การเลยงสนข
พนธสนข 1สนขพนธในกลมกฬา (Sporting Breeds)
- สรางขนสาหรบใชในกฬาลานก (feather birds) 2 สนขในกลมฮาวด (Hound Breeds)
- สรางขนเพอใชในการลาสตว หรอดมกลนสะกดรอย (scent) 3 กลมสนขใชงาน (Working Breeds)
-สรางขนสาหรบการใชงาน เชน การลากเลอน เกวยนบรรทก(pull carts) หรอ เปนสนขอารกขา (guard property) เปนตน
4 สนขในกลมทใชคมฝงสตว (Herding Breeds) - เปนสนขทถกสรางขนมาเพอใชใชในการควบคมการเคลอนยายฝงสตว
5 สนขในกลมเทอรเรย (Terrier Breeds) - สรางขนเพอการลาเหยอ หรอ สตวทมาทาลายพชผลทางการเกษตร เชน นก หน เปนตน
6 สนขในกลมทอย (Toy Breeds) - เปนสนขขนาดเลก
7 สนขในกลมทวไป (Non-Sporting Breeds) - จดกาเนดสายพนธทไมชดเจน หรอไมสามารถจดใหเขากลมอนๆ ได
ชนดพนธสนข กลมสนขเพอใชในเกมกฬา (Sporting Breeds)
Pointer German Shorthaired Pointer German Wirehaired Pointer
Retriever Golden Labrador
Setters - English Irish
Spaniels - American Water Clumber
Cocker English Cocker English Springer
กลมสนขฮาวด (Hound Breeds) Afghan Basset Beagle Black amp Tan Coonhound Bloodhound Dachshund Foxhound
Greyhound Norwegian Elkhound กลมสนขใชงาน (Working Breeds)
Alaskan Malamute Boxer Doberman Pinscher Great Dane Great Pyrenees Komondor Rottweiler Saint Bernard Samoyed Siberian Husky Standard Schnauzer
กลมสนขเทอรเรย (Terrier Breeds)
Airedale Border Terrier Bull Terrier Dandie Dinmont Fox Terrier Skye Terrier Welsh Terrier
กลมสนขทอย (Toy Breeds) Chihuahua ชวาวา Italian Greyhound Manchester Terrier Pomeranian Poodle Pug Shih
Tzu Yorkshire Terrier กลมสนขทไมใชสนขทใชในเกมกฬา (Non-Sporting Breeds)
Boston Terrier Bulldog Chow Chow Dalmatian Lhasa Apso Poodle กลมสนขใชคมฝงสตว (Herding Breeds)
Australian Shepherd German Shepherd Old English Sheepdog Collie Shetland Sheepdog สนขพนธไทย (Thai Breeds)
พนธไทยหลงอาน (Thai Ridgeback) พนธบางแกว (Bangkaew)
การตดสนใจเลอกสนข ตองการแบบไหน 1 ตวใหญ-เลก 2 Active Quiet 3 ขนยาว ขนสน 4 เลยงเพออะไร(ขาย-พนธ-เพอน) 5 พนธแทลกผสม 6 ราคา
การตดสนใจเลอกสนข
ควรแนใจวาเหมาะสมกบชวตของผเลยงสนข แตละตวตองการการดแลทแตกตางกน สนขพนธแท ควรรถงลกษณะอารมณของสนขแตละพนธ ควรเลอกสนขทมนสยและอารมณทเขากบผเลยงได สนขพนธทาง ลกผสม สนขพนธทางมกฉลาดและชางประจบ เหมาะสาหรบการเปนสนขเลยง สนขพนธทางมกทนโรค ขนาดของสนข สนขขนาดใหญและชอบออกกาลงกาย สนขพนธรอตตไวเลอรใชพนทออกกาลงมาก และด เจาของควรฝกใหเชอฟงคาสงตงแตยงเลก สนขขนาดเลกเชนพนธชวาวา เปนเพอนเลนไดด เฝายามเหาเกง แหลงหาซอสนขมาเลยง สถานสงเคราะหสตว สนขทนสามารถเปนสนขเลยงทดมาก แตบางตวอาจมพฤตกรรมอนทตองแกไข เชน เจาของเดมละเลยทอดทง ฟารมคอกเลยง ควรหาจากฟารมเลยงสนขทเชอถอได รานจาหนาย
ไมควรซอจากรานทไมทราบประวตมากอน เพอนญาต
ของฟร vs ของด
การเลอกลกสนข
เรมดจากแมซงสามารถบอกนสยของลกได ลกสนขทเลอกมาควรมลกษณะนสยทราเรง อยากรอยากเหน ไมตงเครยด ไมกลวคนแปลกหนา บงบอกถงลกษณะความเชอมนในควเอง แตถาเชอมนในตวเองมากเกนไป อาจกลายเปนสนขดอในอนาคตกได
1 ตามประกายแจมใส สถกตองตามลกษณะ ไมมขตา รวมทงอาการอกเสบระคายเคอง 2 ใบหดานในมสชมพไมมกลนเหมน ไมมสะเกดซงอาจเปนเพราะมไรหหรอความผดปกตอยางอน 3 ผวหนงไมมนเยมหรอแหงเปนสะเกดสนข ไมมแผลหรอกอนนนทผวหนง ขนแขงแรงไมหลด
รวงงาย 4 เหงอกมสชมพและไมมกลน ฟนเรยงตวสบกนพอด 5 บรเวณทวารหนกควรสะอาดและแหง ไมมลกษณะทองเสยหรอมสงผดปกตออกมาจากอวยวะ
เพศ 6 เมอยกสนขขนควรรสกหนกไมดนรน บงบอกวาเปนสนกทเชอฟงคาสงทด
เครองใชทจาเปน
1 เบาะรองนอน สนขสวนใหญมกชอบ 2 ปายชอ สนขควรมปายชอทตดปลอกคอพรอมกบหมายเลขโทรศพท ทอยของเจาของ 3 กระดกเทยม การกดแทะกระดกไนลอนเปนการบรหารกรามและชวยทาความสะอาดฟนใหสนข 4 ของเลนยาง ควรเปนวสดทสนขกดแทะไดเมอโยนลงพนจะกระดอนได กระตนใหสนขวงไลงบ 5 ของเลนทมเสยง เมอสนขกดแทะจะเกดเสยงดง เปนการกระตนสญชาตญาณในการลาสตว 6 ขลมครอบปากสนข ปองกนไมไหสนขไปกนสงสกปรก หรอสนขด 7 แปรงขนสตวสาหรบขนสนละเอยด แปรงเหลก หวเหลกสาหรบขนยาว ควรใชแปรงทเหมาะกบ
สนขแตละพนธ 8 ชามอาหารและนา สนขควรมชามอาหารของตนเองตองดแลอยเสมอ อาจเปนชามททาจากเซรา
มกหรอสเตนเลส รองกนชามดวยยางปองกนการลน 9 ปลอกคอและสายจง สนขควรใสปลอกคอทมปายชออยดวยเสมอ
การนาเขาบานครงแรก
ควรจากดบรเวณทจะเปนทอยของสนขและปลอยใหสารวจสงแวดลอมใหมในบรเวณนนและควรอยกบลกสนขกอนในระยะแรก ไมควรทงใหอยตามลาพง ใน 2-3 วนแรกควรใหอาหารเดมทสนขคนเคยแลวจงคอยๆเปลยน
การใหลกสนขอยในกรงตงแตแรกจะชวยใหรสกปลอดภยมากกวาในหองโลงๆและควรหดใหถายปสสาวะบนกระดาษหนงสอพมพ
ความปลอดภยภายในบาน
ลกสนขมนสยอยากรอยากเหน จงตองระวงสงทสามารถทาอนตรายตอลกสนขได โดยการนาสงของทแตกงายและเครองใชไฟฟาไปเกบไวในทปลอดภย
สตวเลยงอนในบาน
กบแมว สนขและแมวสามารถอยรวมกนได ถาการพบกนครงแรกไมเปนลกษณะการขมข ควรใหแมวไดสารวจลกสนขขณะทกาลงหลบอย
กบสนขอนในบาน สนขตวอนมกรสกไมพอใจเมอมสนขตวใหมเขามา ควรเปดโอกาสใหสนขทอยกอนไดสารวจลกสนขขณะทกาลงหลบอย
โภชนศาสตรสาหรบสนข ชนดอาหาร อาหารสวนใหญพลงงานจะใกลเคยงกนตางแตระดบโปรตน 1 อาหารอดเมดแหง (Dry)
สวนประกอบมทงจากพชและสตว โปรตน 23 ไขมน 9 เยอใย 6 2 อาหารกงเปยก (Semi-moist)
ขาวโพด เศษเนอสตว โปรตน 25 ไขมน 9 เยอใย 4 3 อาหารกระปอง(Canned)
31 ทาจากเศษเนอสตวเปนหลกเชนเนอ-กระดกไกโค และ แปงถว โปรตน 44 ไขมน 32 เยอใย 4 32 ทาจากพชเปนหลก ขาว ขาวโพด ถวและเศษเนอสตว โปรตน 30 ไขมน 16 เยอใย 8
โปรตนเปนสารอาหารทสาคญ
สนขจะกนเนอเปนอาหาร มเปอรเซนตของโปรตนสง ไขมนพอเหมาะ เยอใยเลกนอย และคารโบไฮเดรต แตแมวจะเปนสตวกนเนอ ไมยอมกนคารโบไฮเดรต
กรดอะมโน
ทาไมสนขและแมวจงตองการโปรตน
เพราะโปรตนเปนสงจาเปนทใชในการเจรญเตบโต
กรดอะมโนทสตวตองการม 22 ตว สตวสงเคราะหเองได 12 ตว
และกรดอะมโนจาเปน คอ อารจนน ฮสทดน ไอโซลวซน ลวซน ไลซน เมทไทโอนน ฟนลอะละนน ทรโอนน ทรปโตเฟน วาลน และในแมว(ทอลน)
สนขสามารถสงเคราะหทอลนได ทาใหสนขสามารถกนอาหารแมวได แตแมวกนอาหารสนขไมได
ความตองการโปรตน
ความตองการโปรตนจะขนกบสปชส ระยะการเจรญเตบโตทรวดเรวและชวงอายสตว ซงสภาพทสตวตองการโปรตนจะประยกตเปนระดบดงน
ชนดสตวระยะการเจรญเตบโต
เปอรเซนตโปรตน
เปอรเซนตไขมน
ลกสนข 28 17
สนขโต 18 9-15
สนขการแสดง 25 20
สนขลากรถเลอน 35 50
สนขทใหนานม 28 17
ลกแมว 30 20
แมวโต 25-30 15-20
สนขและแมวทตงทองและใหนานม ตองใหนานมกบลก ซงสวนประกอบทสาคญของนานมคอโปรตน
ในสตวปวย สตวไมแขงแรงจะมความตองการโปรตนมากเปนพเศษ
สตวทเปนโรคไตจะตองจากดปรมาณโปรตน ซงถาสงไปจะมผลกระทบตอไตได
เราสามารถใหสตวกนอาหารโปรตนมากเกนไปไดหรอไม
สตวทไดรบโปรตนมากเกนไปกจะไมมผลเสยอะไร เพราะบางสวนจะขบถายเปนปสสาวะ
แตพบวาอาจมผลตอไตทางานหนกขน
อกเหตผลคอดานการเงน
ฉลากอาหารสตว
การเลอกซออาหารสนข
ซออาหารยหอดงราคาแพง
ซอใหเหมาะสมกบสนข ตองอานฉลากอาหารเปน
อาหารสตวทมคณภาพจะยอยไดระหวาง 70-80
ถาดอยคณภาพลงมาอาจม 60 หรอนอยกวา
ถาสวนประกอบเปนไกหรอลกแพะ เราสนนษฐานไดวาอาหารนมแหลงทมาของโปรตนไดด
ฉลากอาหารสตวเลยงบอกอะไรแกเราบาง
สงทตองพจารณาคอราคา การคานวณราคาตอนาหนกอาหาร 1ปอนด หรอราคาอาหารตอ 1 วน
