ÖZBEK EDEBİYATINDA ENVER ABİDCAN’IN NEVRUZ KISSASI: …tdk.gov.tr/wp-content/uploads/2016/02/03-Tuğba BİLVEREN.pdf · Özbek Edebiyatında Enver Abidcan’ın Nevruz Kıssası:

37Türk Dünyası 40. Sayı

* AraştırmaGörevlisi,Kilis7AralıkÜniversitesiTürkDiliveEdebiyatıBölümü,[email protected]

ÖZBEK EDEBİYATINDA ENVER ABİDCAN’INNEVRUZ KISSASI:

“KEZARGON BOYCHECHAK(GEZEN BAYÇİÇEK/KARDELEN)”

Tuğba BİLVEREN∗

Özet:Enver Abidcan, çağdaş Özbek edebiyatının yaşayan temsilcilerindendir. Satirik

edebiyat geleneğinin de önemli ediplerinden olan Abidcan, çocuk edebiyatına da önem vermiştir. Çalışmamızda yazarın kısa biyografisinin yanı sıra Özbekçeden akta-rımı yapılan “Kezargon Boychechak (Gezen Bayçiçek/Kardelen)” isimli nevruz kıs-sasına yer verilecektir. Bu kıssada kışın sona erip baharın gelmesi olayının anlatımı sırasında kış ile baharın mücadelesi ve varlıkların konuşturulmuş olması anlatıma münazara şekli kazandırmıştır. Bu bağlamda hem nevruzun geliş öyküsü, hem de kut-siyetinin ifade edilmesinde kullanılan masalsı anlatım dikkat çekmektedir.

Anahtar kelimeler: Enver Abidcan, Özbek edebiyatı, nevruz, çocuk edebiyatı, kardelen.

Enver Abidcan’s Newroz Parable from Uzbek Literature: “Kezargon Boychechak”Abstract:Enver Abidcan is one of the represantatives of modern Uzbek literature. One of

the most important writers of satiric literature tradition, Abidcan also considered children literature. In this article besides the author’s short biography newroz parab-le “Kezargon Boychechak” that was translated from Uzbek will be recounted. This parable also turns into a debate during the process that creatures are personified when the winter ceased and spring rised. In this context, both the story celebrating of Newroz festival and expressing its holiness draws attention at the narration of the tale.

Özbek Edebiyatında Enver Abidcan’ın Nevruz Kıssası: “Kezargon Boychechak (Gezen Bayçiçek/Kardelen)”

Türk Dünyası 40. Sayı38

Key words: Enver Abidcan, Uzbek literature, newroz, children literature, boyc-hechak.

Çağdaş Özbek edebiyatının yaşayan temsilcilerinden birisi olan EnverAbidcan, aynı zamanda satirik edebiyat geleneğinin de başarılı temsilcile-rindendir. 1947yılındaFerganavilayetinebağlıPolosonköyündedünyayagelmiştir.1964yılındaortaokulubitirdiktensonraSemerkandMaliyeLisesi-negirmiş,dahasonra1969yılındaaskerliğinitamamlamıştır.1969-71yıllarıarasındamuhasebemüdürlüğüyapmış,bölgegazetesivevilayetradyosundaçeşitligörevlerdebulunmuş,busürezarfındaTaşkentDevletÜniversitesininGazetecilikBölümünüdışarıdanbitirmiştir.1981yılındanitibarenTaşkent’tebulunanAbidcanYaş Gvardiya (Genç Muhafızlar), Yaş Kuç (Genç Güç) veMuştum (Yumruk) dergilerinde çalışmıştır. O dönemlerdeÇolpan neşriyatı-nındabaşeditörlüğünüyapmıştır. İlkşiiri“Dolabım”,1960yılındaGunça (Gonca) gazetesindebasılmışolsadaaslındayayımlanmışilkeseriYaş Gvar-diya (Genç Muhafızlar) dergisindeyer alan “Anavatan” şiiridir.Behram’ın Hikâyeleri(1981),Alevcan ve Onun Dostları(1983),Ey Parlak Dünya(1983),Gitme(1985),Soytarı Çocuk(1980),En Eğlenceli Olay(1987),Altın Yürek-li Robot(1988),Pehlivan(1990)gibişiirveedebiyatkitaplarıbasılandiğereserleridir.BunlarındışındaÇıngıraklı YalancıvePehlivan’ın Hırsızlığıgibipiyesleridesahneyekonulmuştur.1

KendisiniçocukşairiolarakadlandıranAbidcan,“Irmakların baştan aya-ğa taptaze olmasını istiyorum. Zira taze ırmaklardan taze denizler meydana gelir.”2diyerekeğitmeyeçocuklardanbaşlanmasıgerektiğinedevurguyap-maktadır.Busebepleözelliklekıssalarında3masalsıbirüslupkullanır.

Kezargon Boychechak’ta4 (Gezen Kardelen) gece ve gündüzün eşitlen-diğigün,soğukvekötüolarakgörülenkışınbitipsıcakveiyiolarakgörülenbaharın başladığı, doğanın uyandığı ve tabiatın canlandığı nevruzun gelişianlatılmaktadır.Kışınuzamasıvebaharınheyecanlabeklenmesigibidurum-larda,kışlabaharınmücadeleettiğidüşünülmüşvebumücadeleninzorluğuvarlıklarınkonuşturulmasıyoluylaanlatılmıştır.Dîvânü Lugâti’t Türk’teyeralankışvebaharınmünazarası ile ilgilidörtlükkışınbaharlamücadelesineörnekteşkilederdurumdadır.

1 http://kitob.uz/view_data.php?id=201#/(Erişim27.03.2015)2 http://oriftolib.uz/uzb/jurnalistika/suhbatlar/adiblar-jurnalistlar/323-ozbekiston-xalq-shoiri-anvar-obidjon-bilan-

suhbat-2010.html/(Erişim27.03.2015)3 Kıssa:Dersçıkarılmasıgerekenanlatı.4 Kıssadaadıgeçenkardelen,Özbekistan’dabayçiçekolarakbilinmektedir.BuyüzdenNevruz’dayapılanritüellerde,

söylenen manilerde bayçiçek (boychechak) ismi sıkça karşımıza çıkmaktadır.Ancak Türkiye Türkçesinde dahabilinenbirterimolmasıveanlaşılırlığıbakımındançevirimizdebayçiçekinkelimekarşılığıolankardelenikullanmayıtercihettik.Kıssadageçendiğervarlıklarıntercümelerindeisekelimeanlamlarınasadıkkaldık.Örneğin,eşek,sıpa,köstebekgibi.Yanı sıra kıssadaNevruz’undedesi olanKuntug’dı Ota veKardelen’inninesi olanOytug’dı Ona TürkiyeTürkçesisesbilgisinesadıkkalınarakGündoğdu Ata ve Aydoğdu Ana şeklindetercümeedilmiştir.

Tuğba BİLVEREN


kış yāy bile tokuştıkıŋır közün bakıştıtutuşkalı yakıştıUtga.lı met ugraşu.rAnlamı şudur: Kış yaz ile tartıştı ve savaştı. Birbirlerine öfkeli gözle bak-

tılar. Kapışmak üzere birbirlerine yaklaştılar. Her biri diğerini yenmek için uğraşır. (Dîvânü Lugâti’t Türk2014:88)

Bütünkültürlerdebayramlar,aitolduğutoplumunduyguvedüşüncebirli-ğinden,dinîvemillîinanışlarından,gelenekvegöreneklerindenbeslenir.TürktopluluklarındadakısmenbirbirindenfarklıolarakgünümüzTürkdünyasınakadar gelen gelenekler doğrultusunda çeşitlenen kutlama törenlerindeki uy-gulamalarbir bütünlük arz eder.Bayramlar, yardımlaşmavedayanışmanınpekiştirildiği, neşe içerisinde eğlenilen törenlerdir. Bu törenlerin içerisindeözelliklemevsimbayramlarıdikkatçeker.Tabiattameydanagelendeğişim-lerleinsanruhundadabazıdeğişikliklerinmeydanagelmesimevsimbayram-larıylaifadeedilir.(Ersoy2004:259)

TürktopluluklarınınenbüyükbayramlarındanbiriolanNevruz;icrayerivesanatsaldeğeribakımındanbirbirindenfarklıözelliklerarzedebilmektedir.BukutlamalararasındaÖzbekistan’daki,Bayçiçekmerasimlerivekoşuklarıözelbiryeresahiptir.Uzunkışmevsimininsonundabüyükbirheveslebaha-rıngelişiiçindüzenlenenBayçiçek merasimi,millethayatındaönemlikabuledilenveonuniçinözelhazırlıklarınyapıldığımerasimlerdenbiridir.(İşankul2007:383-385)

Özbekistan’dabirhafta,hattabiraysüreylekutlananNevruz,atbinicile-rinin,pehlivanların,komedyenlerin,palyaçoların,falcıların,şarkıcıvehafız-ların,rakkaselerinkendigösterilerinisunduklarımillîbirbayramdır.Nevruzgünüsabaherkendenşenliklerebaşlanır,davetçilerinsanlarıbayramadavetederler.Bayramgünüoynanılanoyunlardanak terakmi, kök terak (beyaz ağaç mı, mavi ağaç mı), ak süyak (beyaz kemik) ve çillik oyunlarıözelbiryeresa-hiptir.(İşankul2004:343-344)

Kıssada,Nevruz’dayapılanfakatunutulanbirâdettendebahsedilmiştir.Kardeleninçıkmasındansonraçocuklarınkırlardantopladıklarıbuçiçeğise-petlerekoyupşarkılarsöyleyerekevevdağıtmaları,evsahiplerininsepettenbirtutamçiçekaldıktansonrakarşılığındakurukayısı,ceviz,şekerlemegibiyemişlerden saçmaları, ardından kardelen toplayan çocukların topladıklarıbuyemişleribölüşüpyemeleribuunutulanritüelinbirparçasıdır.BuşarkılarNevruz koşukları adıaltındaBayçiçek koşuğuolarakbilinir.Kıssadabuko-şuklardanbirinedeyerverilmiştir;



Boychecahgim Boychechak, Kardelenim, Kardelen,Atir xidli gulpechak. Hoş kokulu gül çiçek.Yashirib qo’ysin atrini, Saklasın kokusunu,Opqochmasdan O’rgimchak. Alıp kaçmasın örümcek.Boychechagim shaylansın, Bayçiçeğim hazırlansın,Ko’chani kezib aylansın. Sokağı gezip dolansın.Kelinchaklar qand bersa, Gelinler şeker verirse,Bag’riga kirib joylansin… Bağrına alıp saklasın…

GEZEN KARDELEN KUTSAL GECEHazırlıklar sona erdiğinde, kalem yazmak için harekete geçtiğinde bu

hikâyeyeeskidennasılbaşlandıysatamolarakoşekildebaşlandı.‒ Kaldır gövdeniKardelen!Bu soğukların azapverengörüntüsünden

korkma!‒ Senherzorluğuyenecekgücesahipsin.Bugücegönüldeninanman

yeterli.‒ Ayağa kalkKardelen, ayaklan!Nevruz’un kaderini bir kere de sen

değiştireceksin,sen!Kardelen,biriyağmurlargibifısıltılı,biriipekgibiyumuşakbirideırmak-

largibiakıcıolanbuseslerinneredengeldiğikonusundaşaşkındı.Belkibü-yümekiçinsabırsızlananbitkilerindamarlarıyeryüzündedolaşaraksessizcefısıldıyorlardı.Belkideağaçlarınkurumuşdallarıfazlasızlananyaşfilizlerezararvermemekiçinçaresizceağaçlarasığınıyordu.Yoksabirkelebekgibihızlıcaçiçektençiçeğekonmakisteyentohumcuklarınağaçkabuğundakiyal-varışlarımıydıbusesler?

Bu sesler onu rahatsız edip uyandırmış olsaydı, Kardelen hâlâ rahatçarüyagörüyorolabilirmiydi?Pektatlırüyalargörüyordu;bembeyazbirgöm-leğinüzerineyemyeşilbiryelekgiyipbaşınadamasmavibirbaşörtüsütakmış,vücudundangökkuşağınınrenklerigibirenklersaçılanbenzersizbirgüzellikonadoğruyavaşçayaklaşıyordu.Yaklaştıve“Ben Nevruz’um. Kaderimizde bizim beraber olacağımız yazılı. Varlıkları canlandırıp herkese rızık verebil-memiz için birbirimizi mutlaka bulmamız gerek.”dedi.

Birden boğuk bir sesleKardelen’in rüyası kesildi. Önce kuzey rüzgârıesmeye başladı, diye düşündü. Sonra birden güneş ışınlarının aksi yöndenvurmasıyla,karlıtümseğinüstündepehlivangibiheybetligörünenbirköpekyıldızının,aydanbiledahaparlakolangöğedoğruihtiraslıbirşekildeuludu-ğunugördü.

