Upload
others
View
3
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
saqarTvelos sajaro moxeleTa profesiuli SesaZleblobebis zrda gadawyvetilebis miRebasa da molaparakebebis warmarTvis teqnikaSi
CAPACITY-BUILDING OF THE GEORGIAN LEADERSHIP COMMUNITY FOR IMPROVED DECISION-MAKING AND NEGOTIATION SKILLS
winamdebare gamocemaSi warmodgenili politikis dokumentebi Seiqmna
proeqtis _ `saqarTvelos sajaro moxeleTa profesiuli
SesaZleblobebis zrda gadawyvetilebis miRebasa da molaparakebebis
warmarTvis teqnikaSi~ _ farglebSi
The Public Policy Paper Series includes policy documents developed within the Capacity-Building of the Georgian Leadership Community (CBGL) project
proeqti xorcieldeba SvedeTis saerTaSoriso ganviTarebisa da TanamSromlobis saagentos finansuri mxardaWeriT
The Project is funded by the Swedish International Development Cooperation Agency
samecniero xelmZRvanelebi: vladimer papavaaleqsandre rondelikaxa gogolaSvilimerab kakulia
Mentors: Vladimer PapavaAlexander RondeliKakha GogolashviliMerab Kakulia
redaqtori: rusudan margiSvili
Editor: Rusudan Margishvili
teqnikuri redaqtori: artem meliq-nubarovi
Technical Editor: Artem Melik-Nubarov
saavtoro uflebebi daculia da ekuTvnis saqarTvelos strategiisa da saerTaSoriso urTierTobebis kvlevis fonds. werilobiTi nebarTvis gareSe wignis arc erTi nawili ar SeiZleba gadaibeWdos nebismieri,
maT Soris, eleqtronuli an meqanikuri formiT.
© saqarTvelos strategiisa da saerTaSoriso urTierTobaTa kvlevis fondi 2015 weli
All rights reserved and belong to Georgian Foundation for Strategic and International Studies. No part of this publication may be reproduced in any form, including electronic and mechanical, without the prior written permission of the publisher
Copyright © 2015 Georgian Foundation for Strategic and International Studies
proeqtis Sesaxeb
programa `saqarTvelos sajaro moxeleTa profesiuli SesaZleblobebis zrda gadawyvetilebis miRebasa da molaparakebebis warmarTvis teqnikaSi~ miznad isaxavs daexmaros saqarTvelos mTavrobas marTvis sferoSi arsebuli proble-mebis daZlevaSi. proeqti iTvaliswinebs saSualo rgolis sajaro moxeleTa da samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTa CarTvas politikis SemuSavebisa da molaparakebis warmarTvis teqnikis dasaxvew praqtikul mecadineobebSi. es meca-dineobebi moicavs ara marto Tanamedrove midgomebis danergvas qarTul sajaro administraciasa da sajaro politikaSi, aramed saxelmwifoebrivi mniSvnelobis sakiTxebze sajaro politikis dokumentebis SemuSavebas. proeqti aseve xels Seuw-yobs qarTvel sajaro moxeleTaTvis marTvis Tanamedrove midgomebis Sesaxeb cod-nis, praqtikisa da unarebis gacnobas.
programas afinansebs SvedeTis saerTaSoriso ganviTarebisa da TanamSrom-lobis saagento (SIDA) da axorcielebs saqarTvelos strategiisa da saerTaSoriso urTierTobebis kvlevis fondi (GFSIS). am proeqtis farglebSi GFSIS-is ZiriTadi partniorebi arian SvedeTis sajaro administraciis instituti (SIPU International) da estoneTis diplomatiis skola (ESD).
programa xels uwyobs sajaro mmarTvelobis iseTi kulturis Camoyalibe-bas, romelic iqneba angariSvaldebuli da gaiTvaliswinebs qarTuli sazogadoebis saWiroebebs. garda amisa, programa miznad isaxavs gadawyvetilebis miRebis sfer-oSi qarTuli mmarTvelobis SesaZleblobebis gaZlierebas, rom gadawyvetilebis miRebis procesi gaxdes ufro gamWvirvale da iyos moqnili garemoebaTa cvli-lebis Sesabamisad. programa aseve moicavs saqarTvelos saxelmwifo seqtorebsa da organizaciebs Soris TanamSromlobis gaumjobesebas da saxelmwifo moxeleTa SesaZleblobebis gazrdas, raTa saqarTvelo ukeT warmoCndes saerTaSoriso don-eze sxva saxelmwifoebTan Tu saerTaSoriso organizaciebTan urTierTobisas.
programa xorcieldeba eqvsi wlis manZilze (2009-2015 ww.).
ABOUT THE PROJECT
“Capacity-building of the Georgian Leadership Community for Improved Decision-making and Negotiation Skills” is designed to assist the Georgian government in addressing its governance challenges. This multi-component initiative aims to introduce and reinforce modern management skill sets, proficiency and practice among Georgian public officials. The project engages directly with middle level public servants and civil-society representatives through practical in-service training in policy development and negotiation techniques. Apart modernization of the Georgian public admin-istration and public policymaking, the project activities seek to deliver actionable policy documents on the issues of national importance. The project activities and the policy initiatives will be consist-ent with and supportive of principles of gender and diversity equality.
The program is funded by the Swedish International Development Cooperation Agency (SIDA). The Georgian Foundation for Strategic and International Studies (GFSIS), along with its prin-cipal partners - the Swedish Institute for Public Administration (SIPU International) and the Estonian School of Diplomacy (ESD), is the main implementer of the program.
The program will promote a likeminded leadership culture that is accountable and oriented to meeting the needs of the Georgian society. Furthermore, the program aims at strengthening the Georgian government capacity in decision-making, as well as increasing its transparency and flex-ibility in responding to the changing circumstances. In addition, this initiative intends to improve organizational cooperation among the Georgian public sectors and the country’s interaction with other states and international organizations.
The program is implemented during six years (2009 – 2015).
7
msxvilfexa saqonlis identifikacia-registraciis sistemis Camoyalibeba
maia beruaSvili
reziume
winamdebare sajaro politikis dokumentSi ganxilulia msxvilfexa saqon-
lis registraciis, identifikaciisa da maTi sadgomebis registraciis sistemis
danergvisa da aRsrulebis sakiTxebi, evrokavSirSi moqmed regulaciebsa da sauke-
Teso ucxour praqtikaze dayrdnobiT gaanalizebulia danergvisa da aRsrulebis
gzebi, SerCeulia upiratesi alternativa da mis gansaxorcieleblad SemuSavebu-
lia rekomendaciebi.
politikis analizis dokumentSi mniSvnelovani yuradReba eTmoba veteri-
nariis sferoSi arsebul viTarebas, msxvilfexa saqonlis registraciis, identifi-
kaciisa da maTi sadgomebis registraciasTan dakavSirebul samarTlebriv da in-
stituciur sakiTxebs, aseve am sakiTxebis danergva-aRsrulebis perspeqtivebsa da
im xelSemSlel politikur, organizaciul da sxva faqtorebs, romlebic gasaTva-
liswinebelia aRniSnuli sistemis danergvisa da aRsrulebisas.
politikis dokumentSi warmodgenilia sami alternatiuli gza, romelTa
meSveobiTac SesaZlebelia problemis mogvareba: I alternativa _ aRmasrulebel
uwyebad SerCeulia soflis meurneobis saministros sajaro samarTlis iuridi-
uli piri _ sursaTis erovnuli saagento; II alternativa _ aRmasrulebel uwyebad
SerCeulia sajaro reestri; III alternativa _ aRmasrulebel uwyebad SerCeulia
delegirebuli organo.
saxelmwifo finansebis racionalurad gamoyenebis TvalsazrisiT mniSv-
nelovania ganxorcieldes pirveli alternativa, romelsac aqvs yvelaze maRali
Sedegianoba da steikholderebis kmayofilebis yvelaze maRali done. amasTan,
aRniSnuli gza yvelaze efeqtiania msxvilfexa saqonlis identifikacia-registra-
ciisa da maTi sadgomebis registraciis sistemis CamoyalibebisaTvis.
politikis analizis dokumentis daskvniT nawilSi warmodgenilia rekomen-
daciebi, romlebic dakavSirebulia Cven mier SerCeuli upiratesi alternativis
ganxorcielebisTvis.
Sesavali
evrokavSirTan Rrma da yovlismomcveli Tavisufali savaWro sivrcis Sesaxeb
SeTanxmebiT (DCFTA) nakisri valdebulebebis Sesrulebas didi yuradReba eqceva
rogorc mTavrobis, ise saerTaSoriso donori organizaciebis mxridan. Sedegad,
sul ufro da ufro aqtiurad mimdinareobs muSaoba sursaTis uvneblobis, veteri-
8
nariisa da mcenareTa dacvis sferoebis saerTaSoriso moTxovnebis mixedviT gasa-
umjobeseblad. dReisaTvis am sferoebSi mimdinare sakanonmdeblo cvlilebebi,
romelSic aqtiurad arian CarTuli saqarTvelos soflis meurneobis saministro
da mis daqvemdebarebaSi myofi sajaro samarTlis iuridiuli piri _ sursaTis
erovnuli saagento, moicavs: sursaTis uvneblobis yovlismomcveli strategiisa
da sakanonmdeblo daaxloebis programis gadaxedvas, pirveladi da meoradi kanon-
mdeblobis SemuSavebas, implementacias da aRsrulebas (saqarTvelos mTavrobis
2010 wlis #1756 gankarguleba).
jer kidev wlebis win evrokavSirSi cxovelTa janmrTelobis, gadaadgilebis,
mikvlevadobis, epidemioplogiuri mdgomareobis marTvisa da momxmarebelTa uvne-
beli sursaTiT uzrunvelsayofad dRis wesrigSi dadga Tanamedrove, sistemuri,
mdgradi midgomis SemuSaveba da maT am sakiTxis mogvareba cxovelTa identifika-
cia-registraciis, maTi sadgomebis registraciis sistemis SeqmniTa da danerg viT
gadawyvites.
saqarTvelo sasoflo-sameurneo qveyanaa, sadac mosaxleobis 48% soflad
cxovrobs da fermeruli meurneobiT, maT Soris, mecxoveleobiTaa dakavebuli.
unda aRiniSnos, rom 1990 wlis Semdeg Sinauri saqonlis saerTo raodenobam
saqarT veloSi, jeostatis monacemebiT, 40 %-iT iklo. Tu mecxoveleobis xvedri-
Ti wili soflis meurneobis produqciaSi 1990 wels 29,7 %-s Seadgenda, 2013 wels
es maCvenebeli 9,3%-mde daeca.
saqonlis suladobis dacema mniSvnelovanwilad aris ganpirobebuli cxovel-
Ta janmrTelobis mdgomareobiT da epidemiologiuri viTarebiT. saqarTveloSi
saqonlis ramdenime daavadeba gvxvdeba, romeblic zianis momtania rogorc fermere-
bisaTvis, ise momxmareblebisTvisac. am daavadebebs Sorisaa iseTi gansakuTrebiT
saSiSi zoonozuri1 infeqciebi, rogoricaa brucelozi, Turquli, jilexi, cofi,
tuberkulozi. saqarTvelos veterinaruli samsaxurebi did sirTuleebs awydebian
daavadebebis aRmoCenis, kontrolis, epidemiologiuri mdgomareobis marTvisa da
sazogadoebriv janmrTelobaze uaryofoTi zegavlenis SezRudvis Tvalsazrisi-
Tac.
problemebis gamovlenisa da maTi mogvarebis mizniT gansaxorcielebe-
li RonisZiebebis dasamkvidreblad saerTaSoriso da adgilobrivma eqspertebma
Seiswavles arsebuli viTareba, ris Sedegadac SemuSavda saqarTvelos cxovelTa
janmrTelobis erovnuli programa 2013-2018 wlebisTvis da cxovelTa janmrTelo-
bis samoqmedo gegma 2013-2014 wlebisTvis. cxovelTa janmrTelobis, gadaadgile-
bis, mikvlevadobis, daavadebebis marTvisa da momxmarebelTa uvnebeli sursaTiT
uzrunvelsayofad sasicocxlod mniSvnelovania Sesabamisi, saimedo, Sesadarisi,
drouli, sruli da gasagebi informaciis floba.