อาหารแหงจะมราคาถกกวาและมขนาดถงใหญกวา
ซออาหารทครบคณคาความตองการของสนข
การดดแปลงมาตรฐานของวตถดบแหง
อาหารสตวเลยงทงหมดตางกมระดบของความชน
เปอรเซนตความชน จะชวยเปรยบเทยบราคา ระดบโปรตนหยาบและไขมนระหวางยหอ
ยกตวอยางเชน ถาอาหารแหงมความชน 10 เรากจะรวา 90 เปนวตถดบ
ดงนนระดบโปรตนได 20 จากนนเราแยก 20จาก 90 ของวตถดบแหง เรากจะได 22 ของโปรตนโดยประมาณ
ลองเปรยบเทยบอาหารกระปองทมความชน 80 เรากจะรวา 20 เปนวตถดบแหง ถาฉลากบอกวาม 5 ของโปรตน เรากตองคด 5 นนแยกจาก 20 ของวตถดบแหง เราจะได 25 โปรตนของวตถดบแหง
สวนประกอบอาหาร
มหลายสวนผสมทเราไมตองการเลย ตวอยางเชน ผลตภณฑทบอกวาประกอบดวยเนอไก ขาวโพด แปงเปยกขาวโพด ขาวสาลบด ราขาว แปงสาลและอนๆ
เนอทนามาทาผลตภณฑ ตองเปนเนอทสะอาด ฆาโดยตรง ไมรวมเนอวว แตจะรวมปอด มาม ไต สมอง ตบ เลอด กระดก กระเพาะ ลาไส ไมรวมผม เขา ฟนและกบ
o
พวกเปด ไก ทนามาทาผลตภณฑ จะใชหว ขา และพวกเครองใน แตไมรวมถงขน o
เนอปลา จะใชปลาทงตว โดยไมมการใสนามน o
ไขวว เปนไขมนจากวว o
ขาวโพดบด เปนขาวโพดทงหมดหรอแคเมลดทนามาบด o
แปงเปยกขาวโพด กากทไดจากการนาขาวโพดไปทานาเชอมหรอแปง o
ขาวกลอง เปนสวนเลกๆของเมลดขาวทแยกออกจากขาวบดทมขนาดใหญกวา o
เมลดถวเหลอง เปนสวนทเหลอจากการทานามนถวเหลอง o
o BHA มาจากคาวา Butylated Hydroxyanisole preservative o Ethoxyguin เปนวตถกนเสยทางเคมชนดหนงทใสในอาหารสนข
วธใหอาหาร
วธใหอาหารจะมอยบนถงและกระปองของอาหารสตว
สตวตองการเพมอาหารจากระดบกจกรรม เมตาบอรซม และสภาวะแวดลอม อณหภมตางกน รวมถงกรรมพนธ อาย และความเครยดจากสภาพแวดลอม
คาแนะนาขางถงจะชวยระยะแรก ถาสตวผอมและหวใหเพมอาหารใหบอยขน
การใหอาหารสนขตงทอง(Pregnant) และใหนานม( Lactation)
สนขตองการอาหารเพมตามอายตงทอง นาหนกจะเพมชวง 4 สปดาหเปนไป
ระยะนกนเพม 35-50
ระยะเลยงลก(Whelping) ตองการอาหาร 3-4 เทาปกต
ภายใน3 สปดาหหลงคลอด ลกสนขจะหดเลย-กนอาหารกบแม ใหพจารณาหยานมได
หยานมเมอลกสนขอายได 6 สปดาห
การใหอาหารลกสนข( Puppies)
กนอาหารสด-แหงไดเมออาย 3 สปดาห
นานม ไข ชส คออาหารทด ยอยงาย โภชนะเขมขนสง
ใหกนนานมมากอาจถายเหลว หรอทองเสยไดหากไมสะอาด
ใหอาหารวนละ 3-4 ครงตอวน
ไมควรใหกนมากไป จะอวนมาก กดรดผวหนงขางซโครงหากสมผสซโครงไมไดแสดงวาอวนมาก
อวนมากมผลตอการพฒนาโครงรางและกระดก
การใหอาหารสนขโต ( Older dogs )
สนขโตมกจกรรมตาลง จงตองการอาหารนอยลง
เนนอาหารโปรตนมากกวาพลงงานหรอคารโบไฮเดรท
ใหอาหารมอเดยว ลดปรมาณอาหารลง
คาแนะนาดานอาหารอนๆ
บางคนเชอวาใหไขดบบารงขน ควรใหไขตม เพราะไขขาวดบจะขดขวางการดดซม Biotin
กระดกหมตมทอนใหญใหได แตกระดกไกควรงดใหแทะเลน
อาหารเมดและกระดกทอนใหญชวยลดคราบหนปน
สตวเลยงของเราอวนหรอยง
สนขปกต
o สามารถคลาพบกระดกซโครงได (โดยไมตองกด) o ชวงทองตองแคบกวาชวงอกเมอมองจากดานขาง o เหนชวงคอดของเอวหลงซโครงซสดทายเมอมองจากดานบน
สนขอวน
o ตองออกแรงมากกวาปกตในการคลาซโครง o ชวงทองขนาดเทาหรออวนกวาชวงอก o มไขมนสะสมทสะโพก โคนหาง พนทอง o ผวหนงรอบคอและหวไหลหนากวาปกต
วธการลดความอวนสาหรบสนข
o เลอกชนดของวตถดบในการทาอาหารใหมไขมนนอย มกากใยมาก และเพมปรมาณนาในอาหารใหมากขน
o ลดปรมาณอาหารในแตละมอใหนอยกวาปกต แตมาเพมความถในการใหเปนมอมากขน
ควรใหสนขออกกาลงกายมากขน
การผสมพนธ
สนขจะเปนสดครงทวไปภายใน 6-12 เดอน
สนขเลกอาจเปนภายใน 6 เดอน แตสนขใหญอาจอายถง 2 ป
วงรอบการเปนสดหนงๆม 11-13 วน ประกอบดวยระยะ Pro estrus estrus ovulation
Pro estrus คอระยะกอนผสมพนธ สนขจะแสดงอาการมเลอดออก(Menopause ) ใหนบวนทพบเหนเลอดออก
หลงจากนนอก 9 วน สนขจะเรมสนใจ ไมอยกบท วงหาสนขทกเพศและเปนทสนใจของสนขเพศผทกตวทเดนผาน อวยวะเพศบวม มนาเมอกออกมา สนขเพศผอาจกระโดดขนผสมแตเขาจะหนหน ไมยอมใหผสม จะเปนแบบนอยนาน 2-3 วน ( วนท 10-11)
ระยะ Estrus คอระยะทตอมาจากชวงแรก (วนท 12-13) เปนระยะทจะมการตกไขภายใน 48 ชวโมง ( Ovulation ) ซงจะเปนชวงทตองผสมพนธสนข สงเกตไดจาก สนขจะยนนงไมไปไหน หางยกบดไปดานขางหากมสนขอนโดดขนทบ
หลกการผสมพนธ
จะขนอยกบสนขและประสบการณเจาของ ทวไป จะนาสนขไปผสมในชวงวนท 10-12 หลงจากเหนเลอดออก บางคนอาจใช การผสมสองครงคอผสมในวนท 10 กบ 12 หรอผสมในวนท 11 กบ 13
ขณะทสนขผสมพนธกน ตวผปนขนผสมอวยวะเพศ(Penis)ของเพศผตรงโคนอวยวะ( bulbus glandis ) จะขยายบวมขนตามธรรมชาต เพอทาหนาทลอดอวยวะเพศของทงสองตวใหอยตดกน เปนเรองปกต และสนขเพศผจะหนลงมาอยในสภาพเดนหนหลงตดกน แตโดยพฤตกรรม สนขจะเดนหนหนามาหากน เดนไปดวยกน ตองปลอยใหเปนเชนนจนกวาจะเสรจสน ไมตองไปกระตน หาม หรอ ชวยอะไรทงสน สนขจะใชเวลาอยตดกนนาน 15-30 นาทหรอนานกวานได กวาจะแยกจากกนไดเอง เมอเสรจกนาสนขกลบบาน เพราะปกตจะนยมนาสนขเพศเมยไปหาสนขเพศผ จะทาใหผสมไดงายกวา
การตงทอง
สนขใชเวลาตงทองนาน 63 วน (56-70 วน) มอาการกนมาก นาหนกเพม หวนมเปนสชมพบวมขน จะเหนการเปลยนแปลงชดเจนตงแตวนท 30 หลงผสมพนธเปนตนไป
กลองไมนอนคลอดควรจดเขามาเพอฝกหดใหรจกนอนคลอดในกลอง ในชวง 3 สปดาหกอนคลอด กลองควรมกระดาษหนงสอพมพทตดขาดเปนเสนๆรองนอน เพราะชวยรกษาความอบอนใหลกสนขไดดกวาผา
กอนคลอด 24 ชวโมง อณหภมรางกายสนขจะลดลง จาก 1004 F -gt 968 F แมสนขจะไมกนอาหารใดๆภายใน 24 ชวโมงน
กอนคลอดเลกนอย แมสนขอาจอาเจยน และขบเมอกเขยวๆออกมากอน เนองจากรกเรมแยกตวจากกน
แมทแขงแรงจะคลอดไดเองไมตองชวยอะไร
การคลอด
แมจะคลอดถงรกพรอมลกออกมาและแมสนขจะกดถงรกเพอใหนาคราแตกออกและกดสายสะดอใหขาดจากถงรก เพอใหลกหลดออกมาและหายใจไดเอง ลกสนขหนงตวจะออกมาพรอมถงรกตวเอง และแมจะขบสายรกทคางอยภายในใหออกมาภายหลงคลอดลกออกมาแลวเปนตวๆไป(เราตองสงเกตนบ จะไดรวาคลอดลกออกมาหมดแลวยง) แมจะมพฤตกรรมกนรกตวเอง เลยลกกระตนหายใจ ทาความสะอาดตวลก พาลกมาดดนานมและใหความอบอน
หากเราเขาไปยงอาจโดนกดหรอข ทาใหเกดการแยงลก อาจเปนอนตรายตอลก ควรปลอยใหลกอยกบแม เพราะการทลกดดนานมจะกระตนใหฮอรโมนออกซโตซนหลงออกมามาก กระตนใหใหเกดการคลอดตอมางายไดตอเนอง
การชวยเหลอ หากเจาของจะชวยคอการทาความสะอาดสายสะดอ และมดสายสายสะดอลกสนขดวยดาย( ระยะหาง 1-2 ซมจากโคนสะดอ) ใชนายาทงเจอรไอโอดนทมขายในทองตลาดทวไปไดเพอเชดแผลหรอทาความสะอาด และควรเชดสะดอลกสนขวนละสองครงแตใหระวงแมจะกดเพราะหวงลก ควรถอสาลเขาไปทา มากกวาเอาลกออกมาทายา
การเลนและการออกกาลงกาย
สนขทกเพศทกวยทกขนาดชอบเลนกบสนขดวยกน หรอกบคนเลยง
แตถาสนขไมมกจกรรม จะทาลายหรอมพฤตกรรมไมพงประสงคแทน
ชนดการออกกาลงกาย
1 ออกกาลงกายโดยไมมสายจง
สนขพนธแขงแรงและตนตวอยเสมอ เชน พนธสเปเนยล ชอบออกกาลงกายทกวน
ถาสนขเชองและเปนมตรสามารถปลอยใหวงเลนโดยไมมสายจงได
2 ออกกาลงกายโดยมสายจง
นอกบรเวณบานควรใชสายจงกบสนข โดยใชสายจงปรบความยาวได
3 การเลนเกมตางๆ
การเลนกบสนขเปนการเนนความเปนผนาของเจาของ
เพราะสนขจะรอใหโยนของเลนให สนขจะไดออกกาลงกายลดความเหงา เครยด
4 การกดแทะของเลน
สนขทมของเลนจะสขภาพจตดกวาสนขทไมมของเลน
ของเลนทกดแทะไดจะชวยฆาเวลาของสนข ในขณะทไมไดเลนกบเจาของ
ของเลนของสนข
สนขชอบเลนกบสงของทเคลอนทไดเชน ลกบอล จานรอน
โดยการวงไลงบและนากลบมาใหเจาของ
ของเลนยางบางชนดจะมเสยงดงเมอถกกดสนขจะชอบเนองจากเลยนแบบสญชาตญาณของการลาสตว
เชอกทผกเปนปมหรอของเลนสาหรบงบและดงจะเปนของเลนทเหมาะกบสนข ยงชวยบรหารเหงอกและฟนของสนข
การฝกสนข
สนขควรเรยนรคาสงพนฐาน 6 คาสง