BuköpeğinadıAkbars’tıveanlaşılmazkarakteriylehaddindenfazlasi-nirligörünüyordu.Birbakıyorsundilinidışarısarkıtarakcoşuporadanoraya

Tuğba BİLVEREN


atlıyor,özgürceyuvarlanıyor;yinebirbakıyorsundüşünceli,üzgüngözlerleetrafabakıyordu.Şimdiisetıpkı içi içinesığmayanduygudolu,coşkunbirşairgibigörünüyordu.Gökyüzünediktiğigözleriyleyanayakılaferyatetmek-teydi.EğerdünyadakikedilerinenyüzsüzüsanılanMallamaşarsızcagelipher defasında hıncını almaya çalışmasaydı bu şekilde sabaha kadar devamedebilirdi.

– NiyeböyleboğazınyırtılanakadaruluyorsunAkbaris?KöpekdahaçoksinirlensindiyeadınıbozaraksöylediMallamaş.Bizeyineuykuyokan-laşılan.

Gürültülü sesleri işitenAkbars, birden kendine gelmiş olsa da yine birmüddetaydangözleriniayıramadı.Ardındankediyetersbirşekildebakarakazarlayıverdi:

– Hey,nebiçimhayvansınsen?Nasıloluyordaherdefasındabirşeyleribahaneedipdensizlikedebiliyorsun.Nediyesöyleniyorsun?

– Durmadanuluyupbeniuyutmadığıniçinsöyleniyorum,diyerekgöz-leriniayırdıMallamaş.

– Gündüzlerionkereuyuyupuyanmakyetmiyormusana,diyeöfkelen-diAkbars.Hiçolmazsaşukutsalgecedeuyumasantüylerinmidökülür?

Kedininbirdenyüzüdeğişti.– HangikutsalgecedenbahsediyorsunMollaAkbaris?Hanibirilerinin

yemişdağıttığıgeceyimidiyorsun?Tamamenunutmuşum.Akbars’ınkafasıdahadakızıp:– Boyundevrilsinsenin,budünyadayemektenbaşkaşeylerindeoldu-

ğunuunutma,diyesinirlendi.Bugünkışın songecesi. İnsanlar bugeceye eskidenberi “Aydoğdu”di-

yorlar.AydoğduAna’nınduasısebebiylegezeğenolarakyaratılanensonKar-deleniştebugecedebüyüyüpyetişiyor.Odiğerarkadaşlarındanfarklıolarakdahakeskinvedahagüzelkokuyayıyor.Kökleriçokhassasolduğuiçinenufakbiresintidekoparakoradanorayasürükleniyor,rüyasındagördüğüsev-gilisinitakipedereksürekligezdiğiiçinona“Gezen Kardelen”deniyordu.

Söylediklerinegörebugecedoğanayyerinigüneşebıraktıktansonraşa-fakvaktiKardelenileNevruznihayetbirbirinibulacaklar.Doğumedeniyetle-rindeyeniyıliştebuyenigündenitibarenbaşlatılıyor.Birçokülkedegösterişlielbiselergiyiliyor,bayramsofralarıkuruluyor.İlkbaharmevsimininesenilkrüzgârınıinsanlar“Gündoğdu”diyeadlandırıyorlar.

Köpektenbusözleriişitenkedininmerakıiyicearttı:– NevruzBayramı’nınneolduğunubiliyormusunsen,diyedikdikbak-

tıAkbars.Ha,ahmak!



– Sensinahmak,gözleriyuvalarındanfırlarcasınacevapverdiMallamaş.Ahmakolmasaydınbaşımıboşyereşişirmezdin,bütünakıllımahlûklargibikarnınıdoyururuyurdun,dedisözleriniyumuşatarak.Sanasöylüyorum,budünyadauykudandahatatlıbirşeyyok.BirdüşünAkbarskardeş,ılıkbirgece,karnıntok,etrafsakin.Benmışılmışıluyuyorumsenhorulhorul.BöylebirrahatıbırakıpnedenKardelenmardelendeyipduruyorsun?

Akbarseseflebaşınısallayarak:– Doğduğundanberiböylesin,dedi.Avludakikavaktanfaregelsindiye

yarımgünboyuncagözünü ayırmadanbekliyorsun amakavağın yanındakiçiçeğibirkereolsungörmüyorsun.HattaçiçeklerinengüzeliKardelen’ibilehayatındagörmemişsin.Eğergörseydin…

Akbars’ınsözüyarımkaldı.Tümsektenaşağıdoğrubakarkenbirankas-katıkesildi.Birazsonrakendinegelip“İşteo,bakbak,görüyormusun?Buo,GezenKardelen!”diyeatılıverdi.Mallamaş,köpeğingösterdiğitarafadönüpincecikbiripekgibiuçuşangüzelimçiçekliçimlerigördü.İfadesindehiçbirdeğişiklikolmadanyineköpeğebakarak:

– Botanikçiolmasamdabilirim,çiçekdediğinbiryerdeyetişir.Bugö-çebenedemeyedörtnaladolaşıpduruyor?

– Dahaöncedesöylemiştim,hemençıktımıaklından?Nevruz’utakipediyoro.

AkbarstümsekteninipKardelen’edoğruyürüdü.Yanınavardığındakalpatışlarınınhızındannefesi sıklaşmıştı, çiçeği incitmedenkokladı, hoşkoku-sundanmestoldu.Ayrılmasınafırsatvermeden“Busenmisin?GezenKarde-lenmisin?”diyesordu.

– Evet,Kardelen’im.– YanlışbilmiyorsamNevruz’uarıyorsun,doğrumu?– Doğru, diye cevapladı zil gibi ince sesiyle.Biliyorum,Nevruz dört

gözlebenibekliyor.Busıradabirsesduyuldu,insanınteninebatarcasınasoğukbirhavayayıl-

dı.YeşilyapraklarınıvegülünühızlıcakapatanKardelen’inkarşısındaejder-hasuratlıbirdumanbelirdi.Kuyruğununucuyolunmuşsaçgibiuçuşuyordu.

– Bekliyordiyeumutlanma,diyegürledio.SeninoNevruz’unkimseyibekleyecekdurumdadeğil.Bunubensöylüyorum,bengüçlükuvvetli,dengiolmayanAyazzade’yim.

Karşılarında ihtiyar kışın taş kalpli komutanıAyazzade’nin durduğunuanlayanAkbars,nekadarcesurolsadabiranürktü.Ancak,donupkalmasındiyeKardelen’ekendigövdesiylesiperolupiğnegibibatansoğukrüzgârınetkisindenkorumaya çalıştı.KöpeğinbudurumunugörenAyazzadekahka-haatmayabaşladı.Hergülüşündesoğukdahadaartıyor,çıplakçalılıklardan

Tuğba BİLVEREN


heybetliağaçlarıngövdelerinekadarherşeysoğuktanyarılıyordu.BuşekildekemiklerininkırılabileceğinidüşünenMallamaş,“vaymiyov”diyerekkendi-nedoğruiyicekıvrıldı.

NEVRUZ’UN TANIMADIĞI NİŞANLISIAyazzade yalan söylemiyordu.Nevruz son zamanlarda bir rehavet için-

deydi,neetrafındaolanbitendenhaberivardınedebirileriningürültüsüonurahatsızediyordu.

Nevruzsabahgayetiyiydi.Ȃdetagökyüzünüsevinçlekucaklargibigünboyumutluydu.Deredekisularlakovalamacaoynuyor,sankiküçükkızlarınboncuklarıgibidipteki taşlarınyuvarlakolanlarınıarıyor,ambaragiripdevağaçlarıngövdesini,yapraklarını,çiçekleriniboyamakiçinharikuladerenklerseçiyordu.Sonratekrardönüptürlüoyuncaklarabenzeyenbulutlarıizlemeyebaşladığısıradadedesiyanınageldi:

– Bayram için dikilen kıyafetlerini ne zaman giyeceksin kızım, diyesordu.Kışbugeceyarısındatahtınısanabırakmayahazırlanıyor.Sabahailkseherde baharın temsilcisi olarak tahta sen oturacaksın.Tümvarlıklar senimemnuniyetlekarşılayacak.

DedesininbusözleriniişitenNevruziççekti.Odasınagiderekbeyazgöm-leğini,yeşilyeleğini,uzunpelerininigiydi,mavibaşörtüsünütaktı,taşaynadakendinebaktı.Önlerindenbirkezgeçmezsemolmaz,diyerekgiyinipkuşanıpdedesininyanınagidipyenielbiselerinigösterdi.

– Hah,pırılpırılolmuşsunkızım,derkentorunundangözlerinialamadıGündoğduAta.KardelenBeyseniböylegörseşaşarkalırdıherhâlde.

Nevruzincecikkaşlarınıçataraksorgulayıcıbirifadeylededesinebaktı:– Kardelenmi?Odakim?– Nişanlın,diyecevapverdisakinceGündoğduAta.– Nerdennişanlımoluyormuş,diyeşaşırdıNevruz.Onuömrümdegör-

medimkidede.GündoğduAtasakinliğinikoruyarak“İştegörüncebeğeneceksin.”diye-

rek avutmaya başladı torununu. Nevruz “Beğeneceğimi nereden biliyorsu-nuz?”diyesinirlendi.Dedeyineduruşunubozmadan;

– Biliyorum,çünkürivayetteöyleyazıyor.Kardelenileikinizinkaderibiryazılmış.Herhangibirsebeplesizlerbirarayageleceksiniz. İşteoandaKardelenkendiliğindengözünegüzelgörünecekvesonraayrılmakistemeye-ceksiniz.

– Yedikatyabancıdanmıayrılmakistemeyeceğim?– Aydoğduablamıntorununiyeyabancıoluyormuş?Odasınadönüpyinetaşaynanınönüneoturduğundazihnindebazısorular



tekrarlanıyordu;“Kardelennasılbiri?”Kardelen’ihayalindetürlükıyafetlerlecanlandırmayabaşladı.İlginçolan

şuki,hangikıyafetolursaolsunhepsidepekyakışıyordu.Nevruz’unsaçları,âdetaodanınküçükbiryerindenrüzgârgirmişgibidal-

galanıyordu.Rüzgârkendisiylebirlikteuzakdiyarlardaşarkısöyleyençocuk-larıncoşkuluşarkılarınıdaberaberindegetirmişti.

Bayçiçeğim, Bayçiçek,Mis kokulu gül çiçek.Saklasın kokusunuAlıp kaçmasın örümcek.

Bayçiçeğim hazırlansın,Sokağı gezip dolansın.Gelinler şeker verirse,Yüreğine koyup saklasın.

HalkarasındaNevruzvaktiyapılanfakatunutulanbirâdetvardır.Çocuklartutamtutamkardelentoplayıpsepetlerekoyupmanilersöyleyerekkendima-hallelerinindışındakibütünevleregiripçıkarlar.Kadınlarsepettenbirtutamçiçekaldıktansonrakurukayısı, ceviz, şekerlemesaçarlar.“Kardelenci”lertopladıklarıbuyemişleribölüşüpyerler.

Nevruz’unkaderi,tamoanda,soğukkuzeyrüzgârınınbirdeliktengirme-siyledeğişti.Bedenindebirgariplikhissediyordu,ejdersuratlıkaradumanor-tayaçıktıvekömürgibikaragözlerinionadikti.Ucudağılmışkuyruğunual-tınatoplayıp:“Tahtaoturmakisteyenoaceleciburadamı?”diyehomurdandı.

Nevruzeliniyüreğinegötürerekalçakgönüllülükledediki;– İşittiğimegöreKışHazretleritahtınıbanakendirızasıylaverecekmiş.– Aklınıyitirmişbirininböyleşeylerdüşünmesininbenimiçinbirdeğeri

yok,diyeburunkıvırdısoğukkarabulut.Aklıyerindeolsatahtındanvazge-çermihiç?Otahttaninersebizimgibilerişindenolur.Şahsenbenbunaizinvermem.Sonaskerimkalıncayadeksavaşırım.Bunuben,keskinnişancılarınkomutanıAyazzadeolaraksöylüyorum.

ButehdidinaltındaneyattığınıdüşünmüşolsadabaşagelençekilirdiyegözlerinikısarakAyazzade’yebaktıNevruz:

– Birsüredensonramevsimlersarayındakideğişikliklerinkendiliğindenolacağınıherkesbilir.Buinatçılığınızınnefaydasıvar?Ortadaolmayanbirşeyiçinönlemalmakmümkünmü?

Ayazzadehafiftensırıtarak:

Tuğba BİLVEREN


– Tedbir almamakaptallıkolur.Başkayoluyok, emirböylediyeotur-maktansahareketegeçmekgerek.

Ayazzadesözünübitirdiktensonrasöyledikleriniyapmayakoyuldu.Üfle-dikçesoğukdahadaartıyor,gözleribirbalongibibüyüyordu.Nevruzönündetitremeyebaşladı, ardındanvücudunungevşediğiniveuykusunungeldiğinihissettivebirdendonakaldı.Dudaklarıhafiftenkıpırdıyor,gözkapaklarıya-vaşyavaşağırlaşıyordu.

