29
vaxtang guruli 1918 wlis 26 maisi (dokumentebi da masalebi)

(dokumentebi da masalebi) - SANGU · wina oratorebi gaakritikon da maSin dausrulebeli kamaTi unda gaimarTos. 1 punqti (orientaciisa) unda moixsnas, rogorc ara gamomdinare moxsenebidan

  • Upload
    others

  • View
    4

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: (dokumentebi da masalebi) - SANGU · wina oratorebi gaakritikon da maSin dausrulebeli kamaTi unda gaimarTos. 1 punqti (orientaciisa) unda moixsnas, rogorc ara gamomdinare moxsenebidan

vaxtang guruli

1918 wlis 26 maisi (dokumentebi da masalebi)

Page 2: (dokumentebi da masalebi) - SANGU · wina oratorebi gaakritikon da maSin dausrulebeli kamaTi unda gaimarTos. 1 punqti (orientaciisa) unda moixsnas, rogorc ara gamomdinare moxsenebidan

[1917 wlis 22 noembramde]

#1. noe Jordanias mier Sedgenili saqarTvelos erovnuli sabWos partiuli da

personaluri Semadgenlobis proeqti.

sabWos wevrTa Semadgenloba

wevrebi:

federalistebi _ 10 1. g. lasxiSvili 2. gigo rcxilaZe 3. Salva mesxiSvili 4. ioseb gedevaniSvili 5. samson fircxalava 6. dito uznaZe 7. osiko baraTaSvili 8. iason baqraZe 9. sosiko mdivani 10. aleqsandre wereTeli radikalur-demokratiuli glexTa partia _ 1 11. daTiko Ciqovani eserebi _ 6 12. kote mesxi 13. vl. gobeCia 14. grigol naTaZe 15. ivane CerqeziSvili 16. ioseb gobeCia 17. ivane gobeCia nacionalur-demokratebi _ 9 18. niko nikolaZe 19. geronti qiqoZe 20. ioseb dadiani 21. giorgi Juruli 22. giorgi gvazava 23. Salva amirejibi 24. mixeil maCabeli 25. spiridon kedia 26. grigol veSapeli upartio _ 2 27. konstantine afxazi 28. konstantine mayaSvili

Page 3: (dokumentebi da masalebi) - SANGU · wina oratorebi gaakritikon da maSin dausrulebeli kamaTi unda gaimarTos. 1 punqti (orientaciisa) unda moixsnas, rogorc ara gamomdinare moxsenebidan

`alioni~ _ 4 29. petre qavTaraZe 30. ivane gomarTeli 31. nikoloz qarcivaZe 32. pavle sayvareliZe

kandidatebi: radikal-demokratiuli glexTa partia 1. domenti aroniSiZe eserebi 2. zurab baqraZe 3. mix. gavaSeli 4. ilia TevzaZe 5. polk. kargareTeli (me-4 da me-5 nomrebs Soris unomrod Cawerilia ilia qarcivaZe _ v.g.) nacional-demokratebi 6. eqvTime TayaiSvili 7. Salva qarumiZe 8. iason lorTqifaniZe 9. vasil wereTeli 10. dimitri javaxiSvili 11. revaz gabaSvili 12. samson dadiani socialist-federalistebi 13. Tedore Rlonti 14. mixeil sayvareliZe 15. simon maWavariani 16. Salva miqelaZe 17. erasti torotaZe 18. aleqsandre mdivani 19. gr. gvelesiani 20. iak. fancxava (Tavdapirvelad ewera akaki papava _ v.g.) Uupartio 21. gr. robaqiZe 22. filipe gogiCaiSvili `alioni~ 23. kale qavTaraZe 24. leo Sengelaia 25. ivane jafariZe 26. varlam burjanaZe

Page 4: (dokumentebi da masalebi) - SANGU · wina oratorebi gaakritikon da maSin dausrulebeli kamaTi unda gaimarTos. 1 punqti (orientaciisa) unda moixsnas, rogorc ara gamomdinare moxsenebidan

social-demokratebi:

wevrebi 1. noe Jordania 2. akaki Cxenkeli 3. silibistro jiblaZe 4. evgeni gegeWkori 5. noe ramiSvili 6. aleqsandre lomTaTiZe 7. vladimer juReli 8. daviT oniaSvili 9. haidar abaSiZe 10. konstantine gvarjalaZe 11. sandro maisuraZe 12. andria WiaberoSvili (?) 13. gerasime maxaraZe 14. petre geleiSvili 15. raJden arseniZe 16. benia CxikviSvili 17. niko eliava 18. minadora toroSeliZe 19. konstantine sabaxtaraSvili 20. simon jafariZe 21. griSa urataZe 22. aleqsandre farnievi 23. grigol giorgaZe 24. rogava evtixi 25. mixeil klimiaSvili 26. viqtor Tevzaia 27. ermile sirbilaZe 28. kolia qarcivaZe 29. noe xomeriki 30. pavle sayvareliZe kandidatebi: 1. sergo jafariZe, karlo CxeiZe 2. biktor JRenti, ir. wereTeli 3. kolia maWaraZe 4. var. wulaZe 5. noe cincaZe 6. vladimer axmetelaSvili 7. konstantine jafariZe 8. filipe loria 9. ilia badriZe 10. daTiko SaraSiZe 11. viqtor niniZe 12. ilia fircxelaiSvili 13. vaso cabaZe

Page 5: (dokumentebi da masalebi) - SANGU · wina oratorebi gaakritikon da maSin dausrulebeli kamaTi unda gaimarTos. 1 punqti (orientaciisa) unda moixsnas, rogorc ara gamomdinare moxsenebidan

14. kita Cxenkeli 15. gogita faRava 16. porfile wirqvaZe 17. giorgi afxazava 18. niko iobaSvili 19. aleqsandre badriZe 20. iliko gogelia 21. Tedore kikvaZe 22. arsen mamulaSvili 23. pavle wulia 24. gizo anjafariZe 25. karpe modebaZe 26. aleqsandre jafariZe 27. vladimer quTaTelaZe 28. giorgi cincaZe 29. iunus wulukiZe

samahmadiano saqarTvelo

wevrebi:

1. jamal-beg ximSiaSvili 2. memed-beg abaSiZe 3. re(j)eb-beg niJaraZe kandidatebi: 1. hasan-efendi lorTqifaniZe 2. isaki-efendi xalvaSi 3. suleiman-efendi tabaxiZe

soxumis olqi _ ori qarT. osebs _ erT zaqaTalis olqs _ erTi

Tavm. n. Jordania saqarTvelos centraluri saxelmwifo saistorio arqivi, fondi 1836, aRwera 1, saqme

124, furclebi 1-2. fanqriT naweri. dedani. noe Jordanias avtografi da xelrTva.

Page 6: (dokumentebi da masalebi) - SANGU · wina oratorebi gaakritikon da maSin dausrulebeli kamaTi unda gaimarTos. 1 punqti (orientaciisa) unda moixsnas, rogorc ara gamomdinare moxsenebidan

#2. saqarTvelos pirvel erovnul yrilobaze noe Jordanias moxsenebis _ `dRe-vandeli momenti da qarTveli eris politikuri mdgomareoba~ _ gamo misaRebi rezoluciis proeqtis SemmuSavebeli erovnul-politikuri seqciis sxdomis oq-

mi. 19 noemberi 1917 weli

19 noemberi 1917 weli

pirveli qarTuli erovnuli yriloba

erovnul-politikuri seqciis sxdomis oqmi

interpartiuli sabWos davalebiT n. Jordanias mier wakiTxuli moxsenebis _

`dRevandeli momenti da qarTveli eris politikuri mdgomareobis~ _ gamo rezo-liuciebis SesamuSaveblad saqarTvelos pirvelma erovnulma yrilobam gamoyo erovnul-politikuri seqcia, romelSiac Sevidnen yvela politikur fraqciaTa warmomadgenlebi:

social-demokratebisagan: n. Jordania, gr. giorgaZe, v. juReli, gr. urataZe, k. gvarjalaZe, m. klimiaSvili, g. faRava, d. oniaSvili.

socialist-federalistebisagan: giorgi laxsiSvili, gr. rcxilaZe, gr. gvele-siani, iason baqraZe, i. fancxava, s. fircxalava, dito uznaZe, akaki faRava.

social-demokratebisagan (alionelebisagan): p. sayvareliZe, d. suliaSvili, leo Sengelaia, nik. qarcivaZe.

socialist-revolucionerebisagan: iv. gobeCia, ioseb gobeCia, par. sabaSvili. nacional-demokratebisagan: giorgi gvazava, gr. veSapeli, vas. wereTeli, Sal-

va amirejibi, t. tabiZe, l. jafariZe, d. guramiSvili, ir. amirejibi. seqciis TavmjdomareT yrilobis mier arCeuli iyo iv. gobeCia, mdivnad seqci-

am airCia akaki faRava. pirveli sxdoma daiwyo saRamos 10 s. sakrebulos darbaz-Si.

pirvelad rezoliuciis proeqts kiTxulobs n. Jordania: `qarTuli erovnuli yriloba, moismina ra moxseneba n. Jordaniasi Sesaxeb

dRevandeli momentisa da qarTveli eris politikuri mdgomareobisa, adgens: 1. qarTveli eri, rogorc am asi wlis ganmavlobaSi, sdgas ruseTis orienta-

ciis niadagze. 2. qarTvel demokratiam dRidan Tavisi politikuri arsebobisa Tavisi svebedi

mWidrod daukavSira ruseTis demokratias da masTan erTad moqmedebiT fiqrobs Tavisi politikuri, ekonomiuri da nacionaluri miswrafebani ganaxorcielos.

3. ruseTis SuagulSi gaCaRebuli samoqalaqo omis meoxebiT dRes ar arsebobs erTi centraluri revoluciuri mTavroba, cnobili mTeli revoluciuri ruse-Tis mier. am garemoebam aiZula yvela ganapira qveynebi da maT Soris amierkavkasi-ac Tavisi Sinauri saqmeebi Tavisive Zal-RoniT moagvaron da Sesaferi dawesebu-lebani Seqmnan.

4. yriloba mxars uWers amierkavkasiis axlad Semdgar mmarTvelobis droebiT organos `amierkavkasiis komisariats~.

5. adgilobrivi mimdinare kiTxvebis saTanado gadawyveta da cxovrebaSi gata-reba aucileblad xdis amierkavkasiis warmomadgenelTa krebis mowvevas im depu-tatebisagan, romelSic axlad irCevian ruseTis damfuZnebel krebisaTvis. ricxvi deputatebisa unda iqmnas gamravlebuli Tanaxmad proporciulad miRebuli xmebi-sa sxvadasxva partiebis mier.

