Yürüyen Merdiven Ve Yol Dış Donanımları

T.C.MLL ETM BAKANLII

ELEKTRK-ELEKTRONK TEKNOLOJS

YRYEN MERDVEN/YOL DIDONANIMLARI

523EO0068

Ankara, 2011

Bu modl, mesleki ve teknik eitim okul/kurumlarnda uygulanan ereveretim Programlarnda yer alan yeterlikleri kazandrmaya ynelik olarakrencilere rehberlik etmek amacyla hazrlanm bireysel renmemateryalidir.

Mill Eitim Bakanlnca cretsiz olarak verilmitir.

PARA LE SATILMAZ.

iAIKLAMALAR ....................................................................................................................iiGR .......................................................................................................................................1RENME FAALYET1 ....................................................................................................31. YOL PALET VE PALET ZNCR ..................................................................................... 3

1.1. Yryen Yollar .............................................................................................................31.1.1. Yryen Bantlarn zellikleri ...............................................................................4

1.2. Yryen Bant Paletleri..................................................................................................5UYGULAMA FAALYET ................................................................................................ 9LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 10

RENME FAALYET-2 ...................................................................................................112. YRYEN MERDVEN/YOL PLAKA PARALARI ................................................... 11

2.1. Alt ve st Plakalar ......................................................................................................112.2. Eikler ve Taraklar ......................................................................................................12

2.2.1 Eikler................................................................................................................... 122.2.2. Taraklar................................................................................................................13

2.3. Etek Paralar ..............................................................................................................152.3.1 Etek Saclar (Sprgelik)...................................................................................... 162.3.2. Etek Camlar ........................................................................................................18

UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 19LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 23

RENME FAALYET-3 ...................................................................................................243. YRYEN MERDVEN/YOL KONTROL PANEL...................................................... 24

3.1. Yryen merdiven/Yol Trafik Ak aretleri............................................................. 243.1.1. Hareket Yn Gstergeleri .................................................................................. 26

3.2. Operasyon Paneli ........................................................................................................283.2.1. Yryen Merdiven/Yol Sistemlerinin Gvenli Kullanm ..................................32

UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 33LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 34

MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 35CEVAP ANAHTARLARI .....................................................................................................36KAYNAKA......................................................................................................................... 37

NDEKLER

ii

AIKLAMALARKOD 523EO0068

ALAN Elektrik-Elektronik Teknolojisi

DAL/MESLEK Elektromekanik Tayclar

MODLN ADI Yryen Merdiven D Donanmlar

MODLN TANIMI Yryen merdiven d donanmlarn anlatan bir renmemateryalidir.SRE 40/32N KOUL

YETERLK Yryen merdiven yol donanmlarnn bakm ve onarmnyapmak

MODLN AMACI

Genel AmaBu modl iin gerekli ortam salandnda palet ve paletzincirini, taraklar, taban plakalar, operasyon paneli, trafikak iaretlerini, etek saclarn 95/16/AT asansrynetmeliine uygun olarak kontroln ve deiiminiyapabileceksiniz.

Amalar1. Her trl yryen merdiven veya yolun palet ve palet

zincirinin kontroln ve deiimini yapabileceksiniz.2. Her trl yryen merdiven veya yolun plakalarnn

kontroln ve yapabileceksiniz.3. Her trl yryen merdiven veya yolun kontrol panelinin

kontroln ve deiimini yapabileceksiniz.ETM RETMORTAMLARI veDONANIMLARI

Ortam: Atlye ortam ve iletmelerDonanmlar: Yryen merdiven deney seti

LME veDEERLENDRME

Modl iinde yer alan her renme faaliyetinden sonra verilenlme aralar ile kendinizi deerlendireceksiniz.retmen modl sonunda lme arac (oktan semeli test,doru-yanl testi, boluk doldurma, eletirme vb.)kullanarak modl uygulamalar ile kazandnz bilgi vebecerileri lerek sizi deerlendirecektir.

AIKLAMALAR

1GRSevgili renci,

Estetiklik, yryen merdiven/yollarn zelliklerinden birisidir.

Bu sistemlerin d donanmlar, makine dairesini amadan grdmz btnksmlardr. D donanm iin alma ortamna uygun malzemeler seilir. Kapal ortamdaalan sistemle ak ortamda alan sistemin maruz kalaca ypratc etkiler farkldr.rnein, i ortamlarda korkuluklarda cam tercih edilirken d ortamda alan sistemlerdepaslanmaz sac tercih edilmektedir.

Bu sistemlerin youn bir kullanm olduu iin temizlii ve bakm ayr bir nemtamaktadr.

Btn sistemlerde olduu gibi bu sistemlerde de gvenlik n plandadr. Bu nedenleyryen merdiven/yol sistemleri birok uyar ile donatlmtr. Bu uyarlar hem ekil hem dekl ikazlar eklinde olabilir.