İşinibitirenAyazzadememnunbirşekildegeridöndü.İkitarafındasırasıraduranodaların arasından âdetayel gibi geçerekGöksarayMeydanı’naçıktı.ÇıktığıvakitGündoğduAta’ylakarşılaştı.Evvela,GündoğduAta’nınhararetininonuiyideniyiyebuharlaştırmasındanürkerekortadankaybolmayaniyetlendifakatbuihtiyar,belkiiyilikleanlaşmayarazıolurdiyedüşünerekuzaktadurdu.

GündoğduAta: “Buralarda ne yapıyorsun, buz kafalı?” diye endişeylesordu,Ayazzade:“Birilerininfelçolmasıgerekiyordu,onuhallettik.”dedibö-bürlenerek.BudurumdaGündoğduAta’nınendişeleridahadaarttı:

–Eğertorunumadokunduysan…–Başkakimedokunabilirim,diyesözünükestiAyazzade.Korkma,sadece

birmüddetuyuşturdum.BöyleceNevruzsabahatahtaoturamayacak,hemkırsaçlıKışyerindeduracakhemdebizişimizedevamedeceğiz.

–İstediklerinin hiçbirini gerçekleştiremeyeceksin düzenbaz, dedi Gün-doğduAtakesinbirifadeylebakarak.Evliyalarbinyılöncesöylediler,eğerdüşmanlarNevruz’ubayıltacakolursaGezenKardelenonayardımagelecekdediler. İşte göreceksinKardelen eninde sonunda gelecek veNevruz onunkokusunuduyduktansonrayenidenhayatadönecek.

Ayazzadesinsibirşekildeeğilerek:–YaKardelengelmezse?Nevruz’uuyuşturarakbaşettiğimizgibiogeze-

ğenidekaskatıtaşaçevirmeyegücümüzyetmezmisanıyorsun?Şimdi birilerini çağırır diye düşünenAyazzade,GündoğduAta’nın ona

iyiceyaklaştığınıfarkedincetamamenerimemekiçinortadankayboldu.Kuy-ruğundantutmayaçalışanGündoğduAta,endişeyleGöksaray’ıniçinedoğruyürüdü.Torunununodasınagirdiğindeöylecekalakaldı.

Nevruz,birnoktayasabitlenmiş,taşbebekgibiduruyordu.

MUSİBETLERİN MUSİBETİ KİM?GezenKardelen’isoğuktankorumayaçalışanAkbars’ınhâlinigörüpkah-

kaha atanAyazzade, gülmeye ara verip köpeğe alay edercesine laf atmayabaşladı:

–Birgörelimbakalım,nederecesoğuğadayanacaklar?



–Bundandahakötüsoğuklardabileölmedim,dediAkbars.Ayazzade: “Ölüp ölmeyeceğini şimdi göreceksin!”, diye böbürlendi ve

etrafınabakarak:“Başlayınaskerlerim!KöpeğideKardelen’idemahvedin!”diyehaykırdı.Birdenkarayağızbulutlarsoğukhavadanaldıklarıemirlerlehücumageçtiler.Akbarstümbueziyetlerekatlanıpbirobulutabirbubulutakarşıkoyarken,Kardelengitgidesolgunlaşıyordu.BunugörenAyazzade’ninyüzündegüller açıyordu, “Haydiyiğitlerim! İkisinidedümdüzedin!”diyeaskerlerinidevamlıkışkırtıyordu.

Bir o buluta, bir bu buluta nefes tüketen Akbars, nefesi bittiğindeKardelen’in üzerine dikkatlice kapanarak yumuşak yünlü bedenindeki tümsıcaklığıonavermeyidenedi.

– Köpeğikenaraitipdondursanıza!diyeaskerleriniazarladıAyazzade.Banaölmüşköpekdeğil,donmuşKardelengerek.Tümyeşilliklerinihazanyaprağıgibikurutun!Bedeniniyorun,külgibidağıtınheryere!

SaniyeleriçindesoğuyanvücududonacakkenAkbarskendicanınıdüşün-müyor,Kardelen’inzarargöreceğindenendişeleniyordu.Nasılkurtulacağınıdüşünürken,şansındanAydoğduAnageldi.

AydoğduAna,boynundakimuskadanparlakışıklarsaçarakkarayağızbu-lutlarıkovuphomurdanarakAyazzade’yedediki:

– Kötününgücügüçsüzeyetermişdedikleridoğruymuş.Köpeğimlenealıpveremediğinvar?

– TuhafsınAydoğduAna,diyerekyalandanyaranmayaçalıştıAyazza-de.Benkimim,köpekkim,onanasılbirkastımolabilirki?

– Mademkastınyok,nediyeacıçektiriyorsun?– Acıçektiripdeöldürüyormuyumsanki,nederecesoğuğadayanaca-

ğınıgörmekiçinkendisiricaetti.Yokdemeyedeutandım.Ayazzade,AydoğduAna’yahâlâkibirlebakarkenanidennetarafagidece-

ğinisordu.Ayazzade,AydoğduAna’nınKardelen’iaradığınıduyunca,etraftabuncabitkivarkenonuaramasınıngereksizolduğunu izahettiği sıradaAy-doğduAnasözünükesti:

– Biliyorsun bütün Kardelenler benim torunum olur. Ben bu akşamhepsindensonradoğmuşolanGezenKardelen’iarıyorum.

– Aa,kardeleningezenidemiolurmuş,derkenyalansöylediğihâldekızarmadıbileAyazzade.Haydi,anneciğimeyolgösterinaskerlerim!Varıptezzamandabulsuntorununu.

AydoğduAnaileyürümeyehazırlanankarayağızbulutlarhücumetmeyibıraktıkları içinbedenibiraz ısınanAkbarskonuşmayadermanıolmaksızınzorlanarakhavladı.KöpeğininbirşeylersöylemeyeçalıştığınıfarkedenAy-doğduAna,yenidendurdu.BunugörenAyazzadebirdentelaşlandı.

Tuğba BİLVEREN


– Gözünüzüayırmadanişinizedevametsenize,diyeaskerlerinisıkıştır-dı.Şubiçareköpeğinçilesibitsinartık.Zavallıyıiyileştirmeyeçalışın.

Karayağızbulutlarsoğuksilahlarıyla tehditetmeyebaşladıklarındaAk-barsvargücüyleayaklanıpyanadevrildi.KucağındakiKardelenyavaşçaken-dinidüzeltirkenAydoğduAna’yıgörüpsevindi:

– Nine!Nineciğim!– Tanıdı,diyerekgülümsediAydoğduAna.GezenKardelendiğerarka-

daşlarındanfarklı.Bütünyakınlarınırüyasındagörüpöncedentanıyor.AydoğduAna,Kardelen’iyerdenkaldırıpşefkatlebağrınabastı.Ovakte

kadarancakkendinegelenAkbars,Ayazzade’yiişaretederekhastasesiyle:– ŞukarartıKardelen’idonduraraköldürmekistedi.AydoğduAnabirdenöfkelendi.Ayazzade’yeiğrenerekbaktı.Ağzınıaçma-

sınabilefırsatvermeyenAyazzade,saygısızcakonuşmayabaşladı:– Kabulediyorum,dünyadakimusibetlerinenkötüsüyüm.Öyledoğmuş

olsamneçıkar?GezenKardelen’iyoketmemgerekiyordu,gerekeniyaptım.AydoğduAna’nınöfkesinefretedöndü:– Torunumunsananezararıvardı,aptal?Ayazzade, tahtı Nevruz’un sahiplenmesine karşı olduğunu gizlemedi.

Nevruz’uçoktanhissizleştirdiğini,onukendinegetirecekolanKardelen’ideetkisizhâlegetirmeyemecburolduğunusöyledi.

– Mecbursanmecbursun,neyapalımyani,dediAydoğduAna.Bundanböyletorunumayaklaşmayacaksın.

AydoğduAnabunusöylediktensonraboynundakimuskayıparlattı.Ayaz-zadevekarayağızbulutlarparlaklıktankamaşangözlerinikarabirbuğugibigörünenavuçlarıylaengellemeyeçalıştılar.Ayazzadeetkilenmemişgibigörü-nerek:“Bumuskaparlakamaısısıyok,oyüzdenkorkmuyorumondan!”,diyegerindi.AydoğduAnaacıacıgülümseyerek:“Korkundangeriduruyorsun,bumuskanınyakmasadagözleriköredeceğiniçokiyibiliyorsun.”dedi.

–Neolacağıkonusundaöncedenuyarıyorum,diye celallendiAyazzade.EğerGezenKardelenevinizdenbiradımdışarıçıkarsaömrüboyuncasessiz-liğinibozmayacağım.BunubensözüsözolanAyazzadeolaraksöylüyorum!

Kardelen: “Şu bağıranı kör et nine. Ben artık buralarda duramam,Nevruz’ubulupkendinegelmesinisağlamamlazım.”diyeyalvardı.AydoğduAna:“Öncebirevevaralımkisonrasözolmasın.”,diyerekyoladüştü.Akbarsdaarkasındanyürüdü.

MallamaşotlarınarasındansessizcegeçerekhızlıcakoşacağısıradaAyaz-zadehomurdanarakönünükesti.Karayağızbulutlaroandaetrafınıçevirdiler,soğuksilahlarıylabirikikezgöğsünüdürttüler.



Ayazzadeöylebir“puf”dediki,kedininbedeninegirensancıbirmüddetkıvranmasınasebepoldu.

– Nereyekaçıyordunkaplanmüsveddesi,diyesorduAyazzade.YalanuydurmakonusundaustaolanMallamaş,açolduğuiçinfareavladı-

ğınısöyledi.Kimsesizbiryetimolduğunu,bakımsızkaldığını,kırkgündürbirlokmayemediğinideekleyerekmerhametetmeleriiçinçırpınıpdurdu.

– Vahşikediyim,avcıyımdiyerekbeniaptalyerinemikoyuyorsun,kur-naz,diyesinirlendiAyazzade.Vahşikedilerinbedenindeyaraizleriolur.Senyunmuşarınmışgibiiyigörünüyorsun.

ŞimdilafkalabalığınınsırasıolmadığınıanlayanMallamaş:“Ha,benza-tensonradanehlileştim.”diyereküzgüngörünmeyeçalıştı.Ayazzadeböylebir girdaptaAydoğduAna’danbaşkasınınyaşayamayacağını kast edip alayederek:

– AydoğduAna’nıneliniyalayıpgüngörürümdiyemiburadasın?– BunudadoğrudedinizAyazzadeHazretleri,diye iççektiMallamaş.

Aklınızbukadarmıçokolur?– Beniöverekiyiişçıkardın,dediAyazzade.Ancakbinkereacındırsan

dakendine,senisağbırakamam.Mallamaş’ıngözleriyuvalarındanfırladı,günahımnediyesoracakoldu,

Ayazzade:“Günahındüşmanlarımlabirlikteolman.”dediveaskerlerinedö-nüpmanidarbirbiçimdeişaretverdi.Karayağızbulutlarkedininüstüneüşüş-tü.Kedicanhavliylenetarafasıçrasakarayağızbulutlarotarafageçipacı-masızcasaldırıyorlardı.

AhvahdiyerekbütünmilletibaşınatopladıMallamaş:– AyazzadeHazretleriacıyınbana!Benimgibibirgaribenedenmerha-

metetmiyorsunuz?Herkesgibibendebudünyadayaşıyorum.Zatenoldumolasıbahtsızım,ongülümdenbiriaçılmıyor.Zehirmiolsunhayatım?Bakınbahardageliyor,bırakınhiçolmazsaevleneyimdebenimdearkamdaçolu-ğumçocuğumolsun.Yalvarırımöldürmeyinbeni.Kulunuzköleniz olayımağam!

Ayazzadesağeliniyukarıkaldırdı.Karayağızbulutlarodakikadanitiba-rendurdular.

– Sonsöylediğinibirdahasöyle,diyekediyedoğrueğildiAyazzade.Mallamaş:“Canımınacısıylasöyledikleriminhangibirikalırkiaklımda.”

diyetitreyerekağlıyordu,Ayazzade’nin:“Belkiiyicehırpalarsakhatırlarsın!”dediğini duyunca bıyıkları titredi, “İsteyin kulunuz olurum!” diye gözünüayırdı.

– Osözlerindoğruysabanacanlıgereksin,dediAyazzade.

Tuğba BİLVEREN


– Başına kılıç da dayasalar doğruyu söyle diye her gün öğüt verirdianamlababam.

