^ ll ia m ^lakeCennet ve Cehennemin Evlilii

Trkesi: Rahmi G. dl

vvilliam blake

cennet ve cehennemin evlilii

trkesi; rahmi g. dl

ALTIKIRKBE YAYIN stanbul, 1997

ALTIKIRKBE YAYIN 43

Herdeyse Btn Eserleri - 2

VVilliam Blake -The Marriage of Heaven and Hell, 1790?

Trkesi: Rahmi G. d l

1. bask: Mart -1997

Yayn Ynetmenleri

Kaan aydamh / etin an

Kapak Tasarm

Mehmet Ulusel

Yayna Hazrlayan

Osman akmak

Dizgi

R. G. .

Filmler

ORA Ofset Renk Aynm

(0-212) 282 42 55 Bask

Umut Matbaaclk

(0-212) 51713 18 / 638 27 22-23

Kapak Bask

Ofset Yapmevi

(0-212)275 99 80 -81

Bu evirinin tm yayn haklann sahiplendik. Tantm alntlan dnda

- makul boyutlarda- izinsiz oaltlmas ahlak kurallanna ve yasalarmza gre su saylmaktadr. Byle bir harekete kalkmak istediinizde nce

bize sorarsanz uygar dnya adna seviniriz.

P.S.: Tm fotokopi fanzinler, yukardaki aklamadan bamszdriar Onlar istedikleri ALTIKIRKBE kitabn veya metnini oaltabilir, bozup yeniden

yaratabilirler. Okurlanmz yasal dergileri deil "fotokopi fanzinleri" izlemeye

anyoruz. Onlar sizi uurumdan aa itecek gce sahiptirier

ve umay renmenin zaman geldi.

Yaasn FOTOKOP, Yaasn KAOS.

ALTIKIRKBE YAYIN

bir Kaybedenler Klb tribidir

Yazma Adresi: RK. 114 Aabadem, stanbul

Konuma Adresi: (0-212) 245 62 49 - 245 25 22

VVilliam Blake (28 Kasm 17S7,1 .omlra -12 Austos 1827, Londra)

ngiliz air, ressam, oym.bask ustas ve nstik.

Orta halli bir esnaf ailesinin bey (.onj^un ikindsiydi. Babas orapyd

ve okula gitmedi. retmeni annesiydi ve o ila okuma yazma bilmeyen kars

Catherine'in eitimini -cenneti i anlandrmak iin bahede nl plak Paradise Lost'u -ki tarafmzdan oalllacaklr- okulabilecck k.ular- stlenecekti.

On yanda izim okuluna gnderildi ve on liiirdule |ames Basire adl bir

oymabask ustasuin yanna rak verildi. 1779'da Kraliyet Akademisi'ne girdi

ama ortamdan holanmad. Dinsel grlerinde kiliseye bal olmayan baz ay

dnlarla birlikte Svvedenborg tarikatna girdi. l/St/de Nevvgate 1 lapisanesi'ni

yakarak otoriteye kar olan nefreti gsteren asilerin arasndayd. Kiliseye oldu

u kadar devlete de karyd.

1784'te babasmm lm zerine ocukluunu geirdii evin bitiiindeki

eve tand ve bir basmevi at. Kardei Robert' da yanma ald. 1787'de len

Robert' sk sk dlerinde grecekti.

Akhnm grsel yan hep ar basmt ve tasarladklarm canlandrabilme

yeteneine sahipti. Blake, imgeleri, sanki kafasnn iinde deil, gznn nn

deymiesine ok canh bir biimde aktarrd. iirleri, elle tutulabilecek kadar

canl imgelerle doludur. iirlerini, yapt sslemelerle birlikte kendi bulduu

bir teknikle kk bakr levhalar zerine kazyarak bast ve elle boyad. 20.

yzy edebiyat zerine muhteem bir etkisi olan Songs oflnnocence ve Songs o f Experience, dnemi iin ok nemli yaptlar oknasma ramen hibir yank uyandrmad. lmnden 50 y sonraya dein bu iki kitab hi bilinmiyordu.

Keskin gzlemleri olan, drst, dil ve izim alanndaki byk yeteneini

doalhkla kabullenen olaanst bir kiiydi. Safra talar yznden sal k

tleti. 70 yanda Strand yaknlarnda bir odada ldnde hl kitaplarm

renklendiriyordu ve isimsiz bir mezara gmld. R.I.P.

Eserleri: Poetical Sketches by W. B. (1783), Masumiyet arklar (1789), The French Revolution (1791, baslamad sadece bir prova kopyas var), Songs o/Expe- rience (1794), The Poetical Works o f W. B. (1893, 3 cilt, der. E.J. Ellis ve VV.B.Yeats; ayn isimde ikinci bir derleme, 1913, J. Sampson), The Complete Writings o f W. B. (1957, der. Geoffrey Keynes), The Letters o f W. B. (1968, der. Geoffrey Keynes)

Tpk basmlar: The Note-Book ofYl.B. - Called The Rosetti Manuscript (1935, der. Geoffrey Keynes), Blake's Illustrations to The Divine Comedy (1953, der. Al- bert S. Roe), Blake's Job: W.B.'s Illustrations o f The Book o f Job (1966, der. S.F. Da- mon)

ALTIKIRKBE YAYIN'n sahiplendii az saydaki dizileri olanca ses

sizliiyle sryor. Belirsiz bir ritmde ve asla zamana bal bir fonksiyon ola

rak ifade edilemeyecek bir dzende sren [ki bilgisayar teknolojisindeki son

gelimeler sonucunda, kaosun yeterince kk bir parasna bakldnda

fraktal fonksiyon olarak ifade edilmesi olasl vardr]. Ve bu cmleleri

okuduunuz u anda, yukarda ad gemeyen dizimizin gemiini hafife

okurlarmzn irisine doru itekliyoruz.

VVlliam Blake - Nerdeyse Btn Eserleri Dizisi

Safra talan yznden sal ktleerek, 70 yanda Strand ya-

knlannda bir odada len ve isimsiz bir mezara gmlen ruh karde

lerimizden William Blakein eserlerini upuzun yllann ardndan dili

mize kazandrmay srdryoruz.

1: Masumiyet arklan / Trkesi: Selahattin zpalabyklar

1996 ylndan beri hl kitap raflann sslyor.

2: Cennet ve Cehennemin Evlilii / Trkesi: Rahmi G. dl

u anda elinizde...

Ve yaz gelmeden, raflan ssleme amacna ulaacak olan iki kitap

daha:

3: Bir Anarist Olarak W illiam Blake / Peter Marshall

4: Deneyim arklan / Trkesi: Osman akmak

kiisel toplant notlan'ndan...

I I" Ve o, dnd"

hatrlanmayan bir kitaptan alnt / zel kurgu

"O, gerekten dnd m? Yoksa ben mi kurguluyorum sadece. "Gerekten zleyince dnme" kurgulanabilen bir ey olabilir mi? Kararmaya balayan bir k gnnde radyodan kveren ok eski R'nR paralan gibi. Elvis, gerekten yaam myd? O gece garekten yalnz myd? Sorular yeterince sakinlemeden, bir nceki geceyi anmsadm: "Ve tekrar gitmiti, sklmt, bakalann istiyordu. Durdura- madm, istedim belki, ama... Yeniden elinde, cebine koyduu kk kttaki rakamlar halini almtm. Geen yllann ardndan insanlar ne kadar deiebilirdi? Gereksinim neydi?.. Gitti, yol kenanndaki banka oturdum ve sonra yeniden bara, grltye geri dndm. Beklemeye, gece yansndan sonra gelecek motorsikletliyi.

X.

gn iinde kaybedenler

n./

Yeterince souktu, pencereden bakt, ok fazla pencere, ok fazla svas dklm duvar vard. Yazn daha iyi olur diye dnd, kadn hl konuuyordu.

Eer elimde olsa birka tanesini idare edebilirim, kendiliklerinden geliyorlar zaten, ac ekmeye aldrmyorum, yle diyeyim, kucaklarcasna karlyorum.

Dn dediin bir ey vard, sonsuzluktan bahsediyordun, baz eylerin yaamadan farkna vanyorsun.

Bir sigara yakt. Ters evirip iki avucunun iinde tuttu, yeni bir gzlk almalym diye dnd.

K.

geerken urayan

kzlan dinleyenler

- %

R n tc a J * . r o s r s Ac sii^kes' k s iiung^ coucb arwa^ on.)}e ^* _ nSrCXce meek.anfi ma^penos

^T e j s t a n k ^ p t l>s co u ra ip TJ** valff of (Uath B ttS C i' a r e p la n te c i >4tre titu m s"Aci on iJc {wm*ake*tix

jS^ tK Konv htos

T lte n tire. p en)f> u 5 jmU w a s pU niM i iV u ia r v c r .a n c H a , i ^ n n cOa everv clf and iomb;

^Aii oa tie eacd bones I^ Kec^ cW 3^rou^ }^ ^^ artL.

Q l tK c v l l i i n l e i t H e pd.lK s o f e a a re . r T i w a lk n p e n io ita r latK ."'. . i t u i d r v e [ Tw ju st man mto tarten clmei?

jr"fc; N o w t h e 5h e a i ,m ^ 5 e r p e t t w ali

KANITI

Rintrah 2 grler ve savurur atehlerini ar havada;

Derinlerde srklenir krti bulutlar.

Uysald bir zamanlar ^ ve tehlikeli bir yolda,

Adil insan"^ tutturdu yolunu

lm vadisi boyunca.

Gller dikilir dikenlerin bittii yere.

Ve orak allkta

Vzldar bal anlan.

Tehlikeli yol yapld sonra.

Ve bir rmak ve bir kaynak ^

Her uurum ve mezarda.

Ve aarm kemiklerin zerinde

Kzl balk olumu;

Kt kii terk edene dek rahatln yollarn.

Tehlikeli yollarda yrmek ve adil insan

orak iklimlere srmek uruna.

imdi ilerliyor sinsi ylan

nce bir arbahhkla.

Ve fkeden kuduruyor adil insan

Aslanlarn dolat yabanlarda. ^

Rintrah grler ve savurur atelerini ar havada;

Derinlerde srklenir kra bulutlar.

V-. V - ~'

j{n c / l o ! t \ s tkcAn^elsttu

Yeni bir cennet balatlyor ve otuz yl oluyorken ortaya

kal. Sonsuz Cehennem ^ yeniden canlanyor. te bak! Swe-

denborg mezarn zerine tneyen Melektir yaptlar, katlan

m keten giysilerdir. imdi Edom'un ^ hkmranlnn ve

Adem 'in Cennete geri dnnn zamandr. Baknz Iaya,

Bap XXXIV ve XXXV.

Kartlklar olmakszn ilerleme olmaz. ekim ile tim, Us

ile Enerji, Ak ile Nefret nsani varolu iin gereklidir.

Bu kartlklardan dinsel olann yi ve Kt dedii doar.

yi, Us'a boyun een, edilgin olandr. Kt, Enerji'den doan,

etkin olandr.

yi Cennettir. Kt Cehennem.

11

^ / f / f / j t ...7"^ "^ ^ r * ^ ^ '^'', * *ihii*S '*' s'ttcrecl^co*tr3s', tun^ c- heet. ^ o/-'-VYir o i fkc .~^.J^ '

t . ' '4tn ,h y^ .v//c //4, /u'/t J'Ktul etstni> prtnco- - p t;^ r^ .s ' /-V/ v'i ( - W . .

i i ^ ./ i>/Vv'' /7 .Tar/-.. i^ hk/ . ^ i,/f?neJw nt. rheK bvut

Tartlt i . I .,1 / ;" .' ' ' W' f ^ ~ ''m e r,t"J* fa tt m j^i^ertnty i c i ' m u u u ' L r t i * . t s ' > n e F ' \ i fs ! * '

V u t in^l'UC

blis'in Sesi

Tm Kutsal Kitaplar ve^a kttsal yasalar aadaki yarulg-

lann nedenleri olmulardr:

1. nsanm gerekte iki varolu ilkesi vardr. Yani: bir Beden

ve bir Ruh.

2. Kt denen Enerji, sadece Ik-lenden gelir; ve yi denen

Us yalnzca Ruhtan gelir.

3. Tanr, nsana Enerjilerinin peinden gittii iin Sonsuz

luk iinde eziyet edecektir.

Oysa bunlann Kartlan Dorudur:

1. nsann Ruhtan ayr Bedeni yoktur; nk Beden denen.

Ruhun bir parasdr ve bu ada Ruhun balca giri yerleri

olan be Duyu tarafndan ayrt edilir.

2. Enerji tek yaamdr ve Bedenden gelir; ve Us, Enerjiyi s

nrlayan veya dtan evreleyendir.

3. Enerji Sonsuz Hazdr.

13

*^ nltose mut rcsirain^df.mtv, do sro l^ au ^ a m eif^ ; s w a y A e n u i p o j e r c s t r c u e d ; a n d t k e n s p t u n e r

Ju ason . ifivurps ty p la c ti^ ^ Jiyerns tJe umviihn^.J^ - -y - ' i n - - - r e s t f a m d t h r J e r m S i > e c c m e s r P ^ h m! 'i '. - // J 1 , P ' - f *S> . . i ,

Arzuyu kstlayanlar, kendi arzulan kstlanacak denli za

yf olduu iin yaparlar bunu; ve kstlayc veya Us, onun yeri

ni ele geirir ve isteksiz olan ynetir.

Ve kstland iin giderek edilginleir, sonunda yalnzca

arzunun glgesi oluncaya dein.

Bunun tarihi Yitik Cennettc^ '^ yazlulr, ve Ynetici veya

Us'a Mesih ad verilir.

Ve ilk Bamelek'e, veya gklerin sahibinin emirlerini ta

yana blis veya eytan denilir ve onun ocuklarna Gnah ve

lm ad verilir.