ชด-นง ndashคอย-ยน-หมอบ-มา
รางวลทดคอ รจกคาวา lsquoดrsquo และrsquoไมrsquo
ทาด(ตบไหล ทาหนายม เสยงเบานม) และ ไม (ทาหนาดๆ เสยงดงๆ)
การฝกใหเรมทนททมนเขามาอยในบาน
ลกสนขตองเรยนรการเรยกชอมน (ตงสนๆ จางาย อยายาวมาก)
ทกครงทมนทาถกใหพด ldquoดๆ ๆrdquo แตหากผด ตองพด ldquoไมๆๆrdquo ทนท ไมตองพดอยางอนๆ
หามต แตะ ในทกกรณ
การฝกนอกบาน
เมออายได6 เดอนสามรถเรมการฝกหนกไดแลว ฝกในสายจง
ควรฝกวนละหนงถงสองครงทกวน ครงละ15- 30 นาท
อปกรณ โซคอ สายเชอกฝก ครงแรกๆควรใสโซฝกใหคนเคย1-2 วน หลงจากนนจงเรมใสสายจงฝก
สายเชอกฝกหรอโซฝกจะตองตางจากสายจงเดนเลน ไมใชปนกนและ หามใชสายจงลงโทษสนข จะทาใหกลว
คาสงแรกคอ ชด ดวยการเดนจงสนขทางซายมอของผฝก เรยกชอมน และกลาวคาวา ชด พรอมดงสายจงใหสนๆเขาตดใกลเขา เปนการสอนใหสนขเดนตามใกลๆแตไมใหเดนลาหนาผฝก หรอเดนลอมหนาหลง ฝกเดนตามไปเรอยๆ หากหยดกใหสนขยนนงอยขางๆเขาเรา หากทาไดใหกลาวคาวา lsquoดrsquo หากเดนยงไมไดระเบยบหรอเดนลาหนาใหกระตกสายจงและบอกวา lsquoไมrsquo
คาสงสอง คอ นง เมอเราพาเดนในสายจง แลวหยดเดน สนขตองยงนง จากนงออกคาสง เรยกชอมน และกลาวคาวา นง พรอมดงสายจงไปขางหลง ในครงแรกๆหลงดงสายจงแลวใหใชมอขวาถอสาย มอซายกดเบาๆทบนทายสนขกดใหนงลง เมอมนนง หากทาไดใหกลาวคาวา lsquoดrsquo หากยงทาไมไดใหบอกวา lsquoไมrsquo และเรมใหม ไปเรอยๆจนสนขทาได
คาสงสาม คอ คอย เมอสนขทาคาสงทหนงและสองไดดแลว ในทานงใหออกคาสง เรยกชอมน และกลาวคาวา คอย พรอมกบใชมอซายแบออกไปสมผสเบาทหนาจมก(ตบเบาๆ) คอย-คอย ดงสายจงใหตงสงตลอดเวลา และออกทางขวาไปยนตรงหนาสนข ยงกลาวคาวา คอย-ด สลบกนตลอดเวลา หากยงทาไมไดใหบอกวา lsquoไมrsquo และเรมใหม ไปเรอยๆจนสนขทาได หากดปลอยใหคอยนานถง 3 นาทถอวาสอบผาน
คาสงส คอ ยน เมอสนขทาคาสงทหนงและสอง สามไดดแลว ใหพาจงเดน และเมอเราหยดเดนสนขจะนงทนทเพราะคาสงสอง แตเราจะออกคาสง เรยกชอมน และกลาวคาวา ยน หากสนขจะนงใหพาเดนทนท พรอมกลาวคาวา ชด จากนนเรมหยดเดนใหมพรอมกลาววา ยน ไปเรอยๆ หากสนขยนและทาได ใหกลาวคาวา ยน-ด สลบกนตลอดเวลา
ถงขณะนรอบการฝกใหทาซาตามลาดบเปนเรองสาคญ อยาทาสลบคาสงจะทาใหสนขงง หากสนขเขาใจดแลวเขาจะทาตามคาสงทดไดเองอตโนมต ไมตองไปทดสอบสลบคาสงใหงงไปเฉยๆๆจะใหฝกยากโดยไมจาเปน
คาสงหา คอ หมอบ เมอสนขทาคาสงทหนงถงสไดดแลว ใหพาจงเดน และเมอเราหยดเดนสนขจะนงทนทหรอสงใหนง จากนนเราจะออกคาสง เรยกชอมน และกลาวคาวา หมอบ เสรจแลวผฝกนงลงขางๆใชมอซายโอบไหลซายสนขขามไปจบขาซาย และมอขวาจบปลายขาขวาดงไปขางหนาคอยๆชาๆและออกคาสง หมอบ ตลอดเวลา สนขจะคอยหมอบนอนลง (อาจตองจดทาทจะใหนอนดวย เชนนอน หมอบยดขาหนาไปขางหนา ขาหลงค ไมเชนนนอาจนอนหงาย นอนแผ) หากสนขยงทาไมไดใหเรมคาสงหนง สองใหมหากทาได ใหกลาวคาวา หมอบ-ด สลบกนตลอดเวลา
ในขนนเมอสนขหมอบไดดแลว ใหออกคาสงตอเนองคอ คาสง คอย (จะเปนการหมอบ-คอย) แลวเรายนขนดอยขาง หากทาได ใหกลาวคาวา หมอบ-ด สลบกนตลอดเวลา
อกขนหนงใหทดสอบปลดสายจงและออกสง หมอบ-คอย หากทาไดดเรากกลบมาจงตอ
คาสงหก คอ มา เมอสนขทาคาสงทหนงถงหาไดดแลว ใหพาจงเดน และเมอเราหยดเดนสนขจะนงทนทหรอสงใหนง-คอย จากนนเราเดนออกไปขางหนามน สองสามกาว มอยกสายจงไว แลวออกคาสง เรยกชอมน และกลาวคาวา มา หากสนขงงใหดงสายจงมาหาตวสนขกจะเดนมาหาทนท ทาอยางนไปเรอยๆ อยาลมชมเขาทกครง
การฝกภายในบาน
การฝกขบถายบนกระดาษ
1 ลกสนขอาจถายทกๆ 2-3 ชวโมง ในชวงแรกจะเปนปญหาเรองการถายเลอะเทอะ 2 เมอลกสนขรสกอยากถาย มกจะดมกลนกบพนและวงวนไปรอบๆ ใหรบจบสนขไปทจดไวทนท
วางสนขลงบนกระดาษหนงสอพมพ และการเปลยนกระดาษควรเหลอแผนเกาไวบางเพอใหสนขจากลนไดงายและกลบมาถายทเดมอก
3 เมอสนขถายแลวเจาของควรชนชมสนข ควรรบทาความสะอาดโดยนายาฆาเชอและกาจดกลน อยาใชทมแอมโมเนยผสมเพราะจะทาใหสนขคดวาเปนกลนปสสาวะของมนเอง
การขบถายนอกบาน
1 ฝกใหสนขขบถายเปนชวงเวลาจนสนขพอใจและเปนนสย 2 พยายามใหสนขขบถายบรเวณทหางจากตวบาน 3 ปสสาวะมลกษณะเปนกรด อาจทาใหหญาตายได 4 ควรเกบอจาระสนขทนท ไมพาไปถายหนาบานคนอนหรอทสาธารณะ
การอมสนข
การอมสนขขนาดใหญ
1 ใหใชแขนขางหนงโอบรอบหนาอก ขณะทแขนอกขางโอบรอบขาหลง แลวดงตวสนขมาตดหนาอก
2 จบใหมนคงแลวยกขน กรณสนขมอาการตนกลวควรวางลงกอน
การอมสนขขนาดเลก
1 ใชมอขางหนงสอดเขาหวางขาขณะทอกขางโอบรอบขาหลงและสะโพก เพอไมใหสนขบดตวหรอถบ
2 ยกสนขขนโดยทมอขางหนงอยรอบหนาอก และอกขางอยทบนทาย ปองกนไมใหสนขกระโดดลงไปได
สงคมสนข
ควรฝกใหสนขอยรวมกบสนขอนได หรอไมแสดงพฤตกรรมกาวราวกบสนขแปลกหนา การใหสนขคนเคยกนกบสนขอนๆตงแตเลกชวยใหสนขเรยนรการเขาสงคมไดดขน หากสนขเหาขกนใหดทนท อยาเสรมสง
การพาสนขไปพบสตวแพทย
สนขควรไดรบการตรวจรางกายทกป และควรถายพยาธปละ 4 ครง รวมทงการฉดวคซนปองกนโรคตางๆครบถวน
การอาบนาสนข
สนขไมจาเปนตองอาบนาทกวน อาบใหเมอสนขสกปรกเทานน
ควรใชนาอนและแชมพสาหรบสนข โดยใหสนขยนในอางอาบนา หรอทพนไมลน
กอนราดนาทาความสะอาด ใหจบหวสนขเชดสงขน เพอปองกนนาเขาตาและหของสนข
ใหราดนาหรออาบหวและหเปนรายการสดทายเพราะสนขจะสะบดขนไลนาหากหนาตาเปยก
ลางแชมพออกใหหมด เชดตวสนขใหแหง ใหระวงสนขหนาวสน
สาหรบสนขพนธขนยาวควรเปาขนใหแหงกอนแปรงขน
ขนตอนการอาบนาสนข
1 2 3
4 5 6
การตดแตงขนสนข
การตดแตงขนม 2 แบบ คอ แบบสงโตองกฤษและแบบสงโตคอนตเนนทล สาหรบสนขทอายนอยกวา 1 ป อาจตดแตงขนแบบลกสนข สนขพนธพเดลทวไปทไมไดสงเขาประกวดนยมตดแตงขนในรปแบบทเรยบงายกวา คอ แบบทรงแกะ การดแลขนสนข
สนขพนธขนยาวตองเพมความระมดระวงเปนพเศษ
สนข พนธยอรกไชร เทอรเรยร หลงจากอาบนาแลว ควรจะรวบขนไวเปนจดๆ
จงแกะขนทรวบไวออกแลวหว จะพบวาขนไมพนกน และเรยงตวเปนระเบยบ
สนขพนธขนเรยบ
มอลตส ลาซา แอปโซ ปกกง ชส
สนขทมขนเรยบนนดแลงาย แปรงขนใหสปดาหละ 1-2 ครงกพอแลว
ขนแรกควรใชแปรงยางแปรงยอนขน เพอขจดขนทหมดอายและสงสกปรก
แลวแปรงตามขนอกครง
ถาอยากใหสนขมขนเงางามกใหใชผาชามวรขดขนอกครง
สนขพนธขนสน
บาสเซต ฮาวนด บล เทอรเรยร
บเกล
สนขทมขนสนจะดแลจะดแลไมยากนก ใหใชแปรงสลกเกอรแปรงขนไมใหพนกนกอน
แลวใชแปรงขนสตวแปรงขจดขนทหมดอายและสงสกปรกบรเวณหางและขา
ควรใชหวซละเอยดแปรงซาอกครง
และใชกรรไกรเลมขนทไมเปนระเบยบออก
สนขพนธขนแขง
สนขทมขนแขงและหนานตองดแลเปนพเศษ
ควรแปรงขนใหทกวน เพอไมใหขนพนกน
และไมควรใชครมปรบสภาพขน เพราะจะทาใหขนนม
เจาของตองหมนดแลถอนขนใหสมาเสมออยางนอยทก 3-4 เดอน
การตดแตงขนสนขตามแฟชน
มขอดตรงทดแลขนสนขไปดวย เพราะสนขจะไดรบการดแลขนอยางสมาเสมอ
ชวยไมใหขนพนกน โดยเฉพาะสนขทมขนยาวจะชวยไมใหสนขรอน
หากไมชอบตดแตงขนสนขกควรเลมขนใหทก 6-8 สปดาห
อปกรณทใชในการตดแตงขน
หวฟนถและหางชนดโลหะ กรรไกรตดเลบ แปรง
การจดการทวไป การปอนยา
สนขทปวยหรอไดรบบาดเจบอาจจาเปนตองไดรบยาทสตวแพทยสงจายใหการปอนยาสนขตองทาอยางนมนวล
ทงนการหยอนยาลงในชามอาหารของสนขไมไดรบประกนวาสนขจะกนยานนเขาไปดวย
จงอยาเรยกสนขใหมาหาคณเพอเพยงปอนยา ควรเขาไปหาสนขเอง
การปอนยาเมด
1 สงใหสนขนง ใชมอขางหนงเปดปากสนขอยางนมนวล โดยจบปากสนขจากดานบน
2ใชมออกขางหนงหยอนเมดยาลงไปในคอใหลกทสดเทาทจะเปนไปได โดยใหวางอยเหนอโคนลนสวนทโปงขนมา
3ใชมอจบปากสนขใหปด และจบหวใหเงยขนชา ๆ แลวลบคอลงมาดวยมออกขางหนง
4เมอสนขกลนยาและเลยรมฝปาก แสดงวาการปอนยาเสรจเรยบรอย และจงชมสนขทกครงทกนยาสาเรจ
การปอนยานา
วธการปอนยานาทถกตองและไดผลด คอ การใชหลอดฉดยาเปนอปกรณชวยปอน ถาสนขไมยอมกลนยาเมด คณอาจนายาเมดไปบดและผสมกบนาหวาน และฉดยานาเขาไปตรงขางปาก ทงนยานาแกไอกสามารถปอนดวยหลอดฉดยาไดเชนกน
