zbornik_5c

XXIV5/2009

: : XXIV : 5 : : . , :

: : , 6 : : - . : .

CIP- , 378.9(497.113)(082) 62 / . . 7, . 9 (1974)-1990/1991, .21/22 ; . 23, 1 (2008)-. : , 1974-1991; 2008-. . ; 30 . (: ) ISSN 0350-428X COBISS.SR-ID 58627591

I

, . 1960. , , , 1965. . , , 1974. 9 (VII ). , , -, -, . 17 (1986. .), - Publications of the School of Engineering. , , , 1991. ., / 20/21, 1990/1991. . , . , , , , , , . , , . - - , 2008. . , 2009. . , - - . - , , -. w - (www.ftn.uns.ac.rs) , . , 5-6 -. , , 01.06. 31.08.2009. ., 07.11.2009. . , , : , , , , CIGRE, CIRED, YU INFO, , IEEE ECBS. .

II

. , 3, . , 4, , . , 5, , , , . - . . , , -- , :

III

SADRAJ

Strana

Radoviizoblasti:Graevinarstvo

1. JelenaMaleevi,PROJEKATMONTANEINDUSTRIJSKEDVOBRODNEARMIRANOBETONSKEHALE ........... 1499

2. MilkaBasta,oreUzelac,REKONSTRUKCIJAPUTAIRASKRSNICEIREHABILITACIJAKOLOVOZA ............................... 1503

3. BranislavKvaev,PROJEKATFUNDIRANJASTAMBENOPOSLOVNOGOBJEKTA............................................. 1507

4. JelenaDuvnjak,EKSPERIMENTALNOUTVRIVANJEVREMENAMONTAEELEMENATASPORTSKEHALEIUPOREIVANJESANORMATIVIMA .................................................................................. 1511

5. Svjetlanaivi,EKSPERIMENTALNOUTVRIVANJEVREMENAMONTAEELEMENATAKONSTRUKCIJECARINSKOGTERMINALA .................................................................................................... 1515

6. JovanBursa,PROJEKATKONSTRUKCIJEMONTANEARMIRANOBETONSKEDVOBRODNEINDUSTRIJSKEHALEUNOVOMSADU ................................................................................ 1519

7. BojanaDobrilovi,PROJEKATSTAMBENOPOSLOVNEZGRADEPR+5.............................................................. 1523

8. MladenTodorovi,ANALIZAPONAANJASTAMBENOPOSLOVNEZGRADEPRIUKIDANJUZIDOVAZAUKRUENJEIPOREENJESAREZULTATIMAPOEVROKODU8.......................................... 1527

9. NenadMari,PROJEKATKONSTRUKCIJESTAMBENEZGRADEUABSKELETNOMSISTEMUSAABPLATNIMAZAUKRUENJE........................................................................ 1531

10. MarinaDanilovi,VlastimirRadonjanin,PROJEKATSANACIJEBETONSKOGKOLEKTORAZAOTPADNEVODEUNOVOMSADUBULEVARKRALJAPETRAI ................................................................................................... 1535

11. Milkicaesti,OPTIMIZACIJATROKOVAIVREMENAMONTAEOSMOBRODEHALESAMOHODNIMDIZALICAMA ....................................................................................................................... 1539

12. UroTorbica,PROJEKATSKLADINEHALESATEORETSKOMOBRADOMPROTIVPOARNEZATITEELINIHKONSTRUKCIJA.................................................................................................... 1543

13. OlgicaVidovi,ODREIVANJEOPTIMALNOGNAINAOBLAGANJAZIDOVAOBJEKTA .............................. 1547

14. MiloradVukevi,PROJEKATFUNDIRANJASTAMBENOGOBJEKTA ................................................................ 1551

15. NenadTopalov,ORGANIZACIJAIANALIZAREZULTATAKONTROLEKVALITETABETONA ............................ 1555

16. KatarinaMii,VlastimirRadonjanin,PROJEKATPOJAANJAABELEZNIKOGMOSTAUPETROVARADINUNAPRUZINOVISADBEOGRAD .................................................................................................................. 1559

17. BojanDimitrijevi,VlastimirRadonjanin,PROCENASTANJA,UGRADNJAKRANAISANACIJAABKONSTRUKCIJEDVOBRODNEHALEGALEBGROUPLIMPRODUKTUNOVOMSADU .................................................. 1563

IV

18. IvanaMaksimovi,RadomirFoli,ZIDANEKONSTRUKCIJEINJIHOVAPRIMENAKODPOSLOVNOSTAMBENIHZGRADANAPRIMERUOBJEKTASPRATNOSTIP+3 ................................................................................. 1567

19. TanjaIkovi,RadomirFoli,ZIDANEKONSTRUKCIJEINJIHOVAPRIMENAKODPOSLOVNIHZGRADANAPRIMERUOBJEKTASPRATNOSTIP+3 ................................................................................................. 1571

20. NemanjaKajari,VlastimirRadonjanin,PROJEKATREKONSTRUKCIJEZIDANOGOBJEKTASPOMENIKAKULTUREUPODGRAUPETROVARADINSKETVRAVE ............................................................................................ 1575

21. AleksandarOkuka,CEVNEKONSTRUKCIJEAPLIKACIJANADRUMSKOMMOSTURASPONA96m ................... 1579

22. TatjanaStefanovi,MirjanaMaleev,PROJEKATBETONAZALAMELEBiCPOSLOVNOSTAMBENOGOBJEKTABULEVARCENTARUNOVOMSADU ............................................................................ 1583

23. Dragoarkovi,RAUNARSKIPROGRAMZASTATIKUANALIZUIDIMENZIONISANJEARMIRANOBETONSKIHKONSTRUKCIJA ............................................................................. 1587

24. LidijaRehlicki,SranKisin,INTEGRALNIMOSTOVIAPLIKACIJANAPRIMERUMOSTAUKUPNEDUINE390METARA .............................................................................................................................. 1591

25. Danieloki,TANKOZIDNINOSAISAAPLIKACIJOMNAPRIMERUSKLADINEHALE ............................ 1594

26. MarkoVasiljev,oreLainovi,PROJEKATMONTANOGOBJEKTATRNOGCENTRAUNOVOMSADU ............................ 1598

27. NataaIlijaev,PROJEKATKONSTRUKCIJESTAMBENEZGRADEUNOVOMSADUSPRATNOSTISU+PR+4+PK ....................................................................................................................... 1602

28. MiroslavKotaran,PROJEKATFUNDIRANJASTAMBENOPOSLOVNOGOBJEKTAUBEOGRADU...................... 1606

29. DraganTomaev,PROJEKATFUNDIRANJAPROIZVODNEHALEUKIKINDI ..................................................... 1610

30. MirjanaMii,PROJEKATFUNDIRANJASTAMBENOGOBJEKTA ................................................................ 1614

31. TihomirDevald,PROCENASTANJAINLIZGUNSIDGRDNJVISPRNSBNZGRDUULICIPRISKKUNUNVSDU........................................................ 1618

Radoviizoblasti:Grafikoinenjerstvoidizajn

1. GoranHostonski,JelenaKiurski,PRIMENAISO14001UTAMPARSKOJINDUSTRIJI ............................................................ 1622

2. BrankoRado,JelenaKiurski,POLICIKLINIAROMATINIUGLJOVODONICI(CRNIKARBON)UGRAFIKOMOKRUENJU ........................................................................................................................ 1625

3. Ljiljanakiljevi,JelenaKiurski,KSILENUGRAFIKOMOKRUENJU .................................................................................... 1629

4. Jovankori,JelenaKiurski,HEMIJAPAPIRA................................................................................................................... 1632

5. StanislavaMari,DragoljubNovakovi,ivkoPavlovi,ANALIZAUTICAJAPROCESNIHPARAMETARANAIZRADUDIGITALNIHFLEKSOTAMPARSKIHFORMI......................................................................................................... 1636

6. SelverBejtovi,JelenaKiurski,METODEODREIVANJAPOLICIKLINIHAROMATINIHUGLJOVODONIKA....................... 1640

V

7. oreVarga,LASERSKITAMPAI ........................................................................................................... 1644

8. NataaVojii,DragoljubNovakovi,IgorKarlovi,PROCENAIKONTROLAMONITORSKOGIULAZNIHICCPROFILA ....................................... 1648

9. JelenaZec,DragoljubNovakovi,IgorKarlovi,USKLAIVANJEPROBNOGOTISKASAISONORMAMANAOSNOVUPROIZVODNOGOTISKA ................................................................................................................................ 1652

10. VanjaSrbin,DragoljubNovakovi,UroNedeljkovi,DIZAJNFUNKCIONALNIHWEBSTRANA.............................................................................. 1656

11. TatjanaVlaisavljevi,JelenaKiurski,TRETMANOTPADNOGPAPIRAUGRAFIKOMOKRUENJU .............................................. 1660

12. BojanBeli,DragoljubNovakovi,eljkoZeljkovi,VIENAMENSKIUREAJZAPRIPREMUIIZRADUGRAFIKIHPROIZVODA ........................ 1664

13. ZitaBuzai,DragoljubNovakovi,eljkoZeljkovi,RAZVOJEDUKATIVNOGSOFTVERAZADIGITALNUFOTOGRAFIJU..................................... 1668

14. MarkoMaulovi,DragoljubNovakovi,BrankoMilosavljevi,VIDEOSTANDARDIIVIDEOKODIRANJE ............................................................................. 1672

15. MarjanStanojevi,OBELEJASAOBRAAJNIHNEZGODAUJGSPuNOVISAD ............................................. 1676

Radoviizoblasti:Arhitektura

1. DejanKrtolica,Predragianin,PROJEKATMUZEJASAVREMENEUMETNOSTIUNOVOMSADU ....................................... 1680

2. MarinaKavazovi,Predragianin,REKONSTRUKCIJAZGRADEDNEVNIKAUNOVOMSADU............................................... 1684

3. Miletaulum,KsenijaHiel,STUDIJAREVITALIZACIJEOBJEKTAEKOGMAGACINAUNOVOMSADUUSTANOVANJEZASTUDENTEARHITEKTUREIPRIMENJENIHUMETNOSTI.......................... 1688

4. DragoljubMiri,KsenijaHiel,ARHITEKTONSKASTUDIJATRNOGCENTRAAAK .......................................................... 1692

5. Dejanulafi,Predragianin,PREDKOLSKAUSTANOVAUSMEDEREVU......................................................................... 1696

6. Mladenvoki,RadivojeDinulovi,ARHITEKTONSKASTUDIJATENISKOGSTADIONANARIBNJAKU ........................................ 1700

7. SvetlanaVidovi,Predragianin,SPORTSKOREKREATIVNICENTARUNOVOMSADU ........................................................ 1704

8. MarijaPapiuri,Predragianin,KUAMIRA,SLOBODEITOLERANCIJE ............................................................................... 1708

9. IrmaTalovi,RadivojeDinulovi,MiljanaZekovi,CENTARZASLEPEISLABOVIDEUNOVOMSADU .............................................................. 1712

10. Ljiljanairi,Jelena,AtanackoviJelii,ENERGETSKIEFIKASANJEDNOPORODINISTAMBENIOBJEKAT ....................................... 1716

11. AnaVala,JelenaAtanackoviJelii,PROJEKTOVANJESTAMBENOGOBJEKTAPREMAPRINCIPUPASIVNESOLARNEGRADNJE.............................................................................................................................. 1720

12. DemeSabol,RadivojeDinulovi,ARHITEKTONSKOURBANISTIKASTUDIJAALTERNATIVNOGMODELASTUDENTSKOGSTANOVANJAUNOVOMSADU .......................................................................................... 1724

13. PredragJovii,RadivojeDinulovi,ARHITEKTONSKASTUDIJAHOTELAZAOMLADINUNAJEZERUPERUAC ......................... 1728

14. PavlePani,RadivojeDinulovi,ODNOSNOVEISTAREARHITEKTURE(PROJEKTOVANJENOVIHOBJEKATAUISTORIJSKOMOKRUENJU) ................................................................................................ 1731

VI

15. MarkoLazi,JelenaAtanackoviJelii,ARHITEKTONSKASTUDIJAFAKULTETAPOLITIKIHNAUKAPROJEKTOVANOGPOPRINCIPIMADEMOKRATINOSTI ....................................................................................... 1735

16. JelenaIgnjati,JelenaAtanackoviJelii,IgorMara,URBANISTIKOARHITEKTONSKASTUDIJASTANOVANJAZASTARE .................................. 1739