Yryen merdiven/yol sistemlerinde operatr paneli son derece snrldr. Dardansadece buton yardmyla sistem durdurulabilir. Doru anahtar kullanlarak istenilen yndealtrlabilir. Bunlarn haricinde sisteme dardan herhangi bir mdahale olamaz. Gerektiihallerde teknisyen makine dairesini aar ve revizyon soketiyle sistemin btnfonksiyonlarn kontrol altna alabilir.

GR

3RENME FAALYET1

Her trl yryen yolun palet ve palet zincirinin kontroln ve deiiminiyapabileceksiniz.

Yryen merdiven/yollarn almasn inceleyiniz.

Yk konveyrleriyle yryen merdiven/yollar arasndaki farklar tartnz.

Yryen merdivenlerle yollar karlatrnz.

1. YOL PALET VE PALET ZNCR1.1. Yryen Yollar

Resim 1.1: Yryen yol modelleri

Modern ehirlerin havalimanlar, tren ve metro istasyonlar, alveri merkezleri, sergisalonlar gibi meknlarnda yksek insan akn karlamak iin yryen yollar (bantlar)kullanlr. Bu nedenle dey tamada asansrlerden, eimli yerlerde yryenmerdivenlerden, dz veya az eimli yerlerde ise yryen yollardan faydalanlr.

Modern yryen yollar iki ana gruba ayrlr:

Ksa mesafelerde hz 1 m/s. kadar olan yryen yollar Uzun mesafelerde ve yksek hzlarda (7 m/s. kadar) alan yollar

Bir yryen yol, ematik olarak ekil 1.1 de gsterilmitir. Burada kauuk kapl bantveya kauukla kapl elik bant, nadiren de kauuk kapl halat bant kullanlr. Yryenmerdiven basama benzeri bant st yzeyi vardr. Ksa bantlar (20 m kadar olanlar), yzeyicilalanm, korozyona dayankl elik zerinde srekli olarak altrlr. Uzun bantlar ise 400- 600 mm aralklarla yerletirilmi destekleyici rulolar zerinde hareket eder. Birbirine yakn

RENME FAALYET1

AMA

ARATIRMA

4yerletirilmi rulo destekler, yolcularn arlndan dolay bandn sarkmasn nler. Apronunaltnda lamelli zincir iin tahrik ark bulunur. Yryen bantlarda ayrca bant hz ile senkronalan bir el band da bulunur. Bantlara bini ve inilerde emniyetin salanmas iin giri vek ksmlar bombeli yaplr.

ekil 1.1: Yryen yolun (bandn) ematik grn

Yryen yolun blmleri:1.Tahrik2.k3. Bant4. El band5. Giri6. Gerdirme7.Rulo destekler o destekler

1.1.1. Yryen Bantlarn zellikleri

Yryen bantlarn zellikleri unlardr:

8000-16000 P/h (yolcu/saat) tama kapasitesindedir. 0-12 trmanma asnda konumlandrlr. 0,5-7 m/s. bant hzna sahip olabilir. 12 metreden balayan bant (yol) uzunluundadr. 800-1000-1200 mm bant geniliine sahiptir. 15-75 kW aralnda ana tahrik motoru gcn sahiptir. 80 dB grlt seviyesini amayacak ekilde tasarlanr. Yryen bantlar srekli olarak alabilir. Yryen merdivenlere oranla % 50 daha ucuza mal olur. Yolcu younluuna gre almalar kesikli olabilir.

Tehlike annda bant hareketini durdurmak iin emniyet (imdat) dmeleri mevcuttur.Elle kumanda iin operatr paneli de konulmutur. Baz modellerde bant hareket yn tersede evrilebilir.

5Resim 1.2: Yryen bant modelleri

Yryen bantlarda teknik deerler yolcu kapasitesi, hz ve paletin geniliine balolarak deimektedir. Bu deiim Tablo1.1de gsterilmitir. Bu deerler kstlaycolmamakla beraber genel duruma uygundur.

Basamak Genilii(mm) 800 1000 1200 1400 1600

Korkuluk Ykseklii(mm) 1000 1000 1000 1000 1000

Eim As 0 10 12 0 10 12 0 0 0Maks. Uzunluk (m) 200 * * 175 * * 150 130 115Min. Ykseklik (m) * 9 9 * 8 8 * * *Teorik Kapasite(kii/sa.)V=0,5 m/s 6750 9000 11250 13500 15750V=0,65 m/s 8775 11700 14625 17500 20475

Tablo 1.1: Yryen bantlar iin teknik deerler

ekil 1.2: ki farkl a aralnda yryen yolun konumlandrlmas

1.2. Yryen Bant Paletleri

st yzeyi yryen merdiven basamana benzeyen dz bir levhay andran metal,dkm ya da sert ebonitten yaplm, arka arkaya dizilmi ve bir zincir zerine mil ile monteedilerek eimli ya da yatay yolu oluturan paralara palet denir. Palet ve palet zincirinebalant detay ekil 1.3te gsterilmitir.

