazaæ temat sesji.

Tematy sesji: o Etyka jako naukao Organizacja pracy a etykao Ekonomia a etykao Etyka w praktyceo Varie

�����������...........................................Podpis uczestnika

Osoby zainteresowane otrzymaj¹ kolejny komunikat.

Zg³oszenie proszê wype³niæ drukowanymi literami i przes³aæ do 15 grudnia 2005 roku faksem na nr:0-22-628 58 61; e-mailem: izba@izbapiel.org.pl lub poczt¹ na adres: 00-478 Warszawa, Al. Ujazdowskie 22

Maria SKO£UBA

OPIEKA HOSPICYJNA - KONFERENCJA

STOWARZYSZENIE OPIEKI HOSPICYJNEJ ZIEMI CZÊSTOCHOWSKIEJHOSPICE CARE ASSOCIATION OF CZÊSTOCHOWA

42-200 Czêstochowa, ul. Krakowska 45, tel./fax (0-34) 360-54-91, 360-55-37,e-mail: hospicjum.czestochowa@wp.pl Internet: www.hospicjum-czestochowa.pl

Stowarzyszenie Opieki Hospicyjnej Ziemi Czêsto-chowskiej od 10 lat organizuje corocznie konferencjênaukow¹. IX Konferencja naukowa na Jasnej Górze wCzêstochowie odby³a siê w dniach 28.01 - 30.01.2005 r.pod has³em �Opieka Hospicyjna - jak odnale�æ siê w no-wej rzeczywisto�ci�. Bra³y w niej udzia³ osoby sprawu-j¹ce opiekê hospicyjn¹ i paliatywn¹ w terminalnym okre-sie choroby nowotworowej, AIDS i innych chorób prze-wlek³ych oraz wszyscy zainteresowani problemami le-czenia bólu i cierpienia, godnego umierania i �mierci.

X Ogólnopolska Konferencja planowana jest wdniach 27-29 stycznia 2006 r. pod has³em �Nie lêkaj-

cie siê... nadzieja a¿ do kresu� pod honorowym patro-natem Arcybiskupa Metropolity Czêstochowskiego ks.dr. Stanis³awa Nowaka oraz Krajowego DuszpasterzaHospicyjnego ks. dr. Piotra Krakowiaka.

Czêstochowa to szczególne miejsce a uczestnictwow Konferencji umo¿liwia wymianê do�wiadczeñ, na-wi¹zania nowych znajomo�ci i przyja�ni. Obecno�æ naMszy �wiêtej na Jasnej Górze organizowane dla uczest-ników Konferencji daje du¿o si³y i wsparcia w pos³u-dze hospicyjnej.

Informacje na temat X Konferencji mo¿na uzyskaæpod nr tel. (0-34) 360-54-91, 360-55-37.

42

Informacje Komisji Kszta³cenia MOIPiPWICEPRZEWODNICZ¥CA MORPiP

Zuzanna Mys³owska1. Komisja Kszta³cenia informuje, ¿e w ci¹gu trzech miesiêcy tj. od wrze�nia do listopada br., w szkole-

niach i kursach wziê³o udzia³ 1132 pielêgniarki i po³o¿ne.W trakcie realizacji s¹ nastêpuj¹ce kursy i szkolenia:

RODZAJSZKOLENIA

SPECJALIZACJA

KURSKWALIFIKACYJNY

KURSSPECJALISTYCZNY

KURSDOKSZTA£CAJ¥CY

DZIEDZINAKSZTA£CENIA

PIEL. ZACHOWAWCZEPIEL. PO£O¯NICZEPIEL. PEDIATRYCZNEPIEL. ANESTEZJOLOGICZNE

PIEL. OPERACYJNE

PIEL. PSYCHIATRYCZNEPIEL. W �RODOWISKU NAUCZANIA I WYCHOWANIAPIEL. OPIEKI D£UGOTERMINOWEJLECZENIE RANSZCZEPIENIA OCHRONNE

ZAAWANSOWANE ZABIEGI REANIMACYJNEKOMPLEKSOWY SYSTEM ZAOPATRYWANIA RANZAKA¯ENIA SZPITALNE

LICZBAuczestników

50252570

60

35613438120

/X-XI/184 /X-XI/400 /X-XI/

30

Lp.

1.

2.

3.

4.