1 daavadebebi, romlebic saerToa adamianebisa da cxovelebisaTvis.
9
bolo wlebSi ganxorcielebuli proeqtebis Sedegad cxovelTa daavadebebis
aRmoCenis, brZolisa da kontrolis TvalsazrisiT progressa da garkveul miRwe-
vebs hqonda adgili, Tumca cxovelTa janmrTelobasTan dakavSirebuli arsebuli
situaciis analizis Sedegad vlindeba, rom saWiroa garkveuli sistemuri gaum-
jobesebebi. arsebuli xarvezebi nawilobriv adamianuri da finansuri resursebis
simciriTac SeiZleba aixsnas, Tumca gadamwyveti mniSvneloba cxovelTa identifi-
kacia-registraciis, maTi sadgomebis registraciis sakanonmdeblo bazisa da Sesa-
bamisad, identifikacia-registraciis sistemis ararsebobiT aixsneba.
imisaTvis, rom saqarTveloSi Camoyalibdes sursaTis uvneblobis marTvis
efeqtiani sistema evrokavSiris moTxovnebis Sesabamisad da uzrunvelvyoT `fer-
midan suframde“ principis dacva, aucilebeli da droulia msxvilfexa saqonlis
identifikacia-registraciis, maTi sadgomebis registraciis wesebis SemuSaveba da
danergva.
kvlevis mizani _ winamdebare kvlevis mizania qveyanaSi arsebuli resursebis
gaTvaliswinebiT msxvilfexa saqonlis identifikaciisa da registraciis kanonmdeb-
lobis proeqtiT gaTvaliswinebuli aRebuli valdebulebis ipmlementaciis gaum-
jobesebis gzebis Zieba saerTaSoriso (evrokavSiris) moTxovnebisa da saukeTeso
ucxouri praqtikis Sesabamisad.
kvlevis meTodebi _ saukeTeso saerTaSoriso praqtikis gamovlenis mizniT
kvlevis procesSi gamoyenebulia evrokavSiris sxvadasxva qveynis samarTlebrivi
bazebi, strategiebi da sxva oficialuri Tu araoficialuri dokumentebi, gaana-
lizebulia calkeuli magaliTebi, gamoyenebulia agreTve sursaTis uvneblobisa
da veterinariis sferoebSi momzadebuli saeqsperto daskvnebi.
SezRudva _ kvleva vrceldeba mxolod msxvilfexa saqonlis identifikacia-
registraciis da maTi sadgomebis registraciis sistemis Camoyalibebaze.
problemis aRwera
cxovelis, cxoveluri warmoSobis sursaTisa da cxoveluri warmoSobis
arasasursaTo daniSnulebis produqtebis warmoebis, gadamuSavebisa da distri-
buciis etapebze mikvlevadobisa da gamWvirvalobis erT-erT umTavres rgols
warmoadgens msxvilfexa saqonlis identifikacia-registracia da maTi sadgomis/
droebiTi sadgomis registracia, amitom aRniSnuli sistemis Seqmnasa da danergvas
didi mniSvneloba eniWeba „sursaTis/cxovelis sakvebis, veterinariisa da mcena-
reTa dacvis kodeqsiT“ aRiarebuli miznebis (adamianis sicocxlisa da janmrTe-
lobis, momxmarebelTa interesebis, cxovelTa janmrTelobisa da keTildReobis)
misaRwevad.
dReisaTvis saqarTveloSi arsebuli msxvilfexa saqonlis identifikacia-
registraciisa da maTi sadgomebis registraciis sistema ver akmayofilebs evro-
10
kavSirisa da saukeTeso ucxouri praqtikiT aRiarebul ZiriTad moTxovnebs. rea-
lu rad qveyanaSi ar arsebobs sistema, vinaidan kanonmdeblobiT ar aris gansazRv-
ru li msxvilfexa saqonlis identifikaciisa da registraciis, aseve maTi sadgo-
mis/droebiTi sadgomis registraciis, monacemTa eleqtronuli bazis warmoebis
wesi. ar aris dadgenili agreTve sadgomebis is minimaluri raodenoba, sadac unda
ganxor cieldes saxelmwifo kontroli, SemzRudavi RonisZiebebi da sajarimo sanq-
ciebi.
saqarTvelos soflis meurneobis saministros ssip sursaTis erovnuli saa-
gentos veterinariis departamenti axdens msxvilfexa saqonlis identifikacias,
Tumca evrokavSiris sabWosa da evrokavSiris parlamentis qvemoT dasaxelebuli
regulaciebiT dadgenili ZiriTadi moTxovnebi identifikaciisas ar aris daculi.
dRes saqarTveloSi xorcieldeba mxolod msxvilfexa saqonlis niSandeba (sayure
niSnis mimagreba), magram ar warmoebs erTiani eleqtronuli aRricxva, romlis
gareSec identifikaciis sistema arasrulfasovani da praqtikulad gamouyenebe-
lia. sistemis efeqtianoba vlindeba konsolidirebuli informaciis Tavmoyrasa
da swor gamoyeneba-dagegmvaSi. amave dros, es ar unda iyos erTjeradi movle-
na, es unda iyos mudmivi procesi, romelic miznad isaxvas msxvilfexa saqonlis
janmrTe lobis, gadaadgilebis, mikvlevadobis, epidemiologiuri mdgomareobis
marTvasTan dakavSirebiT gonivruli gadawyvetilebebis miRebas.
saqarTvelos mTavrobis 2010 wlis #1756 gankargulebis _ `sursaTis uvneb-
lobis yovlismomcveli strategiisa da sakanonmdeblo daaxloebis programis~ _
Tanaxmad dadgenilia msxvilfexa saqonlis identifikacia-registraciis sakanon-
mdeblo bazis Seqmna, implementacia da aRsruleba qvemoT dasaxelebuli evrokav-
Siris sabWosa da evrokavSiris parlamentis regulaciebiT:
1. evrokavSiris sabWosa da evrokavSiris parlamentis #1760/2000 regulacia
msxvil fexa saqonlis identifikacia-registraciis sistemis Camoyalibebis,
Zroxis xorcisa da Zroxis xorcis produqtebis etiketirebis Sesaxeb;
2. evrokavSiris komisiis #1082/2003 regulacia, romelic adgens detalur wesebs
#1760/2000 regulaciis ganxorcielebisaTvis, msxvilfexa saqonlis identifi-
kacia-registraciis sistemis farglebSi, minimaluri kontrolis RonisZiebebis
gatarebis mizniT;
3. evrokavSiris komisiis #911/2004 regulacia sayure niSnebis, pasportebisa
da sadgomebis registraciis Sesaxeb, #1760/2004 regulaciis ganxorcielebis
mizniT;
4. evrokavSiris komisiis #494/98 regulacia, romelic adgens detalur wesebs
#820/97 regulaciis ganxorcielebis mizniT, msxvilfexa saqonlis identifika-
ciisa da registraciis sistemis farglebSi minimaluri administraciuli sanq-
ciebis gamoyenebis Sesaxeb.
11
dasaxelebuli regulaciebis Tanaxmad, msxvilfexa saqonlis identifikacia-
registracia moicavs oTx elements: niSandebas (sayure niSnis dadeba), monacemTa
eleqtronul bazas, msxvilfexa saqonlis pasportizacias, TiToeuli sadgomis/
droebiTi sadgomis registraciasa da sadgomis wignaks.
zemoaRniSnuli procesis uzrunvelsayofad msxvilfexa saqonlis orive
yurze damagrdeba sayure niSani, romelzec daitaneba msxvilfexa saqonlis indi-
vidualuri saidentifikacio nomeri. sayure niSnis moxsna an Secvla dauSvebelia
kompetenturi organos nebarTvis gareSe.
msxvilfexa saqonlis identifikacia-registraciis meore elementi _ pas-
porti gaicema individualurad identificirebul msxvilfexa saqonelze da masSi
unda Sevides pasportis gamcemi uwyebis monacemebi, msxvilfexa saqonlis indi-
vidualuri saidentifikacio nomeri, aseve mSoblis (dedis) individualuri saiden-
tifikacio nomeri, importirebis SemTxvevaSi _ monacemebi eqsportiori qveynis
Sesaxeb mflobelis saidentifikacio monacemebi. evrokavSirSi Semaval qveynebSi
aRniSnuli procesi warmoadgens msxvilfexa saqonlis mflobelis valdebulebas.
msxvilfexa saqonlis identifikacia-registraciis mesame elementi _ monacem-
Ta eleqtronuli baza _ inergeba kompetenturi organos mier da uzrunvelyofs,
rom sayure niSanze datanili individualuri saidentifikacio nomeri TiToeuli
msxvilfexa saqonlis individualurad identifikaciis SesaZleblobas iZleodes im
sadgomTan/droebiT sadgomTan erTad, romelSic es msxvilfexa saqoneli daibada.
amas garda, msxvilfexa saqonlis mflobeli valdebulia mimarTos kompeten-
tur organos msxvilfexa sadgomis registraciisaTvis, romlis Semdeg gaicema
sadgomis wignakis nimuSi, romelic unda Seicavdes mudmivad ganaxlebad informa-
cias msxvilfexa saqonlis mflobelis, msxvilfexa saqonlis, naxirisa da sezonuri
saZovrebis, Catarebuli veterinaruli RonisZiebebis da a.S. Sesaxeb.
gansazRvrulia im sadgomebis/droebiTi sadgomebis minimaluri odenoba, sa-
dac unda ganxorcieldes saxelmwifo kontroli (inspeqtireba). aseTi sadgomebis
raodenoba saerTo raodenobis aranakleb 3%-s unda Seadgendes. saxelmwifo kont-
roli xorcieldeba ssip sursaTis erovnuli saagentos mier, yovelwliurad, wi-
naswari gafrTxilebis gareSe, riskis analizis safuZvelze. im sadgomebis/droe-
biTi sadgomebis raodenoba, sadac unda ganxorcieldes saxelmwifo kontroli,
momdevno wlisTvis unda gaizardos wina welTan SedarebiT mniSvnelovani Seusa-
bamobis gamovlenisas. Seusabamob(eb)is aRmoCenis SemTxvevaSi tardeba SemzRudavi
RonisZiebebi an/da sajarimo sanqciebi.