6. yriloba saWirod scnobs amierkavkasiis seimSi Sesdges qarTvel deputate-bisagan qarTuli erovnuli sabWo nacionalur kiTxvaTa da saWiroebaTa gasarkve-vad, gasaZRolad da cxovrebaSi gasatareblad.

7. yvela am adgilobriv ZalTa Tavis moyra ara kmara yvela mimdinare saWiro-ebaTa dasakmayofileblad. gansakuTrebiT saWiroebani kavkasiis frontis Senaxvi-sa, kiTxva omisa da zavisa, sasursaTo, finansebisa da sx. Cveni ZiriTadi interese-

Page 7: (dokumentebi da masalebi) - SANGU · wina oratorebi gaakritikon da maSin dausrulebeli kamaTi unda gaimarTos. 1 punqti (orientaciisa) unda moixsnas, rogorc ara gamomdinare moxsenebidan

bi moiTxoven dauyovnebliv aRdgenil iqmnas ruseTis revoliuciuri mTavroba da mowveuli damfuZnebeli kreba.

8. ruseTis damfuZnebel krebas Cven movTxovT iseTi nacionaluri normebis Seqmnas qarTveli erisaTvis, romelic mas miscems saSvalebas Tavisufal kultu-ruli ganviTarebisas. aseT normad migvaCnia saqarTvelos teritoriis sruli TviTmmarTveloba sakuTari sakanonmdeblo krebiT adgilobriv kiTxvebze. teri-toriis sazRvrebi gaimijnebian dainteresebul mosazRvre ÿerebis TanxmobiT. sa-qarTveloSi momwyvdeuli nacionaluri umciresobani miiReben srul uflebriv garantias kulturuli ganviTarebisas. yriloba saWiroT aRiarebs am mTavar kiT-xvaSi moxdes SeTanxmeba amierkavkasiis erTa Soris saerTo nacionaluri polat-formiT damfuZnebel krebis winaSe warsadgomad.

9. Tu ruseTis samoqalaqo omi gagrZeleba da damfuZnebeli krebis mowveva ax-lo momavalSi ver moxerxda unda iqmnas mowveuli adgilobrivi damfuZnebeli krebebi, romelic urTierTis TanxmobiT daamyareben Sesafer demokratiul da na-cionalur weswyobilebas, rogorc TviToeul erovnul teritoriul erTeulSi, ise mTel amierkavkasiaSi.

10. saqarTvelos damfuZnebel krebaze zrunva da misi mowveva evaleba erov-nul sabWos~.

am proeqtis wakiTxvis Semdeg sityva eZleva g. gvazavas. igi acxadebs: zogier-Ti muxli proeqtisa mexamuSeba. umjobesia pirveli da meore muxli gakvriT iyos gamoTqmuli. amis garda amierkavkasiis seimSi seqciis gamoyofa ver aris saxeiro erisa da TviT social-demokratiisaTvisac. amierkavkasiis saarCevno olqSi areu-lia jarebi, ucxo mosaxleoba qarTvel erSi. Tu yuradRebas mivaqcevT absenteiz-msac maSin seimis qarTuli seqcia ver iqneba namdvili warmomadgenloba qarTveli erisa. meore kidev, seimSi Cvens seqcias saTanado mniSvneloba ar eqneba. aucile-belia saqarTvelos damfuZnebeli kreba, romlis mowvevamdi yrilobis mier arCeu-li sabWo unda moqmedebdes.

gr. rcxilaZe winadadebas iZleva SevudgeT proeqtis muxlebriv ganxilvas. amas mxars uWeren vas. wereTeli, k. gvarjalaZe, winaaRmdegia gr. veSapeli. gadis rcxilaZis winadadeba.

momxsenebeli kiTxulobs pirvel muxls da ganmartavs, Tu rad aris ase cxa-daT gatarebuli rusuli orientacia. igi ambobs: dRes obieqturi pirobebi, garda principialuri mosazrebisa, iseTia, rom Cven cxadaT unda vaRiaroT rusuli ori-entacia. umTavresad yuradsaRebia aq is garemoeba, rom Cvens frontze sdgas amde-ni jari, romelic Tu Cven sxva gzas davadeqiT, ukeTes SemTxvevaSi xels aiRebs frontis dacvaze.

g. lasxiSvili eTanxmeba Jordanias mosazrebas, magram zedmetaT miaCnia xaz-gasma am mdgomareobisa, miT ufro, rom ruseTTan kavSiri gamoTqmulia meore mux-lSi.

momxsenebeli kiTxulobs meore muxls. veSapeli: rezoliuciebSi vilaparakoT iseT rameebze, rac yvelas gvaerTebs,

frontisaTvis Cvens rezoliucias imdeni mniSvneloba ara aqvs. wminda rusuli orientacia SegvzRudavs, radganac Cvenis yrilobis rezolucia marto Sin da frontze ar gaitaneba; amas gareSenic gaigeben da Tu Cven iZulebuli SeviqeniT orientacia SevcvaloT momavalSi, maSin aseTi rezoliucia gvavnebs.

i. baqraZe moiTxovs iseTi rezoliuciebi gamovitanoT, rac faqtiurad gatar-deba Cvens cxovrebaSi, sxvas Tavi davaneboT.

gr. rcxilaZe: avtoris redaqciiT pirveli muxli miuRebelia: fronti ifiq-rebs amaT gamarjveba undaTo. es rozoliucia iwereba ara frontisaTvis da saga-reo saxelmwifoebisaTvis aramed qarTveli xalxisaTvis. jer Cveni saWiroebani unda vaRiaroT da mere vTqvaT visi daxmarebiT gavanaRdebT mas.

koniaSvili iZleva winadadebas amoiSalos pirveli muxli da Seswordes meo-re.

Jordania: pirveli muxli politikaa, meore empirizmi.

Page 8: (dokumentebi da masalebi) - SANGU · wina oratorebi gaakritikon da maSin dausrulebeli kamaTi unda gaimarTos. 1 punqti (orientaciisa) unda moixsnas, rogorc ara gamomdinare moxsenebidan

i. gobeCia: pirveli muxlis winaaRmdegi ara var, Tu daemateba: `revoliuciur ruseTTan~.

bolos SeTanxmebiT pirveli muxli uaryofilia da meore xdeba pirvel mux-lad. meore muxli ukamaTod miRebulia.

mesame muxlis Sesaxeb gr. veSapeli acxadebs, rom Cven partias (n. d.) unda qondes adgili amierkavkasiis komisariatSi, vinaidan Cven sapatio adgili gviWi-ravs realur cxovrebaSi.

rcxilaZe winadadebas iZleva mxari davuWiroT amierkavkasiis komisariats im-denaT, ramdenaTac igi ganaxorcielebs revoliucionuri centrebis dadgenile-bebs.

s. mdivani: komisariats mxari davuWiroT, Tu igi adgilobriv erTa politiku-rad Camoyalibebas xels Seuwyobs.

Jordania: am muxlSi principialuri mxarea gamoTqmuli. bolos es muxlic miRebulia. gr. rcxilaZe acxadebs: socialist-federalistTa fraqciam ganixila proeqti

da Semdegi Sesworebani Seitana (kiTxulobs proeqts Secvlili saxiT). amas gar-da fraqciam daadgina: gamovides xmis micemis dros sakuTaris gancxadebiT.

gvazava: saWiroa SeTanxmeba, amitom Cven mxolod iseTi rezoliucia unda mi-viRoT, rac gamomdinareobs Jordanias moxsenebidan, romelic Cven moviwoneT. Tu deklaraciebi wavikiTxeT, Cven avireviT, radganac Semdegma oratorebma SeiZleba wina oratorebi gaakritikon da maSin dausrulebeli kamaTi unda gaimarTos. 1 punqti (orientaciisa) unda moixsnas, rogorc ara gamomdinare moxsenebidan. 2 da 3, rogorc gamomdinare moxsenebebidan da momentisa da ZalTa ganwyobilebis Se-saferisi, unda darCes.

gr. urataZe: taqtika gvavalebs orientacia ruseTisa vaRiaroT dRes. es sru-lebiTac ar SegviSlis xels xval Secvlil pirobebis gamo sxva davadginoT.

juReli: daTmoba ar SegviZlia. an motivebic miiReT, an motivebic uaryaviT da praqtikuli rezoliuciebic... avirCioT mxolod sabWo da amiT gavaTaoT. pir-veli muxli Cven ar gvavalebs samudamoT ruseTis orientacias SevrCeT. 1 muxli gamomdinarea moxsenebidan. Tu gvinda saqme gavakeToT da davaSoSminoT adgilob-rivi rusuli elementebi da petrogradic (sadac kavkasiis gamoyofaze laparako-ben), taqtikuri mosazrebiT darCes motivaciac.

p. sayvareliZe: vinc dakvirvebiT waikiTxavs proeqts, is sworeT gaigebs kidec. orientaciaze iyo laparaki moxsenebaSi da Cvenc unda aRvniSnoT es rezoliuci-ebSi. deklaraciam SeiZleba dausrulebeli kamaTi gamoiwvios. unda Seiqmnas erTi erovnuli fronti. orientacia darCes. amas moiTxovs politikuri sibrZne. dekla-raciebi ar iqnes, e. i. darCes proeqti ise, rogorc aris. moxsenebam Cven Segvaer-Ta. xalxma moiwona. Cven unda davadasturoT es.

ir. amirejibi: saWiroa zurgs ukan movixedoT. saqarTvelos mTeli aRmosavle-Ti bralsa sdebs karebis gaRebaSi. unda vizrunoT, rom zaralma ar gadaaWarbos sargeblobas.

al. wereTeli: Cveni fraqcia Zlier afasebs SeTanxmebas. Tu Cven ar gamovediT sakuTari azriT imitom, rom disonansi ar gvindoda Segvetana. praqtikuli muxle-bi yvelas gvaerTebs, motivacia ki vera. 1 muxlis winaaRmdeg ar SeiZleba raime gvqondes. mesame muxli arsebiTad winaaRmdegia erTi fraqciis msofl mxedvelo-bisa. es muxli xalxze cud STabeWdilebas moaxdens da Tu ruseTSi moispo anar-qia, maSin am muxliT Cvenve vspobT saSvalebas Cvens saWiroebaze vilaparakoT... Tu motivacia darCa, maSin aucilebelia deklaracia, Tu ara da maSin deklaraci-asac ar wavikiTxavT.

maisuraZe moiTxovs darCes motivacia da aRiarebul iqmnas ruseTis orienta-cia.