TERMINZAKOÑCZENIAWRZESIEÑ 2007WRZESIEÑ 2007WRZESIEÑ 2007STYCZEÑ 2006MARZEC 2006

GRUDZIEÑ 2005MARZEC 2006

KWIECIEÑ 2006MARZEC 2006

KWIECIEÑ 2006STYCZEÑ 2006

Kurs realizowany na bie¿¹co/nie przyjmujemy kwestionariuszy/Kursy realizowane na bie¿¹co

2. Informujemy, ¿e najbli¿szym czasie rozpoczn¹ siê nastêpuj¹ce kursy:Terminnaboru

1-31.12.05

1-31.12.0529.11.05-03.01.06

do 9.12.051.12.05-1.01.061.02-15.03.06

1-28.02.06Na bie¿¹co

Na bie¿¹co

Datarozpoczêcia

luty 2006*

luty 2006*14.01.06

9.01.06marzec 2006kwiecieñ 2006kwiecieñ 2006

na bie¿¹co

na bie¿¹co

Rodzaj szkolenia

Kurs kwalifikacyjny dla pielêgniarek i po³o¿nych- Pielêgniarstwo neonatologiczneKurs kwalifikacyjny dla po³o¿nych - Pielêgniarstwo rodzinneKurs specjalistyczny dla pielêgniarek -Pielêgnowanie w chorobach narz¹du wzrokuKurs specjalistyczny dla pielêgniarek - Opieka paliatywnaKurs specjalistyczny dla pielêgniarek - Leczenie ranKurs specjalistyczny dla pielêgniarek - ¯ywienie enteralne i parenteralneKurs dokszta³caj¹cy dla pielêgniarek � Opieka paliatywnaKurs dokszta³caj¹cy dla pielêgniarek i po³o¿nych- Kompleksowy system zaopatrywania ranKurs dokszta³caj¹cy dla pielêgniarek i po³o¿nych- Zaawansowane zabiegi reanimacyjne (...).

Lp.

1.

2.3.

4.5.6.7.8.

9.

Czastrwania6 m-cy

6 m-cy3 m-ce

2 tyg.3 m-ce3 tyg.4 dni

4 godz.

2 dni

Tryb

mieszany

mieszanymieszany

dziennymieszanydziennydziennydzienny

sobota-niedziela

3. Oczekujemy na zatwierdzenie nastêpuj¹cych pro-gramów kursów:● kurs specjalistyczny �Endoskopia� - kurs dla pielêgniarek,● kurs specjalistyczny �Wykonanie i interpretacja zapisu Ekg�

- kurs dla pielêgniarek i po³o¿nych,● kurs specjalistyczny �Wykonanie badania spirometrycz-

nego� - kurs dla pielêgniarek,● kurs dokszta³caj¹cy �Wykonanie badania audiometrycz-

nego - kurs dla pielêgniarek,● kurs dokszta³caj¹cy �Wykonanie badania Eeg� - kurs dla

pielêgniarek,● kurs kwalifikacyjny �Pielêgniarstwo rodzinne� - kurs dla

pielêgniarek.

4. Szkolenia jêzykowe 2005/2006:MOIPiP z³o¿y³a wniosek o dofinansowanie kursów jêzyko-wych dla pielêgniarek i po³o¿nych przez Europejski Fun-dusz Spo³eczny (Zintegrowany Program Operacyjny Roz-woju Regionalnego) w Wojewódzkim Urzêdzie Pracy. Po-

*) Przypominamy, ¿e kurs kwalifikacyjny w dziedzinie pielêgniarstwa rodzinnego dla po³o¿nych i kurs kwalifikacyjny w dziedziniepielêgniarstwa neonatologicznego dla pielêgniarek i po³o¿nych nie rozpoczê³y siê w pa�dzierniku z powodu braku wystarczaj¹-cej liczby chêtnych na ww. kursy. Bardzo prosimy o sk³adanie kwestionariuszy zg³oszeniowych tylko w wyznaczonym terminie.W styczniu 2006 r., w zale¿no�ci od liczby osób chêtnych na kurs, rozpoczniemy szczegó³owe przygotowania kursu.

mimo pozytywnej oceny i miejsca na li�cie rezerwowej z 64pkt., wniosek MOIPiP nie otrzyma³ dofinansowania.Rada Okrêgowa MOIPiP na posiedzeniu w dniu 14 wrze-�nia 2005 r. podjê³a decyzjê o zaprzestaniu organizowaniakursów jêzykowych. W zwi¹zku z:● wysokimi kosztami prowadzenia kursów jêzykowych,● trudno�ciami w nieodp³atnym pozyskaniu sal wyk³adowych,● nisk¹ frekwencj¹ na zajêciach,● nierzetelnym uiszczaniem op³at (30 z³ za ka¿dy semestr

nauki) przez czê�æ pielêgniarek i po³o¿nych,● oraz brakiem dofinansowania kursów jêzykowych przez EFS.Cz³onkowie MOIPiP mog¹ korzystaæ z dofinansowania do szko-

leñ jêzykowych w wysoko�ci 150 z³ na rok akademicki, po z³o¿eniuwniosku o dofinansowanie i okazaniu certyfikatu ukoñczenia kur-su jêzykowego w wybranej przez siebie szkole jêzykowej.