12
problemis gadaWris gzebi(alternativebi)
msxvilfexa saqonlis identifikacia-registraciisa da maTi sadgomebis
regis traciis sistemis sakanonmdeblo bazis SeqmnasTan erTad mnSvnelovania ze-
moT CamoTvlili saqmianobis aRmasrulebeli uwyebis SerCeva.
miuxedavad imisa, Tu romeli uwyeba ganaxorcielebs identifikaciisa da
registraciis sistemiT dadgenili valdebulebebis aRsrulebas, arsebobs saerTo
pirobebi, romlebsac aucilebelia akmayofilebdes SerCeuli uwyeba. esenia:
•monacemTa erTiani eleqtronuli bazis arseboba;
•kanonmdeblobiT dadgenili formisa da zomis sayure niSnis gamoyeneba;
•kanonmdeblobiT dadgenili formis pasportebis gacema;
•samuSaos Sesruleba kanonmdeblobiT dadgenil vadebsa (arsebuli msxvilfexa
saqonlisa da maTi sadgomis identifikacia-registracia 2018 wlis 1 ianvramde)
da pirobebSi;
•saWiro raodenobis aplikatorebi (sayure niSnis dasamagrebeli xelsawyo);
garda amisa, msxvilfexa saqonlis identifikacia-registraciis efeqtianma
sistemam unda uzrunvelyos:
•monacemTa gamoyenebis kontroli da dacva;
•angariSvaldebuleba da gamWvirvaloba;
•srulyofili da ganaxlebadi informaciis arseboba.
miuxedavad imisa, rom dResdReobiT arsebobs efeqtiani sistemis Camoyali-
bebis mzaoba, mniSvnelovania reformis sxvadasxva mimarTulebebis koordinirebu-
lad warmarTva da am procesSi CarTuli TiToeuli `steikholderis~ rolisa da
funqciebis mkafiod gansazRvra (mag. Semosavlebis samsaxuri, sasaklaos mflobeli
biznesoperatorebi, msxvilfexa saqonlis mflobelebi). garda amisa, mniSvnelova-
nia soflis meurneobis saministros roli aRniSnul procesSi, rogorc politikis
SemuSavebelis da aseve ssip sursaTis erovnuli saagentos, rogorc msxvilfexa
saqonlis identifikaciaze saxelmwifo kontrolis ganmaxorcielebeli uwyebis
roli.
gamomdinare iqidan, rom sakiTxi sakmaod moculobiTia da mraval problemas
aerTianebs, SevecadeT alternativebi Camogveyalibebina ise, rom met-naklebad
gagveTvaliswinebina zemoT CamoTvlili yvela is kritikuli niuansi, romelic
mniSvnelovania evrokavSiris dasaxelebuli regulaciebiT dadgenili moTxovnebis
Sesasruleblad da saukeTeso ucxour praqtikasTan misasadageblad.
13
problemebis analizis nawilSi msxvilfexa saqonlis registraciisa da iden-
tifikaciis sistemis Camoyalibebis xelSewyobis mizniT ganvixilavT sam alterna-
tiul models.
alternativa I – msxvilfexa saqonlis identifikacia-registraciisa da maTi
sadgomebis registraciis ganmaxorcielebeli uwyebis funqcia daekisros sajaro
samarTlis iuridiul pirs _ sursaTis erovnul saagentos.
es alternativa iTvaliswinebs makontrolebel funqciasTan erTad aRmas-
rulebeli funqciis SeTavsebasac. kanonproeqtis Tanaxmad, msxvilfexa saqonlis
identifikacia-registraciasTan dakavSirebuli xarjebi 2018 wlis 1 ianvramde
srulad dafinansdeba saxelmwifo biujetidan. sursaTis erovnul saagentos aqvs
regionebSi struqturuli erTeulebi da hyavs xelSekrulebiT ayvanili 500 vete-
rinari, romlebic veterinariis departamentis mier dagegmil cxovelTa janmrTe-
lobis dacvis programis farglebSi dResac ewevian veterinarul momsaxurebas.
dasaxelebuli personalis gamoyenebiT SesaZlebelia msxvilfexa saqonlis identi-
fikacia-registraciaze gasawevi xarjebis dazogva.
qvemoT cxrilis saxiT mocemulia am alternativis dadebiTi da uaryofiTi
mxareebi:
dadebiTi mxareebi uaryofiTi mxareebi
regionebSi struqturuli erTeulebisa da persona-lis arseboba.
momsaxurebis gawevasTan erTad identifikacia-registraciaze saxelmwifo kontrolis ganxor-cieleba.
msxvilfexa saqonlis identifikaciis gamocdileba, rac gulisxmobs cxovelebTan urTierTobis gamoc-dilebasac.
kanonmdeblobiT gansazRvrul vadaSi nakisri val-debulebis SesrulebisaTvis droebiT damatebiTi personalis ayvana.
sainformacio bazis administrirebis gamocdileba da bazis ukeTesi xelmisawvdomoba.
personalis treningi monacemTa eleqtronul bazaSi muSaobis unar-Cvevebis SesaZenad.
sxva veterinaruli momsaxurebis (vaqcinacia, nimuSebis aReba) gawevis paralelurad identifikaciis ganxor-cieleba, rac Seamcirebs xarjviT nawils.
monacemTa eleqtronuli bazis ararseboba, rac dakavSirebulia damatebiTi xarjebis gaRebasTan.
sasaklaoze saxelmwifo veterinarebi ewevian msxvil-fexa saqonlis dakvlis wina da dakvlis Semdeg Semow-mebas, Sesabamisad, sayure niSnebisa da pasportebis da-brunebaze kontrolis ganxorcielebisaTvis ukeTesi pirobebi.
alternativa II – msxvilfexa saqonlis identifikacia-registraciisa da maTi
sadgomebis registraciis funqcia daekisros sajaro reestrs
es alternativa iTvaliswinebs aRmasrulebeli funqciis delegirebas sa-
jaro reestrisaTvis. kerZod, msxvilfexa saqonlis identifikacias, msxvilfexa
14
saqonlis pasportebis gacemas, msxvilfexa saqonlis sadgomebis registracias, mo-
nacemTa bazebis Seqmnasa da ganaxlebas ganaxorcielebs sajaro reestri, xolo
saxelmwifo kontrols ganaxorcielebs sajaro samarTlis iuridiuli piri –
sursaTis erovnuli saagento, rac faqtobrivad gulisxmobs saqmianobis gadana-
wildebas or sajaro uwyebaze.
qvemoT cxrilis saxiT mocemulia am alternativis dadebiTi da uaryofiTi
mxareebi:
dadebiTi mxareebi uaryofiTi mxareebi
regionebSi struqturuli erTeulebis arseboba.msxvilfexa saqonlis identifikaciis gamocdilebis arqona, rac agreTve gulisxmobs cxovelebTan urTi erTobis gamocdilebis arqonas.
personalis arseboba, romelsac aqvs monacemTa ba-zaSi muSaobis unar-Cvevebi.
ssip sursaTis erovnuli saagentos, rogorc iden-tifikacia-registraciaze saxelmwifo kontrolis gamaxorcielebeli uwyebis sainformacio bazasTan xelmiuwvdomeloba.
monacemTa eleqtronuli bazis (programis) qona. damatebiT personalis ayvana identifikaciis gansaxor cieleblad.
aRmasrulebeli da makontrolebeli funqciis gada-nawileba.
identifikaciis ganmaxorcielebeli personalisTvis treningebis Catareba.
alternativa III – msxvilfexa saqonlis identifikacia-registraciisa da maTi
sadgomebis registraciis funqciis kerZo seqtorze delegireba
es alternativa iTvaliswinebs, rom msxvilfexa saqonlis identifikacias,
pas portebis gacemas, msxvilfexa saqonlis sadgomebis registracias, monacemTa
bazebis Seqmnas da ganaxlebas ganaxorcielebs kerZo struqtura, xolo saxelm-
wifo kontrolis funqcias _ sajaro samarTlis iuridiuli piri _ sursaTis
erovnuli saagento.
identifikacia-registraciis saqmianobis kerZo seqtorze delegirebisaTvis
erT-erT aucilebel pirobas warmoadgens gamocdileba. gamomdinare iqidan, rom
saqarTveloSi pirvelad inergeba msxvilfexa saqonlis identifikacia-registra-
ciis sistema, faqtobrivad Sida bazarze msgavsi gamocdilebis mqone kompania ar
moiZebneba. delegirebamde dainteresebul kompanias mouwevs partniori kompaniis
Zebna qveynis gareT, personalis treningi, rogorc monacemTa bazebTan samuSaod,
ise cxovelTa identifikaciis gansaxorcieleblad, rac, vfiqrobT, finansurad
aramomgebiani iqneba misTvis. amasTan, aucilebeli pirobaa regionebSi arsebobdes
stuqturuli erTeulebi.
qvemoT cxrilis saxiT mocemulia am alternativis dadebiTi da uaryofiTi
mxareebi:
15
dadebiTi mxareebi uaryofiTi mxareebi
msxvilfexa saqonlis identifikacia-registraciis sistemaSi aRmasrulebeli da makontrolebeli funqciis gadanawileba kerZo da sajaro seqtors Soris.
msxvilfexa saqonlis identifikaciis gamocdilebis arqona.
identifikaciis ganmaxorcielebeli da monacemTa eleqtronul bazasTan momuSave personalisTvis treningebis Catareba.
monacemTa eleqtronuli bazis (programis) Seqmna.
ssip sursaTis erovnuli saagentos, rogorc iden-tifikacia-registraciaze saxelmwifo kontrolis ganmaxorcielebeli uwyebis sainformacio bazis xelmisawvdomobis arqona.
mTeli qveynis dafarvis mizniT regionebSi struq-turuli erTeulebis Seqmna, rac garkveul danaxar-jebTan iqneba dakavSirebuli.