gvazava: aq raRac gaugebrobaa. uwin dasavleTTan kavSiri Tu ruseTis saSva-lebiT gvqonda, dRes SegviZlian pirdapir, uSvalo damokidebuleba viqonioT da-sav. evropasTan. amitom mxolod rusuli orientacia taqtikurad miuRebelia. ra aris ruseTi am momentSi? ra STabeWdilebas moaxdens es filiandiaze, ukrainaze,

Page 9: (dokumentebi da masalebi) - SANGU · wina oratorebi gaakritikon da maSin dausrulebeli kamaTi unda gaimarTos. 1 punqti (orientaciisa) unda moixsnas, rogorc ara gamomdinare moxsenebidan

yubanze, mTiulebsa, aderbaiJanze da sxvaze. Cven gvinda kavSiri ruseTis demokra-tiasTan, magram ruseTis orientacia sxvagvarad iqneba gagebuli. ar iqneba es sxva erebisaTvis brZolis gamocxadeba?

amierkavkasiaSi, garda ruseTisa, exlebian germaniis, safrangeTis, osmaleTis da sxvaTa interesebi. sjobs gaCumeba. sakmarisia me-2 muxli. motivaciis sul mox-snaSi ar veTanxmebi socialist-federalistebs. motivacia saWiroa SeTanxmebisaT-vis.

n. Jordania: me da Cems partiul amxanagebsa ara gvaqvs survili vinmes movax-vioT Cveni azri. es motivacia marto Cveni araa _ yvelasia. dilema isaa, rom or fronts Sua varT: ruseTisa da kavkasiis. marto amierkavkasiis komisariatis daar-sebam ra gamoiwvia frontze? _ isa, rom jarebma es faqti gamoyofad miiRes da ganacxades: Tu asea Cven raRas vakeTebT aq? Tqven daicaviT Tqveni frontio. saWi-ro Seiqmna depeSebiTa da SikrikebiT gafantva am burusisa.

qarumiZe: deklaraciebi, rom uarvyaviT kargi iyo, magram pirveli muxli nam-dvili kvintesenciaa deklaraciis. uwin ruseTi Zlieri iyo, dRes igi usasoa. dRes ruseTSi ara Tu ar aris, arc moCans iseTi Zalebi, romlebmac moagvaron raime. ruseTis saRi elementebi sxvagan, evropaSi eZeben xsnas. Tu ruseTis orien-tacia gvargebs frontTan, gvazaralebs am orientaciis mowinaaRmdege xalxebTan. Tu aq osmaleTi Semovida, xom javrs amoiyris Cvenze amis gulisaTvis.

kamaTi dasrulebulad gamocxadda da SeTanxmebiT miRebul iqna 1 muxli: `qarTveli eri, Resac rogorc mTels gasul saukunis ganmavlobaSi, dgas ruse-Tis orientaciaze~. amasTan gadawyda 1 da 2 muxli SeerTdes. es daevala saredaq-cio komisias, romelSic Sedian: Jordania, rcxilaZe, veSapeli da iv. gobeCia.

merve muxlSi socialist-federalistTa fraqciam moiTxova iq, sadac naTqva-mia: `aseT normaT migvaCnia saqarTvelos teritoriis sruli TviTmarTvTeloba sakuTari sakanonmdeblo krebiT~, Setaniliyo kidev: `anu avtonomia~. am moTxovnam winaaRmdegoba gamoiwvia social-demokratebis zogierTi warmomadgenlebis mxriT, romelnic TavianT azrs imiT asabuTebdnen, rom SinaarsiT aRiarebulia avtono-mia, xolo es termini metia, radganac Cveni massa amas ver gaigebs saTanadoT da agvimxedrdebao. aseT azrs icaven juReli, maisuraZe, gr. urataZe da sx. n. Jorda-nia momxrea Setanil iqnas `anu avtonomia~-c. igi acxadebs: Cven SeiZleba federa-ciac SevkraT. avtonomiis aRiareba ki dRes momwifebulia da vaRiarebT kidec am muxliT. Cemi azriT, `anu avtonomiac~ rom CavrToT, ara uSavs, radganac namdvi-lad dRes ukve vaRiarebT avtonomias.

avtonomiis Setanas icaven socialist-revoliucionerebic. winaaRmdegi arian am Sesworebis nacional-demokratebi da radikal-demokratebi. radganac nawili social-demokratebis daJinebiT winaaRmdegia am Sesworebis da maT mxari dauWi-res dasaxelebulma jgufebma. es Sesworeba moixsna.

merve muxlis bolos amoiSala socialist-federalistTa winadadebiT: `saer-To nacionaluri platformiT damfuZnebeli krebis winaSe warsadgomaT~.

Semdeg aRiZra sakiTxi samahmadiano saqarTvelos Sesaxeb da erTxmad aRiares, rom samahmadiano saqarTvelos TviTmmarTvelobis aRiareba Setanil iqnas rezo-liuciebSi.

seqciis Tavmjdomare iv. gobeCia mdivani akaki faRava saqarTvelos centraluri saxelmwifo saistorio arqivi, fondi 1836, aRwera 1, saqme

29, furclebi 21-24. manqanaze nabeWdi. dedani. ivane gobeCiasa da akaki faRavas xelrTva.

Page 10: (dokumentebi da masalebi) - SANGU · wina oratorebi gaakritikon da maSin dausrulebeli kamaTi unda gaimarTos. 1 punqti (orientaciisa) unda moixsnas, rogorc ara gamomdinare moxsenebidan

#3. saoqmo Canaweri saqarTvelos erovnuli sabWos aRmasrulebeli komitetis wevrebisa da antantis (inglisis, safrangeTis, amierikis SeerTebuli Statebis,

italiis) diplomatebis Sexvedris Sesaxeb. 1917 wlis 8 dekemberi

saqarTvelos erovnuli sabWo aRmasrulebeli komiteti

sxdomis Jurnali #9

8 dekemberi 1917 w.

daeswrnen: n. Jordania, Cxenkeli, mesxi, gobeCia, veSapeli, ramiSvili, lomTa-

TiZe, sayvareliZe, s.jiblaZe, qarcivaZe, gvazava, rcxilaZe, farniaSvili, lasxiS-vili, gegeWkori.

mowveulni: elCebi amerikisa, inglisis, safrangeTisa, italiisa, gener. Sori. Tavmjdomareobda. n. Jordania

mdivnobda d. naxucriSvili gansaxilveli sagani: n. Jordania miesalmeba elCebs. maTac upasuxes misalme-

baze. Semdeg daiwyo azrTa gacvla-gamocvla, romlis drosac gamoirkva Tu ra azrisani arian Tanamedrove politikur da strategiul mdgomareobis Sesaxeb ro-gorc qarTveloba, agreTve ucxo saxelmwifoTa elCebi. ucxoel elCebis azri aseTi iyo: qarTvelebi jarebis Sedgenas agvianeben, unda daaSuron; disciplina jarSi srulebiT dacemulia, unda aRdgenil iqnas, maSin Cvenc TqvenTan viqnebiT; jarSi Semdgari komitetebi ki unda moispos, radgan saqmes vneben; Cven daxmareba SegviZlian gagiwioT fuliT, xalxiT da masaliT, iaraRis mowodeba ki ar SegviZ-lian; exlandeli omis fronti unda daicvaT qarTvelebma da somxebma im xazzed, sadac exla Txrilebia jarisa; mTavarsardali Tqveni (kavkasiis) da Cveni (mokav-SireTa) jarebisa erTi unda iyos da imazed iqneba damokidebuli jarebis ganawi-leba frontze, poziciebis nacionalurad ganawileba SeuZlebelia; Cven vicnobT erTs mTlians ruseTs da mis droebiTs mTavrobas, calke erebs ki _ rogorc ru-seTis nawilebs, miT umetes, rom arc qarTvelebs da arc somxebs ara hyavT Tavi-anTi sakuTari mTavrobani, Cven amierkavkasiis komisariati vicaniT mTavrobaT da urTierTobac gvaqvs masTan; amierkavkasia unda SeuTanxmdes samxreT-dasavleTis kavSirs, sadac Sevlen ukraina da cimbiric, mere ruseTi aRsdgeba rogorc fede-ratiuli erTeuli.

rumineTis frontidan modian ucxoeli aficrebi, romelnic gamodgebian in-struqtorebad qarTul jarSi da SegiZliaT isargebloT. rac Seexeba mobiliza-cias unda moxdes igi nawil-nawil raionebad: jer qarTvelebisa da somxebisa da Semdeg TaTrebisa, am ukanasknelTa gvian moxdes, maTi gawyoba da gamarTvac Seg-viandeba diplomatiurad, manamdis ki qarTuli da somxuri jarebi poziciazed un-da wavidnen.

Cvenebis moxseneba aseTia mokled: Cven jari gveyoleba male sakmao, magram ia-raRi ara gvaqvs sakmao, iaraRi Tqven mogveciT, Cven davicavT Cvens teritorias; Cven rom osmalos win daudgeT ganmartoebuli xom ar davrCebiT, an mokavSireni ra gvaris daxmarebas gagviweven? Cveni aficrebi Sesaferisni arian TavianTi mova-leoba-mdgomareobisa; mobilizacias Cven ver movaxdenT, SemoviRebT saxalxo mi-licias, romlisaTvisac mainc iaraRi gvWiria; scnoben saqarTvelos, rogorc po-litikurs erTeuls, Tu ara?

Semdeg molaparakebisa, sja-baasi amave saganzed komitetma gadasdo Semdeg, amisTvis daniSnul sagangebo sxdomaze.

Page 11: (dokumentebi da masalebi) - SANGU · wina oratorebi gaakritikon da maSin dausrulebeli kamaTi unda gaimarTos. 1 punqti (orientaciisa) unda moixsnas, rogorc ara gamomdinare moxsenebidan

Tavmjdomare n. Jordania

gamge p. sayvareliZe

mdivani d. naxucriSvili saqarTvelos centraluri saxelmwifo saistorio arqivi, fondi 1836, aRwera 1, saqme

2, furclebi 14-15. manqanaze nabeWdi .dedani. saqarTvelos erovnuli sabWos aRmasru-

lebeli komitetis sxdomaTa JurnalSi.

Page 12: (dokumentebi da masalebi) - SANGU · wina oratorebi gaakritikon da maSin dausrulebeli kamaTi unda gaimarTos. 1 punqti (orientaciisa) unda moixsnas, rogorc ara gamomdinare moxsenebidan

#4. saqarTvelos erovnuli sabWos meore kreba qarTul jarSi Seqmnili mdgomareobis Sesaxeb.