Oysa Eyb'n kitabmda, M ilton'n Mesih'ine eytan ad

verilir.

nk bu tarih her iki tarafa da benimsenmitir.

Daha dorusu Arzu, sanki defedilmi gibi grnr Us'a;

oysa blis'in aklamasna gre.

15

3 t^-& U M Jarm dakm m t,Pw kairktJit>?/evm jke

[A^c&^fmmmmm .....; ^TPu:* tsfs/hfH'n t/i me (jc^..pel. / kejj^y.-f 'a t^ r r tp s'rtd tft or

Mesih arzusuna yenik dm ve Cehennemden aldkla

ryla bir Cennet kurmutu.

Usun, zerinde Fikirler ina edebilecei teselli ediciyi

veya Arzuyu gndermesi iin Baha'ya yalvard bu durum , In

cil'de gsterilmektedir; Kutsal Kitabn Yehova's yalazh atete

yaayandan bakas deildir. Bilin ki, sa'nn lm nn ardn

dan o, Yehova oldu.

Oysa Milton'da, Baba Yazgdr; Oul, bo duyunun bir

Oran 14 ve Kutsal-ruh da Boluk! '5

Not: M ilton'n Melekler ve Tanrya ilikin yazarken elleri

n in kollarnn bal, blislere ve Cehenneme ilikin yazarken de

zgr olmasnn nedeni onun hakiki bir Ozan olmas ve

farknda olmadan blis'in yannda yer almasdr.

A n la s Bir D

Dehann,!^ Meleklere eziyet ve lgnlk gibi gelen zevkle

riyle kendimden gemi, cehennem ateleri arasnda yryor-

ken, onlann baz Mesellerini derledim; bir ulus iinde kullan

lan deyilerin o ulusun karakterini aa vurmas gibi. Cehen

nem Mesellerinin de Cehennemsi bilgeliin doasn, yaplarn

veya giysilerin betimlemesinden daha iyi gstereceini d

nerek.

Eve geldiimde, d im dik bir uurumun var olan dnyaya

fkeyle bakh yerde, be duyunun cehenneminde, kayaln

eteklerinde dolanp duran, kara bulutlara sarnm gl bir b

lis grdm: andrc atelerle, imdi insanlarn zihinlerince

17

r c i> ' h e w rcbs> i i e s [e n b u c e . t t o W p c r

fe t^ e a ^ t^em indffcFm en, S (rv u u l^ t^ em on aa/i/-J l|H o w J o ^ o t* k n o w h u t e n W B(x/ t h a t c u t s H e ^ t y

Is an ntmense worU a clo^ tj^our sTenssiV {ive ?

J w e it i ' of

1 In accd fjme itfan, l.m-.t teai'lt, m vvintcr ji - - iDrve^ouv cii anAyour Jjlov*' ver tlje bane ^of tle rlur.d. flK i roat/ oT excels Uedst lo tfe paJaee tjf vvsriom | R udence jar a- rck^y o ld m u d c o u r t e d ^ Lca|)actv'f Hr who eit 'urf*- })uf' i*f :: no^, l>rpp^s' pesllence.

TTu Ct-t. v>wr>. r^ HV., ; Ui. .il':./. ~~liUM ifi ? i\ cr wki! lvv.;' \v,lrf

A f c o l ge.es noV tU s m e f r iLat a wgr m a n .* r e e 5 He iv K S C I k c e ^ves n o ^ k t . a f a l l n e v b e c o m e a j t a rI ' ; - s ' n l"H/* i' 'i' ! *>- .j-'- ' 'i '

' Ihf f'-.vV f- >'*

l i f f. ^ (il i . . i !v . - -a . ''!)-

n c: ' .;< j !- .

M vrhoJsom [nod S cm^t f^tkaui a. n t or a . oufc nmi>er ^ measiure m ayw r omHti]Vo yixi st>dr^ tbo Jetoans wtkkie awnyvia^,\A cieal rven^es'/at: yuresT Ifl musf- -.T-hi'rv irf t.', fro .S*mc bT frw W dke. ^

alglanan ve yeryzndckiler tarafndan okunan u cmleyi

yazd:

Havada yol alan hor kuun bo duyunuzca engellenmi,

Engin bir haz dnyas olduunu nasl bilmezsiniz?

C eh en n em M eselleri

Ekim zaman ron, lasat zaman ret, kn keyfine bak.

Araban ve sabann llerin komikleri zerinde sr.

Arlk yolu bilgelik sarayna varr.

Sagr, Yeteneksizliin kur yapt zengin, irkin bir kz

kurusudur.

Arzulayp da eylemeyen, hastalk retir.

Biilmi solucan saban balar.

Suyu seveni rmaa daldr.

Budala ile bilgenin grd aa ayn deildir.

Yz k samayan, asla bir yldz olamaz.

Sonsuzluk, zamann rnlerine ktr.

alan arnn zlmeye zaman yoktur.

Budalaln zaman saat ile llr; fakat bilgeliinkini

hibir saat lemez.

Tm salkl besinler bir a veya kapan olmakszn yakalamr.

Bir ktlk ylnda sayy, arl ve ly gz nnde tut.

Hibir ku sadece kendi kanatlaryla ok yksee uamaz.

l bir beden yaralarn cn almaz.

En yce edim, bir bakasn kendi nnze koymaktr.

Budala budalalnda diretseydi, bilge olurdu.

Budalalk dzenbazln rtsdr.

Utan Gururun rtsdr.

19

^ K\>vr;.3 ot ie l >1T0 'T ,sfton .^5 teaL,anJ tke -.^ uut vl ,v

Hapishaneler Yasann talan. Kerhaneler D in in tulalar ile

ina edilir.

Tavuskuunun kibiri, Tanrnn grkemidir.

Keinin ehveti Tannnn ilsandr.

Aslann gazab Tanrnn bilgeliidir.

Kadnn plakl Tanrnn yaptdr.

Kederin ans gldrr. Neenin ars alatr.

Aslanlann kkremesi, kurtlarn ulumas, frtnal denizin

fkeden kabarmas ve yok eden kl insan gznn

gremeyecei kadar byk olan sonsuzluun paralandr

Tilki kendisini deil, tuza sular.

Zevk dller. znt dourtur.

Erkek aslan krk giysin, kadn koyun postu giysin.

Kua bir yuva, rmcee bir a, insana dostluk.

Bencil, sntkan budala ile somurtkan, huysuz budala, her

ikisi de bilge sanlacaktr, belki bylece bir g olabilirler.

imdi tantlanm olan, bir zamanlar sadece hayal ediliyordu.

San, fare, tilki, tavan kkleri gzler; aslan, kaplan, at, fil

meyveleri gzler.

Sarn tutar, pnar tarr.

Bir dnce, enginlii doldurur.

Dncenizden aka sz etmeye her zaman hazr olun, o

zaman alak kii sizden saknacaktr.

nanlmas olanakl her ey hakikatin imgesidir.

Kartal hibir zaman kargay renmek zorunda brakld

kadar, zaman kaybetmedi.

21

l' . . .. - -c

i .t:"'

H[)* vvfftL M coura^ e irf stron ^la cunnin .^li, . , II - 1 1 f',- - V

TTe tiwnMul recever tejry f '

\Vlien fAou ^eest a n E a ^e .tlto u sle^st a jjorhon TGe.-.

-nu. } uf> Keaxi

To create a ittle Kower s tle Usour oT a'^ cS .

B i, *' 't-' j.L- .S -Sivri . -s w .;;jn o ';. < .... , .

. . .

Tlki kendi geimini salar, Tann ise aslann geimini.

Sabahlan dn. leleri yap. Akamlan ye. Geccleri uyu.

Kendisini aldatmana katlananan kii, seni tanyordun

Saban nasl szckleri izlerse, Tann da duaclar yle

dllendirir.

fkenin kaplanlan, eitimin atlanndan daha bilgedir.

Durgun sudan zehir bekle.

Yeterli olandan fazlasm bilmedike neyin yeterli olduunu

asla bilemezsin.

Aptaln serzeniini dinle! bu krallara yarar!

Atein gzleri. Havann burun delil^leri, suyun az,

topran sakal. ^

Cesarette zayf olan, kurnazlkta gldr.

Ne elma aac kayn aacna nasl byyecei sorar;

ne de aslan ata avn nasl yakalayacan.

Mteekkir alc bereketli mahsl verir.

Bakalan budala olmasayd, biz budala olurduk.

Tatl hazzn ruhu asla kirletilemez.

Bir kartal grdn zaman Dehamn bir parasm

grrsn; kaldr bam!

Bir trtl yumurtalarn brakmak iin nasl en gzel

yapraklan seerse, rahip de lanetir brakmak iin en

gzel hazlan seer.

Kk bir iek yaratmak alarn iidir.

Balayanlar lanetle: Gevetenleri kutsa.

En iyi arap en eskisidir, en iyi su en yenisidir.

Dualar saban srmez! krler hasat bimez!

Hazlar glmez! Aalar alamaz!

23

ua^ .r -.r^ nJU^ " -'fV't '! .ir- |I'.^ It^ : 'r. a\VJuTv .i/ i'< n''^ r.tar i{ mi'! a*, ; ' '?nK I' >''' mt !

Ba Yce, yrek Duygtl.nm, cinsel >rganlnr Gzellik,

eller ve ayaklar Orant.

Bir ku iin hava veya bir balk iin ileni/ neyse, aalk

kii iin de kk grnu* tubr.

Karga her eyin kara olnasuu liledi, bayku ise ak.

Cokunluk Gzelliktir

t vereni tilki oisaytl, aslan krna/. olac.kt.

slah dz yollar yapar; oysa Islalun olnuul arpk yollar

Dehann yollardr.

Gerekletirilmemi arzular emzireceine bebei daha

beikteyken ldr.

nsann olmad yerde doa orakbr.

Doruluk asla anlalsn diye anlatlamaz, ve inanlamaz

dorulua.

Yeterince! ya da ok fazlas.

25

y'(U i:''.:

w . -'v': " i.

l^e c ^ j^ is t ie t^ ieefsf

5'jr^ ' . * *v^v ' c '-s .cyT-^j..'.ruwCs

- f"'..' '/./'..:"H n'.httt

A nd iHir!ti'ulajj^ y tluy ^ ^iditll tje^jm iS a f taA etil' "y. o.u/^ /jy.pl{i/Tr^ d tuulfr ts' meJttul

'( .'V^aA! "

var:t

Eski Ozanlar, btn duyulur nesneleri, onlara, gelitirilmi

ve saysz duyularnn alglayabilecei her eyin, ormanlann,

rmaklarn, dalarn, gllerin, kentlerin, uluslarn adn vererek

ve bunlarn zellikleriyle donatarak, Tanrlar veya Dehalarla

canlandrdlar.

Ve zellikle, her bir kentin ve lkenin dehasn, kendi zi

hinsel tanrsnn altna yerletirerek incelediler.

Ta ki bazlarnn yarar salad ve zihinsel tanrlar ger

ek klmaya veya nesnelerinden soyutlamaya kalkarak avam

kleletiren bir dizge oluuncaya dek; byle balamtr Rahip

lik.

iirsel masallardan tapnma biimleri kararak.

Ve en sonunda. Tanrlarn bylesi eyler buyurmu ol

duunu bildirdiler.

Bylelikle insanlar. Btn Tanrlann insann gnlnde ba

rndn unuttular.

27

V'i/(. ^opk&ts .situu ^ anc/ f'.- Am

A n la s B ir D 20

aya ve Hezekyel peygamberler benimle birlikte yemek

yediler ve nasl bylesine ekinmeden, Tannnm kendileriyle

konutuunu ileri srmeye cret ettiklerini sordum onlara; ve

aym zamanda yanl anlalp, aldanma nedeni olacaklarn hi

dnp dnmediklerini de.

aya yantlad: "Snrl bir rgensel algyla ne Tann'y gr

dm ne de iittim onu; ancak duyularm her eyin iindeki son

suzu kefetti ve o zaman, en drst fke sesinin Tanrnn sesi

olduuna kukusuz inandm iin sonulara aldrmayarak

yazdm."

Ardndan sordum: "Bir eyin yle olduuna dair gl

inan, onu yle yapar m ?"

Yantlad: "Btn ozanlar byle olduuna inanrlar ve im

gelem alarnda bu gl inan dalar yerinden oynatmt;

oysa ou kimse, herhangi bir eye ilikin gl bir inan ta

yamaz."

Sonra Hezekyel yle dedi; 'TDounun felsefesi insan algs-

nn ilk ilkelerini retti. Baz uluslar balang iin bir ilkeye ve

bazlar da bir bakasna inandlar; biz srailliler (imdi

adlandrdnz gibi) iirsel Dehann birinci ilke olduunu ve di

erlerinin yalnzca trev olduklarn rettik ki bu, dier lkele

rin D in adamlann ve Filozoflann kk grmemizin ve btn

29

-Wu/f/ a t ttsf' hcnriiil. ic cr^uate u ous' Scto be the iriLhnc.s' o f thc 7ot:ttc Cenuif. dr nas tks. tJat/oiJtP

^ c e t D a s i t i A e ^ r e J . s i > n f e n d y S c u t m k e s

sd batketcly, tlu^^he ccntfuet^s' cnejrujg

Tannlarn bizimkinden kkenlendiinin ve iirsel Dehann kol

lan o lduunun en sonunda kantlanacana dair kehanetimizin

nedeniydi. Byk ozanm z Kral Davud 'un 21 byk bir tut

kuyla arzulayarak ve kendinden geerek dua etmesi bundan

dr; bunu syleyerek dmanlar yendi ve krallklar ynetti. Ve

Tannmz ylesine ok sevdik ki onun adyla evre uluslarn

btn tanrlanna lanetler yadrdk ve isyan etmi olduklarn

iddia ettik. Bu fikirlerden yola kan avam, btn uluslann so

nunda Yahudilerin uyruu olacan dnmeye balad."