upiratesi alternativis SesarCevad qvemoT mocemulia mosalodneli Sede-
gebis matrica, sadac SefasebisTvis gamoyenebulia e. w. ,,gestimeitis“ meTodi.
kriteriumebi alternativa I alternativa II alternativa III
Sedegianoba (%) 77 60 58
xarjianoba 3,185,570 9,960,810 10,889,161
ganxorcielebis vadebi (Tve) 36 36 36
efeqtianoba % miznis wona (1-10)
uwyebebTan koordinaciis uzrunve-lyofa 20
8 4 4
proeqtebis ganxorcielebis xarisxi 60 8 7 6
politikuri mizanSewoniloba10
6 5 8
instituciuri mizanSewoniloba 5 6 5 7
steikholderebis kmayofilebis done 5 8 6 5
sul 36 27 30
xarjefeqturoba 88488 368918 362972
rogorc matricidan Cans, saxelmwifo finansebis racionalurad gamoyenebis
TvalsazrisiT mniSvnelovania ganxorcieldes pirveli alternativa, romelsac
aqvs yvelaze maRali Sedegianoba. xarjvianobis TvalsazrisiT, sxva alternativebi-
sagan gansxvavebiT, am alternativis ganxorcieleba asocirdeba yvelaze dabal
danaxarjebTan. amasTan, aRniSnuli gza yvelaze efeqtiania msxvilfexa saqonlis
identifikacia-registraciisa da maTi sadgomebis registraciis sistemis Camoya-
libebisaTvis da, zogadad, identifikacia-registraciis sistemis saerTaSoriso
praqtikasTan misasadageblad.
16
rekomendaciebi
msxvilfexa saqonelis identifikacia-registraciis da maTi sadgomebis regis-
traciis sistemis CamoyalibebisaTvis mniSvnelovania im konkretuli nabijebis
gadadgma, romlebic saukeTeso ucxouri gamocdilebiTa da evrokavSiris zemoT
dasaxelebuli regulaciebiTaa nakarnaxevi. upiratesi alternativis (ganmaxorcie-
lebeli uwyeba _ ssip sursaTis erovnuli saagento) ganxorcielebis SemTx vevaSi,
mizanSewonilia gaTvaliswinebul iqnes Semdegi rekomendaciebi:
•msxvilfexa saqonlis identifikacia-registraciis sistemis CamoyalibebisaTvis
umniSvnelovanesi komponentia kanonmdeblobis SemuSaveba, riTac samarTlebriv
doneze daregulirdeba aRmasrulebeli da makontrolebeli uwyebis, kerZod,
ssip sursaTis erovnuli saagentos da sxva CarTuli steikholderebis valde-
bulebebi;
•eleqtronuli programis (e. w. softis) Seqmna da danergva. monacemTa eleqtro-
nuli bazis Seqmna, romelic agreTve warmoadgens erT-erT umniSvnelovanes kom-
ponents identifikacia-registraciis sistemis Camosayalibeblad, xels Seuw-
yobs mikvlevadobis sistemis Seqmnas, epidemiologiuri mdgomareobis marTvasa
da veterinaruli keTilsaimedoobis miRweva-SenarCunebas.
evrokavSiris regulaciebis moTxovnaTa Sesabamisad centralizebul mona-
cemTa eleqtronul bazaSi asaxuli unda iyos sul cota Semdegi monacemebi:
a) sadgomis/droebiTi sadgomis 11-cifriani saregistracio nomeri, romelT-
agan pirveli da me-2 cifrebi regionis kodia, me-3-me-4 _ municipalitetis/
qalaqis kodi, me-5-me-7 _ dabis/soflis kodi, me-8-me-11 _ sadgomis nomeri;
b) sadgomis/droebiTi sadgomis mdebareobis Sesaxeb informacia;
g) sadgomis/droebiTi sadgomis mflobelis saxeli/dasaxeleba, misamarTi,
piradi nomeri/saidentifikacio kodi;
d) sadgomze/droebiT sadgomze arsebuli msxvilfexa saqonlis raodenoba
da saidentifikacio nomrebi;
e) msxvilfexa saqonlis mflobelis saxeli/dasaxeleba, piradi nomeri/said-
entifikacio kodi;
v) importirebuli msxvilfexa saqonlis Tavdapirveli saidentifikacio no-
meri;
z) msxvilfexa saqonlis dabadebis TariRi;
T) msxvilfexa saqonlis sqesi;
i) msxvilfexa saqonlis jiSi an/da bewvis feri;
k) msxvilfexa saqonlis mSoblis (dedis) saidentifikacio nomeri;
l) sadgomis nomeri, romelSic msxvilfexa saqoneli daibada;
m) msxvilfexa saqonlis janmrTelobisa da sadgomis epidemiologiuri mdgo-
17
mareobis Sesaxeb informacia;
n) msxvilfexa saqonlis sikvdilis/dakvlis/ganadgurebis TariRi.
o) msxvilfexa saqonlis janmrTelobis mdgomareobis, gadaadgilebis,
gadaadgi lebaze SezRudvisa da saxelmwifo programebiT gaTvaliswinebu-
li veterinarul RonisZiebebTan dakavSirebiT informacia.
•droebiT damatebiTi personalis ayvana, rac mniSvnelovania kanonmdeblobiT
gansazRvrul vadaSi nakisri valdebulebis SesrulebisaTvis;
•personalis treningi monacemTa eleqtronul bazaSi muSaobis unar-Cvevebis
SesaZenad; mniSvnelovania msxvilfexa saqonlis identifikacia-registraciis
sistemis CamoyalibebaSi personalis treningi monacemTa eleqtronul bazaSi
informaciis sworad Seyvanisa da arsebuli monacemebis sworad gamoyenebis
sakiTxSi, srulyofili da ganaxlebadi informaciis arseboba;
•steikholderebisTvis informaciis miwodeba, maT Soris msxvilfexa saqonlis
mflobelebis, sasaklaos mflobeli biznesoperatorebis cnobierebis amaRleba
kanonmdeblobiT dadgenili valdebulebebis Sesasruleblad;
•msxvilfexa saqonlis identifikacia-registraciis srulyofilma sistemam unda
SeZlos sainformacio moTxovnilebebis dakmayofileba, rac mniSvnelovania ro-
gorc saxelmwifo kontrolis ganxorcielebis, ise epidemiologiuri mdgomare-
obis racionaluri marTvis TvalsazrisiT;
•dabolos, srulyofili da ganaxlebadi sistemis safuZvelze momzadebuli in-
formacia unda iZleodes gonivruli gadawyvetilebis miRebis SesaZleblobas
mmarTvelobis nebismier doneze, rac xels Seuwyobs msxvilfexa saqonlis janmr-
Telobis dacvasTan dakavSirebuli saxelmwifo programebis ganxorcielebisas
saxelmwifo saxsrebis marTlzomier xarjvas da gamWvirvalobis gazrdas.
daskvna
msxvilfexa saqonlis identifikacia-registraciisa da maTi sadgomebis
regis t raciis sistemis Camoyalibeba umniSvnelovanesi komponentia sursaTis
uvneblobisa da veterinariis sferoebSi mimdinare reformebis warmatebisaTvis,
asocirebis xelSekrulebiT nakisri valdebulebebis SesrulebisaTvis. misi swo-
rad dagegmva-ganxorcieleba xels Seuwyobs im uamravi problemis mogvarebasa da
mowesrigebas, romlebic dRes arsebobs.
analizis procesSi gamokveTili upiratesi alternativa evrokavSiris mra-
val qveyanaSia aprobirebuli. amdenad, am qveynebis gamocdilebis gaziareba dagvex-
mareba msxvilfexa saqonlis identifikacia-registraciis sistemis Camoyalibebis
procesi ufro efeqtianad warvmarToT. amasTan, aRniSnuli alternativis ganxor-
cielebis SemTxvevaSi, Seqmnili sistema daakmayofilebs im minimalur moTxovnebs,
18
rac saukeTeso ucxouri praqtikiTa da evrokavSiris Sesabamisi regulaciebiT ar-
sebobs msxvilfexa saqonlis identifikacia-registraciis sferoSi. aseTi siste-
mis Seqmnisa da danergvis Sedegad SesaZlebeli iqneba iseTi informaciis miReba
da damuSaveba, romelic mniSvnelovania rogorc menejeruli gadawvetilebebis
misaRebad, ise saxelmwifo kontrolis, epidemiologiuri mdgomareobis marTvi-
sa da sazogadoebisa da zemdgomi uwyebisadmi angariSgebis TvalsazrisiT. ufro
konkretulad, aRniSnuli RonisZieba xels Seuwyobs msxvilfexa saqonlisa da mo-
saxleobis janmrTelobis dacvas, epidemiologiuri mdgomareobis marTvas, momx-
mareblisaTvis sarwmuno informaciis miwodebas cxoveluri produqtis warmoSo-
bisa da uvneblobis Sesaxeb, qveynis SigniT msxvilfexa saqonlis gadaadgilebaze
da eqsport-importze veterinaruli kontrolis ganxorcielebas, etiketirebis,
gamWvirvalobisa da mikvlevadobis uzrunvelyofas xorciT vaWrobisas, aseve,
mecxoveleobaSi sanaSene saqmianobis gaumjobeseba-srulyofas.
rogorc analizidan Cans, upiratesi alternativa ar aris dakavSirebuli
did materialur-teqnikuri da adamianuri resursebis danaxarjebTan. amasTan
unda aRiniSnos, rom saqarTvelos mTavrobis mier am alternativisa da mis Ses-
rulebasTan dakavSirebuli konkretuli rekomendaciebis ganxorcieleba dadebi-
Tad imoqmedebs veterinaruli keTilsaimedoobis uzrunvelyofaze, sakvebismieri
daavadebebis prevenciaze, xels Seuwyobs saerTaSoriso vaWrobaSi CarTvas, ker-
Zod ki, SesaZlebels gaxdis evrokavSiris bazarze cocxali cxovelis, cxovelu-
ri warmoSobis sursaTisa da cxoveluri warmoSobis arasasursaTo daniSnulebis
produqtebis eqsports.
danarTi 1
sxva qveyvnebis gamocdileba
N qveynis dasaxeleba mowyobis tipi
1. irlandia
irlandiaSi arsebobs soflis meurneobis, sursaTisa da zRvis saministro, romelic pasuxismgebelia msxvilfexa saqonlis identifikacia-registraciis sistemis saxelmwifo kontrolis ganxorcielebasa da reestris warmoebaze.