การหยอดห
1จบหวสนขใหอยนง ๆ และเปดหสนขขน แลวสอดปลายขวดยาหยอดหไปในทศทางปลายจมกสนข
2อยาใหสนขสะบดศรษะ แลวนาขวดยาออกมาจากห และพบหกลบลงมาในตาแหนงปกต
3ใชมอนวดคลงหสนขอยางนมนวล วธนจะชวยใหตวยากระจายไปทวห
การหยอดตา
1ทาความสะอาดบรเวณรอบ ๆ ดวงตา โดยใชสาลชบนาเชดคราบขตาและสงสกปรกออกไปใหหมด
2ควบคมสนขใหอยนง ๆ อยางนมนวลใหสนขลมตากวาง แลวนาขวดยามาหยอดตาจากดานบนและดานหลงเพอไมใหสนขหวาดกลว
3บบขวดยาใหไดจานวนหยดยาลงสดวงตาตามทตองการและใหตาชมไปดวยยา
การดแลบาดแผลเบองตน
การดแลบาดแผลปด
1ถาสนขมบาดแผลปดใหประคบบาดแผลใหเรวทสด โดยใหนาผาขนหนผนเลกๆมาวางเหนอบาดแผลดวย (เพอปองกนไมใหผาประคบแผลแขงตวตดผวหนง) จากนนนานาแขงมาวางทบไว 15 นาท
2สนขอาจกระดกหก และตองไดรบการรกษาจากสตวแพทยโดยดวน
การนาผาเยนประคบบาดแผลมาวางบนบรเวณทไดรบบาดเจบ จะชวยลดอาการปวดและการบวม อยางไรกตามถาสนขปวดบาดแผลมาก ใหเลกประคบแผล
อาการของบาดแผลเปด
บาดแผลเปดตองไดรบการทาความสะอาดใหทวเพอปองกนการตดเชอ ตองตรวจสอบบาดแผลเปดใหดเพราะถามเลอดออกเลกนอยหรอไมมเลอดออกเลย บาดแผลอาจจะเหนไมชด
อาการของบาดแผลเปดมดงน สนขเลยหรอใหความสนใจสวนใดสวนหนงของรางกายมากผดกต
มสะเกดแผลใหมๆทผวหนง ผวหนงมรทะล มรอยเลอดบนผวหนง เดนกะเผลก
ถาพบอาการขางตน ควรหาบาดแผลเปด หากพบบาดแผลจงทาความสะอาด และนาไปหาสตวแพทย
การดแลบาดแผลเปด
1ถาสนขมบาดแผลเปดและไมใหญมาก ใหดงสงสกปรกตางๆกรวดเสยน และวตถแปลกปลอมใดๆโดยใชนวหรอปากคบ
2ลางบาดแผลดวยนาเกลอออนๆ นาสะอาดหรอ ไฮโดรเจนเปอรออกไซด 3 เปอรเซนต
3ถาขนสนขเขาไปอยในบาดแผล ตดขนรอบๆปากแผลใหเกลยง แตกอนจะตดขน ใหหลอเลยงกรรไกรดวยสารหลอลนทละลายนาได วธนจะชวยใหขนมาตดทกรรไกร โดยไมไปตดบาดแผล
โรคทสาคญในสนข
โรคลาไสอกเสบตดตอ หรอการตดเชอพาโวไวรสในสนข
มรายงานพบวาสนขทกอาย ทกเพศและทกพนธสามารถเปนไวรสทสามารถตดตอทรนแรงททาลายระบบทางเดนอาหาร เมดเลอดขาว และในสนขบางตวจะมผลตอกลามเนอหวใจ เกดจากการตดเชอพาโวไวรส (parvovirus CPV)ปจจบนเรยกโรคนวา โรคตดเชอพาโวไวรสในสนข หรอโรคลาไสอกเสบตดตอ (canine parvoviral infection) ซงมการระบาดทวโลก รวมทงประเทศไทยดวย
การตดเชอพาโวไวรสสามารถแพรกระจายจากสนขตวหนงไปอกตวหนง การตดตอมโอกาสมากขนเมอสนขไปอยรวมกนมาก
เราจะทราบไดอยางไรวาสนขตดเชอพาโวไวรส
อาการเรมแรกของสนขทตดเชอพาโวไวรสคอ ซม เบออาหาร อาเจยนและทองเสย อยางรนแรง อณหภมของรางกายอาจจะสงขน อณหภมของรางกายทวดจากทวารหนกของสนข มคาประมาณ 101ordm - 102ordmF
อาการปวยพบไดประมาณ 5-7 วน ในระยะแรกของการตดเชอ(แสดงอาการแลว) อจจาระของสนขจะมลกษณะเหลวมสออกเทา หรอเหลองเทา (yellow-gray) ในบางครงอาการแรกเรมสนขอาจจะถายเหลวโดยมเลอดปนออกมาได
เมอสนขมการถายเหลว หรออาเจยนอยางรนแรง ทาใหสนขสญเสยนาและเกลอแรออกจากรางกายอยางรวดเรว
สนขปวยบางตวจะมอาการอาเจยนอยางรนแรงและถายอจจาระเปนนาสนาตาลจนถงสแดง(มเลอดปน)พงจนตายได
ในสนขบางตวอจจาระอาจจะมลกษณะเหลวเทานนและสามารถฟนตวจากการปวยได อาการปวยมกพบวา ลกสนขจะแสดงอาการปวยรนแรงกวาสนขโต
สนขมกจะตายภายใน 48-72 ชวโมงหลงจากทเรมแสดงอาการ ลกสนขมกจะตายดวยภาวะชอค
โดยมกจะเกดขนหลงการตดเชอประมาณ 1-2 วน ในอดตพบวาลกสนขอายนอยกวา 5 เดอนมอตราการปวยคอนขางสง
การฉดวคซนกนชวยลด อตราการปวยและอตราการตายจากการตดเชอ
ลกสนขชวงระหวางหยานม (1 เดอน)ถงอาย 6 เดอนเปนชวงอายทมความเสยงตอการปวยเปนโรค
สนขบางพนธจะแสดงอาการปวยทมความรนแรงในบางสายพนธ เชน รอตไวเลอร และโดเบอรแมนพนเชอร
การปองกนโรคลาไสอกเสบตดตอในสนข
การปองกนโรคลาไสอกเสบจากการตดเชอพาโวไวรสสามารถทาไดดวยการฉดวคซนปองกน โดยปกตในลกสนขมกจะเรมตนฉดเมออายประมาณ 6-8 สปดาห
กรณทสนขทเลยงเกดปวยตดเชอพาโวไวรส ตองทาความสะอาดบรเวณกรง หรอคอก หรอทอยของสนขปวย
ฆาเชอดวยยาฆาเชอ พวกสารละลายโซเดยมไฮโดรคลอไรต ซงเปนสวนประกอบของยาฆาเชอทมใชอยในบาน อยแลว(ยาทาความหองนา ครว) อยาลมวาเชอพาโวไวรสนสามารถมชวตอยไดในสงแวดลอมไดเวลานานเปนเดอนๆ
โดยเฉพาะอยางยงสนขทมอายไมเกน 6 เดอนควรระมดระวงอยางยง สงปฏกล หรอสงขบถายของสนขควรกาจดทงใหเรวทสดไมควรกก หมกหมมไว
ถาไมแนใจวาสนขของเรากาลงจะปวยดวยการตดเชอพาโวไวรส หรอโรคลาไสอกเสบหรอไม ควร ปรกษาสตวแพทย การลดความเสยงตอการตดเชอพาโวไวรสทดทสดคอปองกนสนขไมใหไปสมผสกบสนขอนๆ โดยเฉพาะในบรเวณทมการแพรระบาดของโรคน
เจาของสนขควรปรกษา หรอนาสตวไปพบสตวแพทย เมอพบวา สนขมอาการตางๆ เหลาน
พบมสงคดหลงทผดปกตออกจากจมก ตา หรอชองเปดอนๆของรางกาย bull
สตวเลยงไมกนอาหาร มนาหนกลดลง หรอกนนามากขนกวาปกต bull
ขบถายลาบาก หรอผดปกต หรอไมสามารถควบคมการขบถายได bull
พบมพฤตกรรมทผดปกต หรอพบมความดรายขนอยางกระทนหน หรอออนเพลย bull
พบมกอนผดปกต เดนกระโผลกกระเผลก ลกหรอนอนลาบาก bull
มการสนหวมากผดปกต เกา หรอเลย หรอกดแทะตามลาตวมากผดปกต bull
พยาธหนอนหวใจ ชพจกรของพยาธหนอนหวใจของสนขเรมตนเมอสนขทปวยดวยโรคพยาธหนอนหวใจ ซงจะมตวออน
ของพยาธหนอนหวใจอยในกระแสเลอด (microfilariae) ถกยงดดกนเลอด ทาใหยงไดรบเอาตวออนของพยาธหนอนหวใจไปดวยเมอดดกนเลอดสนขปวยเปนอาหาร หลงจากนนตวออนของพยาธหนอนหวใจจะใชระยะเวลาภายหลงจากถกดดกนจากตวสนข ประมาณ 2-3 สปดาหในการพฒนาเปนตวออนระยะตดตอในตวยง
เมอยงมการดดกนเลอดของสนขอกครง โดยเฉพาะสนขทมสขภาพปกต (ไมไดปวยเถายเทตวออนระยะตดตอทไดมการพฒนาอยางสมบรณแลวในยงไปยงสนขอกตวหนง จากนนตวออนระยะตดตอจะชอนไชไปตามเนอเยอตางๆ ของสนข และเจรญเตบโตตอไปอก 2-3 เดอนและพฒนาเปนตวแกในทสดในหวใจของสนขตวใหม
ปนโรค) ยงจะมการ
เมอตวพยาธอยในหวใจของสนข และมการเจรญเตบโตในหวใจของสนข มนจะมขนาดยาวประมาณ 14 นว และทาความเสยหายใหกบเนอเยอหวใจ เนอเยอปอดและอวยวะทสาคญอนๆ ถาสนขปวยไมไดรบการรกษา การพฒนาของโรคจะมความรนแรงมากขนและทสดสนขจะตายได
โรคพษสนขบา
โรคพษสนขบา เปนโรคทมอนตรายรายแรง ทาใหคนหรอสตวทปวยดวยโรคนตองตายดวยความทรนทราย
โรคนเกดจากเชอไวรสทมชอวา เรบสไวรส
สตวเลอดอนทกชนดโดยเฉพาะ สตวเลยงลกดวยนม เชน วว ควาย มา หม ลง ชะน กระรอก กระแต เสอ คางคาว คน ฯลฯ สตวทพบวาเปน โรคพษสนขบา มากทสด คอ สนข ( 96 ของจานวนทพบเชอจากการวนจฉยในหอง -ปฏบตการ ) รองลงมา คอ แมว ( 3 )
การตดตอของโรคพษสนขบามาสคน
โดยการไดรบเชอไวรสทอยในนาลายสตว เขาทางบาดแผลทเกดจากการถกกด ขวน หรอถกเลยบรเวณบาดแผลทมอยเดม หรอไดรบเชอเขาทางเยอตา เยอปาก
คนถกสนขทเปนโรคพษสนขบากด ใชเวลานานเทาไรจงจะแสดงอาการ
ระยะเวลาตงแตไดรบเชอ จนกระทงปรากฏอาการ หรอระยะฟกตวจะกนเวลาตงแต 7 วน ถง 2 ป ขนอยกบลกษณะบาดแผลและบรเวณทถกกด
ถาถกกดบรเวณใบหนาหรอใกลสมองและบาดแผลฉกรรจ ระยะฟกตวจะเรว
ถาถกกดบรเวณขา ระยะฟกตวนานกวา เพราะเชอจะเดนทางมาถงสมองโดยเฉลยประมาณ 2 - 6 อาทตย
อาการของผปวยโรคพษสนขบา
ม 2 แบบ คอ แบบกาวราว ดราย และแบบอมพาต อาการของโรคแบงเปน 3 ระยะ คอ
ระยะอาการเรมแรก อาจมอาการไมสบาย ครนเนอครนตว มไขตา ๆ ออนเพลย เบออาหาร เจบคอคลายเปนหวด อาจมอาการคลนไส ปวดทอง และทพบบอย คอ อาการคน เสยว หรอชาบรเวณแผลทถกกด
ระยะอาการทางระบบประสาท อาจคลมคลง ดราย กลวนา กลวลม ความรสกไวกวาปกต ทรนทราย หรอมอาการซม เปนอมพาต นาลายไหลตองบวนทง กลนนาไมได
ระยะสดทาย ไมรสกตว หายใจกระตก ผปวยสวนมากมกจะตายภายใน 7 วน หลงจากเรมแสดงอาการ