"Bu" dedi, "btn gl inanlar gibi gerekleir, nk

btn uluslar Yahudilerin yasalarna inanrlar ve Yahudilerin

tanrsna taparlar ve bundan daha byk boyun ei olabilir

m i?" 22

Bunu hayretler iinde dinledim, ve ben de kendi kanm

itiraf etmek zorundaydm. Yemekten sonra aya'ya kayp

yaptlann dnyaya balayp balamayacan sordum: e

deer hibir eyin kaybolmadn syledi. Hezekyel de ayn

eyi syledi.

aya'ya onu yl boyunca plak ve yalnayak 23 dolat

ran eyin ne o lduunu sordum. "Dostumuz Yunanl Diyojen'i

dolabranla ayn ey " diye yantlad.

Ardndan Hezekyel'e neden hayvan dks yediini ve

neden ok uzun sre sa ve sol yan stne yattn s o r d u m . 2 4

"Dier insanlar sonsuzluk algsna ykseltme arzusu" diye ya

ntlad. "Bunu Kuzey Amerikal kabileler uyguluyorlar 25 ve

yalnzca u ann rahatl ve honutluu uruna kendi dehas

na veya vicdanna direnen kii drst mdr?"

31

anccnt

. , iL m n '^ s ^ c rd ccf'ttnar^ec. tt lea.'e k sr^uarrl a t tree 'of

ii^ tL. anciw kcn ti e d c fs .th e whcLe. creahon i^ UL bt cvnS'umci a n d apoear Lnf\altt:,MncL'hj^y svkertits' t noiv nbc co rru p t.

t

H ^ c^ccny ct perrtpon i\'ere c lea n sed yyould a^J^oar t o man. asf i t n .'h

Untc^y^^ --- :_______________F o r rnan ~has c/cbcci Jim seli tp tlU Iteseff9

ciU ^n^s tkto'Jianvv^ cknks otluaf (rn em ,

Cehennemde duyduuma gre, dnyam n alh bin yhn 26

sonunda ateler iinde yanp kl olacana ilikin eski zaman

gelenei dorudur.

Zira yalazl kl tayan kerubi'ye^^, bundan byle yaam

aacndaki nbetini brakmas buyurulmaktadr ve bunu yapt

nda, btn yaratl yok olacak ve u an lm l ve rm

olarak grnenler, snrsz ve kutsal olarak ortaya kacaktr.

Bu, tensel zevkin arttnimasyla gerekleecektir.

Ancak insann kendi ruhundan ayr bir bedeninin ol

duuna ilikin birinci gr silinmelidir; bunu. Cehennem yn

temiyle Cehennemde salkl ve iyiletirici olan, grnen y

zeyleri eriten ve gizlenmi olan sonsuzu aa karan andr

clarla basarak yapacam.

A lgnn kaplar temizlenirse, her ey insana olduu gibi,

sonsuz olarak gzkecektir.

nk insan, her eyi maarasnn darack atlaklarndan

grecek denli kendisini kapatmtr. 28

33

Tttntin^kouSe

s-, >, cvQ

'a

A n la s B ir D 29

Cehennemde bir Basmevindeydim, ve bilginin kuaktan

kuaa iletilme yntemini grdm.

Birinci odada, maarann azndaki dkntleri temizle

yen bir Ejderha-Adam vard; ierde, ok sayda Ejderha maa

ray oyuyordu.

kinci odada, kayaya ve maarann etrafna dolanm bir

Engerek vard ve dierleri onu altn, gm ve deerli talarla

sslyorlard.

nc odada, kanatlan ve tyleri havadan bir Kartal var

d; maarann iinin sonsuz olmasn salyordu. evrede

usuz bucaksz sarp kayalklarda saraylar ina eden ok sayda

Kartal-benzeri adam vard.

Drdnc odada, fkeyle dolaan ve madenleri canl sv

lara dntren yalazl atelerden Aslanlar vard.

Beinci odada, madenleri geni kaplara dken Adsz

ekiller vard.

Altnc oday dolduran nsanlarca oradan alnp kitap bii

mine sokuluyor ve kitaplklara diziliyorlard.

35

JJ f^uudy who forme/ tlis \4orlel uit ^\ ^ etsu u l cv staice m u i no%^ seenv tx> la>o m, (t ) tn, cha-sr-; liIV tn trutlt. itw cmtses' o /'ts litc

' thc sctra's' a f r httt the. cham~ko ncPer a lte /'.s f /rts' rp tm on is ' lMe s tn n c ln ^ W citcr, 8c b t'ees' reptdesf

C fite m tncL ,

tn d l

!i

JL:.re Sitiel l ur^our Ict , m tis sprcc; tuce. (it be atllcL,^con >* fan tke sttblc a/M ti^ churck. &, I tcok. fum tc tLo altac am l opud m e B ilyU . a n d U.* nas- a a c e p ^ t, uo H>/ucklde -s'cendecL drn'tnp t/e An^el htivn' m c, socn ^ a*0

kinscs' c f brck . m e h'c ent^nJ: u U ukre itnutn

ilerliyordu tinsel bir varoluu taknlyla.

Dostum Meli'k bulunduu yerden yukar imalathaneye tr

mand. Tek bama kaldm; ve bu grnm kayboldu ardndan,

ve ay nda ho bir rmak kysnda otururken buldum ken

dim i, ark syleyen bir arpy dinliyordum, arksnn szleri

yleydi: "Kansm asla deitirmeyen kii durgun suya benzer

ve zihnin srngenlerini yaratr."

Ayaa kalkp imalathaneyi aratrdm, ve Meleimi bul

dum orada, armt, nasl kurtulduum u sordu bana?

"G rdm z her ey senin metafiziinden dolayyd;

nk uzaklatn zaman, kendimi bir rmak kysnda bir arp-

y dinlerken buldum . Artk sonsuz yazgm grm olduk, e

ninkini gstereyim m i sana?" diye yantladm. nerime gld;

ama anszn onu kollarmla skca yakaladm, ve yeryznn

glgesi zerinde ykselinceye dek gece boyunca batya doru

utum. Ardndan onunla birlikte kendimi dosdoru gnein

gvdesinin iine frlattm. Burada beyazlar giyindim ve Swe-

denborg'un ciltlerini elime alarak, muhteem iklimden ieriye

daldk ve Satrn'e ulaana dek btn gezegenleri getik. Bura

da soluklandm ve sonra Satrn ile sabit yldzlarn arasndaki

bolua atlayverdim.

"te" dedim! "senin yazgn bu uzayda, eer ona uzay de

nebilirse." Hemen ardndan ahr ve kiliseyi gnlk ve onu su

naa gtrp Incil'i atm ve ite! derin bir ukurdu o, melei

nmde iteleyerek, iine indim; lu'mc-n sonr. tuladan yedi ev

grdk; evlerden birine ginlik; ierdi- birka maymun ve babun

43

/IO//.0. .' .V K"'. Sc, a U o i th a t SpCUS

i L-Juunc/J)/ fhe tnuUU - 'a nnin^ and snatcJunj^ a f I c/u anaflur. lyut- u'dkefH hy the .^ortn^is ai uteu' jr/rfi/iy,- hoyieve.r 1 tk a t tJwv sine tu tes hrxni m j^ n^ rv^ cs^ . a/ici tlvn the \Oei%k ^ /< shvnf: a/ii^ n /j/j il tisvcct, ri'npit.'tL ^U ."j tkt.ntiCVaarU L's^ ulucktvZ 'iti itrstr cne lmh a n J tfcn ur?

lit null Jh'Lstctic^ Analyttcs. %5> Me / 4n ^e l S u i l : o/r e s'

,v

.rs^t ni. >/ 'fu r L3

iir rk s

vard, ve bu trlerin lepsi bellerinden zincirlenmiti, dilerini

gsterip birbirlerini yakalamaya alyorlar, ancak zincirin k

sal buna izin vermiyordu. Fakat bazen zincirlerin boylarnn

uzadn grdm ve ardndan gl olan zayf yakalad, nce

dilerini gstererek iftleti ve sonra bir kolunu ve ardndan d i

erini kopararak abucak mideye indirdi, sonunda aresiz bir

gvde kald geriye. Snttktan ve aldatc sevgiyle onu ptkten

sonra hzla gvdeye indiriyordu; ve orada burada kendi kuyru

undan itahla et koparanlar grdm. Le kokusu her ikimizi

de fena halde rahatsz ettii iin, imalathaneye girdik, ve elle

rimde bir gvdenin iskeletini tadm, imalathanede bunun

Aristoteles'in Analitik'i o lduunu grdk.

Ardndan Melek "senin dn beni rahatsz etti, ve utan

malsn bundan" dedi.

"Biz birbirimizi aldatyoruz ve yaptlar sadece Analitik

olan seninle konumak, zaman kaybndan baka bir ey deil"

diye yamtladm.

Kartlk Hakiki Dostluktur.

45

1 -. :' ^ . f

^ tv jpenk ci tfeinsehtxsf a s tke msre.; iltts c/c w im a cvtdtdent tnsole.nct sntritm^ f^ra ^^^1x^1-

''tc rra su fi/n :^TTtus S iv ed r/tb a ^ hoaets tiutf \^ h*'rkes uv v : th; ' ti IS''onIf' (TvfeJit!^ rir Jn c^ o { alrfaciy

|(^ /I /r.j/ rul'nei'/ -r tnrfj^y n])rnt Icr a h r ''t-aiffe h **yw a Litlt' ms*^ Jr fi./zh. tfe jTuyhUey van ,ttni ce:xce^

Meleklerin tek bilge onlamn gibi kendilerinden sz etme

kibirine kapldklann grdm her zaman; dizgesel uslamlama

dan kaynaklanan cretkr bir kstahlkla yaparlar bunu.

Bu nedenle Swedenborg yazdklarmm yeni olduuyla

vnr; geri, onun yazdklar nceden yaymlanm kitaplarn

yalnzca indekiler ya da D izin ksmdr.

Bir adam gsteri olsun diye bir maymun tayordu ve

maymundan biraz daha bilge olduu iin kibirlendi ve yedi

insandan ok daha bilge olduu kuruntusuna kapld. Sweden-

borg'a olan da bu; kiliselerin budalaln gsterdi ve ikiyzl

leri aa kard, ta ki her ey dinsel, ve kendisinin de yery

znde bir a paralayan

47

One c/ cai'fii rJl-- ' ' vr":vr/' A--- A ''' j/v' '- - '

s . . ' ' ' .' }

*j4/rc/ noH heartJe rcasott. Ha convered wtk Clt^els who are a li relt^ous .ic. conugrsed not mthDe^ds vJio ali kate relgon forhe n a s ucapuijle fkro k s conceib n obon s. "

Swedt nl3orJ^ ..-av> a n\ i0iutacn d ali SuperlcuL op ;^ u nti , and at' analy.st^ d 'ie rnre

.^ ahldinc . nI n

tek kii olduunu dnene dek.

imdi yaln bir gerei dinlejn: Swedenborg bir tek yeni

hakikat yazmamtr. imdi de bir bakasn dinleyin: btn es

ki yanllklan yazmtr.

Ve imdi nedenini dinleyin: Btnyle dindar Meleklerle

konumu ve dinden tmyle nefret eden blislerle konuma-

mtr, nk kibirli grleriyle zaten bunu beceremezdi.

Bu yzden Svvedonborg'un yazdklan btn yzeysel fi

kirlerin bir zeti ve daha yce olanlarn bir zmlemesidir,

hepsi bu.

imdi de bir baka ynim gerek: Mekanik yetenekleri olan

herhangi biri, Paracelsus veya Jacob B e h m e n 'in ^ ^ yazlarndan,

Swedenborg'unkine edeer on bin cilt retebilir. Ve Dante ve

ya Shakespea'in yazlanndnn ise snrsz sayda.

Ancak bunu yapt /aman, ustasndan daha iyi bildiini

sylemesin, zira o, gn nda bir mum tutmaktadr yalnzca.

A n la s Bir D

Bir keresinde bir bulut /erindc oturan bir Melein nn

de, bir atein yalaz iinde ortaya kan bir blis grdm, ve b

lis u szleri syledi:

'Tanrya ibadet: Her birinin kendi dehas lsnde dier

insanlardaki tanr vergisine sayg gstermek ve en yce insan-

49

men. besty liiosfie, who em y or calum nate men hate G od. lo r tfere is' no otker OtxL~

, Ike a^t'L Iteartr^ tk s becam e a/mosf h lu e ' h a t jn a sterif^ ^ at la sty-mte puk &. ~ ouut iken, rcpluci,K^^ou IJclaber. is no t G ed One ? s not Je vsUe m Je 3 u s 0 n st ?ancL haar n a t Jesag^tnst ^t-'en kis' ^ anction. to e Liuf a f ten comntatuimenis and are not a li otker m en iools sm ets 3c notJu^ S k e i . iy r - .7 :r% a m c r U r m c h

>vn>--at^ V/:i: S ^ a k " / r - d !n/n.

il J .-n 'i C(>n.it ; -; . . 'h'(ViVMm ^ tnr. . . . . . /- r n A A ,

knsf ^ 'cn h:^ f^j/tfi/on. L . . *. >>/: ' tnancL.mt>nhr: fh.'i iu vnt: moch at /' 30' l . :r \ *tlK ( r o d ? ' . - u n

'nurJt r .t c f ^ . . '- '''upi * * V !*.,/. ./ / UL-' . 1 . L it > c r c y

/ / J ' e^-'SS'-.Mr/vv ..v:p/?. fuK ih i-a r r . s*-' "-Ls wiurh *

, n . . r>f ' X,'fc* 'r t t ' * ; ; ; . ' ././ . bc i >' iu Z t ^

nkcn.j- j " ", ' . rr>: -.u-..d -vkfnhf U c

': .^ j'L r! th' ^ tLW'f'i cttji-nstpudl, ^rr/^.sr i/ '. i ^ nt? ViCt^ e

cvm e.Kjjft \^nhnui h/r.^tkn^ke:fe. Ct'n n.snn :^nd ^nirnti''- .v/\-> ti.-/ali -'utue.and actzdiv':rt nr:

lan en ok sevmektir. Yce insanlar kskanan ve kara alanlar

Tanrdan nefret ederler: nk baka Tanr yoktur."