6ekil 1.3: Paletin zincire montaj

Yryen merdivenlerle yollarn basamak (palet) ekilleri birbirinden farkldr. Herikisi de zincirle tahrik almasna ramen palet zincir balantlar farkllk gsterir. ekil 1.4te bir yryen yolun palet zincirine balants gsterilmitir.

ekil 1.4: Paletin tahrik zincirine balants

Palet ve bant, iletme artlarn salamaldr. Srekli ve eit datlm 6000 N/m2 likyk, yryen band yavalatmadan ve deforme etmeden tanabilmelidir.

7ekil 1.5: Palet zincirleri ve palet tutucular

ekil 1.6: Palet zincirleri ve palet tutucular

8ekil 1.6: Palet tutucular ve paletlerin kesit grn

Kk veya byk alanl paletlerde, kuvvetin uygulama alan iin plakann kenaruzunluklar arasndaki oran 1:1,5 olacak ekilde, kuvvet ve kuvvetin uygulama alan doruorantl olarak deitirilmelidir. Bununla beraber kuvvet (plakann arl da dhil) 3000 N'dan az, plakann boyutlar 0,20 m x 0,30 m'den kk ve kalnl da 25 mm'den azolmamaldr.

9UYGULAMA FAALYET

Yryen yol palet ve zincir gerginlik ayarlarn yapnz.

lem Basamaklar neriler

Yryen yol paletini sknz. Paleti skerken kelepelerini sal, solluayrnz.

Yryen yol paleti ile yryen merdivenbasamaklar arasndaki farklargzlemleyiniz.

Palet dili alarn inceleyiniz.

Yryen yol palet zinciri ile yryenmerdiven basamak zinciri arasndakifarklar gzlemleyiniz.

Zincir apn yol zunluklarn dikkatealarak kyaslama yapnz.

KONTROL LSTES

Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin Evet,kazanamadklarnz iin Hayr kutucuklarna ( X ) iareti koyarak rendiklerinizi kontrolediniz.

Deerlendirme ltleri Evet Hayr1. Yryen yol paletini skebildiniz mi?2. Yryen yol paleti ile yryen merdiven basamaklar arasndaki

farklar gzlemleyebildiniz mi?3. Yryen yol palet zinciri ile yryen merdiven basamak zinciri

arasndaki farklar gzlemleyebildiniz mi?

DEERLENDRME

Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz.Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnzEvet ise lme ve Deerlendirmeye geiniz.

UYGULAMA FAALYET

10

LME VE DEERLENDRME

Aadaki cmlelerin banda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen bilgilerdoru ise D, yanl ise Y yaznz.

1. ( ) Modern yryen bantlar iki ana gruba ayrlr:Ksa mesafelerde (300 500 mkadar) hz 1 m/s. kadar olan insanlar tayan bantlar ileUzun mesafelerde veyksek hzlarda (7 m/s. kadar) alan yolcu yollar

2. ( ) Ksa bantlar (200 m kadar olanlar) bant olarak yzeyi cilalanm, korozyonadayankl elik zerinde srekli olarak altrlr. Uzun bantlar ise 4000 6000mm aralklarla yerletirilmi destekleyici rulolar zerinde hareket eder.

3. ( ) Yryen bantlar, 8000 -16000 P/h tama kapasitesinde, 0 - 12 trmanmaasnda 0.9 - 0.95 m/s. bant hznda, 12 - 30 m bant (yol) uzunluunda, 800 - 1000- 1200 mm bant geniliinde, 15 -75 kW ana tahrik motoru gcnde, 80 dBgrlt seviyesini amayacak ekilde tasarlanr.

4. ( ) Basamak zincirleriyle palet zincirleri ayndr.

5. ( ) Trmanma ykseklii yryen merdiven veya yol tercih ltleri ierisinde ennemlisidir.

DEERLENDRME

Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevapverirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

LME VE DEERLENDRME

11

RENME FAALYET-2

Her trl yryen merdiven veya yolun plakalarnn kontroln ve yapabileceksiniz.

evrenizdeki yryen merdiven/yollar inceleyiniz

Grnt ve boyutlarndaki farkllklarn nedenlerini ve etkilerini tartnz.

Yryen merdiven/yollar oluturan ksmlar ve kullanlan malzemeleri

inceleyiniz.

D ortamda kullanlan ya da d ortama bir taraf alan sistemlerle, kapal

ortamlarda kullanlan sistemler arasndaki farkllklar tespit ediniz.

2. YRYEN MERDVEN/YOL PLAKAPARALARI

2.1. Alt ve st Plakalar

Alt ve st plakalar, yryen merdivenin alt ve st makine dairelerinin zerlerinikapatp estetik grn salar. Yetkisiz kiilerin bu ksmlara mdahalesini engeller. Demeplakalar, bitmi demeyle ayn seviyede olur ve altndaki makine alanlarna eriime izinvermek iin ya menteeli ya da sklp taklabilir yaplr.