Azönceyetimliğiylekendiniacındırdığınıunutuphızınıalamadıkedi:– Buzamanakadarbirkerecikbileyalan söylemedim,hizmet etmem

gerekirseçekinmedensöyleyin.Ayazzade birden yan tarafa bakıp: “Hey yuvarlak göz! Nerelerdesin?”

diyeheyecanlandı.Birbaykuşuçarakgelipyanındakibirdalakondu.– Azıcık“kuv”desenyeter,şuyuvarlakgözşimdilikseninyanındadu-

racak,diyekediyeemirvermeyebaşladıAyazzade.GezenKardelenevdençıktığı anbaykuşahaber edeceksin.Eğerbir düzenbazlıkyaparsandenizindibindedeolsansenibulur,kedişeklindebirdondurmayaçeviririm.

– Böylesoğuklaflarınnegereğivar,diyehuysuzlandıMallamaş.Emri-nizeamadeyimdedimya.Hâlâşüphelerinizlebenikorkutupduracakmısınız?

Ayazzadeuysallaştı:– Başkatarafagitmeyipdediğimiyaparsan,çokbüyükmükâfatalacaksın.Mallamaş’ınyüreğihoplayarakmükâfatınnasılbir şeyolduğunusordu.

Ayazzade: “Ne olduğunu önceden bilirsen sürprizi kalmaz.” diyerek sırtınısıvazladı.Kedi,soğukelinbedeninedeğmesiylebuztutsadakendinikaybet-medenyaltaklandı.Okşanmakçokhoşunagidiyordu,nemaksatlaokşandığıçokönemlideğildi.

KESİN OLMAYAN MÜKȂFATGezen Kardelen eve geldiğinden beri süzgün ve yorgundu. Aydoğdu

Ana’nın: “Acele etme, seni bu yerden nasıl gizlice çıkaracağımı düşünüyo-rum.”dediğisözleriniduymakistemiyordu.

– Şimdidüşünüpoturmanınsırasımınine,dedi.Nevruz’uçabucakbul-mazsamsonraçokgeçolacak.

– Korkma, geç kalmayız, diyerek torununu sakinleştirmeye çalıştıAy-doğduAna.YüzyıllardırGündoğdu ağabeyimlevaktindebuluşuyorum,hiçgecikirmiyim?Butaraftaseninyanındabenvarım,diğertaraftaNevruz’unbaşındaGündoğduağabeyimduruyor.Günlegeceninkızıl sınırındaelbetteyüzlerinizigöreceksiniz.Amaaceleetmedendur.

– Güzel söylüyorsunda nine, bu dönüş işi biraz yaş. İçimdenbir seskarışıklıkolacakdiyor.

– Herşeydenevvelkötüdüşünme.Ayazzade’ninilkferasetsizliğideğilbu,ileridedeböylekötülükleryapacaktır.Neolursaolsunelindenbirşeygel-medi,ılıkhavalarınyolunukeseceğimdiyekendisibelayauğradı.

Ninesinekadar teskinetsedeKardelen tahammüledemiyordu.Yüreğidaraldığındayerdenhareketederek:



– Yoknine,sizeuyarsamsabredemem.Akbars’ıyanımaalayım,biranevvelhazırlanıpyolakoyulalım.

– AmaAyazzadepusudabekliyor.– Ayazzade’denkorkmuyorum!Birnineninbir torununağzınabakarkenboynuağrıyanAkbars,dayana-

mayıpAydoğduAna’yadöndü:– Hâlinigörüyorsunuzya, söylediğiniyapmayınca torununuzun içi ra-

hatetmiyor.Belkibenonuçabucakkızılsınıragötürürsemendişesibirazdi-ner.Ayazzadeileyüzyüzegelsekbilebenonukorurum.

– DoğrusöylüyorsunAkbars,diyesevinçlehaykırdıKardelen.Gidelim!Böylece bir hamlede köpeğin beline bindi.Ok gibi fırlayanAkbars ile

kapıyadoğruatıldı,AydoğduAnadurdesedeyetişemedi.OkgibifırlayanAkbars’ınayağıaltındaezilmedeniçeriyegirdiMallamaş.

AydoğduAna’nınyanınagelereksinsice:“Buahmaklarnereyegittiler,yoksaAkbars’ınteyzesiyinemidoğurdu?”diyesordu.

– Kardelen olanları anlatınca, Akbars sinirlendi, dedi Aydoğdu Ana.EğerçabucakvarmazlarsaNevruzyokolupgidecekmiş.Buişböyleaceleyegetirilirmi?

Mallamaşkafasınısallayarak:– Nesinisöylüyorsunuz,şimdikigençlerçokdikbaşlı,biridiğerinden

inatçı.Haniedep?Ahlaknerede?AydoğduAna,derinbiriççekerekayağakalktı:– UmarımbirsorunçıkmazveAyazzade’ylekarşılaşmazlar.– Sakinolunanacığım,diyeyatıştırırmışgibiyaptıMallamaş.Evibana

emanetedin.Hemböyleceevdekibazıfarelerideyakalamışolurum.AydoğduAna giderken kedi dışarıya çıkıp onun uzaklaşmasını bekledi.

Sonraönayaklarıylaağzınınikiyanınıkapatıp,“kuv,kuv”diyebağırdı.Ha-bercibaykuş,kayınağaçlarınınarasındanuçarakgelipçatınınkenarınakondu.Kedininişaretiniişiterekarkayadöndü,çokgeçmedendumansuratlıaskerle-rinitakipedenAyazzade,yenidengeldi.

– Gidelinekadaroldu,diyesoğukluksaçaraksorduAyazzade.– Çokolmadı,dediMallamaş.Olsaolsabirfareyiyimlikvakitgeçmiştir.BusözleretahammüledemeyenAyazzade:“Birtanefareyinekadarsüre-

deyiyorsunyağtulumu?”diyeazarladı.Mallamaş:“Faretutsaydınız,bilirdi-niz.”diyemırıldandıkendikendine.

KedininböylegevşekdavranmasınıbeğenmeyenAyazzade,başınısalladı.Panikleyerek:

Tuğba BİLVEREN


– Çabukonlarınpeşinedüş, neyaparsanyaponları yoldanuzaklaştır.EğerGezenKardelen’inNevruz’unyanınazamanındavarmasınıengellersenmükâfatınıüçkatınaçıkarırım,dedi.

BunuduyanMallamaş,alnınıkaşıyarakendişeylebaktı.Neolduğunuhe-nüzbilmediğimükâfatınüçkatınaçıkmasınınnedereceönemliolabileceğinibilemediğiiçinkararsızdı.

– Herhâldebirazcıkbilirsembirzararıolmazdiyegeveledi.Şumükâfatınşekli,tadıyadapahasınıazıcıkanlatsanızdiyordum.

– Anlatırsamsürprizikalmaz,diyerekbirbelirsizlikiçindebıraktıAyaz-zade.

– Peki,olmayanbirşeyinüçkatıtahminennekadarolur?– Bunutahminetmeniçinbeyninibirazçalıştırmangerekecek.Öncelik-

ledünyadakiherşeyibirerbirergözönünegetiripsonraonlardanhangisininsanauygunolacağıhakkındakafayoracaksın.Omubumudiyekararvere-ceksin.Eldeetmeninmümkünolduğuüçşeymükâfatolacak.

– Demekbu,yaüçkovapeynir,yadaüçtaneekmek.Böyledesekdoğruolurmu?

– Nekalınkafalımahlûksunsen.Mükâfatdediğinpeynirdedeğil,ek-mekdedeğil.Çünküherhangibirşeyaldımdemiyorsun,mükâfataldımdi-yorsun.Doğrudeğilmi?

– Doğruya!– Banaşimdilafyetiştiripmükâfatınnasılbirmükâfatolduğunuönce-

denbilipheyecanınıyitirmeninbiranlamıyok.Mükâfatbu,mükâfat!Aklınıniyicekarıştığınıanlayankediöylecekalakaldı.Mükâfatıhiçdü-

şünmedenkabuletmesiilginçfakatbirokadardadeliceolduğundaneniyisiokonudadüşünmemesiydi.

KedininkafasınınkarışıpdüşünceyedalmasındanhoşnutolanAyazzade,konuyuasılmaksadınagetirdi:

– Şöylekediciğim,eğerKardelenveAkbars’ıbirliktebirfelaketesürük-lersen,vadettiğimüçmükâfatçuvalyüküyleseninolacak.Yokeğerbecere-mezsen,doğduğunapişmanederim!

– Böylesoğukşeylersöyleyipödümükoparmasanıziyiolur,dedirengikaçanMallamaş.Bizimgibilerdenbinkatdahagüçlüsünüz,banakıymayın,onlarıkendinizdeyakalayabilirsiniz.

HakikatenbuişAyazzadeiçinkolaybiriştiancakbuşekildeyapmakis-temiyordu.Çünküarkadan takip edenAydoğduAna,KardelenveAkbars’ıdonmuşhâldegörürse,bununAyazzade’nin işiolduğunuhemenanlardıveöçalmadanbırakmazdı.Eğeronlarkendikendilerineproblemlerlekarşılaşır-



larsadurumbaşkaolacağıiçinAyazzadeaklanırdı.Birinisuçlamakiçinkanıtlazımolduğundan,AydoğduAnabirkanıtbulamazdı.

Ayazzadebunukediyebellietmeden:– Poponukazımamıistemiyorsan,söylediklerimiiyiöğren,diyeazarladı.– Abo diyerek birden yüzü değişti Mallamaş’ın. Ne olursa olsun

Akbaris’inniyetimianlamamasıgerek.Eğeranlarsabulduğuyerdeçorbamıçıkarır.

– Korkma, dediAyazzade.Kimse bir şey yapamaz.Bunu ben, seningibiahmaklarınneleryapabileceğinieniyibilenkişiolaraksöylüyorum!

Ayazzade’nin söylediğini yaptırmadan bırakmayacağını anlayan Malla-maş, çaresiz boyun eğdi.Yeni sahibine bakıp: “Şöyle yapalım, beni doğrubataklıktarafınauçurun,onlarıordabiryerdegizlenerekbeklerim.”dedi.

BöylecesıçrayarakAyazzade’ninbelindekikemeresivri tırnaklarıylatu-tundu.Ayazzadegösterdiği yerdenyola çıkmaküzere kemerindeki kediylehavayayükseldi.Bulutlar,askerlikkurallarıgereğiitaatederekkomutanları-nınarkasındangittiler.

Gökyüzününgrirengikötüşeylerolacağınınhabercisigibiydiâdeta.GÖZLERİ GÖRMEYEN KILAVUZRivayette nasıl yazıldıysa aynen öyle oldu.Ne zamandır söylenenlerin

asılsızolduğugerçekhayattaispatlandı.Mevsimlerrivayeti,değişkenduygularındeğilgerçeğedayananaklınürü-

nüdür.Söylenenşuki,AydoğduAnaileGündoğduAta,KardelenileNevruzbelirlibirgündevebelirlişartlardabirarayagelirler.Budurumyıllardanberiböyleolmuştur,bugündeböyledirvegelecektedeböyleolacaktır.Bunude-ğiştirecekgüçyeryüzündeyok.Eğerbirdeğişikliksözkonusuolursabudüze-niancakilahikudretinkendisideğiştirebilir.

GündoğduAta, donmuş olanNevruz’a böyle hikmetler anlatıyor, belkiduyardiyeümitediyordu.Sonraağırağıradımlıyordu.Nedenşimdibellibe-lirsizdeolsaduymasınki?Eğerduyuyorsa,Kardelenhakkındakisözleriduy-duğundaiçikıpırkıpırolmalıydı,değilmi?

– Buneyinnesiböyle?Yerinaltındabilehuzuryokya!GündoğduAta’nınkulağınageridenseslerçalındı,osıradaNevruz’ukol-

tuğundantutupotarafaçevirdi.Solelindebirbastonolanköstebeği,evindençıkmışsağasolabakınıyorkengördü.

– Kimoevimintepesindegüpürgüpürgezen,diyegözdağıverenkös-tebekdevametti:“Bizimgibilerehiçrahatyokmu?”

GündoğduAta’nınyüzünebirsamimiyetgeldi,ihtiyarhayvanailtifatede-rek:

Tuğba BİLVEREN


– Çokmuyürüdülermuhterem?Benimben,GündoğduAta.Birdenköstebeğinyüzüaydınlandı:“Oosenmisin?HoşgördükGündoğ-

duAta, hoş gördük.Vücuduma sıcaklığınız değdiği an siz olduğunuzu bil-memgerekirdi.Böylesaygınbirzatladakarşılaşmaknasipoldu.”diyeherikielinideyoklargibiöneuzatarak,sürtünerekyanlarındangeçti.Tamoandayakındakiçukuradüşüverdi.

GündoğduAta,Nevruz’u dikkatlice bir yana bırakıp köstebeğe yardımetmek isterken o, çok geçmeden ayağa kalktı: “Sezgilere güvenip bastonukullanmamanıncezasıbudur!”diyerekçukurdançabucakçıkıverdi.

– Benbutaraftayım,muhterem.KöstebeğinoyaşınarağmenböyleatikoluşunaimrenerekbakıpseslendiGündoğduAta:“İştetamkarşınızdaduru-yorum.”