ถาเชอไวรสเพมจานวนในสมองมาก กจะแสดงอาการแบบคลมคลง ดราย แตถาเชอ ไวรสเพมจานวนมากในไขสนหลง จะแสดงอาการอมพาต
อาการโรคพษสนขบาในสนข
แบงไดเปน 2 แบบ คอ แบบดราย แสดงอาการชดเจนและพบบอย และแบบซมซงแสดงอาการไมชดเจน อาการของโรคม 3 ระยะ คอ
ระยะอาการเรมแรก สนขจะมนสยแปลกไปจากเดม ตวทเคยขลาดกลวจะเขามา คลอเคลย ตวทเคยเชองชอบเลน จะหงดหงด หลบไปตามมมมด เงยบ กนอาหารและนานอยลง ระยะนมอาการ 2 - 3 วน จะเขาสระยะท 2
ระยะตนเตน จะมอาการทางประสาท มความรสกไวกวาปกต กระวนกระวาย หงดหงด ไมอยนง กดแทะสงของ ตวแขง ขากรรไกรแขง ปากอา ลนหอย นาลายไหล มานตาขยาย บางตววงพลานไปทว เมอพบสตวหรอคนขวางหนาจะกด สงเสยงเหาหอน ในระยะทแสดงอาการแบบซมอาจไมแสดงอาการเชนน แตเมอถกรบกวนอาจกด ตอมา กลามเนอจะเรมออนแรงลง ทรงตวไมได ลมแลวลกไมได บางตวชกกระตก อาการระยะนพบได 1 - 7 วน จงจะเขาระยะสดทาย
ระยะอมพาต เกดอาการอมพาตลามทงตวเรมจากขาหลง ตอมากลามเนอคอจะเปนอมพาต กลนอาหารไมได ระบบหายใจลมเหลวและตายในทสด รวมระยะเวลาเรมแสดงอาการจนตายประมาณ 10 วน
อาการโรคพษสนขบาในแมว
ในระยะทมอาการชดเจน แบงไดเปน 3 ระยะ เชนกน คอ ระยะอาการนา มอาการหงดหงด นสยเปลยนไป ชอบหลบซกในทมด ระยะนมกสน ไมเกน 1 วน ระยะตนเตน แสดงอาการดราย กด หรอขวนคนหรอสตวทเขามาใกล กลามเนอสน นาลายไหล กลนลาบาก ระยะนกน
เวลาประมาณ 2 - 4 วน ระยะอมพาต เรมเปนอมพาตจากขาหลง แลวลามมายงลาตว ขาหนาและหว จนทวตวอยางรวดเรว แลวถงแกความตาย
อาการในแมวมกไมชดเจน อาจเปนแบบซม มระยะตนเตนสนมาก หรอไมแสดงอาการเลย อาจพบวากนอาหารและนาลาบาก แลวเปนอมพาตลามไปทวตว ตายในเวลา 3 - 4 วน หลงจากเรมมอาการ เมอถกสตวทสงสยวาเปนโรคพษสนขบากดควรทาอยางไร 1 รบลางแผลดวยนากบสบหลาย ๆ ครง เพอลางเชอออกจากบาดแผล ถามเลอดออกควรปลอยใหเลอดไหลออก อยาบบหรอเคนแผล เพราะจะทาใหเชอแพรกระจายไปสวนอน 2 เชดแผลดวยนายาฆาเชอโรค ควรใชสารละลายโพวโดนไอโอดน เชน เบตาดน ถาไมม อาจใชแอลกอฮอล 70 หรอทงเจอรไอโอดน 3 ไมควรเยบแผล ถาจาเปนควรรอไว 3 - 4 วน ถาเลอดออกมากหรอแผลใหญอาจเยบหลวม ๆ และใสทอระบายไว 4 กกสตวไวดอาการอยางนอย 10 วน โดยใหนาและอาหารตามปกต อยาฆาสตวใหตายทนท เวนแตสตวดราย กดคนและสตวอน หรอไมสามารถกกสตวได ถาสตวหนหายไป ใหถอวาสตวนนเปนโรคพษสนขบา 5 รบไปพบแพทยทนท หลงจากถกสตวกด เพอขอคาแนะนาเรองการฉดวคซน อยารอจนกระทงสตวทกดตาย อาจพจารณาใหการปองกนบาดทะยก และยาปฏชวนะเพอปองกนการตดเชออน ๆ ดวย 6 พบสตวแพทย กรมปศสตวหรอเจาหนาทสาธารณสขในชมชน เพอแจงรายละเอยดเกยวกบตวสตว เชน ชนดสตว ส เพศ พนธ อาย สถานทถกกด เพอวางมาตรการปองกนและควบคมโรคตอไป 7 เมอสตวตาย ตดหวสงตรวจโรคพษสนขบา 8 ตองซกประวตโดยละเอยดและสงไปพรอมซากสตว เพอเปนแนวทางในการตดสนใจเกยวกบการดแลผสมผสโรค ความเชอเกยวกบโรคพษสนขบา
ในปจจบน แมวาคนจะตายดวยโรคพษสนขบานอยลง เนองจากคนมความรมากขน วคซนมคณภาพดขน มความปลอดภยมากขน ราคาถกและหาไดงายขน รวมทงวคซนสตวดวย ประการสาคญ รฐไดใหความสนใจตอการปองกนและกาจดโรคนอยาง
จรงจง แตสงหนงททาใหคนจานวนไมนอยตองตายดวยโรคพษสนขบา เพราะความเชอผด ๆ เกยวกบโรคพษสนขบา โดยเฉพาะเกยวกบการรกษาโรคพษสนขบา
ความเชอ ความจรง
โรคพษสนขบาเปนในหนารอนเทานน โรคพษสนขบาเกดไดทงป เนองจากเกดจากเชอไวรส ตดตอโดยไดรบเชอจากนาลายสตวปวย ไมใชเกดเพราะความเครยดเนองจากความรอน
เมอถกสนขกดตองใชรองเทาตบแผลหรอใชเกลอขผงบาลมหรอยาฉนยดลงในแผล
การใชรองเทาตบแผล จะทาใหแผลชา เชอกระจายไปรอบบรเวณแผลไดงายและอาจมเชอโรคอน ทาใหเกดการอกเสบของบาดแผล หรอเกดบาดทะยกได เกลอหรอยาฉน อาจมสงสกปรกปะปนอย ไมควรใสลงในแผล ควรลางแผลดวยนาสะอาดกบสบหลาย ๆ ครง เพอชวยลางเชอออก แลวใสยาใสแผล เชน ทงเจอรไอโอดนหรอแอลกอฮอล ซงสามารถฆาเชอโรคพษสนขบาได
การรดนามนตชวยรกษาโรคพษสนขบาได เมอถกสนขกด การฆาสนขนนใหตายแลวนาตบสนขมารบประทาน คนจะไมเปนโรคพษสนขบา
การรกษาผสมผสโรคพษสนขบา ทไดผลดทสด คอ ไดรบการฉดวคซนทนทเมอสมผสโรค เพอใหรางกายสรางภมคมกนโรค แตถาไมไดรบการฉดวคซน ปลอยใหเชอเขาสสมองจนถงขนแสดงอาการของโรคพษสนขบาแลว ไมมยาใด ๆ รกษาได เนองจากเชอไปทาลายสมอง ทาใหผปวยแสดงอาการคลมคลงและตายในทสด เนองจากกลามเนอทกสวนเปนอมพาต ดงนน การรดนามนตไมสามารถรกษาโรคพษสนขบาได
เมอถกสนขบากด การตดห ตดหางสนขนน จะชวยใหสนขไมเปนโรคพษสนขบา
สนขหรอสตวอนทถกสตวทเปนโรคพษสนขบากด หากไมเคยฉดวคซนมากอน ควรทาลายทง แตหากตองการรกษาชวตสตวนนไว ควรฉดวคซนทนท แลวกกสตวไวดอาการ อยางนอย 6 เดอน หรอขอคาแนะนาจากสตวแพทย
คนทองไมควรฉดวคซนปองกนโรคพษสนขบา
วคซนปองกนโรคพษสนขบาปจจบน มความปลอดภยสง ฉดไดแมในคนทอง
สนขทเปนโรคพษสนขบาจะมอาการดราย ตวแขง หางตกเทานน
อาการโรคพษสนขบาในสนข มทงแบบซมและแบบดราย แบบซมสนขจะหลบซกตวในมมมด ถาถกรบกวนอาจจะกด ตอมาจะเปนอมพาต แลวตาย บางตวอาจแสดงอาการคลายกระดกหรอกางตดคอ ทาใหเจาของเขาใจผดพยายามลวงปากสนข เพอหาเศษกระดก จงไมควรลวงคอสนข หากจาเปน ควรใสถงมอทกครง
โรคพษสนขบาเปนในสนขเทานน โรคพษสนขบา เปนไดในสตวเลอดอน เลยงลกดวยนมทกชนด แตพบมากทสดในสนข
วคซนโรคพษสนขบา ฉดรอบสะดอ 14 เขม หรอ 21 เขม ถาหยดตองเรมตนใหม
วคซนปองกนโรคพษสนขบาในปจจบน มคณภาพด ฉดเขากลามเนอแขนหรอใตผวหนง เพยง 5 เขม และไมตองฉดทกวน
โปรแกรมวคซน
วคซน ชวงอาย
โรคหวดและหลอดลมอกเสบตดตอ (Kennel Cough Syndrome)
4-6 สปดาห กระตนซาท 10-14 สปดาห
โรคลาไสอกเสบตดตอ (Canine Parvovirus)
4-6 สปดาห กระตนซาท 10-14 สปดาห
โรคไขหด ตบอกเสบและเลพโต สไปโรซส (Canine Distemper Infectious Hepatitis and Leptospirosis)
14-6 สปดาห กระตนซาทอาย 10-14 สปดาห
โรคพษสนขบา (Rabies)
12 สปดาห กระตนซาทอาย 6 เดอน
ควรงดการอาบนา 7 วนหลงการฉดวคซน o
ควรถายพยาธเมอลกสนขอาย 3-4 สปดาห และทก 6 เดอน o
o
การเพาะขยายพนธสนข
พนธบอสตนเทอเรย พนธปกกง พนธเชา เชา
สนขตวเมยถงวยผสมพนธและมสดครงแรกเมออายประมาณแปดหรอเกาเดอน
แตสนขพนธ เชา เชา จะมสดครงแรกเมอมนมอายเพยงหาหรอหกเดอนเทานน
และสนขบางพนธกอาจจะใชเวลาเปนปหรอมากกวานน
ควรถายพยาธใหแมสนขสกสองหรอสสปดาหกอนแมสนขมสด
สนขตวเมยสวนใหญเขาสฤดการเปนสดสองครงตอป
ถาคณตองการใหสนขคณมลก จะตองคดเลอกพอพนธใหเปนพอพนธทด ไมนยมผสมพนธในสนขทเปนสดครงแรกหรออายนอยจนเกนไป ระยะทสนขตวเมยพรอมจะผสมพนธ นาทชองคลอดจะเรมใส ซงจะอยในชวงตรงกบวนทสบเอดหรอวนทสบสามของการเรมเปนสด การมอกดทบบนทาย ถามนนง และเคลอนหางของมนจากขางหนงไปอกขางหนง แสดงวามนพรอมทจะผสมพนธแลว
เราควรนาสนขตวเมยไปผสมกบพอพนธตามคอกผสมพนธ (ซงตองเสยคาผสมพนธ)
เมอไดดพอพนธควรปลอยใหตวผและตวเมยอยดวยกนตามลาพงมนจะผสมกนเอง
เวนแตเจาของคตวผทมความชานาญเขาจะมวธจดการชวยพอสนขผสมไดเรวขน
หลงการผสมพนธควรใหสนขตวเมยพกกอนทจะเดนทางกลบ
และใหมนอยในทเงยบสงบสกสองสามวนหลงการผสมพนธ
สนขตวเมยจะหมดการเปนสดประมาณสามสปดาหหลงจากเรมเปนสด
สนขบางตวอาจจะยงมนาจากชองคลอดออกมาอกแมวาจะผสมพนธแลว
ตามปกตจะใชเวลาประมาณสสปดาหกวาท จะรวาสนขตงทองหรอไม
ชวงระยะแรกทสนขตงทองใหอาหารปกต ไมจาเปนตองใหอาหารเสรม
อาหารตองประกอบดวยเนอ 225 กรม เปนอยางนอย
ในแตละวนควรออกกาลงกายมากพอควรหาม
เรากาจดเหบหมดไดโดยการโรยแปงกาจดเหบหมดใน
ไมควรเสยงอาบนาในชวงหาถงหกสปดาหหลงผสมพนธ
แมสนขสวนใหญจะคลอดลกหลงผสมพนธ 60-63 วน
สนขทตงทองตองการอาหารสองมอตอวน