17. AdaPetruevski,JelenaAtanackoviJelii,IDEJNOREENJEPLANINARSKOGDOMANAFRUKOJGORI ............................................. 1743

18. ZoranStojai,DarkoReba,URBANISTIKOARHITEKTONSKASTUDIJAPROSTORNOGUREENJARENIHOSTRVAIMARINENAUUSTAROGBEGEJAUREKUTISU .............................................................. 1747

19. JerminaStanojev,NaaKurtoviFoli,PRIMENAFOTOGRAMETRIJEUISTRAIVANJUIREVITALIZACIJATVRAVEBA............... 1751

20. MariaSilai,NaaKurtoviFoli,ARHEOLOKIPARKARAA.................................................................................................. 1755

21. GabrielaMulaji,NaaKurtoviFoli,REVITALIZACIJAKOMPLEKSADVORCASPICERUBEOINU................................................ 1759

Radoviizoblasti:Inenjerstvozatiteivotnesredine

1. SonjaJosimov,SlobodanKrnjetin,PRIMENASOLARNEENERGIJEUARHITEKTURIAKTIVNISOLARNISISTEMI ..................... 1763

2. Tatjanakrbi,METODERECIKLAEPOLJOPRIVREDNOGOTPADASAPOSEBNIMOSVRTOMNABRIKETIRANJEBIOMASE ..................................................................................................... 1767

3. MajaZeli,SlobodanKrnjetin,PASIVNASOLARNAGRADNJAZGRADAIMOGUNOSTKOMBINOVANJASAFOTONAPONSKIMELEMENTIMAISOLARNIMKOLEKTORIMA .......................................... 1770

4. DraganaMati,GoranVuji,ANALIZASISTEMAUPRAVLJANJAOTPADNIMULJIMAUEU.............................................. 1774

5. DunjaPavlovi,MOGUNOSTIUNAPREENJASISTEMAUPRAVLJANJABIORAZGRADIVIMOTPADOM,USAGLAAVANJESAPOLITIKOMIDOBROMPRAKSOMUEU ........................................... 1777

Radoviizoblasti:Mehatronika

1. NikolaGrubor,RAZVOJIIMPLEMENTACIJAEPGSISTEMA ......................................................................... 1781

2. BojanaKaar,SlobodanMilovanev,NikolaTesli,JEDNOREENJEPRIGUIVANJASVETLOSTIUELEKTROMAGNETNIMSISTEMIMAFLUORESCENTNIHSVETILJKI............................................................................................... 1785

3. Boidarivkovi,NAPLATAKORIENJAPARKINGPROSTORA...................................................................... 1789

4. VladimirVukovi,REALIZACIJAELIJEZATESTIRANJEROBOTIZOVANEMONTAESAPROVEROMISPRAVNOSTIOBJEKATAPUTEMRAUNARSKEVIZIJE....................................................... 1793

5. Jovanulc,Draganelija,SlobodanDudi,KVANTIFIKACIJACURENJAVAZDUHAPODPRITISKOM...................................................... 1797

Zbornik radova Fakulteta tehnikih nauka, Novi Sad

PROJEKAT MONTANE INDUSTRIJSKE DVOBRODNE ARMIRANO BETONSKE HALE

DESIGN OF TWO-BAY PRECAST CONCRETE INDUSTRIAL HALL STRUCTURE

Jelena Maleevi, Fakultet tehnikih nauka, Novi Sad

Oblast GRAEVINARSTVO

Sadraj U radu je predstavljena izrada projekta hale, optreenja, proraun, dimenzionisanje, armiranje i crtei pojedinih konstruktivnih elemenata uz pomo program-skog paketa Tower 6. Predstavljeno je dimenzionisanje vitkih stubova, sa posebnim akcentom na model-stub postupak. Abstract - In the paper the design of an industrial hall including loads, calculations, dimensioning, reinforcing and drawigs of some constructive elements with the help of software Tower 6 has been presented. Dimensioning of slender columns has been presented, with a special accent to model-column method. Kljune rei: Montana industrijska armiranobetonska hala 1. UVOD Na osnovu zadatka projektovana je industrijska hala. Za ovu halu je najpogodnije da bude izvedena montanim nainom izgradnje, jer moe da se iskoristi serijska proiz-vodnja velikog broja istih prefabrikovanih elemenata. Dobre okolnosti koje prua montana gradnja ogledaju se u eliminisanju nepovoljnih atmosferskih uticaja, obezbe-enju dobrog kvaliteta betona i tanosti dimenzija, obez-beenju projektovanog poloaja armature, visokom nivou finalne obrade elemenata, smanjenju gradilinog prostora jer nema potrebe za skladitenjem armature i oplate. Na-vedene injenice e uticati na viestruko bru gradnju ovog objekta. Posebna panja se mora posvetiti montai i monolitizaciji kao i vezama izmeu prefabrikovanih ele-menata, koje su slabe take ove vrste konstrukcija.

2. HALA

2.1. Opis Projektovana industrijska armiranobetonska hala nalazi se u Novom Sadu, na lokaciji za koju postoje podaci o ka-rakteristikama tla: nosivost tla je 220 kN/m2. Novi Sad se nalazi u VIII seizmikoj zoni i II zoni vetrova (sa osnov-nom brzinom vetra od 35 m/s). Korieni materijal je beton marke MB40 i rebrasta armatura RA 400/500. Svi elementi su montani sem kalkanskog okvira koji je monolitan. Hala je projektovana u skeletnom sistemu podunih i porenih okvira, ukruena je u podunom pravcu zidovima za ukruenje. Popreni okviri koje ine stubovi i glavni nosai su postavljeni na meusobnom rastojanju od 11.0 m, i ukupno ih ima 9, pa duina hale iznosi 88.0 m. _____________________________________________ NAPOMENA: Ovaj rad proistekao je iz istoimenog diplomskog-master rada Jelene Maleevi, iji mentor je bio dr Zoran Bruji, docent.

Stubovi su u podunom pravcu povezani gredama koje zajedno sa njima ine podune okvire. Ronjae i slemene grede postavljaju se preko glavnih nosaa. Raspon hale je 2x24.1m=48.2 m, to proizilazi iz raspona mostnog krana koji opsluuje halu (22.5 m), a nosivosti je 320 kN. Kao krovni pokriva koriste se durisol krovne ploe, debljine 12,0 cm, irine 50 cm, duine 300-350 cm i teine 120 kg/m2. Krovni pokriva postavlja se preko ronjaa. 2.2. Optereenja Analiza optereenja koja deluju na objekat sprovedena je prema odgovarajuim standardima za sledea optereenja: stalno optereenje: sopstvena teina konstruktivnih i

nekonstruktivnih elemenata optereenje snegom prema Privrmenim tehnikim

propisima za optereenje zgrada(1948. god.) Slubeni list SFRJ 61/48 optereenje vetrom JUS U.C7.110, 111, 112 optereenje kranovima: analizirano je 54 poloaja

krana (u poprenom pravcu je analizirano: kran sa makom levo, desno i u sredini; u podunom pravcu je analizirano: kran u prvom polju do kalkana, u drugom i u srednjem polju; sa odgovarajuim bonim udarima levo i desno, kao i sa silama koenja); temperaturno optereenje: temperaturna promena u

osi tapa je uzeta sa modulom deformacije betona Eb=Ebo/2, ime je obuhvaeno ponaanje konstruktivnih elemenata kod kojih je proces teenja u velikoj meri zavren pa stoga je cela konstrukcija raunata sa optereenjem Ct o = 10 seizmiko optereenje: metodom ekvivalentnog

statikog optereenja prema Pravilniku o tehnikim normativima za izgradnju objekata visokogradnje u seizmikim podrujimaSlubeni list SFRJ br. 49/82, 29/83, 21/88, 52/90 2.3. Proraun i elementi hale Proraun hale sproveden je tako to su zasebno analizirani poduni elementi, sve podune grede. Zbog naina veze njihove uticaje je mogue odrediti nezavisno od ostatka konstrukcije. Grede su dimenzionisane na osnovu mero-davnih kombinacija stalnih i povremenih optereenja, dok je za dimenzionisanje nosaa kranskih staza obraunat i dinamiki karakter optereenja. Statiki proraun je raen korienjem programskog paketa TOWER 6. Halu ine poduni i poreni ramovi, koji se sastoje od stu-bova, greda i glavnih nosaa koji predstavljaju kons-truktivne elemente. Sve podune grede su sistema proste grede raspona 11.0m osim fasadnih i srednjih greda koje su sistema greda sa elastinim ukljetenjima istog raspona.

1499

Na slici 1. prikazani su svi elementi koji ine ovu halu.

Izometrija (Ram: V_20) Slika 1. Trodimenzionalni model industrijske hale

Optereenje se prenosi sa podunih greda direktno na glavne stubove, koji su u srednjim podunim ramovima visoki 13.79 m, a u krajnjim podunim ramovima 11.38 m, ili (sa ronjaa) preko glavnih nosaa na stubove, dok se prenos optereenja sa nosa kranskih staza na stubove obavlja preko kratkih elemenata. Preko stubova i temelja optereenje se prenosi na tlo.

2.4. Dimenzionisanje i armiranje Na slikama koje slede, slika 2. i slika 3. prikazani su poduni plan armiranja i popreni preseci ronjae i temeljne grede.

12

12

Poduni plan armature

ls=27cm

lsef=39cm(4) uR8/10 (2 kom.)

(5) 1uR8 (6) 1uR8 (7) 1uR8

(8) uR8/10(15) (56 kom.)

(12) 1R8 (3) 2R10(11) 2R10

(10) 2R8

(1) 2R22 (2) 2R22

Presek 1-1 Presek 2-2

12

12

3 311 11

(9) 2R10

(8) uR8/20

3 3

3 3

11 11

11 11

(10) 2R8(4) uR8/10

Slika 2. Plan armiranja ronjae

Poduni plan armature

(11) uR8/10(20) (54 kom.)

(7) uR8/10 (3 kom.)

(13) 1R12 (6) 4R10(8

) 1uR

8

(9) 1

uR

8(1

0) 1

uR

8

(5) 3R8 (4) 2R12

(2) 2R19(3) 2R19

(1) 4R19(2) 2R19

Presek 1-1 Presek 2-2

4 4

1 11 1

(11) uR8/20(6) 2R10

(6) 2R10

2 23 3

(12) uR8/20

4 4

4 4

(7) uR8/10

(5) 2R8(5) 2R8(5) 2R8

ls=51cm

(12) uR8/20 (24 kom.)

R=1:10 R=1:10

Slika 3. Plan armiranja temeljne grede 1

Na slici 4. prikazani su: poduni plan armiranja, popreni preseci i linija zateuih sila nosaa kranske staze. Svi stubovi, glavni i kalkanski, kao i temelji samci i te-meljne aice dimenzionisani su i armirani na uticaje ko-sog savijanja, a za merodavnu kombinaciju optereenja u sklopu podunog i poprenog okvira, dok je za stubove uraena i provera vitkosti. Za razliku od ostalih elemenata, za temelje je koriena marka betona MB 30. U zavisnosti od izloenosti razliitim vrstama opteree-nja, kalkanski elementi su prema tim optereenjima i di-menzionisani (na osnovu stalnog, povremenog, tempera-turnog i seizmikog optereenja).

500

1000

1500

2000

Zu [k

N]

Poduni plan armature za POS NKS

3

54

1

(1) 6R25(2) 2R25 (3) 2R25(4) 2R25

(5) 2R25

(6) 2R25(7)12R12

(9)1R22

(12) uR10/15 (11 kom.)

(17,18) uR8/20(55 kom.)