Bu szleri iiten Melek maviye dnt neredeyse; ancak

kendisini toparlayarak sar oldu, ve sonunda beyaz ve pembe^^

ve glmseyerek yantlad;

"Seni Putperest, Tann tek deil m idir? O, sa Mesih'de g

rnr deil midir? Ve sa Mesih on emir yasasn onaylamad

m? Ve dier btn insanlar budalalar, gnahkrlar ve hilikler

deiller mi?"

blis yantlad: "Budalay, bir dibekte buday ile dv yi

ne de budalal aynimayacakbr kendisinden. Eer sa Mesih

en yce insansa en yce lde sevmelisin onu. imdi dinle, on

emir yasasn nasl onayladn: Sebt gnyle alay edip, sebt

gnnn Tanr'syla dalga gemedi mi? ldrmedi m i kendisi

yznden ldrlenleri? Zina yapan kadndan cezay kaldr

mad m? Kendisini geindirmek iin dierlerinin emeini al

mad m? Pilatus^^ nnde savunma yapmad zaman yalanc

tanklk etmedi mi? Havarileri iin yakard zaman ve onlar

evlerine almay reddedenlerin karsnda ayaklarnn tozlarn

silkmelerini syledii zaman, imrenmedi mi?^^ Bu on emri yk

madan hibir erdemin varolamayacan sylyorum sana. sa

btnyle erdemdi ve drtye gre davrand, kurallara gre

51

-tsulst; neitjnmt ru les, % 'T 'ha h^rdo,^ f:ieI(fn.:Iht4iA. tm

^ rv.Ti. W ijd- flrd ^ i yaLka^ >

deil."

O bylcce konuurken, kollann am atein yalazlarn

kucaklarken grdm Melei, ve yand ve lyas olarak dodu.^^

Not: imdi bir blise dnm olan bu Melek, benim zel

dostumdur; ou kez birlikte ncil'i, iyi davranrlarsa dnyann

da kavrayaca cehennemsi veya eytans anlamyla okuyoruz.

Bende aynca; iyi davransn ya da davranmasnlar, dnya

nn sahip olaca Cehennem ncil'i ^ var.

Aslan ve kz in Tek Yasa Zulmdr.

53

M ^ te S t e r n a l e n a le m v an A .'i/ i t W cs

lu m 'c f vt>er a l i th e < D (it'th l_ ^S ^- x .

(S jj'iiJ tt n s ' c o c s t L s ^ s ic k , s ile .n l:

m e r c a n n e ac ic s^^^ r 'r3 \ jShado\ '>?s .n lu v e r a lo ^

t/e L k e s ' a n d l/te m >ensr a n d m u tte r a c ro

tn e t^ e a n J ^ ^ r a r u e r e n d dow a d ^ e o v ,

4 ^ c !u ie r S p a tn S u n s t d e h a rrL C t^ < ^ o ld '

R o tw ;

S .O a s tr C7 t^ (/o m e n to m e a e e p

d o w n J a ll^ , ePen to e te r n ^ d o ^ n / a llit ^ ,

" fn d 'iCeejy} ^

^ h e r ttv n d d m ^ Jm n d s she titfok ten i^ t^ r e r

8 . (>'n th-se //mtc m fm im m vi U ^tt < n a n f b a r r d o tt bt/ tru a d a J ilt f S fU , tu r

Ijc n L tv s tp o e llb & Jc v d o : ^ 'fta tr tj

^ . M c ^ d m tk ^ r v y h y m id .^ to ti^ a / d tk u ft

'd e i' tis r v is ^ ^e ^ a te je a lv t^ v m d d

c m r tk e c te e fi h ^ ^ . \ '10. 'JJ e js p e a r if k a n d h r n e d a ia k ,u n U ic k ~

e d d e 3 ^ ld , } r t k v ^ d t tn e k a n d

a P je a u s y a m ^ tk e a n m ^ h a w , m u t

Bir z g r l k arks ^

1. inledi Sonsuz Dii! Yeryznn her yresinden iitildi:

2. ngiltere'nin kylar hasta, suskun: Amerika'nn ayrlar

solgun!

3. Kehanetin glgeleri, gller ve rmaklarla birlikte titrei

yor ve okyanusun kar kysna mrldanyor. Fransa, alaa et

zindann; ^

4. A ltn spanya, parampara et yal Roma'nn engellerini;

5. Frlat anahtarlann, Ey Roma, aa derinliklere, dos

doru sonsuzlua aalara inen,

6. Ve ala.

7. Titreyen ellerine ald, yeni domu, uluyan deheti:

8. Atlantik denizinin engelledii bitimsiz k dalannn

zerinde yeni domu ate, yldzs kraln nnde durdu!

9. Boz yamal karlar ve gk grlemesi suretlerle donatl

m, kskan kanatlar derinliklerin zerinde dalgaland.

10. Yukarlarda kargms el yand, zld kalkann tokas;

kskanln eli yalazl salarn arasua dald ve yldzl geceye

55

urlri fli tet9 horv 'it^ ondet tiwf fite - / / ; /

. 11 ^ ly^ e Jii'c, dm Jwe, s' JcUlm^ l% .L ock u fli ck u p lt^ cifp cn o f L

savurdu yeni domu tans.

11. Ate, dyor ate!

12. Kaldr kafan! Kaldr! Ey Londral, oalt desteini! Ey

Yahudi, brak altn saymay! Yana ve arabna geri dn! Ey

Afrikal! Kara Afrikal! (Git, kanatl dnce, genilet onun al

nn.)

13. Ateten kollar, alev alev yanan salar. Bat denizinde

batan gne gibi parlhl.

14. Sonsuz uykusundan uyanm, aartl e grleyerek

uzakla. 47

15. Boubouna rparak kanatlann hzla indi aalara

kskan kral; dmenler, ve kalkanlar, ve arabalar, atlar, filler,

bayraklar, kaleler, mancnklar ve kayalar arasnda benzi atm

danmanlar, grldeyen savalar, bzlm komutanlar. ^8

16. Dyor, saldryor, bozguna uruyor! Ykntlarn ara

snda gm l, Urthona'nn snaklarnda;

17. Btn gece ykntlarn alfanda; ardndan, somurtkan

yalazlar snp gitti, kasvetli kraln etrafnda ortaya kan.

18. Gk grlemesi ve atele, yldzs ordulann sszla s-

57

' . f- ;; bean :\ r v ; hf--.'

20jSpurntn^ the clouJi y)rtke/^ y^^ f^f carsresr slanyisr the sto^^ l^ah ^ ^ust^ loo^th the eternal horses^ Ttvn f^ e^ oens^

c ry n ^ jL m V U V m ,%

L 7 n u l i o l v f h e U o n S c y ^ c / f ' ' < h , n

c t r ^ s c .

............ ^

'' f' '' I t u R a v en a t, ! f *

A ^ ' /t-'- r, Letui:-; >-hi< n , i-vni. i 'O^-, :'. . .

f /(/' 6 ' 7

f n / Z u r / f r ' r j - c ^ ^ ''" '^ -/ty. rha* s-^N

Lat art^ ' /lot . ' '* -* - < ^ 1 ___A. .

h n r ,. i ('/'! t lu !n > i - : r / w

rerek, on emrini duyurdu, koyu kederin derinlikleri zerine

dikti gz kapaklarn.

19. Ateten oul dou bulutundayd, sabah onun altn

gsn sslerken.

20. Lanetlerle yazlm bulutlara hakaretler yadrarak,

tatan yasay ezip toz haline getirdi, gecenin snaklarndan

sonsuz atlar salarak, haykryor:

MPARATORLUK YOK ARTIK! VE MD ASLAN VE

KURT YTECEK.

Koro

lm cl siyahlara brnm, ksk sesli afan kuzguni

rahiplerinin,' ^ hazzn oullanna lanetler yadrmasna artk

izin vermeyin. Ne onun kabul grm ihvan - ki tiran, zgr

der ona - snr koysun ne de at atsn. Ne de solgun dinsel

ksnllk, arzulayan ancak eylemeyen bakirelii arsn!

nk yaayan her ey Kutsaldr.' *

59

iirler zerin e notlar

Daha byk bir yapta giri niteliindeki bu terim (argu-

ment), genellikle koukta betimlenecek eylemin bir dzyaz

zetine gnderme yapmaktadr. (M ilton'un Yitik Cennet'in [Pa

radise Lost] ayn kitaplarnn kantlan gibi.) Aksine Blake'in ko

uk meseli, dzyaz biiminde aklanacak ilkelerin dolayl bir

yasallatrlmasdr.

2.Blake tarafndan uydurulmu bu zel isim, karakteristik o-

larak aklama olmakszn ortaya kar. Milton'da Rintrah,

Los'un gazapl oludur oysa burada sadece uursuz grleme

sinden ve atelerini savurmasndan sz edilir. Bulutlar bir frt

nann kehanetleridir.

3.Belirtelerin ve yklemlerin zaman uyumu, bylesi uysal

lk ve fke aykn-deerlendirmelerinin tekrar tekrar olutuu

nu gstermektedir.

4.Bnyan'a ait Hac'nn llerleyii'ni (Pilgrim's Progress) (Bla

ke daha sonra resimlemiti) hahrlatan bir alegori: bir hac ve bir

peygamber olan "adil insan", ncil geleneinin ylanyla zde

letirilen, yararc ve rahatna dkn "kt kii" tarafndan

mlksz braklr. Bu ahma dzyaz blmndeki blisler ve

Melekler arasndaki atmay nceden haber vermektedir.

5.k 17: 1-8'in bir yanks. "Aarm kemikler"in yeniden

douu, Hezekyel'in Kuru Kemikler Vadisi'ndeki vizyonunu

hatrlatr (blm 37). branice'de Adem "kzl balk" anlamna

gelir. 3. levhada Adem 'in Cennet'e geri dnecei sylenir.

1.

63

"Yabanllkta alayan kiinin sesi", aya 40:3 ile lyas ve

Yahya peygamberleri hahrlatyor.

7.Cennetlerin srekli deimesine karn. Cehennemin tek

ve sonsuz oluuna ilikin iermenin, insafsz olmas istenmitir.

Swedenborg'a gre 1790'dan otuz yl ncesi, yani 1757, K

yamet Gn'yd. sa ldnde ve yeniden dirildiinde otuz

yandayd. 1757'de domu olan Blake asndan, bu tarihin

daha zel bir anlam vard, ancak bu artc rastlantya ilikin

bir imada bulunmamaktadr.

8.Eer Swedenborg'un yazlar yeniden dirilmi sa tarafn

dan frlatlp atlm mezar giysileriyse (Yuhanna 20: 4-13),

Swedenborg'u Yeni Cennefin zaman oktan gemitir. imdi

yeniden dirilen sa'nn ruhu Ortadokslara blis olarak gzke

cektir.

9.aya 63'de kzl bir adam Edom 'un lkesinin dndaki s

rail'den almaya gelir. Bu, srail'in Edom (Idumea) zerinde

ki egemenliine ilikin aya 34'deki kehanetin bir sonucudur.

Tekvin 25;30'da ad srail olan klsz, avare insan Yakup ile

Edom (hem Edom hem de Adem "kzl" anlamna gelir) olarak

bilinen, onun miras d braklm, kll ve kaba erkek kardei

Esau arasnda rekabet vard; babalan shak, bir gn Edom 'un

"egemenlik sreceine" dair bir kehanette bulunur (Tekvin

27:40). Siyasi adan, "Edom" tutucu ngiltere'yi tehdit eden

devrimci Fransa'nn ruhudur.

10.aya 34'e (Tanrnn gazabnn yok etmesine dair) ve aya

6.

64

35'e (dnyann kurtanlmasma dair) gndermeler, okurun za

mann olaylann ncil ykleri nda kavramaya hazr olma

s gerektiini gsterir. Adem'in, yani insanolunun bir gn cen

nete geri dnmesi fikri, geleneksel Hristiyan umududur; dev

rimci olan ey, onun u anda hemen olmas gerektiini syle

mektir.

11.Bu yapttaki anlahcmn cehennem taraftarlna karn,

dikkatli okur, enerjinin sadece bedenden geldiine ilikin ier

meler gibi yazarn onaylamad baz "eytans" fikirleri bula

bilir. Ar dzeltneye inanmak, Cennet ve Cehennemin Evlili

i'ni dzeltmeyi amalad yanl felsefi ikicilii srdrmek

olacaktr. Svvedenborg'un Cennet ve Cehennan'ine dt not

larda Blake, "eytan'n kfrleri"nin M ilton'm kendi szleri

olarak anlalmasna kar uyanda bulunmutur.

12.Milton'm sayg gsterilen iirinin bu eytans yorumunun

(Incil'in yeniden yorumlanmas gibi) kkrtc olmas tasarlan

maktadr, byk hayranlk besledii ozana ilikin Blake'in ken

dine saklad fikirlerinin bir abartlmas. Incil'de eytan, Eyb'

sulayandr; Yitik Cennet'te sa, insanolunu sulayandr.

13.Yuhanna 14:16-17'nin bir yorumu.

14.Hem "us" hem de "zet" anlamna gelir. Blake'de duyusal

alglama bu "ratio" tarafndan kuatlmtr.

15.Milton teslis ilkelerine inanan biri deildi; bu nedenle Kut-

sal-ruhun bu yaptta belirgin bir mevcudiyeti yoktur.

65

Genius szc hem deha hem de cin, peri gibi insan yaz-

gsma hkmeden varhk (Roma sylencebiliminde bir kimseyi

veya bir yeri koruyan cin) anlamma geUyor... Burada her iki an

lam da tayabileceini belirtmek gerekiyor.

