Yerba Mate

Zaparz Yerbę

Tutaj … parzymy Yerbę.

Parząc Yerbę po raz pierwszy może zaskoczyć Cię ilość suszu jaki trzeba wsypać do naczynka (!) temperatura wody i te przedziwne gadżety Jeśli tak się stanie, nie martw się, zobaczysz jak szybko polubisz ten rytuał a jeżeli jeszcze nie masz mate (naczynko) ani bombilli (metalowa rurka / sitko) zaimprowizuj

Możesz użyć sitka do odsączenia naparu od suszu i wesoło popijać z kubeczka (Indianie Guarani powiesiliby mnie za szerzenie heretyzmu) ale ja z doświadczenia wiem, że tak przyrządzona Yerba – jest niczego sobie Ale póki co, eksperymenty na bok, przystępujemy do tradycyjnego, parzenia suszu „wiecznie zielonego drzewa”

1) Przegotowaną wodę odstaw do ostygnięcia

(idealna temperatura to 75 stopni Celsjusza ) ale nie dajmy się zwariować w Paragwaju zalewają Yerbę wodą o temperaturze oscylującej wokół 80-ciu stopni - do 85-ciu stopni włącznie.

2) Wsyp do naczynka (np. mate, lub ulubiony kubeczek z porcelitu) odpowiednią ilość suszu

pisząc odpowiednią – mam na myśli nie mniej niż 1/3 i nie więcej niż 2/3 … to są proporcje idealne by skosztować smaku i doświadczyć mocy – tej niezwykłej rośliny - początkującym proponuję w tym miejscu dosypać cukru – wg uznania. Po zalaniu wodą lepiej jest

1

Yerba Mate

nie mieszać naparu, by niepotrzebnie nie robić sobie „błota” w naczynku. Dlatego ja słodzę susz

3) Zalej susz wodą do pełna

4) Włóż bombille, poczekaj momencik aż „fusy” podniosą się z dna naczynka – tak by można było względnie swobodnie odsączyć napar od suszu … i gotowe, spróbuj

Na deser zostawiłem Wam kolejne zaskoczenie - ten sam susz możesz zalewać nawet do 7 razy, pamiętając o temperaturze wody (patrz wyżej)

Tak więc – jest to naprawdę ekonomiczny napój, wsypujesz 1 naczynko rano i popijasz przez cały dzień dostarczając sobie energii, cennych mikro i makro elementów, witamin i skutecznie blokując łaknienie!

***

2

Yerba Mate

Dla gotowych na eksperymenty, proponuję "Mate de leche". Jest to sposób przyrządzania yerby, polegający na użyciu mleka zamiast wody.

Przyrządzenie "Mate de leche" jest bardzo proste, wystarczy: wsypać do naczynka "odpowiednią" ilość suszu zalać susz ciepłym mlekiem (powtarzam, mlekiem!)

Tak przygotowany napój prócz wszystkich właściwości mate jest dodatkowo wzbogacony właściwościami odżywczymi pochodzącymi z mleka

***

Ale ale … jeśli jest Ci za gorąco wcale nie musisz parzyć yerby - … przygotuj yerba mate na zimno! Tak podana mate nazywa się Terere.

Terere jest bardzo popularna w Paragwaju, pija się ją w upalne dni, zachowuje te same właściwości co mate parzona.

Wspaniale orzeźwia i gasi pragnienie - dostarczając cennych witamin i substancji odżywczych jednocześnie

Przyrządzenie Terere jest również bardzo proste, wystarczy: wsypać do naczynka "odpowiednią" ilość suszu zalać susz wodą 75 st na nastepnie zalewać, zimną wodą! Tak przygotowany napój - jest już gotowy do picia, dla urozmaicenia smaku możemy dodać do naszej yerby soku z owoców i dodatkowo schłodzić kostkami lodu.

Na uwagę zasługuje pewna zależność jaką można zaobserwować na terenach - na których powszechnie pija się Terere (!) Tam, gdzie Terere cieszy się największą popularnością - praktycznie nie wybuchają epidemie cholery:))) czyli w Polsce jak zacznie byc ciepło pijemy terere i "ni cholery"

FAQ najczęściej zadawane pytania

Co to jest Yerba Mate?