Jednocze�nie informujemy, ¿e MOIPiP zwiêkszy liczbêszkoleñ zawodowych dla pielêgniarek i po³o¿nych, do którychjest zobligowana ustaw¹ o zawodach pielêgniarki i po³o¿nej(art. 10 b ust. 2 i art. 10 d ust. 2).

43

5. Komisja Kszta³cenia i Doskonalenia ZawodowegoMOIPiP informuje, ¿e w dniu 14 stycznia 2006 r. roz-pocznie siê kurs specjalistyczny dla pielêgniarek�Pielêgnowanie w chorobach narz¹du wzroku�.

I. Cel kursu:Przygotowanie pielêgniarki do sprawowania opieki nad pa-cjentem okulistycznym (dzieci, m³odzie¿y, doro�li) w zakre-sie diagnostyki, terapii, rehabilitacji, udzielania pierwszej po-mocy okulistycznej, jak równie¿ prowadzenia profilaktyki i edu-kacji zdrowotnej w zakresie schorzeñ narz¹du wzroku.

II. Organizacja szkolenia:Kurs obejmuje 169 godzin, w tym:- zajêcia teoretyczne - 79 godzin,- zajêcia praktyczne - 90 godzin,tryb mieszany,zajêcia teoretyczne bêd¹ odbywa³y siê w wyznaczone week-endy od 14 stycznia do 18 lutego 2006 r. tj. 6 kolejnychweekendów.- sobota w godzinach 9:00 - 16:00,- niedziela w godzinach 9:00 - 16:00,Ponadto ka¿dy uczestnik kursu bêdzie uczestniczy³ w zajê-ciach sta¿owych w ogólnej liczbie 12 dni w placówkach sta-¿owych wg ustalonego harmonogramu.

III. Kryteria przyjêcia na kurs:- posiadanie aktualnego prawa wykonywania zawodu,- 3 miesi¹ce sta¿u pracy,- zakwalifikowanie na kurs przez komisjê kwalifikacyjn¹,- pozytywny wynik egzaminu wstêpnego - w przypadku gdy

takie postêpowanie bêdzie konieczne,- zgoda na oddelegowanie z zak³adu pracy na czas trwania

kursu przez dyrektora/kierownika na kwestionariuszu zg³o-szeniowym,

- kurs jest bezp³atny dla cz³onków Izby Ma³opolskiej regu-larnie op³acaj¹cych sk³adki.

IV. Sposób sprawdzania efektów nauczania.Zaliczenie ka¿dego modu³u/ zajêæ teoretycznych i prak-

tycznych/ zgodnie z planem zawartym w uszczegó³owio-nym programie nauczania.

Egzamin koñcowy - zgodnie z Rozporz¹dzeniem Mini-stra Zdrowia w sprawie kszta³cenia podyplomowego pielê-gniarek i po³o¿nych § 30 pkt 5 /Dz. U. Nr 197, poz. 1923, zdnia 21 listopada 2003 r./.

Osoby zakwalifikowane na kurs zostan¹ powiadomioneindywidualnie.

Kierownikiem kursu jest Pani Michalina Litwin.Prosimy o sk³adanie formularzy zg³oszeniowych w sie-

dzibie MOIPiP w terminie do dnia 3 stycznia 2006 r.

______________________________________

Komisja Kszta³cenia przypomina, ¿e kwestionariusze zg³o-szeniowe na kursy nale¿y sk³adaæ w podanych terminach na-boru. Zg³oszenia wype³nione nieczytelnie, niepoprawnie niebêd¹ rozpatrywane.

Osoby zakwalifikowane na kurs s¹ powiadamiane indywi-dualnie.

Kursy i szkolenia s¹ bezp³atne dla pielêgniarek i po³o¿nychregularnie op³acaj¹cych sk³adki na rzecz Ma³opolskiej Okrê-gowej Izby Pielêgniarek i Po³o¿nych.

Wszystkie aktualne informacje dotycz¹ce m.in. kszta³ce-nia podyplomowego dostêpne s¹ równie¿ na stronie interne-towej MOIPiP.

Uprzejmie prosimy o pilne odbieranie certyfikatów ze szkolenia�Kompleksowy system zaopatrywania ran opatrunkami specjalistycznymi firmy Johnson&Johnson�.