อาหารเสรม ไดแก นามนตบปลา ไขตม
และอาหารเสรมสรางกระดก นานมจะชวยเสรมธาตแคลเซยม ซงชวยสรางกระดก
แมสนขทอมทองขนาดใหญ ไมเพยงแตจะตองการอาหารมากขนในระยะหลงของการตงทอง แตมนยงตองการอาหารบอยครงมากขน
เพราะลกสนขในทองจะทาใหแมสนขกนไดคราวละไมมาก
เมอเขาชวงสปดาหสดทายกอนคลอดคณตองตดขนบรเวณรอบๆนมของแมสนขออก
และทาความสะอาด รวมทงตองขรบขนบรเวณดานหลงของมนดวยกรรไกรขรบขน (ซงจะชวยรกษารปทรงของมนใหดดอย)
และลางใหสะอาด เมอเวลาลกสนขตองการกนนมจะไดกนสะดวก
แมสนขทคลอดกอนวนท 58 เปนลกสนขทยงไมเจรญเตบโตเตมท และตองไดรบการดแลเอาใจใสอยางระมดระวงและใกลชด
ปกตการดวาแมพรอมทจะคลอดลกหรอไมนน ใหดจากอณหภมของมน ตามปกตของแมสนขกอนคลอดลก 12 ชวโมง อณหภมจะตาลงประมาณสองหรอสามองศา จากสามสบแปดองศาเซลเซยส
เราตองเตรยมกลองทสาหรบไวใหแมสนขคลอดลก
ควรมไฟใหความอบอนแกลกสนขทเพงคลอดออกมา เหตผลสวนใหญททาใหลกสนขจานวนมากตายไปกเนองจากขาดความอบอนอยางเพยงพอ
เมอใกลระยะคลอดลกหนงหรอสองวน ควรใหแมสนขนอนในกลองปพนดวยกระดาษหนงสอพมพ
กระดาษตดจะดกวาใชผารองนอนเพราะลดอนตรายลกสนข
การคลอดลกจรงๆจะเรมขนเมอสนขเรมเบงซงจะถขนเรอยๆจนถงนาคราโผลออกมา
ตาม ปกตแมสนขจะฉกถงนาคราโดยการเลยอยางแรง และเลยนาทไหลออกจากถงนาคราหลงจากนนไมนาน ลกสนขตวแรกกจะคลอดออกมา
ถงนาคราทคลมลกสนขออกมาแลว แมสนขฉกถงนาคราเพอใหลกสนขออกมา
บางครงเมอแมสนขคลอดลกสนขตวแรก มนจะปฏเสธทจะชวยเหลอลกของมน
เราตองรบนาลกสนขออกจากถงนาครา โดยใหหวหลดออกจากถงกอน เยอถงนาคราทปกคลมลกสนขจะมลกษณะโปรงใส
แตถาไมรบเอาลกสนขออกจากถงนาคราโดย เรวลกสนขจะสาลกนาครา
ถงนาคราทหมตวอยสามารถตดออกดวยกรรไกรทปลายมน
และหลงจากนนเชดตวของมนดวยผาชบนาอนเพอกระตนใหลกสนขหายใจ
แมสนขมกมปฏกรยาเมอไดยนเสยงรองของลกสนข
และตองกระตนใหมนเลยลกของมนดวยความรกและความเอนด
กระตนใหมนเลยงลกใหมชวตรอดจนกวาลกสนขตวทสองคลอดออกมา
แมสนขอาจจะยงไมใหความสนใจตอลกตวแรกจนกวาเมอลกสนขตวทสองคลอดออกมา มนจงจะเรมทาหนาทของความเปนแม
ถาชวงการคลอดระหวางลกสนขแตละตวหางมากผดปกต
และแมสนขมอาการปวดเบงมากโดยไมรสาเหต ควรนาไปพบสตวแพทย
แตถามนนอนพกระหวางคลอดลก และไมมอาการเจบปวดคณควรปลอยมนไวตามลาพง และใหมนไดรบการพกผอน
ในกรณแมสนขคลอดลกหลายตว เราอาจจะนาตวทเกดแรกๆ ไปไวในกลองทใหความอบอนดวยดวงไฟ ทาความสะอาด เชดใหแหงดวยผาสะอาดยายลกสนขแตละตวในขณะทมนกาลงคลอดตวตอไปและคนใหแมสนขเมอมนคนหาลก
ลกสนขแตละตวทคลอดออกมาจะมรกตดตวออกมาดวย ซงเปนเรองปกตธรรมดาทสนขจะกนเพอใหลกสนขหลดจากสายสะดอของมน
ลกสนขแตละตวจะมรกหนงอนซงจะออกมาพรอมกบลกสนขหรอออกมาภายหลง
สงทสาคญทสดคอเราตองดวารกนนออกมากบลกสนขหรอไม
เพราะรกทคางอยในทองอาจจะทาใหแมสนขตดเชออยางรนแรงจนโลหตเปนพษ ซงจะทาใหแมสนขเสยชวตได
ปกต มดลกแมสนขจะบบตวขบทกสงออกมาภายใน 20-24 ชวโมงหลงคลอด
การคลอดลกจะเสรจสนโดยสมบรณโดยดจากแมสนขทผอนคลายและสงบ ซงจะนอนเหยยดตวยาวและถอนหายใจเฮอกใหญ
ในขนตอนนคณตองเอากระดาษหนงสอพมพทสกปรกหรอเปยกชนออก
เมอคณรสกวาแมสนขไดคลอดลกตวสดทายออกมาแลว
ใหนมสดปรมาณ 200 cc ใหแมสนขกน
แมสนขอาจไมกนอาหารในวนแรกหลงคลอดใหม ควรใหอาหารนมเหลวจะด
หลงจากวนทสองของการคลอดลกแลวเราควรใหอาหารแกแมสนขสองหรอสามมอตอวน ขนอยกบจานวนลกสนข
อาหารสาหรบสนขขนาดกลางควรมเนอสดสก 580 กรม และนมสดครงลตรในแตละวน
และเสรมดวยอาหารเสรมกระดก มวตามนรวม
และการใหแมสนขดมนามากๆ จะเปนการชวยใหมนผลตนานมอยางเพยงพอ
ถาสงเกตเหนวาลกสนขไมเปนปกตหรอดดนมไมไดตามปกต ใหชวยเหลอมนโดยใหมนกนนมจากขวดวนละสามเวลาเพอใหมนแขงแรงและมชวตรอด ใชผงทารกหรอนมสตรพเศษสาหรบลกสนขได นมควรรอนกวาอณหภมในตวเลกนอย
ในสนขบางพนธนยมตดหรอขรบหางออก
ควรทาเมอลกสนขอายไดสวน
ควรตดนวตงของสนขเกอบทกพนธออก
ตดออกโดยใชกรรไกรทคม และหามเลอดโดยการพนแผล เชดดวยดางทบทม
สนขพนธ Miniature Pinscher นยมตดหาง สนขพนธ Dalmatian นยมตดนวตง
อาหารสาหรบลกสนข เชน นมผสมกบเนอสตวพวกเนอไกหรอเนอ กเปนอาหารทเหมาะกบลกสนขเลกๆ
เมอลกสนขมอายไดประมาณหกสปดาหกสามารถใหอาหารสมอตอหนงวน
ควรใหขาวหรอธญพช นมในมอกลางวน มอเยนใหเนอสบอาจจะสก และมอคาใหนมและอาหารเสรมประเภทวตามนและแคลเซยม
คณไมควรใหอาหารลกสนขมากเกนไปจนมนอวน
หามปลอยใหลกสนขออกวงอยางรวดเรวหลงกนอาหารทนท
ควรปลอยใหมนออกมาถาย แตใหมนไดรบการพกสกครหลงกนอาหาร
เมอลกสนขมอายไดส-หกสปดาห นามนไปฉดยาวคซน
และพออายแปดสปดาหกสามารถนามนไปแยกเลยงทอนได
ความรบผดชอบของเจาของสนข
มนษยไดรบความรก ความซอสตย และความเปนมตรจากสนข ความผกพนดงกลาวจงเปนความรบผดชอบในการจดการหาสงจาเปนพนฐานใหกบสนข สนขเปนสตวสงคมและควรไดรบการปฏบตเสมอนเปนสมาชกในครอบครว การฝกสนขตงแตยงเลกเปนสงจาเปน เพอใหสนขสามารถเขากบมนษยและสนขอนได
ขอมลทไดในเอกสารนเกดจากการแปลตารา และรวบรวมจากแหลงขอมลตางๆ ขอขอบคณแหลงขอมลตางๆทไดนามาใชในครงน
ลกสนขพนธ Bull Terrier ลกสนขพนธ Siberian Husky
ลกสนขพนธ Bearded Collie ลกสนขพนธ Pomeranian
ลกสนขพนธ Poodle ลกสนขพนธ Shizu
แมและลกสนขพนธ collie ลกสนขพนธ Beagle
กลมสนขฮาวด (Hound Breeds) Afghan Basset Beagle Black amp Tan Coonhound Bloodhound Dachshund Foxhound
Greyhound Norwegian Elkhound กลมสนขใชงาน (Working Breeds)
Alaskan Malamute Boxer Doberman Pinscher Great Dane Great Pyrenees Komondor Rottweiler Saint Bernard Samoyed Siberian Husky Standard Schnauzer
กลมสนขเทอรเรย (Terrier Breeds)
Airedale Border Terrier Bull Terrier Dandie Dinmont Fox Terrier Skye Terrier Welsh Terrier
กลมสนขทอย (Toy Breeds) Chihuahua ชวาวา Italian Greyhound Manchester Terrier Pomeranian Poodle Pug Shih
Tzu Yorkshire Terrier กลมสนขทไมใชสนขทใชในเกมกฬา (Non-Sporting Breeds)
Boston Terrier Bulldog Chow Chow Dalmatian Lhasa Apso Poodle กลมสนขใชคมฝงสตว (Herding Breeds)
Australian Shepherd German Shepherd Old English Sheepdog Collie Shetland Sheepdog สนขพนธไทย (Thai Breeds)
พนธไทยหลงอาน (Thai Ridgeback) พนธบางแกว (Bangkaew)
การตดสนใจเลอกสนข ตองการแบบไหน 1 ตวใหญ-เลก 2 Active Quiet 3 ขนยาว ขนสน 4 เลยงเพออะไร(ขาย-พนธ-เพอน) 5 พนธแทลกผสม 6 ราคา
การตดสนใจเลอกสนข
ควรแนใจวาเหมาะสมกบชวตของผเลยงสนข แตละตวตองการการดแลทแตกตางกน สนขพนธแท ควรรถงลกษณะอารมณของสนขแตละพนธ ควรเลอกสนขทมนสยและอารมณทเขากบผเลยงได สนขพนธทาง ลกผสม สนขพนธทางมกฉลาดและชางประจบ เหมาะสาหรบการเปนสนขเลยง สนขพนธทางมกทนโรค ขนาดของสนข สนขขนาดใหญและชอบออกกาลงกาย สนขพนธรอตตไวเลอรใชพนทออกกาลงมาก และด เจาของควรฝกใหเชอฟงคาสงตงแตยงเลก สนขขนาดเลกเชนพนธชวาวา เปนเพอนเลนไดด เฝายามเหาเกง แหลงหาซอสนขมาเลยง สถานสงเคราะหสตว สนขทนสามารถเปนสนขเลยงทดมาก แตบางตวอาจมพฤตกรรมอนทตองแกไข เชน เจาของเดมละเลยทอดทง ฟารมคอกเลยง ควรหาจากฟารมเลยงสนขทเชอถอได รานจาหนาย
ไมควรซอจากรานทไมทราบประวตมากอน เพอนญาต
ของฟร vs ของด
การเลอกลกสนข
เรมดจากแมซงสามารถบอกนสยของลกได ลกสนขทเลอกมาควรมลกษณะนสยทราเรง อยากรอยากเหน ไมตงเครยด ไมกลวคนแปลกหนา บงบอกถงลกษณะความเชอมนในควเอง แตถาเชอมนในตวเองมากเกนไป อาจกลายเปนสนขดอในอนาคตกได