Resim 2.1: Plaka

RENME FAALYET2

AMA

ARATIRMA

12

Plakalar baz modellerde serbeste kaldrlabilirken baz modellerde alyen anahtar yada tornavidayla amak gereklidir

Resim 2.2: Plaka detay

Plakalar alminyum dkm ya da sac olabilir. lemler bittikten sonra tam olarakkapanmasna dikkat edilmelidir. Plakalar bakm onarm yaplrken ilk mdahale edilenksmdr.

2.2. Eikler ve Taraklar

2.2.1 Eikler

Eikler, basamaklardan ve tarak plakasndan nce gelen, sisteme yolcunun giriyapt alminyum dkm levhalardr. Sabit yapdadr. Eik hareket boluunun temiztutulmas son derece nemlidir. Zamanla bu boluk toz toprakla dolabilir. Bu durumda tarakplakas hareket edemez, taraklardaki skmadan dolay geri hareketini yapamayp eikkontan altramaz. Eik aralnn montaj standartlarnda 6 mm olmas gerekmektedir.Aksi takdirde basamak sistemi zarar grr.

Resim 2.3: Eik ve taraklar

13

2.2.2. Taraklar

Taraklar sahanlklarda yolcularn geilerini kolaylatrmak iin yaplm, basamak yada paletlerle i ie geen paralardr. Tarak plakas, sabit kat ile hareketli basamak arasndakiparadr. Tarak dilerinin basamaklar zerindeki kntlar arasna girebilmesi iin hafifeaa doru eimlidir (Resim 2.4). Tarak dilerinin n kenarlar, kntlarn yzeyininaltndadr.

Resim 2.4: Taraklar

Resim 2.5: Tarak di ayrnts

Resim 2.6: Taraklarn tarak plakasna monte edilmi hli

14

2.2.2.1. Tarak Merkezleme nitesi

Tarak merkezleme nitesi tarak destei, tarak plakas ve snr anahtarndan oluur.Tarak plakas 20 mm kalnlnda, dkme alminyum veya plastik olabilir. Tarak desteividalarla aseye baldr.

Taran dii ile basamaklarn dii arasnda boluk bulunur. Araya herhangi yabanc birey sktnda, tarak destei geriye doru hareket eder. Bylece snr anahtar alarakyryen merdiveni bir gvenlik nlemi olarak durdurur.

Resim 2.7: Eik, taraklar ve tarak boluu detay

Yryen merdivenler ve bantlar, tarak dilerinin k noktasndan itibaren en az 0,85metre uzunluunda, gvenli bir ayak tutma yeri bulunan sahanla sahip olmaldr.

ekil 2.1: Taraklarn plakalar zerine montaj

15

Yryen merdiven/yol ve evresi, zellikle tarak blgesi olmak zere yeterli derecedeaydnlatlmaldr. Aydnlatma kayna evrede ya da cihazn kendisinde olabilir. Taraklar daiine alan sahanln aydnlatma iddeti, blgenin genel aydnlatmasnn iddeti ile balantlolmaldr.

El bandn da ieren yn deitirme noktas, tarak dilerinin k noktasnn yataydaen az 0,6 metre uzanda olmaldr.

ekil 2.2: Taraklarn plakalar zerine montaj

Basamak ve paletlerin baslan yzeylerinde, taraklarn dilerinin akaca ekilde,hareket ynnde oluklar bulunmaldr. Basamak yzeyleri yryen merdivenin kullanmalannda yatay olmaldr.

Bant, yan kenarnda olukla son bulmamaldr. Bandn eki, bant yzeyinindzgnlnde krklk olmayacak ekilde sreklilik salamaldr.

Tarak dileri ile basamak palet kanallar birbirine uyumlu deil, tarak dileri bir ynedoru bask yapyorsa basamak palet zinciri mutlaka ayarlanmaldr.

2.3. Etek ParalarEtek paralar etek saclar ve etek camlar olarak ikiye ayrlabilir. Kullanlan malzeme

ne olursa olsun uygun zellikleri tamaldr. Sistemin alma ortamna gre deimekleberaber dekoratif birok farkl malzeme kullanlmaktadr. Ayrca gvenlik ve dekoratifamal aydnlatmaya sahip olanlar da vardr.

16

Korkuluklar yryen merdiven ya da yryen bandn her iki yannda da bulunmaldr.Korkuluk ksmlar aada sralanmtr.

Sprgelik: Klfn, basaman, bandn ya da paletin d kenarna bitiikksmdr.

profil: Korkuluk i paneli ile sprgelii balayan profildir. Korkuluk i paneli: El bandnn altndaki korkuluk kirii ve sprgelik ya da i

profil arasndaki i panellerdir. Korkuluk kirileri: Korkuluk panellerini stten kapatan ve el bandnn altnda

bulunan kirilerdir. Korkuluk d panelleri: Korkuluk kirilerinden balayarak dtan, yryen

merdiveni ya da yryen band iine alan d panellerdir. Yn deitirme noktas: Korkuluklarn sonundaki el bandnn gidi ynnn

deitii noktadr.