DyrektorSamodzielnego Publicznego Zak³adu

Opieki Zdrowotnej w My�lenicachul. Szpitalna 2, 32-400 My�lenice

zamierza og³osiæ konkurs na stanowisko

Naczelnej PielêgniarkiSamodzielnego Publicznego Zak³adu Opieki Zdrowotnej

w My�lenicachDyrektor

Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznegoim. Ludwika Rydygiera

os. Z³otej Jesieni 1, 31-826 Kraków

zamierza og³osiæ konkurs na stanowiska

Pielêgniarek Oddzia³owych Oddzia³ów

n Chemioterapiin Szpitalnego Oddzia³u Ratunkowego

i Izby Przyjêæ

DyrektorKrakowskiego Szpitala Specjalistycznego im. Jana Paw³a II

ul. Pr¹dnicka 80, 31-202 Kraków

zamierza og³osiæ konkurs na stanowiska

Pielêgniarek Oddzia³owych Oddzia³ów:n Oddzia³u Anestezjologii i Intensywnej Terapii

w Oddziale Klinicznym Chirurgii Serca, Naczyñi Transplantologii,

n Bloku Operacyjnego w Oddziale KlinicznymChirurgii Serca, Naczyñ i Transplantologii,

n Centrum Interwencyjnego Leczenia ChoróbSerca i Naczyñ z Pododdzia³em KardiologiiInterwencyjnej,

n Oddzia³u Chirurgii Klatki Piersiowej.

DyrektorSPZOZ Krakowskie Centrum Rehabilitacji

Al. Modrzewiowa 22, 30-224 Kraków

zamierza og³osiæ konkurs na stanowisko

Prze³o¿onej Pielêgniarek

n pielêgniarka rodzinna: 15 z³ + wska�niki,n po³o¿na rodzinna: 8,04 z³ + wska�niki,n pielêgniarka w �rodowisku wychowania

i nauczania: 28,92 z³,

NFZ - nowe stawki kapitacyjne!n lekarz: 61,20 z³.

Stawki obowi¹zuj¹ od 1 listopada 2005 r.

n domowa opieka d³ugoterminowa 28,50 z³.Stawka obowi¹zuje od 1 stycznia 2006 r.

Informacji na temat szkoleñ organizowanych przez MOIPiP udziela cz³onek Komisji Kszta³cenia,podczas dy¿uru w ka¿dy poniedzia³ek w godz. 13:00 do 15:00 pod nr. telefonu 430-07-23.

44

Wszelkimi kwestiami formalnymi we W³oszechzajmie siê Spó³dzielnia Alba.

Oferta jest skierowana do osób posiadaj¹cych dyplom ukoñczeniapielêgniarskiej szko³y pomaturalnej lub dyplom ukoñczenia studiówwy¿szych na kierunku Pielêgniarstwo (licencjat lub magisterium).

Szpital:

Liczba ³ó¿ek:

Oddzia³y:

Umowa:

Wynagrodzenie:

Czas pracy:

prywatny, posiadaj¹cy umowê z Narodow¹ S³u¿b¹ Zdrowia.

490.

medycyny wewnêtrznej, neurologii, onkologii, chirurgiiogólnej i plastycznej, okulistyki, ortopedii, ginekologii,nefrologii, urologii, angiologii, kardiologii, chirurgii klatkipiersiowej i chirurgii naczyniowej, pogotowia ratunkowegoi medycyny ratunkowej.

na czas nieokre�lony, co najmniej na dwa lata.

1.200 euro netto miesiêcznie p³acy podstawowej pluswynagrodzenie za pracê dodatkow¹.

praca w wymiarze 38 godzin tygodniowo na zmiany:poranna, popo³udniowa, nocna.

W³oska Spó³dzielnia Socjalna Alba zosta³a utworzona w 1989 r. Ma siedzibê prawn¹ w Padwie. Jest wpisana do wymaganych rejestrówprowadzonych przez W³oskie Ministerstwo Zdrowia i przez w³adze lokalne, a tak¿e do rejestru przedsiêbiorstw.

Prowadzi dzia³alno�æ w zakresie rekrutacji personelu medycznego do pracy w szpitalach i klinikach publicznych oraz prywatnych,a tak¿e w domach opieki i innych instytucjach s³u¿by zdrowia.

OFERTA PRACY DLA PIELÊGNIAREK I PIELÊGNIARZY- MEDIOLAN

Prosimy o przes³anie curriculum vitae, kopii dyplomui (je�li nie jest to dyplom o ukoñczeniu studiów magisterskich) kopii

za�wiadczenia o kwalifikacjach do wykonywania zawodu pielêgniarkiwystawianego przez Okrêgowe Izby Pielêgniarek i Po³o¿nych

na adres: agataalba@interia.pl lub na nr fax.: (0-22) 616 22 96Kontakt: nr kom. 501 388 344 (oprócz �rody

i czwartku) lub nr tel. (0-22) 616 22 96

Zakwaterowanie:

Jêzyk:

Posi³ki:

Przejazdy:

w apartamentowym hotelu pracowniczym (dwa pokoje,salonik, kuchnia, ³azienka), op³ata miesiêczna 155euro, �wiat³o, gaz i woda wliczone w czynsz (telefonp³atny oddzielnie).