1917 wlis 10 dekemberi

saqarTvelos erovnuli sabWo me-2 kreba

10 dekemberi 1917 w. q. tfilisi

Tavmjdomareobs: aRmasrulebeli komitetis Tavmjdomare noe Jordania. prezidiumSi arian: akaki Cxenkeli, kote mesxi, giorgi lasxiSvili, grigol

veSapeli, pavle sayvareliZe. mdivani: daviT naxucriSvili ... Tavmjdomarem sTxova gareSe damswreT da presis wamromadgenelT darbazi

daetovebinaT, radgan samxedro seqciis warmomadgenels unda moexsenebina krebi-saTvis Tavisi muSaobis Sesaxeb.

radganac samxedro seqciis gamge n. ramiSvili krebazed ar iyo, amitom mox-seneba krebas warudgina seqciis wevrma d. vaCnaZem.

rodesac samxedro seqciam Caibara qarTul jaris saqme, naxa, rom Sedgenili iyo ori polki, mesame da mexuTe ki sdgeboda, isic Zalian mZimed. amis garda, zo-gierTi zomebic SeimuSava jarisaTvis: magaliTad, wesierebis aRdgena jarSi, kulturul-gamanaTlebeli muSaobis dawyeba da saxalxo miliciis proeqtis Semu-Saveba, romelic mudmivi safuZveli iqneba saqarTvelos momavali jarisa. jaris nawilebis Sevseba ferxdeba, radagan frontidan Cveni jari mZimed modis, ar ici-an Cveni qveynis viTareba, amitom mowodeba igzavneba jarebSi, rom gamoeSurnen sa-qarTvelosaken. magram rogorc Cans, bevri damabrkolebeli mizezi eRobebaT qar-Tvel jariskacebs wamosasvlelad. CvenTvis demobilizacia ar aris sasurveli. am kiTxvis mogvareba davalebuli aqvs Stabis nawils. unda vecadoT, rom Cveni ja-ris gadmosvlas dasavleT frontidan mieces wesieri xasiaTi...

... am cnobebs ios. gedevaniSvilma daumata kidev, rom korpusis Sedgena fer-xdeba imiT, rom xalxi nela modis nawilebis Sesavsebad. mTavrobac, ufrosebic gvisruleben yovelive moTxovnilebas, magram qveviT erTeulebSi ar asruleben gankargulebebs, metadre dabali oficrebi, qarTveli jariskacebi teroris qveS hyavT, radgan nawilebis daSla aficrebis uadgilod darCenas moaswavebs da maTi interesi ewinaaRmdegeba jaris nacionalizacias. iaraRi miRebuli gvaqvs. mTavar-sardalma gasca brZaneba qarTvel jariskacebis saqarTveloSi gadmoyvanis Sesa-xeb. sparseTidan cxenosanTa polki male unda Camovides da daiWers avlabarSi niJegorodis polkis yazarmebs. zemgoris qoneba unda gadmoeces erovnul erTeu-lebs, magram Cven ara gvaqvs avtomobilebi da velosipedebi. SegviZlian miviRoT ZaliT, magram arasasurvels Sedegs moitans. quTaisis rusis jaris qoneba Cvens jars unda gadmoeces, magram saldaTebi qonebas ar iZlevian, Cvenia da Tan unda waviRoT. dasrulebulia cxenosanTa batarea. zarbaznebi sul miRebuli gvaqvs...

Semdeg daiwyo SekiTxvebis micema da mcire kamaTi moxsenebulis gamo, ris Sem-deg gamoirkva zogierTi aranormaluri movlena qarTuls jarSi, romlis Tavidan acilebas scdilobs qarTvel jaris mTavroba...

Tavmjdomare n. Jordania

mdivani d. naxucriSvili

saqarTvelos centraluri saxelmwifo saistorio arqivi, fondi 1836, aRwera 1, saqme 9,

furclebi 19-22. manqanaze nabeWdi saqarTvelos erovnuli sabWos krebebis JurnalSi. de-

dani.

Page 13: (dokumentebi da masalebi) - SANGU · wina oratorebi gaakritikon da maSin dausrulebeli kamaTi unda gaimarTos. 1 punqti (orientaciisa) unda moixsnas, rogorc ara gamomdinare moxsenebidan
Page 14: (dokumentebi da masalebi) - SANGU · wina oratorebi gaakritikon da maSin dausrulebeli kamaTi unda gaimarTos. 1 punqti (orientaciisa) unda moixsnas, rogorc ara gamomdinare moxsenebidan

#5. saqarTvelos erovnuli sabWos aRmasrulebeli komiteti qarTuli jaris osmaleTis winaaRmdeg sabrZolvelad gagzavnis Sesaxeb.

1917 wlis 21 dekemberi

saqarTvelos erovnuli sabWo aRmasrulebeli komiteti

sxdomis Jurnali 21 dekemberi 1917 w.

daeswrnen: a. Cxenkeli, al. lomTaTiZe, gr. rcxilaZe, k. mesxi, vl. gobeCia, g. gvazava, n. ramiSvili, g. lasxiSvili, S. mesxiSvili, gr. veSapeli, ev. gegeWkori, n. Jordania, n. qarcivaZe, is. ramiSvili.

Tavmjdormareobda a. i. Cxenkeli, mdivani d. naxucriSvili gansaxilveli sagani: b. n. Jordanias winadadebiT komitetma msjeloba ga-

marTa omis da zavis Sesaxeb. omis mdgomareobis Sesaxeb moaxsenes Stabis uf-rosma gedevaniSvilma da Semdeg samxedro seqciis gamgem ramiSvilma, romelTac daxates arasasurveli mdgomareoba jer frontisa, misi jarisa, sursaTis miwo-debisa da Semdeg qarTul polkebisa, sadac xalxi Zalian naklebad modis Casa-werad. daskvna aseTi iyo: an zavi unda moxdes Zalian male, an davicvaT mxolod Cveni maxlobeli Semoklebuli fronti. am sakiTxze msjelobam gastana karga xans da miiRo ficxi xasiaTi. gamoirkva, rom saWiroa am mokle xanSi Sekrul iq-mnes mopirdapiresTan sabolovo zavi, radganac yovlad SeuZlebeli xdeba mra-val mosazrebaTa gamo omis warmoeba.

ganaCeni: vinaidan Cveni jari momzadebuli ar aris saomrad da arc gvsurs visme veomoT, amitom Cveni jari ar gaigzavnos Zveli poziciebis dasacavad.

Tavmjdomare a. Cxenkeli saqmeTa mmarTveli p. sayvareliZe mdivani d. naxucriSvili saqarTvelos centraluri saxelmwifo saistorio arqivi, fondi 1836, aRwera 1, saqme

2, furceli 24-25. manqanaze nabeWdi saqarTvelos erovnuli sabWos aRmasrulebeli komi-

tetis sxdomis JurnalSi. dedani.

Page 15: (dokumentebi da masalebi) - SANGU · wina oratorebi gaakritikon da maSin dausrulebeli kamaTi unda gaimarTos. 1 punqti (orientaciisa) unda moixsnas, rogorc ara gamomdinare moxsenebidan

#6. saqarTvelos erovnuli sabWos aRmasrulebeli komitetis dadgenileba sa-qarTvelos saxelmwifToebrivi damoukideblobis aRdgenisaTvis brZolaSi ger-manofiluri sagareopolitikuri kursis aRiarebisa da konkretuli samoqmedo

programis gansazRvris Sesaxeb. 1918 wlis 14 maisi

saqarTvelos erovnuli sabWo

aRmasrulebeli komiteti sxdomis Jurnali

#58, 14 maiss 1918 w. daeswrnen wevrni: g. lasxiSvili, g. gvazava, v. gobeCia, g. veSapeli, n. xomeri-

ki, p. sayvareliZe, g. rcxilaZe, s. jiblaZe; stumrebi: S. mesxiSvili, g. qiqoZe, b. papava.

Tavmjdomareobda g. lasxiSvili

mdivnobda d. naxucriSvili gansaxilveli sagani: b. gvazavam moaxsena komitets germaniis samxedro uw-

yebis warmomadgenel b. kaizerTan da adgilobriv mosaxle germanelTa erovnul sabWos warmomadgenlebTan kerZo saubris Sesaxeb. am saubris dros SemuSavebul iqna oTxi muxli pirobebisa, romelic mosaubreTa azriT sasurvelia aRmasru-lebelma komitetma gaugzavnos sazao delegaciis Tavmjdomares b. a. Cxenkels cnobad da saxelmZRvanelod. es aris:

1. ecnobos germaniis sazao delegaciis Tavmjdomares general losovs, rom saqarTvelos erovnul sabWos survili da Txovna, yovelnairad xeli Seuwyos germaniam saqarTvelos saerTaSoriso da politikur-saxelmwifoebriv sakiTxebs, rac SeiZleba umtkivneulod gadawyvetas.

2. eTxovos general losovs miiRos saTanado RonisZieba, rom germaniis jarma ganagrZos svla Crdilo-kavkasiaSi, raTa imdenad dauaxlovdes saqarTve-los sazRvrebs, rom SesaZlebeli iyos masTan kontaqtis daWera da saqarTvelo uzrunvelyofili iqnas garedan mosalodneli raime safrTxisagan.

3. eTxovos general losovs, xeli Seuwyos germaniaSi myof qarTvel sam-xedro tyveebs, rac SeiZleba male samSobloSi samxedro wesiT darazmulad dabrunebas.

4. eTxovos general losovs, vidre es saqme moxerxdebodes, dastovos sa-qarTveloSi myofi germaneli tyveebi da miandos germaniis oficerT maTi sam-xedro organizacia, raTa saqarTvelos mTavrobas SeeZlos saWiro SemTxvevaSi gamoiyenos es jari Sinaur wesrigis dasacavad da anarqiasTan sabrZolvelad.

Tavmjdomare g. lasxiSvili

saqmeTa mmarTveli p. sayvareliZe

mdivani d. naxucriSvili saqarTvelos centraluri saxelmwifo saistorio arqivi, fondi 1836, aRwera 1, saq-

me 2, furceli 67. manqanaze nabeWdi saqarTvelos erovnuli sabWos aRmasrulebeli komi-

tetis sxdomis JurnalSi. dedani.

Page 16: (dokumentebi da masalebi) - SANGU · wina oratorebi gaakritikon da maSin dausrulebeli kamaTi unda gaimarTos. 1 punqti (orientaciisa) unda moixsnas, rogorc ara gamomdinare moxsenebidan

#7. saqarTvelos erovnuli sabWos aRmasrulebeli komitetis dadgenileba sa-qarTvelos saxelmwifoebrivi damoukideblobis gamocxadebasTan dakavSirebuli

RonisZiebebis Sesaxeb. 1918 wlis 16 maisi

saqarTvelos erovnuli sabWo

aRmasrulebeli komiteti sxdomis Jurnali

#59, 16 maiss 1918 w. sxdoma daiwyo saRamos 7 saaTze

daeswrnen: n. Jordania, g. lasxiSvili, n. xomeriki, g. gvazava, g. veSapeli, ha-

idar beg abaSiZe, p. sayvareliZe, v. gobeCia, k. mesxi; stumrebi: ias. lorTqifaniZe, S. mesxiSvili.