2. estoneTi
estoneTSi arsebobs soflis meurneobis saministros daqvemde-barebaSi myofi sursaTis, veterinariisa da sabaJo-sazRvrebis samsaxuri, romelic pasuxismgebelia msxvilfexa saqonlis iden-tifikacia-registraciis sistemis saxelmwifo kontrolis ganx-orcielebaze. amave saministros daqvemdebarebaSia reestris mwarmoebeli uwyeba.
3. latvia
latviaSi arsebobs soflis meurneobis saministros daqvemde-barebaSi myofi sursaTisa da veterinariis samsaxuri, romelic pasuxismgebelia msxvilfexa saqonlis identifikacia-registra-ciis sistemis saxelmwifo kontrolis ganxorcielebaze. xolo reestris mwarmoebel uwyebas ki warmoadgens kerZo struqtura.
19
dan
arT
i 2
alt
erna
tiv
ebis
xar
jT
sar
gebl
iano
bis
anal
izi
alt
enat
iva
alt
erna
tiv
a I
alt
erna
tiv
a II
alt
erna
tiv
a III
ingr
edie
nteb
i
2015
2016
2017
2015
2016
2017
2015
2016
2017
axal
i si
stem
is d
aner
gva
4000
00-
-20
0000
--
4000
00-
-
tren
ingi
moms
axureb
is g
awev
aze
5000
2000
2000
tren
ingi
sis
tem
is g
amoye
neba
ze
2000
050
0050
0010
000
8 00
050
0020
000
5000
5000
mudmi
vi S
enax
vis,
Sen
arCu
nebi
s da
ga
naxl
ebis
xar
jeb
i20
000
3000
030
000
1000
010
000
1000
020
000
3000
030
000
sayu
re
niSn
is R
ireb
ul
eba
3784
0037
8400
3784
0037
8400
3784
0037
8400
3784
0037
8400
3784
00
apl
ikat
oris
Rir
ebul
eba
200
4040
500
100
100
500
100
100
pasp
ortis
Rir
ebul
eba
4000
0040
0000
4000
0040
0000
4000
0040
0000
4000
0040
0000
4000
00
moms
axureb
is R
ireb
ul
eba
1735
1517
3515
1735
1517
3515
1735
1517
3515
1735
1517
3515
1735
15
dam
ateb
iT a
yvan
ili
perso
nal
is
saxe
lfas
o f
ond
i (5
00 p
iri)
2475
000
2475
000
2475
000
2350
0023
5000
2350
00
reg
iona
luri
struqt
urul
i er
-Teu
leb
is q
iris
a da
Sena
xvis
xar
jeb
i24
7500
024
7500
024
7500
0
dan
axar
jeb
i13
9211
598
6955
9869
55
3,18
5,57
03,
6474
153,
4450
153,
4420
15
9,96
0810
4107
415
3699
015
3699
015
1088
9161
931,
089
862,
366
3,25
0014
3,06
3381
3489
636
3292
110
erTi
erTeu
li
sayu
re
niSn
is s
afas
uri
Sead
gens
0.9
46 l
.-s.
erTi
erTeu
li
apl
ikat
oris
sa
fas
uri
_ 0
,397
l.-s
(sa
agen
tos
gadae
ca
dono
ris
gan
nomi
nal
uri
Rir
ebul
ebiT
).
20
bibliografia
strategiebi da samoqmedo gegmebi:
1. `saqarTvelos cxovelTa janmrTelobis erovnuli programa 2013-2018 wlebisaTvis da cxovelTa janmrTelobis samoqmedo gegma 2013-2014 wlebisaTvis~, saqarTvelos soflis meurneobis saministro da sursaTis erovnuli saagento, Tbilisi, ivlisi, 2013.
2. soflis meurneobis strategia: saerTaSoriso gamocdileba da saqarTvelo, ekonomi-kuri politikis kvlevis centri, Tbilisi, 2014.
3. saqarTvelos soflis meurneobis ganviTarebis strategia (2012-2022), soflis meur-neobis saministro, Tbilisi, 2012.
msxvilfexa saqonlis identifikacia-registraciasTan da maTi sadgomebis reg-istraciasTan dakavSirebuli evrokavSiris regulaciebi:
1. evrokavSiris sabWosa da evrokavSiris parlamentis N1760/2000 regulacia msxvilfexa saqonlis identifikacia registraciis sistemis Camoyalibebis da Zroxis xorcisa da Zroxis xorcis produqtebis etiketirebasTan dakavSirebiT.
2. evrokavSiris komisiis #1082/2003 regulacia, romelic adgens detalur wesebs #1760/2000 regulaciis ganxorcielebisaTvis, msxvilfexa saqonlis identifikaciisa da registraciis sistemis farglebSi gansaxorcielebeli minimaluri kontrolis RonisZiebebis gatarebis mizniT.
3. evrokavSiris komisiis #911/2004 regulacia sayure niSnebis, pasportebis da sad-gomebis registraciis Sesaxeb, #1760/2004 regulaciis ganxorcielebis mizniT.
4. evrokavSiris komisiis #494/98 regulacia, romelic adgens detalur wesebs #820/97 regulaciis ganxorcielebis mizniT msxvilfexa saqonlis identifikaciisa da regis-traciis sistemis farglebSi minimaluri administraciuli sanqciebis gamoyenebis Ses-axeb.
publikaciebi:
1. Geers, R., Puers, B., Goedgeels, V., Wouters, P., 1997. Electronic Identification, Monitoring and Tracking of Animals. CAB International, Oxford.
2. Hobo, J., 1998. The necessity for identification and registration of bovine animals from birth to consumer. Performance Recording of Animals: State of the Art, 1998. EAAP Publication No. 91, pp.53 – 58.
3. Wilmink, J.B.M., 1997. EC regulations for Identification and Registration. Performance Recording and Genetic Evaluation and Trade of Semen and Animals, Hungarian – Polish Workshop on Animal Breeding, 3 – 4 June 1997, Warsaw, Poland.
4. Wismans, W.M.G., 1992. The identification and registration in The Netherlands. Performance Recording of Animals: State of the Art, 1992. EAAP Publication No. 61, pp. 159 – 162.
5. Wismans, W.M.G., 1995. The importance of a closed I&R system for cattle and a central database in The Netherlands. In: Editor, A. (Ed.), Proceedings of National Livestock Identification Symposium 1994, 8 – 9 December, St. Louis. Livestock Conservation Institute, USA, pp. 52 – 63.
6. Wismans, W.M.G., 1999. Identification and registration of animals in the European Union Agricultural Management and Service Operations, Netherlands .
internetresursebi:
saqarTveloSi moqmedi sazogadoebrivi organizaciebis bazis vebgverdi: www.csogeorgia.org
soflis meurneobis saministros vebgverdi: www.moa.gov.ge
sursaTis erovnuli saagentos vebgverdi: www.nfa.gov.ge
evrokavSiris sakanonmdeblo vebgverdi: www.eur-lex.europa.eu
saqarTvelos sakanonmdeblo macnes vebgverdi: www.matsne.gov.ge
21
narkomoxmarebis prevenciis politikis prioritetebi saqarTveloSi
eTer buziaSvili
reziume
saqarTveloSi narkotikuli danaSaulis winaaRmdeg brZola ZiriTadad
gamoxatulia narkogamsaRebelTa mimarT sanqciebis gamkacrebasa da narkotikebis
momxmarebelTa mimarT fuladi jarimebis gazrdaSi, ganmeorebis SemTxvevaSi ki
_ sisxlis samarTlebrivi pasuxismgeblobis dakisrebaSi. qveyanaSi aqcenti ufro
metad narkotikuli nivTierebebis aralegalur brunvasTan dakavSirebuli dana-
Saulis gamovlenasa da aRkveTaze keTdeba, vidre narkotikebis moxmarebis preven-
ciaze.
winamdebare naSromSi aRwerilia narkotikebis moxmarebisa da misi preven-
ciis mxriv qveyanaSi dRes arsebuli problemebi, mimoxilulia problemis gadaWris
alternativebi da mocemulia saukeTeso alternativis ganxorcielebisTvis reko-
mendaciebi.
Sesavali
narkotikuli saSualebebis ukanono moxmarebiT miRebuli ziani iseve, ro-
gorc wamaldamokidebuleba, erTob uaryofiTad moqmedebs sazogadoebis yvela
fenaze. narkomaniis problema gascda erTi qveynis farglebs da zogadsakacobrio
safrTxed iqca. masTan brZola prioritetulia Tanamedrove msoflios yvela civi-
lizebul saxelmwifoSi.
gaeros narkotikebisa da danaSaulis winaaRmdeg brZolis biuros 2014 wlis
angariSis Tanaxmad, globaluri masStabiT gasuli wlis ganmavlobaSi aralega-
luri narkotikuli saSualebebi erTxel mainc moixmara 15-dan 64 wlamde asakis
adamianTa 3,5-7 procentma, anu daaxloebiT 162-324 milionamde adamianma.
bolo wlebSi bevr qveyanaSi SeiniSneba samedicino daniSnulebis narkotikuli sa-
Sualebebis aramiznobrivi moxmareba. es xorcieldeba yalbi receptis gacemiT,
afTiaqebis aralegaluri vaWrobiT, pacientidan pacientze miyidviT, internetiT
gamoweriT da a.S.
narkomania zemoqmedebas axdens sazogadoebis mwarmoeblurobaze, janmrTe-
lo baze. narkotikebis ukanono moxmareba mWidrod ukavSirdeba danaSaulis Cade-
nas.
zemoaRniSnulidan gamomdinare, aralegaluri narkotikuli saSualebebis
moxmarebiTa da brunviT gamowveuli zianis Semcireba (individualur, erovnul,
22
saerTaSoriso doneze) dReisaTvis msoflio dRis wesrigis erT-erTi yvelaze
mniSvnelovani sakiTxia.
saqarTveloSi sxvadasxva narkotikuli saSualebis moxmarebis mxriv Semdegi
dinamika aRiniSneba:
90-iani wlebis bolodan 2003-2004 wlebamde ineqciurad yvelaze xSirad mox-
marebuli narkotiki iyo heroini. 2003 wels garkveuli periodiT wamyvani adgili
daikava sakonditro daniSnulebis yayaCos Teslidan damzadebuli kustaruli opi-
oidis gamoyenebam. 2004-2008 wlebSi farTod gavrcelda evropis sxvadasxva qveyni-
dan aralegalurad importirebuli `subuteqsis~ abebidan damzadebuli saineq-
cio narkotikebi. narkologiuri klinikebis 2007 wlis monacemebiT, im periodSi
namkurnaleb narkotikebis ineqciur momxmarebelTa daaxloebiT erTma mesamedma
klinikebs samkurnalod swored `subuteqsze~ damokidebulebis gamo mimarTa.