Mile widziana znajomo�æ jêzyka w³oskiego na poziomiekomunikatywnym. Dla osób, które jeszcze tegopoziomu znajomo�ci jêzyka w³oskiego nie osi¹gnê³y,zostanie zorganizowany darmowy, 120-godzinny kursw Polsce i darmowy, 60-godzinny kurs we W³oszech.

sto³ówka w szpitalu, cena ka¿dego posi³ku 1,55 euro.

darmowe przejazdy z miejsca zakwaterowania doszpitala i z powrotem.

COOPERATIVA ALBA SOLIDARIETÀ SOCIALESPÓ£DZIELNIA ALBA SOLIDARNO�Æ SPO£ECZNA

MOIPiP nie ponosi odpowiedzialno�ci za tre�æ og³oszeñ.

Pielêgniarkom znaj¹cym jêzyk angielski na poziomiekomunikatywnym oferujemy pracê w charakterze

OPIEKUNEK OSÓB STARSZYCHI NIEPE£NOSPRAWNYCH

Warunki pracy● 1-2 letnia umowa o pracê (z mo¿liwo�ci¹ przed³u¿enia),● Zatrudnienie w pe³nym wymiarze czasu pracy,● Wynagrodzenie 10,5 tys. funtów rocznie brutto (ok. 5 tys.

PLN/mies. brutto), p³atne nadgodziny,● P³atny urlop wypoczynkowy,● Zakwaterowanie.

CV w jêzykach polskim i angielskim wraz ze zdjêciem i zgod¹na przetwarzanie danych osobowych do celów rekrutacjiprosimy nadsy³aæ na adres:

ACC Solutions Sp. z o.o.Al. 3 Maja 2/171, 00-391 Warszawa

Tel: (22) 625 69 36Fax: (22) 622 26 16

mail: biuro@accsolutions.pl

Licencja MGPiPS 370/1a i 1b oraz 370/2NIP 525 227 51 47; REGON 015548657

Niniejsza informacja nie stanowi oferty w rozumieniuprzepisów ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks Cywilny

PIELÊGNIAREK

Miejsce zatrudnienia: Wielka Brytania

Pracodawca: Placówki Publicznej i Prywatnej S³u¿byZdrowia, Prywatne Domy Opieki

Warunki pracy● Umowa o pracê na czas nieokre�lony po okresie próbnym,● Zatrudnienie w pe³nym wymiarze czasu pracy,● Szkolenie i mo¿liwo�æ awansu,

Oferujemy● Atrakcyjne wynagrodzenie w wysoko�ci od 17 tys. funtów

rocznie brutto (ok. 8,5 tys. PLN/mies. brutto). Dlapielêgniarek psychiatrycznych od ok. 20 tys. funtówrocznie brutto (ok. 10 tys. PLN/mies brutto),

● P³atne nadgodziny,● P³atny urlop wypoczynkowy,● Zakwaterowanie,● Pomoc w rejestracji w Nursing & Midwifery Council (NMC).

Wymagania● Bardzo dobra znajomo�æ jêzyka angielskiego,● Wykszta³cenie i sta¿ pracy zgodne z wymaganiami Unii

Europejskiej,● Aktualne prawo wykonywania zawodu pielêgniarki

w Polsce,● Niekaralno�æ.

Dla naszych klientów w Wielkiej Brytanii poszukujemy

45

EXTEREA, Spó³ka zajmuj¹ca siê rekrutacj¹ personelu medycznegoi paramedycznego, rozpoczê³a dzia³alno�æ w Krakowie.Rekrutujemy do najlepszych szpitali publicznych i prywatnych we Francji.

Poszukujemy:q pielêgniarek,q instrumentariuszek bloku operacyjnego,q pielêgniarek anestezjologicznych,q fizjoterapeutów (z dyplomem ukoñczenia 3-letniego studium),q techników radiologów.

Dyplomy musz¹ byæ zgodne z prawodawstwem europejskim.Wymagane do�wiadczenie: co najmniej 3 lata.Kontrakt na minimum 12 miesiêcy podpisywany bezpo�rednio ze szpitala-mi francuskimi.Wynagrodzenie i warunki pracy zgodne z normami francuskimi.Bezp³atny kurs jêzykowy w Krakowie i Pary¿u.Zapewniamy transport, mieszkanie oraz za³atwiamy wszystkie formalno�ciadministracyjne.We Francji, zapewniamy pomoc ze strony osób mówi¹cych po polsku.