2681

.08

2581

.33

2104

.97

1244

.53

2500

2

2500

(11) uR10/10 (6 kom.)(13) uR12/10 (8 kom.)(14) uR10/10 (14 kom.)(15,16) uR12/10 (20 kom.)

ls=67cmls=67cmls=67cm

Presek 2-2

(15) uR12/10

(17) uR8/20

(18) uR8/20

4 5 27 5 4

4 4

410

.94

10.2

10.2

Presek 3-3

(11) uR10/10

(17) uR8/20

(18) uR8/20

4 5 27 5 4

4 4

410

.94

10.2

10.2

(16) uR12/10

Slika 4. Plan armiranja i linija zateuih sila nosaa

kranske staze

3. DIMENZIONISANJE VITKIH STUBOVA INDUSTRIJSKIH HALA Stubovi industrijskih hala ne obezbeuju dovolju krutost cele konstrukcije, pa se u podunom pravcu hale postav-ljaju platna za ukruenje. U poprenom pravcu usvojene su velike dimenzije stuboba 80 cm i 100 cm, kako bi se nadomestio nedostatak zidova za ukruenje u poprenom pravcu. 3.1. Klasifikacija konstrukcija prema osetljivosti na horizontalna pomeranja, vitkost stubova U praksi sve konstrukcije trpe barem minimalna horizon-talna pomerenja. Usled spoljanjeg optereenja vorovi i stubovi rotiraju i pomeraju se. Ponekad, u cilju pojed-nostavljenja, ova pomeranja mogu da se znemare te da se konstrukcija smatra nepomerljivom. U suprotnom imamo pomerljiv sistem. U sluaju nepomerljive konstrukcije moe se izdvojiti je-dan stub i posmatrati samostalno, dok to ne moe da se primeni kod pomerljive konstrukcije gde se mora pos-matrati ceo sistem to viestruko komplikuje proraun. Duina izvijanja predstavlja razmak nultih taaka mome-nata savijanja drugog reda. To su mesta na kojima mo-menti drugog reda i krivine menjaju znak. Duina izvija-nja opisuje osetljivost stuba na poprene deformacije usled normalne sile:

lkli = -duna izvijanja l -slobodna duina stuba u posmatranoj ravni deformacija k -faktor efektivne duine stuba, koji odraava uticaj pomerljivosti krajeva Za aksijalno optereene stubove sa nepomerljivim kraje-vima 0.15.0 k , dok je za stubove sa pomerljivim krajevima k0.1 . Vitkost stuba se moe prikazati u vidu odnosa

bii il /= . bi -poluprenik inercije preseka

bb AI , -moment inercije i povrina homogenog beton-skog preseka, bez uticaja armature i prslina. Prema pravilniku BAB 87 efekti vitkosti mogu se zanemariti ako je zadovoljen jedan od uslova:

25i -izrazito vitki stubovi 1500

1e -maksimalni ekscentricitet prvog reda usled eksploa-tacionog optereenja u srednjoj treini duine izvijanja; d -dimenzija preseka u posmatranoj ravni savijanja 3.4. Dopunska ekscentrinost Metod dopunske ekscentrinosti je priblini postupak prorauna umereno vitkih elemenata, prema domaim standardima. Ukupni granini uticaji u nekom preseku stuba izraeni preko odgovarajueg ekscentriciteta normalne sile pred-stavljaju zbir parcijalnih uticaja usled ekscentriciteta prvog reda e1, uticaja usled moguih odstupanja ose stuba od vertikale nastalih pri izvoenju konstrukcije-imper-fekcija ose stuba eo, uticaja nastalih razvojem dodatnih deformacija ose stuba usled vremenskih deformacija betona e i uticaja koje izaziva sila pritiska na pomera-njima usled deformacije stuba-uticaji drugog reda e2. Za izrazito vitke stubove koriste se tanji postupci prorauna koji uzimaju u obzir uticaje teorije drugog reda. 3.5. Veza NM , 140i Proraun vitkih elemenata moe se izvriti uz pomo

NM veze (momet - normalna sila - krivina preseka). Za praksu je pogodniji bezdimenzionalni oblik

knm veze (nezavisno od dimenzija preseka i kvali-teta betona), gde m, n i k predstavljaju bezdimenzionalne vrednosti momenta, normalne sile i krivine preseka. Odreivanje veze NM moe se sprovesti u sledeim koracima: Za presek poznatih karakteristika i poznate granine

normalne sile Nu, koja deluje u teitu preseka, odreuje se maksimalna nosivost na savijanje, Mmax i maksimalna krivina preseka max vrednost promene krivine nekog preseka moe biti u

granicama max0 Datoj vrednosti odgovara beskonaan broj parova

dilatacija betona b i zategnutog elika a. maxb=3.5. Stanje dilatacija koje odgovara zadatoj sili Nu i krivini je ono za koje je zadovoljen uslov ravnotee spoljnih i unutranjih normalnih sila. Za stanje napona koje odgovara pretpostavljenim

dilatacijama bi i ai, integracijom normalnih napona po preseku odreuje se odgovarajui moment unutranjih sila. Da bi bio zadovoljen uslov ravnotee spoljni granini moment savijanja mora biti jednak unutranjem momentu, koji e uz datu normalnu silu Nu u preseku da izazove pretpostavljenu krivinu . Oblik veze NM prema Evrokodu prikazan je na slici 5a. Postoji nekoliko postupaka za proraun vitkih elemenata baziranih na vezi NM .

1. Iterativni postupak koji strogo potuje vezu NM , u svakom koraku se koriguje pretpostavka

prethodne iteracije(metoda Engeser-Vianela). 2. Iterativni postupak sa uvoenjem bilinearne ili trili-

nearne aproksimacije realnog dijagrama NM . Ovim postupkom moe se bre doi do reenja, ali je tanost smanjena.

3. Model-stub postupak strogo potuje vezu NM , ali na pogodan nain aproksimira konani

oblik deformisane ose stuba(proraun se sprovodi u jednom koraku-bez iteracija).

4. Postupci koji polaze od pogodne aproksimacije i veze NM , i konanog oblika deformisane ose stuba.

3.6. Postupak mogue ravnotee model-stuba Metod model-stuba primenljiv je za nepomerljive ramo-ve kod kojih je vitkost 140i , a za izrazito vike stu-bove (sa vitkou u zonama vitkosti od 70 do 140) je po-godan jer se smatra dovoljno tanim postupkom. Zasno-van na korienju tane veze NM uz pogodnu aproksimaciju konanog oblika deformisane ose stuba. Oblik deformisane ose aksijalno pritisnutog zglobno oslo-njenog elastinog tapa, moe se dovoljno tano opisati sinusnim zakonom.

Slika 5. a)Uproenje NM veze trilinearnom

krivom; b)izdvajanje model-stuba

Model-stub predstavlja pritisnuti konzolni stub, izdvojen kao polovina duine izvijanja posmatranog stuba, za koji se pretpostavlja da je usled savijanja ukupnim graninim uticajima prvog i drugog reda, deformisan u obliku sinusnog polutalasa, i da se najvei moment savijanja prvog, a time i drugog reda, javlja u ukljetenju stuba slika 5b. Ekscentricitet drugog reda zavisi od promene krivine preseka u ukljetenju i duine izvijanja stuba:

20

202 1.04.0 ille ==

lli = 2 -duina izvijanja konzolnog stuba 2

01.0 iI lee += -ukupni ekscentricitet u ukljetenju nakon deformacije stuba usled spoljnih uticaja Ukupni ekscentricitet prvog reda predstavlja zbir ekscen-triciteta usled graninih momenata od spoljanjeg optere-enja 1e , momenata usled uticaja granine normalne sile sa poznatim odstupanjima ose stuba od vertikale usled imperfekcije 0e i teenja betona e .

eeNMeeee ouuI ++=++= /01

Slika 6. Presek linije spoljanjeg i unutranjeg

ekscentriciteta i sluaj koji odgovara minimumu armature Ukoliko se prava totalnog bezdimenzionalnog ekscentri-citeta postavi na knm dijagramu podeljenom sa n

1501

(krive su svedene na isti red bezdimenzionalnosti), presek dve krive daje rezultujue ravnoteno stanje slika 6a. Poveanjem ukupnog ekscentricitta prvog reda Ie ili pro-menom koeficijenta armiranja preseka, moe se desiti da se linije spoljanjeg (3) i unutranjeg ekscentriciteta (2) tangiraju, pri krivini u ukljetenju b,0 . Ovo je ravno-teno stanje kojim je definisana minimalna potreba za ar-maturom, ali koje vrlo lako moe biti narueno malim nepredvienim prirastom ekscentriciteta prvog reda Ie , to dovodi do mimoilaenja linije (2) i linije (3), pa bi nastupio lom usled gubitka stabilnosti slika 6b. 3.7. Uporeivanje rezultata prorauna razliitih metoda za dimenzionisanje stubova Dimenzionisanje pritisnutih konzolnih stubova je u dip-lomskom radu uraeno na nekoliko razliitih naina. U ovom radu tebelarno su prikazani rezultati - tabela 1. (pri-kazane su proraunske i usvojene koliine armature, dilatacije u betonu i eliku, kao i koeficijent k i koefici-jent armiranja ). Razmatrano je dimenzionisanje prema: 1. Uticajima dobijenim saglasno teoriji prvog reda; 2. Uticajima dobijenim saglasno teoriji drugog reda; 3. Uticajima dobijenim postupkom dopunske ekscentri-nosti - taan postupak (sa uticajem teenja); 4. Uticajima dobijenim postupkom dopunske ekscentri-nosti - taan postupak (bez uticaja teenja); 5. Uticajima dobijenim postupkom dopunske ekscentri-nosti-priblian postupak; 6. Uticajima dobijenim postupkom model-stuba-taan postupak (sa uticajem teenja); 7. Uticajima dobijenim postupkom model-stuba-taan postupak (bez uticaja teenja). Uporeivanjem ovih rezultata moe se zakljuiti da pro-raun po teoriji drugog reda zahteva mnogo manju koli-inu armature nego to je to sluaj kod priblinih i tanih postupaka dopunske ekscentrinosti i model-stub pos-tupka. U pojedinim sluajevima dobijena armatura je ili manja od minimalno propisane ili ak u nekim sluajevima nema ni potrebe za armaturom. Minimalni koeficijent armiranja

min po BAB-u 87 jednak je: %51.14.050/min == - u sluaju raunatog stuba

to e dovesti do proraunske armature 2

minmin 54.75100/1005051.1100/ cmdbAa === Zbog estih kritikih stavova prema nainu odreivanja minimalnog koeficijenta armiranja usvojeno je

%8.0min = , 2min 40cmAa = . Teorija II reda podrazumeva da se deformacije sistema moraju uzeti u obzir pri formulisanju uslova ravnotee, tj. jednaine ravnotee se postavljaju na deformisanom sistemu. U sluaju prorauna po teoriji II reda potrebna armatura je 216.11 cmAa = manja od minimalne propi-sane pa se usvaja minimalno protrebna propisima odre-ena koliina armature, ali ovim proraunom su neki od fenomena (npr. geometrijske imperfekcije) zanemareni. Model-stub se generalno smatra jednim od tanijih postupaka, pa bi praktino dimenzionisanje bilo pogodno po njemu sprovesti.

Tabela1.Uporeivanje rezultata dimenzionisanja pritisnutih konzolnih stubova po razliitim metodama

Dobijena armatura

Post

upci

Pr

ora

una

Usvojena armatura a

b []

k

[%]

20cmAa = 1. 240cmAa =

0.425/10 11.224 0.8

216.11 cmAa = 2. 240cmAa =

0.425/10 11.224 0.8

3. 242.62 cmAa = 0.500/10 8.842 1.25 4. 294.55 cmAa = 0.550/10 9.651 1.12 5. 266.52 cmAa = 0.500/10 9.651 1.0 6. 244.41 cmAa = 0.425/10 11.224 0.8 7. 244.41 cmAa = 0.425/10 11.224 0.8

4. LITERATURA [1] Radosavljevi, ., Baji,D.: elementi armiranobetonskih konstrukcija Armirani beton, knjiga 3, Graevinska knjiga, Beograd, 2004. [2] Beton i armirani beton, Univerzitetska tampa, Beograd, 2000. [3] Anii, D., Fajfer, P, Petrovi, B., Szavits-Nossan, A., Tomaevi, M., Zemljotresno inenjerstvo , visokogradnja, Graevinska knjiga, Beograd, 1990. [4] Stevanovi, S., Fundiranje I, Nauna knjiga, Beograd, 1989. [5] Zbirka jugoslovenskih pravilnika i standarda za graevinske konstrukcije, Savezni zavod za standardizaciju [6] TOWER-3D MODEL BUILDER 6, website:http//www.radimpex.co.yu; e-mail: [email protected] [7] Bruji, Z. Popovi, B., Projektovanje vitkih armiranobetonskih stubova viespratnih zgrada , VI jugoslovenski nauni skup, INDIS '94, knjiga I, Zbornik radova, Novi Sad, XI 1994 [8] Bruji, Z., Granina nosivost vitkih AB stubova Kratka biografija:

Jelena Maleevi roena je u Novom Sadu 1983. godine. Osnovnu kolu 23.oktobar zavrila je u Sremskim Karlovcima, gimnaziju Jovan Jovano-vi Zmaj zavrila je u Novom Sadu 2002. godine. Diplomski-master rad od-branila je na Fakultetu tehnikih nauka u Novom Sadu 2009. godine.