Köstebek:“Ehoşgeldiniz, ayaklarınıza sağlık!”diyerekbastonuylakü-çükadımlaratarakyaklaştı.BastonuylaönceNevruz’un,sonradaGündoğduAta’nınayaklarınadokundu:“GündoğduAtayalnızolsagerekdiyordum,ga-libaikikişisiniz,öylemi?”diyemuzipçesordu.

GündoğduAtazorakigülümseyerek:– Benhâlâyalnızım.YanımdatorunumNevruzvar.– Yinedeyalnızgelmediğindoğruymuş,dediköstebektitreyerek.Hay-

di,içeriyegirelim.Geçenyıldanbirazmısırvar.Buyılkiniyenibitirdim.Öte-kinidemisafirlereayırıptazebuğdaydandakoydum.

– Sağol,muhterem.Şimdibirazacelemizvar.– Öyleolsun,nereyeaceleettiğinizibilelim.GündoğduAta,netarafagittiklerinianlatırken,köstebekNevruz’unniye

böyle sessiz durduğunu merak ederek: “Hamamböceğinden kirpiye kadarherkesilkolarakselamverir, torununuzunkonuşmamasınaşaşırdım.Yoksaağzındaşekermivar?Bizdebirtadınabaksaydıkiyiolurdu!”,diyesağeli-niönedoğruuzattı.GündoğduAta,torunununkonuşamadığını,düşmanlarınonuböylehissizbıraktığınıanlattı.

– Yazık,çokyazık,diyerekelleriniindirdiköstebek.Olmayanşekereeluzatarakayıpettim.BunukimseyesöylemeyinGündoğduAta.

GündoğduAtayinegülümsedi.Köstebek,şimdiNevruz’aacımayabaşladı,onusoğuknefesiyledonduran

Ayazzade’yedefalarcabedduaetti.GündoğduAtakarşılıkvermekyerinebueğribüğrütopraklardazorlukçekeceklerini,kendisiylebirliktebiranevvelgitmelerigerektiğinisöyledi.Köstebekbastonunualıpyürümeyekoyuldu.Bi-razyürüyüncesubirikintilerinindibindekisalkımsaçakçalılıklardanbirinedenk gelip bastonuyla dokunduve: “Tamam.Tamamdiyorum!” diye telaş-landı.



– Önünüzdeçalılıkvarmuhterem,dediGündoğduAta.– Ha,bumu,diyerekistifinibozmadanyantarafageçtiköstebek.Bu

çalılıkdasığırtoynağıgibiymiş.Baridönüştetoplayalım.Köstebek, yol boyunca hiç durmadan konuşup durdu. Gençliğinde bir

tarlafaresiykenherşeyiiyigördüğünüsöyleyipyürürken,ambardakibütünmısırıyiyipkaçtığını,tarladakiarıktankaçarkenyuvasınışaşırıp,komşununyuvasınagirdiğini,yanlışlıklakızlarınıuzanırkengördüğünükıkırdayarakan-lattı.Sonradahaciddibirmeseleyegeçip taşayazıyazılanzamanlarda,busınırsıztopraklarınatalarınaaitolduğunu,sonralarıyabancımahlûklarınbirerbireryerleşipfarelerinneslinibozduğunu,bukonudaboyukadarkitapyaza-bileceğinianlattıdurdu.

GündoğduAtanezamanilerlese,karanlıkondankaçıyordu.Kimbilirnezamandanberiyürüyüşükendinehasolanköstebeğeisekaranlıkyadaaydın-lığınhiçbirfarkıyoktu.

– GözlerigörenlerinsözünebakarsansabahaSumalakŞölenibaşlıyordeğilmi,diyenyolarkadaşınadikkatkesilenköstebek,sohbetiniyarımbıra-kıpdöndü;sumalakneki?

Islatılanbuğdaya,buradakilereskidensumaderlermiş.Suma,pişmişbirçeşityemek,yanisumalık,bazıyerlerdedesumalakdenirmiş.Bunlarıdahaönceden tek tükbilenköstebek: “İnsandediğinde sonuçta canlı bir varlık.Hazırbuğdayııslatıpkazanakoyuppişirmeyenegerekvar?Öylecehatırhu-turyeselerdahagüzel,dahalezzetliolur.”dedi.GündoğduAta:“Sizinkimidoğru,onlarınkimidoğrubilemedimamabusözleriniziinsanlarailetirim.”,diyenüktedanbirifadeylecevapverdi.

– İnsanlara şunu da söyleAta, dedi köstebek.O sumalaktan bize deverselerhiçfenaolmaz.

– Olur,bunudasöylerim.– Yinebedavacılıkyaptıdiyedüşünme.Benimkisadecemerak.Köstebek gerçekten doğru söylemişti.Amacı kendini aklamak değildi.

Genellikle soğuk ülkelerde yaşayanlar sıcak yerlerde yaşayanlara nazarankeçietiyemiyor,salatalığıömründebirkezçıtırçıtıryiyordu.

KöstebeğinNevruzBayramı’nınsumalakyemekten ibaretolduğunudü-şünmesineçoküzüldüGündoğduAta.

Dünyaya etraflıca bakıldığında herkesin bir işle meşgul olup bir amaç etrafında toplanmasına vesile olan başka bir bayram ya bulunur ya bulunmaz.

Gün doğar doğmaz, her yerde bir hareket başlar, her gün yapılan meydan ve sokakların süpürülmesinin dışında bugün arklar ve havuzlar temizlenerek âdeta porselen gibi pürüzsüz olur, ağaçlara şekil verilir, bağlardaki sararmış yapraklar ayıklanır, ekinlerdeki kuru otlar yolunur ve fidanlarla güller dikilir.

Tuğba BİLVEREN


Hatta kabristanlar bile süslenir.Kırsal kesimdeki eğlencelerin, ziyafetlerin, hafızların, şarkıcıların, cam-

bazların, hokkabazların, komedyenlerin, güreşçilerin, horoz ve bıldırcın dö-vüşçülerinin katıldığı gösterilerin, gece yarısına kadar devam eden şenlikle-rin ve bir seherden diğer sehere kadar ancak pişirilen sumalağın hemen ha-zırlanması gerekir zira bayram sebebiyle kırlarda yer kalmaz. Kırlarda “Tatlı Yemiş Buldu”, dağlarda “Lale Uzar” türküleri zevk verir, bozkırlar ağzına kadar uçurtma uçuran çocuklarla dolar taşar. Birbirinden desenli uçurtmala-rın ipleri koptuğunda yavaşça çöllere düşer, oradaki kumları uyandırır.

Tarlalardaki eğlencenin şevki daha başkadır. Eski âdetlere göre iri cüsseli, gösterişli bir öküzü tarlaya getirip yemeğimiz yağlı olsun diye boynuzuna yağ sürerler, sonra yerin hem uzunlamasına hem de enlemesine dokuz adımlık bir kısmını sürerler. Oradaki herkes dilek tutup avuçlarındaki tohumları saçar.

Bu merasimden sonra tarlaya serilen bir kilimin üzerindeki minderlere oturup sofraya yakın olabilmek için itişip kakışırlar. İhtiyarlardan biri duaya başlar. Tüm dünyadaki varlıklar için iyi dilekler dilenir ve bir Fatiha okunur.

Sonra sıra yiyip içmeye gelir. Sofrada çeşit çeşit nimetler vardır. Kim ne getirdiyse ortaya konur; çıtır çıtır ekmekler, tatlı şerbetler, börekler, sumalak-lar, kuru üzümler, incir reçeli, dut pekmezi, bal, kışın evin tavanından sarkan ipten sallanan üzüm, ayva, nar hatta kavun ve karpuza kadar her şey bulunur. Ağzına aldığında ölüyü dirilten, semirten mantı tabakları elden ele dolaşır. Özellikle kuyruk yağı katılarak yapılan otlu börekleri yiyen yaşlıların gözleri açılır. Taş kazanlarda pişen düğün pilavının tadı damakta kalır.

Şimdi bunların yapıldığını öğrense, açgözlü köstebek heyecandan öyletelaşlanırkidüşebileceğinidüşünmez.

Nevruzkısaadımlarataraksessizcegeliyor,sendelergibiolursakolundantutandedesionutekrardengeyegetiriyordu.

Öndengidenköstebeğinbastonundanyayılantıkırtılar,ağzındandökülenbıdır bıdırlar sessizliğin içinde oldukça farklı bir ahenk yaratıyordu. Sankibirileriona,senkonuşmazsan,tümdünyasularaltındakalır,demişdeodadünyayıbufelakettenkurtarmayagayretediyormuşgibiydi.

Etraftaparıldayanaltınböceklerindenbiriburnununyanındanvızıldaya-rakgeçti.Köstebekkulakkesilerekbirdendurakladı.Sonraönünedönüpyü-rümeyedevamederkenkendincetahmindebulundu:

- Biranşaşıavcınınyineyarımyamalaksilahsıktığınısandım.Kurşu-nuyanlışlıklagelipdeğecekdiyekorktum.Vayvayvay!

EŞEKTE NEDEN KUYRUK VAR?– Nereyegidiyoruzbabacığım?– Şimdipoyrazdinipılıkbirmeltemeser.Yenigününbaşlayışınıbirgör



diyeseniseyregetirdimoğlum.Nevruz’ungelişiniizlemekherkesedenasipolmaz.

Sıpa,babasınıngöğsünedoğrubaşıylasırnaşmayabaşladı.– Nevruzdediğiniznasılbiri?– Güzel,diyekısacaanlattıeşek.– Nevruzgelseodabinermiydisize?– Keşkebinseydi!Hayatımdailkkezbirilerininüzerimebinmesinden

hoşnutolurdum.İnsanlaryayılarakeyereoturupkamçıyladehdiyehervuruşlarında,sıpa

babası içinüzülür,canısıkılırdı.Annesinebindiklerizamansaiyicehakaretsayıpneredeyseağlayacakolurdu.

İnsanoğludediğinnasıltuhafbirvarlık?Ayaklarıvar,yürüselerölürlermisanki?

– Büyükolsaydımbanadabinerlermiydidiyeboynunubükereksordusıpababasına.

– Dedemebinmişler,babamabinmişler,banadabiniyorlar,diyecevapverdieşek.Vargerisinisendüşünoğlum.

– Yabindirmezsem?Kasabamıgötürürler?– Hayır.Bizdanayadakoyundeğilizki,bizikasabagötürsünler.İnat-

çılıkedersekyasatıverirleryadayemvermezaçbırakırlar.Sıpanın soracak çok sorusu vardı fakat hepsini sormaya fırsat kalmadı.

OsıradaotarafadoğruyaklaşanAkbars’ıgörüp:“Aaşuköpeğebak,belineçiçektakmış!”diyeburnuylababasınıngöğsünedoğruişaretetti.

Eşeğingözlerioğlununkikadarkeskindeğildi.Karanlıktazarzorbakarak:“Hey,Bobi, sanabirşeysoracağım,olurmu,dediğisırada,köpekdurakladıvedönüp:“Bobideğilim,Akbars’ımben.Nesoracaksın?”dedi.

– Hataettim,kusurabakma,diyemedenibirşekildeyaklaştıeşek.Üze-rineyapışmışdurangalibaGezenBayçiçek,değilmi?

Akbars şaşkınlıkla: “Vay, nerden bildiniz?” diye sordu. Eşek: “DedembirzamanlarüzerineKardelen’ibindirmişolanheybetliköpeklekarşılaşmış.Lakabı “Gezen” olan buKardelen hastaNevruz’u kendine getirip dünyayısonsuzbirsoğuktankurtarmış.Dedembunukendigözleriylegörüpbabamaanlatmış,babamdabana…”diyerekgeçmişteolanbitenianlattı.

BunuişitenGezenKardelen:“Nineminsöyledikleridoğruymuş.DemekAyazzade,Nevruz’adahaöncedesaldırmış.Nicedirecdadımonukurtarmış.”diyedüşünürkenAkbarsda:“Demekatalarımeskidenberikahramanlarmış.”diyedüşünerekgururlandı.

Tuğba BİLVEREN


Eşek,Akbars’açocuklukanılarınıanlattığısıradasıpaacayipbirmanzara-yatanıkoldu.Tepedenöbeköbekkarabulutlargeçmeyebaşladı.Önlerindedesimsiyahbirbulutuçuyor,oradabirmahlûkonaarkaayaklarıylatutunmayaçalışıyordu.Marsıkmıydıacaba?Belkidesungurdur.

Sıpa,onlarayetişmeyeçalışırken,Ayazzadeveaskerlertepeninüzerindenaşağıyadoğruindiler.

ÖmründeilkkezuçanMallamaş,korkudantirtirtitreyipyorulduğundanyereatlayıpuzanıverdi.

– Kalk, diye öfkelendiAyazzade.Kendine gel!Ne yani, seni burayadinlenesindiyemigetirdim?Kalkbakalım!

Mallamaş isteksizce doğruldu.Nefes verip sertçe silkindi, bedenindekiuyuşukluğugidermeyidenedi.