1 ตามประกายแจมใส สถกตองตามลกษณะ ไมมขตา รวมทงอาการอกเสบระคายเคอง 2 ใบหดานในมสชมพไมมกลนเหมน ไมมสะเกดซงอาจเปนเพราะมไรหหรอความผดปกตอยางอน 3 ผวหนงไมมนเยมหรอแหงเปนสะเกดสนข ไมมแผลหรอกอนนนทผวหนง ขนแขงแรงไมหลด
รวงงาย 4 เหงอกมสชมพและไมมกลน ฟนเรยงตวสบกนพอด 5 บรเวณทวารหนกควรสะอาดและแหง ไมมลกษณะทองเสยหรอมสงผดปกตออกมาจากอวยวะ
เพศ 6 เมอยกสนขขนควรรสกหนกไมดนรน บงบอกวาเปนสนกทเชอฟงคาสงทด
เครองใชทจาเปน
1 เบาะรองนอน สนขสวนใหญมกชอบ 2 ปายชอ สนขควรมปายชอทตดปลอกคอพรอมกบหมายเลขโทรศพท ทอยของเจาของ 3 กระดกเทยม การกดแทะกระดกไนลอนเปนการบรหารกรามและชวยทาความสะอาดฟนใหสนข 4 ของเลนยาง ควรเปนวสดทสนขกดแทะไดเมอโยนลงพนจะกระดอนได กระตนใหสนขวงไลงบ 5 ของเลนทมเสยง เมอสนขกดแทะจะเกดเสยงดง เปนการกระตนสญชาตญาณในการลาสตว 6 ขลมครอบปากสนข ปองกนไมไหสนขไปกนสงสกปรก หรอสนขด 7 แปรงขนสตวสาหรบขนสนละเอยด แปรงเหลก หวเหลกสาหรบขนยาว ควรใชแปรงทเหมาะกบ
สนขแตละพนธ 8 ชามอาหารและนา สนขควรมชามอาหารของตนเองตองดแลอยเสมอ อาจเปนชามททาจากเซรา
มกหรอสเตนเลส รองกนชามดวยยางปองกนการลน 9 ปลอกคอและสายจง สนขควรใสปลอกคอทมปายชออยดวยเสมอ
การนาเขาบานครงแรก
ควรจากดบรเวณทจะเปนทอยของสนขและปลอยใหสารวจสงแวดลอมใหมในบรเวณนนและควรอยกบลกสนขกอนในระยะแรก ไมควรทงใหอยตามลาพง ใน 2-3 วนแรกควรใหอาหารเดมทสนขคนเคยแลวจงคอยๆเปลยน
การใหลกสนขอยในกรงตงแตแรกจะชวยใหรสกปลอดภยมากกวาในหองโลงๆและควรหดใหถายปสสาวะบนกระดาษหนงสอพมพ
ความปลอดภยภายในบาน
ลกสนขมนสยอยากรอยากเหน จงตองระวงสงทสามารถทาอนตรายตอลกสนขได โดยการนาสงของทแตกงายและเครองใชไฟฟาไปเกบไวในทปลอดภย
สตวเลยงอนในบาน
กบแมว สนขและแมวสามารถอยรวมกนได ถาการพบกนครงแรกไมเปนลกษณะการขมข ควรใหแมวไดสารวจลกสนขขณะทกาลงหลบอย
กบสนขอนในบาน สนขตวอนมกรสกไมพอใจเมอมสนขตวใหมเขามา ควรเปดโอกาสใหสนขทอยกอนไดสารวจลกสนขขณะทกาลงหลบอย
โภชนศาสตรสาหรบสนข ชนดอาหาร อาหารสวนใหญพลงงานจะใกลเคยงกนตางแตระดบโปรตน 1 อาหารอดเมดแหง (Dry)
สวนประกอบมทงจากพชและสตว โปรตน 23 ไขมน 9 เยอใย 6 2 อาหารกงเปยก (Semi-moist)
ขาวโพด เศษเนอสตว โปรตน 25 ไขมน 9 เยอใย 4 3 อาหารกระปอง(Canned)
31 ทาจากเศษเนอสตวเปนหลกเชนเนอ-กระดกไกโค และ แปงถว โปรตน 44 ไขมน 32 เยอใย 4 32 ทาจากพชเปนหลก ขาว ขาวโพด ถวและเศษเนอสตว โปรตน 30 ไขมน 16 เยอใย 8
โปรตนเปนสารอาหารทสาคญ
สนขจะกนเนอเปนอาหาร มเปอรเซนตของโปรตนสง ไขมนพอเหมาะ เยอใยเลกนอย และคารโบไฮเดรต แตแมวจะเปนสตวกนเนอ ไมยอมกนคารโบไฮเดรต
กรดอะมโน
ทาไมสนขและแมวจงตองการโปรตน
เพราะโปรตนเปนสงจาเปนทใชในการเจรญเตบโต
กรดอะมโนทสตวตองการม 22 ตว สตวสงเคราะหเองได 12 ตว
และกรดอะมโนจาเปน คอ อารจนน ฮสทดน ไอโซลวซน ลวซน ไลซน เมทไทโอนน ฟนลอะละนน ทรโอนน ทรปโตเฟน วาลน และในแมว(ทอลน)
สนขสามารถสงเคราะหทอลนได ทาใหสนขสามารถกนอาหารแมวได แตแมวกนอาหารสนขไมได
ความตองการโปรตน
ความตองการโปรตนจะขนกบสปชส ระยะการเจรญเตบโตทรวดเรวและชวงอายสตว ซงสภาพทสตวตองการโปรตนจะประยกตเปนระดบดงน
ชนดสตวระยะการเจรญเตบโต
เปอรเซนตโปรตน
เปอรเซนตไขมน
ลกสนข 28 17
สนขโต 18 9-15
สนขการแสดง 25 20
สนขลากรถเลอน 35 50
สนขทใหนานม 28 17
ลกแมว 30 20
แมวโต 25-30 15-20
สนขและแมวทตงทองและใหนานม ตองใหนานมกบลก ซงสวนประกอบทสาคญของนานมคอโปรตน
ในสตวปวย สตวไมแขงแรงจะมความตองการโปรตนมากเปนพเศษ
สตวทเปนโรคไตจะตองจากดปรมาณโปรตน ซงถาสงไปจะมผลกระทบตอไตได
เราสามารถใหสตวกนอาหารโปรตนมากเกนไปไดหรอไม
สตวทไดรบโปรตนมากเกนไปกจะไมมผลเสยอะไร เพราะบางสวนจะขบถายเปนปสสาวะ
แตพบวาอาจมผลตอไตทางานหนกขน
อกเหตผลคอดานการเงน
ฉลากอาหารสตว
การเลอกซออาหารสนข
ซออาหารยหอดงราคาแพง
ซอใหเหมาะสมกบสนข ตองอานฉลากอาหารเปน
อาหารสตวทมคณภาพจะยอยไดระหวาง 70-80
ถาดอยคณภาพลงมาอาจม 60 หรอนอยกวา
ถาสวนประกอบเปนไกหรอลกแพะ เราสนนษฐานไดวาอาหารนมแหลงทมาของโปรตนไดด
ฉลากอาหารสตวเลยงบอกอะไรแกเราบาง
สงทตองพจารณาคอราคา การคานวณราคาตอนาหนกอาหาร 1ปอนด หรอราคาอาหารตอ 1 วน
อาหารแหงจะมราคาถกกวาและมขนาดถงใหญกวา
ซออาหารทครบคณคาความตองการของสนข
การดดแปลงมาตรฐานของวตถดบแหง
อาหารสตวเลยงทงหมดตางกมระดบของความชน
เปอรเซนตความชน จะชวยเปรยบเทยบราคา ระดบโปรตนหยาบและไขมนระหวางยหอ
ยกตวอยางเชน ถาอาหารแหงมความชน 10 เรากจะรวา 90 เปนวตถดบ
ดงนนระดบโปรตนได 20 จากนนเราแยก 20จาก 90 ของวตถดบแหง เรากจะได 22 ของโปรตนโดยประมาณ
ลองเปรยบเทยบอาหารกระปองทมความชน 80 เรากจะรวา 20 เปนวตถดบแหง ถาฉลากบอกวาม 5 ของโปรตน เรากตองคด 5 นนแยกจาก 20 ของวตถดบแหง เราจะได 25 โปรตนของวตถดบแหง
สวนประกอบอาหาร
มหลายสวนผสมทเราไมตองการเลย ตวอยางเชน ผลตภณฑทบอกวาประกอบดวยเนอไก ขาวโพด แปงเปยกขาวโพด ขาวสาลบด ราขาว แปงสาลและอนๆ
เนอทนามาทาผลตภณฑ ตองเปนเนอทสะอาด ฆาโดยตรง ไมรวมเนอวว แตจะรวมปอด มาม ไต สมอง ตบ เลอด กระดก กระเพาะ ลาไส ไมรวมผม เขา ฟนและกบ
o
พวกเปด ไก ทนามาทาผลตภณฑ จะใชหว ขา และพวกเครองใน แตไมรวมถงขน o
เนอปลา จะใชปลาทงตว โดยไมมการใสนามน o
ไขวว เปนไขมนจากวว o
ขาวโพดบด เปนขาวโพดทงหมดหรอแคเมลดทนามาบด o
แปงเปยกขาวโพด กากทไดจากการนาขาวโพดไปทานาเชอมหรอแปง o
ขาวกลอง เปนสวนเลกๆของเมลดขาวทแยกออกจากขาวบดทมขนาดใหญกวา o
เมลดถวเหลอง เปนสวนทเหลอจากการทานามนถวเหลอง o
o BHA มาจากคาวา Butylated Hydroxyanisole preservative o Ethoxyguin เปนวตถกนเสยทางเคมชนดหนงทใสในอาหารสนข
วธใหอาหาร
วธใหอาหารจะมอยบนถงและกระปองของอาหารสตว
สตวตองการเพมอาหารจากระดบกจกรรม เมตาบอรซม และสภาวะแวดลอม อณหภมตางกน รวมถงกรรมพนธ อาย และความเครยดจากสภาพแวดลอม
คาแนะนาขางถงจะชวยระยะแรก ถาสตวผอมและหวใหเพมอาหารใหบอยขน
การใหอาหารสนขตงทอง(Pregnant) และใหนานม( Lactation)
สนขตองการอาหารเพมตามอายตงทอง นาหนกจะเพมชวง 4 สปดาหเปนไป
ระยะนกนเพม 35-50
ระยะเลยงลก(Whelping) ตองการอาหาร 3-4 เทาปกต
ภายใน3 สปดาหหลงคลอด ลกสนขจะหดเลย-กนอาหารกบแม ใหพจารณาหยานมได
หยานมเมอลกสนขอายได 6 สปดาห
การใหอาหารลกสนข( Puppies)
กนอาหารสด-แหงไดเมออาย 3 สปดาห
นานม ไข ชส คออาหารทด ยอยงาย โภชนะเขมขนสง
ใหกนนานมมากอาจถายเหลว หรอทองเสยไดหากไมสะอาด
ใหอาหารวนละ 3-4 ครงตอวน
ไมควรใหกนมากไป จะอวนมาก กดรดผวหนงขางซโครงหากสมผสซโครงไมไดแสดงวาอวนมาก
อวนมากมผลตอการพฒนาโครงรางและกระดก
การใหอาหารสนขโต ( Older dogs )
สนขโตมกจกรรมตาลง จงตองการอาหารนอยลง
เนนอาหารโปรตนมากกวาพลงงานหรอคารโบไฮเดรท
ใหอาหารมอเดยว ลดปรมาณอาหารลง
คาแนะนาดานอาหารอนๆ
บางคนเชอวาใหไขดบบารงขน ควรใหไขตม เพราะไขขาวดบจะขดขวางการดดซม Biotin
กระดกหมตมทอนใหญใหได แตกระดกไกควรงดใหแทะเลน
อาหารเมดและกระดกทอนใหญชวยลดคราบหนปน
สตวเลยงของเราอวนหรอยง
สนขปกต
o สามารถคลาพบกระดกซโครงได (โดยไมตองกด) o ชวงทองตองแคบกวาชวงอกเมอมองจากดานขาง o เหนชวงคอดของเอวหลงซโครงซสดทายเมอมองจากดานบน
สนขอวน
o ตองออกแรงมากกวาปกตในการคลาซโครง o ชวงทองขนาดเทาหรออวนกวาชวงอก o มไขมนสะสมทสะโพก โคนหาง พนทอง o ผวหนงรอบคอและหวไหลหนากวาปกต
วธการลดความอวนสาหรบสนข
o เลอกชนดของวตถดบในการทาอาหารใหมไขมนนอย มกากใยมาก และเพมปรมาณนาในอาหารใหมากขน
o ลดปรมาณอาหารในแตละมอใหนอยกวาปกต แตมาเพมความถในการใหเปนมอมากขน
ควรใหสนขออกกาลงกายมากขน
การผสมพนธ
สนขจะเปนสดครงทวไปภายใน 6-12 เดอน