2008 wlis bolodan `subuteqsis~ moxmarebam nel-nela kleba iwyo. igi ufro
advilad xelmisawvdomma saineqcio saSualebebma Secvala. kerZod, gavrceleba
daiw yo TviTnakeTma stimulatorebma, romlebsac amzadebdnen afTiaqebSi receptis
gareSe gasayidi fsevdoefedrinis Semcvleli xvelebisa da anTebis sawinaaRmdego
preparatebidan. damzadebis saboloo produqtebia `vinti~ da `jefi~, romelTagan
pirveli xangrZlivi, xolo meore xanmokle moqmedebis stimulatoria.
2010-2012 wlebSi Sav bazarze ̀ tradiciuli~ opioidebis mkveTrad Semcirebis
fonze, narkotikebis ineqciurma momxmareblebma aseve gadainacvles afTiaqebsa
da sayofacxovrebo maRaziebSi advilad xelmisawvdomi prekursorebidan kusta-
rulad damzadebul kodeinis Semcvel opioidze, romelsac rusul saxelwode-
bas `krakadils~ (qarTulad `niangi~) uwodeben. samkurnalo da zianis Semcirebis
dawesebulebebis Tanaxmad, `niangis~ moxmarebiT gamowveuli zedozirebis riski
sakmaod maRalia.
bolo wlebSi qveyanaSi mniSvnelovnad Semcirda heroinisa da `subuteqsis~
fizikuri da finansuri xelmisawvdomoba. zianis Semcirebis programebis infor-
maciis mixedviT, 2012 wels TbilisSi, Sav bazarze, opiumis erTi `Ceki~ 150 aSS
dolari Rirda, heroinic imave Rirebulebis iyo, mxolod SedarebiT naklebad
xelmisawvdomi, xolo `subuteqsis~ erTi abi _ 350 aSS dolari. amasTan SedarebiT,
sagrZnoblad dabalia kustarulad damzadebuli stimulatorebisa da opioidebis
fasebi: magaliTad, erTi doza `niangis~ fasi 10-dan 25 laramde meryeobda imis
mixedviT, Tu romeli preparatisgan iqneboda damzadebuli. erTi doza `jefis~ an
`vintis~ Rirebulebac 20 lars ar aRemateba.
saqarTveloSi narkotikebis moxmareba eqimis daniSnulebis gareSe warmoad-
gens dasjad qmedebas, romelic rogorc administraciuli, ise sisxlis samarT-
lis kanonmdeblobiT isjeba. pirvel jerze narkotikuli saSualebebis ukanono
moxmareba eqimis daniSnulebis gareSe isjeba administraciuli wesiT da sanqciis
23
saxiT iTvaliswinebs jarimas 500 laris odenobiT, xolo igive qmedeba, Cadenili
ganmeorebiT, erTi wlis ganmavlobaSi, eqvemdebareba sisxlis samarTlis pasuxis-
mgeblobas da isjeba 1 wlamde Tavisuflebis aRkveTiT an/da jarimiT.
saqarTveloSi narkomaniis winaaRmdeg brZolis strategiisa da samoqmedo
gegmis Seqmnisa da ganxorcielebis, uwyebaTSorisi saqmianobis koordinaciis,
agreTve Sesabamisi winadadebebisa da daskvnebis SemuSavebis mizniT Seqmnilia nar-
komaniis winaaRmdeg brZolis uwyebaTSorisi sakoordinacio sabWo. sabWom SeimuSa-
va narkomaniasTan brZolis strategia da narkomaniis winaaRmdeg brZolis 2013-
2015 wlebis samoqmedo gegma, sadac gawerilia ama Tu im RonisZiebis aRsrulebis
vadebi. miuxedavad imisa, rom saqarTveloSi xorcieldeba calkeuli prevenciuli
RonisZiebebi, narkomoxmarebis prevenciis mkafiod Camoyalibebuli politika ar
arsebobs.
winamdebare naSromis mizania qveyanaSi arsebuli mdgomareobisa da resursebis
gaTvaliswinebiT ganvsazRvroT narkotikebis moxmarebis prevenciis SesaZleblo-
bebi da gamovavlinoT maTi ganxorcielebis alternatiuli mimarTulebebi. kvle-
vis amocanas warmoadgens am alternativebidan saukeTesos SerCeva da misi reali-
zaciis rekomendaciebis SemuSaveba.
politikur dokumentze muSaobis procesSi gamoyenebuli iqneba kvlevis ro-
gorc raodenobrivi, ise Tvisebrivi meTodebi. saukeTeso saerTaSoriso praqtikis
gaziarebis mizniT SeviswavliT narkotikebis moxmarebis prevenciis sferoSi sxva-
dasxva qveynis strategiebs, samarTlebriv bazebsa da sxva oficialur Tu arao-
ficialur dokumentebs, ganvixilavT narkotikebis winaaRmdeg brZolis saerTa-
Soriso da ucxouri organizaciebis kvlevebsa da angariSebs, ris Semdegac moxdeba
saqarTveloSi narkomoxmarebis prevenciis xelSemwyobi meqanizmebis Camoyalibeba.
problemis aRwera
saqarTveloSi narkotikuli danaSaulis winaaRmdeg brZola ZiriTadad
gamoxatulia narkogamsaRebelTa mimarT sanqciebis gamkacrebasa da narkotikebis
momxmarebelTa mimarT fuladi jarimebis gazrdaSi, ganmeorebis SemTxvevaSi ki _
sisxlis samarTlebrivi pasuxismgeblobis dakisrebaSi.
bolo wlebSi, saxelmwifos mkacri midgomis Sedegad, Semcirda narkotrafi-
kis gziT Semosuli opioiduri narkotikuli saSualebebis (opiumi, heroini, `subu-
teqsi~) Sav bazarze brunva. amasTan, gazrdilia iseTi narkotikuli da fsiqoaqti-
uri saSualebebis ukanono moxmareba, romelTa xelmisawvdomoba ar aris damokide-
buli narkotrafikze (marixuana, kodeinis Semcveli preparatebi, amfetaminis da
metamfetaminis Semcveli wamlebi, fsiqoaqtiuri nivTierebebi).
aSS-is saxelmwifo departamentis saerTaSoriso narkotikebis kontrolis
strategiis 2014 wlis angariSSi saqarTveloSi `jefisa~ da `vintis~ gazrdili mox-
24
marebis gamo SeSfoTebaa gamoTqmuli. angariSis avtorebi miuTiTeben, rom kusta-
rulad `krakadilis~ damzadeba medikamentebTan kodeinis SereviT xdeba, romelic
receptiT aris xelmisawvdomi, Tumca farmacevtebi mas receptis gareSe, `daxls
qvevidan~ yidian. angariSSi aRniSnulia, rom saqarTveloSi saxlSi damzadebuli
stimulatorebisa da opioidebis stabilurad mzardi gamoyenebis winaaRmdeg brZo-
lis yovlismomcveli meqanizmi jer ar aris SemuSavebuli. eqspertebi varaudoben,
rom saqarTveloSi intravenur narkotikebs daaxloebiT 45.000 adamiani moixmars.
xolo sasamarTlo eqspertizis erovnuli biuros monacemebis mixedviT, registri-
rebul wamaldamokidebulTa raodenoba 60.000-s aRwevs. intravenuri narkotikebis
gamoyenebis maCvenebeli qalebsa da axalgazrdebSi dabalia.
zemoaRniSnul problemebze reagirebisTvis qveyanaSi SemuSavebulia narkom-
aniasTan brZolis strategia, magram ar arsebobs narkomoxmarebis prevenciis mka-
fiod Camoyalibebuli politika.
prevencia narkotikebis avadmoxmarebisa da misgan gamowveuli zianis Tavidan
acilebas gulisxmobs. misi samizne jgufi bavSvebi/mozardebi, axalgazrdoba da
zogadad mosaxleobaa, romlebic ar moixmaren narkotikul saSualebebs.
dReisaTvis saqarTveloSi xorcieldeba calkeuli prevenciuli RonisZie-
bebi, magram ar arsebobs pirveladi prevenciis instituciuri meqanizmebi, anu
socialur, saganmanaTleblo da samedicino-fsiqologiur RonisZiebaTa komple-
qsi, romelic xels uwyobs narkotikuli saSualebebis/fsiqotropuli nivTiere-
bebis moxmarebis dawyebis Tavidan acilebas. qveyanaSi sistemuri narkoprevenciis
zomebis naklebobaa.
narkotikebis moxmarebasTan dakavSirebuli ziani Tavs iCens individis, oja-
xis, sazogadoebis, saxelmwifo doneze da saWiroebs kompleqsur, dabalansebul
midgomas. aqedan gamomdinare, saxelmwifom unda uzrunvelyos prevenciis mizniT
Sesabamis uwyebaTa (ganaTlebisa da mecnierebis saministro; sportis da axalgazr-
dobis saqmeTa saministro; kulturis da ZeglTa dacvis saministro; Sromis, janmr-
Telobisa da socialuri dacvis saministro; iusticiis saministro; Sinagan saqmeTa
saministro) da samoqalaqo sazogadoebis koordinirebuli, urTierTSeTanxmebu-
li, Tanmimdevruli moqmedeba, risi ganxorcielebac narkomoxmarebis prevenciis
politikis arsebobis Sedegad iqneba SesaZlebeli.
problemis gadaWris gzebi(alternativebi)
wamoWrili problemidan gamomdinare, narkomoxmarebis prevenciisTvis opti-
ma luri modelis gansazRvrisTvis mizanSewonilia Semdegi alternativebis gan-
xilva:
25
alternativa # 1 – narkotikuli nivTierebis piradi moxmarebis dekriminal-
izacia
narkotikebis piradi moxmarebis kriminalizacias iTvaliswinebs adminis-
traciuli da sisxlis samarTlis kodeqsebi. administraciul samarTaldarRvevaTa
kodeqsis 45-e muxlis Tanaxmad, narkotikuli saSualebis mcire odenobiT ukanonod
SeZena an Senaxva gasaRebis miznis gareSe anda narkotikuli saSualebis moxmareba
eqimis daniSnulebis gareSe isjeba jarimiT 500 laris odenobiT an, saqmis garemoe-
bebis gaTvaliswinebiT, administraciuli patimrobiT 30 dRemde vadiT. aRniSnuli
qmedebis erTi wlis ganmavlobaSi ganmeorebis SemTxvevaSi, igi sisxlis samarTlis
danaSauli xdeba, rasac aregulirebs sisxlis samarTlis kodeqsis 273-e muxli. am
muxlis Tanaxmad, sisxlis samarTlis danaSauls warmoadgens amgvari qmedebisTvis
administraciul saxdelSefardebuli an am danaSaulisTvis nasamarTlevi piris
mier piradi moxmarebisTvis narkotikuli saSualebis, misi analogis an prekurso-
ris mcire odenobiT ukanonod damzadeba, SeZena, Senaxva anda eqimis daniSnulebis
gareSe ukanonod moxmareba. sssk-is 260-e muxliT ki narkotikuli saSualebis, misi
analogis an prekursoris ukanono damzadeba, warmoeba, SeZena, Senaxva, gadazidva,
gadagzavna an gasaReba isjeba Tavisuflebis aRkveTiT TerTmet wlamde vadiT.