Ayazzade:“Alsanabataklık.Neyapacaksınşimdiburada?”diyesordu.Mallamaş:“Tıpkısizinhediyenizgibibudabirsır,öncedenbilirsenizheye-canıkalmaz.”diyesırıtarakcevapverdi.Sonraağzınıkocamanaçarakesnedi.

“Seniyüzsüz!”diyerekkediyeyiyecekgibibaktıAyazzade.“Böyletem-bellikedipişiberbatedersen,seninsoyunukuruturum.Bunubuişlerinustasıolaraksöylüyorum!”

YerdeyatankedininayağakalkmasınıimaedergibidikdikbakanAyaz-zade, ayağakalktığınıgörünceaskerlerinedönüpgitmeküzere işaretverdi.Kediisedüşmanlarınınnasıldizçöktüğünümemnuniyetleizleyeceğinidüşü-nüyordu.

Kötü görünüşlü patronundan şimdilik kurtulan Mallamaş, rahatlayarakyenidenuzandı.Osıradakulağınatıkırtıkırbirtakımseslergeldi.Tepelikta-rafayavaşçabaşınıçeviripboşboşbaktı.Eğerşimdikedininyerindebirinsanevladıolsaydı,havanınnedereceaçıkvegeceninnekadartemizolduğunudikkatealmaz,gölgelerinkaranlıkyüzündenolduğunudüşünüpuzağagide-mezdi.Hayvanlarisegeceolanbiteniinsanlaranazarandahanet,neredeysegündüzkigibifarkedebilirdi.Zifirikaranlıkgecedeevininyanındakikavağınetrafındadolanansıçanınbutaraftaolduğunudüşünenkedi,tepeninüstündenAkbars,eşekvesıpanıngeldiğinigörüncegevşeyerekyenidenuzanıverdi.

BabasınınNevruz’ubindirmekistediğinihatırlayansıpa,yanındaduranAkbars’adikkatlicebakmayabaşladı.Birkaçdakikaöncebirilerininbinmesionarahatsızlıkveriyorkenşimdiköpeğekendiisteğiyleyaklaşıpdediki:

– Akbars,GezenKardelen’ibendetaşımakistiyorum.Olurmu?Akbars,olabileceğinisöyleyerekdurdu.Sıpaonunyanınaçöktü.Kardelen

birsıçrayıştayenitaşıyıcısınabindi.



Kardelen’e “Yerleştinmi?” diye sorarken yavaşça ayağa kalktı sıpa vesevinçleyürümeyebaşladı.Babasınayetişipyanyanayürürkengururlaönedoğrueğildi.Babasıoğlununbuhareketinionaylayıcıbirbiçimdebaşınısal-ladı.

– Kih,diyeyapraklarıylasıpayıkamçıladıKardelen.Düzgüngitufaklık.– Birincisibizekihdenmez,dehdenir,diyegeveledisıpa.İkincisisen

düşmeyesindiyeyavaşyürüyorum.Mallamaş’ıilkolaraksıpafarkettive:“Vayvayvay,şukedininyatışına

bakın!”diyealaycıbir ifadeylegülümsedi.Akbarsdikkatlebakıp:“Aa,buMallamaşya!”dedi.Kediyavaşçadoğrulurkenyüzününifadesideğişti:

– Mallamaşşimdimigeldiaklına?Ağızağızavermişkonuşuyorsunuz,benidealsaydınızneolurdusanki?Arkanızdanbakarakbiro tarafabirbutarafakoşmaktancanımdacankalmadıya.

– Şimdiböylemioldu,diyekendiniakladıAkbars.Bizaceleyleçıktıkyola,senevdeyoktun.

– Peki,öyleolsun,diyerekdudağınıbüktükedi.Bazılarınındaarkadaş-lıklarındançokkurnazlıklarınıgördük.

Tartışmanın boşu boşuna uzatılmasına sinirlenen Kardelen, hiçbir şeysöylemeden yeniden yürümeye koyularak günle gecenin kızıl sınırına vak-tindeyetişmesininönemliolduğunuarkadaşlarınahatırlatmışoldu.Mallamaş,Kardelen’in sözlerine istinadenbirliktekızıl sınıragidebileceklerienyakınyolun solda görünen sazlıklardaki patika yol olduğunu araya sıkıştırıverdi.BundanmemnunolanKardelensıpayaotarafagitmesinisöylediğindeeşek:“Durun!”diyebağırdı:

– Kediyalansöylüyor,sazlığıniçibataklık.Tuzağadüşeceksiniz,tepe-dentırnağabatacaksınız.

– Asılsenbizikandırıyorsun,diyeçıkıştıMallamaş.Yakınzamandabirçobankoyunlarınıo tarafadoğrusürüyordu.Öncülerinesordum,sahibimizbizikızılsınıragötürüyordedi.Bayramhemenbaşlayacakmışdedi.

– Eğerçobanotarafayürüdüysedoğrudur,diyeherzamankigibiaceleettiKardelen,“Gidelim!”

Sıpa, “Babam doğru söylüyor.” diyerek yerinden kımıldamadı. Sonra,bundanongünkadarönceyanlışlıklasazlığagirdiğini,bataklıkta tambata-cağısıradababasınıngelipkuyruğunuuzattığını,kuyruğaağzıylatutunupzarzorkurtulduğunuanlatmayabaşladı.

– Eskiden eşektekuyruğanegerekvardiyordum,diyerekufaklıklarahasbirşımarıklıklagülümsedibabası.Şimdibiliyorumkikuyruk,bataklığabatançocuğunuçekmeyeyarıyormuş.Hah,hah,hah…

Diğerleridebirdenkendikendinegülmeyebaşladı.

Tuğba BİLVEREN


HAİNİN VİCDAN AZABIAydoğduAna,Akbars’ınizinigözdenkaçırmamakiçinboynundakimus-

kayıparlatarakyürüyordu.İzlerinbirdüzeniçindedevamediyorolması,kö-peğindurmaksızınyürüdüğünügösteriyordu.

Damarlarındaki görünmez vantuzlarıyla toprağa sıkıca tutunmaya ça-lışançalıgörünümlüvahşidutlarındikenleri,üzeribeyazımsıbirkatmanlakaplıçatlamıştuzlutopraklar,oradaburadaotlaklardakitoprakçukurlardangeçenAydoğduAna,şimdibirzamanlarkoruyuculuğunuyaptığıtepeyedoğ-ru tırmanmayabaşladı.Tepeyeçıktığındakarşı taraftakiboşluktabir şeylerkonuşanMallamaş,Akbarsvebabaoğuleşeklerdikkatiniçekti.İleridoğruyürüyüpyaklaştığındahemMallamaş’ınburayanasılgeldiğinihemdeGezenKardelen’inbusıpanınsırtındaneişiolduğunuanlamadı.

– Allah’aşükürAydoğduAna’mızgeldi,diyesahibinimutluluklakarşı-ladıAkbars.Yolukendileriçokiyibilir.

Mallamaş,çekinereketrafınabakmayabaşladı.– Yolaçıktığımdasenevdekalmıştın,diyerekşüpheylekediyebaktıAy-

doğduAna.Butarafanasılgeldin?Yanımdangeçmişolsaydınfarkederdim.– Enkestirmeyollarıbilmekonusundabendendahaiyisinibulamazsı-

nız,diyerekasılamacınaulaşmayazeminhazırladıMallamaş.Şimdidebun-larakestirmeyolugösteriyorumamaayakdireyipduruyorlar.

– Bataklıktakestirmeyolnearar,diyesinirlendieşek.AydoğduAnatartışmanınlüzumsuzolduğunu,butarafınokadardauzak

olmadığınısöyleyerekyolakoyuldu.Hepsinin de keyfi yerine gelmişti.AncakAydoğduAna’nın zamanında

yetişmesininbileonlarıbeklenilenölümdenalıkoymayacağınıkedidenbaşkakimsebilmiyordu.

MallamaşAkbars’ınyanındaadımlarken:“Karnınnedurumda?”diyesor-du.“İyisayılır,ortahâlli.”cevabınıduyuncaağzınışapırdatarakanlatmayabaşladı:

– AhAkbaris…Şimdiikimizinönündebirkâsekaymakolsaydı!Benhertarafındanşapurşupuryalasaydım.Sendehaphup,hapurhupur…

Akbarsüstüsteyutkunarak“Oldu,tamam!”diyerekadımlarınıhızlandırıpkedidenuzaklaşmayabaşladı.

Mallamaş,yolyürürkenhuzursuzlandı.Sonradiğerlerindengeridekalıpbirkenarakıvrıldığında,uyanıkAkbarsdönüp“Hayrola?”diyesordu.Mal-lamaş,hemenyereoturupönpençesineüflemeyeçalışırken:“Farketmedendikenebasmışım.Sizgidin,benyetişirim.”dedi.

Akbarsyenidenönünedönüpyürüdüğüsıradasıpayaklaşarak:“Sanırım,azöncebukediyigördümben.Butarafadoğrukarabirbulutunüstündeuça-



rakgeldi.”diye şüphecibir şekildekonuşmayabaşladı.Akbars ise “Hangibulut?”diyerekbirdenkulakkesildi.

– Masallardakiejderhayabenzeyenbirbulut,dedisıpaheyecanla.Mal-lamaşdenilenkedideonatırmanmıştı.Şimdiseninlekonuşurkengözlerinasılparladıysa,ozamandaöyleparlıyordu.

– EjderhayabenzeyenbulutAyazzade’dir,diyekuşkulandıAkbars.Söy-lediklerindoğrumu?Yanılmıyorsundeğilmi?

– Bengördüklerimisöylüyorum,dedisıpagözlerinidevirerek.GezenKardelen,Akbars’ınşüphelerineçokaldırmadan:– Yeterli kanıtın yokken, birini boş yere suçlamasan iyi olur.Tamam,

belkiokedininniyetikötü,belkidebizibataklığa sürüklemişolabilir amaherşeygeçtigitti.Şimdibizehiçkimseengelolamaz.Nineminsöylediğigibiyolumuzazkaldı.Söylendiğigibiysemadem,Mallamaş’ınkendisinerede?

Mallamaş bu sıradaAyazzade’nin birbirinden korkunç cezalarıyla yüzyüzegeldikçeyerindeduramıyor,korkudanâdetatitriyordu.

– Seningibilerialtıparçayabölüpaltısınıdanehreatmakgerek,diyetehditlersavuruyorduAyazzade.Gafil!Aptal!İradesiz!Şubasitişibilebece-remedin.Binkerelanetolsunsana!Derhalçukurkaz!Kazdiyorum!

– Çukuruneyapacaksınız,diyesordurüzgâraMallamaş.– Senidondurupiçinegömeceğim,sonraişlerimyolunagirecek.Mallamaşokadarkorktuki,korkudangerigeriyürümeyebaşladı.Dünya-

dakienacıklısözlerikullanıpAyazzade’ningönlünüyapmayayeltendi.Ayaz-zade,uzuncabirsürebakakaldı,nihayetbirazyumuşargibioldu.

– Sonsöylediğinbeniçoketkiledi,dedio.Sizingibigörkemlibirzatınbenimgibibiriniöldürmesiyakışıkalmaz,diyehaykırışlarıniçimedokundu.Pekâlâ,kendiniaklamaniçinsanabirfırsatdahavereceğim.Bunudabecere-mezsen,söylediğimgibiçukurunukazarsın.

– BuseferKardelen’iortadankaldırmadanbırakmam,diyeyeminettikedi.Ölsemdebırakmam,hallederim!

Ayazzadebirdensesinialçaltarak:– Eğerüstesindengelirsen,sanavadettiğimmükâfatıbeşkatınaçıkara-

cağım.– Mükâfat istemiyorum,diyebağırdıcanındanbezenMallamaş.Beni

sağbırakırsanız,obanaenbüyükmükâfatolur.Burayaçokuzakolmayanbiryerdebirçakalsürüsüvar.Yaygaracılakaplı

çakal,sürününlideri.Buaçgözlülerinherbirineayrıayrısığıretideversekonlarıdoyurmakçokzor.

Ayazzade,Mallamaş’aorayagitmesini,sürübaşınıbulupetraftabaşıboş

Tuğba BİLVEREN


gezenbirsürüyiyecekolduğundanonuhaberdaretmesinisöyledi.– Yasöylemeyefırsatımolmazsa,diyegözleriniayıraraksorduMalla-

maş.Yaçakallarbenigörürgörmezparçalaraayırırlarsa?– O tarafınabenkarışmam,diye terslendiAyazzade.Alın yazındane

varsaonugörürsün.Mallamaş,hiçistemedenyavaşçaotarafadoğruyürürkenkendikendine

söyleniyordu.Dünyadabirsürüöğütvar.Amaonlarıniçindeaklımızaiyicekazımamızgerekenbirtanesivarkioda;“Kafamrahatolsundiyorsan,olurolmazevdençıkma!”Busözükocamanharflerleyazıptümevrendekievlere,ahırlara,haralara,kafeslere,mağaralaraveyuvalaraasmakgerek.