17.Andrc asitin, metal levhalarn yzeylerini yakmak iin

kullanld resim kalb karma iine alegorik gnderme.

18.Thomas Chatterton'm (1752-1770) Bristove Trajedisi'nden

alnmtr.

"Nasl bilmem havada yol alan her frlayn

Yreime giden geidi bulamayabileceini.

Ve gzlerimi kapatacan?"

Aldatlm ozana (on yedisinde bir intihar) bu gnderme,

belki de kaybedenlerle sk ilikiye bir baka jesttir.

19.Cehennem bilgeliinin bu kleleri. Eski Ahit'teki "tanr

sal" Sleyman'n Meselleri kitabnn bir karldr. La Roche-

foucauld'un Maxims'i (Vecizeler) gibi terbiye edici aforizmalar

derlemesi o zamanlar poplerdi. Blake, Lavate'in Aphorisms on

Man'inin (nsan zerine Aforizmalar) (1788) dostu Fussel tara

fndan yaplan evirisini onaylayarak notlandrmt.

20.Bu epizod eitli uzlamsal sahneleri bir araya getirir. Pla-

ton'un len'inde olduu gibi felsefi yemek ve Gulliver'in Yolcu

luklar'nm nc kitabnda olduu gibi nl l ile karlama.

21.Bir cani ve zinac olmasna karn, mezmur yazar Davud

16.

66

"Tanr'nm kendi yreinden sonra gelen" bir kiiydi (I Samuel

13:14, Yasalar 13:22).

22.Hristiyanlar peygamberin, Judaizm in en baskc yasalar

olarak ald yasalar benimsemilerdir.

23.aya 20:2. Bir f iinde sade bir yaam sren Yunanl K i

nik, Diyojen (M.. yak. 412-323) yolda bir peygamber olarak

tannmaktadr. I Krallar 19:24'deki bir peygamber olarak Sa-

u l'un ksa deneyiminin elendirici yksnde gsterildii gibi,

rlplak dolaan peygamberler sadece aya ve dostu Diyojen

deillerdi.

24.Hezeykel 4'de peygambere, Kuds'n kuatmasn gerek

letirmesi ve srail'in hakszlnn yllarn temsil etmek zere

390 gn sol yanna ve Yahuda'nm hakszlk yllarn temsil et

mek zere de 40 gn sa yanma uzanmas emri verilir. nsan

dksyla "piirilm i" arpa reklerini yemesi emredildiinde,

balanmas iin yakarr ve o zaman inek gbresi kullanmas

na izin verilir. Aka hem Blake hem de Svvedenborg bunu, sa

dece yakt olarak kullanmak yerine, f lezeykel'in arpa rekleri

ni dkyla kartrm olaca anlamyla ele alrlar (Svveden

borg, True Christian Reli^ion (Hakiki Hristiyan Dini), blm

130).

25.Amerikan yerli amanlannn kendilerine uyguladklar d i

siplinler, tm topluluun aydnlanmasn gerekletirecek viz

yonlar retmek zere tasarlanmlardr; Kzlderililerle ilgili bu

bilginin ayrnts iin Blake'in bavurduu kaynak kitap bilin

memektedir.

67

Esinleme ve Petrus'un kinci Mekubu 3:8'deki metinlerden

kaynaklanan, yaratmm geleneksel tarihi sresi. Tanr zaman-

nm "bir gn"n bin ylla eitlemitir. Tarihin, Tekvin'deki alt

gn sren yaratla tekabl eden bin-yllk "gnlerin" bir

"hafta"s srdne inanlyordu.

27. ^Tanrnn en sevdii meleklerden biri; kanatl ve ocuk yz

l olarak betimlenirler.

28.Platon'un Devlet'indeki maara sylencesi zerindeki bu

varyasyon, John Locke'un (1632-1704) Essay Concerming Human

Ufderstandinginde (nsan Kavrayyla lgili Deneme) betimle

dii zihnin karanlk odasn da hatrlatmaktadr: "Dsal gr

nr bezeyilerin veya kendileri olmakszn eylerin idelerinin

ieri girmelerine izin verecek ekilde braklm kk aklk

lar tayan, btnyle ktan korunmu bir odack."

29.Bilginin iletilmesi zerine bu alegori, yaratcln hem

kavramsal hem de retken ynlerine, duyularn temizlenmesi

ne; ve asitle yakarak madeni levhalar zerinde resim kalplar

karma ilemine gnderme yapmaktadr. Bilgi, enerjileri kulla

nr; ancak "kitaplklar" da kitaplarn dzenlenmesi, dehet ve

rici olann sonunda uysallatrlm, belki de hapsedilmi oldu

unu ileri srmektedir.

30."Dourgan" ve "tketici" kar "Snflar", kendilerini ba

rtrma abalarnn, her birinin veya her ikisinin hakiki karak

terlerinin yklmasyla sonulanacan belirginletirmek iin

ar bir biimde ifade edilmilerdir.

26.

68

31.Baknz Matta 25:32-33,10:34.

32.Komik bir uzay yolculuunun ardndan cehenneme komik

bir ini; bunlar, geleneksel yk rntleridir. Cehenneme gi

den yol zerindeki yerlerin ardkl, Hristiyanln gerile

mesinin bir alegorisidir. Tarihsel alegoride, "douda, derece

uzaklkta" szleri Paris ile Londra arasndaki boylam mesafesi

ne gnderme yapmaktadr. Bu dn ikinci epizodunda anlat

c, Melei ve kendisini gnein iine iter ve burada anlatc ak

aziz giysileri giyinir (Esinleme, 7:9). Melee, geleneksel olarak

en dtaki gezegen olan Satrn'n tesindeki bolukta sonsuz

yazgsn gsterir. Svvedenborg'un ciltlerinin arl ile srk

lenerek, yeryzne yeniden dnlerinde, "tuladan yedi ev"

(ya da "Asya'nn yedi kilisesi". Esinleme, 1:4) iinden geerler

ki burada tanrbilimsel bir tartma, bir maymun evi alegorisiy

le hicvedilmitir. Mantk zerine incelemeleri ieren Aristote

les'in Analitik'i, iskelet ile simgelenir, nk biimsel zmle

me, "aarm kemikleri" canlandran kehanetsi vizyonun dirili

ini hie sayar ("Argman," 2:12, ve Milton 19:6-14

33.Bu vecize Cennet ve Cehennemin Evlilii'nin dokuz kopyas

nn altsndan kartlmt.

34.Paracelsus (1493-1541), svireli simyac, oklt kuramcs

ve tp adamnn takma adyd. Jakob Boehme (1575-1624), bir

Alman teosofisti ve ayakkab yapmcsyd, onun etkili yapt

1761'de VVilliam Lavv tarafndan ngilizceye evrilmiti. Bla-

ke'in 12 Eyll 1800 tarihli mektup-iiri, bu iki yazarn kendi d

nceleri zerinde Svvedenborg'a oranla ok daha byk etki

yaptn gsteriyor. Kendi yaptlarnn kenarlarna dt

69

notlarda Swedenborg'a saldrmasnn yannda, Blake onu, "K i

liselerin krpt Samson" olarak betimler {Milton 22:46). Fakat

Descriptive Catalogue'daki (Betimleyici Katalog) "The Spiritual

Preceptor" (Ruhsal retmen) adl resim VII zerine yorum,

Blake'in Svvedenborg'un retilerine belirli lde sayg gster

diini ortaya koymaktadr.

35.Bu sahne. Yitik Cennet VIII, 619'da, Adem tarafndan, me

lekler nasl seviirler diye sorulduunda, bamelek Rafael'in

mahcubiyetini anmsatyor. Tinsel dnyadaki bu trden tart

malar Svvedenborg'un vizyonlarnda yaygndr; baz durum lar

da Blake, olaslkla meleklerin tarafn tutmutur. rnein, ka

ranlk, penceresiz bir tapnakta geen, kzgn bir Tanr'ya kur

ban olarak kefaret deme retisi zerine bir tartma srasn

da, "Bunu iiten bir melek uzun sre sessiz kald; sonra sessiz

lii bozdu ve yle dedi: 'Hristiyan dnyas bylesine ldr

m olabilir mi...?'"

armha gerilmenin, sa'nn insanln tanrsallkla birle

tirdiini, fakat bunun hibir ekilde tvbe olmadn aklar

uzun uzadya; Swedenbt)rg'u dnyaya bunu bildirmesi iin

atar ve bunun zerine tapnan duvarlarnda pencereler orta

ya kar (Tn/e Christian Rcligion [Hakiki Hrisliyan Dini], blm

134).

36.blis'in yant Sleyman'n Meseller Kitab 27:22'yi akla

maktadr; "dv", dibek ve tokmak kullanarak ez anlamna gel

mektedir. Yasa ineyici olarak sa, Blake'in elyazmas iiri

"Sonsuz Gospel"in (yaklak 1818) konusudur. inenen emir

ler, drdnc (Markus 12:2-13), altnc (Matta 3:16-18), yedinci

(Yuhanna 8:2-11), sekizinci (Luka 9:13, 22:8-14), dokuzuncu

(Matta 27:13-14) ve onuncu (Matta 10:9-14) emirlerdir.

70

37.Pontiyus Platus: M.S. 26 ile 37 yllan arasnda Roma mpa

ratorluu'nun Yahudiye eyaletini yntemi vali.

38."Hangi eve girerseniz, kentten ayrlncaya dek orada kaln.

Sizi kabul etmeyenler olursa, kentten ayrlrken onlara uyar ol

sun diye ayaklarnzn tozunu silkin." Luka, Blm 9. sayfa 148

39.Bu konumada belirtilen incecik yalaz, blis'i iermektedir.

II. Krallar 2:H'de ateten atlar tarafndan ekilen bir araba orta

ya kar ve Peygamber lyas, bir kasrgann iinde cennete s

rklenir.

40."Bir zgrlk arks"na ve olaslkla bu dneme ait dier

yaptlarna, Urizen, Ahania ve Los'un "Lambeth kitaplar"na

gnderme yapyor.

41.Visions of the Daughters of Albion 4;22'de Bromion, byle bir

yasann olmas gerektiine inanmaktadr.

42.Bu blm , yaptn dier blmlerinden biraz daha ge,

yaklak 1792'de eklenmitir. 2-6 ve 10. msralar vizyonun a

da siyasal ve toplumsal boyutlarn vurgulamaktadr. 1. ms-

radaki Sonsuz Dii, 7. msradaki yeni domu dehet ve 8. ms-

radaki yldzs kral, daha sonraki yaptlarnda Enitharmon, Orc

ve Urizen adlaryla yeniden canlandrldlar. The Four Zoas'daki

geici kurtarc Los'un sonsuz ad "Urthona" aklama yapl

makszn burada ortaya kyor.

71

43.1789'da yklan Bastille.

44.Papa yetkesinin geleneksel simgesi olan Aziz Petrus'un

anah tarlan.

V45.America 10:6'da belirtilen Atlantis.

46.Blake'in yldzlar, insanlk d bir evrenin ileriyle zde-

letirildikleri zaman olumsuz imgelerdir.

47.Kyamet gn deniz yok olur (Esinleme 21:1).

48.syankr genci defetmi gecenin yal kral (ate ve gne

ile betimlenir) kendisini ykma srkler; emirlerini bildirerek

geceleyin iyileir, ancak kzgn gen douda, zgr olarak yk

selir. Bu yk, America 8:14, Europe 10:1 ve Urizen 28'de yeniden

ortaya kmaktadr.

49.On emir (k 31:18), America 8:5'deki gibi.

50.Kuzgun, skandinav tanrs Odin iin kutsaldr Milton

35:61 - 36:12'dekine gre afan gerek kuu tarlakuudur.

51.Visions 8 ve America 8;13'de yinelenir.

72

levhalar zerine notlar

Trkesi: Osman akmak

1. Levha / kapak sayfas

ilk sayfa kitabn baln tamaktadr ve belli bal karak

terler ile sahneyi tantmaktadr.

Desenin st kenarndan yaklak uzakln te birinde

dramn temsil edildii ller diyannm yzeyi balamaktadr.

"M addi varolu"u temsil eden iki aacm yapraksz dallar al

tnda drt kii vardr; ilerinden el ele tutuan ikisi br ikisi

ne doru yrmektedir, biri bir mzik aleti almaktadr - bir

aacn dibine uzanm kadmm nnde diz ken bir Orfeus

veya erotik bir figr. Onlarn stnde birka ku yukarya

doru umaktadr. nsanolunun zgr imgeleminin oyunlar

n temsil eden uan kular, dekorasyonun kitap boyunca yine

lenen bir zelliidir.

EVLLK szc, aadaki CENNET ve CEHENNEM

szcklerinin resmi biimciliinin aksine, sanki baarnn alt

izilmek istenircesine, ssl byk harflerle kaznmtr. Bu

muhalif, veya zt, elerin stne yz yze sarlarak uzanm

plak iblis ve Melek figrleri yerletirilmi. Bulutlara doru

ykselen Cehennem alevleri eitli iftleri ve tek figrleri ta

maktadr, ve bu. Cehennem enerjisinin Cennet'in edilgin ksr

ln nasl hayatla dlleyeceini gstermektedir. Bu ekilde de

kitabn son cmlesini nceden sezdirmektedir:

nk yaayan her ey Kutsaldr.

"Hayat" Blake iin sanatsal enerjinin rnleri olan canllk

ve yaratcktr, ve "Enerji sonsuz Hazdr" ve "Cokunluk G

zelliktir" cmleleriyle yceltilir. Desen, Cennet ile Cehenne

m in Evlilii'nin tamamlanmasyla. Melek ile Iblis'in, Ruh ile

Beden'in birlemesini tasvir etmektedir.