Tavmjdomareobda n. Jordania

mdivnobda d. naxucriSvili gansaxilveli sagani: winadadeba p. sayvareliZisa, rom miendos aRmasrule-

bel komitets an calke komisias saqarTvelos damoukideblobis gamocxadebi-saTvis moamzados yovelnairi niadagi.

azrTa gaziarebis Semdeg miRebul iqna is winadadeba, rom prezidiumis wev-rebs n. Jordanias, g. lasxiSvils da g. veSapels daevaloT daasaxelon sami wev-ri damoukideblobis mosamzadebel komisiisa, romelTac TaTbiris Semdeg daasa-xeles Semdegi pirni: n. ramiSvili, d. vaCnaZe da S. mesxiSvili.

ganaCeni: arCeul iqnas komisia sami kacisagan, romelsac daevalos: 1. mTav-robasTan molaparakeba da SeTanxmeba ltolvilTa saqarTveloSi denis SesaCe-rebel zomebis misaRebad; SeiaraRebul ltolvilebs iaraRi aeyaroT; 2. qarTul jarTan da samxedro seqciasTan kontaqti iqonios da 3. somexTa erovnul sabWos acnobos, Tu ramdenad rTuldeba saqme ltolvilTa saqarTveloSi gadmoxvewiT da ra zomebis miRebas fiqrobs igi sirTulis Tavidan asacileblad.

am komisiis wevrebad arCeul iqnen: vl. gobeCia, Salva mesxiSvili, da gr. veSapeli, romelTac evalebaT zemomoyvanili dadgenilebis Sesruleba.

Tavmjdomare n. Jordania

saqmeTa mmarTveli p. sayvareliZe

mdivani d. naxucriSvili saqarTvelos centraluri saxelmwifo saistorio arqivi, fondi 1836, aRwera 1, saq-

me 2, furclebi 68-69. manqanaze nabeWdi saqarTvelos erovnuli sabWos aRmasrulebeli

komitetis sxdomis JurnalSi. dedani.

Page 17: (dokumentebi da masalebi) - SANGU · wina oratorebi gaakritikon da maSin dausrulebeli kamaTi unda gaimarTos. 1 punqti (orientaciisa) unda moixsnas, rogorc ara gamomdinare moxsenebidan

#8. saqarTvelos erovnuli sabWos aRmasrulebeli komitetis dadgenileba sa-qarTvelos damoukideblobis gamocxadebis mosamzadeblad Seqmnili samTa komi-

siis Sesaxeb. 1918 wlis 17 maisi

saqarTvelos erovnuli sabWo

aRmasrulebeli komitetis prezidiumis sxdomis Jurnali

#61, 17 maiss 1918 w. daeswrnen: g. veSapeli, k. mesxi, p. sayvareliZe, g. gvazava; stumrebi: d. vaCna-

Ze, S. mesxiSvili, gen. gabaSvili, polk. kargareTeli, podp. zaqariaZe. gansaxilveli sagani: moxseneba saqarTvelos damoukideblobis gamocxade-

bis samTa komisiis moqmedebis Sesaxeb. amave komisiam warmoadgina gadasawyvetad kiTxvebi: 1. q.Tbilisis dacva vis

Cahbardes; 2. saqarTvelos damoukideblobis gamocxvadebis xelmZRvaneli orga-no.

ganaCeni: 1. unda gamocxaddes samxedro (an saalyo) wesebi q. TbilisSi. 2. Tbilisis komendantad da garnizonis ufrosad dainiSnos generali axme-

teli, mis TanaSemwed polk. naqereliZe, romelTac unda imuSavon qarTul kor-pusis ufrosis gen. gabaSvilis xelmZRvanelobiT.

xelmZRvanel organod iTvleba igive komisia da moqmedebs aRmasrulebel komitetis prezidiumis xelmZRvanelobiT.

Tavmjdomare

saqmeTa mmarTveli p. sayvareliZe

mdivani d. naxucriSvili saqarTvelos centraluri saxelmwifo saistorio arqivi, fondi 1836, aRwera 1, saq-

me 2, furceli 71. manqanaze nabeWdi saqarTvelos erovnuli sabWos aRmasrulebeli komi-

tetis sxdomis JurnalSi. dedani.

Page 18: (dokumentebi da masalebi) - SANGU · wina oratorebi gaakritikon da maSin dausrulebeli kamaTi unda gaimarTos. 1 punqti (orientaciisa) unda moixsnas, rogorc ara gamomdinare moxsenebidan

#9. saqarTvelos erovnuli sabWos aRmasrulebeli komitetis mier SemuSavebu-li dRis wesrigi da dadgenilebis proeqti erovnuli sabWos 1918 wlis 26 mai-

sis sxdomisaTvis. 1918 wlis 24-25 maisi

[1918 wlis 24-25 maisi]

sabWom ra dadgenilebani miiRos

26 maisis sxdomaze

1. saqarTvelos damoukideblobis aqti 2. kanonebis Sesaxeb: droebiT ZalaSi darCes Zveli kanonebi da seimis dadgenilebani 3. finansebi: a) droebiT darCes Zveli wesi fulis beWdvisa, sanam SemuSavdeba Cveni finan-

suri sistema. b) finansTa ministri iqneba qarTveli. eqspediciac mis gankargulebaSi iqne-

ba. is gaanawilebs fulis niSnebs provinciaSi da mezoblebisaTvis, nacionalur sabWoebTan SeTanxmebiT; eqspediciaSi TaTrebsa da somxebs eyolebaT TiTo war-momadgeneli.

4. rkinis gza: Cvens xelSi iqneba mTeli sammarTvelo, sadao rac iqneba, gamoirkveva SeTan-

xmebiT. 5. erovnuli sabWo: a) aRmasrulebeli komiteti uqmdeba. b) sabWo irCevs Tavis axal prezidiums meore krebaze. g) dadasturebul iqnes wevrTa da kandidatTa sia, sabWos reorganizaciis

sakiTxi miendos gansaxilvelad samandato komisias, romelsac daevaleba sabWos wevrTa da kandidatTa siis gadasinjva, samandato komisiis arCeva.

6. daarsdes rva saministro; sakontrolo organo calke iqneba. uqmdeba sa-sursaTo da mzrunvelobis saministroebi. SeerTebulia finansTa da vaWroba-mrewvelobis, miwaTmoqmedebisa da Sromis saministroebi.

Semdegi saministroebi iqneba: 1. Sinagan saqmeTa 2. sagareo 3. samxedro 4. finansTa da vaWroba-mrewvelobis 5. ganaTlebis 6. miwaTmoqmedebis da Sromisa 7. iusticiisa 8. gzaTa ministrTa kabinetis Semadgenloba: 1. Tavmjdomare da Sinagan saqmeTa _ noe ramiSvili 2. sagareo _ akaki Cxenkeli 3. samxedro _ grig. giorgaZe 4. finansTa da vaWroba-mrewvelobisa _ giorgi Juruli 5. ganaTlebisa _ giorgi lasxiSvili 6. miwaTmoqmedebisa da Sromisa _ noe xomeriki 7. iusticiisa _ Salva mesxiSvili 8. gzaTa _ iv. lorTqifaniZe

Page 19: (dokumentebi da masalebi) - SANGU · wina oratorebi gaakritikon da maSin dausrulebeli kamaTi unda gaimarTos. 1 punqti (orientaciisa) unda moixsnas, rogorc ara gamomdinare moxsenebidan

saqarTvelos centraluri saxelmwifo saistorio arqivi, fondi 1836, aRwera 1, saqme

12, furclebi 127-128. manqanaze nabeWdi. dedani. #10. saqarTvelos erovnuli sabWos aRmasrulebeli komitetis sxdoma, miZRvni-

li saqarTvelos saxelmwifoebrivi damoukideblobis aRdgenisadmi. 1918 wlis 25 maisi

saqarTvelos erovnuli sabWos aRmasrulebeli komitetis sxdoma

25 maiss, 1918 w.

Ramis 11 saaTze daeswrnen: n. Jordania, g. lasxiSvili, p. sayvareliZe, k. gvarjalaZe, n. xome-

riki, al. lomTaTiZe, s. jiblaZe, S. mesxiSvili, k. mesxi, n. ramiSvili, ias. lor-TqifaniZe, g. veSapeli, g. Juruli, al. asaTiani, i. maWavariani, d. vaCnaZe, g. gva-zava, ir. wereTeli, e. gegeWkori, k. CxeiZe, v. gobeCia.

Tavmjdomare n. Jordania

mdivani d. naxucriSvili n. Jordania acnobs damswreT a. Cxenkelis depeSas da werils, sadac igi

Txoulobs daCqarebul iqnes saqarTvelos damoukideblobis gamocxadeba, rad-gan gviandeba da aucilebeli kia.

Semdeg Tavmjdomare ganmartavs, rom survili iyo amaRam aTs saaTze Sekre-buliyo seimi, romelic gamoacxadebda seims daSlilad da Semdeg sabWo gamoac-xadebda saqarTvelos damoukideblobas, magram seimis zogierTma fraqciebma Sekrebaze uari sTqves, magaliTad musavatma ganacxada, rom maT jer ar ganuxi-lavT sakiTxi da azri ar SeumuSavebiaT, Tu qarTvelebs surT damoukideblobis gamocxadeba, gamoacxadon, Cven xels ar uSliT; somxebma ganacxades, rom Sesa-muSavebeli aqvT TavianTi gancxadeba da Txouloben gadaidos seimis sxdoma xval diliT.

radganac Cven gvindoda maTTan TanxmobiT saqmis gakeTeba, magram radgan ar xerxdeba da ar surT, Cven unda calke vimsjeloT. seimis kreba dRes ar moxde-ba, daniSnulia xval dRis 12 saaTze. seimis Semdeg sabWo sasaxleSive gamoacxa-debs saqarTvelos damoukideblobas.