Wiêcej informacji znajd¹ Pañstwo na naszej stronie:www.exterea.com

Kontakt przez e-mail:diana.olejniczak@exterea.com

MOIPiP nie ponosi odpowiedzialno�ci za tre�æ og³oszeñ.

PRACADLA PIELÊGNIAREK

WE FRANCJI

MEDICAL STAFFING INDUSTRY

KRAKÓW, ul. Lubelska 4/5tel. 633-40-73

W£OCHY(Genua, Padwa, Milano, Sardynia, Rzym)

Domy opieki, szpitalepo wszystkich szko³ach medycznych

Za³atwiamy nostryfikacjê dyplomu we w³oskim Minister-stwie Zdrowia w Rzymie i kierujemy do sprawdzonych pra-codawców w³oskich, którzy m.in. nie potr¹caj¹ z wynagro-dzenia kosztów procedur, pozwolenia IPASVI. To wa¿neprzy wyborze oferty.

Utrzymujemy bie¿¹cy kontakt z pielêgniarkami i udzie-lamy pomocy w przypadku sporu z pracodawc¹. Przez ostat-nie trzy lata skierowali�my do pracy we W³oszech ponad600 pielêgniarek.

Wynagrodzenie, �wiadczenia wed³ug w³oskiego usta-wodawstwa CCNL (godziny nadliczbowe, trzynasta pen-sja, ubezpieczenie)

ANGLIA(Londyn, Hampshire, Norfolk, Birmingham, Hareford)

Domy opieki i szpitale

Pracodawca angielski zapewnia:● Kontrakty 1-2 lata z mo¿liwo�ci¹ przed³u¿enia● Wynagrodzenie od 6 funtów na godzinê● Zakwaterowanie● Przeprowadzamy konsultacje z jêzyka angielskiego

Wymagania:● Komunikatywna lub dobra znajomo�æ jêzyka angielskiego

- (organizujemy konsultacje i sprawdziany) oraz motywa-cja do pracy za granic¹.

FRANCJAPraca dla pielêgniarek po Akademii Medycznej i Licencjacie(bezp³atny kurs jêzyka francuskiego we Francji)Wynagrodzenie: 1500 euro, pe³ny socjal.

�Poltrop posiada od 1992 roku upowa¿nienie Ministra Pracy do kierowania pracownikówza granice i wdro¿ony system jako�ci ISO 9001-2000�

Prosimy o kontakt : tel (034) 372-09-34- wy�lemy szczegó³owe informacje.lub: �POLTROP� Ul. Kisielewskiego 63, 42-200 Czêstochowa, e-mail: work@poltrop.com.pl

PRACA DLA PIELÊGNIAREK

AGENCJA �POLTROP�Ul. Kisielewskiego 63, 42-200 Czêstochowa - Poland

Tel. 0048 /34/ 372 09 34 Tel./Fax 0048 /34/ 372 09 36internet www.poltrop.com.pl e-mail: work@poltrop.com.pl

46

InternationalInvestments Group �

OFERTA PRACY DLA POLSKICH PIELÊGNIAREK

Miejsce pracy: W³ochy pó³nocne i �rodkowe,- prywatne i publiczne struktury sanitarne.

Poszukujemy pielêgniarek w wieku 21-45 lat, które:q ukoñczy³y 5 - letnie studia magisterskie,q ukoñczy³y pomaturalne Studium Medyczne

(do�wiadczenie - co najmniej 5 lat pracy w ci¹gu ostatnich 7lat w publicznej jednostce s³u¿by zdrowia),

q ukoñczy³y studia pielêgniarskie licencjackie(do�wiadczenie - co najmniej 3 lata pracy w ci¹gu ostatnich 5lat w publicznej jednostce s³u¿by zdrowia),

q posiadaj¹ aktualne prawo wykonywania zawodu.

Oferujemy:m Bezp³atny intensywny kurs jêzyka w³oskiego w Krakowie wraz

z darmowym zakwaterowaniem i wy¿ywieniem, a na zakoñczenie:m umowê o pracê we W³oszech na okres co najmniej 12 miesiêcy.

Wynagrodzenie zgodne z CCNL (w³oskim krajowym uk³ademzbiorowym pracy),

m Pracodawca zapewnia pe³ne wsparcie w procesie uznawaniaposiadanych kwalifikacji, zawierania umów o pracêi zakwaterowania we W³oszech.