narkotikuli nivTierebis piradi moxmarebis dekriminalizacia gulisxmobs,
rom narkotikebis piradi moxmareba ar unda iyos sisxlis samarTlis danaSauli da
unda gauqmdes narkotikuli danaSaulisTvis sasjelis saxiT Tavisuflebis aRkve-
Ta. sisxlis samarTlis pasuxismgebloba xels uSlis narkodamokidebulis reso-
cializacias, vinaidan cixidan gamosul adamians aqvs nasamarTleoba da es mas
kidev ufro urTulebs cxovrebas, magaliTad, samsaxuris dawyebas. Sesabamisad,
igi sazogadoebisTvis ufro met saSiSroebas warmoadgens, vidre im SemTxvevaSi,
Tuki is sazogadoebriv cxovrebaSi CaerTveboda.
evropis bevr qveyanaSi, rodesac narkotikebis piradi moxmareba ar aris dakav-
Sirebuli mis gayidvasTan an sxva raime damamZimebel garemoebasTan, sasamarTlo
xelisufleba Tavs aridebs narkotikebis momxmareblebisTvis patimrobis sasjelis
gamoyenebas da nacvlad amisa upiratesoba eniWeba administraciul, samedicino da
sazogadoebrivi xasiaTis RonisZiebebs. espaneTsa da luqsemburgSi narkotikebis
piradi moxmareba akrZalulia sazogadoebriv adgilebSi da isjeba mxolod ad-
ministraciuli sasjeliT. irlandiasa da did britaneTSi kanoni oficialurad
krZalavs opiumis preparatebis gamoyenebas, magram narkotikebis gamoyeneba `per
se~1 ar aris dasjadi.
am mxriv sainteresoa portugaliis gamocdileba, romelmac mis winaSe mdga-
ri gamowvevebis sapasuxod axleburi narkopolitika SeimuSava. portugaliaSi 90-
1 iuridiuli cneba, romelic gansazRvravs piris mier narkotikuli saSualebis gamoyenebas piradi mox-marebis mizniT da ganasxvavebs mas sxva kanonsawinaaRmdego qmedebebisgan, rogoricaa, magaliTad, Senaxva, warmoeba, gadazidva an gaiydva.
26
iani wlebis dasawyisSi uprecedentod maRali iyo narkotikebis momxmarebelTa
ricxvi. eqspertebi miiCnevdnen, rom cixe axdenda narkomanTa izolacias da metad
arTulebda maTi socialuri reintegraciis process, amasTan, ar amcirebda nar-
kotikuli danaSaulis maCvenebels.
dekriminalizaciis Semdeg portugaliaSi piris narkotikuli zemoqmedebis
qveS yofnis an narkotikebis mcire raodenobiT (arasarealizeacio mizniT) aR-
moCenis SemTxvevaSi, es piri waredgineba specialurad Seqmnil e.w. gadarwmunebis
komitets, narkotiks ki CamoarTmeven. komitetis wevrebi esaubrebian mas. komite-
ti, romelsac garkveuli msubuqi sanqciebis gamoyenebis uflebamosileba aqvs, da-
kompleqtebulia socialuri muSakiT, iuristiTa da fsiqiatriT, romlebic pirTan
individualuri midgomis safuZvelze iReben gadawyvetilebas samarTaldamrRve-
vis mimarT sanqciis gamoyenebis Sesaxeb: jarima 25-dan 150 evromde, Tanamdebobisa
da saqmianobis uflebis CamorTmeva, garkveul adgilebSi (gasarTobi centrebi da
a.S.) Sesvlis akrZalva, ucxoeTSi gamgzavrebis SezRudva.
narkotikebze damokidebuli adamiani SeiZleba CarTon sareabilitacio prog-
ramaSi an daekisros sazogadoebisaTvis sasargeblo Sroma. komitets ar SeuZlia
pirs dauniSnos iZulebiTi mkurnaloba an daakisros sazogadoebisaTvis sasargeb-
lo Sroma, misi gadawyvetilebebi sarekomendacio xasiaTisaa da nebayoflobiT
sruldeba. nebayoflobiT mkurnalobis SemTxvevaSi sanqciebi Cerdeba.
dekriminalizaciis Sedegebi dadebiTi aRmoCnda: narkotikuli danaSau-
lis mimarT midgomis Secvlam met-naklebad Seamcira rogorc daavadebebi, aseve
narkomanTa raodenoba. 2009 wels kvleviTma centrma `Cato Institute”-is monace-
mebi gamoaqveyna, romlis mixedviTac, kanonis miRebidan 5 wlis manZilze mniSv-
nelovnad Semcirda narkodanaSauli mozardebSi; Tavisuflebis aRkveTis saxiT
gaTvaliswinebuli sasjeli Terapiam Caanacvla; cixeebSi gacilebiT Semcirda
narkodamokidebulTa ricxvi; warmatebuli aRmoCnda narkodamokidebulebisagan
gaTavisuflebis organo, e.w. gadarwmunebis komiteti, romelic ara iusticiis sa-
ministros, aramed jandacvis saministros daqvemdebarebaSia da sadac mosamarTle
da policia ar aris CarTuli. mis winaSe yovelwliurad saSualod 7500 adamiani
warsdgeba.
saqarTvelos SemTxvevaSi saWiroa SemuSavdes narkotikebis piradi moxmarebis
dekriminalizaciis Sesaxeb kanonproeqti. narkomomxmareblebs gankurnebisa da
sazogadoebaSi integraciis ufro meti Sansi miecemaT, vidre amas sapatimrodan
gamosulebi moaxerxeben. didi albaTobiT, dekriminalizaciis Semdeg SesaZlebeli
gaxdeba e.w. farul narkomomxmareblebis wvdoma, romelTac ar aqvT kontaqti jan-
dacvis sferosTan. faruli narkomomxmareblebi safrTxeSi arian ara mxolod imi-
tom, rom Tavad SeiZleba daavaddnen SidsiT an С-hepatitiT, aramed aseve safrTxes
uqmnian mTel sazogadoebasac.
27
dekriminalizaciis paralelurad aucilebelia pirveladi prevenciis
zomebis miReba – skolis asakidan mozardebTan da Semdegom umaRles saswavleb-
lebSi studentebTan narkotikebis Temaze aqtiuri muSaoba unda ganxorcieldes,
raTa penitencialuri sistemis mimarT SiSi narkotikebis moxmarebis erTaderTi
Semakavebeli faqtori ar iyos. prevenciuli saganmanaTleblo aqtivobebi farTo
da yovlismomcveli unda iyos. saswavlo dawesebulebebSi moswavleebisa da stu-
dentebisTvis permanentulad unda Catardes Sexvedrebi, sadac miwodebuli in-
formacia unda iyos amomwuravi da ara mxolod negatiuri Sedegebis Cvenebaze
orientirebuli. antinarkotikuli saswavlo programa ganaTlebis principebs unda
emyarebodes, ris Sedegadac axalgazrdebi gadawyvetilebis miRebas informaciis
safuZvelze SesZleben.
alternativa # 2 – narkotikuli nivTierebis piradi moxmarebis liberal-
izacia
narkologiuri daxmarebis Sesaxeb saqarTvelos kanoni moicavs ukanono mflo-
belobidan an brunvidan amoRebuli narkotikuli saSualebebisa da fsiqotropuli
nivTierebebis mcire, didi da gansakuTrebiT didi odenobebis nusxas. Sesabamis-
ad, nusxaSi nivTierebebs aqvT miniWebuli sakuTari mcire, didi da gansakuTrebT
didi odenoba. magaliTad, opiumis nayenis mcire odenoba aris 0.3 gr., didi _
3 gr., gansakuTrebiT didi _ 30 gr.; piri, 0.3 gr. heroinis aRmoCenis SemTxvevaSi,
pirvel jerze pasuxisgebaSi miecema administraciuli kodeqsis 45-e muxlis mixed-
viT, xolo ganmeorebiT aRmoCenis SemTxvevaSi _ sisxlis samarTlis kodeqsis 273-e
muxliT.
narkotikuli nivTierebis piradi moxmarebis liberalizaciaSi vgulisxmobT
ukanono mflobelobidan an brunvidan amoRebuli narkotikuli saSualebebisa da
fsiqotropuli nivTierebebis mcire odenobis gazrdas da masze sasjelis vadis
Semcirebas.
aqedan gamomdinare, meore alternativis ganxorcielebisaTvis saWiroa
cvli lebebi Sevides `narkotikuli saSualebebis, fsiqotropuli nivTierebebis,
prekursorebisa da narkologiuri daxmarebis Sesaxeb~ kanonSi. kerZod, 1) gaiz-
ardos zogierTi nivTierebis mcire odenoba. 2) moqmedi kanonmdeblobiT ar aris
gansazRvruli mravali narkotikuli saSualebis (magaliTad, eqstazis (MDMA))
mcire odenoba da, Sesabamisad, am narkotikebis nebismieri odenoba, romelic
SeiZleba aRmoaCndes adamians, kvalificirdeba, rogorc didi odenoba, rac sisx-
lis samarTlis kodeqsis 260-e muxliT isjeba da Tavisuflebis aRkveTas vadiT 11
wlamde iTvaliswinebs.
narkotikuli nivTierebis piradi moxmarebis liberalizaciis paralelu-
rad aucilebelia pirvel alternativaSi aRniSnuli aqtiuri saganmanaTleblo
RonisZiebebis ganxorcieleba.