75

2. Levha / kant

ilk dizede bize "Rintrah grler ve savurur atelerini" de

nerek, kitapta bulunan soyut dncelerin kiiletirilmesinden

biri tantlr. "Rintrah", "VVrath" (Gazap) olarak, Avrupa'da ve

Amerika'da grlmeye balayan devrimler ann sonularn

nceden gren air-khinin, Blake'in kendisinin gazab olarak

anlalabilir.

Metin, dzyaz olmaktan ok neredeyse bir zgr kouk

tur. Cennet'in ilk sakini "adil insan"n bu dnyada, " lm va-

disi"nde, gerek kutsalln "tehlikeli yolu"nu nasl izlediini

anlatr. Daha sonra "sinsi ylan", "adil insan"n ikiyzl taklit

isi, yumuakbal grnerek sahneye kar ve onu, edilgin ku

zularn bekisi aslanlarn dolat, ahlaksalln keyfi kodlar

nn "orak iklimleri"ne kzgnlkla srer. Orada, Amerikan ve

Fransz devrimlerinin yaratt atmosferde Blake'in "Kra bu

lutlar"! tarafndan cezalandrlacak olan ksr toplum retil

mektedir.

Sayfann bu resimsel dekorasyonunun genel fikri, daha

nce. Masumiyet arklar'nda (1789) yer alan "Yankyan Yeil

lik" levhasnda kullanlmt, ve eitli deikelerle Gray'in

"Ode on a distant prospect of Eton College"in (Eton Kolejinin

uzaktan grnne bir vg) (1797) bir illstrasyonunda da

kullanlacakt. Bu desenlerde daha da basittir, bir ocuun Ma

sumiyetten Deneyime, veya cinsel olgunlua geiini. Hayat

Aac'ndaki bir olan ocuunun aadaki kza, cinselliin

simgesi olan byk bir salkm Esriklik zm veriini gster

mektedir. Bu balamda ise, ounlukla ayn anlama sahip ol

duu savunulsa da, o denli basit deildir. Bu grnt, yine de,

anlahr deildir. Hayat Aac'nn dallar arasndaki figr,

aka, uuan bir elbise iindeki bir kzdr ve birbirine deen

76

iki el botur. Her art altnda veren ellerin gizledii bu zm

lerin grn, arkasndaki yapran varlna baldr. Bu bir

ksrlk sahnesidir ve aadaki kzn yanndaki, filizleri rz

grda anlamszca uuan kra asmayla vurgulanmaktadr.

Yerde, sol taraftaki bir grup kaytsz figr de buna uygundur.

n tarafta uzanan tombulca olan, nesil rgeninin iki bitkisel

simgesince glgelenmitir, ve Masumiyet arklar'ndaki "Gon

ca" illstrasyonunu artrr. Bunlarn her biri, yaknlarda

uzanan iki plak kza doru bouna ynelmitir. Bu ksrlk

durumu, eHk eden metinde Rintrah'm gazabnn nesnesi olan,

yaratc enerjiden ve hayalgcnden yoksun bir toplumun

"orak iklim ler"ini resimler.

77

3. Levha

ilk satr, "Yeni bir cennet balatlyor...", 1757 yln kutlar

ve Swedenborg ile Blake'in kendisini konuya katar. nc sa

trda Svvedenborg, otuz yanda armha gerilen sa'nn me

zar banda oturan "iyi" ve edilgin Melek'tir. Katlanm keten

den mezar giysileri, Swedenborg'un kendi Son Yarg kehane

tinde yaratt hatal dizgeleri barndran yazlarn temsil eder.

Bu, drst insan Esau'nun hilekr kardei Yakub'u yendii ve

Adem 'in Cennet'e geri dnd, Edom 'un memleketinde so

nulanr. aya'nm 34. ve 35. baplarnda; sa'nn krallnn g

nahkrlara kar, gnahlarn balayclyla kazand zafe

rin kehaneti bulunur. Adem 'in Cennet'e geri dn hibir ke

hanette bulunm uyordu ama sanatn hayalgc gl yaratcs

Blake'in nsan gr, m utlu luu yeniden elde edii ve nceki

sayfann "adil insan"nn zgrletirilmesini dorulayacaktr.

zleyen yedi satrda Blake, daha nce anlatlan Kartlklar

dizgesini aklar. Bunlar araclyla yeni zgrlk kazanla

caktr.

stteki desen Cehennem alevleri iinde sevinen zgr ru

hu gsterir. Aada bir kadn, selamlayan kollarla rahimden

kan bir kz dourmaktadr. The Book of Urizen (1794)'in (Uri-

zen Kitab) nc levhasnda gsterilen alevler iindeki airi,

koan Los figrne ok benzeyen gen bir adam, kzdan koa

rak uzaklamaktadr. Onun yannda gen bir kz hi aba har-

camakszm umaktadr ve ayn zamanda da onu pmektedir.

Bu kiiselletirmelerin hibiri metinde gemez, ama sahnedeki,

Orc'a, Yenidomu Dehet'e, Devrim ruhuna hayat veren Enit-

harmon ile yeni an cinsel serbestliini ileri gtren Los ve

arkadadr.

Birka kk satraras simge vardr. "As a nevv heaven is

78

bcgun" (Yeni bir cennet balatlyor) szcklerinin stnde

uuan bir dii figr bulunur; onlarn aasnda uan bir ku

vardr. "Adam "n (Adem) /erinde uuan bir erkek figr

bulunur. Sekizinci dizenin sonundaki, "Love and Hate" (Ak

ile Nefret) szcklerinin altndaki iki figr, beden ile ruh, bir

lemitir.

79

4. Levha / iblis'in sesi

Bu levhada her biri l'den 3'e kadar numaralandrlm iki

dizi cmle bulunuyor. Bunlardan ikinci kme birincilerini ya

ntlamaktadr. lk cmle "Kutsal kitaplarn veya kutsal ya-

salar"m rettii yanlglardr; ilk ikisini, kartlaryla birlikte,

aklamaya gerek yoktur. "Tanr, nsana Enerjilerinin peinden

gittii iin Sonsuzluk iinde eziyet edecektir"diyen nc ya

nlg, "Enerji Sonsuz Hazdr" szckleriyle ve gnahlar ba

lama temel dsturuna Blake'in inancyla olumsuzlanmaktadr.

Aada tasvir edilen sahne, tersyz edilmi olsa da, Blake'in

"The Good and Evil Angels" (yi ve Kt Melekler) olarak ad

landrd daha sonraki dnemlerin renkli-basksna benze

mektedir. Her iki figr de erkektir. Cehennem'in kuatc alev

lerinden darya frlayan sadaki figr, Yenidomu Dehet'i

yi Melek'in, ya da Kstlama'nm sk kollarndan kurtarmaya

ahan Blake'in blis'i, Bedensel Enerji'si olabilir. zgrlk

Gnei'nin aydnlatt. Zaman ve Uzay Denizi'nin dalgalan

zerinde szlmektedirler, ama Enerji blisi ayakbileinden

zincirlenmitir ve kmldayamamaktadr. Bu figrler, levhann

st yarsnn, zellikle de ncnn "Yanlglar"m, yani

enerjik insann sonsuza dek eziyet greceini resimlemektedir.

Satraras dekorasyon ok saydadr. stte, borazanc

blis'in yanlglar listesini seslendirmektedir, borazanlarn no

talar eitli tehditkr bitkisel ve hayvansal simgelerle temsil

edilmektedir. kinci satrda bir kadn ve bir ocuk, elleri birbi

rine dokunarak uumaktadr. Drdnc satrda, eri bir bitki

yzeyine uzanan bir figrden uarak uzaklaan bir figr var

dr, bu, insanlar "bitkileince", ya da maddecileince ruhun be

deni terketmesini anlatr. Yedinci satrda, ruh ilkin bitkiden ya

tandaki bedeni uyandrmaya alr; sonra beden, buluan el-

80

leriyle ruhla yeniden birlemek iin yatandan kalkar. Bunla

rn sa tarafnda, yerde bir araya skan figr bulunur,

bunlar byk olaslkla Usular, ya da Maddecilerdir, ve her

iki yanlarnda filiz sren bitkiler vardr. Dokuzuncu satrda,

topuklar zerinde srayan ama birbirine bakan iki ocuun

grmezden geldii zgr bir hayvan yer alr. Onlarn arkasn

da bir adam bir ocua bakmas iin sessizce otlayan bir kz

gstermektedir, her ikisi de doal enerjilere gem vuran iyi Me-

lek'lerin simgesidir. Bir dizi figr ondrdnc satr izler: ilkin

beden ve ruh birlemek iin ileri atlmaktadr, bedenin bitki

yata Gzellik Yolu'na dnmtr; onlarn arkasnda, tah

minen grme duyusunu yitirmi bir adam bir kpek tarafn-

t " /'-/n t- Ti'dan gtrlmektedir; onu bir bakas kr gibi el yordamyla

izlemektedir, ve onlar da cansz ekiller tarafndan izlenmekte

dir. Son olarak, ikinci Doru'nun sonundan sonra, nnde di

kili dikenli asasyla, ngilizlere vaaz veren Arimatheal Jo-

seph'in Blake tarafndan yaplan renkli-bask desenini art

ran bir grup gelmektedir. Hristiyanl, sanatsal enerjiyi, va'z

etmektedir. Joseph'in arkasnda, ikiye yarlm bir aa, banyo-

kveti arabasna oturmu bir Usuyu eken atn yolunu yere

sarkan dallaryla kesmektedir.

5. Levha ve 6. Levha'nn st ksm

Bu levhalar Enerji'nin Us'a ve Kstlama'ya stnlyle

ilgili tartmay srdrr. Yeterli derecede kendi iradesi olama

yanlar ynetmek iin Us gerektiine gre, zayflk ktdr

paradoksuyla balar. Blake, bu sav, The Book of Job'a da (Eyp

Kitab) bir gz atarak, M ilton'm Paradise Losf'undan (Yitik Cen

net) bir alntyla destekler; "M ilton Melekler ve Tanr'ya ilikin

yazarken ellerinin kollarnn bal, blislere ve Cehennem'e

ilikin yazarkende zgr..." Okuyucuya, Yazg ve kalamaz

bir despot olan kendi Tanr'sndan daha ekici gelen, enerji ve

atele donanm bir eytan yaratt. Olu, duyulardan karlan

ekici olmayan bir soyutlama, ya da "Us" haline geldi; Kutsal

Ruh, M ilton tarafndan yadsnd iin "Boluk"tu. yleyse

M ilton 'hakiki bir ozand ve farknda olmadan eytan'n tara

fnda yer alyordu'.

Levha 5'in st yarsnda yer alan desen, nc yanlgy

resmeder, ve bir nceki sayfada balayan hikyeyi srdrr:

"Tanr, nsana Enerjilerinin peinden gittii iin Sonsuzluk

iinde eziyet edecektir." Enerjik insan (Blake'in Orc'u, Mil-

ton'n Lucifer'i ya da Ovidius'un Phaethon'u) klc, at, haas

ve sava arabasyla (bu sonuncusu sadece krk bir tekerlek

olarak desende gsterilmitir) tepe st alevlerin iine den

plak bir genlik olarak temsil edilmektedir. Kitabn br kop

yalarnda sol tarafa den korlam kzl bir kre (Mars) de

vardr. Burada gsterilen, bir baka daha kk ve soluk bir

kre (belki de ay) de atn bann yaknna dmektedir. Bunla

rn bazlar daha sonraki kitapta, America 'nn 4. ve 5. levhala

rnda, Dehet grnts, yani Amerikan d evriminin iinde

tasvir edilmektedir.

"Unw illing" (isteksiz olan) szcn izleyen Levha 5'in

82

ilk dekorasyonu "weak and unvvilling" (zayf ve isteksiz olan)

insann den figr gibi grnmektedir. Beinci satrdaki

"shadovv of desire"dan (arzunun glgesi) sonra, ayn adam

bitkilerin glgesi iinde yatmaktadr ve neredeyse gzden kay

bolmutur. Yedinci satrda, "Paradise Lost" szcklerinin altn

da, belki de M ilton' temsil eden yaslanan bir adam vardr, ve

elinde Ynetici'nin ya da Us'un simgesi olan ve Nevvton'm

kendi pergeliyle simgeletirilen bir ift byk pergel tutuyor

gibi grnen bir bakasyla yzyzedir. Onuncu satrn sonun

da, burulmu kuyruu olan kanatl bir ejderha bulunmaktadr.

D. V. Erdman'a gre bu, daha sonraki

sayfada kartal ve engerek ylandr.

Sayfann sonundan drdnc satrda

ki "Satan" (eytan) adndan sonra bir

ylan gelmektedir.

83

6. Levha ve 7. Levha'nn st ksm anlas bir d

Bu levhada byk illstrasyon yoktur. lk satrn altnda,

5. levhadan gelen, anlalmas zor bir resimsel erit vardr. A l

mak iin kollarn aan birine, istekle bir ey uzatan bir insan

figrne benziyor. Bu, metnin st ksmnda, "Mesih arzusuna

yenik dm ve Cehennemden aldklaryla bir Cennet kur

mutu" denilen satrla ilgili olabilir. Ve Incil'e gre, "Usun,

zerinde Fikirler ina edebilecei teselli ediciyi veya Arzuyu

gndermesi iin Baba'ya yalvarr". Bu yoruma gre Us, ardn

da uzun bir ylankavi iz brakyordur. Bu satrlar, dallarndan

iki elma sarkan, garip bir biimde eilmi bir aa izlemekte

dir. Belki de Bilgi Aac'nn meyvesini Cehennemden alp ge

tirdiini imlemektedir.

Altnc satrda Blake bir deiiklik yapmtr. Cmle, kal

b ilk bast zaman, "the Jehovah of the Bible being no other

than the Devil who dwells in flaming fire" (Kutsal Kitab'n Ye-

hovas yalazl atete yaayan eytan'dan bakas deildir) idi.