1502


REKONSTRUKCIJA PUTA I RASKRSNICE I REHABILITACIJA KOLOVOZA

RECONSTRUCTION OF ROAD AND CROSSROAD AND PAVEMENT REHABILITATION

Milka Basta, ore Uzelac, Fakultet tehnikih nauka, Novi Sad


Kratak sadraj Zadatak ovog diplomskog master rada jeste rekonstrukcija puta u vidu proirenja, reha-bilitacija postojeeg kolovoza i rekonstrukcija raskrsnice. Predmetna saobraajnica prostire se od dravnog puta I reda M18 do granice sa teritorijom optine Apatin, dok se predmetna raskrsnica nalazi na mestu ukrtanja ove saobraajnice i dravnog puta I reda M18. Rad se sastoji iz dva dela, teorijsko istraivakog dela u kome je dat prikaz primene CAD tehnologije u niskogradnji, sa akcentom na programski paket Gavran Civil Modeller (GCM) i strunog dela koji obuhvata: analizu postojeeg stanja puta i raskrsnice (situacioni plan, niveleta, pop-reni profili), dimenzionisanje pojaanja kolovozne konstrukcije, reenje rekonstrukcije u vidu proirenja puta i rehabilitacije, kao i rekonstrukcije raskrsnice (situacioni plan, niveleta, popreni profili, proraun koliina materijala).

Abstract The topic of this diplomas - master work is reconstruction of road with redesigning measures, reha-bilitation of actual road and reconstruction of cross-road. Object road is positioned of the main, first rank road M18 until the border of townschip Apatin. Subject cross-road is placed on the intersection of this road and main road M18. The diplomas - master work is composed of two parts, theoretic and examination part, which includes des-cription of applying CAD tehnologies in civil engineering construction, with special view on the software package Gavran Civil Modeller (GCM), and second expert part which includes: analysis of existing situation of road and cross-road (plan projection, vertical alignment, cross sec-tion), design of new pavement structure, solution of re-construction in a way of redesigning road measures and rehabilitation, also including reconstruction of cross-ro-ad (plan projection, vertical alignment, cross section and calculation of spend materials).

Kljune rei: put, raskrsnica, rekonstrukcija, rehabili-tacija, situacioni plan, niveleta, popreni profili, vitoperenje, kolovoz

1. PRIMENA CAD TEHNOLOGIJE U NISKOGRADNJI

Prostorno projektovanje u svim oblastima inenjerstva danas je podrano CAD sistemima. ______________________________________________

NAPOMENA: Ovaj rad proistekao je iz diplomskog-master rada iji mentor je bio dr ore Uzelac, red.prof.

CAD - Computer Aided Design (kompjuterski podrano projektovanje). CAD sistem ine elementi koji su meusobno povezani: korisnik-inenjer-projektant, hardver, softver, problem i projektni zadatak. CAD je potreban svakoj firmi, ustanovi ili samostalnom profesionalcu koji smatra da je dolo vreme da povea svoju konkurentnost podizanjem kvaliteta i/ili obima svojih usluga i rada, smanjenjem trokova i cena usluga.

1.1. Primena CAD tehnologije u projektovanju puteva Projektovanje puteva je sloen istraivaki proces koji se vodi iterativnim postupkom radi pronalaenja optimalnog reenja, koje mora biti funkcionalno i ekonomino pros-torno reenje. Teite primene CAD-a u procesu projekto-vanja puteva jeste proraun kriterijuma vrednovanja u najirem podruju, optimizacija trase puta u planu i pro-filu, poreenje varijantnih reenja, analiza trokova i do-biti, proraun neophodnih projektnih podataka (geomet-rija trase, kolovozna konstrukcija, objekti i sl.), izrada grafikih predstava navedenih numerikih pokazatelja. Danas se kao podrka projektovanju objekata niskograd-nje koriste razni programi: Land Development Desktop, Civil 3D, Gavran Civil Modeller. Meutim, kao najbolji meu njima izdvaja se program Gavran Civil Modeller, i u daljem toku je objanjena primena ovog programskog paketa u projektovanju objekata niskogradnje.

1.2. Formiranje digitalnog modela terena Proces projektovanja, tj. proces formiranja modela, zapo-inje formiranjem digitalnog modela terena (DTM). Za formiranje DTM-a neophodna je geodetska podloga koju ini skup digitalizovanih izohipsi ili geodetska podloga koju ini skup taaka snimljenih na terenu. Pod terminom Digital Terrain Model podrazumevaju se baze sa TIN (Triangulated Irregular Network) strukturom podataka, koju ine nepravilno rasporeene take na terenu, koje predstavljaju temena mree nepravilnih nepreklapajuih prostornih trouglova, koji u najveoj moguoj meri tee jednakostraninim trouglovima (slika 1). TIN modelom je mogue predstaviti i postojee stanje linijskog ili povr-inskog objekta u cilju njegove rekonstrukcije.

Sl.1. Digitalni model terena

1503

1.3. Situacioni plan Prvi elementi koji se u CAD grafikom editoru koordinat-no definiu jesu elementi situacionog plana (pravci, kru-ne krivine, prelazne krivine slika 2). GCM je omoguio dinamiku u situaciji. Naime, pomeranjem definisane horizontalne ose saobraajnice, pomera se kompletna osnova, a samim tim se ponovo proraunavaju stacionae karakteristinih taaka. 1.4. Poduni profil Osnova za projektovanje podunog profila objekta je po-duni profil terena ili postojee nivelete, ukoliko se radi o rekonstrukciji. Naime, softverski alat se kree du definisa-ne ose u situaciji, see trouglove digitalnog modela terena ili postojeeg objekta i na taj nain se oitava poduni profil po modelu (slika 2). U programu GCM prua se mogunost izrade dinamike podune ose. Pomeranjem VPI blokova - take koje definiu prelom nivelete, pomeraju se i ostali elementi vertikalnih krivina- tangente i krune krivine.

Sl.2. Situacija i poduni profil

1.5. Popreni profili Situacioni plan i poduni profil osovine objekta definiu prostornu krivu liniju. Da bi se du te krive linije razvio prostorni model linijskog objekta (slika 3) potrebno je definisati i popreni profil i utvrditi zakonitost njegove promene du trase. Osnovni princip isecanja poprenih profila sa modela se predstavlja sputanjem vertikalnih ravni na model.

Sl. 3. Prostorni model puta u useku

1.6. Proraun koliina materijala Proraun koliina materijala se ogleda u proraunu zemljanih radova du linijskog objekta. To je klasian proraun povrina useka i nasipa po poprenim profilima. 1.7. Domen primene GCM-a Pored napred definisane primene, ovaj programski paket omoguuje i projektovanje svih ostalih graevinskih objekata u niskogradnji: platoi, tuneli, povrinske i denivelisane raskrsnice, parkinzi itd.

2. PRAKTINI DEO 2.1. Rekonstrukcija i rehabilitacija postojee saobraajnice 2.1.1. Poloaj puta Zapadno Baki okrug, pripada veim delom optini Sombor a manjim optini Apatin. Protee se pravcem

istok-zapad od dravnog puta I reda M18 do granice sa teritorijom optine Apatin. Duina deonice puta iznosi 2961 m. 2.1.2. Klasifikacija puta Prema poloaju u prostoru: Javni put van naselja. Prema geopolitikom kriterijumu: Optinski put. Prema funkcionalnom kriterijumu:

1. Po saobraajnom reimu i vrsti saobraaja: Put za meovit saobraaj

2. Po veliini i strukturi saobraaja: Put III razreda Prema tehnikom kriterijumu:

1. Kvalitet kolovoznog zastora: Fleksibilna kolovozna konstrukcija

2. Po topografskim obelejima terena: Ravniarski teren.

2.1.3. Digitalni model postojeeg stanja saobraajnice U fazi projektovanja bie korien programski paket Gavran Civil Modeller. Priloena geodetska podloga se sastoji od snimljenih taaka na terenu koje su potom digitalizovane. Ona je ujedno i ulazni podatak za formiranje digitalnog modela postojeeg stanja saobraajnice. 2.1.4. Situacioni plan postojee saobraajnice Postojea saobraajnica je projektovana sa raunskom brzinom Vr = 40km/h. Na osnovu ovog podatka oitavaju se granine vrednosti geometrije puta iz Pravilnika o projektovanju puteva (minR=45m, minA=35m, minlp=35m, minLk=30m). Takoe se direktno oitavaju i projektovani elementi poprenog profila(irina kolovozne trake ts=2.75m, irina ivine trake ti=0.20m, irina bankine b=1.20m). Na geodetskoj podlozi su usnimljene take ose kolovoza, meutim one nisu merodavne za dalji tok projektovanja. Postojea osa saobraajnice se definie preko ivica. Nakon prepoznavanja ivica kolovoza, osa se definie iz uslova da se ona nalazi na polovini odstojanja izmeu ivica puta. Uoena je nepravilnost u geometriji ose. Naime, izvedena je kruna krivina bez prelaznica sa radijusom R=900m. Minimalan radijus u ovom sluaju iznosi minR=1500m. U kasnijoj fazi rekonstrukcije je potrebno obavezno obuhvatiti i ovaj segment. 2.1.5. Poduni i popreni preseci postojee

saobraajnice Komandama GCM-a se vri prepoznavanje postojee nivelete puta. Nakon prepoznavanja postojee ose u plan projekciji i nivelete, seku se popreni profili, da bi se dobio uvid u stanje puta u poprenom preseku. Uoava se sledee: Na veini putne deonice je isprojektovan krovast (dvostran) nagib kolovoza koji emo u fazi rekonstrukcije prevesti u jednostran. Prema pravilniku za projektovanje puteva, minimalni popreni nagib u pravcu i krunim krivinama bez prelaznica iznosi 2.5%. Meutim, na veem delu deonice to nije sluaj, to je direktna posledica sleganja i oteenja kolovoza. Ovaj nagib u fazi rekonstrukcije treba takoe uskladiti sa propisima. U krunoj krivini sa prelaznicama je oitan popreni nagib od 6%. 2.1.6. Obnova kolovozne konstrukcije Izvreni su terenski istrani radovi koji se sastoje od: vizuelnog pregleda trase, iskopa sondanih jama, uzimanja poremeenih i neporemeenih uzoraka iz posteljice, laboratorijskih analiza.

1504

2.1.6.1. Vizuelni pregled trase Uoena povrinska oteenja kolovoza: iroke podune pukotine bez denivelacije povrine kolovoza, mreaste blok pukotine bez denivelacije povrine kolovoza, upanje kolovoza, lokalne plitke udarne rupe. Uoena konstruktivna oteenja kolovoza: mreaste puko-tine sa malom denivelacijom povrine kolovoza, pukotine tipa krokodilske koe sa denivelacijom povrine kolo-voza, ivine pukotine sa erozijom kolovoza i oteenjima bankine. Osnovni uzrok oteenja je to to na kolovozu ne postoje odvodni kanali i voda prodire u kolovoznu konstrukciju, gde materijal u posteljici pri povienoj vlanosti potpuno gubi nosivost. Ostala zapaanja: narastanje bankina, zaputeni kanali, primeena mesta gde su ranije izvedene sanacije kolovoza-dobro ili loe (slika 4).

Sl.4. Loe izvedena sanacija kolovoza

2.1.6.2. Iskop sondanih jama Izvren je iskop dve sondane jame na stacionaama 1+700.000 i 2+300.000. Utvreno je da su one istih karakteristika, tj. debljine asfaltnih i noseih slojeva su iste za oba sluaja i iznose: debljina asfaltnih slojeva-12cm, debljina sloja drobljenog kamena 0/31.5 9cm, debljina sloja ljunka- 20cm. 2.1.6.3. Laboratorijska ispitivanja Obavljena su sledea laboratorijska ispitivanja: odreiva-nje granulometrijskog sastava, zapreminske mase, vlano-sti tla, optimalne vlanosti, granica konzistencije, Kalifor-nijskog indeksa nosivosti. 2.1.7. Dimenzionisanje pojaanja kolovozne konstrukcije Dimenzionisanje nove kolovozne konstrukcije se vri na osnovu podataka o nosivosti posteljice i projektovanog saobraajnog optereenja. Na osnovu analiza, dolo se do zakljuka da postojeu kolovoznu konstrukciju treba ojaati sa 5cm asfalt betona AB11 i 7cm bitumeniziranog noseeg sloja BNS22. Na mestu proirenja saobraajnice moraju se novoprojektovani slojevi uklopiti sa postojeim. Iz unapred izvedene analize se da zakljuiti da je postojeu niveletu potrebno podii za 12cm. Meutim, budui da se krovasti nagib mora prevesti u jednostran, da je rekonstruisana osa pomerena u odnosu na postojeu, i da se javljaju oteenja puta, proraunom se dolazi do zakljuka da je postojeu niveletu potrebno izdii za 15cm da bismo bili na strani sigurnosti. 2.1.8 Razlog rekonstrukcije postojee saobraajnice Kljuno je konstantno poveanje broja vozila i obima saobraaja, ime se prevazilaze oni parametri koji su bili ulazni podaci u trenutku projektovanja saobraajnice, samim tim opada i nivo usluge. Potrebno je da se podigne raunska brzina, tj. da se geometrijski parametri puta rekonstruiu za raunsku brzinu Vr = 60km/h.