Yerba mate (herbata paragwajska, Ilex paraguariensis, indiańskie caá mati, caá mate) to roślina znana od stuleci. Za pierwszych użytkowników tej rośliny uważa się indian Guarani. Z wysuszonych, zmielonych liści, niekiedy również z dodatkiem gałązek, przygotowuje się napar. Nazwa yerba mate pochodzi od przekształconego łacińskiego słowa herba - zioło i mati co w języku keczua oznacza tykwę - naczynie do parzenia zioła.

Jak działa Yerba Mate?

3

Yerba Mate

Yerba mate wpływa na regulująco ciśnienie krwi, obniża napięcie mięśni szkieletowych, pobudza trawienie, układ nerwowy, stymuluje pracę serca. Napar zawiera większość witamin i sole mineralne, duże ilości ksantyn (poza kofeiną także teobrominę i toefilinę) oraz przeciwutleniacze wykazujące właściwości antynowotworowe. Yerba Mate działa również korzystnie na włosy i paznokcie.

Czy Yerba Mate jest używką?

Ze względu na zawartość pobudzających układ nerwowy ksantyn (pochodnych kofeiny) Yerba Mate należy uznać za używkę.

Do czego służy ta rurka z dziurkami?

Metalowa lub bambusowa rurka zakończona otworami służy do odcedzania naparu z fusów. Ziele Yerba Mate na zaparza się podobnie jak większość zioła, susz nie opada na dno naczynia . Dlatego też, aby nie połykać fusów wymyślono sposób picia przez rurkę zwaną bombillą.

Dlaczego taki przedział temperatury jest najlepszy do parzenia yerba mate?

Najlepiej zalewać susz wodą o temperaturze nie przekraczającej 85 stopni Celsjusza, by nie pozbawić naparu "mocy" i smaku! Yerba mate jest bardzo elastyczną rośliną - możemy cieszyć się jej właściwościami przyrządzając zimny napój (Terere) lub zalewając ciepłą wodą, jednak przy zbyt wysokiej temperaturze yerba mate odmawia współpracy, obraża się i "nie działa" ani na umysł ani na kubki smakowe tak dobrze jak przy niższych temperaturach. Co więcej, zalewanie ostrokrzewu paragwajskiego wrzątkiem - pozbawia naparu większości właściwości odżywczych. Za gorąca woda "zabija" mate. Pierwsze parzenie ma mocny i bardziej gorzkawy smak, natomiast następna "dolewka" jest tylko smutnym wspomnieniem po smaku…

Czy Yerba Mate można przyrządzać na zimno?

Jak najbardziej. Yerba Mate zalana zimna wodą, czasem pita z lodem, ziołami, limonką lub innymi owocami lub/i sokami jest w Ameryce Południowej popularnym „schładzaczem” podczas upałów. Warto nadmienić, że im zimniejsza woda, tym lepszy napój. Ten sposób przyrządzania Yerby nazwano terere.

Czy Yerba Mate może być podawana dzieciom?

Rząd Ameryki Południowej, przed laty propagował program włączania ostrokrzewu paragwajskiego do diety młodzieży szkolnej, traktując yerba mate jako swoisty suplement diety. Program ten był skierowany do ubogich rodzin, w których nie co dzień na stole pojawiał się pełnowartościowy posiłek! Jednak, ze względu na zawartość kofeiny, osobiście odradzałbym podawania yerby małym dzieciom … oczywiście "siorbnąć" nie zaszkodzi, ale do własnej tykwy - trzeba dorosnąć

Sin Palo, Con Palo - co to jest?

Susz Yerba Mate pozbawiony gałązek (same listki) nazywamy Sin Palo, listki z dodatkiem gałązek zwie się Con Palo.

4

Yerba Mate

Czym jest Palo Santo i Algarrobo?

Palo Santo i Algarrobo to najpopularniejsze gatunki drewna służące do wyrobu naczyń do picia Yerba Mate. Naczynia wykonane z tych drewien nie wymagają wstępnego przygotowania.

Kupiłem yerbę ale nie mam bombilli - ratunku!