Semdeg gaimarTa sja baasi imis Sesaxeb, Tu rodis gamocxaddes damoukideb-loba; radgan Zalian saWiroa am aqtis gamocxadeba, ramdenime oratori im azri-sa iyo, rom dResve gamocxadebuliyo aqti saqarTvelos damoukideblobisa.

magram n. Jordaniam ganmarta, rom dRevandeli gamocxadebiT saqme garTul-deba, vinaidan seimi da misi mTavroba arsebobs, ar gauqmebula, maSin ori mTav-roba iqneba, rac SeuZlebelia; SeiZleba zogierTma winaaRmdegoba gagviwion, da-moukidebeli saqarTvelo ar scnon, maTTan Setakeba mogvixdeba; amitom gamocxa-deba gadaideba saxvalioT.

radgan SeTanxmeba ar moxda, am or jgufs Soris, kenWi uyara sakiTxs: `sa-qarTvelos damoukidebloba gamocxaddes dRes Tu xval.~

pirvels momxre aRmouCnda 6 xma meores .... 4 xma gadawyda gamocxadebuliyo dResve; amis gamo n. Jordaniam ganacxada: raki

dResve gamocxaddeba damoukideblobis aqti, igi pasuxismgeblobas ar kisru-lobs mosalodnel Sedegebisas.

Page 20: (dokumentebi da masalebi) - SANGU · wina oratorebi gaakritikon da maSin dausrulebeli kamaTi unda gaimarTos. 1 punqti (orientaciisa) unda moixsnas, rogorc ara gamomdinare moxsenebidan

magram mcire xnis Semdeg gamoirkva, rom damoukideblobis aqti jer SemuSa-vebuli ar aris da ver iqneba wakiTxuli; ramac gamoiwvia Tavis Tavad aqtis ga-mocxadebis gadadeba saxvalioT.

vinaidan saqme mainc saSuria, n. ramiSvilis winadadebiT gadawyda: xval, 26 maiss, diliT 10 saaTze moxdes seimis sxdoma, xolo 12 saaTze sabWosi.

n. Jordaniam Semoitana winadadeba: garkveul iqnes is sakiTxebi, romlebic xvalindel sabWos sxdomaze, damoukideblobis gamocxadebis Semdeg, unda iqnes ganxilul-dadasturebuli:

1. ra kanonebi iqneba saqarTveloSi. damoukidebel saqarTveloSi droebiT imoqmedebs yvela is Zveli kanonebi

da seimis dadgenilebani, romelnic moqmedebdnen dRevandlamdis amierkavkasiaSi. 2. finansebi. a) fulis beWdvis wesi darCes droebiT Zveli, vidre SemuSavdebodes Cveni

sakuTari finansuri sistema. b) Cvens safinanso dawesebulebaSi warmodgenili eyolebaT TaTrebs da som-

xebs, sanam fulis sistema iqneba Zveli. 3. rkinis gza. rkinis gzis sammarTvelo Cvens xelSi iqneba, mxolod rac sadaoa, is gamo-

irkveva SeTanxmebiT mezoblebTan. 4. erovnuli sabWos organizacia. a) aRmasrulebeli komiteti uqmdeba. b) sabWo irCevs Tavis axal prezidiums meore krebaze. g) arCeul iqnas samandato komisia, romelsac daevalos sabWos reorganiza-

ciis sakiTxis ganxilva, wevrTa da kandidatTa siis gadasinjva. 5. mTavrobis reorganizacia. a) daarsdes rva saministro, sakontrolo organo daarsdes calke. b) uqmdeba sasursaTo da mzrunvelobis saministroebi. g) SeerTebulia: finansTa da vaWroba-mrewvelobis, miwaTmoqmedebis da Sro-

mis saministroebi. d) saministroebi iqneba Semdegi: 1. Sinagan saqmeTa 2. sagareo 3. samxedro 4. finansTa da vaWroba-mrewvelobisa 5. ganaTlebis 6. miwaTmoqmedebis da Sromis 7. iusticiis 8. gzaTa e) ministrTa kabinetis Semadgenloba: 1. Tavmjdomare da Sinagan saqmeTa _ noe ramiSvili 2. sagareo _ akaki Cxenkeli 3. samxedro _ grigol giorgaZe 4. finansTa da vaWroba-mrewvelobisa _ giorgi Juruli 5. ganaTlebis _ giorgi lasxiSvili 6. miwaTmoqmedebis da Sromis _ noe xomeriki 7. iusticiis _ Salva mesxiSvili 8. gzaTa _ ivane lorTqifaniZei mcire kamaTis Semdeg yvela es winadadeba miRebul iqna. wakiTxul iqna saqarTvelos damoukideblobis aqtis proeqti, SemuSavebuli

komisiis mier.

Page 21: (dokumentebi da masalebi) - SANGU · wina oratorebi gaakritikon da maSin dausrulebeli kamaTi unda gaimarTos. 1 punqti (orientaciisa) unda moixsnas, rogorc ara gamomdinare moxsenebidan

am proeqtis Sesaxeb gaimarTa kamaTi, romelic dasrulda imiT, rom proeqti Sesworebul iqnes kamaTis dros gamoTqmuli azrebis Tanaxmad. Sesworeba aqtis proeqtisa daevala b. n. Jordanias.

kreba gaTavda 11 1/2 saaTze.

Tavmjdomare n. Jordania

saqmeTa mmarTveli p. sayvareliZe

mdivani d. naxucriSvili saqarTvelos centraluri saxelmwifo saistorio arqivi, fondi 1836, aRwera 1, saqme

49, furclebi 1-4. manqanaze nabeWdi. dedani

Page 22: (dokumentebi da masalebi) - SANGU · wina oratorebi gaakritikon da maSin dausrulebeli kamaTi unda gaimarTos. 1 punqti (orientaciisa) unda moixsnas, rogorc ara gamomdinare moxsenebidan

#11. noe Jordanias sityva erovnuli sabWos sxdomaze saqarTvelos saxelmwifo-ebrivi damoukideblobis aRdgenis dRes.

1918 wlis 26 maisi

moqalaqeno! dRes Tqven aq mowme iyaviT erTi istoriulis, iSviaTis da amave dros tragikuli aqtisa. am darbazSi mokvda erTi saxelmwifo da ai, axla amave darbazSi eyreba safuZveli meore saxelmwifos.

am ori saxelmwifos Soris, romelTaganac erTi mokvda da meore ibadeba, Se-uZlebelia yofiliyo interesTa winaaRmdegoba. da Tu odesme pirveli aRsdgeba mkvdreTiT, darwmunebuli unda viyoT, maT Soris mudam iqneba interesTa Tanxmoba (taSi).

saqarTvelos axali saxelmwifo, romelic dRes arsdeba, ar iqneba mimarTu-li arc erTis eris, arc erTis xalxis, arc erTis saxelmwifos winaaRmdeg.

misi mizania dRevandeli istoriuli qartexilebisagan daifaros Tavisi Tavi da roca amas moaxerxebs, igi daexmareba sxvebsac, vinc Cvens qveyanasTan erTad Cavarda didi gansacdelSi (taSi).

Tqven kargad iciT, saqarTvelo Cveulia brZolas Tavisis arsebobis dasacve-lad. is saukunoebiT ibrZoda, raTa Tavisi sulieri vinaoba, nacionaluri orga-nizmi da teritoria SeenarCunebina. magram igi ibrZoda mxolod Tavis dasacavad da ar ebrZoda sxvis arsebobas.

amasTanave igi ibrZoda ara marto qarTvelTaTvis, aramed im erebisaTvisac, romelnic mosaxleobdnen mis saxelmwifoebriv farglebSi.

metsac vityvi, is ibrZoda Tavisi farglebis garec agreTve sxvebis dasacve-lad.

es diadi istoriuli magaliTi cxovelmyofel anderZad darCa qarTvel xalxs da es sruli garantiaa imisa, rom dRevandel qarTvel ers SerCenili aqvs misi ZiriTadi istoriuli midrekileba _ Seusabamos Tavisi interesebi sxva erTa interesebs.

swored amitom arc erTi eri _ Cvens qveyanaSi mcxovrebi, Tu Cveni saxelmwi-fos gare myofi, ar unda ganicdides Cven gamo raime aRelvebas, sulier mtkivneu-lobas da wyenas.

gana dRes seimSi ar ganacxades oratorebma, rom ar aris iseTi eri, rome-lic cudad ixseniebdes qarTvel ers?

es aris imis Tavmdebi, rom axali saxelmwifo, axali mTavroba savsebiT gaa-marTleben am imedebs.

msurs viqonioT megobruli urTierToba Cvens gareT da Cvens Soris myof erebTan.

gansakuTrebul yuradRebas mivaqcevT im eris did tragedias, romlis erTi nawili Cvens teritoriaze cxovrobs, xolo meore nawili _ Cvens gareT.

es aris somxoba. Zvels anderZs dRevandeli qarTvelobac gaixsenebs da somxis eri imave

mfarvelobas povebs CvenSi, romelsac povebda igi qarTvel mefeTa Soris (xan-grZlivi taSi).

Cven gvsurs keTilganwyobaSi viyoT amierkavkasiis mosaxleobis did umrav-lesobasTan _ musulmanebTan. Cven gvinda, rom maT mogvbaZon, daiarson aseTive saxelmwifo da SeerTebis xeli gamogviwodon (mxurvale taSi).

amasTanave es megobruli damokidebuleba Cvens garSemo myofi erebisa iqneba mkvidri safuZveli, romelic gaamagrebs Cvens norC saxelmwifos da agreTve am erebsac da saSualebas mouspobs Cvens saerTo moqiSpeT wixli Cagvcen da dagvan-grion.

Cvens saxelmwifo farglebSi mosaxleobs sxvadasxva eris umciresoba. vacxa-debT, rom erovnuli umciresobani iqnebian iseve uflebamosilni, rogorc iqneba Cveni saxelmwifos erovnuli umravlesoba _ qarTveloba.