2.1.9. Situacioni plan rekonstruisane saobraajnice Oitane granine vrednosti geometrije puta za Vr = 60km/h iznose: minR=120m, minA=70m, minlp=50m, minLk=50m). Takoe se oitavaju i projektovani elementi poprenog profila(irina kolovozne trake ts=3.00m, irina ivine trake ti=0.30m, irina bankine b=1.20m). Direktna posledica podizanja raunske brzine je proirenje saobraajnice za 0.60m. Proirenje je izvedeno sa jedne strane puta du cele deonice. Vri se prepoznavanje ose rekonstruisane saobraajnice i dolazi se do zakljuka da ona sadri dve krune krivine bez prelaznica i jednu krunu krivinu sa prelaznicama. 2.1.10. Projektovanje nivelete rekonstruisane saobraajnice Budui da je ve oitana niveleta postojee saobraajnice, podie se za 15cm i uz lokalne korekcije na kritinim mestima, definisae se niveleta rekonstruisane saobra-ajnice. 2.1.11. ema vitoperenja Vitoperenje se vri oko osovine kolovoza sa rampom vitoperenja ir = 0.5%. Usvojeni popreni nagibi: u pravcu-2.5%, u krunoj krivini bez prelaznica 2.5%, u krunoj krivini sa prelaznicama 6%. 2.1.12. Formiranje 3D modela puta Nakon definisanja horizontalne ose puta, nivelete i eme vitoperenja, ostvareni su svi uslovi za definisanje 3D modela puta. Treba napomenuti, da e se postaviti trapezni upojni kanali sa obe strane puta. 2.1.13. Raunanje koliina materijala Nakon formiranja 3D modela puta, vri se seenje pop-renih profila na svakih 20m i u karakteristinim preseci-ma (poetak, sredina i kraj krune krivine, poetak i kraj prelazne krivine, take infleksije). Koliine materijala se raunaju povrinski ili po profilima. Onaj materijal koji se postavlja u jednakim koliinama na svakom poprenom profilu, rauna se povrinski za celu deonicu puta. Kolii-na asfalt betona AB11 za celu deonicu iznosi 977.13m3. Koliina bitumeniziranog noseeg sloja BNS22 za celu deonicu puta iznosi 1367.982m3. Koliine materijala koje se obraunavaju po profilima su: koliina humuziranja, koliina drobljenog kamena 0/31.5, koliina drobljenog kamena 0/63.0, koliina plastine gline, koliina donjeg bitumeniziranog noseeg sloja, koliina materijala koji je potrebno ostrugati sa postojeeg kolovoza, koliina zemlje koju je potrebno iskopati ili nasuti za formiranje trapeznih upojnih kanala.

2.2. Rekonstrukcija raskrsnice

Predmetna raskrsnica nalazi se na mestu ukrtanja optinskog puta koji se prostire od dravnog puta I reda M18 do teritorije sa optinom Apatin i dravnog puta I reda M18. Ona je povrinska trokraka raskrsnica. Kod svake raskrsnice moraju jasno biti definisani glavni i sporedni pravac. Glavni pravac: Dravni put I reda M18. Sporedni put: Put koji se prostire od M18 do granice sa teritorijom optine Apatin. Ugao pod kojim se sporedna saobraajnica prikljuuje glavnoj iznosi ~ 105.

2.2.1. Vizuelni pregled raskrsnice

Vizuelnim pregledom raskrsnice uoeno je sledee: ivice glavne saobraajnice su vidno oteene, na mestu desnih skretanja, bilo iz pravca glavne ili sporedne saobraajnice, su vidljiva oteenja ivica kolovoza i bankina- uoavaju

1505

se tragovi tokova vozila koji su jasan pokazatelj da u zoni raskrsnice treba izvesti vea proirenja- lepeze. 2.2.2. Razlog rekonstrukcije raskrsnice

Problemi kapaciteta, nivoa usluge i bezbednosti raskrs-nice nastaju zbog mnogobrojnih faktora. Kljuno je kons-tantno poveanje broja vozila i obima saobraaja, ime se prevazilaze oni parametri koji su bili ulazni podaci u tre-nutku projektovanja raskrsnice. Samim tim nivo usluge opada, vei su vremenski gubici kako na glavnom, tako i na sporednom pravcu, to u najveoj meri dovodi do po-veanog broja saobraajnih nesrea. Preureenje posto-jee povrinske raskrsnice treba da obuhvati podizanje ka-paciteta, smanjenje broja neeljenih konflikata, umirenje saobraaja, promenu geometrije, a sve u cilju podizanja sigurnosti.

2.2.3. Mere rekonstrukcije postojee raskrsnice

Neophodno je rekonstruisati delove raskrsnica na mestu desnih skretanja iz pravca glavnog i sporednog puta. Budui da ne postoji proirenje za leva skretanja na glav-nom putu, neophodno je da se izvede manipulativna traka za leva skretanja. Takoe, treba izvesti i ostrva za kanalisanje saobraajnih struja. Predmetna raskrsnica se rekonstruie za raunsku brzinu Vr = 80km/h. Usvojen je nivo kanalisanja II.

2.2.4. Manipulativne trake za leva skretanja

Zbog uvoenja manipulativne trake za leva skretanja, potrebno je u zoni raskrsnice proiriti put. Manipulativne trake za leva skretanja izvode se S krivinom, iji su elementi: skretni ugao krivine = 6 00, R1=250m, R2=120m, irina manipulativne trake tm=3.00m. Duina manipulativne trake jednaka je duini na kojoj staje 6-7 vozila.

2.2.5. Ostrva za kanalisanje saobraajnih struja

Ostrva za kanalisanje saobraajnih struja, u skladu sa de-finisanim nivoima kanalisanja, formiraju svoje povrine i oblike prema projektnoj geometriji kolovoznih traka. Za definisani nivo kanalisanja II, bie zastupljena dva ostrva koja se samo obeleavaju na terenu- slue da bi vizuelno usmeravala vozae na pravu putanju vozila, i jedno fiziki oivieno ostrvo. Geometrijsko oblikovanje vrhova ostrva lociranih ka sreditu raskrsnice je bitno poto se njima fiksira putanja vozila koja skreu levo, odnosno, fiksiraju konfliktne take. Leva i desna skretanja geometrijski se oblikuju primenom sloenih trocentrinih krivina koje aproksimiraju tzv. krivu tragova (slika 5).

Elementi trocentrinih krivina za razliite vrste skretanja: Desno skretanje iz pravca sporednog puta R1:R2:R3 = 21:9:29; Levo skretanje iz pravca sporednog puta R1:R2:R3 = 15:8:55; Desno skretanje iz pravca glavnog puta R1:R2:R3 = 21:10:31; Levo skretanje iz pravca glavnog puta R1:R2:R3 = 26:13:26.

2.2.6. Nivelacija raskrsnice

Nakon prepoznavanja horizontalne ose glavne saobra-ajnice i njene nivelete, definie se ema vitoperenja i 3D model glavnog puta. U zoni raskrsnice je potrebno

uskladiti poduni nagib glavne saobraajnice i popreni nagib sporedne saobraajnice. Nakon toga, seku se popreni profili i definiu kubature materijala.

Sl.5. Kriva tragova za sluaj levog skretanja iz pravca

glavnog puta

3. ZAKLJUAK

Odrivi razvoj svake drave bitno zavisi od stanja putne mree, kako sa stanovita strukturnih svojstava tako i sa stanovita sigurnosti saobraaja i ugroenosti ivotne sredine. Iz tog razloga neophodno je funkcionalno i organizaciono usaglaavanje izrade planske i projektne dokumentacije uz uvaavanje realnih finansijskih i ekolokih ogranienja.

LITERATURA [1] Prof. dr Vojo Anus, prof. dr. Mihailo Maletin, Metodologija planiranja i projektovanja puteva. [2] Prof. dr Vojo Anus, Osnove projektovanja

rehabilitacije vangradskih puteva. [3] Prof, dr Dejan Gavran GCMx64(GCM 2009) -Gavran

Civil Modeller. [4] Prof. dr ore Uzelac, Katalog oteenja fleksibilnih

kolovoza na opitnim deonicama. [5] Prof, dr Mihailo Maletin, Planiranje i projektovanje

saobraajnica u gradovima-ORIONT-ART, Beograd 2009.

[6] Prof. dr Vojo Anus, Prof. dr Jovan Katani, Prof. dr Mihailo Maletin, Projektovanje puteva-Graevinski fakultet Univerziteta u Beogradu-IRO, Graevinska kniga, Beograd, 1983.

Kratka biografija:

Milka Basta roena je u Somboru 1982. god. Diplomski-master rad na Fakultetu tehnikih nauka iz oblasti Graevinarstva Procena stanja i rekonstrukcija/rehabili-tacija odbranila je maja 2009.god.

ore Uzelac roen je u Niu 1947. god. Doktorirao je na Graevinskom fakultetu u Beogradu 1993. godine, a od 2004. god. je redovni profesor na FTN. Oblast intere-sovanja su saobraajnice.

1506


PROJEKAT FUNDIRANJA STAMBENO-POSLOVNOG OBJEKTA

THE PROJECT OF FOUNDATION OF THE MULTI-STOREY BUILDING

Branislav Kvaev, Fakultet tehniih nauka, Novi Sad

Oblast GRAEVINARSTVO Kratak sadraj U radu su prikazani rezultati geome-hanikih ispitivanja tla za potrebe fundiranja stambeno-poslovnog objekta. Izvren je proraun statikih uticaja u konstrukciji na osnovu parametara tla za predmetnu lokaciju kao i analiza statikih uticaja u konstrukciji za razliite deformacijske karakteristike tla. Abstract In this study, the results of the geomechanic researches of the soil for the needs of foundation of the multi-storey building are shown. The calculation of static influences in construction based on parameters of soil for that location and also the analysis of the static influences in the construction for the different deformation proper-ties of soil is presented. Kljune rei: Fundiranje, Temelji, Deformacijske karak-teristike tla, Stambeno-poslovni objekat 1. UVOD U radu je prikazano fundiranje stambeno-poslovne zgrade koja je predvidjena na lokaciji Somborskog bulevara u Novom Sadu. Dimenzije zgrade u osnovi su 14 m x 15 m sa visinom koja iznosi 18.99 m. Konstruktivni sistem objekta koncipiran je kao armiranobetonska konstrukcija skeletnog sistema. Pored geomehanikih ispitivanja tla koja su potrebna za fundiranje objekta, projekat sadri jo dva bitna dela :

proraun statikih uticaja u konstrukciji na osnovu parametara tla za predmetnu lokaciju

analizu statikih uticaja u konstrukciji za razliita deformacijska svojstva tla.

2. GEOMEHANIKA ISPITIVANJA TLA

U cilju utvrivanja sastava i karakteristika tla uraen je geomehaniki elaborat za potrebe izgradnje stambeno-poslovne zgrade. U tu svrhu, uraena su terenska i labo-ratorijska ispitivanja tla na predmetnoj mikrolokaciji ob-jekta. Izvreno je buenje dve buotine, ispod navedenog objekta, do dubine od 8.0 m. Buenje je izvreno mainskom garniturom za buenje. Tokom buenja je utvrena slojevitost tla i uzeti su reprezentativni uzorci tla za laboratorijske analize. Na uzorcima iz obe buotine izvedeni su edometarski opi-ti stiljivosti. Dobijeni rezultati edometarske stiljivosti prikazani su u tabeli 1. _____________________________________________ NAPOMENA: Ovaj rad proistekao je iz diplomskog-master rada iji mentor je dr Mitar ogo, vanr. prof.