Tak, znam to uczucie… wybaczcie mój mentorski ton, ale tak się dość często zdarza, sam pamiętam pierwsze parzenie… Ale to nic strasznego, jeśli nie macie bombilli, zaparzcie yerbę używając sitka do herbaty, zaparzacza do kawy, lub sitka do herbaty i zaparzacza do kawy. Ok, nie wpadłem na nic lepszego! Problem polega na tym, że "fusów" jest zdecydowanie więcej niż przy tradycyjnej herbacie liściastej, w dodatku nie bardzo chcą opadać na dno - co jest nie lada wyzwaniem, gdyby potraktować ten napar w sposób do jakiego przywykliśmy. Tutaj moje cenne wskazówki to sitko lub zaparzacz do kawy.

Jaką Yerba Mate najlepiej wybrać na początku?

Najlepsze dla osób początkujących są zestawy próbek np. Wachlarz Smaków lub 10 Przykazań Mateisty. Są to 30-gramowe porcje różnych gatunków. Rozwiązaniem moga też być opakowania 100 g mini mate. Dzieki temu znajdziesz swój smak.

Czym różnią się poszczególne marki Yerba Mate?

Różnią się wyglądem, aromatem, ilością pyłu, składem, smakiem i sposobem suszenia. Mogą zawierać same listki lub listki z gałązkami skomponowane w różnych proporcjach. Yerba mate mają także dodatki kawałków owoców lub są aromatyzowane.

Dla kogo jest przeznaczona Yerba Mate?

Yerba mate jest używką, dlatego nie powinny jej spożywać małe dzieci, kobiety w ciąży i karmiące oraz osoby ze schorzeniami żołądka.

Czy można pić yerba mate podczas ciąży?

Bardzo rzadko pół łyżeczki od herbaty na 250 ml tylko dla smaku lub Cocido czyli saszetki.

Czy yerba mate można używać w kuracjach odchudzających?

Oczywiście bardzo to skuteczny środek.

Czy muszę yerba mate pić koniecznie z tykwy?

Pijemy z tego w czym nam najbardziej smakuje kubeczki gliniane, ceramiczne, matera z Palo Santo i Algarrobo, ale najczęściej używamy tykwy - calabazy - zarówno dla podniesienia walorów smakowych jak i estetycznych.

Czemu zapycha mi się bombilla? Dlaczego lecą mi fusy przez rurkę?

5

Yerba Mate

Pamiętaj o prawidłowym zaparzaniu Yerba Mate oraz tym, żeby nie mieszać naparu Yerba Mate, tardycyjnie pierwszy łyk yerba mate oddaje się Św. Tomaszowi czyli poprostu wypluwa na ziemię.

Przecieka mi tykwa, co się stało?

Aby zapobiec przeciekaniu tykwy należy wykonać tzw. curado. Jest to rodzaj hartowania naczynia: fusy po yerba mate zalewamy ciepłą wodą o temperaturze ok. 75 st. C. i zostawiamy na noc, następnie wyskrobujemy wnętrze tykwy tak by nie pozostały w nim resztki owocu i pestek. Tykwę podczas użytkowania należy utrzymywać cały czas w wilgoci.

Bombilla, calabaza… Nie można prościej - np. zaparzyć Yerbę w szklance?

Specjalnie dla Europejczyków produkuje się Yerbę w saszetkach (cocido) oraz w postaci „instant”. Co to jest Alpaka ?

To tzw. Nowe srebro – zgodnie z Polską Normą jest to "mosiądz wysokoniklowy" (inne dawniej stosowane nazwy: argentan, pakfong, melchior, alpaka, arfenil, neusilber, srebro Schefildskiego, chińskie srebro, metal Christofle’a i inne). Jest to srebrzystobiały stop zawierający 40-70% miedzi, 10-20% niklu i 5-40% cynku.

Jakie mam wybrać naczynko ?

Najlepiej tradycyjne naczynko wykonane z tykwy o poj. nie mniejszej niż 150 ml.

Właściwości

Yerba mate – ma szereg właściwości terapeutycznych.

Napar z mate przede wszystkim - likwiduje zmęczenie, oraz stymuluje zdolności psychiczne i fizyczne organizmu. Zwiększa wydajność pracy umysłowej. Ma kojący wpływ na nerwy i mięśnie (w tym również mięśnie gładkie). Dzięki zawartości zestawu witamin z grupy B yerba mate współpracuje z zasobami cukru w mięśniach, nerwach i w mózgu. Witaminy C i E działają jako

Sole mineralne razem z ksantyną pomagają w pracy układu krwionośnego i poprawiają krążenie krwi, ponieważ ksantyna działa jako rozszerzacz naczyń. Co więcej, yerbata mate łagodzi łaknienie, blokując odpowiednie receptory w mózgu, nie powoduje przy tym żadnych wahań nastroju (bez depresji).