Zainteresowanych prosimy o przesy³anie cv w jêzykupolskim, z zawart¹ w nich klauzul¹ o ochronie danychosobowych oraz numerem referencyjnym (nr ref. A1-PP/01)na poni¿szy adres poczty elektronicznej:

rekrutacja@investmentsgroup.netlub fax: (0-12) 426-97-12

PRACALEGALNA WE W£OSZECH

W³oskie Konsorcjum Nuove Frontiere zatrudniPIELÊGNIARKI DYPLOMOWANE

KONSORCJUM NUOVE FRONTIERE ZALICZKUJE KOSZTY i zaj-muje siê za³atwianiem formalno�ci w Polsce i we W³oszech zwi¹za-nych z podjêciem legalnej pracy we W³oszech,

Jego dzia³ania obejmuj¹:- w Polsce

● t³umaczenie i legalizacjê wymaganych polskich dokumentów,● organizacjê kursu jêzyka w³oskiego dla pocz¹tkuj¹cych i dla za-

awansowanych w Polsce z zapewnieniem zakwaterowania,● organizacjê przejazdu i op³atê za podró¿ z Polski do W³och.

- we W³oszech● przeprowadzenie we W³oszech procedur zwi¹zanych z uzyska-

niem nostryfikacji i wpisu do w³oskich Izb Pielêgniarskich,● za³atwienie wszystkich formalno�ci zwi¹zanych z zalegalizowa-

niem pobytu pracowniczego,● zaliczkowanie pieniêdzy na pierwsze wydatki.

POSZUKUJEMY PIELÊGNIAREK, które:● ukoñczy³y dowolny rodzaj szko³y dla pielêgniarek,● posiadaj¹ aktualne prawo wykonywania zawodu,● lubi¹ nowe wyzwania i naucz¹ siê jêzyka w³oskiego.

WARUNKI ZATRUDNIENIA:● �rednie miesiêczne wynagrodzenie ok. 1.200-1.300 euro netto za

pracê w wymiarze 150-160 godz.,● Miejsce pracy - W³ochy - szpitale, prywatne kliniki, domy spokoj-

nej staro�ci, centra rehabilitacji,● Praca na 3 zmiany, mo¿liwo�æ pracy w godzinach nadliczbowych,● Mieszkanie gratis!● Wy¿ywienie na koszt pielêgniarki.

F.U.H. INFOITALIA, 48-303 Nysa, ul. Pi³sudskiego 40Nr bezp³atnej infolinii 0801-885-885

www.infoitalia.pl infoitalia@infoitalia.plAutoryzowana Agencja Po�rednictwa Pracy za granic¹

Certyfikat nr 112/1bMOIPiP nie ponosi odpowiedzialno�ci za tre�æ og³oszeñ.

47

B³ogos³awieni, którzy umieraj¹ w Panu

Wyrazy g³êbokiego wspó³czucia dla pielêgniarkiMa³gorzaty Nawary

z powodu �mierciZIÊCIA

sk³adaj¹ kole¿ankiz Ma³opolskiego O�rodka Medycyny Pracy

Kole¿ance Pielêgniarce Oddzia³owejDanusi Cichoñ

wyrazy g³êbokiego wspó³czucia z powodu �mierciMAMYsk³adaj¹

Pielêgniarka Naczelna,Pielêgniarka Epidemiologiczna,

Pielêgniarki Oddzia³oweSzpitala Miejskiego Specjalistycznego

im. G. Narutowicza

Wyrazy g³êbokiego wspó³czuciaKole¿ance

Aleksandrze Krajz powodu �mierci

MATKIsk³adaj¹ kole¿anki i koledzy

z Oddzia³u Anestezjologii i Intensywnej TerapiiSzpitala Specjalistycznego im. St. ¯eromskiego w Krakowie

Pani Janinie Zajdelwyrazy g³êbokiego wspó³czucia

z powodu �mierciMAMYsk³adaj¹

pracownicyKliniki Okulistyki

Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie

Wyrazy g³êbokiego wspó³czuciaKole¿ance Wies³awie Stêpniewskiej

z powodu �mierciTE�CIA

sk³adaj¹ kole¿ankiz ZOL ul. Wielicka 267, Kraków

Prze³o¿onej Pielêgniarek Oddzia³ów RehabilitacyjnychUniwersyteckiego Szpital Dzieciêcego

Pani Halinie Sikorawyrazy g³êbokiego wspó³czucia

z powodu �mierciMATKIsk³adaj¹

Dyrekcja Szpitala i wspó³pracownicySzczególne wyrazy wspó³czucia sk³adaj¹pracownicy Kliniki Neurologii Dzieciêcej

* * *

Tyle lat ciê kocham¯e nie czujê czasuNie wiem czy nas zjada�Najsro¿szy z kosiarzy�

Gdy mówiê o przestrzeniWidzê nasze twarzeZwrócone ku sobieJak dwa s³oñca w wichrze

Gdy mówiê o wêdrowaniuWiem ¿e twoje ramiêP³ynie tu¿ przed moimw znane i nieznane

Jedn¹ pewno�æ niepewn¹Dostrzegam w twej twarzy¯e nic nas nie zmieniCokolwiek siê zdarzy