Tabela 1. Rezultati edometarskog opita stiljivosti

Dubina (m)Buotina 1

Modul stiljivosti MS (kPa)

Dubina (m) Buotina 2

Modul stiljivosti MS (kPa)

1.40-1.70 6800 1.60-1.90 6100 2.70-3.00 7400 2.90-3.20 7950

Na neporemeenim uzorcima tla izvrena su laborato-rijska ispitivanja i na osnovu rezultata i terenske identifi-kacije, utvreno je da se tlo na predmetnoj lokaciji sastoji od sledeih slojeva: nasip peska, praine, gline i drobine graevinskog

uta (debljine 1.1m - 1.4m) praina peskovita sa frakcijama gline (debljine

1.0m 1.2m) pesak prainast do sitnozrni utosmee boje

(debljine 1.5m 1.8m) pesak sitnozrni do srednjezrni (debljine 3.9 4.1

m U toku buenja na IB-1 registrovana je pojava podzemne vode na dubini od 3.10 m od povrine terena. Fiziko-mehanike karakteristike tla su odreene na osnovu laboratorijskih ispitivanja, a za proraune su usvojene sledee vrednosti parametara vrstoe na smicanje:

- Ugao trenja = 28 - Kohezija C = 0 kN/m

Dozvoljeno optereenje plitkog temelja, vertikalno i centrino optereenog, izraunato je po metodi Brinch Hansen [1].

doz = 0.5 B N s d i + c Nc sc dc ic + Df Nq sq dq iq (1)

Proraun je uraen za temeljnu plou, a rezultati su dati u tabeli 2.

Tabela 2. Dozvoljena optereenja temelja

Tip temelja Dimenzije (m) Dozvoljena

nosivost (kN/m) Ploa 12.0x14.0 (Df=3.5 m) 157.46 Ploa 12.0x14.0 (Df=3.7 m) 171.72

Proraun sleganja izvren je prema obrascu za proraun inicijalnog sleganja: I

EBpwi = (2)

gde je: p - ravnomerno raspodeljeno optereenje u

kontaktnoj povrini B - irina temelja E - modul deformacije tla I - koeficijent za sraunavanje sleganja Dobijeni rezultati prikazani su u nastavku rada:

1507

sleganje centralne take: mmmI

EBpwiO 5.230235.049 === (3)

sleganje periferne take pravougaonog idealno savitljivog temelja oslonjenog na peskovito tlo:

mmmIE

BpwiA 75.1101175.052 === (4)

3. PRORAUN STATIKIH UTICAJA U KONSTRUKCIJI NA OSNOVU PARAMETARA TLA ZA PREDMETNU LOKACIJU

Analizirano je fundiranje na temeljnoj ploi. Potrebni podaci o tlu su preuzeti iz geomehanikog elaborata. Objekat je analiziran prema vaeim standardima za sledea optereenja: * Stalno optereenje * Optereenje snegom * Optereenje vetrom * Seizmiko optereenje

Osnovna brzina vetra iznosi 35 sm / . Osnovno optere-enje od snega iznosi 0.75 kN/m2 (manje od 500 m ndv) [6]. Intenzitet seizmikih sila se rauna prema sledeem izrazu Sik = Ks *i * ik * * Gk (5) gdje je: Ks - koeficijent seizminosti i - koeficijent dinaminosti - koeficijent priguenja ik - koeficijent sopstvenih oscilacija Gk masa

Za fundiranje na temeljnoj ploi (Sl.1), usvojena je debljina ploe d=40 cm iz uslova da stvarni naponi budu jednaki dozvoljenim naponima u tlu [2].

Statiki uticaji u konstrukciji kao i dimenzionisanje konstrukcije izvreno je pomou programskog paketa TOWER 5.0.

4. ANALIZA STATIKIH UTICAJA U KONSTRUKCIJI ZA RAZLIITA DEFORMACIJSKA SVOJSTVA TLA Analizirani su statiki uticaji u konstrukciji zgrade pri razliitim deformacijskim svojstvima tla [3]. Statiki uti-caji u konstrukciji izraunati su pomou programskog pa-keta TOWER 5.0. Posmatrani su uticaji za fundiranje na temeljnoj ploi pri emu su varirane vrednosti koeficijenta krutosti posteljice. Za koeficijent krutosti posteljice uzete su sledee vrednosti: temeljna ploa sa koeficijentom krutosti posteljice

od 25 MN/m3, temeljna ploa fundirana na koti 3,13 m sa

koeficijentom krutosti posteljice od 20 MN/m3, a temeljna ploa fundirana na koti 2,40 m sa koeficijentom krutosti posteljice 15 MN/m3,

temeljna ploa fundirana na koti 3,13 m sa koeficijentom krutosti posteljice od 30 MN/m3, a temeljna ploa fundirana na koti 2,40 m sa koeficijentom krutosti posteljice 15 MN/m3,

temeljna ploa fundirana na koti 3,13 m sa koefi-cijentom krutosti posteljice od 45 MN/m3, a temelj-na ploa fundirana na koti 2,40 m sa koeficijentom krutosti posteljice 15 MN/m3.

Sl. 1. Fundiranje na temeljnoj ploi

Vrednosti momenata savijanja u ploi prikazane su na slikama 2,3,4 i 5.

126.72

-76.35-72.27

84.02

-67.12

84.8

-59.82

94.5

-90-80-70-60-50-40-30-20-10

0102030405060708090

100110120130140

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14

duina temeljne ploe (m)

mom

enti

(kN

m/m

)

krutost tla 25 MN/m3 krutost tla 15/20 MN/m3krutost tla 15/30 MN/m3 krutost tla 15/45 MN/m3

Sl. 2. Momenti savijanja Mx u ploi (pravac 1)

247.69

-223.09-219.48

348.01

-226.94

342.3

-232.48

334.59

-280-240-200-160-120-80-40

04080

120160200240280320360400

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

irina temeljne ploe (m)

mom

enti

(kN

m/m

)


Sl. 3. Momenti savijanja Mx u ploi (pravac 2) Za analizirane sluajeve usvojene su i povrine armature u karakteristinim presecima konstrukcije i prikazane u tabelama 3,4 i 5.

1508

76.2782.49

-207.7-209.98

69.73

-199.14

63.99

-184.9

-240-220-200-180-160-140-120-100-80-60-40-20

020406080

100

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14

duina temeljne ploe (m)m

omen

ti (k

Nm

/m)


Sl. 4. Momenti savijanja My u ploi (pravac 1)

442.94

-49.02

663.54

-40.56

652.7

-38.53

632.77

-35.21

-100-50

050

100150200250300350400450500550600650700750

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

irina temeljne ploe (m)

mom

enti

(kN

m/m

)


Sl. 5. Momenti savijanja My u ploi (pravac 2)

Tabela 3. Ploe max Aa [cm2/m]

Povrine armature za razliite koeficijente krutosti posteljiice sluaj

nivo

I sluaj 25000 kN/m3

II sluaj 15000/20000 kN/m3

III sluaj 15000/30000 kN/m3

IV sluaj 15000/45000 kN/m3

pravac 1 pravac 2 pravac 1 pravac 2 pravac 1 pravac 2 pravac 1 pravac 2 Aa,g Aa,d Aa,g Aa,d Aa,g Aa,d Aa,g Aa,d Aa,g Aa,d Aa,g Aa,d Aa,g Aa,g Aa,g Aa,d

suteren

15,72 13,18 19,52 22,30 15,03 17,85 20,25 33,55 15,15 18,00 18,85 32,93 15,57 17,91 17,57 31,82

suteren I 9,02 11,71 12,38 8,11 8,87 11,30 12,07 9,68 7,69 7,97 11,00 10,02 6,47 4,30 10,10 10,54

prizemlje

6,57 5,41 17,64 7,5 10,51 5,11 20,45 7,88 10,63 5,10 20,50 7,88 10,63 5,06 20,29 7,85

I sprat

11,42 6,02 16,68 6,69 16,11 7,28 19,96 8,26 16,29 7,21 19,92 8,21 16,49 7,19 19,81 8,21

II sprat

10,68 6,22 16,87 6,52 17,11 7,12 20,10 8,06 17,21 7,12 20,18 8,03 17,35 7,12 20,08 8,02

III sprat 11,25 5,88 16,40 6,86 16,55 7,09 19,70 8,68 16,64 7,27 19,81 8,73 16,77 7,39 19,72 8,73

potkrovlje 10,48 6,04 16,68 7,19 14,95 6,81 20,05 8,65 15,25 6,82 20,13 8,64 15,63 6,82 20,05 8,64

potkrovlje II

9,53 5,08 12,15 7,53 13,01 5,15 15,12 8,34 13,67 4,83 15,15 8,30 13,98 4,88 15,08 8,30

Tabela 4. Zidovi max Aa [cm2/m]

Povrine armature za razliite koeficijente krutosti posteljiice sluaj nivo

I sluaj 25000 kN/m3

II sluaj 15000/20000 kN/m3

III sluaj 15000/30000 kN/m3

IV sluaj 15000/45000 kN/m3

pravac 1 pravac 2 pravac 1 pravac 2 pravac 1 pravac 2 pravac 1 pravac 2

Aa,g Aa,d Aa,g Aa,d Aa,g Aa,d Aa,g Aa,d Aa,g Aa,d Aa,g Aa,d Aa,g Aa,g Aa,g Aa,d V 1 14,77 14,84 5,28 5,31 15,23 15,30 7,66 7,69 17,90 17,98 7,25 7,28 21,04 21,14 7,28 7,31 V 4 13,03 13,10 26,35 26,48 16,78 16,86 31,77 31,92 17,71 17,80 32,00 32,16 18,99 19,08 32,26 32,62 V 6 9,00 9,04 14,88 14,95 10,42 10,47 16,98 17,06 11,07 11,13 16,94 17,02 11,96 12,01 16,90 16,98 V 7 16,35 16,43 9,63 9,68 19,51 19,60 10,14 10,19 20,53 20,63 10,50 10,56 22,07 22,18 11,03 11,09 H 1 8,26 8,30 8,33 8,37 6,66 6,69 9,42 9,48 5,90 5,93 10,09 10,14 6,26 6,29 10,99 11,05 H 2 8,85 8,89 14,92 14,99 10,28 10,33 16,95 17,04 10,56 10,61 16,82 16,90 10,88 10,93 16,64 16,72

H 3 11,72 11,78 13,38 13,45 15,68 15,75 16,92 17,00 16,74 16,82 16,88 16,96 17,90 17,99 16,86 16,94

1509

Tabela 5. Stubovi max Aa [cm2]

Povrine armature za razliite koeficijente krutosti posteljiice

I sluaj 25000 kN/m3

II sluaj 15000/20000

kN/m3

III sluaj 15000/30000

kN/m3

IV sluaj 15000/45000

kN/m3 H 1 19,85 (pos S2) 19,59 (pos S2) 19,30 (pos S2) 22,56 (pos S2) H 3 20,90 (pos S2) 21,68 (pos S2) 21,95 (pos S2) 22,28 (pos S2) H 5 10,93 (pos S1) 12,23 (pos S1) 12,57 (pos S1) 12,85 (pos S1) H 7 34,01 (pos S2) 35,85 (pos S2) 28,51 (pos S2) 25,77 (pos S2) Dijagrami sleganja temelja prikazani su na slikama 6 i 7.

16.14

14.2812.98

12.58

0123456789

1011121314151617

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14duina temeljne ploe (m)

sleg

anje

tak

e (m

m)


Sl. 6. Dijagram sleganja (pravac 1)

14.28

16.14

12.46

9.91

0123456789

1011121314151617

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12irina temeljne ploe (m)

slega

nje

tak

e (m

m)


Sl. 7. Dijagram sleganja (pravac 2) 5. ZAKLJUAK Objekat je potrebno fundirati na temeljnoj ploi. Za preci-ziranje uslova fundiranja izvedena su detaljna geomeha-nika ispitivanja terena

Utvreno je da sa poveanjem modula reakcije tla dolazi do smanjenja sleganja zgrade. Usled toga dolazi i do sma-njenja statikih uticaja u konstrukciji zgrade. U sluaju kada na jednom delu zgrade imamo tlo sa veim modulom reakcije tla nego na drugom delu, u konstrukciji se javlja porast statikih uticaja. Sa poveanjem modula reakcije tla na jednom delu te-meljne ploe dobijaju se za 5-10% manji uticaji. Ukoliko se ispod kompletne temeljne konstrukcije nalazi tlo istih karakteristika tada e u konstrukciji biti za 15-20% manji uticaji u pravcu krae dimenzije temeljne ploe, a takoe e u konstrukciji biti potrebno za 10-12% manje armature u presecima, nego kada se delovi temeljne ploe nalaze na tlu razliitih karakteristika.