Yerba mate jest moczopędna i bardzo korzystna w przypadku problemów z pęcherzem. Ma także dobroczynny wpływ na przemianę materii poprzez aktywowanie ruchów perystaltycznych. Ułatwia trawienie pokarmów, łagodzi problemy gastryczne i polepsza wydalanie. Działanie stymulujące yerba mate trwa dłużej niż takie samo działanie kawy i nie ma skutków ubocznych.

Yerba Mate nie jest wskazana dla osób z chorobą wrzodową !

6

Yerba Mate

Działanie metaboliczne mate wydaje się objawiać zdolnością do podtrzymywania glikolizy tlenowej (rozszczepianie węglowodanów) podczas ćwiczeń prowadzonych przez dłuższy czas.

Prowadzi do spalania większej ilości kalorii, zwiększa wydajność układu krążenia i opóźnia glikozę tlenową oraz prowadzi do produkcji kwasu mlekowego podczas ćwiczeń.

Badania udowadniają, że Yerba mate wspomaga system odpornościowy organizmu. Naukowcy twierdzą, że jest to zarówno bezpośrednie działanie przeciwko zarazkom, bakteriom i wirusom, jak również podniesienie poziomu ogólnej odporności organizmu.

Odżywcze składniki tej rośliny prawdopodobnie odgrywają tu główną rolę, ale możliwe jest także, że inne czynniki mają na to wpływ, stymulując aktywność białych ciałek krwi.

Badania Instytutu Pasteura , przeprowadzne na ostrokrzewie pargwajskim wykazały jego bardzo ważną rolę w procesie regeneracji komórek ludzkiego orgnizmu .

7

Yerba Mate

Odżywcze właściwości yerba mate zostały wykorzystane przez argentyński rząd . Praktykuje się wprowadzanie yerba mate do diety dzieci w biednych regionach kraju .

Terere - yerba mate na zimno

Pierwszymi ludźmi pijącymi terere byli Indianie Guarani zamieszkujący tereny dzisiejszej północnej Argentyny , południowego Paragwaju i Mato Grosso de Sul w Brazylii.

Przygotowane z zimnej, naturalnej wody wraz ze świeżo zerwanymi i sprażonymi nad ogniskiem liśćmi ostrokrzewu było dla Indian niezastąpionym napojem podczas upałów.

Tradycyjnym naczyniem do picia terere jest Guampa - naczynie wykonane z rogu bawolego często obleczone skórą. W naszym klimacie dobrze jest posiadac naczynie z ceramiki , lub naczynia wykonane z drzewa np. Palo Santo, Lapacho, Tacuara. Dziś w parkach Argentyny widać całe rodziny które korzystając z uroków lata popijają zimną i orzeźwiającą yerba mate.

Terere przyjmuje różną postać w kilku regionach Ameryki Południowej. W Argentynie i Paragwaju popularne jest terere z sokiem cytrynowym i pomarańczowym, w Brazylii najczęściej dodaję się soku brzoskwiniowego. Paragwajczycy często mieszają zalaną zimną wodą mate z ziołami, traktując picie takiej mieszanki jako profilaktykę przed bólem żołądka czy głowy. W Paragwaju niejednokrotnie o terere z sokiem owocowym mówi się “terere ruso”- nazwa ta zaistniała wśród Paragwajczyków wraz z przybyłymi na początku XX wieku słowiańskimi emigrantami, którzy mate popijali właśnie z sokiem.Terere to typowy napój w Paragwaju. Jest popularny zarówno wśród ludzi młodych i starszych. Częstym widokiem na ulicach miast są studenci idący na uczelnie z Guampą i termosem na ramieniu, pełnym wody z lodem. Latem w Paragwaju średnia temperatura dnia ok 45 st.C. W środowisku osób pracujących istnieje tkz. “terere break” zastępująca tak popularną w Europie przerwę na kawę. Picie terere w pracy to nie tylko ugaszenie pragnienia, akt picia terere to jednocześnie poznawanie nowych ludzi, podtrzymywanie kontaktów z partnerem oraz medytacja nad kończącym się dniem.