NeolurduAkbarsileanlaşarakyaşasanolmazmıydı?Sıcacıkeviniterketmenşartmıydı?ÇıkmasaydınAyazzade’ylekarşılaşmazdın.Ayazzade’ylekarşılaşmasaydınbaşınabukadarişgelmemişolurdu.Başınabukadarişgel-memişolsaydışimdiiçineekmekdoğranmışkaymağıyatayuvarlanayalıyorolurdun.Sonrahamurgibioluryayılıruyurdun.

Niyeuyumasınki?AydoğduAna’nındelikdeşiksandığınıkimneyapsın?AydoğduAnaokadaryolyürümüşken,eşeğin,banabinipdevamedintek-

lifinikibarcareddediptümkuvvetiyledimdikolarakyolunadevamediyordu.Meydandangeçip geniş yaylaya çıktıkları sırada karşılarına kıvrık boy-

nuzluikitanekoççıktı.Birbirlerineşiddetletosluyor,biriheybetlidiğericılızolmasıylabirbirlerindenayrılıyorlardı.Zayıfolankoçunüstündekırmızımsıtüyleriolankibirlibirhorozduruyordu.

Heybetliolankoçoradangeçenleremeraklabakıpnereyegittiklerinisor-du.Köpeğinkısacevabınıişittiktensonra,bizdeNevruz’ubirgörseydikdi-yerekarkadaşıylabirliktegrubakatıldılar.Yolboyuncahepberabertanıştılar.Bunlarikizkoçlarmış.Horozisecivcivliktenberionlardanayrılmazmış.

Civcivkenanadanayrılmakzordur.Bunuatlatıpötebilmekiçinyahorozolmakgerekyadahorozgibihissetmek.Aksihâldeoradaburadadolanıpdu-rursun.Kimsesizlerihorlamakiçinbekleyençok.Zavallılarıezmekiçinâdetafırsatkolluyorlar.

Kardelensabırsızcaninesininönündedikilerek;“Azkaldıdiyordunnine!”dedi.“Kızılsınıranezamanvaracağız?Oradakilerdegecikirmiacaba?Yaonlarıgöremezsek?”

AydoğduAna’nınyerinehorozcevapverdi:– EndişelenmeKardelen,GündoğduAta’nıngölgesiniilkbenfarkede-

rim.Neredengeldiğinigörmedendebilirim.Bildiğimanöterekvadiyegire-rim.

– Ozamansenfaydalıbirhorozsun,diyerekrahatladıKardelen.Sanaizinveriyorum,yanımdayürüyebilirsin.



Horozusırtınaalancılızkoç,busözüduyuncasıpayadoğrudöndü,onabinmişolanKardelen’esamimibirşekildegülümsedi.Horozkarşıyadoğrubirkomutanedasıylakurumlanarakbakıyordu.

VADİ HÜKÜMDARIBaşkahayvanlarkışıbeğenmesedeçakallaroldukçafazlagörünürler.Kı-

şınaçlığınençokhissedildiğidönemdeçakallarendoyumsuzmahlûklardır.Kışıdüşünüyorsanavcıgibigöründiyebiratasözüvardıronlarda.

Vadiyi kendilerine mekân edinmiş olan çakal sürüsü açlıktan kırılmaküzereydi.Bazılarıölmüştübile.Ölenleriisekardeşleri,candostlarıacımasız-caüşüşüpyiyorlardı.Onlardanbiri:“Birmüddetaçkalınca,kendiecdadınızıbileyemekgibigörüyorsunuz!”dediğindehiçkimsealdırışetmiyordu.

Şimdiböylebirsürününiçineetlibutlu,semizbirkediningirdiğinidüşü-nün.Selamvermesinefırsatverirlermihiç?

BunuiyibilenMallamaş,vadiyegidenyolagirdiğisırada:“Yaygaracıyadiyeceksözümvar!Yaygaracıyadiyeceksözümvar!”diyesüreklitekrarladı.Kurumuşçalılıklarınarasındangeçerkenheradımdakalbiyerindençıkacak-mışgibioluyordu.

Allahtan,kedininsesipektizdiveçalılarınarasındakiotyığınlarınınüze-rineyatmışolansürübaşıonunsesinianındaduymuştu.Duyarduymazdakarnınısıvazlayarak:“Güzelseslibuşarkıcıyakimsedokunmasın!”diyebu-yurdu.

Kımılkımılçalılarınarasındabirtakımgölgelerinonutakipettiğinihis-sedenMallamaş:“Yaygaracıyasözümvar!”diyeyenidenseslenmeyebaşladı.Sonradikenliyollardangeçiptamotlarınarasınagireceğisıradadişleriupu-zunvahşiçakallayüzyüzegeldi.Buseferkısıkbirsesle;“Yaygaracıyasözümvar!”diyeseslendi.

Sürübaşıduruşunudüzeltipönayaklarınınüzerinedayanarakoturdu.Ke-diyitaklitedergibisesiniincelterekhızlıhızlıkonuşmayabaşladı:

– Yaygaracıdedikleribenim.Hadihadi,yakınımagel.Korkmatombu-lum,gel,gel.Hadiamayakınımagel.Birazdaha,birazdaha,hadi,hadi…

Mallamaş, tir tir titreyerekyakınlaşanakadar,yaygaracıbirden tozudu-manakatıpkedininboğazındanyakalayarakayağınıyerdenkesti.Canhavliy-leçırpınankedibağırmayabaşladı.Yaygaracı,ağzındantükürüklersaçarak:

– Rahatdur!Eğerbağırmayıkesmezsenkuyruğunukoparıpboğazınatıkarım!

– Boğazımadokunmayın,sizediyeceklerimvar,diyehırladıMallamaş.– Konuş,dediyaygaracı.Fakatosözlerikarnımdaykenaceleetmeden

söylersin.Şuandaaçım,tamolarakduyamayabilirim.

Tuğba BİLVEREN


Yaygaracınınsağyanındaoturançakalyalanarak:“Zatenbirinciyardım-cınızbenim.Ayaklarınıbanaverinpatron!”,solyanındakiise“İkinciyardım-cıyadaikikulakdüşer!”diyerekyalanıyordu.

– Bedava yemek var, diyerek yırtıcıların dikkatini dağıtmaya çalıştıMallamaş.Söylemedenöldürmeyinbeni!

Yaygaracıpençesindekikediyibirdenyerebıraktı:– Hangibedavayemek?Hadi,çabuksöyle.– Gurup hâlinde yayla tarafına gittiler, dediMallamaş. Hepsi semiz,

tombul.– Semizideyerizzayıfıda.Hadi,hâlâniyesöylemiyorsun?– OnlarıniçindeKardelendiyesihirlibirçiçekvar,diyebilmişçehikâye

anlatmayabaşladıMallamaş.Kimonuyerseüzerinedağdayıkılsaölmez.Yaygaracı:“Baştanniyesöylemiyorsun?”derkenbir taraftandaeşeleni-

yordu.– Haydi, haydi, bizi çabucak o tarafa götür.Karnımız çokça doyarsa

seniyemektenvazgeçeriz.Haydi…Yolaçıktıklarındaherbirçalılıktanikiüçtaneçakalçıkıpgelereksürüye

katılıverdi.SürününbukadarçokolduğunugörenMallamaş’ınyüreğiağzınageldi.

– Bunlar zor doyar. Her hâlükârda beni de sağ bırakmazlar.AslındaAyazzade sıkıştırdığında, GündoğduAta’nın Göksaray’ına doğru kaçmalıy-dım.Kadınlarsadeceinsaflılar,ancakerkeklerinyanındaolmakdahagüvenli.

Şusıralar,GündoğduAta’nınkendisideçokendişeliydi.İnatçıköstebek,bastonunutıkırdatıponlarınbudelikdeşikyerlerdedeğildedüzyerlerdeyü-rüyebileceklerinehiçkulakasmıyordu.BöyleyerlerdeyürümekGündoğduAtaiçinsorundeğildiancakhissizbirşekildeyürümeyeçalışanNevruz,hızlıyürümektenyorulursa,zatenaksakolankılavuzdabirdeliğedüşüpyaralanır-saikisibirdenayakbağıolurdiyeendişelendi.

GündoğduAta’nınsonundasabrıtaştı.BireliyleNevruz’ututupbireliyledeköstebeği itekleyipdüzlüğeçıkınca, “Şimdikılavuzolmagörevinibanaverinmuhterem!”diyerekgülümsedi.

Köstebek,düzyolaçıktıklarındadabiryandanyürüyüpbiryandantıpkıeskisigibibıdırbıdırkonuşmayabaşladı:

– AydoğduAna,ablanızmıyoksakızkardeşinizmioluyorBaba?– Ablamolur,dediGündoğduAta.Bundansonraköstebekdurmaksızınkonuşmayabaşladı:– AydoğduAna’yı karşılamaya gittiğinizi duyduğumda pekmemnun

olmuştum.Ablayanekadarhürmetedilseazdır.Ağabeyilekardeşerkek,abla



ile kız kardeş kadındır. Erkek ziyafete aç, kadınsa şefkate susuzdur. İyi kisizingibilervar.Buâdetinizigörüplüzumsuzişlerleuğraşangençlerebelkiörnek olursunuz. Bak,GündoğduAta, şu yaşında bile hiç erinmeden abla-sındanhaberalıyor,bizonungibiolamazmıyız,ondanneyimizeksikdiyedüşünselerhiçfenaolmaz.Erkekkardeşisahipçıkanlar,gönlüzenginablalarbilmezlerkibuişinarkasındaGündoğduAtavar.Eğerbilselersabahakşamduaetmezlermi?Ancakbenceesaskonubudeğil.Önemliolanbaşkalarınaiyiörnekolupböylelerininçoğaldığınıgörmek.SennedersinGündoğduAta?

– Çokdoğrusöylüyorsunmuhterem,diyeonayladıGündoğduAta.İyiişlerindeğeriniiyilerbilir.

– Ahah,çokdoğrusöylediniz,diyeheyecanlandıköstebek.Sözünüztamyerinibuldu.Hâlbukiihtiyarlar…

Bastonununucunun rüzgârlauçupgelen, sokaktaburuşupkırışanyırtıkbirkâğıtparçasınadeğmesiyle,köstebeğinsözübölündü.

– Hoşt,diyekovaladı,o.Hoştdedimsana,hoşt!GündoğduAta,başınısallayarak:– Muhterem,önünüzdeduranşeyeskibirkâğıtparçası.– Bazen böyle karışıklık olabiliyor, diye kıkırdadı köstebek. Kâğıdı

köpektenayıramadığımızyaşadageldikşükür.Yaşıtlarımınbazısıdahaha-yatlarınınbaharındagöçüpgittiler.Onlarıdüşündükçeyüreğimparçalanıyor,maalesefnediyeceğimibilemiyorum.

Köstebek, konuşa konuşa kâğıdın üstünden geçerek kılavuzluk etmeyedevametti.GündoğduAta:“Bugevezeihtiyarlakarşılaşmışolmamızbirba-kımaiyioldu.Biroradanbirburadankonuşupcansıkıntısındankurtardıbeni.”diyegeçirdiaklından.

BULUŞMAYürüdüler,yürüdüler,yaylayaçokazkalmışkenmolaverdiler.– Kızılsınırişteşutepeninüstündengeçiyor,dediAydoğduAna.Biraz

dahayürürsekvaracağımızyereulaşacağız.ÖbürtaraftandaGündoğduAtaileNevruzdageliyor.Şimdiyeyaklaşmışlardır.

AydoğduAna’nınarkasındanhepsitepeyeçıkmayabaşladı.Devediken-lerinin çıplak dalları arasından onları gözetleyenAyazzade: “Nerelerdesinyalancıkedi!”diyerekyeriyumrukladı.“Neolacaksaolsun,şimdionlauğraş-mayamecalimyok!”diyerekyerindenkalktığısıradatizseslerişitipanidensesingeldiğitarafadöndü.ÇakalsürüsüMallamaşilebirlikteotarafadoğruhızlageliyordu.SevinçtenAyazzade’ninnefesikesildi:

– Yaşa,seniyaramazseni,sonundabecerebildinha?İşdediğinböyleyapılır!Çokyaşakedi!Yüzkere,binkereaferinsana!

Tuğba BİLVEREN


Çakallar çabucak gelerekAydoğduAnada dâhil bütün grubu sıkıştırıp,bunlargünlegeceninkızılsınırınayetişmeyeçalışanlardiyeetraflarınıçevir-diler.