6. LITERATURA [1] Stevan Stevanovi, Fundiranje 1, Nauna knjiga, Beograd, 1982. [2] Johan Sklena, Reeni zadaci iz fundiranja, Fakultet tehnikih nauka u Novom Sadu. OOUR Nauno-obrazovni institut za industrijsku gradnju, Novi Sad, 1987 [3] Duan Milovi, Mitar ogo, Greke u fundiranju, monografija, Fakultet tehnikih nauka, Novi Sad 2005. [4] Beton i armirani beton prema BAB87 Osnove pro-rauna i konstruisanja, Univerzitetska tampa, Beograd, 2000. [5] Beton i armirani beton prema BAB87 Primeri i prilozi, Univerzitetska tampa, Beograd, 2000.

Kratka biografija:

Branislav Kvaev roen je u Novom Sadu 1983.god.Diplomski master rad na Fakultetu tehnikih nauka iz oblasti graevinarstva Fundiranje objektaodbranio je 2009.god.

1510


EKSPERIMENTALNO UTVRIVANJE VREMENA MONTAE ELEMENATA SPORTSKE HALE I UPOREIVANJE SA NORMATIVIMA

EXPERIMENTAL DETERMINATION OF THE TIME OF ASSEMBLY OF A SPORT HALL AND THE COMPARISON WITH NORMATIVES

Jelena Duvnjak, Fakultet tehnikih nauka, Novi Sad


Kratak sadraj Na konkretnom primjeru izgradnje sportske hale opisana je tehnologija izrade, transporta i montae elemenata konstrukcije sa osvrtom na eksperimentalno utvrivanje vremena montae metodom fotopregleda i uporeivanje dobijenih rezultata sa podacima koji se dobijaju na osnovu normativa. Abstract One example of the construction of a sport hall production technologies, transport and assembly of construction elements, with a focus on experimental determination of the time of assembly method of photo-viewing together with the comparison of obtained results with the data based on normatives, have been described. Kljune rei: Fotopregled, Normativi 1. UVOD

U cilju izbjegavanja veine nepovoljnih okolnosti koje svaki projekat donosi, ovim radom se, na konkretnom primjeru izgradnje objekta sportske hale, kroz projekat tehnologije i organizacije graenja, pokuala skrenuti panja na reavanje nekih od moguih problema, a sve u cilju ostvarenja predviene dinamike radova.

Snimanje procesa rada u graevinarstvu moe biti sa ciljem utvrivanja radnih normi vremena za neki rad, ali i sa ciljem snimanja organizacije procesa rada (gubitaka vremena u procesu rada). Sa razvojem tehnike mijenjaju se mnogi procesi i javljaju novi, kao i novi materijali i maine, pa je potrebno stalno dopunjavati i korigovati postojee norme.

Da bi se za jedan proces odredila norma, on se mora obavljati pod normalnim uslovima tj. da je dobro organi-zovan u odnosu na raspoloiva sredstva, sa radnicima uvjebanim za nain rada koji se normira.

U ovom radu izvreno je mjerenje vremena montae ele-menata konstrukcije sportske hale metodom fotopregleda, te za iste elemente odreeno vrijeme montae na osnovu Prosjenih normi u graevinarstvu sa uporednim prika-zom dobijenih rezultata.

2. OPIS OBJEKTA Sportska hala dimenzija 35,00 x 26,00 m isprojektovana je kao skeletna armiranobetonska konstrukcija sa mon-tanim tribinama za oko 300 gledalaca. ______________________________________________ NAPOMENA: Ovaj rad proistekao je iz diplomskog-master rada iji mentor je bio prof.dr Milan Trivuni.

2.1. Konstrukcija objekta Nosiva konstrukcija sportske hale sastoji se od poprenih ramova na rasteru 6,90 m, povezanih u podunom pravcu armiranobetonskim koritima i temeljnim veznim gredama. Ram ine:

armiranobetonski krovni nosai, stubovi i temeljne stope sa aicom

Nosiva konstrukcija tribina sastoji se od glavnih nosivih testerastih greda i armiranobetonskih talpi. Konstruktivni sistem sportske hale sa tribinama sveden je na svega osam elemenata koji se mogu izraditi u lokalnim fabrikama prefabrikovanih armiranobetonskih elemenata i to:

oluna koritasta ivina greda, sekundarni krovni nosai- ronjae, glavni krovni nosai, stubovi, temeljne vezne grede, temeljne stope sa aicom, testerasti nosai tribina i talpe tribina

2.2. Povezivanje montanih elemenata Povezivanje elemenata u jedinstvenu konstrukciju pred-stavlja vrlo vaan i detaljan projektantski i izvoaki za-datak. Od rjeenja povezivanja elemenata kao i preciz-nosti pri izvoenju, zavisi stabilnost cjelokupne konstruk-cije. Sve meusobne veze elemenata, rjeavaju se zglobno, izuzev veze stubova i temelja koje su rijeene ukljete-njem.

3. IZRADA, TRANSPORT I TEHNOLOGIJA MONTAE ELEMENATA KONSTRUKCIJE 3.1. Izrada i transport montanih elemenata Proizvodnja montanih armiranobetonskih elemenata or-ganizovana je u posebnim pogonima van gradilita, zbog malog broja elemenata razliitih dimenzija, kao i zbog postojanja pogona za prefabrikaciju koji se nalaze na relativno maloj udaljenosti od gradilita. S obzirom na udaljenost gradilita od fabrike za proiz-vodnju montanih elemenata, kao i postojanje saobraaj-nica koje povezuju ove dvije lokacije, usvojen je transport montanih elemenata kamionima koji se uz policijsku pratnju kao specijalan teret dopremaju na gradilite. Na gradilitu se direktno sa kamiona vri montaa eleme-nata autodizalicom, te se pristizanje elemenata na gradi-lite mora odvijati prema utvrenoj dinamici montae.

1511

Elementi prilikom transporta moraju biti dobro upakovani i obezbijeeni od prevrtanja, ime se spreava eventualno oteenje elemenata i ugroavanje javnog saobraaja. 3.2. Tehnologija montae elemenata konstrukcije Montaerski radovi moraju biti izvedeni prema planu montae koji izrauje Izvoa radova, a odobrava Nadzorni organ. Cijeli tehnoloki proces montae elemenata obuhvata sledee aktivnosti:

priprema leita, priprema elementa, zahvatanje, dizanje, podizanje i privremeno uvrivanje, kontrola poloaja, spajanje montanih elemenata

Vrsta objekta i tip konstrukcije definiu moguu tehno-logiju i metode montae. Pri diferencnoj montai, koja je primijenjena za montau ove sportske hale, prvo se vri montaa svih temelja, temeljnih greda, zatim stubova, pa krovnih nosaa, olunih greda i na kraju ronjaa. Po zavrenoj montai konstrukcije hale vri se montaa tribina i to prvo testerastih nosivih greda, a potom talpi tribina. Za montau hale odabrana je jedna autodizalica Demag AC 50-1 duine strijele 40 m i nosivosti 50 t.

4. ANALIZA VREMENA MONTAE

Primjena savremenih tehnologija graenja i industrijalizo-vanih metoda pri izgradnji najraznovrsnijih objekata na-mee potpunije prouavanje rada. Vii stepen mehani-zovanosti radova i savremene tehnologije graenja, gdje se rad bitno razlikuje od ranije primjenjivanih zanatskih metoda, upotpunjuju zahtjev o potrebi prouavanja rada. Prouavanje rada je zajedniki naziv za dvije naune oblasti:

prouavanje metoda i mjerenje rada

Prouavanje metoda rada je sistematsko snimanje, analiza i kritiko ispitivanje postojeih metoda za obavljanje rada, kao i razrada i primjena lakih, efikasnijih i ekono-minijih metoda. Mjerenje rada je primjena odabranih postupaka da bi se odredila sadrina rada, izuavanjem vremena koje je potrebno kvalifikovanom radniku da na standardan nain obavi posao. Utroak radnog vremena za montau konstrukcije moe biti ustanovljen putem normi, promatraa ili koritenjem izvjetaja sa gradilita. Norme su mjerila koja se koriste za proraun potrebnih sredstava kod graenja (radne snage, mehanizacije, mate-rijala), planiranja i analize novih tehnologija. Sa razvojem tehnike mijenjaju se mnogi procesi i javljaju novi, kao i novi materijali i mehanizacija, pa je potrebno stalno dopunjavati norme, odnosno korigovati stare. U ovom radu za odreivanje utroka radnog vremena mon-tae konstrukcije sportske hale u cjelini, odnosno pojedinih elemenata koji je sainjavaju, koritene su dvije metode prorauna i to:

proraun na osnovu prosjenih normi u graevi-narstvu i

metoda fotopregleda

4.1. Odreivanje vremena montae na osnovu prosjenih normi u graevinarstvu Za odreivanje vremena trajanja pojedinih aktivnosti montae elemenata potrebne su norme utroka vremena. Poto je montaa ciklian proces, potrebno je poznavati trajanje jednog ciklusa rada sa odgovarajuom mainom, za karakteristini montani element uz nain prihvatanja i polaganja. Ciklus procesa montae obino sainjavaju sledee operacije:

prihvatanje i otputanje tereta, dizanje tereta i okretanje, horizontalni prenos tereta, povratak kuke dizalice sa sputanjem.

Trajnje ciklusa moe se definisati izrazom:

ifcik ttT += ft - fiksno vrijeme za odreeni proces

ft - trajanje ostalih elemenata konstrukcije Norma vremena oznaava utroak vremena za jedinicu proizvoda uz pravilnu organizaciju. Norma vremena data je izrazom:

GNv= V/Q, gdje je:

V- utroeno vrijeme u radnim satima

Q- izvrena koliina proizvoda

Za mnoge procese na postoje norme za ove dijelove cik-lusa, pa ih je nekada potrebno odrediti na osnovu pret-postavki. Preduzea koja izvode montaerske radove posjeduju is-kustvene norme za odreene aktivnosti kao norme vreme-na ili norme uinka. Za proraun vremena montae u ovom konkretnom slu-aju, koritene su prosjene norme u graevinarstvu (knji-ga 2, oznaka norme GN-415-400), gdje je klasifikacija data po teini elemenata i visini dizanja. Utroci vremena odnose se na grupu od 4 montera i to:

1 monter VII grupe 1 monter V grupe 2 montera IV grupe

U tabeli 1. prikazana su vremena za montau pojedinih elemenata prema prosjenim normama u graevinarstvu i isti koriteni kao ulazni podaci za izradu gantograma. 4.2. Odreivanje vremena montae na osnovu metode fotopregleda Fotopregled se koristi za posmatranje i mjerenje utroka radnog vremena u kojem je obuhvaeno produktivno i neproduktivno vrijeme, a proces rada se obino rastavi na radne operacije. Snimanje se vri tokom cijele smjene ili vie smjena dok nije proces u potpunosti zavren. U zavisnosti od karaktera radnog procesa, razlikujemo individualni i grupni fotopregled. Kod individualnog fotopregleda utroci radnog vremena i uinak se snimaju odvojeno za svakog radnika, a kod

1512

grupnog fotopregleda snima se istovremeno cijela grupa radnika koja uestvuje u procesu montae.

Trajanje radnih operacija mjeri se asovnikom, a upisiva-nje se vri brojno, grafiki ili mjeovito.

Kod grafikog naina snimanja koristi se obrazac za zapi-sivanje utroenog vremena na raznim operacijama ili zastojima u radu u vidu linijskog dijagrama. Tanost zapisivanja vremena moe biti od 0,5-1,0 min.

Prilikom snimanja se mjeri i produkcija u odgovarajuim jedinicama za svaki element.Takoe se moe vidjeti i broj montiranih elemenata tokom trajanja radnog vremena za jedan dan.

Koristei metodu fotopregleda izvrena su mjerenja vre-mena pri montai svih montanih dijelova konstrukcije, kao i sve operacije koje su potrebne da se izvre pri montai elemenata. Montaa pojedinih elemenata moe se prikazati i na fotografskim snimcima.