Do tereré woda musi być po prostu zimna, im zimniejsza, tym lepsza.

8

Yerba Mate

(świetna do terere jest np. Taragui Limon - … polecam)

Co pobudza?

Właściwie to cały sekret Yerba Mate…sam nie mogę znaleźć jednoznacznej odpowiedzi tak jak i wielu matemaniaków. Postanowiłem poszukać informacji i znalazłem wiele sprzecznych ze sobą ale dających jakijś obraz tego sekretu, również wypróbowałem różnorakie ilości yerby.

Powiadają że w yerbie jest kofeina tylko że jakajś inna ale jaka - pada odpowiedź mateina - ale jaka mateina? - brak odpowiedzi. Więc jak to jest? napewno osławiona mateina ma wiele właściwości kofeiny - serce niczym lokomotywa, bystrość w oczach, szybkość w ruchach, lawina myśli i często bezsenne gorące noce. Ale znów czemu niema niepokoju, rozdrażnienia, nerwowości?. Każdy pijał kawę to wie jaka to krótka bajka…pijesz jedną, pijesz 2, 3 może i 4tą i bajka się kończy a zaczyna się koszmar. Jak jest z yerbą? Otórz piszą że zawiera od 0,3 do 1,72% kofeiny, przy czym najmniej zawierała saszetkowana yerba mate. Odpowiada to od 3 do 17 miligramom kofeiny uzyskiwanej z zaparzenia 1 grama yerba mate przy średniej wynoszącej ok 10 mg z jednego grama. Potem podana jest lista badanych marek wraz z zawartością kofeiny (np. taragui 1,07%, Rosamonte 0,85%). Biorąc te dane pod uwagę można mniej więcej określić granice picia yerby a są one. 500mg kofeiny pod jakąkolwiek postacią czy to teina czy mateina to maksimum absolutne. Więc 50gr. to maximum, z moich doświadczeń wyszło że przy dawkach dochodzących do 100gr / dziennie. wystąpią objawy kofeinizmu. To by wskazywało na pewne podobieństwo z kofeiną lecz czy łatwo jest pić 6 filiżanek

9

Yerba Mate

kawy dziennie? pewnie nie, natomiast Mate można popijać namiętnie przez cały dzień i nie będzie kaca, można przy niej pracować cały dzień a w nocy doświadczyć setek złotych myśli. Skąd ta energia?. W ogóle jaki jest sens picia kawy skoro 1 filiżanka zawiera 90mg lichej kofeiny a 10gr. yerby ma jej tyle samo. Ile razy tą samą kawę zalejesz?…yerbe zalejesz nie raz i smak pozostanie. Po co pić kawę skoro łatwo możemy zostać narażeni na nieciekawe objawy? Pijąc yerbe możemy być pewni że nie pogorszy naszego stanu psychicznego. Ta szalenie zaskakująca właściwość pobudzająca yerby stawia pytanie: Co to ta mateina…inna wersja kofeiny? Kofeina zmieniona czarami argentyńskich szamanów? niestety na próżno szukać odpowiedzi…lepiej zanużyć "bombiego" w yerbie i pić zamiast kawy 2-3 yerbki dziennie.

Ciekawostki

Mate w języku Indian Keczua oznacza suszoną i wyrążoną tykwę ( owoc Lagenaria sp.), która słuzyła jako naczynie do zaparzania drobno roztartych liści ostrokrzewu. zalany wrzątkiem proszek tworzył automatycznie pienisty napój.

W 1900 roku , przybywa do prowincji Misiones zwanej Tierra Colorada , grupa polskich osadników pochodzących z Podola .

Podczas dwóch lat grupa Polaków , walczy o utrzymanie się w niegościnnym regionie , żywiąc się maniokiem i odpierając napady bandyckie , budują zręby La Cauchera - dziś wielce znaczącej w produkcji yerba mate pantacji .

10

Yerba Mate

Jest wsród nich wielce zasłużony dla dzisiejszej Argentyny oraz upraw yerba mate Pan Jan Szychowski .11-letni wówczas chłopiec terminuje u kowala , okuwając wozy na wzór polskich , do dziś jeszcze w Misiones znanych jako carros polacos . Mając lat 18 , Jan samodzielnie projektuje i wykonuje pierwszą wykonaną w Argentynie tokarkę . Mając jedynie za wzór niemiecką importowaną maszynę , pracując na niej własnoręcznie wykonuje wszystkie koła i przekładnie . Suwnice w maszynie wykonuje z twardego drzewa quebracho .Maszyna do dziś pozostaje w stanie idealnym , ściagając do La Cauchera inżynierów z całego świata .