Bu Yehova, Blake iin, daha sonra Urizen diyecei alan Tan-

r'yd. Halbuki onun Hristiyan Tanr dncesi, sanat ve

enerji kayna olan sa gibi btn gnahlar balamay arzu

layan biriydi. blis, ya da eytan, zaten birka satr yukarda

adlandrlmt, ve akas Blake onu bir kez daha adlandr

may gereksiz bir fazlalk olarak gryordu. Gereken tek ey,

"he who dvvells in flaming fire" (yalazl atete yaayan o) ta-

nmlamasyd. Bu hatay bakr levhasnda, ya da bazen dedii

gibi "bask kliesinde" "the"nn "t"sini ve "Devil" szcn

atarak kolaylkla dzeltebilirdi. Bu dzeltme geriye, bazen al

tn rengi bir alevle doldurduu bir boluk brakt.

84

Levha 6'nn ortasnda Levha 7'nin ilk drt satrna kadar

sren bir b lm n "Anlas Bir D" bal bulunuyor. Bu

baln kenarlarnda ve aasnda alevlerin stnde neeyle

kayan ve ilerine dalan air grnyor. Metinde Cehennem

ateleri arasnda nasl yrd ve Cehennem Meselleri'nden

bazlarn nasl derledii anlatlyor. Eve dndnde "be du

yunun cehennemi"nin bir kenarnda "kara bulutlara sarnm

gl bir blis" gryor. Bu blis, (Bakr levhalarnn kalbn

dken Blake gibi) "andrc ateler"le u cmleleri yazyor:

"Havada yol alan her kuun be duyunuzca engellenmi,

Engin bir haz dnyas o lduunu nasl bilmezsiniz?"

Bu cmleler Levha 7'nin tepesinde bulunuyor, ve Levha

6'nn aadaki ucunda ykselen kara bulutlan arasnda (bura

da baslanda olmasa da), sonraki levhann nc satrna

("How do you know but ev'ry Bird that cuts the airy way")

balanan H harfi var. yle grnyor ki Blake bu dizelerin

fikrini Chetterton'm "The Dethe of Syr Charles Bawdin" (Sir

Charles Bawdin'in 01m)den almtr:

Howe dydd I knowe thatt ev'ry darte

Thatt cutte the airie waie

Myghte nott fynde passage toe my harte.

And close myne ey es for a i e?

(Nasl bilmem havada yol alan her frlayn

Yreime giden geidi bulamayabileceini.

Ve gzlerimi kapatacan?)

85

7. ve 10. Levhalar /cehennem meselleri

Levha 7'nin ilk drt satrndan sonra, bu drt levha kita

bn birok okur tarafndan daha ekici bulunan zelliidir, bel

ki de ilk bakta onlara daha kolay anlalr grnmektedir.

Bu Mesellerin ksmen Lavate^in Aphorisms'nca (Aforiz-

malar) kkrtld kabul edilir. Blake, kitabnn 1788'deki ilk

bask kopyasnda, ounhkla onaylayarak, bu aforizmalardan

ziyadesiyle erheder. svireli ahlak ve Henry Fuseli'nin dos

tu Johann Kaspar Lavater, Svvedenborg okulundand ve uzla-

mc ve yzeysel dnceleri Blake'in Iblis'inin yaratc ve

enerjik tavrlarnn tam tersi olan bir Melek'ti. Foster Damon,

Blake'in felsefesi ve simgeleri zerine yazd kitapta (1924)

Lavater'in 466. aforizmasnda unlar yazdn syler; "Sayg

deer bir kiiye yaplan bir hakaret dncesizce ilenen bir ci

nayetten daha az balanabilirdir", ama Blake kendi Mesel'in-

de daha da arya gider: "Gerekletirilmemi arzular emzire

ceine bebei daha beikteyken ldr". Damon, Lavater'i ne

saygdeer bir kiiye hakaret ederken ne de bir bebei ld

rrken dnemeyeceimizi, ve Blake'in ocuk ldrme yeter

liinden kuku duymam z gerektiini, ama yine de bu meselin

"gerekletirilmemi arzular" en byk cinayet olarak nitele

diini belirtir. Blake, ruhsal ya da fiziksel, btn basklarn

aleyhine va'zetmitir ve z-ifadenin tevik edilmesini ve zayf

larn kk grlmesini sylemitir. "mgelemin Gerekliini,

hayatn her biim inin kutsalln, budalaln bilgeliini ve k

stlamann tehlikesini srekli yinelemitir," diyor Damon. M

samahakar bir toplum Blake'in Mesellerini yergisel ieriklerin

den syrmaya ve arln her trn hakl grdn savla

maya eilimli olabilir. Ama unutulmamal ki, Damon'm da be

lirttii gibi, Blake arl yceltmitir, ama kendi hesabna de

86

il, bilgeliin sarayna ulatrd iin yapmtr bunu. "ok

fazlas", yalnzca "Yeterince" d en sonra gelen ikinci tercihtir.

Cehennem Meselleri, Blake'in Iblis'inin felsefi temelinin

takdiri ve tecrbeyle ulalan yergisel bilgeliin damtlm

zdr. Kendi doru balamlar iinde okunduklarnda ve da

ha sonra anlamlar zerinde okuyucunun kendi dnmesine

konu olduklarnda iyi anlalabilir. IMreysel "tefsir" yalnzca

keskin lezzetlerini bozar.

Sadece bir tane byk illstrasyon vardr ve Levha lO'un

altnda, "Yeterince! ya da ok fazlas." haykrnn altna yer

letirilmitir. Bu sahnede. Zaman ve Uzay Denizi'nin kpkl

kylarndaki figr gsterilir. Ortada blis dizlerinin stnde

alm bir tomar parmenle diz kmektedir ve byk olas

lkla parmende Meseller yazldr. Dizlerinin stndeki bir

deftere meselleri yazan, ve byk olaslkla onlar yanl anla

yan Melee retmek iin ilk dizeleri sabrszlk iinde gster

mektedir. blis'in arkasnda, sabrszlndan aa indii belli

olan bir tr taht ya da yarg koltuu bulunmaktadr. Srtndan

sivri ulu kanatlar kmaktadr, ve ular srasyla "Yeterince"

ve "ok fazlas" szcklerini iaret etmektedir. Sol tarafnn

arkasnda tezat oluturan bir figr oturmaktadr, ve dikkat ve

ilgiyle, dizlerinin stnde neredeyse bitm i kendi yazma, bir

yandan da aptal Melein ne yapmakta olduuna bakmaktadr.

Erdman bunun "rak blis" o lduunu, belki de Blake'in ken

disi o lduunu syler. ok dikkat eken bir ayrnt da aptal Me

lein yannda kvrlan (bu kopyada pek de iyi belli olmayan)

sivri ulu bitkidir; bu aka, Erdman'm da belirttii gibi, Eras-

mus Darvvin'in Loves of the Plants {The Botanic Garden'm ikinci

blm)'inde yer alan 15. sayfadaki levhadan alnmtr. Bu

levhada, tohumuna ulamaya yeltenen bcekleri yakalayp

yok eden gneglnn (Dionaea muscipula) sivri ulu yaprak

87

lan resmedilmitir. Bu yrtc bitkiyle eitmeninin sivri ulu ka

natlar arasnda oturan Melek akas yakalanmtr. Bunun

aksine, br taraftaki akll kii Gloriosa siperba'ya benzeyen

gzel zgr bitkiyle yanyanadr. Bu iek Darvvin'in kitabnda

bir nceki levhada, 14. sayfada resmedilmitir. Desende sanki

u denmek istenmektedir; Eer aptal Melek kurtulmak istiyor

sa blis'in Mesellerini almak ve renmek zorundadr.

Bu blmdeki btn levhalarda ok sayda satraras de

korasyon bulunuyor;

Levha 7: Bahm sol tarafmda kamburunu karm bir fi

gr bir sopayla toprakta ukur amaktadr -"Ekim zaman

ren". Sa tarafta konuan bir ylan zevkle onu ellerinin arasn

da tutan bir kadna ve iki ocua neeli mesajlar vermektedir -

-

"hasat zaman ret, kn keyfine bak". Alt satr aada san

ki bir ey ilan ediyormu gibi ellerini kaldrarak koan bir

adam vardr.

Levha 8; Dekorasyonlar genel olarak bereketi ve m id i

simgeliyor - bir salkm zm , iekler, uuan ya da ten ku

lar. Sayfann ortasnda bir mesel, "aslan krk ... koyun pos-

tu"ndan elbise bien, dizlerinin stne km iki kiiyi gste

ren bir eritle dorudan doruya izilmitir. Her iki tarafta da

bir aslanla otlayan bir koyun vardr. Drt satr aada, metin

deki "san, fare, tilki, tavan" kiiletiren budala bir adam k-

fchjp, teli ot tr, bo/. wom aa the iloece t

ra bir aacn kklerini gzlyor. Bunun iki satr aasnda

gemilerin ve kularn bu lunduu bir deniz manzaras vardr;

sa taraftan bir uurum, kennrmda byyen bir aala denize

rtraiiiM;the tr>ufrtam ov'^elo'vvs' u n m e n i t r .

i . I -----

doru knt yapmaktadr. Bunun altnda da bir ylanla drt

nala koan bir erkek geyik arasnda, aka aadaki meseli

resimleyen bir karlama vardr:

"Dncenizden aka sz etmeye her zaman hazr olun,

o zaman alak kii sizden saknacaktr.

Erdman, Blake'in bu izimi ylanla erkek geyiin doal

dmanlar olduuna dair geleneksel inanca dayanarak yapt

n belirtmektedir.

Levha 9: Dekorasyonlar ounlukla belirsiz renk lekeleri

dir. Yalnzca sayfann dibinde bir ift (beden ve ruh) sanki iler

lemeleri iin okurlar cesaretlendirmek istermi gibi sa ke

den darya doru umaktadr.

89

Levha 10: Uan ya da takm tavrlarla dans eden figr e

ritlerinin oluturduu dekorasyonlar sanki sayfadaki merkezi

satr, "Cokunluk Gzelliktir", resimlemek ister gibidir. Ama

yine de bir figr, evresindeki genel taknln farknda olma

dan yatmaktadr. Levhann aasndaki izim ise zaten ak

lanmtr.

90

11. Levha

Bu levhann metni. Eskil O /an lann anlad anlamda, in-

sanbiimci dinlerin kkeniyle ilgilidir. Bu ozanlar. Tanrlarn

ya da Dehalarn adyla ve iyeliiyle doal nesnelere ve yerlere

bata bulunurlard. Bu ekilde icat olunan dizgeler bir Ra

hiplik kurumunun olumasna yol at. Daha sonra rahipler

Tanrlarn kendilerini rahiplie atadklarm ilan ettiler. nsann

kendi tanrsall unutulmutu.

Sayfann tepesindeki illstrasyon, kendi tinsel formlar

iinde grnen Doay gstermektedir. Solda, bir Gne-tanr-

s yerden ykselmektedir. n tarafta, plak kadn biimindeki

rmak bir ocuk gibi srayan bir iee ynelmektedir. Bu k

menin arkasnda, kabuunda yal bir adamn yz grnen

bir aa gvdesi bulunmaktadr. Sayfann dibinde, Blake'in

m addi dnyann yaratcsn, Urizen'i nsan' yaratrken temsil

eden bir izim vardr. Bu izim, Michelangelo'nun Vatikan'da

bulunan, Adem'i yaratan Tanr resmini anmsatmaktadr. Bu

izimde yeni yaratlm nsan karanlk bulutlara doru srk

lenmektedir ve tanrsall unutulmutur.

Az sayda satraras dekorasyon bulunmaktadr. lk drt

satrarasnda birka uuan ku vardr. Aaya doru, "Priest-

hood" (Rahiplik) szcnden sonra grlen dalgal hiyerog

lif, kurumlam dinin rahibini simgelemek iin ylan hi de

seyrek kullanmadn bize anmsatmaktadr. Son satrdan

sonra bir rahip, bir kl tayan basz bir Kuvvet figrnn

nnde diz km ibadet eden drt kiiye t vermektedir.

ouncd tke Godin

12. ve 13. Levhalar / anlas bir d

Bu levhalar ikinci "Anlas Bir D" ile balantldr ve

"aya ve Hezekyel peygamberler benimle birlikte yemek yedi

ler" artc szleriyle balamaktadr. O dnem in ve daha son

raki yllarn eletirmenleri bu aklamay, balkta bu hikye

nin bir "D", hayalgcnn bir deneyimi o lduunun ima

edildiini gz ard ederek, Blake'in deliliinin kuku gtrmez

bir kant olarak ele almlardr. Blake bu iki peygamberle yap

lan tartmay, hayalgcnn herhangi bir "snrl rgensel al-

gs"dan daha fazla gerei ortaya kardna ilikin kannatini

vurgulamak iin kullanmt. "Snrl rgensel alg" insann be

duyusunun snrlayc maarasdr. Belki verdikleri yantlarla

kendi inanlarn dorularlar diye sorular sorar. "Bir eyin yle

olduuna dair gl inan, onu yle yapar m?" sorusu, haki

katin beyan olarak grlr. iirsel Deha ilk ilkedir ve "her e

yin iindeki sonsuzu" alglar. ayann plak ayakla yry

ne ve Hezekyel'in hayvan dks yiyiine ve uzun sre sa

ve sol yanlar stne yatna yaplan atflar, iirsel hakikatlere

dikkat ekmeye ynelik herhangi bir tuhafl hakh gstermek

iindir.