Posmatrani elementi su: temeljne stope sa aicom temeljne grede stubovi glavni krovni nosai olune grede sekundarni nosai-ronjae nosai tribina talpe tribina

Operacije koje se vre prilikom montae elemenata su ra-lanjene na:

priprema elemenata kaenje elemenata podizanje elemenata prenos elemenata postavljanje elemenata u konstrukciju kontrola poloaja elemenata

Metodom fotopregleda u konkretnom sluaju mjerenje je vreno obinim asovnikom, tako to je nakon svakog ciklusa zabiljeeno vrijeme trajanja tog procesa. Dobijeni rezultati se zapisuju u posebno napravljene tabele.

Obrada rezultata mjerenja data je tablino (tabela 1), a usvojena vremena koritena su kao ulazni podaci za izradu gantograma.

5. UPOREIVANJE REZULTATA MJERENJA

Na osnovu mjerenja fotopregledom, dobijaju se krajnji re-zultati, na osnovu kojih moe da se planira montaa nekih novih objekata, slinih karakteristika.

Ti zbirni rezultati su, uporedo sa rezultatima prorauna vremena montae na osnovu prosjenih normi u grae-vinarstvu prikazani u tabeli 1.

Metodom uporeivanja vremena na osnovu mjerenja foto-pregledom u odnosu na normirane veliine, utvruju se kvantitativni odnosi odstupanja od normativa i standarda te uoavaju ostvarenja ili neostvarenja eljenih veliina, postavljenih s ciljem poslovanja preduzea.

Da bi se uopte mogla upotrijebiti metoda uporeivanja, neophodno je obezbijediti osnovne pretpostavke njene primjene:

Tabela 1. Rezultati eksperimentalnih mjerenja.

ifra

Elementi

Eksperime

ntalno odreeno

vreme (min/kom)

Vreme po

GN (min/ko)

Broj

komada

TS Temeljna stopa sa aicom

40 192 18

TG1 Temeljna vezna greda 1

30 132 10

TG2 Temeljna vezna greda 2

30 132 8

S Stub 53 216 18

GN Glavni A nosa 60 300 6

SN Sekundarni krovni nosa 20 120 60

OG Oluna greda 32 150 10

NT1 Nosa tribina 1 48 150 1

NT2 Nosa tribina 2 48 84 5

Tt1 Talpa- tip 1 30 150 4

Tt2 Talpa-tip 2 30 150 12



da postoje najmanje dvije pojave (veliine, rezultati) koje se uporeuju,

da je obezbijeena uporedivost tih pojava (veliina, rezultata) ijem konkretnom uporeivanju pristu-pamo.

Za kriterijum odnosno mjeru uporeivanja uzima se normativ, kao mjera veliine, prema kojoj se utvruje odstupanje istorodnih veliina koje uporeujemo.

Metoda odstupanja je razvijeniji vid metode uporeivanja i njena sutina je utvrivanje za koliko i u kom smijeru ispitivana pojava odstupa od svoje normirane veliine, odnosno prosjene vrijednosti (negativna-pozitivna odstupanja).

Cilj je: otklanjanjem uzroka odstupanja, vraanje ostvari-vanja rezultata u nivo normiranih, planiranih ili prosjenih tendencija, odnosno, prilagoavanje izmijenjenim uslovima i mogunostima njihovog ostvarivanja.

1513

6. IZLAZNI REZULTATI DINAMIKOG PLANA MONTAE OBJEKTA

Rezultati dobijeni metodom fotopregleda i rezultati izraunatih na osnovu normativa, uzeti su kao ulazni podaci za izradu dinamikog plana- gantograma.

Prema uneenim podacima za trajanje pojedinih aktivnosti, njihove meusobne veze, definisanog poetka izgradnje objekta sportske hale i usvojenog radnog kalendara, kao krajnji rezultat dobije se ukupno trajanje izgradnje objekta koje iznosi:

28 radnih dana prema podacima dobijenim mjerenjem, odnosno

58 radnih dana prema podacima dobijenim na osnovu Prosjenih normi u graevinarstvu.

7. ZAKLJUAK

Na osnovu primijenjenih metoda prorauna prosjenih vremena montae, pojedinih elemenata konstrukcije, na konkretnom primjeru jedne sportske hale, dobijeni su od-reeni rezultati. Ti rezultati su uporeivani, te je dobijena razlika (pojedinano po elementima i prosjeno za sve elemente) izraena procentualno, a to je prikazano u tabeli broj 2.

Tabela 2. Razlika rezultata eksperimentalnih merenja.

Naziv elementa

Rezultati prema

graevinskoj normi (min)

Rezultati dobijeni eksperimentalnim

putem (min)

Razlika (%)

Temeljna stopa sa aicom

192 40

480,00

Temeljna greda 102 40 255,00

Stub 216 53 407,55

Glavni nosa-rigla

282 60 470,00

Oluna greda 150 32 468,75

Ronjae 150 32 468,75

Nosa tribina 132 53 249,00

Talpa tribina 132 30 440,00

Prosjeno: 404,88 %

Uporeivanjem rezultata dobijenih na osnovu metode fotopregleda i rezultata dobijenih na osnovu prosjenih normi u graevinarstvu, dolo se do sledeih zakljuaka:

vrijeme trajanja montae pojedinih elemenata konstrukcije hale, prema rezultatima mjerenja na gradilitu, krae je za 4,05 puta u odnosu na vrijeme izraunato na osnovu normativa,

ukupni rok montae konstrukcije hale je prema rezultatima mjerenja, duplo krai u odnosu na rok dobijen prema normativima.

napretkom tehnologije i dobrim organizovanjem gradilita, dobijaju se rokovi koji se razlikuju od rokova koje imamo u graevinskim normama. Sve to dovodi do bre tehnologije graenja, jer su potrebe za brom i efikasnijom gradnjom sve vee.

napretkom industrije dobijaju se sve krai rokovi za izgradnju objekata.

8. LITERATURA

[1] M.R.Trivuni, Montaa betonskih konstrukcija zgrada, Univerzitet u Novom Sadu, Fakultet tehnikih nauka, 2000.godina.

[2] J.Klepac, Organizacija graenja,Zagreb, 1989. [3] R.Rakovi, Projektni menader,PM College,

internet prezentacija, 2009.

Kratka biografija:

Jelena Duvnjak roena je u Brkom 1969. god. Diplomski-master rad na Fakultetu tehnikih nauka iz oblasti Graevinarstva Proizvodni sistemi u graevinarstvu,odbranila je 2009.god.

1514


EKSPERIMENTALNO UTVRIVANJE VREMENA MONTAE ELEMENATA KONSTRUKCIJE CARINSKOG TERMINALA

EXPERIMENTALLY ESTABLISHING TIME OF ELEMENTS ASSEMBLY OF THE CONSTRUCTIONS CUSTOMS WAREHOUSE

Svjetlana ivi, Fakultet tehnikih nauka, Novi Sad


Kratak sadraj U radu je prikazano eksperimentalno mjerenje vremena montae elemenata konstrukcije Carin-skog terminala Brko i uporeivanje dobijenih rezultata sa potrebnim vremenom montae odreenim prema gra-evinskim normama.

Abstract This paper presents experimental establishing time of elements assembly of the constructions customs warehouse Brko and compare with necessary time in standards.

Kljune rei: Montaa hala, Eksperimentalno mjerenje vremena, Normativi 1. UVOD

U ovom radu se na konkretnom primjeru izvoenja mon-tae objekta pokualo utvrditi stvarno vrijeme potrebno za montau elemenata objekta i uteda vremena u odnosu na vrijeme dato u Graevinskim normama, kao i odreivanje optimalnog vremena potrebnog za izvoenje ovakvog tipa objekta. Najvidljiviji efekti dobre organizacije radova (prvens-tveno montanih) proisteklih iz kvalitetnog projekta tehnologije i organizacije graenja i primene na gradilitu su: kvalitet, odravanje rokova i trokova graenja. Snimanje procesa rada prilikom montae elemenata ob-jekta se radi sa ciljem utvrivanja radnih normi vremena za neki rad, ali i sa ciljem snimanja organizacije procesa rada (gubitaka vremena u procesu rada), a odreuje se mjerenjem vremena montae pojedinih elemenata meto-dom foto-pregleda. Sve operacije koje je potrebno izvriti u okviru realizacije objekta su obraene po redosljedu izvrenja u okviru di-namikih planova graenja. Pomenute operacije su obra-ene grafiko - raunskim metodama za predstavljanje procesa rada, koje daju tehnoloke i organizacione veze meu aktivnostima.

2. OPIS OBJEKTA Objekat predstavlja Carinski terminal koji se nalazi na lokaciji JP Luka Brko Brko distrikt BiH. Carinski terminal je jednobrodna hala koja se satoji iz vieg dijela u kome su smjetena skladita i nieg dijela u kome je smjeten administrativni dio sa kancelarijama za rad Carinske slube. Objekat je projektovan od montanih AB elemenata. Objekat ima slijedee karakteristike: ______________________________________________ NAPOMENA:Ovaj rad proistekao je iz diplomskog-master rada iji mentor je bio prof.dr Milan Trivuni.

osovinske dimenzije 57,50 x 25,00 m raspon L = 25,0 m korisna visina H = 6,00 m, odnosno 2,80 m povrina P = 1180,0 m

2.1. Konstrukcija objekta

Konstrukciju objekta sainjavaju poduni i popreni ra-movi koji su formirani od montanih elemenata. Objekat se fundira na temeljnim stopama, temeljima samcima sa aicom i temeljnim gredama. Montani AB elementi su: temelji samci, temeljne grede, stubovi, glavni nosai, olune grede i ronjae.

3. TEHNOLOGIJA MONTAE

Proizvodnja i kontrola kvaliteta svih armiranobetonskih montanih elemenata obavlja se u pogonu za prefabri-kaciju firme DOO Bos-ing Gradaac. Organizovanje linije za prefabrikaciju na gradilitu odbaeno je kao neekonomino rjeenje iz sljedeih razloga:

zbog velikog broja razliitih elemenata i mogu-ih propusta u pogledu kvaliteta

sam proces izgradnje trajao bi znatno due bile bi znatno vee potrebe za radnom snagom

Kontrola kvaliteta se sprovodi u pogonu za prefabrikaciju, gdje se dobija garancija da e elementi biti proizvedeni po vaeim standardima i pravilnicima koji vae za tu oblast. U procesu montae neophodno je maksimalno koristiti mehanizovani rad kako bi montaa bila ekonomski opravdana. Proizvodnja i transport, odnosno isporuka gotovih eleme-nata organizovana je tako da gotovi elementi, s obzirom da se montaa vri direktno sa kamiona, pristiu na gradilie po unapred utvrenoj dinamici, a transportuju se kamionima. Planiranje i usklaivanje transporta sa postojeim planom montae postie se izradom operativnog plana isporuke gotovih montanih elemenata i njegovom uspenom realizacijom. Karakteristike pojedinih elemenata (teina, oblik, materijal) odreuju kapacitet pojedinih sredstava. Svi elementi do 6,0 m duine transportuju se u kamionima sa prikolicom, a elementi veih duina kamionom sa niskonoseom prikolicom.

4. ODREIVANJE TRAJANJA MONTAE ELEMENATA

Ovim zadatkom predvia se odreivanje utroka radnog vremena montae konstruktivnih elemenata objekta Ca-rinskog terminala u cjelini, tj. pojedinih njegovih dijelova koji ga sainjavaju. Odreivanje vremena montae vreno

1515

je koritenjem Prosjenih normi u graevinarstvu, drugi dio visokogradnja, Graevinska knjiga, Beograd, 2000. i upotrebom metode foto-pregleda, tj. mjerenjem vremena trajanja montae na gradilitu. 4.1. Odreivanje vremena trajanja montae prema graevinskim normama

Koritenjem graevinskih normi za pojedinane elemente konstrukcije kod industrijskih objekata, gdje je prema teini elementa, visinu montae, za odreenu grupu radnika zadat N (norma as), na osnovu ega je odreeno vrijeme trajanja montae za pojedine elemente koji su dati u tabeli ispod. Tabela 1. Vrijeme montae prema GN

Element N (norma as)

Vrijeme (min.)

1. Temelj samac 3,6 216 2. Temeljna greda 2,2 132 3. Stub 2,2 132 4. Glavni nosa 3,6 216 5. Oluna greda 2,2 132 6. Ronjaa 1,4 84

4.2. Odreivanje traja

Documents

zbornik_5c