ZL6/7

zuiderlucht.eu1 juni | juli 2016

z u i d e r l u c h t

6/7 2016

10e JA

AR

GA

NG

HEIMWEEOP HET

TONEEL MET ‘DE WELWILLENDEN’

ZUIDERLUCHTIGE ZOMERVERHALEN

EMIL HOPPÉ FOTOGRAFEERDE ARBEIDERS EN BAZEN

MET HET DESIGNSTEMPEL VAN THOMAS EYCK

GABLE EN ROMY IN BERLIJNPLUS:

zuiderlucht.eu1 juni/juli 2016

BENT EN MICHAËL VERKENNEN C-MINE IN GENK

®

06XTJA

AR

GA

NG

10 | JU

NI/JU

LI 2

016

C U L T U U RA G E N D A


Uitneembare cultuuragenda

MARIA BARNAS, WIL BOESTEN, AHJ DAUTZENBERG, PJ HARVEY, ROMAN HELINSKI, JEE KAST EN ALMA MATHIJSEN


C-MINE ZOMERMET WOW-FACTOR

EXPO

C-mine zomer staat voor een boeiend,

innovatief programma dat ongetwijfeld

zal prikkelen om de creatieve erfgoed-

site te (her)ontdekken. Het resultaat van

het unieke C-mine partnership tussen

artistieke creatie, creatief ondernemer-

schap en toerisme. Kleurrijke uitspattin-

gen van internationaal gerenommeer-

de graphic designers, dwalen door het

immer verbazende en monumentale

Labyrint, gezellige zomeravonden tij-

dens Vollebak Vennestraat en ontspan-

nende Jazz op het plein. Of een virtual

reality-trip door de duistere ondergrond

van de mijnen. De beproefde en ge-

smaakte C-mine omgeving wordt deze

zomer gevuld met verrassende initiatie-

ven en frisse, nieuwe exposities.

Het volledige programma en alle info

vind je op www.c-minezomer.be.

WOWWritings On WallsDe internationale graphic scene strijkt neer op C-mine tijdens een grafische kunsten designexpo.

C-mine wordt tijdens de zomer van 2016 de creatieve hotspot van een tiental internationale graphic design artiesten, gang- makers in de scene. Voor dit zomerproject dat de grenzen van een doorsnee expo-sitie ruimschoots overstijgt, werd Daan Linsen aangetrokken als curator. Daan Linsen is eigenaar van grafisch bureau en galerij “Alley”. Naast eigen werk in print en illustratie, vertegenwoordigt Daan tal van grafische kunstenaars en artiesten. Met dat internationale netwerk breekt hij deze zomer uit de muren van zijn galerij. Op C-mine krijgt hij talloze vierkante meters toonterrein ter beschikking om zowel het artistieke als toegepaste werk van gerenom-meerde grafische kunstenaars te brengen.

Op de muren in de galerie van C-mine cultuurcentrum worden muurtekeningen en illustraties ter plaatse aangebracht. Het toegepaste werk wordt tentoongesteld in de ruimtes van C-mine designcentum. Graphic design artiesten hebben een boeiende traditie van samenwerkingen met grote merken. Van de geïllustreer-de likeurfles, tot limited edition t-shirts en headphones. Het project beperkt zich niet tot de typische locaties maar breidt uit naar de C-mine shop, het uit-gestrekte C-mine plein en de aanpalende Vennestraat. Een visuele, frisse uiting van grafische kunst en design op C-mine.

De deelnemende artiesten zijn internationaal gevestigde namen, die in de weken voor de opening live aan slag gaan op C-mine. Bevestigd zijn Mc Bess (FR), Hell’O (BE), Tyrsa (FR), Mike Perry (US), Craig & Karl (US/UK), Toykyo (BE), Bros-mind (SP), Hungry Castle (SP), The Dudes

Factory (DE), Cool Shit (SP), Studio Moross (UK) en Jean Julien (UK). 1 juli t.e.m. 11 september 2016Ma/zo van 10u tot 17uC-mine designcentrum, galerie C-mine cultuurcentrum en C-mine omgeving – gratis

Expo Porcellana PoveraDeze nieuwe tentoonstelling bij Studio Pieter Stockmans toont de raakvlakken tussen het porseleinen oeuvre van Piet Stockmans en de invloedrijke beweging van de Arte Povera. Een selectie van werk uit vroegere periodes wordt gecom-bineerd met zijn nieuwste werk. In dit verrassende perspectief kan je opnieuw ervaren dat Stockmans een kunstenaar is van internationaal formaat.1 augustus t.e.m. 10 september 2016Open do 10-17u, vr 10-15u, za 14-17u en de 1ste zondag van de maand 14-17uGesloten in juliRondleiding op aanvraag

WOW

Porcellana Povera

ADVERTENTIE


C-mine expeditiemet virtual realityC-mine expeditie is een unieke wandeling doorheen de oude ventilatietunnels van de steenkoolmijn. Onderweg kom je nieuwe installaties tegen die je op een innovatieve manier meenemen naar het mijnverleden. Het letterlijke hoogtepunt van je tocht is de beklimming van de hoogste schacht-bok van België. Vanop meer dan 60 meter hoogte heb je een schitterend uitzicht op de groene, Limburgse omgeving en krijg je een indrukwekkend totaalbeeld van Laby-rint, het werk van Gijs Van Vaerenbergh op het C-mine plein.

Nieuw! Virtual realityDe virtuele wereld bereikt deze zomer C-mine expeditie, met een unieke virtual reality-ervaring. Je maakt een tijdreis naar de hoogdagen van de mijn van Win-terslag in 1955. De technologie en het scenario werden op maat van C-mine expeditie gemaakt, door experten in het vakgebied van virtual reality.Vanaf 2 juli 2016

Expeditietochten Een professionele gids neemt je mee doorheen de tunnels en leidt je langs de installaties van de expeditie. Aan de hand van anekdotes en een grondige kennis van het Limburgse mijnverleden toont de gids je hoe het leven van de mijnwerkers er werkelijk uitzag. Iedere tweede, vierde en vijfde zaterdag om 14u In juli en augustus ook iedere tweede, vierde en vijfde zondag. Reserveren is aangeraden

Labyrint De laatste zomer om te (ver)dwalen in het unieke kunstwerkMidden op het C-mine plein staat sinds vorige zomer een imposante stalen instal-latie: Labyrint. Het kunstenaars- en architec-tenduo Gijs Van Vaerenbergh ontwierp deze bijzondere constructie. Labyrint vult het monumentale plein en nodigt je uit tot een bijzondere ruimtelijke ervaring: een dwaal-tocht doorheen een kilometer aan stalen gangen. Wanneer je in Labyrint staat, word je verrast door bijzondere perspectieven en bekijk je de omgeving opeens vanuit een heel andere invalshoek.Nog t.e.m. 30 september 2016Doorlopend geopendC-mine plein – gratis

Studio Orka – Chasse PatateChasse Patate, een nieuwe theaterproduc-tie van Studio Orka, biedt troost aan mensen die zich koste wat kost overeind houden, terwijl de grond onder hun voeten zompig wordt. Chasse Patate gaat over veerkracht, over iets écht willen en niet opgeven. Over hoe dat moet, troosten, omarmen. Over dromers, vechters en veel te warm bier.Maandag 8, woensdag 10, donderdag 11, vrijdag 12, zaterdag 13 & zondag 14 augustus 2016Telkens om 19u – zaterdag 13 augustus om 15uOp locatie - € 6 / € 5Voor iedereen vanaf 8 jaar

Skagen / Octopus Kamerkoor Zeestuk Clara van den Broek en Korneel Hamers nemen, samen met 12 figuranten, het publiek mee in het landschap, doorheen drie eeuwen schilderkunst met de zee als projectiescherm. U zit midden in de na-tuur en luistert met een audiogids van een museum naar het verhaal van het geschil-derde natuurgeweld. Nu eens ziet u het intieme relaas van een kunstenaar met zijn model, dan weer bent u op de veiling van één van de duurste kunstwerken allertijden. Gerhard Richter, Gustave Courbet, Brueghel en Van Gogh passeren de revue. De a capella-liederen komen van de compo-nisten Brahms en Whitacre.In samenwerking met het Emile Van Doren-museum.Woensdag 24 en donderdag 25 augustusOm 20u15Op locatie - € 15 / € 13 / € 12 / € 10

DOEN

THEATER

Studio Orka

C-mine expeditie

Labyrint © F

ilip

Duja

rdin

ADVERTENTIE


EVENTS

Vollebak VennestraatDe straat waar al je zintuigen geprikkeld worden, is een vaste waarde geworden in het zomeraanbod van C-mine. Van 20 augustus tot en met 10 september wordt de Vennestraat elke zaterdag opnieuw autovrij gemaakt en kun je weer gezellig tafelen, flaneren, rondkijken en genieten. Verheug je nu al op mediterrane geuren en kleuren, authentieke gastronomie en hippe drankjes in combinatie met muziek en straatanimatie.Zaterdag 13 augustus 2016Zaterdag 20 augustus 2016Zaterdag 27 augustus 2016 Zaterdag 3 september 2016 Vanaf 17uVennestraat – gratis

Jazz op het PleinVier zomerse woensdagavonden genie-ten van jazz op het C-mine plein! Wij rekenen op mooi weer en zorgen voor sfeervolle jazzcombo’s. Woensdag 6 juli 2016 Mamutrio (Cambré, Verbist, Dockx)Woensdag 20 juli 2016 Trio In Bocca Al Lupo (Nardozza, Finoulst, Gruarin)Woensdag 3 augustus 2016 Tripod (met o.a. Frank Vaganée)Woensdag 17 augustus 2016Hugo Boogaerts’ Moon ExpressOm 20u15C-mine plein – gratis

Absolutely Free Festival Zomerfestival op C-mineTraditiegetrouw brengt het eerste week-end van augustus een nieuwe editie van het Absolutely Free Festival! Terwijl het festival op vrijdag 5 augustus de poorten opent voor uitdagende techno-, house- en electronica-DJ’s als Derrick May (US), Ryan Elliott (US), Interstellar Funk (NL) en Pelican Fly-talent staan een dag later alternatieve indie-bands als Blood Red Shoes (UK) en Fence er aan de zijde van te ontdekken talent als Cocaine Piss, Astronaute, It It Anita en Kassablanka. AFF blijft dus voluit mikken op nieuwe geluiden en blijft duurzaamheid en origi- naliteit bovendien hoog in het vaandel dragen. AFF kiest voor lokale fairtrade foodtrucks, inkleding door upcycling en de introductie van een exclusieve pop-up camping op de terrassen van C-mine. Vrijdag 5 augustus Zaterdag 6 augustusC-mine omgeving

AFF is mits het inleveren van minstens drie gebruikte batterijen of 3 euro t.v.v. het Absolu-tely Free Forest nog steeds gratis toegankelijk.

Programma en meer info: www.absolutelyfree.be

Zin In ZomerLiterair festivalDe tweede helft van augustus is traditio-neel een literaire veertiendaagse in Genk, Hasselt en Sint-Truiden. Je kan er schrij-vers ontmoeten op bijzondere locaties in de drie verschillende steden, meestal in combinatie met muziek of andere culturele amuses-bouches. In Genk heb-ben ze twee bijzondere schrijvers in petto, de Nederlands-Iraakse Rodaan Al Galidi en de Britse Neel Mukherjee.

Programma en meer info via www.zininzomer.be

Ontdek het volledige programma op www.c-minezomer.be

Vollebak Vennestraat

Absolutely Free Festival

ADVERTENTIE


EDITORIAL

Wat veel mensen niet weten, is dat Tsjechen onbedaarlijk kunnen lachen om de boeken van Franz Kafka. Meer dan eens moest de schrijver bij het voorlezen uit Het proces even stoppen – omdat zijn vrienden niet meer bijkwamen van de lach. Hijzelf trouwens ook niet. Toch zit Franz Kafka (1883-1924) niet vanwege zijn humor in ons collectief geheugen, maar vanwege zijn beschrijvingen van een satanische, hermetisch gesloten wereld van absurde willekeur. Wanneer we ons als nietige eenlingen vermorzeld voelen door een ongrijpbare bureaucratie of een gezichtsloze overheid roepen we, bij voorkeur in gezelschap, zijn naam aan - en grijpen nog eens in de bak met pinda’s. Op zijn tijd doe ik er graag aan mee. Zo belde ik laatst met de fiscus omdat ik door het belastingkantoor in Maastricht verstuurde aanmaningen kreeg van facturen die ik nooit had ontvangen. Die kwamen twee weken later, verstuurd vanuit het kantoor in Heerlen. Met andere bedragen erop. Na een excursie door een woud van telefonische menu’s kwam ik uit bij een mevrouw die me pas te woord wilde staan als ik haar de laatste vier cijfers gaf van een inlogcode waarvan ik nog nooit heb gehoord. In een Praagse huiskamer zouden ze niet bijkomen van de lach. Zelf krijg ik dan enorme heimwee naar een niet bestaande plaats en tijd waar ik zó lang met rust word gelaten dat ook ik kan lachen om de verhalen van Kafka, en mijn schouders ophaal bij de slecht geacteerde welwillendheid van de fiscus. De romantiek van de heimwee maakt het leven draaglijk, zo blijkt ook uit de Zuiderluchtige

Zomerverhalen in dit nummer. Voor deze jaarlijkse ZL-klassieker vroegen we ditmaal vijf auteurs om een Zeer Kort Verhaal (een door A.L. Snijders gemunt genre) te schrijven over heimwee. Deze ZKV’s, geschreven door Maria Barnas, Wil Boesten, A.H.J. Dautzenberg, Roman Helinski en Alma Mathijsen, vormen het hart van deze nieuwe ZL. De opening is voor een artikel van Cyrille Offermans over het theaterstuk De welwillenden, naar het spraakmakende boek van Jonathan Littell. “Ik geloof tot nader order niet dat we allemaal beulen zijn”, was zijn oordeel toen de lichten aangingen, als reactie op de suggestie van het stuk dat er in ieder mens een beul schuilt. Ik geloof er, met Cyrille, geen barst van.