Na zrobionej przez siebie tokarce Don Jan Szychowski wytwarza całą maszynerie do młyna pracującego dla plantacji yerba mate . Następnie powstają : łuszczarnia ryżu oraz fabryka krochmalu . Kolejne działania polskiego osadnika przynosza plantacji : regulację rzeki Chimiray , wraz z spiętrzeniem jej wód , utworzenie sztucznego jeziora i postawienie turbiny wodnej wytwarzającej dla estancji prąd . Apostoles, drugie co do wielkości miasto prowincji Misiones i jest ważnym ośrodkiem życia społecznego dla okolicznych koloni i plantacji yerba mate .Dwie najważniejsze aleje miasta Apostoles mają symboliczne dla tego regionu nazwy , jedna Polonia , druga Ukraina.

***

W prowincji Misiones plantacje yerba mate nazywane są zielone złoto . W samej Argentynie roczna konsumpcja yerby przekracza 180 milionów kilogamów .

***

Rio de la Plata ,po hiszpańsku rio rzeka , la plata srebro .Srebrna rzeka . Przy ujściu liczy około dwustu kilometrów szerokości , na poczatku - ponad pięćdziesiat .Długość jej jest niewymierna wody rzeki wchodzą daleko w głąb Atlantyku , Atlantyk wchodzi zaś w rzekę często zmieniając kierunek jej prądu .

***

Niagara wcale nie jest największym wodospadem świata , przewyższa ją Iguazu - Wielka Woda , .W języku Indian Guarani mówi się o tym wspaniałym wodospadzie Wielka Woda. Niewymowny czar wodospadu polega na jego dziewiczości . Nic nie zmieniło sie w krajobrazie tego sanktuarium przyrody od momentu odkrycia go w 1542 roku przez Alvara Nuneza .Zaledwie 100 lat temu w puszczy przecięto pierwsza ścieżkę do wodospadów prowadzącą z Posadas stolicy prowincji Misiones .

***

11

Yerba Mate

Niewolnicy przywożeni do Ameryki Południowej pochodzili z Konga , Angoli , Sudanu i Zatoki Gwinejskiej . Wielu z nich zachowało w tolernacyjnej Brazylii obyczaje i wierzenia religijne . Stworzyli oni nowy język - nago , który powstał ze słów portugalskich i narzeczy afrykańskich . Wielu słów z tego języka używa się do dziś . W 1660 roku utworzyli oni Republikę Palmares - zorganizowane państwo ze wspólnym sądownictwem , rządem i armią . W kraju Palmares żyło ok. 100 tyś wolnych już ludzi . Portugalczycy przez kilkadziesiąt lat próbowali rozbić tę konfederację , godziła ona bowiem w interesy plantatorów . Dopiero w 1697 roku wojsko portugalskie zgniotło Republikę Palmares .

***

Nie pisane prawo na rozległych terenach Argentyny , Brazylii i Paragwaju mówi , że zbliżając się na odludziu do nieznanych sobie osobników powinno się klaskać w dłonie . Oznacza to mniej więcej to , że nie mamy w rękach broni a nasze zamiary są pokojowe . Ludzie zamieszkujący rozległe dorzecze Parany i inne niezamieszkane przez osadników tereny , swoją gościnność okazują przez podanie gościom yerba mate . Ceremonia wspólnego picia mate ma charakter rytualny i jest traktowana bardzo poważnie przez wszystkich ludzi na terenach Argentyny, Brazylii, Chile i Paragwaju

***W Argentynie na stacjach benzynowych stoją specjalne dystrybutory z wodą w temperaturze 80 stopni C z przeznaczeniem do przygotowywania mate.

Madonna i Hillary Clinton piją ją litrami, a Matt Dillon, Meg Ryan i Gwyneth Paltrow piją toniki na bazie yerba mate. Natomiast muzyk Moby promuje i sprzedaje ją w swej nowojorskiej kawiarni Teany.

12