Page 23: (dokumentebi da masalebi) - SANGU · wina oratorebi gaakritikon da maSin dausrulebeli kamaTi unda gaimarTos. 1 punqti (orientaciisa) unda moixsnas, rogorc ara gamomdinare moxsenebidan

es erni, SeerTebulni erTis droSis qveS, Sehkraven kavSirs im erebTan, ro-melnic Cvenis qveynis farglebis gareT imyofebian, da amiT warmoiSveba is saxel-mwifoebrivi kavSiri, romelic aRadgens aq Cvens winaSe daRupuls saxelmwifos.

es saxelmwifo iqneba kavkasiis konfederaciuli kavSiri (xangrZlivi taSi mTelis darbazisa).

amrigad, Cveni savali gza, Cveni ideali unda iyos am kavSiris Sedgena. es kavSiri iqneba is saxelmwifoebrivi organizmi _ saxelmwifoTa kavSiri, romelic saerTo Zal-Rone Sekrebili, mTliani warsdgeba gareSe mtris winaSe da daicavs Tavis Tavs (taSi).

ai, maSin SeiZleba aRsruldes is, rac seimma ver Seqmna. da is, vinc axla Seugneblad midis amierkavkasiis farglebis gareT, SesaZ-

lebelia kvalad moubrundes da saerTo droSis qveS dadges. amiT damyardeba amierkavkasiis erToba da aq mosaxle erebis Zliereba. (xan-

grZlivi taSi da ovaciebi). Tavmjdomare: axla momeciT neba gadavideT im saganze, romelic axla iqneba

wakiTxuli. Tavmjdomare kiTxulobs `saqarTvelos damoukideblobis aqts~, Semdegis Si-

naarsisas: `mraval saukuneTa ganmavlobaSi saqarTvelo arsebobda, rogorc damoukide-

beli da Tavisufali saxelmwifo. meTvramete saukunis dasasruls yovel mxriT mtrisagan Seviwrovebuli sa-

qarTvelo Tavisis nebiT SeuerTda ruseTs im pirobiT, rom ruseTi valdebuli iyo saqarTvelo gareSe mtrisagan daecva.

ruseTis didi revoluciis msvlelobam ruseTSi iseTi Sinagani wyobileba Sehqmna, rom mTeli saomari fronti, sruliad daiSala da rusis jarmac datova amierkavkasia.

darCnen ra TavianTi Zal-Ronis amara, saqarTvelom da masTan erTad amier-kavkasiam TviT idves Tavs sakuTari saqmeebis gaZRola da patronoba da Sesaferi organroebic Sehqmnes, magram gareSe ZalTa zegavleniT amierkavkasiis erTa Sema-erTebeli kavSiri dairRva da amiT amierkavkasiis politikuri mTlianobac daiSa-la.

qarTveli eris dRevandeli mdgomareoba aucileblad moiTxovs, rom saqar-Tvelom sakuTari saxelmwifoebrivi organizacia Sehqmnas, misi saSualebiT gare-Se Zalis mier dapyrobisagan Tavi gadairCinos da damoukidebeli ganviTarebis mtkice safuZveli aagos.

amisda Tanaxmad, saqarTvelos erovnuli sabWo, 1917 wlis 22 noembers arCeu-li, saqarTvelos erovnuli yrilobis mier, dRes sayovelTaod acxadebs:

1. amieridan saqarTvelos xalxi suverenul uflebaTa matarebelia da saqar-Tvelo sruluflebovani, damoukidebeli saxelmwifoa.

2. damoukidebeli saqarTvelos politikuri forma demokratiuli respubli-kaa.

3. saerTaSoriso omianobaSi saqarTvelo mudmivi neitraluri saxelmwifoa. 4. saqarTvelos demokratiul respublikas surs saerTaSoriso urTierTobis

yvela wevrTan keTilmezobluri ganwyobileba daamyaros, gansakuTrebiT ki mo-sazRvre saxelmwifoebTan da erebTan.

5. saqarTvelos demokratiuli respublika Tavis sazRvrebSi Tanasworad uz-runvelyofs yvela moqalaqis samoqalaqo da politikur uflebebs, ganurCevlad erovnebisa, sarwmunoebisa, socialuri mdgomareobisa da sqesisa.

6. saqarTvelos demokratiuli respublika ganviTarebis Tavisufal asparezs gauxsnis mis teritoriazed mosaxle yvela ers.

7. damfuZnebel krebis Sekrebamde mTeli saqarTvelos marTva-gamgeobis saq-mes uZRveba erovnuli sabWo, romelic Sevsebuli iqneba erovnul umciresobaTa warmomadgenlebiT da droebiTi mTavroba pasuxismgebelia sabWos winaSe~.

Page 24: (dokumentebi da masalebi) - SANGU · wina oratorebi gaakritikon da maSin dausrulebeli kamaTi unda gaimarTos. 1 punqti (orientaciisa) unda moixsnas, rogorc ara gamomdinare moxsenebidan

saqarTvelos centraluri saxelmwifo saistorio arqivi, fondi 1836, aRwera 1, saqme

43, furclebi 1-3. manqanaze nabeWdi. dedani.

Page 25: (dokumentebi da masalebi) - SANGU · wina oratorebi gaakritikon da maSin dausrulebeli kamaTi unda gaimarTos. 1 punqti (orientaciisa) unda moixsnas, rogorc ara gamomdinare moxsenebidan

#12. saqarTvelos demokratiuli respublikis mTavrobis Tavmjdomaris noe Jordanias sityva saqarTvelos damoukideblobis eqvsi Tvis Tavisadmi miZRvnil

erovnuli sabWos sazeimo sxdomaze. 1918 wlis 1 dekemberi

mTavrobis Tavmjdomaris noe Jordanias

sityva moqalaqeno! am asi wlis winaT saqarTvelom xeli aiRo Tavis damoukideb-

lobaze. am eqvsi Tvis winad imave saqarTvelom gamoacxada Tavisi damoukidebloba

(vlasa mgelaZe: gaumarjos am damoukideblobas!). aseTi ori, erTi meoris mopir-dapire, erTi meoris mowinaaRmdege aqti aris imave dros aqti Cveni cxovrebis Zi-riTadi problemisa. am or aqts Soris aris erTi didi ram saerTo, is rom orive aqti iyo gamowveuli erTi da igive mizeziT. da am orma aqtma miaRwia erTsa da imave Sedegs.

am ori aqtis saerTo mizezi iyo is, rom Cven, saqarTvelos xalxs, Tavi daex-sna aziur barbarosobisagan. da Sedegi orive aqtisa iyo is, rom saqarTvelo am orma aqtma ixsna im aziur barbarosobisagan da Semosevisagan.

aqedan Tqven xedavT, rom 26 maisis aqti ar yofila aqti SemTxveviTi, aqti ucabediTi, mogonili romelime piris, jgufis, an partiis mier. ara, batonebo, es aqti iyo istoriuli aucileblobisa da xalxis gulidan amoxeTqili. am aqtiT saqarTvelo gadaurCa ganadgurebas, am aqtis saSualebiT saqarTveloSi ar Semo-sula SeiaraRebuli Zala Cvens samtrod.

am aqtiT Semovida, marTalia, SeiaraRebuli Zala CvenSi, magram Semovida Cvens saSvelad da imedi gvaqvs, da varT darwmunebuli, rom, Tu kidev Semovida SeiaraRebuli Zala CvenSi, Zala evropiuli _ es evropiuli SeiaraRebuli Zala iqneba Cvens samoyvrod da samegobrod. es imitom, rom mTeli Cveni suliskveTeba da ltolvileba, dawyebuli meTerTmete saukunidan iyo is, rom ramenairad mov-SorebuliyaviT aziur kulturas da SevsuliyaviT evropiul kulturaSi. da ami-tom Cven ar gvqonia da arc gveqneba mtruli ganwyobileba evropasTan da arc ev-ropas eqneba CvenTan.

Tu ki germaniis Zveli reJimis jarebi aq mogvepyrnen saTuTad da odnavad ar Selaxes Cveni eris suverenoba, miT ufro Cven moveliT aseT mopyrobas axal ger-maniisagan da im qveynebisagan, romlis warmomadgenelni dRes modian Cvensken da romlebmac ukve guSin fexi daadges Cvens teritoriaze.

ase rom Cven ar gvmarTebs cremlTa frqveva da arc uimedoba mxolod erTi pirobiT: Cven unda vidgeT magrad Cven istoriul gzaze da unda vTqvaT gadaWriT da xmamaRla, rom ar gvinda arc qaosi, arc barbarosoba, saidanac unda modiodes igi _ samxreTidan Tu CrdiloeTidan (taSi).

Cven dRes SegviZlian SevideT evropiul xalxTa ojaxSi pirdapir, sruliad uSuamavlod. dRes Cven ukve am gzaze varT da Cvenis nebiT ar gadavuxvevT (taSi). magram gvetyvian es Tqveni mSvenieri survilia da survilebiT aravin Sesula sa-moTxeSio. diax, es Cveni survilia, magram ara survili uniadago, ara iseTi, ro-melsac ara hqondes Tavisi sapatio sabuTebi. Tu vinme ifiqrebs, rom am Cveni sur-viliT, aseTi msubuqis bargiT vapirebT xalxTa Soris Tanasworobis mopovebas, is ueWvelad Semcdaria.

ara, Cven SegviZlian TviT usastikesi areopagis winaSec warvsdgeT im sabu-TebiT, romelic Cven gvaqvs. am sabuTad Cven gvaqvs 6 Tvis istoria. moxda erTi didi faqti, is faqti, romelsac ver uaryofs veravin. es faqti gaxlavT is, rom ruseTis didi revolucia, revolucia Tebervlisa, mTel ruseTis uzarmazar siv-rceze mxolod aq, saqarTveloSi, ganmtkicda, aq Seisxa sisxli da xorci.

Page 26: (dokumentebi da masalebi) - SANGU · wina oratorebi gaakritikon da maSin dausrulebeli kamaTi unda gaimarTos. 1 punqti (orientaciisa) unda moixsnas, rogorc ara gamomdinare moxsenebidan

Tebervlis mopovebulma Tavisuflebam aaforiaqa mTeli ruseTi, aaforiaqa yvela xalxi. iq gamoiwvia ganawileba im gvarad, rom, erTi mxriv, aamuSava anarqia da meore mxriv, aamuSava reaqcia.

marto aq saqarTveloSi am Tavisuflebam ipova Tavisi Rirseuli patroni da gonieri moyvareni, man ver gaaqana Cveni xalxi verc anarqiisa da verc reaqciisa-ken. demokratia mxolod aq iSva da aq daepatrona qveyanas.

_ erTi wlis revoluciis qartexilma aq gamosWeda xalxi TavisTavis patro-ni da TavisTavis marTveli. aq, mxolod aq aRmoCnda demokratia iseTi Zlieri, rom ar gadascda Tavis istoriul gzas da ar ahyva arc erT im gzebs, romelnic gamoCndnen Semdeg TveebSi, da romelTac gamoiwvies ruseTis aforiaqeba. Tavisuf-leba mxolod CvenSi ar aRmoCnda mteri wesierebisa. wesierebam mxolod CvenSi hpova fesvebi Tavisuflebisa. mospeT es Tavisufleba da gaCaRdeba didi arev-da-reva. mospeT wesrigi da moispoba Tavisufleba. da saqarTveloSi ai am or elemen-tebis SeduReba, Tavisufleba da moqalaqeobrivi wesrigi, am ori elementis Sedu-Reba qmnis Cvens xalxisagan politikur demokratias. da ai swored am subuTiT Cven vambobT, rom Cven varT ukve xalxi evropiuli da demokratiuli (taSi).

aqedan Tqven xedavT, da es unda dainaxos Cvenma mterma da moyvaremac, rom Cven ara marto gvinda viyveT damoukidebelni, aramed Cven SegviZlian viyvneT da-moukidebelni! (taSi).