Halverwege dit nummer komt u een fantastische foto tegen uit het herontdekte oeuvre van Emil Otto Hoppé. Daarna beoordeelt Leon Verdonschot de nieuwe cd van PJ Harvey en gaat Duncan Liefferink in het Cube Design Museum in Kerkrade op zoek naar menselijk vernuft. Edo Dijksterhuis interviewt Thomas Eyck, een ooit aan sport verslingerde jongen uit Heerlen die nu op geheel eigen wijze zijn stempel drukt op het beste design uit Nederland. Onze man in Berlijn, Merlijn Schoonenboom, ging kijken hoe het Gable en Romy Roelofsen van het Maastrichtse theatergezelschap Het Geluid daar vergaat in de Neuköllner Oper. Ze voerden er een eigentijdse versie van Wagners Wesendonck L ieder op. Ga het zien, en horen, als ze weer terug in het land zijn. Let, ten slotte, ook eens op ZL XT, ons pas vijf maanden oude agenda-katern dat nu al 24 pagina’s dik is. Daar komt u de eerste zomermaanden wel mee door. Daarna spreken we elkaar opnieuw.

WIDO SMEETS [email protected]

HUMOR & HEIMWEE

‘WE ROEPEN ZIJN NAAM AAN - EN

GRIJPEN NOG EENS IN DE BAK

MET PINDA’S.’

Nederland–België (1815–2015)Het mooiste uit 200 jaar ontwerp23 april t/m 2 oktober 2016

DESIGN DERBY

WWW.CUYPERSHUISROERMOND.NL

Nederland–België Nederland–België Nederland–België

200 jaar ontwerp200 jaar ontwerp

Openingcentrumplan

St. Joost


Cover: Strada bianca bij Porto Basso, Lago di Chiusi (I.). foto Zuiderlucht. Zie pagina 14

INHOUD

6/7ook te lezen als e-paper op

zuiderlucht.eu/e-paper

7

8

13

14

20

23

EDITORIAL - Humor & heimwee

DE IMPERFECTE MOORDMACHINE Toneelgroep Amsterdam brengt Jonathan Littells De welwillenden, een terugblik op de nazi-moorden, op de planken. CYRILLE OFFERMANS ging kijken. “Ik geloof tot nader order niet dat we allemaal beulen zijn.”

PLEASED TO MEET YOU - De ijzingwekkende PJ Harvey. Deze zomer komt ze naar Beuningen en Werchter. Wie daar bij is, boft maar.

ZUIDERLUCHTIGE ZOMERVERHALEN Voor de jaarlijkse Zuiderluchtige Zomerverhalen vroegen we vijf schrijvers om een Zeer Kort Verhaal te schrijven over ‘heimwee’. Lees de bijdragen van Maria Barnas, Wil Boesten, A.H.J. Dautzenberg, Roman Helinski en Alma Mathijsen.

SPREAD - Emil Otto Hoppé Foto’s van arbeiders en hun bazen.

BEELDSPRAAK - Menselijk vernuftDesign Cube in Kerkrade zit er vol van – als je de goede kant opkijkt

14

tekening © Rowland Jones


20

30

29

19

20

212223

24

ZL AGENDA

C-MINE GENK,

een micro-cosmos

van creativiteit

APPELGEBAK

in Musée d’Orsay

VONDST VAN DE MAAND

Stijn Peeters

ONDERTUSSEN IN…

PODIUM EN GALERIES

BEST BEWAARD

Groei in het Van Abbe

MET ZUIDERLEVEN

naar de Ruhrtriennale

EXTRA

24

28

30

35

36

39

DESIGNSTEMPEL THOMAS EYCKBijna tien jaar alweer maakt Thomas Eyck persoonlijke collecties met de belangrijkste vormgevers van Nederland. EDO DIJKSTERHUIS sprak met hem. “In de catalogus staat niets wat ik niet zelf in huis zou willen hebben.”

WAT WAS IN MEI - ‘In Nederland zijn hoge hakken geen issue. Hier willen werkgevers dat vrouwen korte rokken dragen.’

ROMY EN GABLE IN BERLIJNGable en Romy Roelofsen uit Maastricht wonnen de Berliner Opernpreis en mochten ter plekke een stuk opvoeren: een eigentijdse versie van Wagners Wesendonck Lieder. ‘Wij geloven in de romantiek.’

POST ZL - Krekels

KIDZONELINE - Het tentenkamp

C-MORE - Slam poet Jee Kast uit Hasselt

24

zuiderlucht.eu1 juni/juli 2016

BENT EN MICHAËL VERKENNEN C-MINE IN GENK

®

06XT

JAA

RG

AN

G 10

| JUN

I/JUL

I 20

16

C U L T U U RA G E N D A


foto © E.O. Hoppé Estate Collection / Curatorial Assistance, Inc.

UITNEEMBARECULTUURAGENDA


Hans Kesting in De welwillenden door Toneelgroep Amsterdam. foto Kurt van der Elst

DE IMPERFECTE MOORDMACHINE


Kun je aan iemands uiterlijk

zien dat hij een misdadiger is? Daar was men in

christelijk Europa eeuwenlang van overtuigd:

een krom lijf, een tandeloze tronie, een behaard

gezicht – dat moest het werk van de duivel

zijn. Pas in de achttiende eeuw was het de

geniale dwerg met de bochel, Georg Christoph

Lichtenberg, die gehakt maakte van die obscure

dwaalleer.

Maar die bleek hardnekkig. Cesare Lombroso

bijvoorbeeld, invloedrijk criminoloog en niet

op de hoogte van Lichtenbergs flonkerende

geschriften, geloofde in de geboren misdadiger

en gold bijgevolg in de vroege twintigste

eeuw als inspirerend voorbeeld voor de

Arische schedelmeters met hun eugenetische

experimenten.

Voor de geharde nazi’s stond het vast: de

fascist belichaamde het fysieke, aan de oude

Grieken ontleende ideaal; de jood, de zigeuner,

de communist, de homoseksueel, de moderne

kunstenaar en intellectueel, allemaal uitbroedsels

van hetzelfde ontaarde mensensoort, het

esthetische misbaksel. Talloze spotprenten,

hetzegeschriften en kunstwerken hamerden die

beelden erin, niet gehinderd door de evidenties

van de alledaagse waarneming. Prototypisch

gebeurde dat in de boeken van de leider van de

Waalse afdeling van de Waffen-SS Léon Degrelle.

Minstens twee daarvan kunnen, hoezeer

verschillend ook van thematiek, als bijdrage aan

de schaduwgeschiedenis van het stripwezen

worden gezien. In Degrelles laatste, pas na

zijn dood gepubliceerde pennenvrucht – Tintin mon copain, ofwel Kuifje, mijn makker – schept

hij op over zijn vriendschap met Hergé in de

vroege jaren dertig; hij zou zelfs model hebben

gestaan voor diens fictieve held, hoewel het

bewijsmateriaal voor dat vaderschap op niet veel

meer berust dan het schamele feit dat beiden een

soort pofbroek droegen (ook wel knickerbocker,

plusfour of drollenvanger genoemd). Het tweede

boek is La campagne de Russie (1949). Daarin

gaat het, zoals de titel al aangeeft, over de

strijd aan het Oostfront, waarin Degrelle een zo

belangrijke rol speelde dat hij het uiteindelijk

tot Obersturmführer en zelfs Generalmajor

zou schoppen. Ook in dit succesverhaal speelt

het gedroomde vaderschap een rol: Hitler zou

Degrelle op een intiem moment zelfs hebben

toegefluisterd hem als zijn ideale zoon te

beschouwen.

Hoewel Kuifje in dat boek begrijpelijkerwijs niet

voorkomt, is de stelling dat Degrelles visie op

de historische realiteit wezenlijk werd bepaald

door het stripwezen makkelijk verdedigbaar:

alle personages, alle gebeurtenissen, zelfs

alle landschappen in dat even gruwelijke als

kitscherige boek zijn getekend door de radicale

binaire morele en esthetische opposities van

het stripverhaal, zij het dat die in het betere

stripverhaal, dus ook in Kuifje, door humor

worden ondermijnd – en daarvan is in Degrelles

verslag van zijn heroïsche kruistocht tegen het

communisme uiteraard geen sprake. Kun je aan

iemands uiterlijk zien dat hij een misdadiger is, ja,

dat hij de belichaming is van een metafysische,

onverbeterlijke slecht- en kwaadaardigheid?

Dat was voor de katholieke nationalist Degrelle

aan geen twijfel onderhevig. De eentonige,

consequente uitwerking van dat oeroude

geloofsartikel bepaalt in hoge mate zijn belang

als ideologisch vormgever van de nazistische

rassenleer.

Een paar citaten ter illustratie, ontleend aan

de Nederlandse vertaling van Het droge en het vochtige (2008), het boek dat Jonathan Littell

over de Oostfrontreporter Degrelle schreef.

Over de bolsjewieken: “Die behaarde reuzen,

die Mongolen met hun grote oren en hun

CYRILLE OFFERMANS Jonathan Littell laat in de De welwillenden

een oorlogsmisdadiger terugblikken op zijn daden, Toneelgroep

Amsterdam brengt het op de planken. Cyrille Offermans ging

kijken. “Ik geloof tot nader order niet dat we allemaal beulen zijn.”

BOOKS

>>

DE IMPERFECTE MOORDMACHINE


Finale Jonge Solisten 2016

www.lbmblaasmuziek.nlwww.hklimburg.nl/muziek

Zondag 26 juniTheater De MaaspoortVenlo

BESTOF THEFEST1-4 SEPT 2016

vierdaags festival met internationale en grensverleggende dans

bestofthefest.nl

derde editie

PARKTHEATEREIND

HOVE

N

PTE_advZuiderlucht 228x160.qxp_Opmaak 1 10-05-16 09:55 Pagina 1

ADVERTENTIE


BOOKS

schedels als meloenen, met de zwarte vacht van

hun lichaamshaar, de jukbeenderen als platte

zwoerdjes, die katachtige Aziaten met die kleine,

glinsterende pupillen, altijd ongewassen, gehuld

in lompen, onvermoeibaar, leken prehistorische

monsters naast onze jonge, tengere soldaten

met hun ranke heupen en hun tere huid.” En: “In

deze jongens van zestien, zeventien, huisden

een zuiverheid en een idealisme die kristalhelder

waren.” Dat is het oorlogsverslag als reclame

voor een vakantie in de zon: “Krachtig en naakt

stormden we voorwaarts, om eindeloos te blijven

zwemmen in de ruisende zee.”

Barre nonsens natuurlijk,

al die karikaturale tegenstellingen, verteerbaar

alleen voor wie ideologisch al hopeloos verblind

is. Maar betekent dat ook, omgekeerd, dat ‘het

kwaad’ zich in elk uiterlijk kan nestelen? Of,

toegespitst, dat wij allen zondig zijn en geneigd

tot elk kwaad (Augustinus, Calvijn en vele andere

intimiderende zwartkijkers), ja, dat we, mits

in de gewenste omstandigheden, allemaal tot

de gruwelijkste moorden in staat zouden zijn?

Het is een veel gestelde, suggestieve, maar ook

een onmogelijke, want alleen post factum te

beantwoorden vraag – omstandigheden zijn

immers nooit hetzelfde. Toch vormt die suggestie

het uitgangspunt voor de theaterbewerking

die Guy Cassiers maakte van Littells roman Les bienveillantes (De welwillenden). Als lezer van

dat boek, meent hij, word je gedwongen “je te

identificeren met een beul”, en die onaangename

introspectie wilde hij ook met zijn toneelversie

van het boek bewerkstelligen: zou je “in die

omstandigheden niet ook de foute keuzes

maken?”

De roman van Littell, een in Barcelona wonende

verfranste Amerikaan met Russisch-Joodse

wortels (1967), baarde destijds opzien, niet alleen

vanwege de omvang (bijna duizend pagina’s)

en de soms afschuwwekkend gedetailleerd

beschreven moordpartijen, maar vooral vanwege

zijn aanpak: het boek is geschreven in de vorm van

een terugblik van een oude oorlogsmisdadiger,

Max Aue, spion van de Sicherheitsdienst, die

minder door wroeging dan door zelfmedelijden

wordt bewogen. In vergelijking met Degrelle is

Aue aanzienlijk realistischer; hoewel Littell zijn

boek als pure literatuur bestempelt, heeft hij

zich door een forse bibliotheek oorlogsliteratuur

heen gelezen om in elk geval op feitelijk

niveau geen missers te begaan. Bij vlagen is hij

adembenemend, maar hij is ook vaak verward,

onsamenhangend en schoolmeesterig, wat de

leesbaarheid van zijn oeverloze verslag geen goed

doet.

Het belang van De welwillenden is niet dat het

boek zoveel nieuws bevat. In feite sluit Littell

aan op een discussie die al in 1963 is ontbrand,

toen Hannah Arendt naar aanleiding van het

proces-Eichmann haar veelgeciteerde stelling

over de banaliteit van het kwaad lanceerde. Die

stelling is sindsdien eindeloos genuanceerd en

bekritiseerd, onder meer door Daniel Goldhagen

die in Hitlers gewillige beulen (1996) juist over de

slechtheid van banaliteit sprak. Littells roman

kan als een literaire uitwerking van Arendts

opvattingen worden gezien; Cassiers drie uur

durende theaterbewerking op zijn beurt als een

sterk ingedikte versie daarvan. De vraag is of

hij is geslaagd in zijn opzet het publiek te laten

huiveren van het plotseling verworven pijnlijke

zelfinzicht.

Laat ik er niet omheen draaien, wat mij betreft

is dat niet het geval. De openingsmonoloog van

Aue, voortreffelijk gespeeld door Hans Kesting,

is sterk. In sobere bewoordingen vertelt hij over

de slachtpartijen van joden bij Babi Yar, een ravijn

bij Kiev; later leidt zijn verhaal naar Stalingrad

en Berlijn. Ook het toneelbeeld mag er zijn: kaal,

spoorstaven op de voorgrond, de achterwand

volledig gevuld met roestige archiefkastjes

die – met dank aan Christian Boltanski – de

onontkoombare bureaucratische perfectie van

de nazistische moordmachine verbeeldt. Maar

zo perfect als het cliché wil, blijkt al gauw, was

die moordmachine allerminst. Aan het eind

van de voorstelling, als de totale oorlog allang

in een totale chaos is ontaard en de instorting

van het Derde Rijk onvermijdelijk is, wordt dat

fraai geïllustreerd door een rammelconcert van

wanordelijk open- en dichtvliegende kastdeurtjes.

Maar dat Aue in feite geen andere keus had,

daarvan heeft Cassiers mij niet overtuigd. En

welbeschouwd doet hij daartoe niet eens een

poging: de hele voorgeschiedenis van Aue,

die Littell uitvoerig ter sprake brengt, blijft bij

hem in nevelen gehuld, zodat uit niets blijkt

hoe eeuwenoude antisemitische vooroordelen

worden gemobiliseerd en hoe talige,

demagogische en gewelddadige mechanismen

zoveel dwingende kracht uitoefenen dat

“gewone burgers door het nationaalsocialistische

collectief opschuiven in de richting van de totale

waanzin.” Aue is een zielloze figuur die net zomin

als de oorspronkelijke versie van Littell uitnodigt

tot identificatie of empathie; zijn teksten (en

die van zijn medespelers) vloeien te weinig

organisch voort uit dialoog, spel, ontwikkeling.

Alle authentieke oorlogs- en kampliteratuur (zie

daarvoor Jacq Vogelaars kolossale boek Over kampliteratuur uit 2005) alsook de desbetreffende

documentairefotografie en -film hakt er harder in

dan deze statische voorstelling.

Ik wil, kortom, graag

geloven dat er in elk mens, ongeacht zijn uiterlijk,

onvermoede krachten en talenten schuilen, maar

vooralsnog niet dat demonstratie, ingezonden

brief of straattheater een zo collectieve magische

zielsverhuizing tot stand brengen dat ‘wij’,

toeschouwers op afstand, ineens allemaal

Charlie, Keulen, Brussel of migrant zouden zijn

geworden. Zo geloof ik tot nader order ook niet

dat we allemaal beulen zijn.

De welwillenden door Toneelgroep Amsterdam. Regie Guy Cassiers. Met o.a. Hans Kesting, Abke Haring en Aus Greidanus jr. Op 2, 3 en 4 juni in het Kaaitheater Brussel, 14 juni in Theater Heerlen en 22 juni in het Chassétheater Breda. tga.nl

‘IN DEZE JONGENS VAN ZESTIEN, ZEVENTIEN HUISDEN EEN ZUIVERHEID EN EEN IDEALISME DIE KRISTALHELDER WAREN.’


gepresenteerd door het Bonnefantenmuseum in samenwerking met de BankGiro Loterij

ADVERTENTIE


PJ Harvey.

Laatst was ze in Nederland, in Utrecht. Niet om te zingen, maar om voor te dragen uit haar nieuwe dichtbundel. PJ Harvey. Sommige popartiesten kunnen dat allebei heel goed: songteksten schrijven, én literatuur, of poëzie, of non-fictie. Luc De Vos van Gorki was zo iemand. Patti Smith is zo iemand. Billy Corgan van de Smashing Pumpkins schreef een mooie dichtbundel. Josh Ritter publiceerde twee mooie romans. Marilyn Manson een goede autobiografie. Sommige artiesten kunnen het niét. Neil Young schreef een lijvige soort van autobiografie, en die was werkelijk niet te doen. Morrissey bleek in zijn autobiografie een bloemrijke en scherpe schrijver, maar ook een teleurstellend klein mens, dat al zijn ruzietjes, conflictjes en vetes pagina’s lang uitventte. Ik kan me niet voorstellen dat die dichtbundel van PJ Harvey niet goed is, want haar songteksten naderen de poëzie al. Op haar nieuwe album zingt ze over Hope VI, het grootschalige project in de Verenigde Staten om oude, vervallen wijken nieuw leven in te blazen door een combinatie van nieuwbouw en sloop. Het nummer heet The Community of Hope, en na die zin volgt als in een gebed statig herhaald: ‘ They’re gonna put a Walmart here.’ IJzingwekkend, en tegelijk met een vleugje ironie – want al bezingt ze op dit album de Verenigde Staten (of specifieker: Washington), ze blijft Brits. Die vileine toon van de tekst viel in de stad die ze in The Community of Hope bezingt verkeerd: de voormalige burgemeester distantieerde zich van het nummer, zijn medewerker stelde zelfs: ‘PJ Harvey is to music what Piers Morgan is to cable news.’ Ze nam het nieuwe album op tijdens een afgebakende sessie waarbij het publiek mocht komen kijken, in het kader van een kunstproject dat Recording in Progress heette. De aanwezigheid van het publiek werd weer gefilmd voor een documentaire. Bij sommige artiesten kan ik de kriebels krijgen van dergelijk kunst-over-kunst-kunst, maar bij PJ Harvey heb ik dat niet. De keren dat ik haar live heb gezien, was ik enorm onder de indruk. Niet alleen omdat haar stem werkelijk door merg en been gaat, of omdat ze zich omringt door krankzinnig goede muzikanten, maar vooral omdat haar concentratie zo onomkoopbaar is. PJ Harvey neemt haar ambacht niet al te lichtvoetig op, dat is al na een half nummer duidelijk. Hier staat geen vertegenwoordiger van de Everybody Happy?-school op het podium, noch zal ze ooit vragen om die handjes de lucht in, of om vocale bijval. Tegelijkertijd is ze op een bijzondere wijze communicatief: puur via haar muziek. Bovendien vormt haar performance zich naar het materiaal: toen ze optrad met Uh Huh Her, op afstand haar meest rauwe plaat, stond ze met een bijna punkie attitude die verzameling rafelranden op haar publiek af te vuren. Een totaal andere PJ Harvey dan een paar jaar ervoor, bij het warme bad dat Stories From the City, Stories From the Sea heette. Ze komt deze zomer naar Beuningen en Werchter. Wie daar bij is, die boft maar.

LEON VERDONSCHOT

PJ Harvey speelt 24 juni op Down the Rabbit Hole in Beuningen en 30 juni op Rock Werchter.

IJZINGWEKKEND

‘ER STAAT HIER GEEN VERTEGENWOORDIGER

VAN DE EVERYBODY HAPPY?-SCHOOL OP HET PODIUM.’

P l e a s e d t 0 M e e t Y o u


Voor de jaarlijkse Zuiderluchtige Zomerverhalen schreven vijf

auteurs een ZKV (Zeer Kort Verhaal) over heimwee. Eén thema,

vijf uiteenlopende verhalen van Maria Barnas, Wil Boesten,

A.H.J. Dautzenberg, Roman Helinski en Alma Mathijsen.

illustratie © Annebeth Nies

HEIMWEE


ZOMERLUCHTIGE ZOMERVERHALEN

Toen ik net in Duitsland woonde, met een honderdtal

Duitse woorden in mijn koffer, dacht ik dat ik me snel thuis zou gaan voelen.

De Duitse taal ligt dicht tegen het Nederlands. Een moedige Nederlander kan,

wanneer hij Nederlands spreekt met een Duits accent, ver

komen.

Ik was niet zo moedig. En ik bleek heel veel niet te verstaan.

Mensen spraken snel, met onvermoede accenten die de

woorden die ik kende, onverstaanbaar maakten. In een ander

land wonen betekent ook in een andere taal gaan wonen.

Mijn eerste gesprek met een buurman ging ongeveer zo.

Hij had een briefje in de gang opgehangen waarop hij een

pianoconcert aankondigde. Ik wilde hem daar iets over

vragen, en zei: “Über die Sessel der Sie aufgehangen hatte

im Gang...”

“Sessel?”, zei hij verontwaardigd. “Im Gang?”

Ik had ‘Settel’ moeten zeggen, het Duitse woord voor ‘briefje’. Nu had ik tegen

mijn buurman gezegd dat hij een zetel in de gang had opgehangen. Hij heeft

me niet daarna meer gegroet, wanneer hij mij in de gang de trap af zag komen.

Daarna durfde ik lang geen woord te zeggen tegen een Duitser.

Ik kocht een boek met recepten om taarten te bakken: Backen macht Freude. Ik

stelde me voor dat ik mensen zou kunnen uitnodigen. Dan hoefden we, met de

mond vol taart, ook niet zoveel te zeggen.

Maar ik kwam niet ver. Ik had moeite om de ingrediënten te ontcijferen en de

maatvoering was mij onbekend.

DE VOGELS ZIJN NIET GOED

Er zit een zwarte vogel met geel omrande ogen

op een tak voor mijn raam.

Hij zit vogelachtig op en neer te wippen.

Ik moet lang kijken om te begrijpen

wat er niet goed aan de vogel is.

Hij verstaat me niet als ik hem roep.

Ook niet als ik heel Duits ‘foohgehl’ zeg.

Het feit dat vogels in geen enkele taal

naar mij luisteren stelt me niet gerust.

De vogel is van mij vervreemd.

Ook de tak en de smalle bomen keren zich

van mij af. De huizen zwijgen.

MARIA BARNAS

Ik denk dat ik toen verdrietig was, maar wilde het niet toegeven. Ik kocht

bloem, eieren, boter. Alleen al het pak meel zag er onbekend uit. En de eieren

waren vreemd. Bestaat er iets basalers dan een ei? Ik brak de schaal en zag de

doorzichtige smurrie met een gele kern zich onttrekken aan alles wat ik kende.

Toen ik naar buiten keek, zag ik dat zelfs de vogel, de boom,

niet ‘goed’ waren. Zij kwamen voort uit een taal die ik niet

verstond. Ik voelde een onoverbrugbare afstand tussen mij en

de dingen om mij heen. Ze bestonden uit een vreemde taal. Mijn

gebrekige taalkennis maakte het moeilijk mij in te leven in mijn

omgeving.

Buiten was het niet veel beter. De kinderkopjes van de

Nostitzstrasse kon ik in het Duits niet benoemen. Het gras dat

tussen de stenen uitkroop in de Bergmannstrasse, kon ik geen

naam geven. De mensen die langs mij liepen, leken het aan mij

te zien. Ik kon ze niet aanspreken.

Het was alsof de dingen niet zo scherp waren als in het Nederlands. Alsof ze er

niet helemaal waren. Ik wandelde er als een schim tussendoor en wist: ik besta

niet in het Duits.

MARIA BARNAS

Maria Barnas (Hoorn, 1973) is schrijver, dichter en beeldende kunstenaar. Ze schrijft over kunst en literatuur in diverse karnen en tijdschriften. Momenteel werkt ze aan haar derde roman die waarschijnlijk dit najaar verschijnt.

DE VOGELS ZIJN NIET GOED

tekeningen © Rowland Jones

HEIMWEE

IK WANDELDE ER ALS EEN SCHIM

TUSSENDOOR EN WIST: IK BESTA NIET

IN HET DUITS.


Een week of vier nadat mijn man eindelijk dood was, heb

ik de oude diaprojector uitgegraven van onder een berg onzinnig bewaarde

spullen op zolder, en er een avond lang in razend tempo

misschien wel vijftig dozen met dia’s doorheen gedraaid.

Op zoek naar de sporen van vroeger geluk. Tientallen

steden, stranden, bergen, mijn nog jongemeisjesfiguur,

heuvels, onze nog kale tuin, een kind, wegen, bossen,

auto’s, meren, een tweede kind, schoten in noodvaart

over de witte woonkamermuur waar ik onze familiefoto’s

vanaf had gehaald. Maar die sporen vond ik niet. Ik keek

naar afbeeldingen die allemaal eenzelfde verkleuring

hadden ondergaan, het bruinig-oranje floers van het

voorbije was over alle dingen gekomen. Alles was flets,

niet eens meer dat.

Maanden heeft hij stoïcijns de pijn verbijtend liggen kwijnen in zijn bed,

overtuigd dat hij niet sterven mocht omdat ik dan zonder hem verder moest.

De dia-slede klakte, de ventilator zoemde, de warme lamp geurde stoffig, ik

dacht terug aan de beginnende afkeer, het embryo van mijn haat, wanneer

hij op van die herfstige vrijdagavonden - de meiden waren allang het huis uit

- met dat ding naar beneden kwam zeulen, en mijn herinneringen nooit ook

maar in de buurt kwamen van wat hij aan vervlogen zomers geluk naar boven

wist te halen. Hij herinnerde zich de plaatsen, de namen, zwijmelde weg bij

elke glimlach, ik herinnerde me dat er vlak daarvoor niet gelachen was, mij viel

op dat er niet één foto was van ons vieren, in een restaurant

bijvoorbeeld, waar je dan de ober je toestel in de hand drukt.

Wanneer gingen wij nou eens naar een restaurant?

De volgende ochtend heel vroeg heb ik zijn hele verzameling

kiekjes met projector en al in de afvalcontainer gesmeten. Ik

wilde het spul niet meer in huis hebben. Het kussen van het

logeerbed waarmee ik hem uit dat neerbuigende lijden van

hem heb verlost, heb ik er ook bij gepropt.

De foto’s van de woonkamerwand heb ik niet teruggehangen.

Al die lachende gezichten. ‘Cheese’ zeggen was zo moeilijk

niet.

WIL BOESTEN

Wil Boesten (Schinnen, 1962) schrijft hecht gecomponeerde romans. In het vorig jaar

verschenen Grond keert hij terug naar zijn geboortestreek. Hij publiceerde in De

Revisor en De Gids en vertaalde meer dan zestig titels uit het Duits.

KIEKJES MET PROJECTOR

WANNEER GINGEN WIJ NOU EENS NAAR

EEN RESTAURANT?


Ik heb heimwee naar het schaamhaarloze leven. Ik heb het

niet over de jaren dat ik mijn schaamstreek schoor – uit ijdelheid, aanstellerij

of, háár argument, hygiëne. Ik heb het over de tijd dat het

testosteron mijn leven nog niet teisterde, de tijd dat de

joelende jacht mijn ego nog niet injecteerde met ta-da en

halló!

Ik heb heimwee naar de jaren van forten bouwen in het

bos. De jaren van zeven bibliotheekboeken per week, van

op de fiets vanuit Schaesberg naar de Gulpenerberg om

een uurtje te minigolven, van knikkeren, putjesvoetbal,

aardappels poffen, van op woensdagmiddag naar een film

van Bud Spencer en Terence Hill, van pijltjes blazen, daken

beklimmen, lood klauwen. Het schaamhaarloze leven.

Ik heb heimwee naar de tijd dat ik nog niet zag dat

onderbroekrandjes billen ongelooflijk lekker kunnen laten opbollen. Billen!

Naar de tijd dat alleen mijn moeder en mijn oma tieten hadden. Ik keek

nog niet door de iets te ruime armgaten van T-shirts naar de opklimmende

damsteentjes van klasgenootjes. Gelukkig niet. En achter een broekrits zat

nog gewoon een spaarpotje. Meisjes leefden in een andere wereld, en dat was

prima. Eigenlijk bestonden meisjes niet. Zij en wij, zonder gedoe.

Ik heb heimwee naar de dagen dat ik mijn kleurrijke fantasieën botvierde op

de geslachtsloze poppetjes van Playmobil. De hele zaterdag spelen met plastic

marionetten, in de hoek van de kamer, die langzaam transformeerde tot een

avontuurlijke wereld waar alleen ik toegang tot had. Na een paar dagen moest

die wereld helaas weer verdwijnen, worden afgebroken, terug in dozen – de

stofzuiger moest aan het werk. De dikke tranen die de

dromerige demiurg stortte, heb ik min of meer verwerkt,

maar ik háát stofzuigen.

Ik heb heimwee naar het kleine slurfje dat alleen diende

om te plassen. Heerlijk vond ik dat, plassen. Vooral

buiten in het bos, tegen een dikke, harde boom. Met een

sierlijke straal probeerde ik mijn naam op de donkere

bast te schrijven. Dat lukte meestal wel, want ik kreeg er

gaandeweg handigheid in – voor het finale streepje op de

t even afknijpen en dan een laatste stoot. Iets te gehaast

stopte ik mijn piemeltje weer in mijn broek, zodat er

druppels langs mijn dijen naar beneden gleden. Dat jeukte.

Ik heb heimwee naar die jeuk. Die onschuldige jeuk. Man, wat was die jeuk

lekker.

A.H.J. DAUTZENBERG

A.H.J. Dautzenberg (Heerlen, 1967) debuteerde in 2010 met Vogels met zwarte poten

kun je niet vreten, in de jaren erna gevolgd door Samaritaan en Extra tijd. Met de

bloemlezing Vuur! (2015), over engagement in de literatuur, roept hij schrijvers op

om de kaften van hun boek te verlaten.

ONSCHULDIGE JEUK


MEISJES LEEFDEN IN EEN ANDERE WERELD, EN DAT WAS PRIMA.


Zomers krioelde het in onze tuin van de woelratten.

Overal hadden ze tunnels gegraven, maar je zag ze nooit. Soms zakte ik bij

een stap een paar centimeter de grond in, omdat ze zoveel hadden gegraven

dat alles op instorten stond. Mijn hele grasveld –

voetbalveld – overhoop, en dan had je ook nog mollen.

Onze oude buurman Lou, zonder tanden, wachtte in

zijn moestuin uren naast de molshopen tot de beesten

er versuft uit kwamen gekropen en dan verpulverde hij

hun kleine schedels met een goedgemikte klap van zijn

schep.

Ondertussen rijpten in onze boomgaard kersen,

kruisbessen, appels, peren en pruimen. Zoveel pruimen.

De eerste hap nam ik altijd angstig, bang dat er een

worm in was gekropen. Op de stoep voor ons huis

verkochten mijn zussen en ik de geplukte pruimen aan voorbijgangers.

Mensen gaven wat ze het waard vonden.

Als we genoeg geld hadden opgehaald, gingen we ’s avonds eten bij de

Chinees. De zon viel pal op onze pruimenkraam. Dus vaak lieten we de kraam

de kraam en namen een diepe duik in onze kleine zwembad. Door de golven

die we maakten, gleed mijn moeder – zonnend op een luchtbed – zowat in

het water. En buurman Lou naast de molshoop maar lachen, de schep steeds

in de aanslag.

Wanneer mijn shirt van de hitte aan mijn rug kleefde,

kropen de vliegende mieren uit de grond. Heel onze oprit

en ons terras zag er zwart van. Ze konden vliegen, maar

kropen liever. Vader goot benzine in de vele holen tussen de

kieren van de tegels. Dan moest ik op afstand staan en hield

hij zijn sigaar erbij. De mierennesten brandden uit, het vuur

schroeide mijn wangen.

Uit de moestuin van buurman Lou klonk een juichkreet, en

daarna: ‘So, noe höb ich dich toch!’

ROMAN HELINSKI

Roman Helinski (Nuth, 1983) debuteerde in 2014 met Bloemkool uit Tsjernobyl. Hij

schreef columns en korte verhalen in Hollands Maandblad en Hard Gras. Hij werkt

nu aan zijn tweede roman, De valse profeet.

TUNNELS IN DE TUIN

VADER GOOT BENZINE IN DE VELE

HOLEN TUSSEN DE KIEREN VAN DE

TEGELS.


Ik wilde een hond, ik kreeg een vis. Willem noemde ik hem,

omdat de jongen op wie ik verliefd op was ook zo heette, en dat toch nooit

wat zou worden.

Willem was oranje, net als alle andere goudvissen. Ik

liet hem vrij in de bak met water, die mijn moeder al had

klaargezet, uit het plastic zakje waarin ik hem kreeg. Toch

was er iets anders aan Willem, iets wat hem differentieerde

van alle goudvissen. Misschien denkt elk kind met een

goudvis dit, ik weet het niet, maar Willem keek me aan, hij

keek me echt aan. Als ik voor zijn aquarium (eigenlijk kan ik

zijn thuis niet zo noemen, het was letterlijk een grote plastic

bak met water en steentjes op de bodem) stond, hield hij

zijn ogen op mij gericht. Ook al zwom hij van de ene naar de

andere hoek, zijn ogen bleven op mij staan. Alsof hij me iets

duidelijk wilde maken.

Dagen gingen voorbij en Willem bleef me doordringend aankijken. Na een

week kon ik het niet meer aan, ik ving Willem met een netje en stopte hem in

een boterhamzakje met lauw water.

Eenmaal bij de balie van de dierenwinkel hield ik Willem in de lucht.

“Hij mist zijn vrienden”, zei ik.

“Hij mist veel meer dan dat”, zei de man in de witte jas.

Ze wilden hem niet terug nemen, dus liep ik met Willem naar huis. Ik begreep

niet wat de man in de witte jas bedoelde, mijn moeder zei dat de vis zijn

natuurlijke habitat miste. Toch wist ik zeker dat Willem in de dierenwinkel was

geboren. Hoe kon hij dan de rivier missen?

Deze week dacht ik aan Willem, de manier waarop hij me

aankeek kan ik nog steeds voor de geest halen. Zijn ogen

glanzend en de pupillen wijd.

Erwin Olaf zei eens: “Soms ben ik in mijn eigen huis. Dan

zit ik thuis, op mijn bank en dan denk ik: ik wil naar huis.”

Misschien was dat het probleem van Willem, misschien

kende hij de rivier, ook al was hij er nog nooit geweest.

Of misschien wist Willem helemaal van niets. En leed ik

namens hem aan heimwee, naar een plek die ik niet ken.

ALMA MATHIJSEN

De eerste roman van Alma Mathijsen (Amsterdam, 1984) verscheen in 2011 en heet

Alles is Carmen. Drie jaar later was er de opvolger, De grote goede dingen. Ze treedt

regelmatig op en publiceerde o.a. in nrc.(next), Mister Motley, Das Magazin en

Playboy.

WILLEM


MISSCHIEN KENDE HIJ DE RIVIER, OOK AL WAS HIJ ER NOG

NOOIT GEWEEST.



Nad

at h

ij in

195

4 zi

jn c

olle

ctie

had

ver

koch

t aa

n ee

n Lo

nden

s ar

chie

f ra

akte

n he

t w

erk

van

de D

uits

e

foto

graa

f Em

il O

tto

Hop

pé (1

878-

1972

) in

de v

erge

telh

eid.

In z

ijn h

oogt

ijdag

en w

as H

oppé

, met

zijn

foto

’s v

an

arbe

ider

s en

hun

baz

en, i

ndus

trië

le c

onst

ruct

ies

en s

tads

gezi

chte

n, z

ijn ti

jd v

er v

ooru

it. M

et A

lfred

Sti

eglit

z,

Edw

ard

Stei

chen

, Wal

ker

Evan

s en

Edw

ard

Wes

ton

hoor

t hi

j tot

de

grot

e fo

togr

afen

van

de

eers

te h

elft

van

de t

win

tigs

te e

euw

. De

foto

’s v

an H

oppé

gev

en e

en in

drin

gend

bee

ld v

an d

e st

ande

nmaa

tsch

appi

j van

zijn

tijd

; als

voo

rmal

ig b

anki

er k

ende

hij

de u

pper

cla

ss m

aar

al t

e go

ed. O

ok d

e vo

orts

chri

jden

de i

ndus

trië

le

ontw

ikke

ling

volg

de h

ij op

de

voet

. In

dat

opzi

cht

doen

zijn

fot

o’s

denk

en a

an h

et w

erk

van

Ber

d en

Hill

a

Bec

her e

n C

as O

orth

uys.

Daa

rnaa

st m

aakt

hij

naam

met

zijn

por

tret

ten

van

de g

rote

n de

r aar

de.

Nad

at H

oppé

fot

oboe

ken

had

gem

aakt

van

Gro

ot-B

ritt

anni

ë en

de

VS

was

het

log

isch

dat

hij

naar

zijn

gebo

orte

land

gin

g vo

or e

en v

olge

nd p

roje

ct. H

ij sp

rak

de t

aal e

n ha

d er

zijn

con

nect

ies.

Ook

dez

e fo

to v

an

het

‘ske

let’

van

de G

raf Z

eppe

lin 1

928

in a

anbo

uw la

at h

et g

rafis

che

van

zijn

wer

k go

ed z

ien.

Doo

r de

figu

ur

op d

e fo

to w

ordt

dui

delij

k va

n w

elke

eno

rme

afm

etin

gen

zo’n

vlie

gsch

ip w

as. D

e h

oudi

ng w

aari

n de

man

is

gefo

togr

afee

rd, m

aakt

hem

tot e

en g

rafis

ch o

rnam

ent.

Emil

Ott

o H

oppé

Red

isco

vere

d –

Phot

os 1

912-

1937

. M

eer

dan

150

foto

wer

ken,

van

23

apri

l t/

m 2

1 au

gust

us i

n he

t G

emee

ntem

useu

m H

elm

ond.

gem

eent

emus

eum

helm

ond.

nl

BAZE

N &

ARB

EIDE

RS

CULTURE

foto

© E

.O. H

oppé

Est

ate

Col

lect

ion

/ C

urat

oria

l Ass

ista

nce,

Inc.


Kapittelstraat 6, Sittardwww.dedomijnen.nl

26jun

t/m

4sep2016

12jun

t/m

4sep2016

Tekeningen en versjes van Toon Hermans

kolderietjes

basic valuesherman de vries

ADVERTENTIE


Als je de goede kant op kijkt, kun je heel blij worden van het menselijk vernuft.Heel lang geleden moet iemand bedacht hebben dat je stevige bladeren aaneen kunt vlechten tot grote flappen om jezelf koelte toe te wuiven. Waaiers noemen we zulke flappen. Op de Filipijnen gebruiken ze

daarvoor de bladeren van, jawel, de waaierpalm. Altijd gedacht dat die boom zo heette omdat

de bladeren ervan zelf op een waaier lijken. Dat is waarschijnlijk ook zo, maar die gelijkenis

konden we pas zien nadat de waaier was uitgevonden. Wat was er eerder: de kip of het ei?

Hoe dit ook zij, als die bladeren nu toch op een waaier lijken, waarom zou je dan niet daarmee

waaieren? Omdat het met een gevlochten versie veel beter gaat. Zoiets bedenken, dát is nou

design.

Kunststof deksels met tuiten en strooigaten die van iedere jampot een kan of strooibus

maken. Een bankje met een ruimte eronder waarin je pluimvee kunt parkeren als je bij iemand

op bezoek bent en toevallig je vechthaan bij je hebt. Een methode om aan de hand van plaatjes

Chinees te leren. Geborduurde implantaten. Het is niet te geloven wat we allemaal verzinnen.

Het Cube Design Museum maakt sinds eind vorig jaar deel uit van het Museumplein Limburg

in Kerkrade. Daar bevinden zich ook het Continium, gewijd aan wetenschap en techniek en

voorheen bekend als Industrion, en het Columbus Earth Theatre. Het was op één van de twee

openingspresentaties van Cube, getiteld Designing the World, dat ik zo trots werd op het

menselijk vernuft. En de goede kant op kijken is in Cube niet moeilijk omdat het gebouw vrijwel

geen ramen heeft. Wat er in de wereld aan minder vernuftige dingen gebeurt, wordt effectief

aan het oog onttrokken. Voor een uurtje, of twee, is dat helemaal niet onplezierig.

Designing the World toont ontwerpen die voorzien in een menselijke behoefte. Waarin anders,

was mijn eerste reactie, maar het punt is dat het hier niet gaat om leuke vaasjes en kekke

stoeltjes maar om ontwerpen die een serieus probleem oplossen.

Geniaal in zijn eenvoud is de kunststof tank die met behulp van een beugel voortgerold kan

worden. Zo kun je negentig liter water vervoeren zonder slijtage aan ruggen of wielen. Omdat

het materiaal enigszins vervormbaar is, rolt de ton ook over hobbelig terrein. Ideaal voor

ontwikkelingslanden. Misschien ook voor de camping?

Een wonder van techniek is de handzame wereldontvanger annex walkie-talkie annex oplader

annex zaklamp annex sirene die werkt op zonne-energie of, als de nood echt aan de man komt,

op een handmatig in beweging gebrachte dynamo. Met zo’n ding durf ik zelfs de rimboe in.

Een aardig contrast vormen de ontwerpmissers die te zien zijn in de permanente expositie

op de eerste verdieping van Cube. Die variëren van de beroemde hangbrug in Tacoma, USA,

die door zijn eigen trilling instortte, tot een speelgoedoventje waarin kinderen massaal hun

vingers verbrandden.

In het verlengde hiervan heeft Cube ook zijn eigen ontwerpmisser. De verhoging waarop

Designing the World is opgesteld, heeft een uitstekend randje waarover je zonder moeite je nek

kunt breken. Maar dit is de uitzondering. In Cube overheerst het vernuft.

DUNCAN LIEFFERINK

Designing the World. Van 25 oktober 2015 t/m 25 september. Design Identities van 25 oktober 2015 t/m 4 september in Cube Design Museum. cubedesignmuseum.nl

MENSELIJK VERNUFT

‘DE GOEDE KANT OP KIJKEN IS NIET

MOEILIJK OMDAT HET GEBOUW

VRIJWEL GEEN RAMEN HEEFT.’

Inkijk in het nieuwe Cube Desig Museum in Kerkrade. foto Cube Design Museum

B e e l d s p r a a k


t.e. 018 uit de Pewter Collection van Studio Job. foto thomaseyck.com


Thomas Eyck is geen galeriehouder. Een winkel heeft hij ook niet. Nee,

Thomas Eyck is uitgever, uitgever van design.

Eigenlijk is hij meer dan dat. De vazen, tassen,

meubels en lampen die hij verkoopt, zijn deels

zijn creaties. Hij bedenkt een concept en zoekt

daar een passende ontwerper en producent

bij. Het complete productieproces, van eerste

gesprek tot het dichtplakken van de laatste doos,

begeleidt hij persoonlijk. De hieruit ontstane

designseries noemt hij ‘collecties’, vergelijkbaar

met modehuizen.

Er is in Nederland niemand die zo werkt als Eyck.

Zijn bedrijf, dat in zijn tiende jaar zit, draagt de

bescheiden naam t.e.. Ter ere van het jubileum

stelt het Zuiderzee Museum in Enkhuizen een

tentoonstelling samen met daarin werk uit de

collectie van t.e. “Ik ben er apetrots op”, geeft

Eyck volmondig toe. “Hiermee erkent het museum

dat ik een product verkoop met culturele waarde.”

Niet dat Eyck te klagen heeft over erkenning.

Alle collecties zijn aangekocht door musea, op

eentje na, de leercollectie die hij maakte met

Dick van Hoff. Eyck: “Ook in de verkoop doet die

het minder dan de rest. Het is me een raadsel

waarom. Maar geen haar op mijn hoofd die erover

denkt deze producten uit de verkoop te halen.”

Het zou ook een vorm van zelfmiskenning zijn.

Eycks collecties zijn allemaal persoonlijk. “Ik

verkoop wat mij raakt. In de catalogus staat niets

wat ik niet zelf in huis zou willen hebben.”

Daarnaast zijn de objecten ook de weerslag

van een langdurig samenwerkingsproces. De

productie van een collectie neemt doorgaans

anderhalf tot twee jaar in beslag. Soms is Eycks

eerste aanzet minimaal, zoals recentelijk met

Wieki Somers, die voor t.e. een serie glazen vazen

ontwierp. Eentje heeft de vorm van een ijsblokje,

een andere weegt zes kilo en refereert met zijn

matzwarte oppervlak aan erosieprocessen in de

natuur. “Laten we iets doen met water – meer zei

ik niet. Ik had bij Wieki het gevoel dat ik haar niet

teveel moest sturen, zeker in het begin. Langzaam

groeide er iets. Het is alsof je zaad plant en

niet precies weet wat eruit komt. Je kunt alleen

bijsturen.”

Meestal gaat het anders en begint een collectie

met een materiaal. Eyck: “Ik wilde iets met

touw doen toen ik er bij toeval achter kwam dat

touw in doe-het-zelf-zaken zo lelijk is. En een

materiaal als tin vind ik gewoon mooi op een

ouderwetse manier. Daar kan iets anders mee

worden gemaakt dan de truttige dingen die je

gewoonlijk ziet.” En dus maakt Studio Job voor

hem hedendaagse versies van archetypische

tinnen kandelaars, vazen en broodmandjes. Stoer

en barok.

Eyck ging ook in zee met de strakke minimalist

Aldo Bakker, en met Irma Boom, koningin van

het Nederlands grafisch ontwerp. “Ik zoek

bewust de diversiteit. Elke volgende collectie

moet contrasteren met de voorgaande. Na Wieki

Somers’ tafelstukken moet er dus iets heel groots

of juist iets heel kleins komen.”

Thomas Eyck (Heerlen, 1964) is een zoon van het

MET HET DESIGNSTEMPEL VAN THOMAS EYCKEDO DIJKSTERHUIS Jurgen, Hella, Marcel, Job, Wieki, Christien. Als

Thomas Eyck praat over de grote vormgevers van Nederland,

gebruikt hij hun voornamen. Met hen maakt hij collecties die zijn

persoonlijk stempel dragen. “In de catalogus staat niets wat ik

niet zelf in huis zou willen hebben.”

>>

DESIGN


t.e. 016 uit de Pewter Collection van Studio Job. foto thomaseyck.com

t.e. 137, leather firewood bag, vanhoffontwerpen.

foto thomaseyck.com

‘MET KUNST GEBEURT HET

NOG MAAR ZELDEN, MAAR

GOEDE VORMGEVING

RAAKT MIJ ECHT.’


Zuid-Limburgse kunstverzamelaarsechtpaar Jo en

Marlies Eyck. Hun Hedge House, een door Wiel

Arets ontworpen tuinhuis annex kunstpaviljoen

bij Kasteel Wijlre, is sinds enkele jaren in gebruik

als dependance van het Bonnefantenmuseum

in Maastricht. Thomas’ zus Zsa-Zsa runt een

galerie in Amsterdam. Gezien zijn afkomst lijkt

het alsof Thomas Eyck was voorgesorteerd voor

een leven in de kunsten, maar als scholier was hij

meer geïnteresseerd in sporten dan in leren. Na

wat omwegen ging hij bouwkunde studeren in

Delft. “Na twee jaar kwam ik er achter dat ik nooit

meer zou zijn dan een middelmatige architect die

middelmatige gebouwen ontwerpt. Toen ben ik

overgestapt naar kunstgeschiedenis in Utrecht.

Een dag na mijn afstudeerfeestje liep ik met een

kater door de stad en zag ik bij Mobach, een lokaal

befaamde interieurwinkel, een bordje hangen dat

ze iemand zochten voor de verkoop. Ik ben naar

binnengestapt.”

Hij bleef slechts een jaar, maar stak een hoop

op. “Vooral hoe mensen kunnen reageren op

vormgeving. Zelf heb ik dat ook. Met kunst

gebeurt het nog maar zelden, maar goede

vormgeving raakt mij echt. Het is emotioneel.

Het is fysiek.” Ter illustratie laat hij even later

zijn arm zien als hij een ruim twintig jaar oude

herinnering ophaalt aan een dressoir van Maarten

van Severen: kippenvel.

Eycks vroege loopbaan is een aaneenschakeling

van korte dienstverbanden. Na Mobach volgen

nog een lijstenmaker, een verfzaak en weer

een interieurwinkel. Totdat hij op straat in

Amsterdam Jan Tichelaar tegen het lijf loopt,

oud-jaargenoot uit Delft en toen nog directeur

van keramiekbedrijf Koninklijke Tichelaar

Makkum. “Een traditioneel bedrijf, maar Jan was

net begonnen eigen, hedendaagse producten

te maken. Hij vroeg mij om die lijn verder uit te

bouwen. We zijn meteen aan de slag gegaan met

ontwerpers als Hella Jongerius, Marcel Wanders

en Jurgen Bey. Wat ik zo mooi vond aan Tichelaar:

er komt aan de voorkant een blok klei in en door

er veel energie en tijd in te steken rolt er aan de

andere kant een luxeproduct uit. Maar na zeven

jaar vond ik het welletjes. Alleen maar keramiek

was me te beperkt.”

Met een lening van zijn vrouw

zette Eyck een eigen bedrijf op. En hij besefte

meteen: om in dit segment te slagen, is deelname

aan de Salone del Mobile, de Milaanse beurs der

designbeurzen, een must. Dat lukte onder de

vleugels van de gerenommeerde Milanese galerie

Rossana Orlandi, sindsdien is hij elk jaar terug

geweest. Voor de verkoop is Eyck aangewezen op

het commerciële, soms probeert hij

iets nieuws. “Het meest rampzalige

op dat vlak was mijn deelname

vorig jaar aan Masters of Luxury,

de vroegere miljonairsfair”, bekent

hij. “Ik heb nog nooit zo’n platte

bedoening meegemaakt. Na de

opening viel een dronken bezoeker mijn stand

binnen en heeft 24 vazen in gelimiteerde oplage

gebroken. De organisatie heeft de schade nooit

betaald. Dat soort ervaringen maakt je alert: blijf

dicht bij jezelf. Maar een duur leermoment was

het wel.”

De één miljoen euro die Eyck tegenwoordig

als jaaromzet heeft, komt voor negentig procent

uit het buitenland. “Nederlanders vinden mijn

producten snel te duur. Maar met deze materialen

en dit productieproces kom ik nu eenmaal uit

op deze prijzen. Ik pak liever één ding in van

vijfduizend euro dan honderd dingen van vijftig

euro. Goedkope massaproducten zijn er al

voldoende.”

“In Nederland missen we een beetje de arts &

crafts-traditie die in bijvoorbeeld Groot-Brittannië

wel aanwezig is. Nederlanders zijn ook veel te

praktisch. Als ze zien wat een vaas bij mij kost,

zeggen ze: bij Ikea staat ook een leuke te koop

voor dertig euro. Ja, denk ik dan, als je ergens

bloemen in wil zetten, moet je vooral die kopen.

En bij de Xenos kun je er waarschijnlijk eentje

vinden voor nog minder geld.”

Hij kan er wel om lachen. Minder leuk vindt Eyck

de manier waarop sommige woonbladen de markt

voor namaak promoten. “Zo’n VT Wonen, die

het huis van klanten van me fotografeert en dan

achterin goedkope alternatieven opsomt. Eerst

een mooie shoot maken en dan je lezers meuk

aansmeren.”

In het verleden heeft Eyck producenten van al

te schaamteloze kopieën aangeklaagd. Vooral de

poef van Christien Meindertsma is een geliefd

ontwerp om na te maken. Met de HEMA heeft hij

een schikking getroffen, Praxis werd gedwongen

zijn nepper uit de handel te nemen. Toch is hij

op enig moment gestopt met procederen. “Het

kost veel tijd en je kunt piraterij toch niet echt

stoppen. Ondertussen is de poef van Christien

uitgegroeid tot een echte bestseller. Kwaliteit

bewijst zich uiteindelijk altijd.”

10 Years of Thomas Eyck. Van 23 december t/m 14 mei 2017 in het Zuiderzee Museum. zuiderzeemuseum.nl

thomaseyck.com

DESIGN

Thomas Eyck: “Als ze zien wat een vaas bij mij kost, zeggen ze: bij Ikea staat ook een leuke te koop voor dertig euro. Ja, denk ik dan, als je ergens bloemen in wil zetten, moet je vooral die kopen.” foto James Stocke


100 .000 % 12. Burgemeester Jos Heijmans van Weert doet een oogje

dicht wanneer een Syrische moeder met vier kinderen in de

ILLEGALITEIT duikt. “Ik sta daar honderdduizend procent

achter. Het gaat goed met ze.”

TOUR13. L1 gaat deze zomer een dagelijks Tour de France

praatprogramma maken. Kosten: 200.000 euro, waarvan de

provincie Limburg 75.000 euro schuift. En wij maar denken dat

Provinciale Staten tegen OVERHEIDSSTEUN voor de pers is.

CHRISTIAN14. Het Heerlense raadslid Christian Petermann vergelijkt

Anja Janssen, officier van justitie in de zaak Van Rey, met

de nazi-kampbeul Irma Grese, bekend als de ENGEL DES DOODS: “Er zijn vreselijke dingen gebeurd in die kampen,

maar de ellende die zij (Anja Janssen, red) heeft veroorzaakt,

gaat nog 27 keer verder.” Vindt Christian, die indertijd vast

geen geschiedenis in zijn pakket had.

SADIQ KHAN15. De New Statesman beschrijft de verkiezing van de

nieuwe burgemeester van Londen, Sadiq Khan, als “een

BERISPING voor extremisten van alle kleur en soort, van

Donald Trump tot Abu Kar Al-Baghdadi, die poneren dat

religies niet vreedzaam kunnen samenleven.”

ZUIDAS16. “Ik ben boos omdat we zijn terechtgekomen in een

maatschappij waarin ons wordt voorgehouden dat cultuur

maar een HOBBY is en dat de Zuidas belangrijker is”. Rob

Riemen haalt zijn denktank Nexus weg bij de Universiteit

Tilburg, waar te weinig draagvlak zou zijn om door te gaan.

SUBSIDIESLURPERS17. Moet Nederland weer een Grand Prix krijgen, nu

Montfortse Max de nieuwe koning van de Formule1 lijkt

te worden? Er is geen enkel circuit in Europa dat niet

verliesgevend is en op overheidssteun leunt. Net zoals het

profvoetbal dat doet. GEEN HAAN die er naar kraait, geen

politicus die deze subsidieslurpers op hun nummer zet.

HOOP

1. Drie dagen na een ultrakille Koningsdag blijkt dat nog maar

65 procent van de Nederlanders WILLY’S MONARCHIE steunt.

Dat was drie jaar geleden nog 78 procent. Er is nog hoop: ooit

gaan we dat malle, kostenverslindende circus naar huis sturen. DODE BOMEN3. Alweer een dode-bomenfalange die zijn weg (terug) vindt

naar het vermaledijde PAPIER. Vandaag verschijnt het papieren

tijdschrift VEED Magazine, een initiatief van Nederlandse

YouTubers waarin vloggers interviews geven en uitleggen hoe ze

te werk gaan. Ook staan er kijktips in voor video’s.

JEROEN

4. Schrijver Jeroen Brouwers geeft zijn verzet op tegen

de voorgenomen SLOOP van zijn (illegale) woning in een

natuurgebied bij Zutendaal. Het huis zal op kosten van de

gemeente worden gesloopt. Waar Brouwers nu gaat wonen, is

onbekend.

BLACKSTAR(S)6. Bijna vier maanden na zijn dood weet David Bowie opnieuw

te verrassen. Wie de hoes van de vinyl-versie van zijn laatste

plaat BLACKSTAR in de zon legt, ziet de zwarte ster langzaam

veranderen in een heelal van sterren. O ja, haal de plaat eruit

vóór je de hoes in de zon legt, niet erna.

GEKOEIONEERD

9. Een groeiend aantal deelnemers aan Tefaf is ontevreden

over het bestuur van de Maastrichtse kunstbeurs. De Duitse

kunsthandelaar Blau meldt in een brief aan zijn collega’s zich

“gekoeioneerd” te voelen door het Tefaf-bestuur. Volgens hem

hebben veel handelaren tijdens de laatste Tefaf in maart weinig

tot NIETS VERKOCHT.

JAHJAH-EFFECT11. Bezige Bij-schrijvers willen Abou Jahjah weren bij hun

uitgeverij, maar zijn intussen al in gesprek met andere uitgevers.

Arnon Grunberg in de Volkskrant: “Vooral in de cultuurindustrie

zijn er uitsluitend overlevingsstrategieën die VOOR DE BÜHNE soms worden opgetuigd als principiële kwesties.”

Wat was in...‘WE ZIJN TERECHTGEKOMEN IN EEN MAATSCHAPPIJ WAARIN ONS WORDT

VOORGEHOUDEN DAT CULTUUR MAAR EEN HOBBY IS EN DAT DE ZUIDAS

BELANGRIJKER IS.’


ROEMER20. “Dat is ook het geheim van wat er is gebeurd met Bea

Vianen, Edgar Cairo en Anil Ramdas. Dat de mensen die het

dichtst bij je zijn, je IN EEN GAT willen trappen.” Astrid

Roemer, winnares P.C. Hooftprijs over collega-schrijvers met

Surinaamse wortels.

KLANT & KONING22. “Luisteren naar de klant is belangrijk, maar maak

niet het product waar hij om vraagt”, aldus NLgroeit –

waar ze kennelijk goed naar Henry Ford en Steve Jobs

hebben geluisterd. “Klanten weten namelijk niet precies

wat ze willen. Het inwilligen van hun wensen levert een

ONVERKOOPBAAR product op.”

HOGE HAKKEN23. De 27-jarige Londense uitzendkracht Nicola Thorpe

haalt 100.000 handtekeningen op voor een petitie tegen

bedrijven die hoge hakken verplicht stellen aan vrouwen.

Vooral accountantsbedrijven maken het bont. Thorpes

werkgever PriceWaterhouseCoopers eist hakken van

minimaal tien centimeter. In Nederland wordt de discussie

naar verluidt niet gevoerd. Hier willen werkgevers dat

vrouwen KORTERE ROKKEN te dragen.

IN NEDERLAND ZIJN HOGE

HAKKEN GEEN ISSUE. HIER

WILLEN WERKGEVERS DAT

VROUWEN KORTERE ROKKEN

DRAGEN.

EDITS

Zuiderlucht is een onafhankelijk maandblad (oplage in print: 14.000) dat gratis verkrijgbaar is op meer dan 350 plekken in Zuid-Nederland en Vlaanderen. Digitaal is ZL beschikbaar op zuiderlucht.eu en als e-paper via issuu.com/zuiderlucht. Voor 57 euro per jaar krijgt u het blad thuisbezorgd.

Uitgever:Bodosz Capucijnenstraat 21-C10 6211 RN Maastricht0031 43 350 05 91 [email protected]: Wido Smeets 0031 43 350 05 91 0031 653 338 905 [email protected]: Emile Hollman 0031 43 350 05 91 0031 6 83 694 [email protected]: Sven Portz 0031 6 55 80 33 [email protected]

ZuiderLeven:Christiane Gronenberg0031 6 10 661 [email protected]

Medewerkers: Maria Barnas, Wil Boesten, AHJ Dautzenberg, Edo Dijksterhuis (Amsterdam), Fons Geraets, Said El Haji, Roman Helinski, Gerard Kessels, Koen Kleijn, Duncan Liefferink, Ad van Liempt, Alma Mathijsen, Harald Merckelbach, Marente de Moor, An Olaerts, Cyrille Offermans, Adrienne Peters, Patricia Pisters, Ronald Rovers, Merlijn Schoonenboom (Berlijn), Annemarie Staaks, Paul van der Steen, Leon Verdonschot, Veerle Windels, Patrick van IJzendoorn (Londen).

Tekstcorrectie: Anna PeetersVormgeving: ObidesignDruk: RBD Düsseldorf

Administratie: Marlies [email protected]: IBAN NL55SNSB 093 67 79 675Distributie: Ursem Koeriers VenloISSN: 1875-7146

zuiderlucht.eu

Nieuwsbrief:Schrijf u in op zuiderlucht.eu/nieuwsbrief

COLOFON

MEI

Nicola Thorpe, naaldhakken of niet? foto facebook24h.net

UITGEVERS24. Uitgeverijen van boeken, kranten en

tijdschriften hebben voor het zevende jaar op

rij te maken met een OMZETDALING, aldus

het CBS. Sinds 2007 ging die omzet met een

kwart naar beneden. Wel wordt de daling

minder: vorig jaar nog maar 1,5 procent.

HALBE25. Vandaag verschijnt het vierjaarlijkse

advies van de Raad voor Cultuur. Dan zal

duidelijk zijn hoe de cultuurwereld er na de

terreur van Halbe Zijlstra zal uitzien. Hoewel

deze editie van ZL dan al bij de drukker ligt,

vermoeden we dat het Bonnefantenmuseum

in Maastricht de status van RIJKSMUSEUM

krijgt.


Gable en Romy Roelofsen: “Duitse kunst behandelt graag de grote vragen. Dat doen wij ook.” foto Verena Eidel


MERLIJN SCHOONENBOOM Gable en Romy Roelofsen uit Maastricht

wonnen de Berliner Opernpreis en mochten ter plekke een stuk

opvoeren. Ze kozen voor een eigentijdse versie van Wagners

Wesendonck Lieder. ‘Wij geloven in de romantiek.’

Gable en Romy in Berlijn

Even is de vraag nog aan de

orde gekomen: kán dat eigenlijk wel, Wagner in

het Joods Museum in Berlijn? Uiteraard, vinden

broer en zus Gable en Romy Roelofsen. De muziek

wordt er alleen maar spannender door. “Terwijl

veel Duitsers afstand van de componist nemen,

duiken wij er juist in. Er zitten zoveel betekenissen

in Wagner.”

De twee theatermakers van Het Geluid uit

Maastricht zitten in de tuin van het Joods Museum,

een van de bekendste musea in de Duitse

hoofdstad. Ze hebben voor hun versie van de

Wesendonck Lieder van Richard Wagner de Berliner

Opernpreis gewonnen, een initiatief van de

Neuköllner Oper, een klein operahuis in Berlijn dat

gespecialiseerd is in hedendaags muziektheater.

Twee weken voor de première van hun stuk in het

Joods Museum bekijken ze alvast de ruimte - daar

waar de muziek nog een extra lading krijgt, door de

felle discussies die er decennialang in de stad zijn

gevoerd over Wagner, ooit de lievelingscomponist

van Hitler.

Achteraf, aan een houten terrastafel in Berlijn,

lijkt hun aanwezigheid hier heel logisch, maar

vanzelf is het zeker niet gegaan, zegt Gable (1982).

Het begon in 2013, toen de Nederlandse Reisopera

hen vroeg om een project te maken voor het

randprogramma van hun productie Tristan und

Isolde, een van de grote opera’s van Wagner.

Zij kozen hiervoor de Wesendonck Lieder uit,

vijf gedichten die Wagner voor sopraan en piano

op muziek zette. Ze worden gezien als een soort

prelude voor Tristan und Isolde. Het Geluid bedacht

bij de oude liederen een theatersetting over

romantische liefde in tijden van WhatsApp, Gable

maakte er een nieuwe Nederlandse theatertekst

bij, over een hedendaagse jonge vrouw die haar

vriend verloren heeft.

“Een paar jaar eerder”, zegt Gable, “was zo’n

soort samenwerking misschien niet eens mogelijk

geweest; dan was een groot gezelschap niet

zomaar op jonge theatermakers afgestapt.”

Nu moesten ze wel: de cultuurwereld kreeg te

maken met sterke bezuinigingen. Tot 2012 was

de Reisopera nog een groot operahuis waar meer

dan honderd man werkte, nu was het ineens een

productiehuis met twintig medewerkers en een

krap budget.

Ook voor Het Geluid zelf brak een nieuwe

tijd aan. “In 2012 kregen wij een hele goede

beoordeling van Fonds Podiumkunsten. In normale

tijden zouden we subsidie hebben gekregen en dan

zijn doorgestroomd. Nu stonden we ineens met

lege handen.” In het land dat jonge theatermakers

vroeger zo gesteund had, leek er ineens een

‘afrekening’ met de kunsten plaats te vinden, zegt

Gable. “Even hebben we zelfs gedacht: het gaat ons

niet lukken. Óf men wilde gevestigde namen of we

werden niet serieus genomen.”

Ze moesten zelf op zoek, ze leerden zich als

ondernemer te presenteren, “maar we wilden

ons niet in de uitverkoop te zetten”, zegt Romy

(1978). De inhoud stond voorop; dus speelden ze in

huiskamers, maakten stukken over hedendaagse

technologie, Carmen en koloniale invloeden,

een toespeling op hun eigen Indonesische

familieachtergrond.

Met resultaat: er kwamen samenwerkingen met

grotere gezelschappen, zoals de Reisopera. Gable:

“Om ook iets positiefs over de Nederlandse situatie

te zeggen: we hebben in die tijd echt kansen

gekregen. Het was alsof iedereen op een hele

lelijke manier was wakker geschud, maar langzaam

kwam de openheid weer terug.”

Ook de sprong naar het buitenland hoorde bij

deze zoektocht. “In Maastricht is dat sowieso al

logischer: Keulen en Brussel zijn dichterbij dan

Amsterdam”, zegt Romy. De Nederlandse tekst van

hun Wesendonck-productie lieten ze in het Duits

vertalen, en stuurden hem naar allerlei theaters in

Duitsland.

Daarop volgde eind 2015 de uitnodiging van

de Neuköllner Oper in Berlijn. Gable mocht er

met zes andere makers in een weekend zijn idee

presenteren voor een jury - in het Duits. Samen

met een Israëlisch-Duitse groep uit Berlijn

9

EDITS

>>


Studio Orka Jasper SteverlynckTom Van Dijck Bent Van LooySidi Larbi Cherkaoui Adriaan Van den Hoof Bart PeetersSien Eggers Herman Brusselmansen veel meer!

C-mine cultuurcentrum2016-17

Tickets vanaf 02/06 op c-minecultuurcentrum.beVraag de gratis brochure aan via [email protected]

ADVERTENTIE


‘We hebben geleerd ons als ondernemer te presenteren zonder ons in de uitverkoop te zetten.’

werd hij geselecteerd: Het Geluid mocht van

zijn Wesendonck-productie een geheel nieuwe

voorstelling maken, met Berlijns geld, voor een

Berlijns publiek.

Een kwartier lopen van het Joods Museum klinken

de Maastrichtse liederen in de repetitieruimtes

van Theaterhaus Mitte, een van de laatste niet-

gerenoveerde Oost-Duitse gebouwen in dit deel

van de stad. Enige spanning is merkbaar. De

repetities zijn net begonnen begonnen, vertelt

Gable. De uitvoering in het Joods Museum

is in feite de ‘finale’ tussen beide uitgekozen

gezelschappen, en wie in drie weken productietijd

de beste nieuwe uitvoering weet te maken, heeft

van de twee gewonnen.

Vandaag komt voor het eerst

alles samen: de tekst van de oude Wagner-liederen,

gezongen door de Duitse mezzosopraan Katharina

Morfa, de vertaalde theatertekst van Gable

gesproken door de 20-jarige actrice Leila Claessen

uit Maastricht, en een volkomen nieuw muziekstuk,

geschreven door de Vlaamse componiste Annelies

Van Parys.

De nieuwe compositie was een idee van de

Neuköllner Oper, om de Wesendonck Lieder door

middel van een nieuwe compositie nóg actueler

te maken. Geheel vanzelfsprekend was het echter

niet dat een hedendaagse componist daaraan mee

wilde werken. De Wagner-liederen zijn lyrisch;

ze gaan over de onbereikbare liefde, en drukken

een gevoel uit dat ver weg lijkt te staan van de

hedendaagse cultuur. “Het zijn de ultiem iconische

liederen van de romantiek”, zegt Gable. Wagner

maakte zijn liederen op basis van gedichten die

Mathilde Wesendonck schreef, de vrouw van zijn

mecenas, de koopman Otto Wesendonck. Het

verhaal gaat dat Wagner een liefdesaffaire had met

haar, ook al was hij zelf ook getrouwd.

De makers van Het Geluid zien desondanks

overeenkomsten met het heden. Ook de huidige

tijd kent een hang naar romantiek, denken ze.

Gable: “Dat zie je op allerlei gebieden: de terugkeer

van het ambacht, de hang naar de natuur.” En in

de omgang met de liefde: tussen de liederen door

klinkt daarom hun eigen theatertekst, waarin een

jonge vrouw Whats-app-berichten terugleest.

Het laatste bericht van haar geliefde heeft twee

blauwe vinkjes, ze zijn dus gelezen. Alleen: ze hoort

niets meer van hem. De twijfel slaat toe. Wil hij

niet meer? Is hij dood? Romy: “Het teruglezen van

berichten is in feite heel romantisch. Het gebeurt

in je hoofd, je spreekt het niet uit. Het gaat over

afstand en nabijheid, eigenlijk is dat precies zoals

toen.”

Wat dat betreft heeft Wagner ook voor hen nog

niet aan betekenis ingeboet. “Zijn invloed is enorm,

zelfs tot aan metal-muziek”, zegt Romy. “Wagner

is als een drug”, vindt Gable, “of als een gamelan-

concert in Indonesië.” Alleen, vinden ze beiden, is

de hiërarchie in de muziekwereld niet meer zoals

vroeger. Het is niet onaantastbaar.”

Van de oorspronkelijke Wagner is in de nieuwe

compositie nog amper iets te merken. De

muziek van Van Parys sluit echter wel aan bij het

romantische concept, denken Romy en Gable.

“De muziek durft meeslepend te zijn, maar is toch

niet naïef. Dat is heel moeilijk: want hoe kan je

hedendaagse muziek een melodie geven en toch

niet pathetisch overkomen?”

Dat is wat ze bedoelen als ze in hun werk ‘het

oude’ met het hedendaagse willen versmelten.

Ze willen niet zozeer oude muziek krampachtig

in een hedendaags jasje steken, het werkt meer

associatief, zegt Romy. Ze gebruiken een oude

opera omdat die kan vertellen wat romantiek voor

henzelf kan betekenen. “Wij kiezen in het stuk voor

de naïviteit. Wij geloven in de romantiek, misschien

tegen beter weten in.”

Voordat de repetitie de volgende middag verder

gaat, zijn de twee theatermakers ’s ochtends in de

wijk Neukölln, zuidoostelijk van het centrum. Dit is

de plek waar ze logeren, en in de opera hier zullen

ze hun stuk na de première ook nog twee keer

opvoeren.

Neukölln is zonder twijfel de meest paradoxale wijk

van Berlijn: aan de ene kant is de wijk al vijftien

jaar berucht als multiculturele ‘probleemwijk’,

tegelijk is uitgerekend deze buurt uitgegroeid tot

een magneet voor studenten, jonge kunstenaars en

internet-start-ups uit de hele wereld.

De combinatie van Wagner-muziek en WhatsApp-

cultuur past hier dan ook goed, vindt Andreas

Altenhof, woordvoerder van de Neuköllner Oper.

Vijfendertig jaar geleden was deze opera het eerste

culturele productiehuis in dit gebied; hij moest een

tegenwicht bieden aan de grote staatsopera’s die

in Berlijn tientallen miljoenen subsidiegeld krijgen,

maar ook behoorlijk conservatief zijn. “Anders dan

de staatsopera’s wil de Neuköllner Oper geen grote

koren of geen experimentele l’art pour l’art”, zegt

Altenhof, “maar hedendaagse thematiek, sociaal,

geworteld in de stad en voor een nieuwsgierig

publiek.”

Het blijkt echter moeilijk voor deze vorm van

hedendaags muziektheater auteurs te vinden,

zegt hij. “Veel studenten leren op hun opleiding

juist die l’art pour l’art’. Negentien jaar geleden

is daarom deze operaprijs in het leven geroepen;

sinds 2006 onder de wat gewichtiger naam

Berliner Opernpreis, gesponsord door een Berlijns

gasbedrijf.

De prijs heeft sindsdien al een paar producties uit

Nederland naar Neukölln gebracht. Misschien is de

vrijere omgang met traditie iets wat Nederlanders

in Berlijn kunnen toevoegen? Gable en Romy

Roelofsen zien hun bijdrage in Berlijn liever

bescheiden: “Er is zoveel verschillend theater hier.”

Andersom vinden ze hun werk wel in Duitsland

passen. “In Nederland houdt men van kunst waar

alle morele aspecten uitgefilterd zijn, zoiets als

Dutch Design, waarin het alleen maar gaat of een

gebruiksvoorwerp mooi is. Duitse kunst behandelt

graag de grote vragen. Dat doen wij ook.”

Misschien, filosoferen ze, is hun aanpak beïnvloed

door hun eigen, “cultureel diverse” achtergrond.

“We gebruiken het vertrouwde en het vreemde”,

- of misschien komt het gewoon door Maastricht.

Daar wordt op de theaterschool op veel vlakken

nu eenmaal ‘Duitser’ gewerkt dan in de rest van

Nederland. “De traditie staat in Maastricht meer

aan de basis van de opleiding dan in Amsterdam

het geval is. Daar wordt hij vaak vergeten.”

Het thema van het stuk zou zich er ook zomaar

door kunnen laten verklaren. “De Latijnse invloed

is in Maastricht merkbaar”, zegt Gable. “In de

Amsterdamse theaterwereld is men het liefst

ironisch, waardoor de maker zelf ook buiten schot

kan blijven. Bij ons kán je het in ieder geval over

zoiets als romantiek hebben.”

hetgeluidmaastricht.nl

EDITS

9

9


Aad de Haas Uit de huiskamers van Parkstad Werken van Aad de Haas uit particu-lier bezit 3 jun t/m 2 okt / di-zo 11.00-17.00 uur / gratis / SCHUNCK* Glaspaleis / Aad de Haaszaal (+4)

SCHUNCK* Glaspaleis / bongerd 18 heerlen / T 045-5772200 www.schunck.nl

Sandberg,het stedelijk museum amsterdam & heerlenOver de rol van Sandberg en het Ste-delijk Museum Amsterdam in Heerlen t/m 4 sep / ma t/m vr / 9 tot 17 uur / gratis / Stadhuis Heerlen

MIES & DE ERFENIS VAN HET MODERNISME Expositie, gewijd aan de toekomst van modernistische architectuur. t/m 7 aug / di-zo 11.00-17.00 uur / €7,50 SCHUNCK* Glaspaleis / Museum (-1).

toornend & prost untitled spacePaul Toornend en Jelle Post presen-teren drie nieuwe series computer gegenereerde fotowerken. t/m 4 sep / ma t/m vr / 9 tot 17 uur / gratis / Stadhuis Heerlen

schunck*

meer dan 20.000 kuub

cultuur!

bouwplaats voor kinderen i.h.k.v. mies In de hal van het Glaspaleis kunnen de jongste architecten zelf aan de slag. t/m 7 aug /dagelijks / gratis / SCHUNCK* Glaspaleis / hal

Aad de Haas, De dood en het meisje (uitsnede), 1965-66, olieverf op board, 65 x 52 cm, particuliere collectie