Lucyna Dyrcz-Kowalskatomik �Anio³ w deszczu�

/G£OS/

Mówisz do mnienie s³yszê Twojego g³osu/nie ma siê co ³udziænikt siê pod Ciebie nie podszyje/.WiemMówisz do mnieotwarciem piê�ci w pó³ge�ciew pó³u�miechuczerwienisz siê mrozem na koniuszku nosai na policzkachwtedy otwieram drzwimimo twardej pamiêcikrzywych zwierciade³w których otwarciemo¿e byæ najzupe³niej pozornea czyj� oddechtylko nik³ym przeci¹giem.Te drzwiotwieram jak Twój g³osw sobie.Dra¿ni mnie koñcem jêzykaw mózgchoæ wiem,¿e nigdy tego nie zrozumiempo prostu.

48

PISMO MA£OPOLSKIEJ OKRÊGOWEJ IZBY PIELÊGNIAREK I PO£O¯NYCH

ZESPÓ£ REDAKCYJNY: JANINA £ÊGOSZ - KOORDYNATOR, TADEUSZ WADAS, EWA DOERINGER, BO-¯ENA DWORSKA, DANUTA GLAZER, DOROTA JAKUBCZYK, BEATA KALISZ, EWA KOSTRZ, AGNIESZKA

KURBIEL, EWA LE�NIAK, ANNA SAS, MARIA SKO£UBA.PROJEKT OK£ADKI: �AMUN� - JOLANTA BOREK - UNIKOWSKA (MALUJE USTAMI).WYDAWNICTWO �AMUN� Z RACIBORZA JEST JEDYNYM WYDAWNICTWEM W POLSCE

MAJ¥CYM PRAWO DO SPRZEDA¯Y REPRODUKCJI OBRAZÓW MALOWANYCH

PRZEZ ARTYSTÓW USTAMI LUB STOP¥ W POSTACI KARTEK I KALENDARZY.SK£AD: JERZY PIWOWARCZYK.

PROSIMY O KORESPONDENCJÊ NA ADRES REDAKCJI:31-133 KRAKÓW, UL. DUNAJEWSKIEGO 6 (III P.), TEL./FAX 422-88-54NAK£AD: 3200 EGZ.E-MAIL MA£OPOLSKIEJ IZBY: biuro@moipip.org.plSTRONA INTERNETOWA MA£OPOLSKIEJ IZBY: www.moipip.org.pl

POZIOMO:6) têtno,8) stan zmniejszonej mineralizacji ko�ci,

11) przebarwienia na skórze twarzy, zw³aszczau kobiet ciê¿arnych,

13) jedna z firm ubezpieczeniowych,14) anemia,18) srebro - wzór chem.,19) czynnik reumatoidalny,20) zagorza³y zwolennik,21) wyciêcie �ledziony,24) g³os - ³ac.,25) sens,27) op³ucna lub zaotrzewnowa,28) d³awiec b³oniczy,29) ³ac. herba,30) celuloza,32) starodawne okre�lenie kikuta,33) wró¿ba,34) z ³ac. rozszerzanie siê.

KRZY¯ÓWKA Z HAS£EM

10

8

7

6

3

5

1

2

4

9

12

14

8

31

2322

26

54

10

3

17

9

1615

2

7

1

6

25

21

201918

13

34

32

28 29

27

24

30

33

PIONOWO:1) do celu lub choroby,2) jeden z narkotyków,3) wspinaczka wysokogórska,4) ostry stan zapalny (³ac.),5) byæ mobilnym, braæ siê w ...6) uraz psychiczny,7) liszaj,9) nauka o kszta³tach i budowie wewn.

i zewn. cz³owieka, zwierz¹t i ro�lin,10) rodzaj zapalenia skóry,12) �rodek przeciwbólowy,15) ich wysoki poziom �wiadczy o alergii,16) s¹czkowanie,17) jedna z uczelni medycznych,22) p/cia³a p/j¹drowe,23) bliznowiec,26) zniechêcenie,31) wapñ (chem.).

Litery z pó³ ponumerowanych od 1 do 10 utworz¹ has³o. Has³o-rozwi¹zanie krzy¿ówki prosimy nadsy³aæ w terminie do6 stycznia 2006 r. na adres redakcji: Wydawnictwo �ad vocem�, ul. Dunajewskiego 6, 31-133 Kraków.

Spo�ród wszystkich Czytelników, którzy nade�l¹ prawid³owe rozwi¹zanie krzy¿ówki zostan¹ wylosowane 3 osoby, którenagrodzimy.

ROZWIAZANIE KRZYZÓWKI

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

11