2.3.1 Etek Saclar (Sprgelik)

Sprgelik panelleri paslanmaz elik, sac veya teflon kaplamal olarak retilebilir veyryen merdivenin her iki tarafna, aseye bal destekler yardmyla monte edilir. Estetikgrntye katklar olduu gibi sistemin ierisine yabanc cisim girmesini de nler. Bazmodellerde farkl ayarlar yapabilmek iin sklmesi gerekebilir. rnein, kay gergi ayar,yryen merdiven boyunca uzanmasna karn birden fazla paradan oluur.

Resim 2.8: Sprgeliin sklmesi

Resim 2.8de gsterilen sprgelik alyen anahtarla monte edildii yerdensklmektedir. Farkl model ve markalarda sprgeliklerin sklmesi farkllk gsterse degenelde uygulama basittir.

17

Resim 2.9: Sprgeliin karlmas

Resim 2.10: Sprgeliin karlmas

ve d kaplama malzemesi paslanmaz elik veya alminyum olabilir. Paneller zelbir profil ile tutacan baland desteklere balanr. Eer sprgelik aydnlatmas yok ise ikaplama dekoratif kapakl paslanmaz vidalar ile sprgelie monte edilir, d kaplamalar isedesteklerle aseye balanr. Eer sprgelikte aydnlatma varsa i kaplama zel profilleryardmyla monte edilir.

18

Resim 2.11: Sprgelie monte edilmi basamak temizleyiciler

2.3.2. Etek Camlar

Etek camlar temperli camlardr. Gvenlik ve estetik amala kullanlr. Baz modellerde klandrma yaplr.

Temperleme ilemi: Yatay hat zerinde, camn d yzeylerine basn gerilimi, camortasna ise dolayl bir ekme gerilimi kazandrmak iin stma ve soutma aamalarn ierir.Temperli cam ilemsiz cama gre yaklak 5 kat daha dayankl olup krld zaman zarbyklnde paralara ayrlarak yaralanma riskini azalttndan gvenlik cam olarakkullanma uygundur.

Resim 2.12: Temperli cam

19

UYGULAMA FAALYET

UYGULAMA-1

Tarak deiimini yapnz.


Sistemi stop butonuna basarak durdurunuz.

Taran krlmasna skma nedenolduysa tarak konta bu durumutespit etmitir. Bu nedenle enerjivermeden nce kontrol kart ya daPLC deki hata durumununresetlenerek zlmesi gereklidir.

Gvenlik tedbirlerini alnz. Tarak konta skma sonrasnda

ilk konumuna dnmediyse kontroledilmelidir.

Uygun alyen anahtar kullanarak hasarl tarasknz.

Dme sonucu krlma olutuysabu sorunlar olumaz.

Montajdan sonra basamakkanallaryla tarak kanallarbirbirine uygun ekilde gemiolmal, srtnme olmamaldr.

Srtnme nedenlerinden ennemlisi basamak zincirininayarszldr.

Uygun boyutta dier tara takp vidalaynz.

Tarak kart noktasnn birbirinikarlamasna zen gsteriniz..

Tarak vidalarn ayn anda,standarttaki tork deerleri dikkatalnarak sklmaldr.

UYGULAMA FAALYET

20

UYGULAMA-2

Yryen merdiven/yolun makine dairesine ulanz.


Yryen merdivenin stop butonuna basaraksistem durdurunuz.

Stop butonuna basldnda sistemdurur. Ancak sistemin elektriikesilmemitir. Sistem, girisensrlerine tepki vermez vehareket etmez.

Tekrar altrma revizyon soketini kullanarakya da anahtar vastasyla olabilir.

Hareketin yukar ya da aaolmas anahtarn evirme ynylebelirlenir(saat yn aa, saatynnn tersi yukar doru hareketgibi)

Alt ve st plakalar tornavida ya da alyenanahtar kullanarak sknz.

Plakalar almanzengellemeyecek ekilde uygunyere ekilmelidir.

Boluklarn zeri tam almaldr.

21

Alt ve st girileri uygun barikatlarlakapatnz.

Resim 2.22de gsterilen barikat sistemlerindeilk olarak barikatlar kurulur daha sonramakine dairesi alr.

Barikatlarn kurulumunun almagvenlii asndan nemiunutulmamaldr.

Baz modellerde barikatlar makinedairesi ierisinde saklanmaktadr.Bu durumda ilk olarak plakalarsklp barikatlar kurulmaldr

22

KONTROL LSTES

Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iinEvet, kazanamadklarnz iin Hayr kutucuklarna ( X ) iareti koyarak rendiklerinizikontrol ediniz.

Deerlendirme ltleri Evet Hayr1. Sistemi stop butonuna basarak durdurabildiniz mi?2. Gvenlik tedbirlerini aldnz m?3. Uygun alyen anahtar kullanarak hasarl tara sktnz m?4. Uygun boyutta dier tara takp vidaladnz m?5. Yryen merdivenin stop butonuna basarak sistem durdunuz mu?6. Tekrar altrma revizyon soketini kullanarak ya da anahtar7. vastasyla uygulayabildiniz mi?8. Alt ve st plakalar tornavida ya da alyen anahtar kullanarak9. skebildiniz mi?10.Alt ve st girileri uygun barikatlarla kapattnz m?

DEERLENDRME


23

LME VE DEERLENDRME

Aadaki cmlelerin banda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen bilgilerdoru ise D, yanl ise Y yaznz.

1. ( ) Taraklar sahanlklarda yolcularn geilerini kolaylatrmak iin yaplm,basamak, palet ya da bantla i ie geen paralardr.

2. ( ) Alt ve st plakalar, genel olarak yryen merdivenin alt ve st makinedairelerinin zerlerini kapatp estetik grn salar ve yetkisiz kiilerin bu ksmlaramdahalesini engeller.

3. ( ) Eik hareketli boluu toz ve pislikle dolarsa tarak konta i yapamaz.

4. ( ) Sprgelik, klfn, basaman, bandn ya da paletin d kenarna bitiik ksmdr.

5. ( ) Bir taran dii krldnda btn taraklar deitirilmelidir.

6. ( ) Etek camlar, gvenlik ve estetik amala kullanlr. Baz modellerde klandrmayaplr.

7. ( ) Bakm esnasnda gvenlik bariyerleri sadece yolcularn gvenlii iin konulur.

DEERLENDRME

Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevapverirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

LME VE DEERLENDRME

24

RENME FAALYET-3

Her trl yryen merdiven veya yolun kontrol panelinin kontroln ve deiiminiyapabileceksiniz.

evrenizdeki yryen merdiven/yollardaki ikaz ve uyar levhalarn inceleyiniz

Acil durumda bir yolcu olarak yryen merdiven/yol sistemlerini nasl

durdurabilirsiniz tartnz.

3. YRYEN MERDVEN/YOL KONTROLPANEL

3.1. Yryen merdiven/Yol Trafik Ak aretleri

Yryen merdiven/yolun hareket ynn, nasl binilmesi ve yolculuk esnasnda nasldurulmas gerektiini gsteren, sistemin her iki giriinde de bulunmas gereken iaretleretrafik ak iaretleri denir.

Trafik ak iaretleri yryen merdiven/yola bini, ini ve yolculuk esnasndayolcunun gvenliini, sistemin sorunsuz almasn salamak iin kullanlr.

Yolcu, yryen merdiven/yola doru geldiinde hareketsiz olarak duranmerdiven/yolun ne yne doru gideceini trafik ak iaretlerinden anlamal ve ona gredoru seim yapmaldr.

Yryen merdivenler alrken bir yne doru hareket eder. stendiinde teknisyensistemi durdur ve istedii yne hareket etmesini salar. Yryen merdiven, o zamana kadaralt ynn tersine devaml altrlmak istenirse trafik ak iaretlerinin yeni durumagre dzenlenmesi ve kontrol edilmesi nemlidir.

Ayn anda biri aa biri yukar doru hareket eden iki yryen merdiven yan yanamonte edilebilir. Bu merdivenlerde mutlaka trafik ynn gsteren trafik ak iaretlerikonulmaldr.

Uyar levhalar yolculuk esnasnda uyulmas gereken kurallar hatrlatc ieriktedir.

RENME FAALYET3

AMA

ARATIRMA

25

Resim 3.1: Yryen merdiven/yol sistemlerinde kullanlan uyar levhalar

Yolculuk esnasnda dikkat edilmesi gereken hususlar unlardr:

Kk ocuklar sistemde tek bana brakmaynz. Ayaklarnz yan eteklere koymaynz. Evcil hayvanlar serbest brakmaynz. Bebek arabas kullanmaynz. Yolculuk esnasnda el bandn brakmaynz. Gidi ynnze baknz. Komaya almaynz.

ocuklu aileler yryen merdiven ya da yola binerken ocuklarn grebilecekleri birnoktada tutmaldr. Genellikle ocuklar yetikinlerin klarda nlerinde, inilerde ise onlardaha rahat kontrol edebilecekleri arka taraflarnda olmaldr. Yine yryen merdiven ya dayola binerken yryen yol hareketli olduu iin hareketsiz ksmlardan uzak durmal onlaraelimizi ayamz srterek gitmemeliyiz. Eer yryen merdivende bir basamak igalediliyorsa sa tarafta durmal ve gemek isteyenlere sol taraftan yol verilmelidir. te bu vebunun gibi kurallar yryen merdivenlerde trafik ak iaretleri olarak insanlarngrebilecei yerlere konulmal, gerekiyorsa bunlarn aklamalar yaplmaldr.

26

Resim 3.2: Yryen merdivenler de yk tanmamas

Yryen merdiven yol sistemleri yk tamak iin tasarlanmamtr. Yalnz yryenyollar bu konuda daha esnek yapdadr. Byk valizlerin, ok ar olmayan eyalarnkontroll olarak tanmas mmkndr.