Yaygaracıöneçıkarakoradakilereyalandanhaykırdı:– Bizeaittopraklardanetoplucayürüyorsunuzhaydutlar?Birileriken-

dinitehlikeyeatmışdemek.Canınızamısusadınız?– Karnı tok yabancılara ölüm, diye haykırdı yaygaracının birinci yar-

dımcısı.Osıradayaygaracıasılkonuyageçti:– Sözünkısası, siz düşmanlarımızınhepsini yemeyemecburuz.Hadi,

hadiağzımızadoğrugelin…KenardakiçakalınarkasınasinerekbakankediyeanidengözütakılanAy-

doğduAna,çakalın tehdidine itibaretmeyerek:“Hey,senMallamaşmısın?Buhastalıksaçanlarınarasındaneyapıyorsun?”diyeşaşkınlıklasordu.Mal-lamaşgeriçekilerekkendinikorumayaalacağısıradayaygaracınınikinciyar-dımcısıonubirtekmedeöneçıkardı:

– Ölmedenöncesanasorusoruyor.Cevabınıduysun.Mallamaşcevapvermekyerinegeveleyipdurdu.– BukabarıkAyazzade’ninkediyisatınalacağınıtahminetmiştik,dedi

Akbars.SizesöylemeyeçekindikAydoğduAna.– Ölecek olsam da ilk önce şu haini tepelerdim, diye haykırdı eşek.

Böylecasuslarmilyontaneçakaldandahatehlikelidir.Mallamaş,anideneşeğedönerek:– Çokheveslenme!Birçırpıdagözlerinioyuveririm!– Okadarçirkinleşecekmisin,diyekediyiparçalayacakmışgibidişleri-

nigıcırdattıAkbars.Hadibizibirkenarabırak,AydoğduAna’yasırtçevirme-yedemiutanmadın?Kaymaklarlabeslediseni!

– Kocakarıyaborcumyok,diyerekiyicesaygısızlaştıMallamaş.Sandı-ğınıoncafaredenkorudum,kilerinegirenokadarköstebeğikovaladım.Hiz-metlerimeyaraşırbiryemekyediğimihatırlamıyorum.

– Nankör,yüzsüz,hain,diyehavladıAkbars.Elimdenkurtulamayacak-sın!Sadecebendeğil,bütünevlatlarım,evlatlarınınpeşinibırakmayacak!

Karnı zil çalan, iştahı kabaran yaygaracının sabrı tükenerek yeter diyebağırdıköpeğe.Sonrasürüyedönüp:

– Kurtlarım!İrikoçlaKardelenbenim!Kalanınıistediğinizgibipaylaşın!Yergöktizseslerleinledi.Çakallarbirbirlerinitepeleyerekganimetlerine

saldırdılar.



Oradakilerlebaşedemediler.Babaoğuleşeklersaldırandüşmanları tep-meye,ikizkoçlarkıvrıkboynuzlarınıhançergibisaplamaya,pehlivanAkbarsdişleriyletutupfırlatmayabaşladı.Horozkâh“ayikido”usulüsıçrayaraktek-meliyor,kâhbenzinibitenuçakgibiyukardanaşağıyahızlıcagelipçakallarıtozdumaniçindebırakıyor,gagasıyladürterekkıvrandırıyordu.

BugürültüpatırtıyıtümseğindiğertarafındakilerdeduyuncaGündoğduAtahareketegeçti.Köstebekkulağınıdörtaçarak“Büyükbircurcunaçıkmışabenziyor,benkarışmazsamolmaz!”diyesopasıylayürüyerekhızlıcatepeyedoğruyöneldi.

GündoğduAta acele etmedi. Yavaş yürüyen Nevruz’u da alıp tepeyebirlikte çıkmasıgerekiyordu.Biryandançakallarınüzüm taneleri gibi etra-fasaçılması,biryandandaGündoğduAta’nınışığınıngelmesineazkalmasıAyazzade’yeendişeveriyordu.Savaşsırasındayaygaracınınbileeşeğin tek-mesindennasibinialdığını,diğerçakallarınümidikeserekkaçmayabaşladık-larınıgördüktensonradevametmektenvazgeçipaskerleriniönünekattı.Sa-vaşmeydanınınüstünütamamenkaplayanAyazzadeveaskerleri,yerdekileresoğukhavapüskürttüler.

Bu keskin soğukluk saniyeler sonra daha da arttı. İki taraftakiler derüzgârdantitriyorlardı.Çokgeçmedensavaşanlarınhepsikırağıdüşmüşgibigörünen heykellere dönüştüler. AydoğduAna, boynundaki muskayı yakıpgözlerinikamaştırdıktansonrabulutlarınetkisiazalmayabaşladı.

Kardelen,sıpanınyelesindentuttuğusırada,attığıtekmelerinbirindeya-vaşçaseğirtipyereindi.HerkesyereyıkıldığıiçinGezenKardelensavunma-sızkaldı.

Savaşa girdiğinden beri çoğunlukla sıpayla dövüşenAyazzade, çaresizdurumdakiKardelen’in üstüne gelip yoğunlaşarak vakit kaybetmeden üfle-meyebaşladı.Şimdidondagör,diyenAyazzadezafersarhoşluğuylahareketederkenuçuşanyapraklarınasarınmayaçalışanKardelen’inyanındanasılsabirdenköstebekbelirdi.Kardelen’iyerdenkaldırıpgöğsünekoydu.Onuso-ğuktankorumakiçinkucakladı.

KöstebeğesoğuğunişlemediğiniiyibilenAyazzade,neyapacağınışaşırdı.Ohengâmeiçindeyürüyenkediyigörüponadoğrutüterekbağırdı:

– Mallamaş,Mallamaşdiyorum!Butarafagel!Şuköstebeğiısır!SonradaKardelen’iez!Toprağakarıştır!Bunuben,seniöldürebilecekolanAyazza-deolaraksöylüyorum!

Mallamaş,Ayazzade’nin gösterdiği tarafa atıldı. Kâh eşeğin toynağına,kâhkoçunbutlarınaçarparakgeçipköstebeğeyaklaştı.Üzerineatlamayaha-zırlandığısıradahiçbeklenmedikbirandaköstebeksolelindekibastonunukılıçgibisavurarakkedinintamkafasınadenkgetirdi.

Tuğba BİLVEREN


“Küt”etmesiyle,Mallamaş’ıngözündenateşlersaçılaraksersemledi.Sağtarafınadönüpdebelendiğian,bastonikincikezalnınadenkgeldiveorayayıkıldı.Birdahadadönüpkımıldayamadı.

Kavgasırasındayaygaracınınikiyardımcısıdaperişanolduktansonraça-kallartamamentehlikedeolduklarınıgörüpkaçmayabaşladılar.Kaçanlardanbiritopraktabelenipyatankediyiustacaağzınakıstırıpgözdenkayboldu.

Savaşmeydanıboşalıpgürültülerdindi.Ayazzadenihayetyenildiğinika-buletti.Karayağızaskerleriylebirlikteodakayboldu.

Bazılarınınorasıburasıçizilmiş,bazısıdadarbealmışolsadabütünarka-daşlarınınsağsalimolduğunugörünceAydoğduAna’nıniçirahatladı.Tıpkısavaştan çıkmış gibi görünenGezenBayçiçek’i göğsüne basan köstebeğinoradaoluşunaşaşırarak:“Sizneredençıktınızmuhteremköstebek?”diyesor-du.

– Bucurcunayabenikaderyollasaydı,şaşırmazdım,dediköstebekki-birlenerek.

Kardelen:“Benibukişikorudu.”diyerektümolanlarıiğnedenipliğean-lattı.Gözlerigörmeyenbirvarlığınböylebir şeyyapabildiğine inanasıgel-miyorduAkbars’ın.“AklımalmıyorHafızAğa,Kardelen’inasılkurtardınız,nasıloldudakedininsaldırmasınaengeloldunuz?”diyesordu.

Köstebekciddiyetlekaşlarınıkaldırarak:– Yaratan bizi gözden eksik yaratsa da, başkalarından daha kuvvetli

sezgilervermiş.Kokuvegölgeyihissetmekonusundaköstebeklerdendahaiyisiyoktur.Kardelen’ikokusundantanıdım,kediyigölgesindentahminedipkafasınıyardım.

Köstebeksözünübitirirbitirmezhorozötmeyebaşladı:– Üüürüüüü!Kıpkızılgüneşüüü!– Horoz öttü, horoz öttü, diye bağırdı Kardelen. Horoz, Gündoğdu

Ata’nıngölgesiniilkbenhissederimdemişti.Aydoğdu ana, “Haydi yürüyün şimdi!” diyerek yola koyuldu. Bu taraf-

takilerbelirlenen süreyibir saniyebilegeçirmedenyetiştikleri sırada,öbürtaraftandaGündoğduAta’ylaNevruzda çıkıp gelerekgünle geceninkızılsınırındabuluştular.AydoğduAna,GezenKardelen’iAkbars’ınüstündenalıpNevruz’unönünekoydu.

– UyanNevruz,dediKardelen.Bengeldim,Kardelen!BurnunahoşkokulargelenNevruz,tatlıuykusundanuyanırgibiolupgöz-

leriniusulcaaçtı.UzunkirpiklerinikırpıştırarakKardelen’euzunuzunbaktı.Gözlerindebelirensevinçışığını,şafaksöktüğüiçinetraftakilerinhepsiaçıkseçikgörmüşlerdi.



– BusenmisinKardelen,diye iççekerekfısıldadıNevruz.Seniöyleözledimki!

Onunsesi,reyhanyapraklarınınrüzgârestiğindekifısıltısınabenziyordu.Acaba,canlılarınuyanmalarıiçinbualçaksesyeterlimiydi?

GündoğduAta, özlemdolugözlerini kısarakAydoğduAna’yayaklaşıpalnındanşapdiyeöptü.“Şap”sesiniduyanköstebekbirdenirkildi.

– Düşünüpduruyorum,diye sözebaşladı.Kardelen’leNevruzbirbiri-nifazlaözlemişler.Ama..Lakin..Fakat…Topluluğuniçindeböyleöpüşmek,bizimgelenekvegöreneklerimizegöredoğrudeğil.Gençlergörse,onlardaböyleyapsaolmaz,derken…

Köstebek, sözünü tamamlayamadı.Etraftakilerbusözleriçokdefaduy-muşolduklarındangülmeyebaşladılar.

Çokçaiyilikyapmavefaydalıolmayolundakorkusuzcamücadeleeden-ler, içlerindeki tümsıkıntılarınatılmasıylabirliktekahkahaylagülmeyebaş-ladılar.BayramsevinciarttıvenezamandırkavuşmakiçincanatanGezenKardelenhakkındakikıssa,eskidennasılanlatılıyorsatıpkıoşekildesonaerdi.

KaynakçaAn Uzbek Glossary,CompiledbyHervéGuérin,Lastupdated1May2003.Awde,N.-W.WilliamDirks–U.Hikmatullaeva(2002),Uzbek-English/English-Uzbek Dic-

tionary And Phrasebook, HippocreneBooks.Berdak,Yusuf(1993),Türkçe-Özbekçe ve Özbekçe-Türkçe Sözlük,RedaktörRustemSafa

Oğlu,Taşkent,Özbek-RemaksaLtd.OrtakŞirketi.Dîvânü Lugât’it Türk (Giriş-Metin-Notlar-Dizin) (2014),HazırlayanlarAhmetB.Ercila-

sun-ZiyatAkkoyunlu,Ankara,TDKYayınları.Ersoy,H.Y.(2004),“BaşkurtlardaNevruz”,Türk Dünyası Nevruz Ansiklopedisi,Ed.Öcal

Oğuz,Ankara,AYKYayınları,s.259-268.İşankul,C.(2007),“NevruzdaBayçiçekMerasimi”,Turkish Studies/Türkoloji Araştırma-

ları,Volume2/2Spring,s.383-389._______,(2004),“Özbekistan’daNevruzAnaneleri”,Akt.VeliSavaşYelok,Türk Dünyası

Nevruz Ansiklopedisi,Ed.ÖcalOğuz,Ankara,AYKYayınları,s.343-351.O’zbek Tilining İzohli Lug’ati (I-II) (1981),Moskova,RusTiliNeşriyoti.O’zbekcha / Inglizcha Lug’at (Uzbek / English Dictionary) (2005),Uzbekistan,TheCent-

ralAsianHeritageGroup.Yaman,Ertuğrul–NizamiddinMahmud(1998),Özbek Türkçesi-Türkiye Türkçesi ve Türki-

ye Türkçesi-Özbek Türkçesi Karşılıklar Kılavuzu,Ankara,TDKYayınları.http://kitob.uz/view_data.php?id=201#/27.03.2015http://oriftolib.uz/uzb/jurnalistika/suhbatlar/adiblar-jurnalistlar/323-ozbekiston-xalq-

shoiri-anvar-obidjon-bilan-suhbat-2010.html/27.03.2015

Documents

ÖZBEK EDEBİYATINDA ENVER ABİDCAN’IN NEVRUZ KISSASI: …tdk.gov.tr/wp-content/uploads/2016/02/03-Tuğba BİLVEREN.pdf · Özbek Edebiyatında Enver Abidcan’ın Nevruz Kıssası: