ХӨДӨӨ АЖ АХУЙН ТАНИЛЦУУЛГА 2015 ОН
2
АГУУЛГА
ХҮСНЭГТИЙН ЖАГСААЛТ ЗУРГИЙН ЖАГСААЛТ ОЙЛГОЛТ, ТОДОРХОЙЛОЛТ ХӨДӨӨ АЖ АХУЙН ҮЗҮҮЛЭЛТҮҮДИЙГ ТООЦОХОД АШИГЛАХ ИТГЭЛЦҮҮР ОРШИЛ
НЭГДҮГЭЭР БҮЛЭГ. МАЛЧДЫН ТОО, ТЭДНИЙ СОЁЛ, АХУЙН НӨХЦӨЛ……......................................................................10
1.1. Мал бүхий өрх, малчид................................................................................................11
1.2. Малчдын соёл, ахуйн үзүүлэлтүүд ............................................................................ 12
ХОЁРДУГААР БҮЛЭГ. МАЛЫН ТОО, БҮТЭЦ....................................................................13
2.1. Малын тооны өсөлт, бууралт.................................................................................14-16
2.2. Хувийн /амины/ малын тоо.....................................................................................16-18
2.3. Хээлтэгч мал............................................................................................................18-19
2.4. Төл бойжилт............................................................................................................19-20
2.5. Том малын зүй бус хорогдол..................................................................................20-21
2.6. Малын хээл хаялт, сувайралт................................................................................21-22
2.7. Хээлтэгч, хээлтүүлэгчийн тохироо..............................................................................22
2.8. Малын хэрэглээний зарлага...................................................................................22-23
2.9. Сүргийн бүтэц..........................................................................................................23-24
2.10. Цэвэр үүлдрийн болон эрлийз мал......................................................................24-25
ГУРАВДУГААР БҮЛЭГ. МАЛЫН ТЭЖЭЭЛ ..................................................................26-27
ДӨРӨВДҮГЭЭР БҮЛЭГ. ТЭЖЭЭВЭР АМЬТАД.................................................................28
ТАВДУГААР БҮЛЭГ. МАЛЖУУЛАХ АРГА ХЭМЖЭЭНИЙ ТАЛААРХ МЭДЭЭЛЭЛ………………...................................29-30
ЗУРГААДУГААР БҮЛЭГ. ШИНЭЭР ГАРГАСАН БОЛОН ЗАСВАРЛАСАН ХУДГИЙН ТАЛААРХ МЭДЭЭЛЭЛ.......................................31-32
ДОЛООДУГААР БҮЛЭГ. ХАШАА, ХУДГИЙН ТООЛЛОГО...........................................33-34
НАЙМДУГААР БҮЛЭГ. ГАЗАР ТАРИАЛАН........................................................................35
8.1. Тариалсан талбай........................................................................................................36
8.2. Хураасан ургац.............................................................................................................37
ЕСДҮГЭЭР БУЛЭГ. СУДАЛГААНЫ ХЭСЭГ..................................................................38-40
ДҮГНЭЛТ.........................................................................................................................41-42
АШИГЛАСАН НОМ, МАТЕРИАЛ........................................................................................42
ХАВСРАЛТ...........................................................................................................................43
ХАВСРАЛТ ХҮСНЭГТИЙН ЖАГСААЛТ........................................................................44-67
ХӨДӨӨ АЖ АХУЙН ТАНИЛЦУУЛГА 2015 ОН
3
ТАНИЛЦУУЛГА ХЯНАСАН: ХЭЛТСИЙН ДАРГА
Т.ЭРДЭНЭБАТ
ТАНИЛЦУУЛГЫГ БОЛОВСРУУЛСАН: МЭРГЭЖИЛТЭН
Э.АНХЦЭЦЭГ
САНАЛ ХҮСЭЛТ БАЙВАЛ ДООРХ
ХАЯГААР ХОЛБОО БАРИНА УУ.
СҮХБААТАР АЙМГИЙН УЛСЫН БҮРТГЭЛ,
СТАТИСТИКИЙН ГАЗРЫН
СТАТИСТИКИЙН ХЭЛТЭС
Монгол улс, Сүхбаатар аймаг
Баруун-Урт сум, 7-р баг
Аймгийн нутгийн удирдлагын ордон
Өрөө: 103 тоот
Утас: 70518203
И-мэйл: [email protected]
Интернет хаяг: www.sukhbaatar.nso.mn
www.facebook.com/statistic
Баруун-Урт сум
2016 он
ХӨДӨӨ АЖ АХУЙН ТАНИЛЦУУЛГА 2015 ОН
4
ХҮСНЭГТИЙН ЖАГСААЛТ
Хүснэгт 1.1. Өрх, малчдын тоо, насны бүтэц.................................................................11
Хүснэгт 1.2.1. Малчин өрхийн нийгэм ахуйн үзүүлэлтүүд................................................12
Хүснэгт 1.2.2. Цахилгаан үүсгүүртэй өрхийн тоо..............................................................12
Хүснэгт 2.1.1. Малын тоо, төрлөөр....................................................................................14
Хүснэгт 2.1.2. Нийт сүрэгт таван төрлийн малын эзлэх хувь...........................................14
Хүснэгт 2.2.1. Хувийн малын тоо.......................................................................................17
Хүснэгт 2.2.2. Малтай өрхийн малын бүлэглэлт...............................................................17
Хүснэгт 2.2.3. Малтай нэг өрхөд ноогдох малын тоо, бүлэглэлтээр...............................18
Хүснэгт 2.3. Хээлтэгч малын тоо.....................................................................................18
Хүснэгт 2.4.1. Төл бойжилт.................................................................................................19
Хүснэгт 2.4.2. 100 эхээс бойжуулсан төл...........................................................................20
Хүснэгт 2.5.1. Том малын зүй бус хорогдол......................................................................20
Хүснэгт 2.5.2. Гэнэтийн аюулаар хорогдсон малын тоо...................................................21
Хүснэгт 2.6. Хээл хаяж, сувайрсан малын тоо...............................................................22
Хүснэгт 2.7.1. Хээлтүүлэгч малын тоо...............................................................................22
Хүснэгт 2.7.2. Хээлтэгч, хээлтүүлэгчийн тохироо.............................................................22
Хүснэгт 2.8.1. Малын хэрэглээний зарлага.......................................................................23
Хүснэгт 2.8.2. Зах зээлд худалдан борлуулсан болон
аж ахуйн дотоодод хэрэглэсэн малын тоо................................................23
Хүснэгт 2.9. Сүргийн бүтэц..............................................................................................24
Хүснэгт 2.10. Цэвэр үүлдрийн болон эрлийз мал...........................................................24
Хүснэгт 2.11. Цэвэр үүлдрийн болон эрлийз мал.сумаар..............................................25
Хүснэгт 5.1. Малжуулах арга хэмжээнд хамрагдсан өрхийн тоо, ам бүлээр...............30
Хүснэгт 5.2. Малжуулах арга хэмжээгээр олгогдсон малын тоо..................................30
Хүснэгт 5.3. Малжуулах арга хэмжээнд зарцуулсан хөрөнгийн тайлан.......................30
Хүснэгт 6.1.1. Шинээр гаргасан худгийн тоо.....................................................................32
Хүснэгт 6.1.2. Шинээр худаг гаргахад зарцуулсан хөрөнгө..............................................32
Хүснэгт 6.2.1. Засварласан худгийн тоо............................................................................32
Хүснэгт 6.2.2. Худаг засварлахад зарцуулсан хөрөнгө....................................................32
Хүснэгт 7.1. Худаг, усан сангийн тоо..............................................................................34
Хүснэгт 7.2. Малын хашааны тоо, хангамж....................................................................34
Хүснэгт 8.1. Тариалсан талбай, га-гаар..........................................................................36
Хүснэгт 8.2. Хураасан ургац, тн-оор ..............................................................................37
ХӨДӨӨ АЖ АХУЙН ТАНИЛЦУУЛГА 2015 ОН
5
ЗУРГИЙН ЖАГСААЛТ
Зураг 1.1. Малчдын тоо, мян.хүн.....................................................................................11
Зураг 1.2. Малчин өрхийн нийгэм, ахуйн үзүүлэлтүүд, мян.өрх...................................12
Зураг 2.1.1. Нийт сүрэгт таван төрлийн малын эзлэх хувь..............................................15
Зураг 2.1.2. Малын тоо, сумаар, мян.тол..........................................................................15
Зураг 2.1.3. Малын тоо, аймгаар, мян.тол.........................................................................16
Зураг 2.3. Хээлтэгч малын тоо, мян.тол.........................................................................19
Зураг 2.4.1. Бойжуулсан төлийн тоо, мян.тол...................................................................19
Зураг 2.4.2. 100 эхээс бойжуулсан төл..............................................................................20
Зураг 2.5. Том малын зүй бус хорогдол, мян.тол..........................................................21
Зураг 2.9. Сүргийн бүтэц, 2013 он...................................................................................24
Зураг 3.1. Бэлтгэсэн хадлан, тн.......................................................................................27
Зураг 3.2. Бэлтгэсэн хужир шүү, тн.................................................................................27
Зураг 7.1. Төмс, хүнсний ногооны тариалсан талбай, га.............................................36
Зураг 7.2. Хураасан ургац, тн.........................................................................................37
ОЙЛГОЛТ, ТОДОРХОЙЛОЛТ
Малтай өрх: Малыг ахуй амьдралдаа туслах чанарын үүрэгтэй өсгөн үржүүлдэг өрх
Малчин өрх: Жилийн 4 улирлын туршид малаа маллаж, малын ашиг шим нь тэдний
амьжиргааны эх үүсвэр нь болж байгаа өрх
Малчид: Жилийн 4 улирлын туршид мал аж ахуй эрхэлж, малын ашиг шим нь тэдний
амьжиргааны эх үүсвэр болж байгаа 16 ба түүнээс дээш насны хүмүүсийг хэлнэ.
Нас гүйцсэн мал: Малын төрөл бүр дээр дараах насны малыг хамруулна.
Тэмээ - 4 настай, 5 ба түүнээс дээш настай
Адуу - 3 настай, 4 ба түүнээс дээш настай
Yхэр - 2 настай, 3 ба түүнээс дээш настай
Бог мал - тухайн жилийн төл малаас бусад насны мал
Өсвөр насны мал:
Тэмээ - Өмнөх оны төл, 2, 3 настай
Адуу - Өмнөх оны төл, 2 настай
Yхэр - Өмнөх оны төл
Төл мал: Тухайн жилийн төлийг хэлнэ.
Бэлэн хээлтэгч: Малын төрөл бүр дээр нас гүйцсэн эм малыг хамруулна.
ХӨДӨӨ АЖ АХУЙН ТАНИЛЦУУЛГА 2015 ОН
6
Хээлтэгч, хээлтүүлэгчийн тохироо: Хээлтэгч малын тоог хээлтүүлэгч малын тоонд
харьцуулж, тооцно.
Малын тоо, толгойн өсөлт: Оны эцсийн малаас оны эхний малыг хасч, малын тооны
өөрчлөлтийг тоогоор илэрхийлнэ. Оны эцсийн малын тоог оны эхний малын тоонд
харьцуулан 100-гаар үржүүлж, өсөлт, бууралтыг хувиар илэрхийлнэ.
Малын өсөлтийн орлого тал нь төл бойжилт, зарлага тал нь хэрэглээний
зарлага, том малын зүй бус хорогдол байна.
Төллөлтийн хувь: Төллөсөн хээлтэгчийн тоог оны эхний хээлтэгчийн тоонд харьцуулан,
100 –гаар үржүүлэн тооцно.
Бойжилтын хувь: Бойжсон төлийн тоог нийт гарсан төлийн тоонд харьцуулан 100–гаар
үржүүлэн тооцно.
100 эхээс бойжуулсан төл: Бойжуулсан төлийн тоог оны эхний хээлтэгч малын тоонд
харьцуулан 100-гаар үржүүлэн тооцно.
Том малын зүй бус хорогдолд өвчний (халдвартай, халдваргүй) хорогдол, гэнэтийн
аюулын (цас зуд, үер ус, гал түймэр, аянга цахилгаан зэрэг) хорогдол, бусад
шалтгааны (малын хариулга, арчилгаа маллагаатай холбогдон гарсан) хорогдлыг
хамруулна. Том малын зүй бус хорогдлын оны эхний малд эзлэх хувь: Зүй бусаар
хорогдсон том малын тоог оны эхний малын тоонд харьцуулан 100-гаар үржүүлэн
тооцно.
Малын хэрэглээний зарлага: Оны эхний малын тоон дээр бойжуулсан төлийг нэмж,
том малын зүй бус хорогдол, оны эцсийн малын тоог хасч, тооцно.
Малын хашааны хангамж: Хашааны хангамжийг гаргахдаа хашааны багтаамжийг
малын тоонд харьцуулж тооцно. Бод малын хашааны хангамжийг гаргахдаа бодын
хашааны багтаамжийг үхрийн тоонд, харин бог малынхыг богийн хашааны
багтаамжийг бог малын /хонь, ямааны/ тоонд харьцуулж тооцно.
Тэжээл хангамж: Тэжээлийн хангамжийг гаргахдаа тэжээлийн нэгжид шилжүүлсэн
тэжээлийн хэмжээг хонин толгойд шилжүүлсэн малын тоонд харьцуулан тооцно.
Малын тэжээлийн хангамж, бэлчээрийн даацыг гаргахдаа малыг хонин толгойд
шилжүүлснээр тооцно.
Малын тэжээлийн ангилал: Малын тэжээлийг ургамлын гаралтай, амьтны гаралтай,
эрдэс тэжээлийн гаралтай гэж ангилна.
Ургамлын гаралтай тэжээлд өвс, сүрэл, үр тариа, буурцгийн төрлийн ургамал
багтах бөгөөд бүдүүн, хүчит, шүүст тэжээл гэж ангилна.
1. Бүдүүн тэжээл- өвс, сүрэл, нэг наст ба олон наст өвс орно.
2. Хүчит тэжээл- үр тариа, үр тарианы хаягдал, вандуй, буурцаг орно.
3. Шүүст тэжээл - Бүх төрлийн дарш, төмс ногооны хаягдал орно.
Амьтны гаралтай тэжээлд яс, цусны гурил зэрэг орно.
Эрдэс тэжээлд давс, хужир шүү орно.
ХӨДӨӨ АЖ АХУЙН ТАНИЛЦУУЛГА 2015 ОН
7
Тариалангийн талбай: Хөдөө аж ахуйн таримал ургамлыг тариалсан талбайг
хэлнэ. Тариалангийн талбайг тариалсан талбай, хураасан талбай, өнжсөн талбай,
уринш боловсруулсан талбай гэж ангилна.
Тариалсан талбай: Тухайн жилд үр суулгасан газрын нийт талбайн хэмжээг хэлнэ.
Хураасан талбай: Тухайн жилд ургацыг хурааж авсан газрын нийт талбайн хэмжээг
хэлнэ.
Га-гийн ургац: Талбайн нэг нэгжээс /1 га-гаас/ авах газар тариалангийн
бүтээгдэхүүний /ургацын/ хэмжээ бөгөөд га-гийн ургацыг тодорхойлохдоо тухайн
төрлийн ургамлын хурааж авсан бүх ургацыг тариалсан талбайн хэмжээнд нь
харьцуулж тодорхойлно.
Нийт ургац: Тухайн жилд газар тариалангийн үйлдвэрлэл эрхэлж үйлдвэрлэсэн нийт
бүтээгдэхүүний хэмжээ, өөрөөр хэлбэл, тариалсан бүх талбайгаас хураан авсан үр
тариа, төмс, хүнсний ногоо, жимс жимсгэнэ, малын тэжээл, техник, тосны ургамал
зэрэг ургамал тус бүрийн төрлөөр нэмж гаргасан нийт ургацын хэмжээ болно.
Эдийн засгийн бүс:
Баруун бүс - Баян-Өлгий, Говь-Алтай, Ховд, Увс, Завхан
Хангайн бүс - Баянхонгор, Булган, Архангай, Өвөрхангай, Орхон, Хөвсгөл
Төвийн бүс - Говьсүмбэр, Дорноговь, Дундговь, Өмнөговь, Сэлэнгэ, Төв, Дархан-Уул
Зүүн бүс - Хэнтий, Дорнод, Сүхбаатар
Улаанбаатар бүс - Улаанбаатар хот
ХӨДӨӨ АЖ АХУЙН ҮЗҮҮЛЭЛТИЙГ ТООЦОХОД АШИГЛАХ ИТГЭЛЦҮҮР
Бодод шилжүүлэх коэффициент:
1 адуу, үхэр = 1 бод
1 тэмээ = 1.5 бод
6 хонь = 1 бод
8 ямаа = 1 бод
Бодод шилжүүлэх коэффициентийг таван төрлийн малыг нэг төрлийн малд
шилжүүлэн малын өсөлт, бууралтыг гаргах, үр ашгийг тооцоход ашиглана.
Бог малд буюу хонин толгойд шилжүүлэх коэффициент:
1 тэмээ = 5 хонь
1 адуу = 7 хонь
1 үхэр = 6 хонь
1 хонь = 1 хонь
1 ямаа = 0.9 хонь
Богд шилжүүлэх коэффициентийг малын тэжээлийн хүрэлцээ, хангамж,
бэлчээрийн даацыг тодорхойлон гаргахад ашиглана.
ХӨДӨӨ АЖ АХУЙН ТАНИЛЦУУЛГА 2015 ОН
8
Нэг хээлтүүлэгчид ногдох хээлтэгчийн тооны норм нь:
Буур = 20
Азарга = 10
Бух = 25
Хуц, ухна = 50
Тэжээлийн нэгжид шилжүүлэх коэффициент:
Хадлан өвс = 0.45
Таримал тэжээл = 0.35
Даршны ургамал = 0.25
Гар тэжээл, хужир шүү = 1.00
Төмс ногооны хаягдал = 0.22
Yр тарианы хаягдал = 0.90
Лай = 0.40
Сүрэл = 0.25
Бэлтгэсэн тэжээл нь илчлэг, чанарын байдлаараа харилцан адилгүй байдаг
учраас нэг тэжээлийн нэгжид шилжүүлж, тэжээлийн хангамжийг гаргана.
Тариалсан талбайг га-д шилжүүлэх итгэлцүүр
1 га = 10000 м2 = 100м*100м
1 сот = 100 м2 = 10м*10м
100 сот = 10000 м2 = 1га
Хураасан ургацыг хэмжих нэгж
1 кг = 1000 грамм
1000 кг = 1 тн
100 кг = 1 центнер
1 тн = 10 центнер
1000000 гр = 1 тн
Нэг га-гийн ургацын норм
Төмс = 120 центнер
Буудай = 11 центнер
Хүнсний ногоо
Сонгино = 80 центнер
Лууван = 70-80 центнер
Манжин = 80 центнер
Байцаа = 230 центнер
Жимс, жимсгэнэ
Чацаргана = бутнаас 3 кг
Үхрийн нүд = бутнаас 800-1200 грамм
ХӨДӨӨ АЖ АХУЙН ТАНИЛЦУУЛГА 2015 ОН
9
ОРШИЛ
Хөдөө аж ахуйн салбарын үйл ажиллагаа нь бусад хүчин зүйлээс илүүтэйгээр
байгаль, цаг агаараас хамааралтай байх бөгөөд үйлдвэрлэсэн бүтээгдэхүүн нь
үндсэндээ хүн амын хүнсний хэрэглээ, боловсруулах үйлдвэрлэлийн болон
үйлчилгээний салбарын түүхий эдийн хэрэглээг хангахад зориулагддаг.
Манай аймгийн эдийн засгийн хөгжилд хөдөө аж ахуйн салбар нь ихээхэн чухал
байр эзэлдэг салбарын нэг юм.
“Монгол Улсын үндсэн хууль”-нд “мал сүрэг”-ийг үндэсний баялаг мөн гэж
хуульчлан зааж, мал тооллогыг улсын хэмжээнд жил бүр зохион байгуулж, үр дүнг
нэгтгэн тооцоо, судалгаанд ашиглаж, салбарын талаар удирдлагын шийдвэр гаргах,
банкнаас иргэдийн зээл авах зэрэг мэдээллийн гол эх үүсвэр болгон ашиглаж байна.
Монгол Улсын “Статистикийн тухай” хуулийн 7-р зүйлийн 1 дэх заалт, Монгол
улсын засгийн газрын 2003 оны 224-р тогтоол, аймгийн ИТХ-ын 67 тоот тогтоол,
аймгийн Засаг даргын захирамж, Үндэсний статистикийн хорооноос мал, тэжээвэр
амьтад, хашаа худгийн тооллогыг улсын хэмжээнд зохион байгуулж явуулах албан
бичгийн дагуу мал, тэжээвэр амьтад, тэжээлийн тооллогыг 2015 оны 12-р сарын 7-оос
17-ны өдрүүдэд амжилттай зохион байгуулж явуулсан.
2008 оноос манай аймагт малын индексжүүлсэн даатгалын төсөл хэрэгжиж 7
дахь жилдээ хагас, бүтэн жилээр малтай өрхийн картыг шивж тооллогын дүнг
цахимаар тушааж хэвшээд байна.
Малын 2015 оны тооллогыг уламжлалт маягт, зааврын дагуу явуулж, өрх нэг
бүрээр онлайнд шивж, үр дүнг нэгтгэн гаргаж аймгийн удирдлагуудад танилцуулан
Үндэсний статистикийн хороонд хүргүүлсэн.
Энэхүү танилцуулгад малын 2015 оны тооллогын дүнг нэгтгэн дүгнэснээс гадна
мал аж ахуйн салбарын бүтээгдэхүүн, голлох нэр төрлийн түүхий эд үйлдвэрлэлийн
хэмжээ болон шинээр гаргасан, сэргээн засварласан худаг, уст цэг, малжуулалт,
хашаа худгийн талаар тусган орууллаа.
Түүнчлэн уг танилцуулгад газар тариалангийн салбарын үндсэн үзүүлэлтүүд
болох тариалсан талбай, хураасан ургацын талаарх мэдээллийг жилийн дүнгээр
нэгтгэн тусгасан болно.
Манай аймгийн хөдөө аж ахуйн салбарын өнөөгийн байдалд дүгнэлт хийж,
цаашид хэрэгжүүлэх арга хэмжээг боловсруулах, төлөвлөхөд энэхүү танилцуулга,
судалгааны материал суурь мэдээлэл нь болно гэдэгт итгэж байна.
ХӨДӨӨ АЖ АХУЙН ТАНИЛЦУУЛГА 2015 ОН
11
1.1. МАЛ БҮХИЙ ӨРХ, МАЛЧИД
Аймгийн хэмжээгээр 2015 оны мал тооллогын дүнгээр мал бүхий 9.5 мянган өрх
тоологдсон байна. Үүний 72.3 хувь болох 6.9 мянган өрх нь жилийн 4 улиралд малаа
маллаж, ашиг шимийг авч, амжиргааны эх үүсвэр болгож буй малчин өрх байгаа бол
27.7 хувь буюу 2.6 мянган өрх нь малыг амьдрал ахуйдаа туслах чанартайгаар өсгөн
үржүүлж буй малтай өрх байна.
2015 оны мал тооллогын дүнгээр 14.3 мянган малчид мал аж ахуйн салбарт
ажиллаж байгаа бөгөөд насны бүлгээр авч үзвэл 42.2 хувь нь 16-34 насны, 52.1 хувь
нь 35-аас дээш тэтгэвэрт гарах хүртлэх насныхан, 5.7 хувь нь тэтгэврийн насны
хүмүүс байна.
ХҮСНЭГТ 1.1. ӨРХ, МАЛЧДЫН ТОО, НАСНЫ БҮТЭЦ
2010 2011 2012 2013 2014 2015
1.Малтай өрх** 9 126 9 130 9 209 9 162 9 314 9 491
2.Малчин өрх 6 909 6 834 6 530 6 466 6 552 6 858
3.Малчдын тоо* 15 142 14 921 13 988 13 742 13 868 14 288
үүнээс: -16-34 насны 7 293 7 061 6 459 5 960 5 924 6 026 -эмэгтэй 35-55,
эрэгтэй 35-60 насны
-Тэтгэврийн насны 1 292 1 259 871 862 762 811
4.Нийт малчдаас эмэгтэй 6 725 6 825 6 399 6 285 6 283 6 398
5.Насны бүтэц % 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0
үүнээс: -16-34 насны 48.2 47.3 46.2 43.4 42.7 42.2 -эмэгтэй 35-55, 43.3 44.2 47.6 50.4
эрэгтэй 35-60 насны
-Тэтгэврийн насны 8.5 8.4 6.2 6.3 5.5 5.7
51.8 52.1
6 557 6 601 6 658 6 920 7 182 7 451
Тайлбар: * 2012 оноос малчдын тоог 15 ба түүнээс дээш насны ангиллаар гаргадаг арга зүйд шилжүүлсэн.
** 2014 оноос шинэ арга зүйд шилжиж, малтай өрхийн тоонд тавиул малтай өрх ордог болсон.
Энэ оны малтай өрхийн тоог урьд онтой харьцуулахад 1.9 хувь буюу 177 өрхөөр,
малчин өрх нь 4.6 хувь буюу 306 өрхөөр тус тус өссөн байна.
ЗУРАГ 1.1. МАЛЧДЫН ТОО, мян.хүн
15.1 14.914.0 13.7 13.9 14.3
2010 2011 2012 2013 2014 2015
ХӨДӨӨ АЖ АХУЙН ТАНИЛЦУУЛГА 2015 ОН
12
1.2. МАЛЧДЫН СОЁЛ, АХУЙН ҮЗҮҮЛЭЛТҮҮД
2015 оны мал тооллогоор нийт малчин өрхийн 91.4 хувь нь цахилгааны эх
үүсгүүртэй, 83.9 хувь нь телевизортой, 43.6 хувь нь автомашинтай, 0.7 хувь нь
трактортой, 49.5 хувь нь мотоцикльтэй гэсэн дүн гарлаа.
ХҮСНЭГТ 1.2.1. МАЛЧИН ӨРХИЙН НИЙГЭМ АХУЙН ҮЗҮҮЛЭЛТҮҮД
2011 2012 2013 2014 2015 2012 2013 2014 2015
Цахилгаан үүсгүүртэй 6 084 5 028 5 999 5 910 6 268 77.0 92.8 90.2 91.4
Телевизортой 5 493 4 361 5 080 5 191 5 751 66.8 78.6 79.2 83.9
Авто машинтай 1 997 2 321 2 605 2 842 2 988 35.5 40.3 43.4 43.6
Трактортой 37 56 57 51 46 0.9 0.9 0.8 0.7
Мотоцикльтэй 3 374 3 198 3 242 3 462 3 393 49.0 50.1 52.8 49.5
Малчин өрхийн тоонд эзлэх
хувьӨрхийн тоо
ЗУРАГ 1.2. МАЛЧИН ӨРХИЙН НИЙГЭМ, АХУЙН ҮЗҮҮЛЭЛТҮҮД, мян.өрх
6.15.5
2.0
3.4
5.04.4
2.3
3.2
6.0
5.1
2.63.2
5.9
5.2
2.8
3.5
5.8
2.93.4
6.3
Цахилгаан үүсгүүртэй Телевизортой Автомашинтай Мотоцикльтэй
2011 он 2012 он 2013 он 2014 он 2015 он
Малчин өрхийн 91.4 хувь нь цахилгаан үүсгүүртэй байгааг төрлөөр задлавал:
нийт цахилгаан үүсгүүртэй өрхийн 97.5 хувь нь нарны, 1.1 хувь нь салхины, 2.4 хувь нь
бусад (бага оврын мотор, акуммулятор гэх мэт) төрлийн цахилгаан эх үүсгүүртэй
байна.
ХҮСНЭГТ 1.2.2. ЦАХИЛГААН ҮҮСГҮҮРТЭЙ ӨРХИЙН ТОО
Нарны Салхины Бусад Нарны Салхины Бусад
2011 6 084 5 391 520 173 88.6 8.5 2.8
2012 5 028 4 708 287 33 93.6 5.7 0.7
2013 5 999 5 573 282 144 92.9 4.7 2.4
2014 5 910 5 843 62 54 98.9 1.0 0.9
2015 6 268 6 110 71 148 97.5 1.1 2.4
БүгдҮүнээс: Дүнд эзлэх хувь
Он
ХӨДӨӨ АЖ АХУЙН ТАНИЛЦУУЛГА 2015 ОН
14
2.1. МАЛЫН ТООНЫ ӨСӨЛТ, БУУРАЛТ
2015 оны жилийн эцсийн мал тооллогын дүнгээр малын тоо 3070.3 мянган
толгойд хүрч, урьд оноос 252.1 мянган толгой малаар буюу 8.9 хувиар өссөн
үзүүлэлтэй байна.
Таван төрлөөрөө авч үзвэл тэмээ 8.3 мянга, адуу 259.6 мянга, үхэр 214.5 мянга,
хонь 1511.8 мянга, ямаа 1076.0 мянган толгойд тус тус хүрч, урьд оныхоос тэмээ 262
толгойгоор буурсан хэдий ч адуу 28.3 мянга, үхэр 18.6 мянга, хонь 131.1 мянга, ямаа
74.4 мянган толгойгоор тус тус өсчээ. Харин таван төрлөөр сүүлийн таван жилээр авч
үзвэл тэмээнээс бусад 4 төрөл дээрээ өссөн байна.
ХҮСНЭГТ 2.1.1. МАЛЫН ТОО, төрлөөр
Хувь Зөрүү
Бүгд 2 081 404 2 280 581 2 491 423 2 818 181 3 070 254 108.9 252 073
Тэмээ 10 678 9 752 8 903 8 571 8 309 96.9 - 262
Адуу 164 866 183 569 203 050 231 248 259 590 112.3 28 342
Үхэр 136 654 151 132 172 033 195 893 214 478 109.5 18 585
Хонь 991 975 1 090 831 1 216 623 1 380 781 1 511 835 109.5 131 054
Ямаа 777 231 845 297 890 814 1 001 688 1 076 042 107.4 74 354
Бодод шилжүүлсэнээр /
мян.тол / 580.0 636.8 702.6 795.3 873.0 109.8 77.7
2015/20142011 2012 20142013 2015
Нийт сүрэгт таван төрлийн малын эзлэх хувийн жинг авч үзвэл тэмээ 0.3, адуу
8.5, үхэр 7.0, хонь 49.2, ямаа 35.0 хувийг тус тус эзэлж байна. 2014 онтой
харьцуулахад нийт мал сүрэгт адуу сүргийн эзлэх хувийн жин 0.3 пункт, хонин сүргийн
эзлэх хувийн жин 0.2 пункт тус тус өсч, ямаа сүргийн эзлэх хувийн жин 0.5 пунктээр
буурлаа. Тэмээ, үхэр сүргийн эзлэх хувийн жин өмнө онтой адил түвшинд байна.
ХҮСНЭГТ 2.1.2. НИЙТ СҮРЭГТ ТАВАН ТӨРЛИЙН МАЛЫН ЭЗЛЭХ ХУВЬ
Он Бүгд Тэмээ Адуу Үхэр Хонь Ямаа
2011 100.0 0.5 7.9 6.6 47.7 37.3
2012 100.0 0.4 8.1 6.6 47.8 37.1
2013 100.0 0.4 8.2 6.9 48.8 35.7
2014 100.0 0.3 8.2 7.0 49.0 35.5
2015 100.0 0.3 8.5 7.0 49.2 35.0
Сүргийн бүтцийн хувьд бог малын 75.0 орчим хувийг хонь, 25.0 орчим хувийг
ямаан сүрэг эзлэх нь бэлчээрийн зохистой харьцаа болж байдаг. Харин бог малд
хонин сүргийн эзлэх хувь 58.4, ямаа сүргийн эзлэх хувь 41.6 байгаа нь сүргийн бүтэц
болон бэлчээрийн зохистой харьцаа алдагдсаар байна.
ХӨДӨӨ АЖ АХУЙН ТАНИЛЦУУЛГА 2015 ОН
15
ЗУРАГ 2.1.1. НИЙТ СҮРЭГТ ТАВАН ТӨРЛИЙН МАЛЫН ЭЗЛЭХ ХУВЬ
0.5
0.4
0.4
0.3
0.3
7.9
8.1
8.2
8.2
8.5
6.6
6.6
6.9
7.0
7.0
47.7
47.8
48.8
49.0
49.2
37.3
37.1
35.7
35.5
35.0
2011
2012
2013
2014
2015
Тэмээ Адуу Үхэр Хонь Ямаа
Мал тооллогын 2015 оны дүнгээр Асгат, Баяндэлгэр, Дарьганга, Онгон,
Түвшинширээ, Түмэнцогт, Эрдэнэцагаан сумд малаа 5 төрөл дээр, бусад сумд 4 төрөл
дээрээ малаа өсгөжээ.
2015 оны мал тооллогын дүнгээрээ аймагтаа нийт мал болон хонь, ямаагаар
Баяндэлгэр сум, тэмээгээр Түвшинширээ сум, адуугаар Эрдэнэцагаан, үхрээр Баруун-
Урт сум тус тус тэргүүлж байна.
ЗУРАГ 2.1.2. МАЛЫН ТОО, сумаар, мян.тол
405.9
357.7
344.0
308.1
277.5
240.9
235.1
229.8
182.7
141.0
131.2
120.9
95.4
Бд Бу Мх Тш Он Уб Эц Сб Да Ха На Ас Тц
Аймаг маань улсын хэмжээнд 21 аймгийн дотор нийт малаараа 9-рт,
тэмээгээрээ 9-рт, адуугаараа 5-рт, үхрээрээ 7-рт, хониороо 8-рт, ямаагаараа 13-рт тус
тус орж байна.
Сумдаар нь авч үзвэл улсын хэмжээний 330 сумын дотор нийт малын тоогоор
Баяндэлгэр 4-рт, адууны тоогоор Эрдэнэцагаан 3-рт, хонины тоогоор Баяндэлгэр 5-рт
тус тус оржээ.
ХӨДӨӨ АЖ АХУЙН ТАНИЛЦУУЛГА 2015 ОН
16
Харин улсын хэмжээний 1602 багийн дотроос Баруун-Урт сумын 8-р баг нийт
мал болон адуу, хонь, ямааны тоогоор 1-рт, үхрийн тоогоор 2-рт, Сүхбаатар сумын
Хулгар баг тэмээний тоогоор 162-рт тус тус орсон байна.
ЗУРАГ 2.1.3. МАЛЫН ТОО, аймгаар, мян.тол
119.8
288.0
379.5
403.7
1 458.2
1 554.9
1 799.6
2 021.0
2 055.8
2 728.0
2 764.4
2 905.2
2 921.8
3 070.3
3 132.9
3 223.4
3 549.6
3 771.8
4 397.2
4 444.9
4 457.0
0.0 1 000.0 2 000.0 3 000.0 4 000.0 5 000.0
ОРХОН
ДАРХАН-УУЛ
ГОВЬСҮМБЭР
УЛААНБААТ…
СЭЛЭНГЭ
ДОРНОД
ДОРНОГОВЬ
БАЯН-ӨЛГИЙ
ӨМНӨГОВЬ
УВС
ДУНДГОВЬ
ХОВД
ГОВЬ-АЛТАЙ
СҮХБААТАР
ЗАВХАН
БУЛГАН
ХЭНТИЙ
БАЯНХОНГОР
ХӨВСГӨЛ
ТӨВ
АРХАНГАЙ
2.2. ХУВИЙН /АМИНЫ/ МАЛЫН ТОО
Хувийн малын тоо 2015 онд 3045.7 мянга болж, нийт малын 99.2 хувийг эзэлж
байна. Үүний дотор тэмээний 99.2 хувь, адууны 99.3 хувь, үхрийн 99.4 хувь, хонины
99.1 хувь, ямааны 99.3 хувь нь хувийн аж ахуйд байна. Хувийн мал урьд оноос 257.2
мянга буюу 9.2 хувиар өссөн нь нийт малд хувийн малын эзлэх хувь өссөөр байна.
ХӨДӨӨ АЖ АХУЙН ТАНИЛЦУУЛГА 2015 ОН
17
ХҮСНЭГТ 2.2.1. ХУВИЙН МАЛЫН ТОО
Төрөл 2011 2012 2013 2014 2015
Бүгд 2 054 642 2 255 407 2 468 200 2 794 987 3 045 704
Тэмээ 10 581 9 692 8 832 8 507 8 245
Адуу 163 238 181 998 201 414 229 529 257 681
Үхэр 135 484 150 146 170 941 194 856 213 236
Хонь 976 235 1 075 489 1 202 738 1 366 942 1 498 305
Ямаа 769 104 838 082 884 275 995 153 1 068 237
2015 оны байдлаар хувийн нийт малын 49.2 хувийг хонь, 35.1 хувийг ямаа, 8.5
хувийг адуу, 7.0 хувийг үхэр, 0.3 хувийг тэмээ эзэлж байна.
Мал бүхий 9.5 мянган өрхийг малын тоогоор нь бүлэглэн авч үзвэл 2015 онд 100
хүртэл толгой малтай өрхийн тоо 2748 болж, урьд оныхоос 109 өрхөөр буурсан боловч
100-гаас дээш малтай өрхийн тоо 6743 болж, урьд оныхоос 286 өрх буюу 4.4 хувиар
өслөө.
2015 оны байдлаар малтай өрхийн 48.4 хувь нь 200 хүртэл толгой малтай
байна. 200 хүртэл толгой малтай өрхийн тоог сүүлийн дөрвөн жилээр авч үзвэл жил
болгон буурч байна.
ХҮСНЭГТ 2.2.2. МАЛТАЙ ӨРХИЙН МАЛЫН БҮЛЭГЛЭЛТ
2012 2013 2014 2015 2012 2013 2014 2015 2012 2013 2014 2015
Дүн 9 209 9 162 9 314 9 491 100.9 100.0 100.0 100.0 2 255 407 2 468 200 2 794 987 3 045 704
<10 533 473 409 330 5.8 5.2 4.4 3.5 2 977 2 787 2 438 1 988
11-30 835 782 685 680 9.1 8.5 7.4 7.2 17 158 16 015 14 006 13 874
31-50 673 637 581 595 7.3 7.0 6.2 6.3 26 940 25 620 23 445 24 146
51-100 1 363 1 243 1 182 1 143 14.8 13.6 12.7 12.0 101 398 92 404 88 175 84 672
101-200 1 991 1 920 1 927 1 848 21.6 21.0 20.7 19.5 293 481 282 519 284 748 275 056
201-500 2 596 2 677 2 810 2 928 28.2 29.2 30.2 30.9 820 861 860 362 916 838 946 927
501-999 934 1 048 1 228 1 391 10.1 11.4 13.2 14.7 632 696 704 967 826 308 935 503
1000-1499 238 324 407 459 2.6 3.5 4.4 4.8 272 980 372 898 473 443 540 866
1500-2000 34 40 60 88 0.4 0.4 0.6 0.9 57 078 66 789 100 139 146 983
2001+ 12 18 25 29 0.1 0.2 0.3 0.3 29 838 43 839 65 447 75 689
БүлэгМалтай өрхийн тоо Дүнд эрлэх хувь Малын тоо
2015 онд 1000 ба түүнээс дээш малтай 576 өрх тоологдсон нь урьд оныхоос 84
өрхөөр, 2012 оныхоос 292 өрхөөр тус тус өссөн байна.
ХӨДӨӨ АЖ АХУЙН ТАНИЛЦУУЛГА 2015 ОН
18
ХҮСНЭГТ 2.2.3. МАЛТАЙ НЭГ ӨРХӨД НООГДОХ МАЛЫН ТОО, бүлэглэлтээр
2012 2013 2014 2015 Тэмээ Адуу Үхэр Хонь Ямаа
Дүн 245 269 300 321 1 27 22 158 113
<10 6 6 6 6 - 2 3 - 1
11-30 21 20 20 20 - 4 4 4 7
31-50 40 38 41 41 - 6 6 10 18
51-100 74 74 75 74 - 9 8 23 34
101-200 147 147 148 149 - 16 13 56 65
201-500 316 321 327 323 1 27 22 147 127
501-999 677 673 674 673 2 50 42 355 223
1000-1499 1 147 1 151 1 167 1 178 4 86 75 677 336
1500-2000 1 679 1 670 1 669 1 670 6 151 103 945 466
2001+ 2 487 2 436 2 618 2 610 9 313 168 1 506 614
БүлэгҮүнээс:1 өрхөд ноогдох мал
Аймгийн дундажаар хувийн малтай нэг өрхөд 321 толгой мал ногдож байгаа нь
урьд оноос 21 толгой малаар өслөө. Малтай нэг өрхөд тэмээ 1, адуу 27, үхэр 22, хонь
158, ямаа 113 ногдож байна. 1 өрхөд ногдох малын бүтцийг авч үзэхэд 84.4 хувь нь бог
мал, 15.6 хувь нь бод мал байна. Сүүлийн 4-н жилийн хугацаанд нэг өрхөд ноогдох
малын тоо өссөөр байна.
2.3. ХЭЭЛТЭГЧ МАЛ
Хээлтэгч мал 2015 оны эцэст 1334.2 мянган толгой тоологдсон нь урьд оныхоос
114.3 мянган толгой буюу 9.4 хувиар өссөн байна.
Төрлөөр нь авч үзбэл ингэ 0.1 мянга толгойгоор буурч бусад 4 төрөл дээрээ
өссөн бөгөөд гүү 9.9 мянга, үнээ 7.8 мянга, эм хонь 62.9 мянга, эм ямаа 33.8 мянгаар
тус тус өссөн байна.
ХҮСНЭГТ 2.3. ХЭЭЛТЭГЧ МАЛЫН ТОО
Хувь Зөрүү
Бүгд 903 554 994 105 1 089 143 1 219 828 1 334 155 109.4 114 327
Ингэ 3 718 3 522 3 389 3 290 3 185 96.8 - 105
Гүү 48 029 53 775 60 439 68 913 78 780 114.3 9 867
Үнээ 53 159 58 983 66 069 74 802 82 562 110.4 7 760
Эм хонь 454 780 500 462 559 973 628 851 691 834 110.0 62 983
Эм ямаа 343 868 377 363 399 273 443 972 477 794 107.6 33 822
2015/2014Төрөл 2012 201420132011 2015
Хээлтэгч нь нийт малын 43.5 хувийг эзэлж байгаа бөгөөд тэмээн сүргийн 38.3
хувь, адуун сүргийн 30.3 хувь, үхэр сүргийн 38.5 хувь, хонин сүргийн 45.8 хувь, ямаан
сүргийн 44.4 хувийг тус тус эзэлж байна.
ХӨДӨӨ АЖ АХУЙН ТАНИЛЦУУЛГА 2015 ОН
19
ЗУРАГ 2.3. ХЭЭЛТЭГЧ МАЛЫН ТОО, мян.тол
642.7
694.4 716.1
683.9
774.4
858.7
903.6
994.11089.1
1219.8
1334.2
2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
2.4. ТӨЛ БОЙЖИЛТ
2015 онд оны эхний хээлтэгч малын 88.4 хувь буюу 1077.7 мянган эх мал
төллөж, гарсан төлийн 98.6 хувь буюу 1070.2 мянган төл бойжууллаа. Бойжсон төлийн
тоо урьд оныхоос 133.2 мянган толгойгоор өсч, бойжилтын хувь 0.5 пунктээр буурчээ.
Гарсан төлөөс бойжилтын хувийг 5 төрлөөр авч үзвэл ботгоны 98.3 хувь,
унаганы 99.1 хувь, тугалын 99.3 хувь, хурганы 98.8 хувь, ишигний 86.8 хувийг тус тус
бойжуулаад байна.
ХҮСНЭГТ 2.4.1. ТӨЛ БОЙЖИЛТ
2012 2013 2014 2015 Ботго Унага Тугал Хурга Ишиг
Гарсан төл 795 225 867 458 945 730 1 085 932 1 510 55 976 62 817 563 943 401 686
Бойжсон төл 786 098 853 262 937 037 1 070 239 1 484 55 490 62 380 557 135 348 645
Бойжилтын
хувь98.9 98.4 99.1 98.6 98.3 99.1 99.3 98.8 86.8
Үүнээс:Бүгд
2015 онд бойжуулсан төлийн тоог сумдаар авч үзвэл бүх сумд 0.5-26.7 мянган
толгойгоор өссөн байна.
ЗУРАГ 2.4.1. БОЙЖУУЛСАН ТӨЛИЙН ТОО, мян.тол
475.7 519.2575.5
438.3
594.1656.2
744.7 786.1853.3
937.0
1070.2
2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
ХӨДӨӨ АЖ АХУЙН ТАНИЛЦУУЛГА 2015 ОН
20
Аймгийн дунджаар 2015 онд 100 эхээс 88 төл бойжуулсан нь урьд оноос 2-н
төлөөр буюу 2.3 хувиар өссөн байна.
Сумдын 100 эхээс бойжуулсан төлийг урьд онтой харьцуулвал: Асгат,
Мөнххаан, Наран, Онгон, Сүхбаатар, Уулбаян, Эрдэнэцагаан, Баруун-Урт сумд 2-9
толгойгоор нэмэгдэж, Баяндэлгэр, Дарьганга, Түвшинширээ, Түмэнцогт, Халзан сумд
1-8 толгойгоор бууруулсан байна.
ХҮСНЭГТ 2.4.2. 100 ЭХЭЭС БОЙЖУУЛСАН ТӨЛ
2011 2012 2013 2014 2015
Бүгд 87 87 78 86 88
Ботго 44 47 44 44 45
Унага 80 82 67 81 81
Тугал 84 86 72 82 83
Хурга 88 89 79 86 89
Ишиг 87 86 81 87 89
ЗУРАГ 2.4.2. 100 ЭХЭЭС БОЙЖУУЛСАН ТӨЛ
72
81 83
61
87 85 87 87 86 86 88
2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
2.5. ТОМ МАЛЫН ЗҮЙ БУС ХОРОГДОЛ
2015 онд оны эхний нийт малын 0.5 хувь болох 15.1 мянган толгой мал
хорогдсон нь өнгөрсөн оныхоос 4.3 мянган толгой малаар буурчээ. Нийт хорогдсон
малын 44.1 хувийг ямаа, 40.5 хувийг хонь, 6.5 хувийг үхэр, 8.3 хувийг адуу, 0.5 хувийг
тэмээ эзэлж байна.
ХҮСНЭГТ 2.5.1. ТОМ МАЛЫН ЗҮЙ БУС ХОРОГДОЛ
2011 2012 2013 2014 2015
Бүгд 54 654 20 915 25 971 10 779 15 094 2.8 1.0 1.1 0.4 0.5
Тэмээ 124 85 99 39 82 1.1 0.8 1.0 0.4 1.0
Адуу 1 731 753 977 437 1 250 1.2 0.5 0.5 0.2 0.5
Үхэр 4 214 1 140 1 641 2 870 985 3.3 0.8 1.1 1.7 0.5
Хонь 23 022 8 847 11 066 3 574 6 115 2.4 0.9 1.0 0.3 0.4
Ямаа 25 563 10 090 12 188 3 859 6 662 3.5 1.3 1.4 0.4 0.7
Оны эхний малд эзлэх хувь2015Төрөл 2011 2012 2013 2014
ХӨДӨӨ АЖ АХУЙН ТАНИЛЦУУЛГА 2015 ОН
21
Том малын зүй бус хорогдолыг урьд онтой харьцуулахад сумдын хувьд
Сүхбаатар 2.5 мянга, Түмэнцогт 3.5 мянга, Эрдэнэцагаан 0.04 мянга, Баруун-Урт 0.5
мянга толгой малаар өсчээ.
Сүүлийн 11-н жилийн хугацааны том малын зүй бусын хорогдолыг харахад 2008
онд 387.9 мянган толгой мал хорогдсон нь хамгийн өндөр үзүүлэлттэй байна.
ЗУРАГ 2.5. ТОМ МАЛЫН ЗҮЙ БУС ХОРОГДОЛ, мян.тол
24.5 20.9 10.8 15.1
98.2
29.4
387.9
22.760.9 54.6
26
2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Нийт хорогдлоос 21.8 хувь буюу 3.2 мянган толгой мал гэнэтийн аюулаар, 10.7
хувь нь өвчнөөр хорогдсон байна. Гэнэтийн аюулаар хорогдсон малын тоо урьд оноос
3.2 мянган толгойгоор өссөн байна.
ХҮСНЭГТ 2.5.2. ГЭНЭТИЙН АЮУЛААР ХОРОГДСОН МАЛЫН ТОО
Төрөл 2011 2012 2013 2014 2015
Бүгд 6 062 2 218 6 797 109 3 286
Тэмээ 1 8 21 2 28
Адуу 16 47 186 74 683
Үхэр 339 91 354 27 291
Хонь 3 024 1 126 3 177 6 1 189
Ямаа 2 682 946 3 059 - 1 095
2.6. МАЛЫН ХЭЭЛ ХАЯЛТ, СУВАЙРАЛТ
2015 онд оны эхний хээлтэгч малын 7.1 хувь болох 86.5 мянган мал хээл хаяж,
сувайрсны улмаас төл өгөөгүй байна.
Хээл хаяж, сувайрсан хээлтэгч малын тоо урд оныхоос 3.9 хувь буюу 3.5 мянган
толгой малаар буурчээ.
Төл өгөөгүй хээлтэгч малын 88.6 хувь буюу 76.7 мянган толгой мал нь
сувайрсан, 11.4 хувь буюу 9.8 мянган толгой мал нь хээл хаясан эх мал байна.
ХӨДӨӨ АЖ АХУЙН ТАНИЛЦУУЛГА 2015 ОН
22
ХҮСНЭГТ 2.6. ХЭЭЛ ХАЯЖ, СУВАЙРСАН МАЛЫН ТОО
2011 2012 2013 2014 2015 2011 2012 2013 2014 2015
Бүгд 47 578 54 286 74 947 77 206 76 666 13 688 12 961 14 335 12 791 9 838
Ингэ 178 165 137 99 154 19 15 24 12 8
Гүү 5 445 5 757 9 213 7 553 8 220 1 044 799 1 209 675 780
Үнээ 4 328 5 195 9 512 8 022 7 757 989 793 911 768 1 078
Эм хонь 19 969 22 457 31 316 33 937 32 903 5 963 5 452 5 436 5 734 3 734
Эм ямаа 17 658 20 712 24 769 27 595 27 632 5 673 5 902 6 755 5 602 4 238
ТөрөлСувайрсан Хээл хаясан
2.7. ХЭЭЛТЭГЧ, ХЭЭЛТҮҮЛЭГЧИЙН ТОХИРОО:
2015 онд 29.3 мянган хээлтүүлэгч мал тоологдож, урьд оныхоос 3.2 мянган
толгойгоор буюу 12.3 хувиар өссөн байна.
ХҮСНЭГТ 2.7.1. ХЭЭЛТҮҮЛЭГЧ МАЛЫН ТОО
Төрөл 2011 2012 2013 2014 2015
Бүгд 21 136 22 166 23 667 26 117 29 319
Буур 138 149 118 106 105
Азарга 7 514 7 926 8 653 9 389 10 506
Бух 1 573 1 671 1 798 1 890 2 089
Хуц 7 116 7 236 7 905 8 858 10 227
Ухна 4 795 5 184 5 193 5 874 6 392
Хээлтэгч, хээлтүүлэгчийн тохироо нь адууны хувьд үржлийн нормоороо, харин
тэмээ, үхэр, хонь, ямаа зэргийн үржлийн норм алдагдсаар байна.
Үржлийн нормоор бог малын нэг хээлтүүлэгчид 50 хээлтэгч ногдох ёстой атал
2015 онд аймгийн дунджаар 68 эм хонь, 75 эм ямаа ногдож байгаа нь 36-50 хувиар
өндөр үзүүлэлтэй байна.
ХҮСНЭГТ 2.7.2. ХЭЭЛТЭГЧ, ХЭЭЛТҮҮЛЭГЧИЙН ТОХИРОО
Төрөл Үржлийн норм 2011 2012 2013 2014 2015
Буур 20 27 24 29 31 30
Азарга 10 6 7 7 7 7
Бух 25 34 35 37 40 40
Хуц 50 64 69 71 71 68
Ухна 50 72 73 77 76 75
2.8. МАЛЫН ХЭРЭГЛЭЭНИЙ ЗАРЛАГА
2015 онд оны эхний малын 26.0 хувьтай тэнцэх 733.8 мян.толгой малыг
хэрэглээнд зарцуулсан байна. Малын хэрэглээний зарлага урьд оныхоос 163.0 мянган
толгойгоор өссөн байна.
ХӨДӨӨ АЖ АХУЙН ТАНИЛЦУУЛГА 2015 ОН
23
Малтай нэг өрх дунджаар 77 толгой малыг хэрэглээнд зориулан зарцуулсан нь
урьд онтой харьцуулвал 16 толгой малаар өссөн байна.
ХҮСНЭГТ 2.8.1. МАЛЫН ХЭРЭГЛЭЭНИЙ ЗАРЛАГА
2011 2012 2013 2014 2015
Бүгд 588 389 566 006 550 647 570 775 733 849 29.7 27.2 24.1 22.9 26.0
Тэмээ 1 736 2 593 2 096 1 739 1 596 16.0 24.3 21.5 19.5 18.6
Адуу 15 955 19 861 25 572 20 720 26 327 10.8 12.0 13.9 10.2 11.4
Үхэр 27 807 30 283 31 945 31 235 44 557 21.7 22.2 21.1 18.2 22.7
Хонь 332 372 294 956 274 760 303 965 389 423 34.6 29.7 25.2 24.9 28.2
Ямаа 210 519 218 313 216 274 213 116 271 946 28.8 28.1 25.6 23.9 27.1
2015Оны эхний малд эзлэх хувь
Төрөл 2011 2012 2013 2014
Оны эхний бүх малын 26.0 хувь, тэмээний 18.6 хувь, адууны 11.4 хувь, үхрийн
22.7 хувь, хонины 28.2 хувь, ямааны 27.1 хувийг тус тус хэрэглээнд зарцуулжээ.
Хэрэглээнд зарцуулсан малын 90.1 хувийг бог мал, 9.9 хувийг бод мал эзлэж
байна.
ХҮСНЭГТ 2.8.2. ЗАХ ЗЭЭЛД ХУДАЛДАН БОРЛУУЛСАН БОЛОН АЖ АХУЙН ДОТООДОД ХЭРЭГЛЭСЭН МАЛЫН ТОО
2011 2012 2013 2014 2015 2011 2012 2013 2014 2015
Бүгд 284.2 287.1 330.3 374.0 464.6 105.6 106.2 112.2 113.2 136.7
Тэмээ 1.1 1.3 1.5 1.3 0.9 0.1 0.0 0.1 0.0 0.0
Адуу 10.9 12.0 13.9 16.3 19.4 5.7 6.0 5.5 5.5 6.9
Үхэр 15.8 17.3 18.4 22.7 29.1 7.7 8.3 7.8 8.1 10.0
Хонь 156.3 149.5 167.0 196.4 246.1 51.5 49.6 53.7 55.5 66.5
Ямаа 100.1 107.0 129.5 137.3 169.1 40.6 42.3 45.2 44.1 53.3
ТөрөлЗах зээлд худалдан борлуулсан Аж ахуйн дотоодод хэрэглэсэн
Хэрэглээнд зарцуулсан малын 63.3 хувийг зах зээлд худалдан борлуулж, 18.6
хувийг аж ахуйн дотоод хэрэгцээнд зарцуулсан байна.
Малтай нэг өрх дунджаар 48 толгой малыг зах зээлд борлуулж, 14 толгой малыг
өрхийн хэрэглээндээ зарцуулсан байна. 2014 онтой харьцуулахад зах зээлд
борлуулсан мал 8 толгой, дотоодод хэрэглэсэн мал 2 толгойгоор тус тус өсчээ
2.9. СҮРГИЙН БҮТЭЦ
Нийт сүргийн бүтцийг 2015 оны байдлаар авч үзэхэд 36.0 хувь буюу 1104.2
мянган толгой нь төл, өсвөр насны мал, 19.6 хувь буюу 602.2 мянган толгой нь ажлын
ба бэлтгэлийн насны эр мал, 43.5 хувь буюу 1334.2 мянган толгой нь хээлтэгч мал, 0.9
хувь буюу 29.3 мянган толгой нь хээлтүүлэгч мал байна.
ХӨДӨӨ АЖ АХУЙН ТАНИЛЦУУЛГА 2015 ОН
24
ХҮСНЭГТ 2.9. СҮРГИЙН БҮТЭЦ
2012 2013 2014 2015 2012 2013 2014 2015 Хувь Зөрүү
Бүгд 2 280.6 2 491.4 2 818.2 3 070.3 100.0 100.0 100.0 100.0 108.9 252.1
Төл, өсвөр насны мал 824.9 893.6 1 003.2 1 104.2 36.2 35.9 35.6 36.0 110.1 101.0
Ажлын ба бэлтгэлийн
насны эр 439.4 485.0 569.1 602.2 19.3 19.5 20.2 19.6 105.8 33.1
Хээлтэгч 994.1 1 089.1 1 219.8 1 334.2 43.6 43.7 43.3 43.5 109.4 114.4
Хээлтүүлэгч 22.2 23.7 26.1 29.3 1.0 0.9 0.9 0.9 112.3 3.2
2015/2014мян.тол Хувиар
Малын сүрэгт эзлэх хувийг насаар нь урьд оныхтой харьцуулахад ажлын ба
бэлтгэлийн насны эр мал 0.6 пунктээр буурч, төл, өсвөр насны мал 0.4 пункт, хээлтэгч
0.2 пунктээр тус тус буураад байна. Харин хээлтүүлэгч мал нь урьд оны мөн үетэй
адил түвшинд байна.
ЗУРАГ 2.9.СҮРГИЙН БҮТЭЦ, 2015 он
Хээлтэгч,
43.3
Хээлтүүлэгч, 0.9Төл, өсвөр насны
мал, 36
Ажлын ба
бэлтгэлийн
насны эр, 20.2
2.10. ЦЭВЭР ҮҮЛДРИЙН БОЛОН ЭРЛИЙЗ МАЛ
2015 оны эцэст цэвэр үүлдрийн 1217.4 мянган толгой, эрлийз 376.5 мянган
толгой мал тус тус тоологдов. Урьд онтой харьцуулахад цэвэр үүлдрийн малын тоо
196.4 мянган толгойгоор өсч, эрлийз малын тоо 37.0 мянган толгойгоор буурсан байна.
ХҮСНЭГТ 2.10. ЦЭВЭР ҮҮЛДРИЙН БОЛОН ЭРЛИЙЗ МАЛ
2012 2013 2014 2015 2012 2013 2014 2015
Бүгд 403 285 400 500 1 020 968 1 217 366 422 833 609 396 413 485 376 521
Тэмээ 830 687 621 799 - - - -
Адуу 140 20 742 25 351 30 950 - - - -
Үхэр 3 532 3 992 16 585 7 581 14 880 18 161 9 658 24 363
Хонь 94 506 153 074 469 018 576 698 309 422 376 330 292 341 276 881
Ямаа 304 277 222 005 509 393 601 338 98 531 214 905 111 486 75 277
Цэвэр үүлдэр Эрлийз
ХҮСНЭГТ 2.11. ЦЭВЭР ҮҮЛДРИЙН БОЛОН ЭРЛИЙЗ МАЛ, сумаар
ХӨДӨӨ АЖ АХУЙН ТАНИЛЦУУЛГА 2015 ОН
25
Омог
Үүлдэр
Мо
нго
л
Ханы
н х
эц
ийн хүрэн
Ал
атау
Шар т
арл
ан
Та
лы
н у
лаан
Хар т
арл
ан
Казакы
н ц
ага
ан
тол
гой
Дорнод
тал
ын у
лаан
Сэл
энгэ
Сарл
аг
Мо
нго
л
Ал
атау М
онго
л
Шар т
арл
ан М
онго
л
Та
лы
н у
лаан М
онго
л
Хар т
арл
ан М
онго
л
Лим
узин М
онго
л
Асгат - - - - - - - - - - - 11 - - - - - -
Баяндэлгэр - - - - - - - - - - - - - - - - - -
Дарьганга - - - - - - - - - - - - - 16 - - 46 -
Мөнххаан 28 139 18 618 - - - - - - 937 205 5 1 142 - 68 - - -
Наран 695 1 - - 6 1 - 4 3 - - - - 2 2 - - -
Онгон - - - - - - 6 - - - - - - 8 2 - - -
Сүхбаатар - - - - 10 - 115 15 - - - - - - 10 25 2 1
Түвшинширээ - - - 15 8 - - 15 2 - - - - - - - - -
Түмэнцогт 567 25 - - 8 25 - 4 - 2 111 - - - 1 28 - - -
Уулбаян 140 - - - 59 13 8 - - - - - - - - - - -
Халзан - 16 - - 69 - 1 - - - - - - - 46 186 14 -
Эрдэнэцагаан - - - 15 - - 70 - 95 860 - - - - 82 717 34 -
Баруун-Урт 1 346 - - - 10 90 119 59 9 1 308 - - 178 3 - 28 59 -
Нийт дүн 30 887 60 618 30 170 129 319 97 109 5 216 205 16 1 320 30 238 956 155 1
Цэвэр үүл
дэр м
онго
л а
дуу
Шинэ ц
эвэр үүл
дрийн а
дуу Цэвэр
үүлдрийн
тэмээ
Цэвэр үүлдрийн үхэр Эрлийз үхэр
Хүснэгт 2.11. үргэлжлэл
ОмогЭрлийз
хонь
Эрлийз
ямаа
Үүлдэр
Казакы
н ц
ага
ан
тол
гой М
онго
л
Дорнод
тал
ын
ул
аан М
онго
л
Сэл
энгэ
Монго
л
Сарл
аг
Монго
л
Үзэм
чин
Барга
Үзэм
чин
Монго
л
эрл
ийз
Баянд
эл
гэр у
лаан
Говь г
урван с
айхан
Говь г
урван с
айхан
Монго
л
Асгат - - - 1 625 - 21 605 - 9 342 - - 4 775 - -
Баяндэлгэр - - - - 15 729 - - - 149 891 - - - - -
Дарьганга 5 - - - 639 - 52 940 - 29 516 - - - - -
Мөнххаан - 18 763 283 - 166 992 2 75 - 123 988 - - - - -
Наран - - - - 21 980 442 2 350 - 13 191 - - - - -
Онгон - 1 - - 53 377 1 032 - - 29 614 - - - - -
Сүхбаатар - - - - 45 351 52 25 599 - 30 430 - - - - -
Түвшинширээ - - - - 39 026 - 56 976 - 79 770 - - 443 1 -
Түмэнцогт - 326 - - 1 727 - 14 182 - 2 182 - 5 6 605 - -
Уулбаян 4 - - - 107 602 264 - - 55 447 - - - - -
Халзан - 352 - - 412 313 37 178 540 2 885 - - 24 416 - 3
Эрдэнэцагаан - 27 - - 87 088 - - - 49 621 60 - - - -
Баруун-Урт 23 3 198 - - 34 045 - 65 436 - 25 401 - - 39 033 150 -
Нийт дүн 32 22 667 283 1 574 593 2 105 276 341 540 601 278 60 5 75 272 151 3
Араб
хурд
ан у
дм
ын а
дуу
Эрлийз үхэрЦэвэр үүлдрийн
хонь
Шинэ э
рл
ийз х
онь
Цэвэр үүлдрийн
ямаа
Шинэ э
рл
ийз я
маа
Хос з
огд
орт т
эм
ээ
ХӨДӨӨ АЖ АХУЙН ТАНИЛЦУУЛГА 2015 ОН
27
Аймгийн хэмжээгээр 2015 онд 19.9 мянган тн байгалийн хадлан, 5.2 мянган тн
хужир шүү, 298.9 мянган тн гар тэжээл бэлтгэсэн байна.
Урьд онтой харьцуулвал байгалийн хадлан 54.6 хувиар, хужир шүү 21.1 хувиар,
гар тэжээл 19.3 хувиар тус тус өсчээ.
Харин урьд онд байсан таримал тэжээл, төмс, хүнсний ногооны хаягдалыг
бэлтгээгүй байна.
ЗУРАГ 3.1. БЭЛТГЭСЭН ХАДЛАН, тн
11 948.512 883.0
19 914.0
11 765.010 962.5 12 154.0
7 222.07 750.0
6 504.06 211.0
2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
ЗУРАГ 3.2. БЭЛТГЭСЭН ХУЖИР ШҮҮ, тн
ХӨДӨӨ АЖ АХУЙН ТАНИЛЦУУЛГА 2015 ОН
28
ДӨРӨВДҮГЭЭР БҮЛЭГ
ТЭЖЭЭВЭР АМЬТАД
Аймгийн хэмжээгээр 2015 оны эцэст 160 гахай, үүний 57 нь мэгж, 125 шувуу,
үүний 103 нь өндөглөгч, 8 зөгийн бүл тоологдсон байна.
ХӨДӨӨ АЖ АХУЙН ТАНИЛЦУУЛГА 2015 ОН
30
Монгол Улсын Засгийн газрын Ядуурлыг бууруулах үндэсний хөтөлбөрийн
хүрээнд малгүй болон мал цөөтэй иргэдийг малжуулах арга хэмжээг авч, нилээд
хөрөнгө, мөнгийг зарцуулж байна.
ХҮСНЭГТ 5.1. МАЛЖУУЛАХ АРГА ХЭМЖЭЭНД ХАМРАГДСАН
ӨРХИЙН ТОО, ам бүлээр
2012 2013 2014 2015 2012 2013 2014 2015 2012 2013 2014 2015
Дүн 254 157 159 286 1 012 595 581 945 4.0 4.0 4.0 3.0
Өрхийн тоо Ам бүлийн тоо
Малжуулах арга хэмжээнд хамрагдсан1 өрхийн ам бүлийн тоо
Аймгийн хэмжээнд 2015 оны байдлаар 286 өрх малжуулах арга хэмжээнд
хамрагдсан бөгөөд нэг өрхийн ам бүлийн тоо дунджаар 3 байна.
Малжуулах арга хэмжээнд хамрагдсан өрхийн тоо урьд оныхоос 127 өрхөөр
өсчээ.
ХҮСНЭГТ 5.2. МАЛЖУУЛАХ АРГА ХЭМЖЭЭГЭЭР ОЛГОГДСОН МАЛЫН ТОО
2013 2014 2015 2013 2014 2015 2013 2014 2015 Бод мал Бог мал 2013 2014 2015
Дүн 6 727 6 582 14 489 222 300 312 6 505 6 282 14 177 2.2 97.8 43 41 51
Малжуулалтанд
хамрагдсан 1 өрхөд
ноогдох малын тоо
Малжууллалтаар
авсан малд эзлэх
хувь
Малжуулалтаар
авсан малын тоо,
тол Бод малын тоо Бог малын тоо
Үүнээс
Малжуулах арга хэмжээгээр 0.6 мянган өрхөд 14.5 мянган толгой мал олгогдсон
бөгөөд олгосон малын 97.8 хувь нь бог мал, 2.2 хувь нь бод мал байна. Нэг өрхөд
дунджаар 51 толгой мал ногдож байна.
Малжуулах арга хэмжээнд 2015 онд нийт 477.8 сая төгрөг зарцуулсан бөгөөд
үүнээс 25.9 хувь нь гадаад орон, олон улсын байгууллагын төсөл, хөтөлбөрийн
хөрөнгө, 19.4 хувь нь орон нутгийн хөрөнгө, 54.7 хувь нь бусад эх үүсвэрээр
санхүүжигдсан байна.
ХҮСНЭГТ 5.3. МАЛЖУУЛАХ АРГА ХЭМЖЭЭНД ЗАРЦУУЛСАН ХӨРӨНГИЙН ТАЙЛАН
2013 2014 2015
Дүн 313 128.0 462 175.0 477 836.0 123 600.0 92 700.0 261 536.0 25.9 19.4 54.7
Нийт зарцуулсан хөрөнгийн
хэмжээ
ҮүнээсНийт зарцуултанд
эзлэх хувь
Га
да
ад
оро
н,
ОУ
-ын
ба
йгу
улл
агы
н төсө
л,
хөтө
лбөр
ийн хөрөнгө
Ор
он н
утги
йн хөрөнгө
Бус
ад
Га
да
ад
оро
н,
ОУ
-ын
ба
йгу
улл
агы
н төсө
л,
хөтө
лбөр
ийн хөрөнгө
Ор
он н
утги
йн хөрөнгө
Бус
ад
ХӨДӨӨ АЖ АХУЙН ТАНИЛЦУУЛГА 2015 ОН
31
ЗУРГААДУГААР БУЛЭГ
ШИНЭЭР ГАРГАСАН БОЛОН ЗАСВАРЛАСАН ХУДГИЙН ТАЛААРХ МЭДЭЭЛЭЛ
ХӨДӨӨ АЖ АХУЙН ТАНИЛЦУУЛГА 2015 ОН
32
Монгол Улсын Засгийн газраас усны нөөцийн эх үүсвэрийг зохистой ашиглах
замаар хүн ам, малын усны хангамжийг нэмэгдүүлэх, бэлчээрийн ашиглалтыг
сайжруулахад анхаарал хандуулж худаг, уст цэгийг шинээр гаргах, сэргээн
засварлахад зориулан тодорхой хэмжээний хөрөнгө зарцуулдаг.
2015 онд 88 худаг шинээр ашиглалтанд орсноос 29.5 хувь буюу 26 худаг нь
инженерийн хийцтэй, 70.5 хувь буюу 62 нь энгийн уурхайн худаг байна.
ХҮСНЭГТ 6.1.1. ШИНЭЭР ГАРГАСАН ХУДГИЙН ТОО
2012 2013 2014 2015 2012 2013 2014 2015 2012 2013 2014 2015
Дүн 62 89 116 88 15 43 47 26 47 46 69 62
Үүнээс:
Энгийн уурхайн
Шинээр гаргасан худгийн тоо,
бүгд Инженерийн хийцтэй
ХҮСНЭГТ 6.1.2. ШИНЭЭР ХУДАГ ГАРГАХАД ЗАРЦУУЛСАН ХӨРӨНГӨ
2014 2015 2014 2015 2014 2015 2014 2015
Ä¿í 752 406.3 362 000.0 474 278.8 14 000.0 - - 278 127.5 328 000.0
¯¿íýýñ:
Óëñûí òºñâèéí
õºðºíãº
Ãàäààä îðîí, ОУ-ыí
áàéãóóëëàãûí òºñºë
õºòºëáºðèéí
õºðºí㺺ð
Ìàë÷èäûí ººðñäèéí
õºðºí㺺ð
Øèíýýð õóäàã ãàðãàõàä
çàðöóóëñàí õºðºíãèéí
õýìæýý
Шинээр худаг гаргахад нийт 362.0 сая төгрөг зарцуулсны 3.9 хувь нь улсын
төсвийн хөрөнгөөр, 96.1 хувь нь бусад эх үүсвэрээр буюу малчдын хамтын хөрөнгөөр
санхүүжигдсан байна.
ХҮСНЭГТ 6.2.1. ЗАСВАРЛАСАН ХУДГИЙН ТОО
2012 2013 2014 2015 2012 2013 2014 2015 2012 2013 2014 2015
Ä¿í 84 34 152 101 8 8 22 9 76 26 130 92
¯¿íýýñ:
Ýíãèéí óóðõàéí
Çàñâàðëàñàí õóäãèéí òîî,
á¿ãä Èíæåíåðèéí õèéöòýé
2015 онд нийт 101 худаг засварласнаас 8.9 хувь буюу 9 нь инженерийн
хийцтэй, 91.1 хувь буюу 92 нь энгийн уурхайн худаг байна.
ХҮСНЭГТ 6.2.2. ХУДАГ ЗАСВАРЛАХАД ЗАРЦУУЛСАН ХӨРӨНГӨ
2014 2015 2014 2015 2014 2014 2014 2015
Дүн 218 470.0 52 062.0 164 600.0 - 3 600.0 - 50 270.0 52 062.0
Худаг засварлахад
зарцуулсан
хөрөнгийн хэмжээУлсын төсвийн
хөрөнгө
Гадаад орон, ОУ-ын
байгуулллагын төсөл
хөтөлбөрийн хөрөнгөөр
Үүнээс:
Малчдын өөрсдийн
хөрөнгөөр
Худаг засвар шинэчлэлд нийт 52.1 сая төгрөг зарцуулсан нь бүгд бусад эх
үүсвэрээр буюу малчдын хамтын хөрөнгөөр санхүүжигдсан байна.
ХӨДӨӨ АЖ АХУЙН ТАНИЛЦУУЛГА 2015 ОН
34
Улсын бүртгэл, статистикийн газраас хашаа, худгийн тооллогыг 3 жил тутамд
жилийн эцсийн мал тооллоготой хамтруулан явуулахаар Монгол Улсын статистикийн
тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1-ийн “и”-д заасны дагуу 2015 онд явуулсан.
Энэ оны тооллогоор хүн, мал ундаалах зориулалт бүхий 2.7 мянган худаг
тоологдсон. Энэхүү тоологдсон худгийн 28.2 хувь буюу 0.8 мянга нь инженерийн
хийцтэй худаг, 71.8 хувь буюу 1.9 мянга нь энгийн уурхайн худаг байна.
Нийт худгийн 77.1 хувь болох 2.1 мянган худаг нь бэлчээрт байршилтай байна.
ХҮСНЭГТ 7.1. ХУДАГ, УСАН САНГИЙ ТОО
Инженерийн
хийцтэй
Энгийн
уурхайн
2003 2 661 1 626 1 035 2 135 295 16 30
2006 2 206 374 1 832 1 730 267 15 25
2009 3 206 1 731 1 475 2 565 386 13 10
2012 2 296 539 1 757 2 044 154 9 8
2015 2 726 768 1 958 2 103 43 - -
Усан санБагтаамж
/мян.м3/Он
Үүнээс
Худаг -
Бүгд
Бэлчээрт
байршилтай
Ашиглагд-
даггүй
Аймгийн хэмжээнд 2015 онд 2.2 сая толгой малын багтаамж бүхий 4.1 мянган
хашаа тоологдсон байна. Нийт тоологдсон хашааны 1.4 хувь буюу 56 нь 30.9 мянган
толгой малын багтаамжтай дулаан байр, 33.8 хувь буюу 1.4 мянга нь 798.9 мянган
толгой малын багтаамжтай саравчтай хашаа, 64.7 хувь буюу 2.7 мянга нь 1.4 сая
толгой малын багтаамжтай саравчгүй хашаа тус тус байна.
Нийт хашааны 1.7 хувь буюу 68 нь 34.2 мян малын багтаамжтай бод малын
хашаа байна.
ХҮСНЭГТ 7.2. МАЛЫН ХАШААНЫ ТОО, ХАНГАМЖ
Үзүүлэлт 2003 2006 2009 2012 2015
Хашаа-бүгд 2 263 2 490 3 732 3 656 4 120
Багтаамж /мян.тол/ 934.5 1 125.8 1 584.0 1 849.2 2 219.3
Дулаан байр 66 78 12 118 56
Багтаамж /мян.тол/ 44.9 19.0 2.0 26.8 30.9
Саравчтай хашаа 1 217 769 1 012 1 142 1 392
Багтаамж /мян.тол/ 466.7 364.1 532.2 626.5 798.9
Саравчгүй хашаа 1 340 1 643 2 708 2 396 2 665
Багтаамж /мян.тол/ 609.1 742.7 1 049.8 1 196.0 1 385.7
Бодын 309 151 160 246 68
Багтаамж /мян.тол/ 37.1 32.1 29.8 137.8 34.2
Хашааны хангамж:
бог малын /хувь/ 71.0 83.0 101.1 88.4
бод малын /хувь/ 24.5 25.0 27.1 40.0
ХӨДӨӨ АЖ АХУЙН ТАНИЛЦУУЛГА 2015 ОН
36
8.1. ТАРИАЛСАН ТАЛБАЙ
Аймгийн хэмжээгээр 2015 онд нийт 14.4 мянган га-д тариалалт хийсэн нь урьд
оныхоос 146.8 хувиар нэмэгдсэн байна.
ХҮСНЭГТ 8.1. ТАРИАЛСАН ТАЛБАЙ, га-гаар
Хувь Зөрүү
Нийт тариалсан талбай 126.7 130.5 435.7 5 818.7 14 358.9 246.8 8 540.2
Үр тариа - - 300.0 2 434.0 9 696.0 3.9* 7 262.0
үүнээс: Буудай - - - 1 766.0 7 958.0 4.5* 6 192.0
Төмс 67.1 64.5 66.9 75.3 71.4 94.8 - 3.9
Хүнсний ногоо 30.2 23.7 25.1 32.2 29.5 91.6 - 2.7
Тэжээлийн ургамал 29.4 42.3 38.7 227.2 102.0 44.9 - 125.2
Техникийн ургамал - - 5.0 3 050.0 4 460.0 146.2 1 410.0
2015/2014Үзүүлэлт 2011 2012 2013 2014 2015
Энэ онд үр тариа 9696 га-д, төмс 71.4 га-д, хүнсний ногоо 29.5 га-д, тэжээлийн
ургамал 102.0 га-д, техникийн ургамал 4460 га-д тус тус тариалсан нь урьд оноос үр
тариа 7262 га, техникийн ургамал 1410 га-аар өсч, төмс 3.9 га, хүнсний ногоо 2.7 га,
тэжээлийн ургамлын тариалалт 125.2 га-аар тус тус буурчээ.
ЗУРАГ 8.1. ТӨМС, ХҮНСНИЙ НОГООНЫ ТАРИАЛСАН ТАЛБАЙ, га
71.4
29.5
66.9 64.5
67.1
59.0
46.7 43.7 42.2
30.6
75.3
25.1 23.7
30.2 28.0 24.3 24.4 20.0
15.0
32.2
2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Төмс Хүнсний ногоо
2015 онд тариалсан талбайн бүтцийг авч үзэхэд 67.5 хувийг үр тариа, 0.5 хувийг
төмс, 0.2 хувийг хүнсний ногоо, 0.7 хувийг тэжээлийн ургамал, 31.1 хувийг техникийн
ургамал тус тус эзлэж байна.
ХӨДӨӨ АЖ АХУЙН ТАНИЛЦУУЛГА 2015 ОН
37
8.2. ХУРААСАН УРГАЦ
Манай аймаг 2015 онд 2.0 мянган тн үр тариа, 0.6 мянган тн төмс, 0.2 мянган тн
хүнсний ногоо, 0.2 мянган тн тэжээлийн ургамал, 0.2 мянган тн техникийн ургамал
хураан авсан нь урьд оныхоос тэжээлийн ургамал 13.7 тн-оор буюу 6.6 хувиар өссөн
байна.
ХҮСНЭГТ 8.2. ХУРААСАН УРГАЦ, тн-оор
2011 2012 2013 2014 2015 Хувь Зөрүү
Үр тариа - - 430.0 3 965.0 2 003.3 50.5 -1 961.7
үүнээс: Буудай - - - 3 195.0 1 677.0 52.5 -1 518.0
Төмс 647.5 683.2 709.8 713.6 601.0 84.2 - 112.6
Хүнсний ногоо 212.1 223.1 272.7 352.0 237.1 67.4 - 114.9
Тэжээлийн ургамал 53.6 99.8 40.6 207.0 220.7 106.6 13.7
Техникийн ургамал - - 20 1 350.0 975.0 72.2 - 375.0
2015/2014Хураасан ургац
ЗУРАГ 8.2. ХУРААСАН УРГАЦ, тн
601.0
237.1
713.6709.8 683.2 647.5
437.4
366.4 323.6
284.8
179.8 352
272.7
223.1 212.1 217.2 176.0
182.2 151.0 104.6
2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Төмс Хүнсний ногоо
ХӨДӨӨ АЖ АХУЙН ТАНИЛЦУУЛГА 2015 ОН
39
Динамик хандлагын шинжилгээ /прогнозчлол/
Малын тооны өсөлтийн цаашдын чиг хандлагыг тодорхойлъё.
Аймгийн малын тооны өсөлтийн чиг хандлагыг тодорхойлох, түүнчлэн
дараагийн 5 жилийн прогноз боловсруулахын тулд динамик эгнээний тэгшитгэлээр
илэрхийлэх тооцоо хийх аргыг ашиглаж болно. Ингэхдээ эдгээр онуудад том малын
зүй бусын хорогдол, ган зуд зэрэг бусад хүчин зүйлийн нөлөөлөлгүй байсан бол малын
тоо ямар түвшинд хүрсэнд хүрэх байсан вэ? Мөн цаашид дээрх хүчин зүйлүүд
нөлөөлөхгүй байвал /байгал цаг уурын хүндрэл гарахгүй/ малын тоо толгой 2016-2020
онуудад хэдэн саяд хүрэхээр байна вэ? гэдгийг гаргаж үзье
2000-2015 оны малын тооны динамик хандлага
Адуу 0
Баруун-Урт сум Адуу 8
Баруун-Урт сум Үхэр 49
Баруун-Урт сум Тэмээ 22
Баруун-Урт сум Хонь 107
Баруун-Урт сум Ямаа 112
Асгат сум Бүгд #DIV/0!
Асгат сум Адуу 9
Асгат сум Үхэр 28
Асгат сум Тэмээ 16
Асгат сум Хонь 74
Асгат сум Ямаа 68
Баяндэлгэр сум Бүгд #DIV/0!
1 429.11 516.1
1 622.6 1 580.0 1 523.11 634.2
1 709.21 542.5
1 789.7
1 979.82 081.4
2 280.6
2 491.4
2 818.2
3 070.3
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
15 жилийн малын тооны бодит утга дээр тулгуурлан шулуун шугмын аргыг ашиглаж
тэгшитгэсэн утгыг гаргая.
Тэгшитгэл нь: yt=a+bt томъёогоор илэрхийлнэ. Үүнд:
t – хугацаа
a,b – тэгшитгэлийн параметрүүд
na + b∑t = ∑y
a∑t + b∑t2 = ∑t
Тэгшитгэлийн параметрүүдийг дараах систем тэгшитгэлээр бодох бөгөөд систем
тэгшитгэлийн бодолтыг хялбарчилахын тулд t=0 байхаар хугацааг t гэсэн код өгвөл
системт тэгшитгэл
na = ∑y
b∑t2 = ∑yt болно.
Системт тэгшитгэлийг бодож гаргахын тулд дараахь тооцооллуудыг хийе.
t – хугацаа
yt – малын тоо
ХӨДӨӨ АЖ АХУЙН ТАНИЛЦУУЛГА 2015 ОН
40
он y t t2 y*t yt=a+bt
2001 1 429.1 -7 49 -10 003.7 1 215.6
2002 1 516.1 -6 36 -9 096.6 1 318.7
2003 1 622.6 -5 25 -8 113.0 1 421.9
2004 1 580.0 -4 16 -6 320.0 1 525.1
2005 1 523.1 -3 9 -4 569.3 1 628.3
2006 1 634.2 -2 4 -3 268.4 1 731.5
2007 1 709.2 -1 1 -1 709.2 1 834.7
2008 1 542.5 0 0 0.0 1 937.9
2009 1 789.7 1 1 1 789.7 2 041.1
2010 1 979.8 2 4 3 959.6 2 144.3
2011 2 081.4 3 9 6 244.2 2 247.5
2012 2 280.6 4 16 9 122.4 2 350.6
2013 2 491.4 5 25 12 457.0 2 453.8
2014 2 818.2 6 36 16 909.2 2 557.0
2015 3 070.3 7 49 21 492.1 2 660.2
2016 - 8 64 - 2 763.4
2017 - 9 81 - 2 866.6
2018 - 10 100 - 2 969.8
2019 - 11 121 - 3 073.0
2020 - 12 144 3 176.2
дүн 29 068.2 50 646 28 894.0
Дээрх томъёоноос параметрүүдийг олоход:
Эндээс: a = ( 29068.2 / 15 ) 1937.88
b = ( 28894 / 280 ) 103.19 болж
yt = 1937.88 + 103.19t гэсэн динамик хандлагын тэгшитгэл гарлаа.
Уг тэгшитгэлийг ашиглан ирээдүйн 6-н жилийн малын тооны утгыг гарган авахад
дараах байдалтай байна.
ХӨДӨӨ АЖ АХУЙН ТАНИЛЦУУЛГА 2015 ОН
41
ДҮГНЭЛТ
Мал тооллогын дүнгээр малын тоо 2015 оны жилийн эцсийн 3.1 сая толгой
болж, өмнөх оноос 252.1 мянган толгой буюу 8.9 хувиар өслөө. Малын тоо толгойг
өсөхөд нөлөөлсөн гол хүчин зүйл нь өвчин болон байгалийн гамшигт үзэгдэл, зудаар
нийт 15.1 мянган толгой том мал хорогдсон хэдий ч малын тоо өсөхөд нөлөөлөл
үзүүлэсэнгүй.
2015 оны жилийн эцэст аминдаа малтай 9.5 мянган өрх тоологдсоны 6.9 мянган
өрх нь малчин өрх байна. 2009 оноос хойш малтай, 2014 оноос хойш малчин өрх тус
тус өсчээ.
Мал аж ахуйн салбарт 14.3 мянган малчид ажиллаж байгаагын 42.2 хувь нь 16-
34 насны залуучууд, 52.1 хувь нь 35-аас дээш тэтгэвэрт гарах хүртлэх насныхан, 5.7
хувь нь тэтгэврийн насны хүмүүс эзэлж байгаа бөгөөд нийт малчдын 44.8 хувь
эмэгтэйчүүд байна.
Малтай нэг өрхөд дундажаар 321 толгой мал ногдож байгааг таван төрлөөр нь
авч үзвэл тэмээ 1, адуу 27, үхэр 22, хонь 158, ямаа 113 байна.
Нийт малчин өрхийн 91.4 цахилгаан үүсгүүртэй, 83.9 хувь нь телевизортой, 43.6
хувь нь авто машинтай байгаа нь урьд оноос өсчээ. Энэ нь малчидын маань өөрсдийн
ажиллаж амьдрах нөхцөлийг илүүтэйгээр анхаардаг болсон нь сайшаалтай зүйл юм.
Мал аж ахуйн салбарын өсөлт нь хүн амын хүнсний хэрэглээнд нийлүүлж
байгаа дотоодын хөдөө аж ахуйн бүтээгдэхүүний хэмжээг нэмэгдүүлж, үндэсний
үйлдвэрлэлийг түүхий эдээр хангах боломжийг бүрдүүлэн, экспортын бүтээгдэхүүний
тоо хэмжээ, үнийг өсгөн улмаар уг салбарын орлогын хэмжээг нэмэгдүүлэх таатай
нөхцөл болж байна.
Мал аж ахуйн салбарын үйлдвэрлэлд гарч байгаа өсөлт нь малын тооноос
хамаарч байгаа бөгөөд цаашид нэг малын ашиг шим, чанарын үзүүлэлтэд анхаарлаа
хандуулж, энэ чиглэлээр тодорхой арга хэмжээ үе шаттайгаар авч хэрэгжүүлэх
шаардлагатай байна. Ялангуяа ашиг шим өндөртэй мал үржүүлэх, малыг суурин
болон бэлчээрийн хосолсон маллагаанд шилжүүлэх, бэлчээрийг усжуулахад чиглэсэн
арга хэмжээ ихээхэн авах нь чухал юм.
Эдгээр арга хэмжээг жигдрүүлэхийн тулд малчдын хөдөлмөрийг нэгтгэх, малын
гаралтай бүтээгдэхүүнийг боловсруулах талаар сургалт зохион байгуулах, жижиг дунд
үйлдвэрийг хөгжүүлэх, мал сүргийн бүтцийг тэнцвэржүүлэх, мал сүргийг эрсдлээс
хамгаалах даатгалын системийг сайн хөгжүүлэх зэрэг арга хэмжээг сайжруулан, иргэд,
малчдад хүртээмжтэй болгон хэрэгжүүлэх нь маш чухал байна.
Сүүлийн жилүүдэд малын тоо, толгой өсөхийн хэрээр бэлчээрийн даацын
хүрэлцээ маш ихээр муудаж байгаа билээ. Мөн бэлчээрт сөргөөр нөлөөлж байгаа бас
нэг зүйл бол ус, худагтай газар хэт олон айл, малаа улирал дамжин бөөгнөрөн
ХӨДӨӨ АЖ АХУЙН ТАНИЛЦУУЛГА 2015 ОН
42
нутаглаж, бэлчээрийг талхлан доройтуулж байгаа явдал юм. Иймд бэлчээрийг сэлгэн
ашиглах, отор нүүдлийг зайлшгүй хийдэг болгох хөшүүрэг бүхий механизмийг
малчдын дунд бий болгох шаардлагатай.
Бэлчээрийн доройтол нь малын тоо толгойг хязгаартай байлгахыг шаардаж
байна. Ялангуяа бэлчээрт халтай ямаан сүргийн тоо толгойг хязгаарлах, бог малын
хувьд өсгөж үржүүлж ирсэн уламжлалт харьцаа 75:25 хувь буюу 3 хонь, 1 ямаа гэсэн
харьцаагаар өсгөж үржүүлэхэд татварын бодлогоор зохицуулах нь зүйтэй.
2015 онд 362.0 сая төгрөгийн хөрөнгөөр шинээр инженерийн болон энгийн
хийцтэй 88 худаг гаргаж, 52.1 сая төгрөгөөр 101 худаг засварлаад байна.
Газар тариалангийн салбарт 2015 онд аймгийн хэмжээнд 14.4 мянган га
талбайд тариалалт хийж, үүнээсээ үр тариа 2.0 мянган тн, төмс 0.6 мянган тн, хүнсний
ногоо 0.2 мянган тн, тэжээлийн ургамал 0.2 мянган тн, техникийн ургамал 1.0 мянган
тн-ыг тус тус хураан авсан. Сүүлийн жилүүдэд манай аймагт газар тариалан нилээдгүй
хөгжих хандлага ажиглагдаж байна.
Хамгийн гол асуудал бол орон нутагт хөдөө аж ахуйн бүтээгдхүүнийг хадгалах,
боловсруулах, борлуулах чиглэлээр жижиг, дунд үйлдвэрүүдийг байгуулах, хөдөө аж
ахуйн бүтээгдхүүнийг бэлтгэх төвлөрсөн газрууд, хадгалах, хөргөх агуулах, зоорийг бий
болгох нь чухал байна.
АШИГЛАСАН НОМ, МАТЕРИАЛ
2015 оны жилийн эцсийн мал, тэжээвэр амьтад, хашаа худгийн тооллогын дүн
Сүхбаатар аймгийн Статистикийн эмхэтгэл 2013, 2014, 2015 он
Албан ёсны болон захиргааны сар, улирал, жилийн эцсийн мэдээ
Статистикийн мэдээллийн нэгдсэн сайт /www.1212.mn/
ХӨДӨӨ АЖ АХУЙН ТАНИЛЦУУЛГА 2015 ОН
44
ХАВСРАЛТЫН ЖАГСААЛТ
Хүснэгт 1. Малтай өрх, малчин өрхийн тоо, сумаар.........................................................44
Хүснэгт 2. Малчдын тоо, насны бүрэлдэхүүн, сумаар......................................................44
Хүснэгт 3. Малчдын соёл, ахуйн нөхцлийн үзүүлэлт, сумаар, 2012 онд........................45
Хүснэгт 4. Малтай өрхийн малын бүлэглэлт, өрхийн тоо, сумаар..................................46
Хүснэгт 5. Малын тоогоор аймагт тэргүүлж сумд, 2012 он..............................................47
Хүснэгт 6. Малын тооны өсөлт, бууралт, сумаар.............................................................48
Хүснэгт 7. Малын тоо, сум, багаар, 2012 он................................................................49-50
Хүснэгт 8. Хувийн малын тооны өсөлт, бууралт, сумаар.................................................51
Хүснэгт 9. Малтай нэг өрхөд ногдох малын тоо, сумаар..................................................51
Хүснэгт 10. Нийт хээлтэгч малын өсөлт, бууралт, сумаар...............................................52
Хүснэгт 11. Хээлтүүлэгч малын өсөлт, бууралт, сумаар.................................................53
Хүснэгт 12. Бойжуулсан төлийн өсөлт, бууралт, сумаар.................................................54
Хүснэгт 13. 100 эхээс бойжуулсан төл, сумаар................................................................55
Хүснэгт 14. Том малын зүй бус хорогдолын өсөлт, бууралт, сумаар........................55-56
Хүснэгт 15. Сувайрсан хээлтэгч малын өсөлт, бууралт, сумаар................................56-57
Хүснэгт 16. Хээл хаясан хээлтэгч малын өсөлт, бууралт, сумаар.............................57-58
Хүснэгт 17. Хээлтэгч, хээлтүүлэгчийн тохироо.................................................................58
Хүснэгт 18. Зах зээлд борлуулсан мал..............................................................................59
Хүснэгт 19. Аж ахуйн дотоодод хэрэглэсэн мал...............................................................59
Хүснэгт 20. Бэлтгэсэн тэжээл, сумаар, тонн.....................................................................60
Хүснэгт 21. Малжуулалтанд зарцуулсан хөрөнгийн хэмжээ, мян.төг.............................60
Хүснэгт 22. Малжуулах арга хэмжээний тайлан, сумаар.................................................61
Хүснэгт 23. Шинээр гаргасан худгийн тайлан, сумаар.....................................................62
Хүснэгт 24. Засварласан худгийн тайлан, сумаар............................................................63
Хүснэгт 25. 2015 онд тооллогдсон худгийн тоо, сумаар..................................................64
Хүснэгт 26. Нийт хашааны тоо, сумаар............................................................................64
Хүснэгт 27. Тариалсан талбай, сум, га-аар.......................................................................65
Хүснэгт 28. Хураасан ургац, сум, тн-оор...........................................................................65
ХӨДӨӨ АЖ АХУЙН ТАНИЛЦУУЛГА 2015 ОН
45
ХҮСНЭГТ 1. МАЛТАЙ ӨРХ, МАЛЧИН ӨРХИЙН ТОО, сумаар
тавиул
малтай
Ас 410 406 401 412 413 - 282 265 262 268 264
Бд 1 051 1 058 1 085 1 123 1 148 3 911 841 886 899 969
Да 683 700 721 725 729 2 464 408 436 439 436
Мх 827 864 874 913 965 9 625 612 601 617 696
На 332 329 327 341 357 - 223 224 220 240 255
Он 737 732 726 736 743 4 551 470 475 493 493
Сү 697 696 686 698 693 2 585 590 540 536 530
Тш 716 726 745 766 772 5 638 642 650 601 636
Тц 450 431 421 991 436 - 294 247 224 765 246
Уб 601 610 604 415 631 - 494 519 482 235 508
Ха 361 361 356 621 358 - 293 270 286 487 295
Эц 1 166 1 140 1 026 356 1 004 2 870 843 773 289 776
Бу 1 099 1 156 1 190 1 217 1 242 6 604 599 631 683 754
Дүн 9 130 9 209 9 162 9 314 9 491 33 6 834 6 530 6 466 6 552 6 858
2014 2015Сум
Малтай өрхийн тоо Малчин өрхийн тоо
2011 2012 2013 2014 2015 2011 2012 2013
ХҮСНЭГТ 2. МАЛЧДЫН ТОО, НАСНЫ БҮРЭЛДЭХҮҮН, сумаар
2011 2012 2013 2014 201516-34
настай
эр 35-59,
эм 35-54
настай
эр 60,
эм 55-аас
дээш насны
Ас 619 574 583 590 588 236 325 27 263
Бд 2 117 1 921 1 968 1 982 2 138 932 1 053 153 998
Да 1 011 873 933 936 907 363 501 43 425
Мх 1 295 1 223 1 191 1 219 1 356 565 720 71 619
На 483 494 469 515 528 172 332 24 234
Он 1 208 1 062 1 023 1 061 1 090 412 635 43 503
Сү 1 293 1 187 1 124 1 092 1 092 503 532 57 467
Тш 1 386 1 393 1 372 1 184 1 298 650 613 35 576
Тц 577 482 436 463 467 211 230 26 204
Уб 1 078 1 097 1 061 1 092 1 104 464 569 71 476
Ха 607 551 586 605 609 212 351 46 256
Эц 2 016 1 905 1 712 1 615 1 629 805 739 85 720
Бу 1 231 1 226 1 284 1 514 1 482 501 851 130 657
Дүн 14 921 13 988 13 742 13 868 14 288 6 026 7 451 811 6 398
Нийт
малчдаас
эмэгтэй
Сум
ҮүнээсМалчдын тоо
ХӨДӨӨ АЖ АХУЙН ТАНИЛЦУУЛГА 2015 ОН
34
ХҮСНЭГТ 3. МАЛЧДЫН СОЁЛ, АХУЙН НӨХЦЛИЙН ҮЗҮҮЛЭЛТ, сумаар, 2015 онд
Ачааны
машины
тоо
Суудлын
машины
тоо
Ас 254 254 - - 203 224 224 158 169 159 131 49 217 2 -
Бд 881 853 - 28 576 772 735 459 230 301 206 155 269 2 53.0
Да 423 422 1 2 358 397 409 102 112 216 162 69 215 2 -
Мх 674 649 2 29 582 619 563 607 252 385 309 150 337 13 -
На 242 241 - 1 203 218 229 120 85 103 71 44 190 1 -
Он 482 472 - 10 434 454 451 195 137 237 201 58 349 3 12.0
Сү 482 477 1 4 392 426 468 346 243 226 190 73 229 3 -
Тш 582 568 6 15 479 565 539 579 212 341 269 126 474 - -
Тц 237 209 - 28 223 226 234 222 111 171 97 90 119 - -
Уб 473 457 2 19 324 418 469 121 168 281 194 127 220 3 -
Ха 287 281 - 6 254 254 257 221 144 142 113 57 152 1 -
Эц 642 621 59 3 534 603 531 410 361 235 163 105 366 10 1.0
Бу 609 606 - 3 517 575 577 173 196 191 151 67 256 6 -
Дүн 6 268 6 110 71 148 5 079 5 751 5 686 3 713 2 420 2 988 2 257 1 170 3 393 46 66.0
Хийсэн э
сги
й (
м)
Худ
агт
ай ө
рх
Ца
хил
гааны
эх
үүсгүүр
Сум
Үүнээс
Тел
еви
зорто
й
өрх
Ма
лы
н х
аш
аа
тай
өрх
Тракторын
тоо
Малчин өрхөд ашиглагдаж буй техник, хэрэгсэл
Нарны Салхины Бусад
Са
нср
ын
анте
ннта
й ө
рх
ҮүнээсАвто
машины
тоо-бүгд
Мотоцик-
лийн тоо
Га
р у
таста
й ө
рх
ХӨДӨӨ АЖ АХУЙН ТАНИЛЦУУЛГА 2015 ОН
35
ХҮСНЭГТ 4. МАЛТАЙ ӨРХИЙН МАЛЫН БҮЛЭГЛЭЛТ, өрхийн тоо, сумаар
2014 2015 2014 2015 2014 2015 2014 2015 2014 2015 2014 2015 2014 2015 2014 2015 2014 2015 2014 2015 2014 2015
Ас 26 19 38 39 18 24 65 58 88 81 105 114 51 56 18 17 1 3 2 2 412 413
Бд 15 17 43 43 63 72 138 129 238 215 405 422 158 177 51 55 8 12 4 6 1 123 1 148
Да 57 40 59 53 49 48 114 108 154 156 222 220 54 83 14 16 2 4 - 1 725 729
Мх 23 19 38 44 37 51 126 107 189 187 294 326 156 168 37 47 11 13 2 3 913 965
На 6 5 18 12 13 19 35 38 59 64 136 136 49 60 22 20 1 2 2 1 341 357
Он 17 15 40 34 35 41 81 74 144 152 247 233 131 140 40 48 - 5 1 1 736 743
Сү 32 27 53 62 45 40 69 68 144 138 214 218 95 91 35 37 9 10 2 2 698 693
Тш 11 13 38 30 49 36 89 98 132 128 245 237 133 153 61 66 7 9 1 2 766 772
Тц 49 44 64 62 40 44 52 61 84 77 87 96 27 39 9 10 2 3 1 - 415 436
Уб 18 9 38 34 26 29 62 56 144 124 197 225 91 101 35 41 4 7 6 5 621 631
Ха 13 11 19 21 16 14 34 39 75 69 91 90 82 77 21 30 3 5 2 2 356 358
Эц 73 59 127 135 107 94 160 159 212 208 215 222 63 90 29 29 4 5 1 3 991 1 004
Бу 69 52 110 111 83 83 157 148 264 249 352 389 138 156 35 43 8 10 1 1 1 217 1 242
Дүн 409 330 685 680 581 595 1 182 1 143 1 927 1 848 2 810 2 928 1 228 1 391 407 459 60 88 25 29 9 314 9 491
201-500
малтай
501-999
малтай
1000-1499
малтай
1500-2000
малтай
2001-ээс
дээш малтайБүгд
101-200
малтайСум
10 хүртэл
малтай
11-30
малтай
31-50
малтай
51-100
малтай
ХӨДӨӨ АЖ АХУЙН ТАНИЛЦУУЛГА 2015 ОН
36
ХҮСНЭГТ 5. МАЛЫН ТООГООР УЛС, АЙМАГТАА ТЭРГҮҮЛЖ БУЙ СУМ, БАГ, 2015 он
нэр,
дугаар,
байр
тоо
Бүх мал
Ба
янд
эл
гэр
405
91
7
Ба
руун-У
рт
357
74
0
Мөнхха
ан
344
00
7
Түвш
инш
ир
ээ
308
05
5
Онго
н
277
48
0
9-рт 4-рт
Ба
руун-У
рт
сум
8-р
ба
г 1
-
рт
252
47
7
Тэмээ
Түвш
инш
ир
ээ
1 2
31
Сүхб
аатар
1 1
31
Уул
ба
ян
1 0
97
Ба
янд
эл
гэр
872
Онго
н
829
9-рт 68-рт
Сүхб
аатар
сум
Хул
гар 1
62
-рт
512
Адуу
Эрд
энэц
ага
ан
33 7
83
Ба
руун-У
рт
33 0
53
Мөнхха
ан
28 4
71
Ба
янд
эл
гэр
23 4
28
Сүхб
аатар
22 1
02
5-рт 3-рт
Ба
руун-У
рт с
ум
8-р
ба
г 1
-рт
21 2
98
Үхэр
Ба
руун-У
рт
26 7
37
Ба
янд
эл
гэр
25 7
38
Мөнхха
ан
21 5
88
Эрд
энэц
ага
ан
20 9
74
Онго
н
19 6
67
7-рт 17-рт
Ба
руун-У
рт
сум
8-р
ба
г 2
-
рт
18 3
28
Хонь
Ба
янд
эл
гэр
200
62
6
Ба
руун-У
рт
173
17
6
Мөнхха
ан
168
32
1
Онго
н
154
70
1
Түвш
инш
ир
ээ
146
85
7
8-рт 5-рт
Ба
руун-У
рт
сум
8-р
ба
г 1
-
рт
125
32
1
Ямаа
Ба
янд
эл
гэр
155
25
3
Түвш
инш
ир
ээ
128
71
8
Мөнхха
ан
125
00
8
Ба
руун-У
рт
124
30
3
Эрд
энэц
ага
ан
92 5
92
13-рт 12-рт
Ба
руун-У
рт с
ум
8-р
ба
г 1
-рт
87 1
98
3-рт 4-рт
Аймагт
5-рт Аймаг Сум
Улсад
Баг
1-рт 2-рт
ХӨДӨӨ АЖ АХУЙН ТАНИЛЦУУЛГА 2015 ОН
37
ХҮСНЭГТ 6. МАЛЫН ТООНЫ ӨСӨЛТ, БУУРАЛТ, сумаар
2013 2014 2015 % 2013 2014 2015 % 2013 2014 2015 %
Ас 102 451 114 087 120 850 105.9 356 274 276 100.7 12 697 14 433 15 539 107.7
Бд 330 256 374 517 405 917 108.4 822 871 872 100.1 19 049 21 540 23 428 108.8
Да 142 608 162 658 182 676 112.3 299 240 241 100.4 14 455 16 614 18 275 110.0
Мх 266 517 313 431 344 007 109.8 711 629 619 98.4 20 326 24 090 28 471 118.2
На 109 091 123 652 131 240 106.1 331 334 277 82.9 7 156 8 071 8 854 109.7
Он 228 517 256 435 277 480 108.2 955 827 829 100.2 14 538 16 186 17 613 108.8
Сү 198 188 220 556 229 826 104.2 1 294 1 206 1 131 93.8 18 654 21 330 22 102 103.6
Тш 254 510 288 157 308 055 106.9 1 227 1 221 1 231 100.8 13 212 15 405 16 571 107.6
Тц 71 522 81 907 95 385 116.5 260 267 268 100.4 9 809 11 135 13 983 125.6
Уб 201 089 220 871 240 940 109.1 1 139 1 164 1 097 94.2 11 905 13 622 16 028 117.7
Ха 118 438 131 251 141 029 107.4 366 391 325 83.1 9 145 10 425 11 890 114.1
Эц 197 201 208 838 235 109 112.6 685 639 672 105.2 27 318 29 600 33 783 114.1
Бу 271 035 321 821 357 740 111.2 458 508 471 92.7 24 786 28 797 33 053 114.8
Дүн 2 491 423 2 818 181 3 070 254 108.9 8 903 8 571 8 309 96.9 203 050 231 248 259 590 112.3
Тэмээний тооСум
Малын тоо Адууны тоо
Хүснэгт 6-ын үргэлжлэл
2013 2014 2015 % 2013 2014 2015 % 2013 2014 2015 %
Ас 8 668 9 485 10 397 109.6 46 285 50 945 54 510 107.0 34 445 38 950 40 128 103.0
Бд 21 843 24 246 25 738 106.2 160 011 183 743 200 626 109.2 128 531 144 117 155 253 107.7
Да 14 448 15 739 17 185 109.2 69 105 78 815 89 021 112.9 44 301 51 250 57 954 113.1
Мх 14 621 18 490 21 588 116.8 129 278 153 070 168 321 110.0 101 581 117 152 125 008 106.7
На 9 902 10 860 11 348 104.5 55 027 63 777 68 902 108.0 36 675 40 610 41 859 103.1
Он 16 151 18 316 19 667 107.4 128 017 142 902 154 701 108.3 68 856 78 204 84 670 108.3
Сү 11 860 14 231 14 739 103.6 105 655 116 560 124 100 106.5 30 725 67 229 67 754 100.8
Тш 12 774 14 108 14 678 104.0 120 026 135 657 146 857 108.3 107 271 121 766 128 718 105.7
Тц 6 695 7 857 9 291 118.3 31 089 34 433 39 761 115.5 23 669 28 215 32 082 113.7
Уб 10 168 11 593 12 746 109.9 108 569 119 662 129 469 108.2 69 308 74 830 81 600 109.0
Ха 7 673 8 659 9 390 108.4 62 157 69 907 75 303 107.7 39 097 41 869 44 121 105.4
Эц 18 364 19 061 20 974 110.0 73 805 77 873 87 088 111.8 77 029 81 665 92 592 113.4
Бу 18 866 23 248 26 737 115.0 127 599 153 437 173 176 112.9 99 326 115 831 124 303 107.3
Дүн 172 033 195 893 214 478 109.5 1216 623 1380 781 1511 835 109.5 860 814 1001 688 1076 042 107.4
СумХонины тоо Ямааны тооҮхрийн тоо
ХӨДӨӨ АЖ АХУЙН ТАНИЛЦУУЛГА 2015 ОН
38
ХҮСНЭГТ 7. МАЛЫН ТОО, сум, багаар, 2015 он
Тэмээ Адуу Үхэр Хонь Ямаа
Өлзийт 30 707 90 3 342 2 550 14 384 10 341
Дөхөм 34 740 115 4 341 2 873 15 973 11 438
Их-Уул 41 064 68 5 960 3 599 18 283 13 154
Жаргалант 14 339 3 1 896 1 375 5 870 5 195
Дүн 120 850 276 15 539 10 397 54 510 40 128
Баян 79 935 113 3 933 4 098 39 674 32 117
Дэлгэр 59 244 107 3 214 3 152 29 097 23 674
Төв 57 056 119 3 990 3 979 26 517 22 451
Дөхөм 96 631 124 4 644 5 567 50 644 35 652
Хонгор 82 907 384 4 771 6 784 41 242 29 726
Ширээт 30 144 25 2 876 2 158 13 452 11 633
Дүн 405 917 872 23 428 25 738 200 626 155 253
Yүд 49 130 31 5 216 4 214 24 948 14 721
Бадрах 51 541 129 5 041 4 185 25 028 17 158
Аман-Ус 31 871 46 2 886 3 065 14 111 11 763
Овоот 50 134 35 5 132 5 721 24 934 14 312
Дүн 182 676 241 18 275 17 185 89 021 57 954
Баянтэрэм 62 510 252 5 964 4 227 30 137 21 930
Баян-Уул 73 652 192 6 067 4 598 35 776 27 019
Баянцагаан 80 939 80 6 873 5 042 39 836 29 108
Баясгалант 46 077 9 3 875 3 172 22 075 16 946
Бүрэнцогт 80 829 86 5 692 4 549 40 497 30 005
Дүн 344 007 619 28 471 21 588 168 321 125 008
Гүн худаг 51 180 188 3 639 5 009 25 986 16 358
Тосонгийн гол 65 522 80 4 265 4 704 35 545 20 928
Наран булаг 14 538 9 950 1 635 7 371 4 573
Дүн 131 240 277 8 854 11 348 68 902 41 859
Их булаг 104 303 188 6 981 6 997 59 625 30 512
Шарбүрд 62 930 270 4 162 5 076 34 248 19 174
Нүдэн 82 355 303 3 919 5 206 47 079 25 848
Цөнгөрөг 11 757 44 1 310 1 014 5 735 3 654
Хавирга 16 135 24 1 241 1 374 8 014 5 482
Дүн 277 480 829 17 613 19 667 154 701 84 670
Баянгол 84 976 320 6 715 5 290 49 472 23 179
Хайлаастай 9 713 7 1 288 1 010 4 241 3 167
Хулгар 62 183 512 6 833 3 722 32 676 18 440
Ланз 37 444 200 3 380 2 263 18 438 13 163
Шинэбулаг 35 510 92 3 886 2 454 19 273 9 805
Дүн 229 826 1 131 22 102 14 739 124 100 67 754
Наран
Онгон
Сүхбаатар
Дүн Төрлөөр
Асгат
Баяндэлгэр
Дарьганга
Мөнххаан
Сум Багийн нэр
ХӨДӨӨ АЖ АХУЙН ТАНИЛЦУУЛГА 2015 ОН
39
Хүснэгт 7-ын үргэлжлэл
Тэмээ Адуу Үхэр Хонь Ямаа
Сэргэлэн 25 711 79 1560 1434 12 643 9 995
Өлзийт 66 072 341 3 746 3 362 29 670 28 953
Yнэгд 63 024 225 3 264 3 502 28 210 27 823
Дэлгэрхаан 57 618 143 2 681 2 155 27 585 25 054
Өгөөмөр 95 630 443 5 320 4 225 48 749 36 893
Дүн 308 055 1 231 16 571 14 678 146 857 128 718
Лхүмбэ 44 981 107 7 719 4 157 18 029 14 969
Баянцагаан 39 294 157 5 038 3 184 17 832 13 083
Баян-Овоо 5 954 2 642 1 024 2 005 2 281
Цагаан овоо 5 156 2 584 926 1 895 1 749
Дүн 95 385 268 13 983 9 291 39 761 32 082
Баян 81 676 394 5 981 4 649 43 623 27 029
Жаргалант 36 009 91 2 146 1 964 18 387 13 421
Тэгш 58 684 185 3 651 2 925 32 928 18 995
Жавхлант 36 318 211 2 522 1 728 19 563 12 294
Дэлгэр 28 253 216 1 728 1 480 14 968 9 861
Дүн 240 940 1 097 16 028 12 746 129 469 81 600
Халзан шанд 52 152 195 3 337 3 132 28 969 16 519
Сахиулын шанд 26 152 82 2 130 1 879 13 458 8 603
Сайншанд 38 224 31 3 516 2 391 20 886 11 400
Хатавч 24 501 17 2 907 1 988 11 990 7 599
Дүн 141 029 325 11 890 9 390 75 303 44 121
Хөндлөн хайласт 56 142 75 7 572 4 847 22 727 20 921
Цагаан овоо 14 547 2 1 802 1 484 5 191 6 068
Бадрах 27 907 52 4 662 2 243 9 363 11 587
Хонгор 27 286 174 3 786 2 217 9 306 11 803
Билүүт 16 705 46 2 445 1 873 6 311 6 030
Жаргалант 45 176 184 4 395 3 362 18 728 18 507
Хадын булан 37 762 120 7 497 3 808 13 158 13 179
Алтан овоо 9 584 19 1 624 1 140 2 304 4 497
Дүн 235 109 672 33 783 20 974 87 088 92 592
1-р баг 19 999 14 2 547 1 770 9 439 6 229
2-р баг 6 879 10 549 392 3 015 2 913
3-р баг 13 310 19 952 790 6 260 5 289
4-р баг 15 922 45 1 838 1 404 7 375 5 260
5-р баг 18 824 21 2 222 1 526 8 473 6 582
6-р баг 16 035 17 1 410 1 334 7 910 5 364
7-р баг 9 307 1 899 859 3 491 3 058
8-р баг 252 477 332 21 298 18 328 125 321 87 198
9-р баг 4 987 13 338 334 1 892 2 410
Дүн 357 740 471 33 053 26 737 173 176 124 303
3 070 254 8 309 259 590 214 478 1 511 835 1076 042
Багийн нэр Дүн Төрлөөр
Түмэнцогт
Баруун-Урт
Аймгийн дүн
Түвшинширээ
Уулбаян
Халзан
Эрдэнэцагаан
Сум
ХӨДӨӨ АЖ АХУЙН ТАНИЛЦУУЛГА 2015 ОН
40
ХҮСНЭГТ 8. ХУВИЙН МАЛЫН ТООНЫ ӨСӨЛТ, БУУРАЛТ, сумаар
2012 2013 2014 2015 % 2012 2013 2014 2015 %
Ас 97 845 102 070 113 662 120 364 105.9 31 119 33 845 37 611 40 356 107.3
Бд 294 845 329 272 373 270 405 014 108.5 76 243 84 715 95 532 103 188 108.0
Да 137 091 142 608 162 658 182 514 112.2 43 766 46 407 52 255 57 877 110.8
Мх 242 681 265 721 310 312 343 001 110.5 62 568 70 134 82 872 94 510 114.0
На 97 549 108 265 122 789 130 163 106.0 28 311 31 166 34 987 37 160 106.2
Он 197 522 220 704 248 209 270 845 109.1 53 395 59 811 66 955 72 672 108.5
Сү 186 316 197 614 218 573 229 241 104.9 53 096 57 570 64 140 67 591 105.4
Тш 215 554 253 898 286 523 307 353 107.3 52 084 61 118 68 807 73 541 106.9
Тц 70 372 70 948 202 351 93 165 46.0 23 394 24 896 28 382 33 645 118.5
Уб 176 557 200 559 80 841 240 394 297.4 44 236 50 430 56 123 62 084 110.6
Ха 108 953 117 413 220 238 140 682 63.9 28 979 32 459 36 503 39 778 109.0
Эц 193 046 191 495 130 919 228 957 174.9 66 308 66 820 70 638 79 946 113.2
Бу 237 076 267 633 318 142 354 011 111.3 67 190 77 225 92 096 104 183 113.1
Дүн 2 255 407 2 468 200 2 788 487 3 045 704 109.2 630 690 696 594 786 899 866 532 110.1
СумАмины малын тоо Бодод шилжүүлсэнээр
ХҮСНЭГТ 9. МАЛТАЙ НЭГ ӨРХӨД НОГДОХ МАЛЫН ТОО, сумаар
2012 2013 2014 2015 % 2012 2013 2014 2015 %
Ас 241 255 276 291 105.6 77 84 91 98 107.4
Бд 279 303 332 353 106.3 72 78 85 90 105.7
Да 196 198 224 250 111.8 63 64 72 79 110.3
Мх 281 304 340 355 104.5 72 80 91 98 107.6
На 297 331 360 365 101.3 86 95 103 104 101.1
Он 270 304 337 365 108.2 73 82 91 98 107.5
Сү 268 288 313 331 105.7 76 84 92 98 106.0
Тш 297 341 374 398 106.5 72 82 90 95 105.8
Тц 163 169 195 214 109.6 54 59 68 77 113.5
Уб 289 332 355 381 107.3 73 83 90 98 109.3
Ха 302 330 368 393 106.8 80 91 102 111 108.9
Эц 169 187 204 228 111.8 58 65 71 80 112.2
Бу 205 225 261 285 109.2 58 65 76 84 110.4
Дүн 245 269 300 321 107.0 68 76 84 91 108.7
СумТолгойн тоогоор Бодод шилжүүлсэнээр
ХӨДӨӨ АЖ АХУЙН ТАНИЛЦУУЛГА 2015 ОН
41
ХҮСНЭГТ 10. НИЙТ ХЭЭЛТЭГЧ МАЛЫН ӨСӨЛТ, БУУРАЛТ, сумаар
2013 2014 2015 % 2013 2014 2015 % 2013 2014 2015 %
Ас 38 746 45 325 46 537 102.7 115 094 088 93.6 3 375 3 946 4 221 107.0
Бд 139 397 161 692 176 971 109.4 298 333 338 101.5 5 686 6 684 7 323 109.6
Да 61 389 65 535 79 060 120.6 121 093 107 115.1 4 212 4 636 5 640 121.7
Мх 119 923 140 889 154 149 109.4 283 266 248 93.2 6 341 7 662 8 868 115.7
На 47 978 54 426 58 632 107.7 142 135 116 85.9 2 119 2 360 2 634 111.6
Он 102 632 112 942 118 275 104.7 354 311 290 93.2 4 062 4 583 4 991 108.9
Сү 86 370 92 117 95 554 103.7 469 431 421 97.7 5 490 5 980 6 374 106.6
Тш 111 249 124 624 132 987 106.7 468 478 473 99.0 3 777 4 381 4 802 109.6
Тц 32 323 36 399 43 197 118.7 099 107 100 93.5 3 040 3 500 4 712 134.6
Уб 90 173 95 384 107 829 113.0 450 442 410 92.8 3 489 4 034 4 721 117.0
Ха 50 703 55 357 59 421 107.3 142 126 122 96.8 2 914 3 262 3 771 115.6
Эц 85 893 91 385 99 012 108.3 255 255 260 102.0 8 349 9 164 9 889 107.9
Бу 122 367 143 753 162 531 113.1 193 219 212 96.8 7 585 8 721 10 834 124.2
Дүн 1089 143 1219 828 1334 155 109.4 3 389 3 290 3 185 96.8 60 439 68 913 78 780 114.3
ИнгэСум
Нийт хээлтэгч Гүү
Хүснэгт 10-ын үргэлжлэл
2013 2014 2015 % 2013 2014 2015 % 2013 2014 2015 %
Ас 3 000 3 179 3 383 106.4 18 477 21 441 22 347 104.2 13 779 16 665 16 498 99.0
Бд 8 555 9 495 10 251 108.0 70 655 82 521 91 541 110.9 54 203 62 659 67 518 107.8
Да 5 373 5 728 6 804 118.8 31 161 33 435 40 387 120.8 20 522 21 643 26 122 120.7
Мх 5 566 7 007 8 247 117.7 60 450 71 809 79 483 110.7 47 283 54 145 57 303 105.8
На 3 968 4 229 4 469 105.7 25 668 29 966 32 426 108.2 16 081 17 736 18 987 107.1
Он 6 256 7 104 7 535 106.1 60 357 66 090 68 568 103.7 31 603 34 854 36 891 105.8
Сү 4 357 5 088 5 260 103.4 48 482 51 688 54 471 105.4 27 572 28 930 29 028 100.3
Тш 5 015 5 607 5 899 105.2 54 821 61 193 66 607 108.8 47 168 52 965 55 206 104.2
Тц 2 576 3 121 3 687 118.1 15 182 16 476 19 421 117.9 11 426 13 195 15 277 115.8
Уб 3 950 4 468 5 028 112.5 50 831 53 646 60 761 113.3 31 453 32 794 36 909 112.5
Ха 2 941 3 333 3 670 110.1 28 389 30 759 33 631 109.3 16 317 17 877 18 227 102.0
Эц 7 121 7 381 7 875 106.7 34 949 37 176 39 913 107.4 35 219 37 409 41 075 109.8
Бу 7 391 9 062 10 454 115.4 60 551 72 651 82 278 113.3 46 647 53 100 58 753 110.6
Дүн 66 069 74 802 82 562 110.4 559 973 628 851 691 834 110.0 399 273 443 972 477 794 107.6
Эм хоньСум
Үнээ Эм ямаа
ХӨДӨӨ АЖ АХУЙН ТАНИЛЦУУЛГА 2015 ОН
42
ХҮСНЭГТ 11. ХЭЭЛТҮҮЛЭГЧ МАЛЫН ӨСӨЛТ, БУУРАЛТ, сумаар
2013 2014 2015 % 2013 2014 2015 % 2013 2014 2015 %
Ас 1 000 1 090 1 224 112.3 4 6 7 116.7 423 437 462 105.7
Бд 2 663 3 057 3 135 102.6 9 7 5 71.4 858 935 1018 108.9
Да 1 222 1 277 1 613 126.3 4 2 3 150.0 464 436 580 133.0
Мх 2 473 2 952 3 412 115.6 7 8 6 75.0 928 1090 1253 115.0
На 884 979 1 100 112.4 5 4 3 75.0 343 370 397 107.3
Он 1 712 1 922 2 309 120.1 13 8 6 75.0 600 647 749 115.8
Сү 2 115 2 220 2 330 105.0 20 14 19 135.7 826 909 935 102.9
Тш 2 279 2 667 2 872 107.7 16 13 18 138.5 595 712 789 110.8
Тц 980 966 1 147 118.7 3 3 4 133.3 397 425 557 131.1
Уб 1 766 2 042 2 294 112.3 9 9 4 44.4 535 639 736 115.2
Ха 1 218 1 325 1 607 121.3 6 7 7 100.0 394 426 481 112.9
Эц 2 795 3 164 3 410 107.8 16 15 16 106.7 1182 1259 1340 106.4
Бу 2 560 2 456 2 866 116.7 6 10 7 70.0 1108 1 104 1 209 109.5
Дүн 23 667 26 117 29 319 112.3 118 106 105 99.1 8 653 9 389 10 506 111.9
БуурСум
Нийт хээлтүүлэгч Азрага
Хүснэгт 11-ийн үргэлжлэл
2013 2014 2015 % 2013 2014 2015 % 2013 2014 2015 %
Ас 114 114 132 115.8 256 289 346 119.7 203 244 277 113.5
Бд 201 223 218 97.8 929 1 086 1 116 102.8 666 806 778 96.5
Да 129 129 160 124.0 378 418 551 131.8 247 292 319 109.2
Мх 147 180 219 121.7 796 958 1 160 121.1 595 716 774 108.1
На 85 83 79 95.2 277 330 413 125.2 174 192 208 108.3
Он 129 133 145 109.0 616 722 906 125.5 354 412 503 122.1
Сү 167 175 179 102.3 705 720 776 107.8 397 402 421 104.7
Тш 111 130 145 111.5 889 1 025 1 128 110.0 668 787 792 100.6
Тц 84 90 102 113.3 280 227 296 130.4 216 221 188 85.1
Уб 95 99 93 93.9 711 839 920 109.7 416 456 541 118.6
Ха 104 108 116 107.4 457 515 682 132.4 257 269 321 119.3
Эц 232 241 274 113.7 867 1 047 1 082 103.3 498 602 698 115.9
Бу 200 185 227 122.7 744 682 851 124.8 502 475 572 120.4
Дүн 1 671 1 798 2 089 116.2 7 905 8 858 10 227 115.5 5 193 5 874 6 392 108.8
СумХуц УхнаБух
ХӨДӨӨ АЖ АХУЙН ТАНИЛЦУУЛГА 2015 ОН
43
ХҮСНЭГТ 12. БОЙЖУУЛСАН ТӨЛИЙН ӨСӨЛТ, БУУРАЛТ, сумаар
2013 2014 2015 % 2013 2014 2015 % 2013 2014 2015 %
Ас 37 508 32 815 39 336 119.9 65 45 47 104.4 2 396 2 513 3 105 123.6
Бд 108 252 123 739 137 766 111.3 110 158 137 86.7 3 575 4 854 4 909 101.1
Да 52 354 51 394 54 463 106.0 48 41 36 87.8 3 001 3 140 3 450 109.9
Мх 94 822 103 362 126 656 122.5 147 117 123 105.1 4 473 5 167 6 726 130.2
На 36 617 40 374 50 057 124.0 70 50 47 94.0 1 664 1 801 2 135 118.5
Он 66 312 78 211 96 380 123.2 172 116 107 92.2 1 865 2 706 2 886 106.7
Сү 70 672 74 358 83 600 112.4 174 186 218 117.2 3 208 4 335 4 953 114.3
Тш 85 345 96 098 102 419 106.6 222 243 218 89.7 2 869 3 389 2 957 87.3
Тц 24 677 28 151 28 692 101.9 40 45 54 120.0 2 133 2 536 2 404 94.8
Уб 64 750 76 184 81 944 107.6 185 149 172 115.4 2 468 2 516 3 122 124.1
Ха 44 172 47 080 49 921 106.0 58 52 59 113.5 1 964 2 715 2 772 102.1
Эц 70 699 76 626 83 644 109.2 97 132 186 140.9 5 448 7 172 7 665 106.9
Бу 97 082 108 645 135 361 124.6 92 150 80 53.3 5 400 6 171 8 406 136.2
Дүн 853 262 937 037 1070 239 114.2 1 480 1 484 1 484 100.0 40 464 49 015 55 490 113.2
БотгоСум
Бойжуулсан төл Унага
Хүснэгт 12-ын үргэлжлэл
2013 2014 2015 % 2013 2014 2015 % 2013 2014 2015 %
Ас 2 438 2 280 2 678 117.5 18 667 16 051 18 808 117.2 13 942 11 926 14 698 123.2
Бд 5 676 7 370 7 179 97.4 55 483 62 617 71 427 114.1 43 408 48 740 54 114 111.0
Да 3 756 4 128 4 334 105.0 28 581 26 292 28 173 107.2 16 968 17 793 18 470 103.8
Мх 4 037 4 867 6 196 127.3 48 821 51 803 64 352 124.2 37 344 41 408 49 259 119.0
На 2 986 3 371 3 702 109.8 19 044 21 584 28 057 130.0 12 853 13 568 16 116 118.8
Он 2 949 4 336 4 972 114.7 40 856 46 508 58 021 124.8 20 470 24 545 30 394 123.8
Сү 3 130 3 772 4 482 118.8 40 045 41 809 47 326 113.2 24 115 24 256 26 621 109.8
Тш 3 836 4 305 4 031 93.6 43 219 47 740 50 889 106.6 35 199 40 421 44 324 109.7
Тц 2 010 2 353 2 982 126.7 11 708 13 154 12 832 97.6 8 786 10 063 10 420 103.5
Уб 2 284 2 654 3 492 131.6 36 181 44 781 46 725 104.3 23 632 26 084 28 433 109.0
Ха 2 344 2 693 2 910 108.1 23 935 26 562 28 198 106.2 15 871 15 058 15 982 106.1
Эц 6 031 6 093 6 201 101.8 28 126 32 126 34 324 106.8 30 997 31 103 35 268 113.4
Бу 6 191 6 068 9 221 152.0 47 495 52 576 68 003 129.3 37 904 43 680 49 651 113.7
Дүн 47 668 54 290 62 380 114.9 442 161 483 603 557 135 115.2 321 489 348 645 393 750 112.9
СумХурга ИшигТугал
ХӨДӨӨ АЖ АХУЙН ТАНИЛЦУУЛГА 2015 ОН
44
ХҮСНЭГТ 13. 100 ЭХЭЭС БОЙЖУУЛСАН ТӨЛ, сумаар
2013 2014 2015 2013 2014 2015 2013 2014 2015 2013 2014 2015 2013 2014 2015 2013 2014 2015
Ас 89 85 87 48 39 50 75 74 79 85 76 84 92 87 88 90 87 88
Бд 86 89 85 37 53 41 66 85 73 74 86 76 88 89 87 88 90 86
Да 86 84 83 33 34 39 72 75 74 72 77 76 95 84 84 81 87 85
Мх 87 86 90 51 41 46 84 81 88 86 87 88 89 86 90 86 88 91
На 84 84 92 44 35 35 86 85 90 85 85 88 85 84 94 84 84 91
Он 76 76 85 46 33 34 50 67 63 54 69 70 81 77 88 75 78 87
Сү 90 86 91 41 40 51 77 79 83 85 87 88 92 86 92 91 88 92
Тш 91 86 82 50 52 46 90 90 67 86 86 72 96 87 83 87 86 84
Тц 76 87 79 33 45 50 79 83 69 87 91 96 76 87 78 198 88 79
Уб 83 84 86 41 33 39 81 72 77 66 67 78 85 88 87 56 83 87
Ха 92 93 90 34 37 47 86 93 85 94 92 87 92 94 92 181 92 89
Эц 81 89 92 34 52 73 69 86 84 85 86 84 81 92 92 23 88 94
Бу 90 89 94 42 78 37 81 81 96 102 82 102 92 87 94 87 94 94
Дүн 86 86 88 42 44 45 75 81 81 81 82 83 88 86 89 85 87 89
Тугал Хурга ИшигСум
Бүгд Ботго Унага
ХҮСНЭГТ 14. ТОМ МАЛЫН ЗҮЙ БУС ХОРОГДОЛЫН ӨСӨЛТ, БУУРАЛТ, сумаар
2013 2014 2015 % 2013 2014 2015 % 2013 2014 2015 %
Ас 2 534 730 615 84.2 3 3 2 66.7 52 34 26 76.5
Бд 1 006 930 616 66.2 1 - - - 29 27 38 140.7
Да 1 077 1 147 383 33.4 7 8 - - 30 37 19 51.4
Мх 2 315 3 043 3 016 99 5 2 6 3.0* 48 50 106 212.0
На 170 359 209 58.2 - - 3 - 23 5 13 2.6*
Он 264 347 101 29.1 3 4 1 25.0 10 45 18 40.0
Сү 1 036 163 2 708 16.6* 7 1 28 28.0* 18 75 629 8.4*
Тш 221 1 971 1 467 74 - 7 3 42.9 2 24 39 162.5
Тц 4 827 247 3 790 15.3* 13 6 9 150 106 29 138 4.8*
Уб 615 517 436 84.3 5 3 13 4.3 36 20 26 130.0
Ха 566 235 104 44.3 3 - 1 - 24 11 5 45.5
Эц 8 826 804 848 105.5 44 5 12 240.0 514 75 90 120.0
Бу 2 521 286 801 2.8* 8 - 4 - 85 5 103 20.6*
Дүн 25 978 10 779 15 094 140.0 99 39 82 210.3 977 437 1 250 2.9*
ТэмээСум
Хорогдсон бүх мал Адуу
Тайлбар: *-дахин
ХӨДӨӨ АЖ АХУЙН ТАНИЛЦУУЛГА 2015 ОН
45
Хүснэгт 14-ийн үргэлжлэл
2013 2014 2015 % 2013 2014 2015 % 2013 2014 2015 %
Ас 136 31 40 129.0 1 316 328 271 82.6 1 027 334 276 82.6
Бд 74 472 71 15.0 474 204 247 121.1 428 227 260 114.5
Да 105 840 34 4.0 432 129 179 138.8 503 133 151 113.5
Мх 85 59 80 135.6 935 1 342 1 239 92.3 1 242 1 590 1 585 99.7
На 19 261 15 5.7 66 38 83 218.4 62 55 95 172.7
Он 9 200 12 6.0 157 80 47 58.8 85 18 23 127.8
Сү 19 28 268 9.6* 511 32 1 006 31.4* 481 27 777 28.8*
Тш 33 799 61 7.6 70 659 581 88.2 116 482 783 162.4
Тц 215 27 101 3.7* 2 204 105 1 648 15.7* 2 289 80 1 894 23.7*
Уб 45 27 43 159.3 231 129 176 136.4 298 338 178 52.7
Ха 39 16 8 50.0 240 95 36 37.9 260 113 54 47.8
Эц 714 99 173 174.7 3 406 308 249 80.8 4 148 317 324 102.2
Бу 148 11 79 7.2* 1 024 125 353 2.8 1 256 145 262 180.7
Дүн 1 641 2 870 985 34.3 11 066 3 574 6 115 171.1 12 195 3 859 6 662 172.6
СумХонь ЯмааҮхэр
Тайлбар: *- дахин
ХҮСНЭГТ 15. СУВАЙРСАН ХЭЭЛТЭГЧ МАЛЫН ӨСӨЛТ, БУУРАЛТ, сумаар
2013 2014 2015 % 2013 2014 2015 % 2013 2014 2015 %
Ас 1 881 1 895 2 299 121.3 1 1 2 200.0 399 446 448 100.4
Бд 10 699 12 663 15 811 124.9 14 12 88 7.3* 1 187 877 1 221 139.2
Да 5 695 6 338 9 139 144.2 15 13 11 84.6 714 795 966 121.5
Мх 9 590 7 148 8 357 116.9 37 19 9 47.4 826 589 559 94.9
На 2 902 2 494 2 899 116.2 24 16 - - 207 225 214 95.1
Он 15 032 14 456 10 562 73.1 11 11 12 109.1 1 731 1 182 1 342 113.5
Сү 2 116 2 645 554 20.9 1 7 - - 793 411 94 22.9
Тш 1 959 2 985 4 316 144.6 1 - 3 - 286 304 530 174.3
Тц 1 326 1 283 2 223 173.3 1 - - - 187 160 250 156.3
Уб 6 437 8 367 6 653 79.5 20 13 13 100 455 787 827 105.1
Ха 3 239 1 053 1 265 120.1 1 5 2 40 421 88 184 209.1
Эц 7 259 4 945 4 903 99.2 10 2 3 150 1 297 890 1 034 116.2
Бу 6 812 10 934 7 685 70.3 1 - 11 - 710 799 551 69.0
Дүн 74 947 77 206 76 666 99.3 137 99 154 155.6 9 213 7 553 8 220 108.8
ИнгэСум
Сувайрсан хээлтэгч бүгд Гүү
Тайлбар: *- дахин
ХӨДӨӨ АЖ АХУЙН ТАНИЛЦУУЛГА 2015 ОН
46
Хүснэгт 15-ын үргэлжлэл
2013 2014 2015 % 2013 2014 2015 % 2013 2014 2015 %
Ас 212 324 308 95.1 610 633 968 152.9 659 491 573 116.7
Бд 1 712 1 079 1 559 144.5 4 521 6 129 6 729 109.8 3 265 4 566 6 214 136.1
Да 1 029 854 1 227 143.7 2 201 3 077 4 253 138.2 1 736 1 599 2 682 167.7
Мх 424 374 341 91.2 3 725 2 775 3 248 117.0 4 578 3 391 4 200 123.9
На 360 311 291 93.6 1 384 1 134 1 473 129.9 927 808 921 114.0
Он 2 455 1 716 1 460 85.1 6 608 7 463 4 421 59.2 4 227 4 084 3 327 81.5
Сү 433 192 40 20.8 581 1 235 248 20.1 308 800 172 21.5
Тш 390 610 532 87.2 577 950 1 830 192.6 705 1 121 1 421 126.8
Тц 115 125 110 88.0 668 480 1 243 2.6* 355 518 620 119.7
Уб 1 143 1 300 818 62.9 3 195 3 227 2 693 83.5 1 624 3 040 2 302 75.7
Ха 229 230 78 33.9 1 621 269 485 180.3 967 461 516 111.9
Эц 596 536 600 111.9 2 856 1 447 1 655 114.4 2 500 2 070 1 611 77.8
Бу 414 371 393 105.9 2 769 5 118 3 657 71.5 2 918 4 646 3 073 66.1
Дүн 9 512 8 022 7 757 96.7 31 316 33 937 32 903 97.0 24 769 27 595 27 632 100.1
СумЭм хонь Эм ямааҮнээ
Тайлбар: *- дахин
ХҮСНЭГТ 16. ХЭЭЛ ХАЯСАН ХЭЭЛТЭГЧ МАЛЫН ӨСӨЛТ, БУУРАЛТ, сумаар
2013 2014 2015 % 2013 2014 2015 % 2013 2014 2015 %
Ас 600 758 548 72.3 - - - - 124 71 111 156.3
Бд 1 380 1 223 880 72.0 2 7 - - 67 68 131 192.6
Да 1 121 2 038 1 972 96.8 - - - - 110 130 172 132.3
Мх 1 772 2 374 2 631 110.8 2 1 - - 24 134 47 35.1
На 708 493 192 38.9 - 1 5 - 26 3 3 100.0
Он 1 077 1 086 321 29.6 4 1 - - 52 52 29 55.8
Сү 849 132 272 206.1 15 - - - 249 17 12 70.6
Тш 234 501 645 128.7 - - 2 - 10 9 53 5.9*
Тц 240 76 130 171.1 - - - - 28 19 76 4.0*
Уб 713 734 262 35.7 - 2.0 - - 41 17 19 111.8
Ха 291 546 82 15.0 - - 1 - 10 16 8 50.0
Эц 2 816 1 090 857 78.6 - - - - 290 89 78 87.6
Бу 2 534 1 740 1 046 60.1 1 - - - 178 50 41 82.0
Дүн 14 335 12 791 9 838 76.9 24 12 8 66.7 1 209 675 780 115.6
ИнгэСум
Хээл хаясан хээлтэгч бүгд Гүү
Тайлбар: *-дахин
ХӨДӨӨ АЖ АХУЙН ТАНИЛЦУУЛГА 2015 ОН
47
Хүснэгт 16-ын үргэлжлэл
2013 2014 2015 % 2013 2014 2015 % 2013 2014 2015 %
Ас 44 58 53 91.4 251 319 213 66.8 181 310 171 55.2
Бд 30 59 194 3.3* 562 363 286 78.8 719 726 269 37.1
Да 115 132 172 130.3 205 1 028 723 70.3 691 748 905 121.0
Мх 199 268 320 119.4 657 662 848 128.1 890 1 309 1 411 107.8
На 77 30 21 70.0 246 247 115 46.6 359 212 53 25.0
Он 69 31 26 83.9 473 789 102 12.9 479 213 164 77.0
Сү 97 16 4 25.0 242 57 147 2.6* 246 42 107 2.5*
Тш 14 - 129 - 107 277 214 77.3 103 215 249 115.8
Тц 15 9 13 144.4 82 22 12 54.5 115 26 29 111.5
Уб 21 23 19 83 385 464 130 28.0 266 228 93 40.8
Ха 19 4 7 175.0 107 289 63 21.8 155 237 4 1.7
Эц 144 111 84 76 1 135 316 311 98.4 1 247 574 384 66.9
Бу 67 27 36 133.3 984 901 570 63.3 1 304 762 399 52.4
Дүн 911 768 1 078 140.4 5 436 5 734 3 734 65.1 6 755 5 602 4 238 75.7
СумЭм хонь Эм ямааҮнээ
Тайлбар: *-дахин
ХҮСНЭГТ 17. ХЭЭЛТЭГЧ, ХЭЭЛТҮҮЛЭГЧИЙН ТОХИРОО
2013 2014 2015 2013 2014 2015 2013 2014 2015 2013 2014 2015 2013 2014 2015
Ас 29 16 13 8 9 9 26 28 26 72 74 65 68 68 60
Бд 33 48 68 7 7 7 43 43 47 76 76 82 81 78 87
Да 30 47 36 9 11 10 42 44 43 82 80 73 83 74 82
Мх 40 33 41 7 7 7 38 39 38 76 75 69 79 76 74
На 28 34 39 6 6 7 47 51 57 93 91 79 92 92 91
Он 27 39 48 7 7 7 48 53 52 98 92 76 89 85 73
Сү 23 31 22 7 7 7 26 29 29 69 72 70 69 72 69
Тш 29 37 26 6 6 6 45 43 41 62 60 59 71 67 70
Тц 33 36 25 8 8 8 31 35 36 54 73 66 53 60 81
Уб 50 49 103 7 6 6 42 45 54 71 64 66 76 72 68
Ха 24 18 17 7 8 8 28 31 32 62 60 49 63 67 57
Эц 16 17 16 7 7 7 31 31 29 40 36 37 71 62 59
Бу 32 22 30 7 8 9 37 49 46 81 107 97 93 112 103
Дүн 29 31 30 7 7 7 37 40 40 71 71 68 77 76 75
Ямаа
50Сум
Тэмээ
20
Адуу
10
Үхэр
25
Хонь
50
ХӨДӨӨ АЖ АХУЙН ТАНИЛЦУУЛГА 2015 ОН
48
ХҮСНЭГТ 18. ЗАХ ЗЭЭЛД БОРЛУУЛСАН МАЛ
Тэмээ Адуу Үхэр Хонь Ямаа
Ас 9 594 13 108 10 846 13 472 37 1 035 935 6 084 5 381
Бд 38 062 36 748 48 197 59 787 89 1 970 3 086 30 086 24 556
Да 21 624 19 360 19 692 19 445 21 1 334 1 584 9 854 6 652
Мх 28 445 31 723 38 303 44 946 67 1 884 2 700 23 938 16 357
На 23 039 20 041 21 472 22 261 26 789 1 747 12 620 7 079
Он 30 793 34 573 36 321 49 133 109 1 327 2 937 29 758 15 002
Сү 24 901 26 340 34 100 39 726 137 1 813 2 460 22 152 13 164
Тш 27 325 32 957 36 446 51 698 140 1 530 2 804 25 647 21 577
Тц 11 208 9 539 11 474 10 890 38 959 1 127 5 305 3 461
Уб 22 286 27 418 31 675 43 387 106 877 2 144 25 867 14 393
Ха 7 825 17 006 16 572 23 836 51 703 1 394 13 797 7 891
Эц 26 087 26 149 24 183 21 364 59 2 089 2 003 8 626 8 587
Бу 15 915 35 294 44 755 64 658 68 3 115 4 129 32 367 24 979
Дүн 287 104 330 256 374 036 464 603 948 19 425 29 050 246 101 169 079
Сум 20142013Үүнээс
20152012
ХҮСНЭГТ 19. АЖ АХУЙН ДОТООДОД ХЭРЭГЛЭСЭН МАЛ
Тэмээ Адуу Үхэр Хонь Ямаа
Ас 3 559 4 166 3 156 4 613 2 392 429 1 953 1 837
Бд 17 797 19 975 17 396 19 929 5 831 1 259 9 168 8 666
Да 7 302 6 536 5 160 6 658 3 501 629 3 474 2 051
Мх 10 344 11 963 12 648 15 213 - 594 928 7 384 6 307
На 3 110 3 228 3 166 4 053 2 271 474 1 760 1 546
Он 11 972 9 322 10 370 14 272 4 603 876 8 023 4 766
Сү 6 860 10 026 10 437 12 025 9 540 697 6 295 4 484
Тш 9 177 8 982 8 905 10 339 2 362 596 4 846 4 533
Тц 4 318 4 549 4 371 4 258 2 251 382 2 093 1 530
Уб 7 078 6 686 9 455 9 473 6 320 624 5 118 3 405
Ха 4 842 5 579 5 973 6 577 1 282 501 3 399 2 394
Эц 11 408 11 717 10 847 12 628 11 910 1 139 5 437 5 131
Бу 8 463 9 304 11 335 16 645 2 1 016 1 499 7 517 6 611
Дүн 106 230 112 033 113 219 136 728 49 6 918 10 033 66 467 53 261
Сум 2013 2015Үүнээс
20142012
ХӨДӨӨ АЖ АХУЙН ТАНИЛЦУУЛГА 2015 ОН
49
ХҮСНЭГТ 20. БЭЛТГЭСЭН ТЭЖЭЭЛ, сумаар, тонн
2013 2014 2015 % 2013 2014 2015 % 2013 2014 2015 %
Ас 176.8 251.3 322.4 128.3 3.5 4.0 0.9 22.5 249.0 198.0 1 837.0 9.3*
Бд 326.8 269.0 269.4 100.1 175.0 4.0 26.0 650.0 600.0 10.0 - -
Да 32.9 43.0 126.7 2.9* 50.0 - - - 830.0 750.0 811.0 108.1
Мх 323.8 435.3 738.7 169.7 50.0 30.0 30.0 100.0 450.0 800.0 2 100.0 2.6*
На 44.1 - 57.5 - 50.0 30.0 35.0 116.7 420.0 430.0 410.0 95.3
Он 100.0 132.1 20.4 15.4 - - 3.8 - 240.0 200.0 388.0 194.0
Сү 626.3 504.4 496.3 98.4 120.0 50.0 80.0 160.0 610.0 580.0 700.0 120.7
Тш 317.2 950.0 751.3 79.1 75.0 76.5 47.8 62.5 350.0 84.0 1 500.0 17.9*
Тц 234.6 112.6 114.5 101.7 10.0 10.0 0.2 1.7 4 640.0 4 761.0 4 850.0 101.9
Уб 125.2 157.0 197.7 125.9 50.0 5.0 1.2 23.8 30.0 - 149.0 -
Ха 243.1 315.4 272.1 86.3 19.0 19.0 21.0 110.5 19.0 45.0 45.0 100.0
Эц 553.6 661.6 1280.0 193.5 35.0 2.0 18.0 900.0 510.5 865.0 1 214.0 140.3
Бу 118.3 499.7 600.0 120.1 20.0 20.0 35.0 175.0 3 000.0 4 160.0 5 910.0 142.1
Дүн 3 222.8 4 331.4 5 247.0 121.1 657.5 250.5 298.9 119.3 11 948.5 12 883.0 19 914.0 154.6
ХадланХужир шүүСум
Гар тэжээл
Тайлбар: *- дахин
ХҮСНЭГТ 21. МАЛЖУУЛАЛТАНД ЗАРЦУУЛСАН ХӨРӨНГИЙН ХЭМЖЭЭ, мян.төг
2013 2014 2015
Ас - 22 900 20 000 20 000 - - 100 - -
Бд - 33 285 29 600 6 500 - 23 100 22.0 - 78.0
Да 50 000 12 840 20 500 - 10 500 10 000 - 51.2 48.8
Мх 94 079 58 500 58 880 - 28 000 30 880 - 47.6 52.4
На 3 309.0 41 650.0 43 860.0 - - 43 860 - - 100.0
Он - 20 000 5 000 - 5 000 - - 100 -
Сү 34 500 80 000 67 400 35 000 11 000 21 400 51.9 16.3 31.8
Тш 39 000 - 50 996 - 13 200 37 796 - 25.9 74.1
Тц 11 140 25 500 32 300 12 000 - 20 300 37.2 - 62.8
Уб 20 000 16 700 13 000 - - 13 000 - - 100
Ха 20 000 110 600 51 850 - - 51 850 - - 100
Эц 21 100 40 200 39 450 25 100 5 000 9 350 63.6 12.7 23.7
Бу 20 000 - 45 000 25 000 20 000 - 55.6 44.4 -
Дүн 313 128 462 175 477 836 123 600 92 700 261 536 25.9 19.4 54.7
Нийт зарцуулсан хөрөнгийн
хэмжээ
Нийт зарцуулсан хөрөнгөд
эзлэх хувь
Гадаад орон,
олон улсын
байгууллагын
төсөл,
хөтөлбөрийн
хөрөнгө
Орон
нутгийн
хөрөнгө
Бусад
Сум
Үүнээс
Гадаад орон,
олон улсын
байгууллагын
төсөл,
хөтөлбөрийн
хөрөнгө
Орон
нутгийн
хөрөнгө
Бусад
ХӨДӨӨ АЖ АХУЙН ТАНИЛЦУУЛГА 2015 ОН
50
ХҮСНЭГТ 22. МАЛЖУУЛАХ АРГА ХЭМЖЭЭНИЙ ТАЙЛАН, сумаар
2013 2014 2015 2013 2014 2015 2013 2014 2015 2014 2015 2014 2015 2014 2015 Бод мал Бог мал 2014 2015
Ас - 18 4 - 47 13 4.8 2.6 3.3 449 225 7 8 442 217 3.6 96.4 25 56
Бд - 27 23 - 116 81 4.0 4.3 3.5 1307 1 396 5 15 1302 1 381 1.1 98.9 48 61
Да 18 6 8 63 17 23 3.6 2.8 2.9 168 336 - - 168 336 - 100.0 28 42
Мх 11 15 20 40 56 79 4.0 3.7 4.0 587 866 56 19 531 847 2.2 97.8 39 43
На 22 18 16 76 53 55 4.4 2.9 3.4 702 832 21 22 681 810 2.6 97.4 39 52
Он 29 4 92 116 11 211 3.1 2.8 2.3 310 6 345 - 180 310 6 165 2.8 97.2 78 69
Сү 14 20 36 56 78 165 3.1 3.9 4.6 1 130 1 046 130 21 1 000 1 025 2.0 98.0 57 29
Тш 22 - 15 81 - 56 3.5 - 3.7 - 684 - 2 - 682 0.3 99.7 - 46
Тц 10 11 19 52 46 76 4.3 4.2 4.0 190 506 5 2 185 504 0.4 99.6 17 27
Уб 5 6 3 19 24 13 4.3 4.0 4.3 234 158 4 2 230 156 1.3 98.7 39 53
Ха 5 15 17 16 53 66 3.2 3.5 3.9 780 949 52 17 728 932 2 98.2 52 56
Эц 16 19 16 57 80 67 4.0 4.2 4.2 725 636 20 24 705 612 3.8 96.2 38 40
Бу 5 - 17 19 - 40 - - 2.4 - 510 - - - 510 - 100.0 - 30
Дүн 157 159 286 595 581 945 3.8 3.7 3.3 6 582 14 489 300 312 6 282 14 177 2.2 97.8 41 51
Үүнээс Малжуулалтаар
авсан малд эзлэх
хувь
Малжуулалтад
хамрагдах 1 өрхөд
ногдох малын тооБод мал Бог малСум Өрхийн тоо Ам бүлийн тоо
1 өрхийн ам бүлийн
тоо
Малжуулах арга хэмжээнд хамрагдсан Малжуулалтаар
авсан малын тоо,
тол
ХӨДӨӨ АЖ АХУЙН ТАНИЛЦУУЛГА 2015 ОН
51
ХҮСНЭГТ 23. ШИНЭЭР ГАРГАСАН ХУДГИЙН ТАЙЛАН, сумаар
2013 2014 2015 2013 2014 2015 2013 2014 2015 2014 2015 2014 2015 2014 2015 2014 2015
Ас 5 6 11 2 1 1 3 5 10 4 200.0 16 200.0 - - - - 4 200.0 16 200.0
Бд - 14 5 - 2 2 - 12 3 69 298.3 35 900.0 17 704.3 - - - 51 594.0 35 900.0
Да 4 9 2 4 9 2 - - - 96 500.0 16 000.0 37 000.0 - - - 59 500.0 16 000.0
Мх 10 6 12 5 5 10 5 1 2 75 500.0 135 500.0 51 000.0 10 000.0 - - 24 500.0 125 500.0
На - 2 1 - 1 - - 1 1 35 000.0 1 500.0 14 100.0 - - - 20 900.0 1 500.0
Он 4 5 8 1 3 - 3 2 8 57 000.0 22 000.0 40 000.0 - - - 17 000.0 22 000.0
Сү 8 15 4 5 3 - 3 12 4 42 000.0 4 000.0 34 000.0 - - - 8 000.0 4 000.0
Тш 3 3 2 3 1 2 - 2 - 16 658.0 15 000.0 14 758.0 - - - 1 900.0 15 000.0
Тц 8 8 1 5 8 1 3 - - 89 780.0 8 000.0 49 780.0 - - - 40 000.0 8 000.0
Уб 4 4 5 4 4 1 - - 4 57 000.0 18 600.0 45 000.0 - - - 12 000.0 18 600.0
Ха 9 13 4 6 6 4 3 7 - 124 500.0 27 000.0 94 500.0 - - - 30 000.0 27 000.0
Эц 19 20 23 2 1 3 17 19 20 22 700.0 58 300.0 17 000.0 4 000.0 - 16 000.0 5 700.0 38 300.0
Бу 15 11 10 6 3 - 9 8 10 62 270.0 4 000.0 59 436.5 - - 4 000.0 2 833.5 -
Дүн 89 116 88 43 47 26 46 69 62 752 406.3 362 000.0 474 278.8 14 000.0 - 20 000.0 278 127.5 328 000.0
Үүнээс:
Улсын төсвийн хөрөнгө
Гадаад орон, олон
улсын байгууллагын
төсөл хөтөлбөрийн
хөрөнгөөр
Малчидын өөрсдийн
хөрөнгөөрСум
Инженерийн
хийцтэй
Шинээр гаргасан
худгийн тоо, бүгд
Үүнээс:
Энгийн уурхайн
Шинээр худаг гаргахад
зарцуулсан хөрөнгийн
хэмжээ
ХӨДӨӨ АЖ АХУЙН ТАНИЛЦУУЛГА 2015 ОН
52
ХҮСНЭГТ 24. ЗАСВАРЛАСАН ХУДГИЙН ТАЙЛАН, сумаар
2013 2014 2015 2013 2014 2015 2013 2014 2015 2014 2015 2014 2015 2014 2015 2014 2015
Ас - 9 15 - 4 3 - - 12 2750 2 150.0 - - - - 1150 2 150.0
Бд - - 3 - - - 5 3 - 6300 1600 - - - - 6300
Да 1 1 3 1 1 - - 3 1 000.0 112.0 - - - - 1000 112.0
Мх 4 1 2 4 - 1 - - 1 3 700.0 1 000.0 - - - - 3 700.0 1 000.0
На - 7 3 - 4 - 1 3 60500 1 500.0 - - - - 4 500.0 1 500.0
Он 1 10 7 - 6 1 1 3 6 72 000.0 4 200.0 56000 - - - 23 000.0 4 200.0
Сү 4 11 6 - 3 4 4 6 8 000.0 5 200.0 49000 - - - 8 000.0 5 200.0
Тш 13 4 3 - 4 13 8 3 58 000.0 5 800.0 58000 - - - - 5 800.0
Тц 5 - 1 1 - 1 4 - - 2000 - - - - - 2000
Уб 3 4 7 2 - 1 4 7 4 000.0 3 800.0 - - 3600 - 400.0 3 800.0
Ха 3 3 5 - - 2 3 3 3 2600 3250 - - - - 2600 3250
Эц - 102 46 - - 1 - 102 45 5 920.0 16 750.0 - - - - 5 920.0 16 750.0
Бу - - - - - - - - - - - - - - - - -
Дүн 34 152 101 8 22 9 26 130 92 218 470.0 52 062.0 164 600.0 - 3 600.0 - 50 270.0 52 062.0
Үүнээс:
Улсын төсвийн
хөрөнгө
Гадаад орон, олон
улсын байгууллагын
төсөл хөтөлбөрийн
хөрөнгөөр
Малчидын өөрсдийн
хөрөнгөөрСумИнженерийн
хийцтэй
Засварласан
худгийн тоо, бүгд
Үүнээс:
Энгийн уурхайн
Худаг засварлахад
зарцуулсан хөрөнгийн
хэмжээ
ХӨДӨӨ АЖ АХУЙН ТАНИЛЦУУЛГА 2015 ОН
53
ХҮСНЭГТ 25. 2015 ОНД ТООЛЛОГДСОН ХУДГИЙН ТОО, сумаар
2006 2009 2012 2015 2006 2009 2012 2015 2006 2009 2012 2015
Ас 116 224 160 174 28 130 43 44 88 94 117 130
Бд 201 339 246 235 17 128 41 26 184 211 192 209
Да 71 103 22 115 10 38 5 29 61 65 17 86
Мх 191 287 190 301 64 201 39 204 127 86 119 97
На 90 125 87 109 3 34 18 28 87 91 67 81
Он 142 210 122 158 27 100 37 48 115 110 85 110
Сү 237 341 304 277 9 219 18 42 228 122 284 235
Тш 203 315 111 212 103 183 37 34 100 132 73 178
Тц 100 172 167 152 57 97 88 96 43 75 79 56
Уб 168 333 129 183 8 200 16 59 160 133 113 124
Ха 149 205 179 165 17 97 39 40 132 108 115 125
Эц 209 446 386 435 8 263 43 42 201 183 335 393
Бу 329 106 193 210 23 41 29 76 306 65 161 134
Дүн 2 206 3 206 2 296 2 726 374 1 731 453 768 1 832 1 475 1 757 1 958
Сум
Оны эцэст тооллогдсон нийт
худгийн тоо Инженерийн Энгийн уурхайн
Үүнээс:
ХҮСНЭГТ 26. НИЙТ ХАШААНЫ ТОО, сумаар
Хашааны тоо-ширхэг, багтаамж-мян.тол
Тоо Багтаамж Тоо Багтаамж Тоо Багтаамж Тоо Багтаамж
Ас 82 54.6 150 30.0 131 73.8 158 114.6
Бд 226 101.9 765 271.0 408 298.1 469 196.0
Да 270 120.5 260 113.0 92 55.6 102 49.3
Мх 126 81.3 286 125.2 461 204.7 645 260.5
На 90 60.2 168 24.1 94 77.6 137 113.3
Он 192 116.4 205 123.4 459 110.1 208 168.9
Сү 169 52.3 176 110.5 506 200.2 459 240.8
Тш 110 62.4 243 114.4 371 285.2 622 272.3
Тц 172 45.0 220 126.7 303 140.2 275 151.1
Уб 90 100.0 162 52.1 122 58.6 137 83.4
Ха 139 73.0 176 86.4 128 108.4 263 182.0
Эц 262 151.6 406 247.9 386 208.1 464 306.0
Бу 562 106.6 515 159.3 195 28.7 181 81.1
Дүн 2 490 1 125.8 3 732 1 584.0 3 656 1 849.2 4 120 2 219.3
2012Сум
2006 2009 2015
ХӨДӨӨ АЖ АХУЙН ТАНИЛЦУУЛГА 2015 ОН
54
ХҮСНЭГТ 25. ТАРИАЛСАН ТАЛБАЙ, сум, га-аар
2014 2015 % 2014 2015 % 2014 2015 % 2014 2015 %
Ас - 3 - 2.3 3.0 130.4 0.8 0.7 87.5 - 2.0 -
Бд - - - 1.5 1.0 66.7 0.5 0.0 2.4 - - -
Да - - - 4.3 4.2 97.7 1.4 1.3 92.9 - - -
Мх 200 1550 7.7* 6.0 6.0 100.0 2.0 2.0 100.0 20.0 - -
На - - - 1.0 2.0 200.0 0.5 1.0 200.0 0.2 - -
Он - - - 3.0 3.0 100.0 0.3 0.5 166.7 - - -
Сү 1 314.0 3 793.0 2.9* 6.0 3.0 50.0 2.0 1.0 50.0 207.0 50.0 24.2
Тш - - - 3.8 1.0 26.3 1.8 0.8 44.4 - - -
Тц 920 2 250.0 244.6 7.0 6.0 85.7 5.2 4.4 84.6 - 50.0 -
Уб - - - 3.0 3.0 100.0 0.8 0.8 100.0 - - -
Ха - - - 1.3 0.0 2.9 0.5 0.1 20.0 - - -
Эц - 2100 - 5.2 6.0 115.4 2.5 3.0 120.0 - - -
Бу - - - 30.9 33.2 107.4 13.9 13.9 100.0 - - -
Дүн 2 434.0 9 696.0 3.9* 75.3 71.4 94.9 32.2 29.5 91.7 227.2 102.0 44.9
Тэжээлийн ургамалТөмсСум
Хүнсний ногооҮр тариа
Тайлбар: *- дахин
ХҮСНЭГТ 26. ХУРААСАН УРГАЦ, сум, тн-оор
2014 2015 % 2014 2015 % 2014 2015 % 2014 2015 %
Ас - 1.3 - 18.4 10.3 56.0 6.5 4.4 67.5 - 0.7 -
Бд - - - 10.0 13.0 130.0 4.6 0.1 2.2 - - -
Да - - - 14.5 24.5 169.0 8.7 9.8 112.6 - - -
Мх 150.0 - - 48.0 45.0 93.8 15.5 17.2 111.0 - - -
На - - - 5.8 11.0 189.7 4.2 8.1 194.2 - - -
Он - - - 54.0 45.0 83.3 5.1 3.5 68.6 - - -
Сү 2 560.0 977.0 38.2 48.0 24.0 50.0 17.1 6.0 35.1 207.0 220.0 106.3
Тш - - - 29.9 7.8 26.1 29.6 7.7 26.0 - - -
Тц 1 255.0 275.0 21.9 56.0 48.0 85.7 32.7 31.2 95.4 - - -
Уб - - - 27.3 26.8 98.2 6.9 6.9 99.9 - - -
Ха - - - 10.7 0.7 6.5 2.7 0.6 22.2 - - -
Эц - 750 - 45.5 46.0 101.1 18.5 17.7 95.6 - - -
Бу - - - 345.5 298.9 86.5 200.0 123.9 62.0 - - -
Дүн 3 965.0 2 003.3 50.5 713.6 601.0 84.2 352.0 237.1 67.4 207.0 220.7 106.6
Тэжээлийн ургамалТөмсСум
Хүнсний ногооҮр тариа
Тайлбар: *- дахин