Blake'in hayali konuklaryla yapt bu felsefi tartmann

resmedildii byk illstrasyonlar yoktur, ve satraras deko

rasyonlar, daha ok, bitkisel ve ylankavi biimler ya da uan

insan figrleri ya da eitli szckleri ya da blmleri vurgula

yan ku figrleri olarak kullanlmtr. Levha 13'n dibinde yer

alan son ayrnt, metinle daha yakndan ilikilidir. Peygamber

Hezekyel, yan stne yatarken grlmektedir ve dalgal yata

gnll ilesinin uzun srecini simgelemektedir.

e a s e c v ^ r a m c a u n v i

14. Levha

Bu ksa blmde Blake, "dnyann alt bin yln sonunda

ateler iinde yanp kl olacana ilikin" eskil gelenei, belki

de Fransz ve Amerikan devrimleriyle ilikilendirerek kullanr.

Yalazl klcyla kerubi'yc, bu kstlama dnyasnn bekisine

Adem Cennet'ten kovulunca kaybolan Hayat Aac'n terk et

mesi emredilmiti. nsan yeniden Aa'a kavuma iznini al

mt ve herey maddeciliin snrlandrmalarndan sonsuzluk

ve kutsallk durumuna dnmt. Bu ise, duyularn genel

geniletilmesi, zellikle de cinsel mutlulukla salanmtr. Bla

ke, bir kez daha, ruhun ve bedenin zdeliinin ortaya karl

mas gerektiine atfta bulunmaktadr. Bylece insan sradan

duyularnn maarasndan kurtarlacaktr.

Sayfann tepesindeki illstrasyon, alevlerin arkaplanna

kar ak kollaryla, bozbulank renkte, uyuyan bir erkek gv

desinin zerinde dolanp duran bir kadn gstermektedir. Bu,

maaraya kapatlm erkein, byyen arzularn yakc enerji

siyle dii bir ruh tarafndan yeniden hayata dndrln

simgelemektedir.

Sayfann ortasndaki "tensel zevk" canl mee yapraklar

ve aylalar tarafndan izlenmektedir, ve sonraki satrda "body"

(beden)den bir yaprak sarkmaktadr. Sayfann sonlarna doru

serbest braklm enerjiyi ifade eden zplayan bir at bu lun

maktadr.

15. Levha / anlas bir d

nc "Anlas Bir D"n yer ald bu levhada bilginin

nasl kuaktan kuaa aktarldnn fantastik bir alegorisi ve

rilmektedir. Blake kendini "Cehennemde bir Basmevi"ne yer

letirir ve her zamanki gibi, maaraya kapatlm adam, be

duyusuyla snrlanm olan, simgeleyen alt oday ya da ma

aray anlatr.

lk odada, duyusal hazzn simgesi olan, uzlamsal yasalar

sprntsn temizleyip atan ve bylece de hayalgcnn

daha iyi gelimesi iin insan zgrletiren "Ejderha-Adam"

bulunur.

kinci odada Us Engerei altn ve gm dekorasyonlarla

(tpk Blake'in sayfalannn parlatlmasnda kullanm olabile

cei gibi) bilginin genilemesine, ve bylece ruhsal algnn da

gelimesine yardmc olmaktadr.

nc odada gelimeler. Deha Kartah'nm nsan'n yarat

c yetileri iin saraylar ina etmesine olanak salamtr. Dr

dnc ve beinci odalarda Blake, kitaplarn yapm nda kulla

nlan madenlerin eritilmesi ve dkm kalbnda dklmesi i

lemlerini grmektedir, ve bylece bakr-levha kullanm nn ya-

nsra matbaa harflerinin dkm n anlatmaktadr. Altnc

odada baslan kitaplar ktphaneciler tarafndan alnmaktadr.

Metnin altndaki illstrasyonda Us Engerei'ni yukarya

tayan Deha Kartal gsterilmektedir; ikisi algnn ilerici geli

iminde ortaklaa almaktadr.

Az sayda daha kk dekorasyon bulunmaktadr. Tepe

de, baln her iki tarafndaki Beden ve Ruh'un alldk figr

lerinin her ikisi de harflere ipliklerle balanmtr. nc sat

rn byk bir blm, bilginin srekli almasn ifade eden

sarmal bir iple kaphdr. Altnc satrn sonundaki saa sola ser

94

pitirilmi yapraklar bir kitabn yapraklarn simgeler. Doku

zuncu satrn sonundaki kvnntl yldrm, belki de Us Engere-

i'dir; biri ayakta biri de yerde uzanan ve aralarnda bir kitap

bulunan iki figre doru ynelmektedir.

C 7

95

16. Levha ve 17, Levha'nn st Ksm

Levha 16'nn tepesindeki illstrasyonla Blake'in hemen

hemen ayn dnemdeki kk kitab The Gates of Paradise

(Cennetin Kaplar)'ndaki (levha 12) oymabasks arasnda y

zeysel bir benzerlik vardr. Sz konusu kitaptaki levhada bir

zindanda oullan ve torunlaryla len Kont Ugolino'yu (Dan-

te'nin lahi Komedya'smn bir kahraman) gsteriyor ama bizim

ele aldm z levhadaki grup daha farkh bir anlama sahiptir.

Metnin "bu dnyay biimlendiren Devler"in, yani, nsan'm

be duyusunun, Enerjilerimizin kaynann anlatld ilk sat

rn resmeder. Devler zincirlenmi biimde yaar, ve Usularm

kurnaz, zayf zekalaryla denetlenir. Blake, daha sonra, "Do

urgan", ya da hayalgc kuvvetli ve yaratc zihinler, ve "T

keticiler" ya da "varolutan paylar" alp bunun btnn tama

m o lduunu sanan Usular olarak insanolunu iki kategoriye

ayrr. Dourgann Tanr'yla zdeletirilmemesi gerektiini

anlatr. O, Tanr'nm kendini gsterdii yaratc nsan'dr. Blake

bunu daha sonraki iirlerinden "The Everlasting Gospel"

(Bitmeyen Ilahi)deki u dizelerde ok aka ifade eder;

Thou art a Man, God is no more,

Thine own Humanity learn to Adore

Levha 17'nin biti cmlelerinde Blake, bu iki tr insann

doal dmanlar olduunu, din onlar bartrmaya alsa da,

sa'nn bunu yapmadn, ksa meselinde onlar koyunlar ve

keiler olarak ayrdn uzun uzun anlatr. Sonunda eytan,

ya da Ayartc'nn daha nceleri, Yaratl'm tufan ncesi Dev

lerinden biri olarak dn ld (6:4), bunun da enerjilerimiz

olduu anlatlr.

96

Levha 16'nn ilk satraras dekorasyonu, uzun bir dalgal

r * / / . /izginin sonlarnda ak kollaryla ayakta duran kk bir fi

grdr; bu belki de izginin kendi sonunun Her ey o lduunu

sevin iinde hayal eden bir Dourgan'dr. satr aada,

Dourgan'n bazlarnn art olan bitkiler vardr. satr aa-

gda, bitkisel nesnelerin zerinden birbirlerine ulaarak bir n

san oluturmak iin mcadele eden Beden ile Ruh resmedil

mitir.

Levha 17'nin tepesinde, sa kede, dallar ilk iki satr

gsteren bir am aac vardr. Altnc satrdaki bir dizi amble

m in -otlayan bir koyun, arka bacaklar stnde duran bir kei,

hareketsiz bir at ve drtnala koan bir at- her biri Dourgan ile

Tketici'yi simgeler. Drtnala koan at en son levhada ok da

ha muhteem bir ekilde tekrar grnecektir.

f sa .)is f Io a m ff. n o t d 3 'etu i I h z c c h a t CL

17. ve 20. Levhalar / anlas bir d

Bu drt levha "Anlas D"lerin en uzunuyla ilgilidir. Bu

levhalarda Blake, uzlamsal dinin szcs, kibirli Sweden-

borg Meleiyle fantastik, neredeyse gln bir tartmaya gi

rer. Melek onu, eer bu setii yn izlemeyi srdrrse yaz

gsnn korkun olaca yolunda uyarr. Blake de Melee ona

onun (Blake'in) "sonsuz yazgs"n sergilemesini ve ondan son

ra onun m u yoksa Melein m i yazgsnn daha arzulanr oldu

unu dnmeyi nerir. Bunun zerine, hem grsel olarak

arpc hem de m izahi adan sama, byk bir yergisel gle

anlatlan soyut bir dnyaya birlikte inerler.

Daha doru bir deerlendirme iin, dlerinin aamala

rnn ve grdkleri nesnelerin biraz aklanmas gerekiyor.

Ahr evcil "eitimli atlar"n barnadr; kilise, bir mahzene, l

arzularn mezarna kan ortodoks dinin evidir; imalathane.

Melein oturduu, ksr maddeci usuluun yuvasdr; maa

ra, yakndan tandm z "maaraya kapatlm insan"n mes

kenidir. Kaifler daha sonra, her geleneksel bireyin onun iin

nceden belirlenen bir yerinin bulunduu. Cennet ile Cehen-

nem'in Svvedenborgvari kavram Cehennem'e (Abyss) varrlar.

Blake, aa kklerinin destekledii ve bitkisel ya da maddi va

roluun ilkesi olan boluun stnde sallanp durur. Daha

sonra, eskil hatann amblemi, D ruid lerin kutsal aac olan

"meenin kvrlm kk"nde dinlenir. Melek, baz kr inanla

r temsil eden tersine evrilmi mantarn stnde aslr ve bu

ona huzur verir. kisi birlikte Cehennem stnde aslr ve "ka

ra fakat ldayan" bir gnein acayip yla ne o lduunu sey

reder. Damon'a gre bu. Gazabn ssn salayan ama Hakika

tin yla ilgisi olmayan bir kredir. Burada Blake ve benzer

lerinin ruhuna kara ve ak (yani, iyi ve kt) rmcekler tara

98

fndan ya da ruhlar iin mcadele eden. Son Yarg'nn eski re

simlerinde grlen eyleri anmsatan havann Gleri tarafn

dan ikence edilmektedir. Melek Blake'e onun yerinin kara ve

ak rmceklerin aras, en byk ikencenin yeri o lduunu

syler. O srada Dou'dan doru bir eyin onlara yaklamakta

o lduunu grrler. Dou, Blake'e gre duygularn diyardr,

ayn zamanda sa'nn doduu ve ld blgedir. Bu, byk

Leviathan'n badr, byk olaslkla Thomas Hobbes'un Levi-

athan'ndan alnm bir simgedir. Blake'e gre canavar Madde

cilik Ylandr. Hobbes da bunu ta giymi bir kral ve kurum

lam bir dini kuvvet iktidaryla ynetilen kendi devlet anla

ynda ya da Cumhuriyetinde de byle kavrar. Zaman ve

Uzay Denizi'nde ilerleyen bu Leviathan aln "bir kaplann al-

nndakilere benzer yeil ve mor izgiler halinde blm l" ola

rak tanmlanr. Bu da, daha sonraki kitap Songs of Experience'da

yer alan baz illstrasyonlarn renklendirmesine benzer.

Melek grdklerinden yle byk dehete kapdr ki tek

rar gerisin geriye deirmenine trmanr. Blake ise kendini g

zel bir dere kenarnda, hi fikrini deitirmeyen ve zihninin

srngenlerini bu suretle besleyen bir insann arksn syle

yerek arp alan bir adam dinlerken bu lur Bu yenilenen ve ye

niden genleen insan Levha 21'de resmedilmitir.

Deirmende Melek'le buluan Blake, herhangi bir zarar

grmeden kurtu lduunu nk btn grnn Melein ge

leneksel dnceleri tarafndan retilmi bir yanlsama oldu

unu anlatr. Daha sonra Melee kendi Blakegil Sonsuzluk

kavray iinde kendi yazgsn gstermeyi nerir. steksiz

Melei kollarndan kavrar ve batya doru uarak gnein

gvdesine, yani zihinsel aydnlanmaya dalar. Yanna, Svveden-

borg'un kitaplarn alr. Daha sonra gezegenler arasndaki bo

lua atlarlar ve kendilerini biraz nce anlatlan ahrlara ve kili

99

seye girerken bulurlar. Blake, sunakta bu lduu Kutsal Kitab

aar ve bunun yedi odas ya da Kilisesiyle kurumsallam din

ukurunun girii o lduunu kantlar. Burada, eitli dinleri

temsil eden maymunsu biimlerdeki Tketiciler birbirlerini ye

mektedirler, ama sanki gsteri yapan maytnunlar gibi bellerin

den zincirlidirler. Blake ve Melek bu ldrc elikinin pis

kokusuna yenilir ve yeniden deirmene ekilir. Blake yannda

bir bedenin iskeletini de alr. Bundan "Aristoteles'in Anali-

tik"inden yani maddeciliin mantndan baka bir ey k

maz, ve Melek zaman harcayan metafiziki olarak gzden

uzaklatrlr.

"D", Zaman ve Uzay Denizi'nde yuvarlanan sarmalan

m Leviathan'm heybetli grntsyle sona erer. Daha aa

da, bu kitabn baz kopyalarnda boyayla ksmen silinmi olan

aforizma yer alr:

Kartlk hakiki Dostluktur

ok fazla gerei barndran bir baka paradoksal "Cehen

nem Meseli"dir bu.

Levha 17'deki drdnc "Anlas D"n balnn sol ke

narnda eik bir aa vardr ve bu aacn tam ortasndan kzl-

renkli byk bir ku henz havalanmtr. Bu yeniden dirilen

hayalgcnn Anka kuudur. Srt aaca yaslanm olarak

ayakta duran adam, bir Usu, ilgiden yoksun bo araziye do

ru baknmaktadr. Sa tarafta ise, Anka'nn eyleme ynelttii

be duyuyu temsil eden, topraktan ykselen be ku yeniden

ortaya kar.

Levha 18'de satraras dekorasyon yoktur. Levha 19'da

yerde dekorasyon vardr. lk olarak, "zihnin srngenleri" sz

cklerinden sonra, bir buluta doru birbirlerine paralel olarak

100

^ a t e r , S c b r e e c L s ' ^ iH t

and. fr tka jtiUL 3^hzla umakta olan beden ve ruh figrleri vardr. Bunlar iki

szlen ku izler. satr aada baka iki kua iaret eden

ylankavi