3.1.1. Hareket Yn Gstergeleri

Durur hldeyken yolcunun varln alglayp almaya balayan sistemler iinhareket ynnn nceden gsterilmesi daha da nem kazanmaktadr. Bu gstergeler uyaryazs ya da levhas eklinde olabilecei gibi (Resim 3.3) elektronik yolla kontrol edilebilenhareketli ya da hareketsiz LEDli, kl uyarlar da olabilir(Resim 3.4).

Resim 3.3: Hareket ynn gsteren iaretler

27

Resim 3.4: LEDli ve hareketli hareket gstergesi

Trafik ak iaretleri, insanlarn ilk yryen merdivene binerken bak ynistikametine konulmaldr. O hlde insanlarn yryen merdivene binerken ilk bakacaklaryer basacaklar basamak olacandan oraya yakn bir yere kl trafik ak iaretininkonulmas gerekmektedir.

Standart olarak konulmas gereken uyarclardan baka her marka farkl bir ikaz ekliuygulamaktadr. Bu ikaz iaretlerinden rnekler Resim 3.5 te gsterilmitir.

Resim 3.5: eitli yn gstergeleri

Baz gelimi sistemlerde ters ynde merdiven ya da yola girmek isteyenleri optik yada ultrasonik sensrlerle fark edip sesli ikaz eden eklentiler de vardr.

Resim 3.6: Ters ynde sisteme yaklaldnda sesli ikaz veren sistem

28

3.2. Operasyon Paneli

Resim 3.7: Yryen merdiven d donanmlar

Yryen merdiven yol oparasyon paneli basit yapdadr. Genel olarak u ksmlardanoluur:

Durdurma butonu

Durdurma butonu push buton tarzndadr. Basld zaman kontrol kat, ana tahrikmotorunun enerjisini kesip frenlemenin yaplmasn salar. Sistemin btn enerjisininkesilmesini salamaz.

Hareket butonu

Baz modellerde vardr. push buton tarzndadr. Basld zaman fren serbestbraklr ve ana tahrik motoru yol almaya balar.

Yn anahtar

ounlukla kullanlan yol verme kumandasdr. Bir kilit, anahtar ve elektrikselanahtardan oluur. Teknisyen doru anahtar takp sa ya da sola evirerek sistemin istediiyne doru hareket etmesini salar. Doru anahtar olmayan kimse sistemi tekraraltramaz.

29

ekil 3.1: Kontrol paneli ve kumanda sistemi

Resim 3.8: Yn anahtar ve durdurma butonu

30

Resim 3.9: Yn anahtar

ekil 3.2: Acil durdurma butonlar, yn gstergeleri

Operatr panelindeki durdurma butonu gereksiz yere kullanlmamaldr. Arzal butonya da anahtar olduu dnldnde sistem durdurulmal etek sac sklerek bu ksmaulalmaldr. Genellikle bu ksmda yksek gerilim bulunmaz. Buna ramen gvenliktedbirlerini ihmal etmeden mdahale edilmelidir.

31

Resim 3.10: Farkl yryen merdiven/yollara ait operatr panelleri

Resim 3.11: Yryen yol operatr paneli

Durdurma butonundan kaynaklanan bir sebepten sistem durmuyorsa teknisyen,panodan sistemin enerjisini keserek ya da revizyon soketini kullanarak sistemidurdurmaldr.

Resim 3.12: Yryen yol operatr paneli

32

Tekrar hatrlatlmas gereken husus, stop butonunun sistemin ya da panonun enerjisinikesmediidir. Stop butonuna baslp almalara balarken bu unutulmamaldr.

3.2.1. Yryen Merdiven/Yol Sistemlerinin Gvenli Kullanm

Btn modllerde yryen merdiven/yol sistemlerinin kullanm, tamiri ve bakmsrasnda dikkat edilmesi gerek hususlar belirtilmitir. Burada baz eklemeler yaplarak bukurallar maddeler hlinde yle sralanabilir:

Yryen merdiven/yolu kullanmas sorunlu olabilecek fiziksel engeli olan ya dayal insanlar, kendilerine zel retilen merdiven/yol sistemleri dndakiyryen merdiven yollar kullanmamaldrlar.

Yolculuk srasnda trabzan tutulmaldr. Bu sistemler yk tamak iin tasarlanmamtr. Hareketinizi engelleyecek ya da bozacak eylerle (rnein bebek arabas) sistem

kullanlmamaldr. Yolculuk esnasnda ocuklar kontrol altnda tutulmaldr. Ayaklar sistemlerin kenarlarndan uzak tutulmaldr. Apronda ini binii rahatlatacak sayda yatay basamak olmaldr. Basamaklara oturulmamaldr. Yolcu hareket ynne bakmaldr. plak ayakla yolculuk edilmemelidir. alr halde durdurma butonu olmaldr. Stop butonu sadece teknisyenin

kullanmnda deildir. Herhangi acil durumda evredeki insanlardan herhangibirisi de stop butonuna basarak sistemi durdurabilir.