28
alternativa # 3 – `status-kvo~
e.w. nulovani alternativa gulisxmobs arsebuli mdgomareobis ucvlelad
SenarCunebas. arsebuli mdgomareoba ki Semdegia: qveyanaSi aqcenti ufro metad
narkotikuli nivTierebis aralegalur brunvasTan dakavSirebuli danaSaulis
gamovlenasa da aRkveTaze keTdeba, vidre narkotikebis moxmarebis prevenciaze.
xorcieldeba narkomaniis winaaRmdeg brZolis 2013-2015 wlebis samoqmedo gegmiT
gaTvaliswinebuli aqtivobebi:
• axali fsiqoaqtiuri nivTierebebis miwodebis Semcirebis mizniT SemuSavda axal
fsiqoaqtiur nivTierebebTan dakavSirebuli sakanonmdeblo cvlilebebis pake-
ti, romlis mixedviTac moxda qimiur naerTTa klasebis kriminalizacia;
• `saafTiaqo narkomaniis~ dasaZlevad saqarTvelos Sinagan saqmeTa saministrom
da saqarTvelos Sromis, janmrTelobisa da socialuri dacvis saministrom Sei-
muSaves sakanonmdeblo cvlilebebi, romlis mixedviTac kriminalizebul iqna
kodeinis, efedrinis, norefedrinisa da fsevdoefedrinis Semcveli kombinire-
buli samkurnalo saSualebebis aralegaluri brunva;
• Tbilisis saerTaSoriso aeroportSi daiwyo kinologiuri proeqti, romlis
mizania narkotikebis aralegaluri brunvis aRkveTa. proeqtis farglebSi Sina-
gan saqmeTa da finansTa saministros warmomadgenlebisgan Seqmnilia opera-
tiuli danayofi, romelic aeroportSi narkotikuli saSualebebis aRmoCenis
sakiTxebze samomsaxureo ZaRlebTan erTad muSaobs;
• narkotikul danaSaulTan brZolis efeqturobis gazrdisTvis mimdinareobs Sss-
is TanamSromelTa kvalifikaciis amaRleba. am mizniT isini sxvadasxva treningSi
iReben monawileobas.
narkomoxmarebis prevenciis calkeul aqts warmoadgens Sss-is mier Catare-
buli antinarkotikuli sainformacio kampaniebi. 2014 wlis martidan, sazogadoe-
baSi narkotikebis da fsiqotropuli nivTierebebis avadmoxmarebis sakiTxze cno-
bierebis gazrdisa da mosaxleobaSi jansaRi wesis popularizaciis mizniT, Sss-m
daiwyo antinarkotikuli kampania ̀ ara _ bionarkotiks~. antinarkotikuli kampaniis
farglebSi Sss ministri da saministros sxva warmomadgenlebi, jandacvis sferos
warmomadgenlebTan erTad, skolebsa da universitetebSi xvdebian axalgazrdebs.
isini maT acnoben rogorc narkotikebis aralegalur brunvasTan dakavSirebul
samarTlebriv Sedegebs, aseve narkotikebis moxmarebis negatiur gavlenas adamia-
nis sicocxlesa da janmrTelobaze.
upiratesi alternativis SesarCevad ganvixiloT warmodgenili alterna-
tivebis mosalodneli Sedegebis matrica, multifaqtoruli analizi e.w. `gesTime-
iTis~ meTodiT (ix. cxrili # 1).
29
cxrili # 1
alternativebis mosalodneli Sedegebis matrica, multifaqtoruli analizi e. w.
,,gesTimeiTis~ meTodiT (skala 1-5-mde)kr
iter
iume
bi
narko
momx
mareb
elTa
rao
den
obi
s Se
mcir
eba
narko
tik
ebis
moxm
areb
is d
awye
bis
maCv
eneb
lis
Sem
cir
eba
narko
tik
ebis
moxm
areb
iT s
azoga
-doeb
isTvi
s m
iyen
ebul
i zia
nis
Semc
ireb
a
narko
momx
mareb
elTa
res
ocia
l-
izac
iis
maCv
eneb
lis
zrda
ganx
orcie
leb
is v
adeb
i
sul
ranJireba (%) 20 30 25 20 5
alternativa 1 6 12 10 10 2 40
alternativa 2 4 12 5 6 1,5 28,5
alternativa 3 4 9 2,5 4 1 20,5
rogorc matricidan Cans, narkomoxmarebis prevenciisTvis pirvel alterna-
tivas aqvs Sedegianobis yvelaze maRali maCvenebeli.
rekomendaciebi
winamdebare naSromSi analizis safuZvelze sami alternatiuli modelidan
upiratesad SevarCieT pirveli – narkotikebis piradi moxmarebis dekriminali-
zacia. SerCeuli alternativis gansaxorcieleblad rekomendebulia gadaidgas
Semdegi nabijebi:
• Seiqmnas eqspertebiT da Sesabamisi uwyebebis warmomadgenlebiT dakompleqte-
buli jgufi, romelic detalurad Seiswavlis narkotikebis piradi moxmarebis
dekriminalizaciis evropul gamocdilebas.
• evropul gamocdilebaze dayrdnobiT SemuSavdes kanonproeqti, romlis mixed-
viTac moxdeba narkotikebis piradi moxmarebis dekriminalizacia.
• narkotikuli nivTierebebis moxmarebisa da narkotikuli danaSaulis prevenci-
is mizniT saswavlo dawesebulebebSi gaaqtiurdes da metad intensiuri gaxdes
saganmanaTleblo aqtivobebi.
• jandacvis saministros Sesabamisma struqturebma gazardon samkurnalo, ro-
gorc fsiqosocialuri, ise farmakologiuri tipis programebis raodenoba.
30
narkodamokidebuli pirebis mkurnalobaSi unda moiazrebodes iseTi servisi,
romelic narkodamokidebulebis Semcirebasa da pirTa sazogadoebaSi reinte-
gracias emsaxureba.
• narkotikul danaSaulebebTan brZolisaTvis moxdes samarTaldamcav organoTa
institucionaluri gaZliereba da TanamSromelTa kvalifikaciis amaRleba.
• sazogadoebrivi cnobierebis amaRlebis kuTxiT mediasaSualebebma gaagrZelon
zemoaRniSnul Tematikaze videorgolebis gaSveba da gadacemebis momzadeba.
• gaRrmavdes TanamSromloba iusticiis, Sinagan saqmeTa, jandacvis, ganaTlebis
da mecnierebis, sportisa da axalgazrdobis saministroebsa da aseve nar-
kotikebis Tematikaze momuSave arasamTavrobo organizaciebs Soris.
daskvna
narkomaniis efeqtiani saxelmwifo da sazogadoebrivi kontroli SesaZle-
beli gaxdeba mxolod kompleqsuri, Tanmimdevruli da dabalansebuli antinar-
kotikuli politikiT, romlis umTavresi Semadgeneli nawilic iqneba prevencia.
iqidan gamomdinare, rom prevenciuli saqmianoba narkotikebis avadmoxmarebisa da
misgan gamowveuli zianis Tavidan acilebas gulisxmobs, man bavSvs/axalgazrdas/
moqalaqes unda misces jansaRi cxovrebis wesis sasargeblod arCevanis gakeTebis
saTanado codna. prevenciuli midgoma unda efuZnebodes ara akrZalvebsa da das-
jis SiSs, aramed arCevanis gakeTebis SesaZleblobis Seqmnas. Sesabamisad, skolebSi
Camo yalibebuli prevenciis erovnuli programebi da narkotikebis piradi mox-
marebis dekriminalizacia saukeTeso gza iqneba saqarTveloSi narkomoxmarebis
pirveladi da meoradi prevenciisa da narkomoxmarebaze moTxovnis Semcirebis-
Tvis.
narkotikebze moTxovnis Semcireba gamoiwvevs: narkotikebis moxmarebis daw-
yebis Semcirebas; narkotikebis avadmoxmarebis Semcirebas; narkomaniiT daavade-
bul pirTa ricxvis Semcirebas; narkotikebis moxmarebiT gamowveuli sikvdiliano-
bis Semcirebas; narkotikebis moxmarebiT gamowveuli garTulebebis Semcirebas;
narkotikebTan dakavSirebuli problemebis gadawyvetaze finansuri da socialuri
danaxarjebis Semcirebas; narkotikebis moxmarebiT sazogadoebisTvis miyenebuli
zianis Semcirebas.
31
bibliografia
1. saqarTvelos Sinagan saqmeTa saministros 2014 wlis ganviTarebis strategia
2. narkomaniis winaaRmdeg brZolis saxelmwifo strategia, 2014
3. narkotikebis moxmareba saqarTveloSi, zianis Semcirebis saqarTvelos qseli, 2012
4. saqarTvelos narkopolitikis samoqmedo gegma mkurnalobisa da riskis minimizaciis sferoSi 2007-2009 wlebisTvis, jozef radimecki, daviT oTiaSvili, vano cercvaZe
5. narkotikuli saSualebebis kontroli saqarTveloSi: narkotestireba da narkotikebis moxmarebis Semcireba? daviT oTiaSvili, peter saroSi, gabor l. samogia
6. narkoviTareba saqarTveloSi 2012, wliuri angariSi, `alternative jorjia~
7. World Drug Report, United Nations Office on Drugs and Crime, 2014
8. Country Report: Georgia, 2014 International Narcotics Control Strategy Report (INCSR), Bureau of Inter-national Narcotics and Law Enforcement Affairs, U.S. Departments of State
9. Drug policy profiles, Country overview: Georgia, European Monitoring Centre for Drugs and Drug Addiction
10. Taking Control: Pathways to Drugs That Work, Global Commission on Drug Policy, 2014
11. The Negative Impact of the War on Drugs on Public Health: The Hidden Hepatitis C Epidemic, Report of the Global Commission on Drug Policy, 2013
12. The War on Drugs and HIV/AIDS: How the Criminalization of Drug Use Fuels the Global Pandemic, Report of the Global Commission on Drug Policy, 2012
13. www.economist.com/node/14309861
14. www.content.time.com/time/health/article/0,8599,1893946,00.html#ixzz2MYxin5VT
15. www.beckleyfoundation.org/bib/doc/bf/2007_Caitlin_211672_1.pdf
16. www.drugscope.org.uk/resources/faqs/faqpages/does-drug-education-stop-drug-use
17. www.altgeorgia.ge/2012/myfiles/EU%20legislation%20and%20practice%20on%20drug%20use[1].%20Ge.pdf
83
Maia Beruashvili
Head of the Food Safety Division Agriculture and Food Department
Ministry of Agriculture of Georgia
Establishing the Cattle Identification and Registration System
S U M M A R Y
This public policy paper discusses the issues of the establishment and enforcement of the system of registration and identification of cattle and the registration of cattle sheds based on the regulations of the European Union and international best practices, analyzes the ways for establishing and enforcing the system and provides the best alternative and recommendations for implementation.Particular attention in the public policy paper is paid to the situation in the veterinary sphere, legal and institutional issues related to the identification and registration of cattle as well as the registration of cattle sheds, the prospects for establishing and enforcing this issue and the impeding political, organizational and other factors that must be taken into consideration when establishing and enforcing the system.The public policy paper offers three alternative ways for solving the problem:Alternative I – the implementing entity is the National Food Agency, a legal entity of public law of the Ministry of Agriculture.Alternative II – the implementing entity is the Public Registry.Alternative III – the implementing entity is a delegated entity.In terms of the rational use of public finances, the best option is Alternative I which shows the highest productivity and the highest level of stakeholder satisfaction. Moreover, this solution is the most efficient for the establishment of the system of identification and registration of cattle and the registration of cattle sheds. The concluding part of the public policy paper provides recommendations for the implementation of the best alternative which we have chosen.
as_GoBackas_GoBackas_GoBack