ADVERTENTIE


Toen ik, een tijdje geleden alweer, op een zondagmiddag door de bossen banjerde, moest ik ineens aan Nelleke van der Krogt denken. Ik had ergens een interview met haar gelezen en was daarvan geschrokken. Niet zozeer van wat ze allemaal zei, maar vanwege de foto. Ik zag een oudere vrouw met een te grote bril achter een zwarte voile met kleurige bloemen. Of waren het vlinders? Het was als een postkaart uit de toekomst. In mijn hoofd was Nelleke een mooie, jonge tv-vrouw die op welsprekende toon gedichten voorlas van Hans Lodeizen. Oké, dat was lang geleden, daarover zo meteen meer. Ik las dat ze intussen programma’s over huisvrouwen, criminaliteit en kunst-en-kitsch heeft gepresenteerd, een interessante triangel. En dat ze nogal wat tegenslag in haar leven heeft gehad, waar ze handig omheen kletste. Gelijk heeft ze. Ik had met haar te doen - en met mezelf. Dat tv-portret van Hans Lodeizen (1924-1950) heb ik als student ooit gebruikt in een poëzie-presentatie. Ik deed het samen met een vriend, we waren jong en strak en goddelijk, in onze eigen, niet al te diepe gedachten. Zo kleedden we ons, om een voldoende voor argumentatieleer te scoren, in ultra-schaarse zomerkledij, om een hoornige docente op het juiste spoor te zetten. Niet lang daarna verspeelde ik mijn dierbare, met eigen krabbels geannoteerde versie van Lodeizens Het innerlijk behang aan een vriendinnetje van wie ik me vooral haar huid herinner. Ik was ervan overtuigd dat ze er twee had, over elkaar, zo zacht was ze. Lange tijd koesterde ik de fantasie dat ze die bundel had bewaard, op een verder lege boekenplank, en dat ze die één keer per week afstofte. Ook meende ik dat als ik heel sterk aan haar dacht, zij ook aan mij zou denken. Het is lang geleden, dat zei ik al. Gek genoeg ontmoette ik meer dan een kwart eeuw later een vrouw die met Lodeizen dweepte. Dat verbaasde me, ik dacht dat hij vrijwel vergeten was. Om haar op andere gedachten te brengen, dichtte ik een pastiche op Vandaag bij je graf, lieve paps van Louis Paul Boon. Google ‘Boon’ en ‘tieten’ en ‘graf’ voor het schitterende origineel. Boons poëzie, dat begreep u al, is een stuk aardser dan die van Lodeizen. Vandaag bij je graf gaat over een tedere, ontembare obsessie en over melancholie, uiteraard. Tegelijkertijd moet ik er altijd onbedaarlijk om lachen. Een humorloze dag achter de rug? Lees Boon! Terug naar Nelleke nu. Via haar moest ik, nog steeds kuierend over eindeloos lijkende bospaden, ineens denken aan Jan Krekels, een wielrenner van wie ik heilig overtuigd was dat hij begin jaren zeventig de laatste touretappe, die op de Champs d’Elysees, had gewonnen. Toen ik hem een keer ontmoette, feliciteerde ik hem met die legendarische sprint. Hij gaf geen krimp, en vertelde uitbundig over zijn jaren als prof. Toen ik hem een paar dagen later googelde, bleek dat hij die etappe nooit heeft gewonnen. Wel een andere - gelukkig. Wat moet je ermee, met al die gedachten die ongevraagd komen binnenvallen tijdens zo’n eeuwig lijkende boswandeling? Ze moesten verboden worden, die bossen, je hebt er niks aan.

WIDO SMEETS

KREKELS

WE WAREN JONG EN STRAK EN

GODDELIJK - IN ONZE EIGEN, NIET

AL TE DIEPE GEDACHTEN.

P o s t Z L


KIDZONLINE.EU

De grote zomervakantie komt eraan. Tijd om de koffers te pakken en een paar dagen of weken in een ander land door te brengen. Andrea blikt met haar verhaal alvast vooruit op de grote vakantie en realiseert zich dat helaas niet iedereen op vakantie kan.

Ik kijk verdwaasd om me heen. Wat nu? Tijdens deze reis is echt álles mis gegaan wat er maar mis kon gaan. Ik ben nu al zeker een half uur aan het rond slenteren zonder te weten wat ik moet doen. Vanochtend had ik mijn vlucht gemist en toen ik in Griekenland aankwam bleek mijn koffer weg te zijn. Toen ik een taxi naar mijn hotel wilde nemen bleek ik beroofd te zijn van mijn tasje. Het enige dat ik nu nog heb is mijn telefoon.Uitgeput plof ik op een bankje neer, in een park. Ik zit met tranen in mijn ogen voor me uit te staren wanneer iemand op mijn schouder tikt. Ik kijk op en een vrouw lacht vriendelijk naar me. In het Engels vraagt ze of er iets mis is. Maar

goed dat Engels mijn lievelingsvak is. “Niks aan de hand.” Ze schudt haar hoofd. “Kan ik iets voor je doen?” Ik vertel haar wat er scheelt: “Er is van alles mis gegaan en ik wilde alleen maar een rustgevende vakantie.” Ze kijkt me aan en antwoord: “Ik ga je helpen.”Tien minuten later loop ik naast de vrouw door een drukke straat. Na wat vragen komen we erachter waar mijn hotel ligt. Het is een uurtje lopen, best lang. Vooral in deze hitte. Doordat we niet met de taxi kunnen en de vrouw geen auto heeft, beginnen we de tocht lopend.Een uur later staan we eindelijk voor het grote hotel. Ik wil door de draaideur lopen maar ik merk dat de vrouw blijft staan en verbluft kijkt naar het grote hotel. “Mevrouw, komt u niet mee naar binnen?” Ze schudt haar hoofd. “Geniet van uw vakantie.” Ze draait zich om en loopt weg. Ik kijk haar achterna. Vreemd… Ik schud mijn hoofd en loop het hotel in. Bij de balie regel ik dat ik via Nederland weer geld overgemaakt krijg en de

newsy

ambassade gaat een nieuw paspoort regelen.Als ik mijn hotelkamer instap, ligt, tot mijn verbazing, mijn koffer op het tweepersoonsbed. Ik glimlach breed en juich van binnen. Mijn vakantie is begonnen, ik ga zwemmen. Met een mango smoothie in mijn hand lig ik te zonnen. Ook al staat het volume op het hardst van mijn iPod: ik krijg de vrouw niet uit mijn hoofd. Wie was ze? Waarom had ze geen auto? Ze zag er eigenlijk best armoedig uit als ik erover nadenk. En ze wilde het hotel niet in… Ik besluit om naar haar opzoek te gaan.Ik neem een taxi terug naar het parkje. Ik kijk goed om me heen, zoekend naar de vuile gele lange rok die ze aanhad. Mijn oog valt op een tentenkamp. Ik loop er naartoe en op dat moment loopt de vrouw een tentje uit. Ze is niet van hier, ze is een vluchteling! Ik ren naar haar toe en tik haar aan. Als ze me ziet, glimlacht ze lief. “Mevrouw, ik heb u nooit kunnen bedanken”, zeg ik. Ze kijkt me vragend aan. “Ik wil u mee uiteten nemen.” “Mij?” Ik knik. “Mijn mislukte vakantie is goed afgelopen, en dat heb ik te danken aan u.”

KoorddansenIn de Israëlisch en Palestijnse stad Jeruzalem is veel te zien en beleven. Vaak komt de stad in het nieuws als twee verschillende religieuze groeperingen tegenover elkaar staan en ruzie maken. Maar er komt ook leuk nieuws uit Jeruzalem. Zo liep een stuntvrouw op 30 meter hoogte over een koord van de ene eeuwenoude toren naar een andere toren.

Vliegende fietsDe Britse Colin Furze is een bekende YouTuber en gekke uitvinder. Zo bedacht en ontwierp hij een raketfiets en een fiets met banden van ijs. En nu heeft hij weer een nieuwe fiets ontworpen: de hoverbike. Met deze fiets kun je dankzij twee propellers door de lucht vliegen.

Enorme bomTwee spelende kinderen hebben een hele oude bom gevonden in Arnhem. De bom was uit de Tweede Wereldoorlog, weegt 10 kilogram en was nog niet ontploft. De Explosieven en Opruimingsdienst heeft de bom vervolgens op een veilige plekken laten ontploffen.

HET TENTENKAMPAndrea Stevens, 15 jaar uit Maastricht


KIDZONLINE.EU

Het is een traditie op veel scholen: de musical. Kinderen van groep 8 spelen op het eind van het schooljaar een mooi toneelstuk, zo ook op basisschool st. Jozef in Merkelbeek. Nicky en Yana schreven voor kidZonLine een stukje over De Eiland, een musical over een bijzonder tropisch eiland dat ontdekt wordt door een heleboel mensen. Als iedereen erachter komt dat de inheemse bewoners parels bezitten, ontstaat er een wedstrijd. Nicky Swinkels (11), uit Merkelbeek“Een musical is een soort toneelstuk met je eigen klas. Op de basisschool speel je meestal in een eindmusical. Dat is het laatste wat groep 8 laat zien, voordat de klas de school verlaat. De musical van mijn klas heet De Eiland. Ik vind het leuk om mij in te leven in mijn rol. Je moet op heel veel dingen letten zoals je houding en je toon. En je moet tekst uit je hoofd leren. Die tekst en de liedjes uit je hoofd leren is huiswerk. Kinderen uit groep 7 zijn soms jaloers omdat wij vooral musicalliedjes als huiswerk mee krijgen. Maar daar moeten wij natuurlijk ook erg ons best voor doen!”

Yana Ummels (12), uit Merkelbeek“Onze muscial heet De Eiland en gaat over een eiland waar de Oeleboele-stam alleen woont. Tot voor kort. Drie piraten enteren het eiland. Dat zijn Kapitein Knibben, Bolle Benno en Sjaak Haak. Zij zijn met pensioen en hebben dit eiland uitgekozen om hun rustige oude dag door te brengen. Ook komen er wetenschappers naar het eiland. Dat zijn niet de snuggerste gevallen. Daar blijft het niet bij. Opeens ontdekken veel mensen het eiland. Zoals de duikers met hun bazige instructeur. Dieuwertje, Dora en Dina doen hun best tijdens het duiken, maar het lukt ze niet. Ook Amanda en Samantha komen naar het eiland. Ze vinden zichzelf het middelpunt van de wereld en hun assistent Vincent moet alles voor ze doen. Amanda en Samantha brengen ook bewakers mee die met al hun koffers moeten slepen. Er komen nog veel meer personages naar het eiland. Sluwe Leo en Leipe Lowietje zijn echte oplichters, Slapende Sonja en Katja Knikkebol denken alleen maar aan slapen, Wout en Stanley willen alle bomen op het eiland beschermen, terwijl Boris en Dimitri bomen willen omzagen en Geert Jachtgeweer is een jager die nog nooit een dier heeft geraakt. Ik vind de musical super leuk. Ik speel twee rollen, namelijk Dieuwertje en Sjaak Haak. Dat is super!”

GAAN

GAAN

DIEREN SCHILDEREN

MUSEUMTAS IN SCHUNCK*!

Hou je van dieren en hou je van tekenen en schilderen? Dan is de cursus In de voetsporen van Keubeke Kuusj echt iets voor jou. Peter Brouwers leert je hoe je een prachtig schilderij kunt maken. In deze cursus ga je vijf dagen aan de slag, elke dag twee uur, met schetsen, tekenen en schilderen van de dieren op kinderboerderij Daalhoeve te Maastricht. En aan het eind heb je een prachtig kunstwerk af! De cursus vindt plaats tussen 25 en 29 juli. Je kunt je inschrijven via peterbrouwers.net/zomercursus-2016

Wie is de architect van dat huis waarin jij zou willen wonen? Zou jij sommige gebouwen willen afbreken? Of duurt het superlang voordat je ouders klaar zijn in het museum? En wil je iets doen en niet alleen kijken? Ben je tussen de 8 en 12 jaar? Dan is de Museumtas echt iets voor jou!Aan de hand van vragen, kwisjes en opdrachten ga je op reis langs kunst en architectuur. Je kunt dit alleen doen of samen; met broertjes, zusjes, vrienden of met je ouders. Dan zullen we nog wel eens zien wie er het meeste van kunst weet!schunck.nl

Colofon Uitgever: (in opdracht van de Stichting Zuiderlucht): Bodosz, Capucijnenstraat 21 C10, 6211 RN Maastricht

Eindredactie: Sven Portz Telefoon: 06 558 033 33 / Email: [email protected] / Mede mogelijk gemaakt door: Provincie Limburg, Bic Multimedia.

Yana

DE LAATSTE NOOT

Nicky


W W W . C C H A . B E

B E STE L N U

W O O R D — M U Z I E K — D A N SB E E L D — F E S T I V A L S — P R O J E C T E N

2 0 1 61 7

ADVERTENTIE


c-moreVia Zuiderlucht geeft C-more makers en performers uit de Euregio een platform om zich te presenteren. Zie het digitale portfolio c-me.eu/more

Jee Kast

foto Perry Schrijvers

Hij wordt vaak aangekondigd als dichter, maar die titel vindt hij te mager.

En hij is meer dan een slam dichter. Want hij schrijft, rapt, schurkt soms

tegen het cabaret aan. Hij grossiert in woordspelingen. Vooruit dan: “Ik

moet mij woordkunstenaar noemen”, zegt Joost Stockx, alias Jee Kast

(Hasselt, 1977). Al klinkt dat voor hem net een tikje te arrogant. Hij wil

zo veel mogelijk mensen met woorden verwonderen en in beweging

krijgen. Via de radio, via de podia, in cafeetjes en in bibliotheken. Jee

Kast probeert de wereld te vatten in woorden. “Vanochtend vroeg liep

ik drie kilometer door Brussel en kwam ik vooral bouwvakkers tegen. Ze

hebben nu een plek in mijn woordenwereld.”

C - M o r e


VrijDOoD

Muziektheater : AlcesteChristoph Willibald Gluck, René Jacobs, Johan Simons

vanaf 12 aug 2016 : Jahrhunderthalle Bochum

Festival der kunsten

ADVERTENTIE

Documents

ZL6/7