_ am eqvsi Tvis ganmavlobaSi Cven mivmarTeT yovelive zomebs, rom am Cvens damoukideblobas miscemoda iuridiuli da konstituciuri normebi. Cveni parla-menti, Cveni mTavroba, Cveni uwyebani am saqmian muSaobaSi arian. Tqven iciT, rom 6 Tvis winad Cven daviwyeT Cveni saxelmwifos Seneba TiTqmis cariel adgilidan.

winad iyo brZola TavisuflebisaTvis, brZola revoluciisaTvis, ar iyo dro, rom Cven ar gvemuSavna aRmSeneblobis saqmeze.

am ukanasknel eqvsi Tvis ganmavlobaSi Cven SevudeqiT mopovebul Tavisufle-bis konstituciur kalapotSi Camoyalibebas. Cven am 6 Tvis ganmavlobaSi movaw-yveT aparati administraciuli, SemoviReT eroba, movaxdineT agraruli reforma da rac ufro sayuradReboa, Cven gansakuTrebuli yuradReba mivaqcieT imas, rom Cvens norC saxelmwifos hqonoda sakmarisi qoneba, rom SeZlos farTe saxelmwi-foebrivi meurneoba daiwyos. da unda vsTqvaT, am mxriv Cveni patara respublika Seadgens did gamonakliss. ara mgonia, rom romelime aramc Tu patara, aramed did respublikas hqondes imdeni uZravi qoneba ramdenic dRes Cvens respublikas aqvs. Cven movawyveT am eqvsi Tvis ganmavlobaSi jari, tamoJnebi, SevimuSaveT axa-li gadasaxadebis sistema, saukeTeso mimosvla, gavamravleT fosta-telegrafi TiTqmis orjel da mraval mazrebsa da soflebSi gaviyvaneT telefonebi. garda amisa Cven mivaqcieT gansakuTrebuli yuradReba imas, rom xalxi dagvekavSirebina swavla-ganaTlebasTan mis samSoblo eniT. gavamravleT saxalxo skolebi iq, sa-dac ar iyo, SevqmeniT pirveli saxelmwifo universiteti. erTi sityviT, Cven mivi-ReT yovelnairi zomebi, rom Cveni saxelmwifo marTla damsgavseboda saxelmwi-fos da aravis ar eTqva CvenTvis, Tqven erT adgilas ideqiTo.

Cven mivaqcieT gansakuTrebuli yuradReba samarTlis Seqmnas gasageb enaze. movaxdineT sasamarTlos sruli reorganizacia.

ai mokled is, rasac vakeTebdiT am eqvsi Tvis ganmavlobaSi, ris ukanaskneli sityvac ekuTvnis damfuZnebel krebas, romelic iqneba saqarTveloSi am axlo xa-naSi mowveuli.

me minda Tqveni yuradReba mivaqcio agreTve erT garemoebas. Cven aq mogvixda muSaoba ara marto saqarTvelos magier, ara marto saqarTvelosTvis, aramed TviT ruseTis magier, Cven mogvixda muSaoba ruseTisaTvis.

_ Cveni mtrebi avrceleben xmebs, es ibeWdeba ara aq, aramed iq sadac mainca da mainc Cvens ojaxze ara ician ra, rom Cven aRvmarTeT erTnairi devna rusebis, gansakuTrebiT rusebis oficrebis winaaRmdeg. es sabuTi aris mTavri sabuTi Cveni

Page 27: (dokumentebi da masalebi) - SANGU · wina oratorebi gaakritikon da maSin dausrulebeli kamaTi unda gaimarTos. 1 punqti (orientaciisa) unda moixsnas, rogorc ara gamomdinare moxsenebidan

mtrebis xelSi. Cven SegviZlian vTqvaT, rom Cven saqarTevlodan didad Rirseu-lad gavacileT ruseTi da misi aq myofi warmomadgenlebi.

aq gvaqvs cifrebi, romlis winaSec unda dadumdnen yvela orgulni da ci-lis mwamebelni.

26 maisidan 20 noembramdis Cven davxarjeT ruseTis magivrad Semdegi Tanxebi: Cven movaxdineT frontis da frontTan dakavSirebuli dewesebulebebis likvida-cia. Tbilisis xazinidan amisaTvis gaviReT 21 milion 22 aTasi maneTi, savele xa-zinidan 9 milion 791 aTasi, senakis xazinidan gavida 1 milioni, foTis xazinidan gavida 736 aTasi maneTi, fosta telegrafis olqidan 512 aTasi maneTi. garda ami-sa, im mimdinare angariSebidan, romelic aq hqondaT winandel xazinis warmomad-genlebs, am mimdinare angariSebidan gavida 1 milion 436 aTasi maneTi; rkinis gzi-dan gavida 1 milion 20 aTasi. sul amnairad Cven am frontis da frontTan dakav-Sirebul sxva da sxva dawesebulebebis likvidacias movaxmareT 26 maisidan 20 no-embramdis 35 milion 517 aTasi maneTi. amis garda, Cven miveciT ojaxebs samxedro pirTa 1 milion 32 aTasi.

axla Cven gadavdivarT meore saqmeze da unda vTqvaT, rom rac Cven aq vqeniT, arc erT kuTxes ruseTisas ar uqnia ase. Tqven kargad iciT auarebeli fuli iyo dagrovili Semnaxvel kasebSi da bankebSi. unda vTqvaT, rom es sulyvela waRebu-li iyo petrogradSi, iq daixarja omis saWiroebisaTvis. agreTve bankebSi Senaxu-li fuli iyo waRebuli moijaradeTaTvis saxelmwifos warmomadgenlebisagan. es fulic daixarja. da ai Cven am mdgomareobidan gamoviyvaneT es Semnaxveli kasebi, es bankebi. Cven vikisreT da miveciT am Semnaxvel kasebs 10 milioni man., kerZo bankebs _ 28 milioni. agreTve Cven miveciT saxeldaxelo angariSebis gasasworeb-lad banks da saxelmwifo xazinas 23 milioni. erTi sityviT, ruseTis magier dav-xarjeT 6 TveSi 98 milion 244 aTasi.

ai batonebo, amis Semdeg Cven gveubnebian, rom Cven aq vinme gavdevneT, vismes udierad moveqeciT da aqedan Cveni damoukidebloba vixmareT sxvis samtrod.

ai batonebo, es cifrebi aSkarad RaRadeben imas, rom Cven TviTon Raribma erma da ase vTqvaT mWle xazinam miuxedavad Tavis siRaribisa 98 milioni maneTi gadavdeT sxvis saWiroebisaTvis. da Tu mainc Cven cils gvwameben, da Tu mainc sweren da amboben rom Cven aqidan verekebiT, gavrekeT ZaliT vinme _ amis mizezi sul sxvaa. es gamomdinareobs mtrobiT Cveni damoukideblobisadmi, maT alapara-kebT Sovinisturi da sxv. reaqcionuri suliskveTeba. magram aq vityviT: xeli Sors, nuras ukacravad (taSi). mxolod aq, Cven, saqarTveloSi SevZeliT Segveqmna erTnairi politikuri Tavisufali da wesieri marTva-gamgeoba. mxolod dauZine-bel mters Tavisuflebisas da damoukideblobisas SeuZlian gviTxras: aiReT xe-li da gadaeSviT Sors, iq gamoucnob qaosSi da iq raRac reaqciis mxareSi, Cven amas ar vizamT da Cven amas ver vizamT.

Cven gvsurs ueWvelad Cveneburi weswyobileba iyos, rogorc ruseTSi, ise mo-sazRvre mezobel erebSi. Cven moxarulni viqnebiT ruseTis, namdvil ruseTis aR-dgenisa. Cven moxarulni viqnebiT, rom Cvens irgvliv myofi moZme respublikebi da erebi iyvnen ukeT pirobebSi da Seqmnan iseTi weswyobileba, romelic aris aq Cven-Si. mere es gana moiTxovs Cvengan, rom Cveni damoukidebloba movklaT. ara, demok-ratiuli weswyobileba arsad ar moiTxovs, rom meore saxelmwifos demokratia daiCagros. vinc ase fiqrobs isini ar arian demokratebi. imaT araferi ara aqvT saerTo demokratiasTan. isini, ueWvelia, sxva miznebiT, sxva survilebiT arian ga-tacebulni. unda vTqvaT, rom Cven am survilebis winaaRmdeg miviRebT yovelnair saSualebas, rom survilebi darCnen maTSi mxolod da mxolod survilebad. Cven demokratiul saxelmwifosTan yovelTvis gveqneba mWidro ekonomiuri da poli-tikuri kavSiri. mxolod maTgan Cven moviTxovT erT pirobas: rogorc Cven vcnobT maT saxelmwifod, ise maT saxelmwifo Cveni unda icnon saxelmwifod da unda ga-marTon molaparakeba CvenTan da Cven maTTan, rogorc Tanasworma TanasworTan.

Page 28: (dokumentebi da masalebi) - SANGU · wina oratorebi gaakritikon da maSin dausrulebeli kamaTi unda gaimarTos. 1 punqti (orientaciisa) unda moixsnas, rogorc ara gamomdinare moxsenebidan

rac gvsurs Cven CvenTvis _ is gvsurs sxvebisaTvis. ai am mokle mcnebiT aris gamsWvaluli Cveni sagareo politika. veravis SeuZlian da verc dagvwamebs, rom Cveni damoukidebeli respublika amoZravda romelime damoukidebl respublikis an romelime eris winaaRmdeg.

mxolod neba miboZeT giTxraT, rom Cveni bedi aris Cvens xelSi. saqarTve-los respublika iarsebebs, Tu Cven SigniT da gareT am niadagze mtkiced viqne-biT.

gisurvebT Tqven da Cven SegviZlian usurvoT Cvens STamomavlobas, rom 26 ma-isis aqti gadaiqces mudmiv dResaswaulad.

es aqti aris aqti gamarjvebisa saqarTvelos demokratiisa da misi Tavisuf-lebisa (mquxare taSi).

saqarTvelos centraluri saxelmwifo saistorio arqivi, fondi 1836, aRwera 1, saqme

72, furclebi 1-4. manqanaze nabeWdi. asli.

Page 29: (dokumentebi da masalebi) - SANGU · wina oratorebi gaakritikon da maSin dausrulebeli kamaTi unda gaimarTos. 1 punqti (orientaciisa) unda moixsnas, rogorc ara gamomdinare moxsenebidan