Ba dnmesi ve bulant olmamas iin yryen merdiven eimi standartlarnzerinde olmamaldr.

El bandnn ieri giri ksm, el skmasn nleyecek ekilde dzenlenmelidir.

33

UYGULAMA FAALYETHer trl yryen merdiven veya yolun kontrol panelinin kontroln ve deiimini

yapnz.


Acil durdurma ve revizyon kontrolnitesini kontrol ediniz.

nce acil durdurma butonuna basarakmerdiveni durdurunuz.

Revizyon kontrol nitesinde merdiveniher iki ynde altrnz.

Ters ynde merdiven ikaz klarnn vealarmnn almasn kontrol ediniz.

Merdivene ters ynden binmeyideneyiniz ve alarm sresini not ediniz.

Stop push butonuna bastnzdamerdivenin elektriinin kesilmediini,sadece durduunu kontrol ediniz.

Stop butonuna bastnzda merdivenindurduunu ve duru sresini not ediniz.

Aa ve yukar ynde altrarak ynklarnn yanp yanmadn kontrolediniz.

Yn klarnn belirtilen ynde yandnve yn deitirdiinizde ndeitirdiiniz ynde deitiini grnz.

KONTROL LSTES

Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iinEvet, kazanamadklarnz iin Hayr kutucuklarna ( X ) iareti koyarak rendiklerinizikontrol ediniz.

Deerlendirme ltleri Evet Hayr1. Acil durdurma ve revizyon kontrol nitesini kontrol ettiniz mi?2. Ters ynde merdiven ikaz klarnn ve alarmnn almasn kontrol

ettiniz mi?3. Stop push butonuna bastnzda merdivenin elektriinin

kesilmediini, sadece durduunu kontrol ettiniz mi?4. Aa ve yukar ynde altrarak yn klarnn yanp yanmadn

kontrol ettiniz mi?

DEERLENDRME


UYGULAMA FAALYET

34

LME VE DEERLENDRMEAadaki cmlelerin banda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen bilgiler

doru ise D, yanl ise Y yaznz.

1. ( ) Yryen merdivenin hareket ynn, nasl binilmesi ve merdivende nasldurulmas gerektiini gsteren, merdivenin her iki giriinde de bulunmas gerekeniaretlere trafik ak iaretleri denir.

2. ( ) Trafik ak iaretleri, insanlarn ilk yryen merdivene binerken bak ynistikametine konulmamaldr.

3. ( ) Yryen merdiven ya da yola binerken hareketsiz ksmlardan uzak durulmaldr.

4. ( ) Yryen mediven/yolda sol tarafta durulmaldr.

5. ( ) Yolcu hibir durumda durdurma butonuna basmamaldr.

6. ( ) Ikl ikazlarn etkisi daha fazladr.

7. ( ) Yryen merdivenler sadece tek ynde hareket edebilir.

8. ( ) Revizyon soketi operasyon panelinin btn yetkilerine sahiptir.

DEERLENDRME

Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevapverirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.Cevaplarnzn tm doru ise Modl Deerlendirmeye geiniz.

LME VE DEERLENDRME

35

MODL DEERLENDRMEKONTROL LSTES

Bu modl kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iinEvet, kazanamadklarnz iin Hayr kutucuklarna ( X ) iareti koyarak rendiklerinizikontrol ediniz.

Deerlendirme ltleri Evet Hayr

1. Paleti doru monte ettiniz mi?2. Takmlar doru yerlerde kullandnz m?3. Alt ve st plakalar doru monte ettiniz mi?4. Taraklarn deiimini yaptnz m?5. Etek paralarn skp monte ettiniz mi?6. Makine dairesine ulatnz m?7. Barikat kurdunuz mu?8. Merdiven/yol kontrol panelinin balantlarn doru yaptnz m?9. Kontrol panelini kullanarak sistemi kumanda ettiniz mi?10.Revizyon panelini kullanarak sistemi kumanda ettiniz mi?

DEERLENDRME

Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz.Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetlerini tekrar ediniz. Btn cevaplarnzEvet ise bir sonraki modle gemek iin retmeninize bavurunuz.

MODL DEERLENDRME

36

CEVAP ANAHTARLARI

RENME FAALYET-1N CEVAP ANAHTARI

1. Doru2. Doru3. Doru4. Yanl5. Doru6. Yanl

RENME FAALYET-2NN CEVAP ANAHTARI

1. Doru2. Doru3. Doru4. Doru5. Yanl6. Doru7. Yanl

RENME FAALYET-3N CEVAP ANAHTARI

1. Doru2. Yanl3. Doru4. Yanl5. Yanl6. Doru7. Yanl8. Doru

CEVAP ANAHTARLARI

37

KAYNAKA MRAK C. Erdem, smail GERDEML, Asansrler ve Yryen Merdivenler,

stanbul, 2000. TS EN 115 Trk standard

KAYNAKA

Documents

Yürüyen Merdiven Ve Yol Dış Donanımları