สนขเลกอาจเปนภายใน 6 เดอน แตสนขใหญอาจอายถง 2 ป
วงรอบการเปนสดหนงๆม 11-13 วน ประกอบดวยระยะ Pro estrus estrus ovulation
Pro estrus คอระยะกอนผสมพนธ สนขจะแสดงอาการมเลอดออก(Menopause ) ใหนบวนทพบเหนเลอดออก
หลงจากนนอก 9 วน สนขจะเรมสนใจ ไมอยกบท วงหาสนขทกเพศและเปนทสนใจของสนขเพศผทกตวทเดนผาน อวยวะเพศบวม มนาเมอกออกมา สนขเพศผอาจกระโดดขนผสมแตเขาจะหนหน ไมยอมใหผสม จะเปนแบบนอยนาน 2-3 วน ( วนท 10-11)
ระยะ Estrus คอระยะทตอมาจากชวงแรก (วนท 12-13) เปนระยะทจะมการตกไขภายใน 48 ชวโมง ( Ovulation ) ซงจะเปนชวงทตองผสมพนธสนข สงเกตไดจาก สนขจะยนนงไมไปไหน หางยกบดไปดานขางหากมสนขอนโดดขนทบ
หลกการผสมพนธ
จะขนอยกบสนขและประสบการณเจาของ ทวไป จะนาสนขไปผสมในชวงวนท 10-12 หลงจากเหนเลอดออก บางคนอาจใช การผสมสองครงคอผสมในวนท 10 กบ 12 หรอผสมในวนท 11 กบ 13
ขณะทสนขผสมพนธกน ตวผปนขนผสมอวยวะเพศ(Penis)ของเพศผตรงโคนอวยวะ( bulbus glandis ) จะขยายบวมขนตามธรรมชาต เพอทาหนาทลอดอวยวะเพศของทงสองตวใหอยตดกน เปนเรองปกต และสนขเพศผจะหนลงมาอยในสภาพเดนหนหลงตดกน แตโดยพฤตกรรม สนขจะเดนหนหนามาหากน เดนไปดวยกน ตองปลอยใหเปนเชนนจนกวาจะเสรจสน ไมตองไปกระตน หาม หรอ ชวยอะไรทงสน สนขจะใชเวลาอยตดกนนาน 15-30 นาทหรอนานกวานได กวาจะแยกจากกนไดเอง เมอเสรจกนาสนขกลบบาน เพราะปกตจะนยมนาสนขเพศเมยไปหาสนขเพศผ จะทาใหผสมไดงายกวา
การตงทอง
สนขใชเวลาตงทองนาน 63 วน (56-70 วน) มอาการกนมาก นาหนกเพม หวนมเปนสชมพบวมขน จะเหนการเปลยนแปลงชดเจนตงแตวนท 30 หลงผสมพนธเปนตนไป
กลองไมนอนคลอดควรจดเขามาเพอฝกหดใหรจกนอนคลอดในกลอง ในชวง 3 สปดาหกอนคลอด กลองควรมกระดาษหนงสอพมพทตดขาดเปนเสนๆรองนอน เพราะชวยรกษาความอบอนใหลกสนขไดดกวาผา
กอนคลอด 24 ชวโมง อณหภมรางกายสนขจะลดลง จาก 1004 F -gt 968 F แมสนขจะไมกนอาหารใดๆภายใน 24 ชวโมงน
กอนคลอดเลกนอย แมสนขอาจอาเจยน และขบเมอกเขยวๆออกมากอน เนองจากรกเรมแยกตวจากกน
แมทแขงแรงจะคลอดไดเองไมตองชวยอะไร
การคลอด
แมจะคลอดถงรกพรอมลกออกมาและแมสนขจะกดถงรกเพอใหนาคราแตกออกและกดสายสะดอใหขาดจากถงรก เพอใหลกหลดออกมาและหายใจไดเอง ลกสนขหนงตวจะออกมาพรอมถงรกตวเอง และแมจะขบสายรกทคางอยภายในใหออกมาภายหลงคลอดลกออกมาแลวเปนตวๆไป(เราตองสงเกตนบ จะไดรวาคลอดลกออกมาหมดแลวยง) แมจะมพฤตกรรมกนรกตวเอง เลยลกกระตนหายใจ ทาความสะอาดตวลก พาลกมาดดนานมและใหความอบอน
หากเราเขาไปยงอาจโดนกดหรอข ทาใหเกดการแยงลก อาจเปนอนตรายตอลก ควรปลอยใหลกอยกบแม เพราะการทลกดดนานมจะกระตนใหฮอรโมนออกซโตซนหลงออกมามาก กระตนใหใหเกดการคลอดตอมางายไดตอเนอง
การชวยเหลอ หากเจาของจะชวยคอการทาความสะอาดสายสะดอ และมดสายสายสะดอลกสนขดวยดาย( ระยะหาง 1-2 ซมจากโคนสะดอ) ใชนายาทงเจอรไอโอดนทมขายในทองตลาดทวไปไดเพอเชดแผลหรอทาความสะอาด และควรเชดสะดอลกสนขวนละสองครงแตใหระวงแมจะกดเพราะหวงลก ควรถอสาลเขาไปทา มากกวาเอาลกออกมาทายา
การเลนและการออกกาลงกาย
สนขทกเพศทกวยทกขนาดชอบเลนกบสนขดวยกน หรอกบคนเลยง
แตถาสนขไมมกจกรรม จะทาลายหรอมพฤตกรรมไมพงประสงคแทน
ชนดการออกกาลงกาย
1 ออกกาลงกายโดยไมมสายจง
สนขพนธแขงแรงและตนตวอยเสมอ เชน พนธสเปเนยล ชอบออกกาลงกายทกวน
ถาสนขเชองและเปนมตรสามารถปลอยใหวงเลนโดยไมมสายจงได
2 ออกกาลงกายโดยมสายจง
นอกบรเวณบานควรใชสายจงกบสนข โดยใชสายจงปรบความยาวได
3 การเลนเกมตางๆ
การเลนกบสนขเปนการเนนความเปนผนาของเจาของ
เพราะสนขจะรอใหโยนของเลนให สนขจะไดออกกาลงกายลดความเหงา เครยด
4 การกดแทะของเลน
สนขทมของเลนจะสขภาพจตดกวาสนขทไมมของเลน
ของเลนทกดแทะไดจะชวยฆาเวลาของสนข ในขณะทไมไดเลนกบเจาของ
ของเลนของสนข
สนขชอบเลนกบสงของทเคลอนทไดเชน ลกบอล จานรอน
โดยการวงไลงบและนากลบมาใหเจาของ
ของเลนยางบางชนดจะมเสยงดงเมอถกกดสนขจะชอบเนองจากเลยนแบบสญชาตญาณของการลาสตว
เชอกทผกเปนปมหรอของเลนสาหรบงบและดงจะเปนของเลนทเหมาะกบสนข ยงชวยบรหารเหงอกและฟนของสนข
การฝกสนข
สนขควรเรยนรคาสงพนฐาน 6 คาสง
ชด-นง ndashคอย-ยน-หมอบ-มา
รางวลทดคอ รจกคาวา lsquoดrsquo และrsquoไมrsquo
ทาด(ตบไหล ทาหนายม เสยงเบานม) และ ไม (ทาหนาดๆ เสยงดงๆ)
การฝกใหเรมทนททมนเขามาอยในบาน
ลกสนขตองเรยนรการเรยกชอมน (ตงสนๆ จางาย อยายาวมาก)
ทกครงทมนทาถกใหพด ldquoดๆ ๆrdquo แตหากผด ตองพด ldquoไมๆๆrdquo ทนท ไมตองพดอยางอนๆ
หามต แตะ ในทกกรณ
การฝกนอกบาน
เมออายได6 เดอนสามรถเรมการฝกหนกไดแลว ฝกในสายจง
ควรฝกวนละหนงถงสองครงทกวน ครงละ15- 30 นาท
อปกรณ โซคอ สายเชอกฝก ครงแรกๆควรใสโซฝกใหคนเคย1-2 วน หลงจากนนจงเรมใสสายจงฝก
สายเชอกฝกหรอโซฝกจะตองตางจากสายจงเดนเลน ไมใชปนกนและ หามใชสายจงลงโทษสนข จะทาใหกลว
คาสงแรกคอ ชด ดวยการเดนจงสนขทางซายมอของผฝก เรยกชอมน และกลาวคาวา ชด พรอมดงสายจงใหสนๆเขาตดใกลเขา เปนการสอนใหสนขเดนตามใกลๆแตไมใหเดนลาหนาผฝก หรอเดนลอมหนาหลง ฝกเดนตามไปเรอยๆ หากหยดกใหสนขยนนงอยขางๆเขาเรา หากทาไดใหกลาวคาวา lsquoดrsquo หากเดนยงไมไดระเบยบหรอเดนลาหนาใหกระตกสายจงและบอกวา lsquoไมrsquo
คาสงสอง คอ นง เมอเราพาเดนในสายจง แลวหยดเดน สนขตองยงนง จากนงออกคาสง เรยกชอมน และกลาวคาวา นง พรอมดงสายจงไปขางหลง ในครงแรกๆหลงดงสายจงแลวใหใชมอขวาถอสาย มอซายกดเบาๆทบนทายสนขกดใหนงลง เมอมนนง หากทาไดใหกลาวคาวา lsquoดrsquo หากยงทาไมไดใหบอกวา lsquoไมrsquo และเรมใหม ไปเรอยๆจนสนขทาได
คาสงสาม คอ คอย เมอสนขทาคาสงทหนงและสองไดดแลว ในทานงใหออกคาสง เรยกชอมน และกลาวคาวา คอย พรอมกบใชมอซายแบออกไปสมผสเบาทหนาจมก(ตบเบาๆ) คอย-คอย ดงสายจงใหตงสงตลอดเวลา และออกทางขวาไปยนตรงหนาสนข ยงกลาวคาวา คอย-ด สลบกนตลอดเวลา หากยงทาไมไดใหบอกวา lsquoไมrsquo และเรมใหม ไปเรอยๆจนสนขทาได หากดปลอยใหคอยนานถง 3 นาทถอวาสอบผาน
คาสงส คอ ยน เมอสนขทาคาสงทหนงและสอง สามไดดแลว ใหพาจงเดน และเมอเราหยดเดนสนขจะนงทนทเพราะคาสงสอง แตเราจะออกคาสง เรยกชอมน และกลาวคาวา ยน หากสนขจะนงใหพาเดนทนท พรอมกลาวคาวา ชด จากนนเรมหยดเดนใหมพรอมกลาววา ยน ไปเรอยๆ หากสนขยนและทาได ใหกลาวคาวา ยน-ด สลบกนตลอดเวลา
ถงขณะนรอบการฝกใหทาซาตามลาดบเปนเรองสาคญ อยาทาสลบคาสงจะทาใหสนขงง หากสนขเขาใจดแลวเขาจะทาตามคาสงทดไดเองอตโนมต ไมตองไปทดสอบสลบคาสงใหงงไปเฉยๆๆจะใหฝกยากโดยไมจาเปน
คาสงหา คอ หมอบ เมอสนขทาคาสงทหนงถงสไดดแลว ใหพาจงเดน และเมอเราหยดเดนสนขจะนงทนทหรอสงใหนง จากนนเราจะออกคาสง เรยกชอมน และกลาวคาวา หมอบ เสรจแลวผฝกนงลงขางๆใชมอซายโอบไหลซายสนขขามไปจบขาซาย และมอขวาจบปลายขาขวาดงไปขางหนาคอยๆชาๆและออกคาสง หมอบ ตลอดเวลา สนขจะคอยหมอบนอนลง (อาจตองจดทาทจะใหนอนดวย เชนนอน หมอบยดขาหนาไปขางหนา ขาหลงค ไมเชนนนอาจนอนหงาย นอนแผ) หากสนขยงทาไมไดใหเรมคาสงหนง สองใหมหากทาได ใหกลาวคาวา หมอบ-ด สลบกนตลอดเวลา
ในขนนเมอสนขหมอบไดดแลว ใหออกคาสงตอเนองคอ คาสง คอย (จะเปนการหมอบ-คอย) แลวเรายนขนดอยขาง หากทาได ใหกลาวคาวา หมอบ-ด สลบกนตลอดเวลา
อกขนหนงใหทดสอบปลดสายจงและออกสง หมอบ-คอย หากทาไดดเรากกลบมาจงตอ
คาสงหก คอ มา เมอสนขทาคาสงทหนงถงหาไดดแลว ใหพาจงเดน และเมอเราหยดเดนสนขจะนงทนทหรอสงใหนง-คอย จากนนเราเดนออกไปขางหนามน สองสามกาว มอยกสายจงไว แลวออกคาสง เรยกชอมน และกลาวคาวา มา หากสนขงงใหดงสายจงมาหาตวสนขกจะเดนมาหาทนท ทาอยางนไปเรอยๆ อยาลมชมเขาทกครง
การฝกภายในบาน
การฝกขบถายบนกระดาษ
1 ลกสนขอาจถายทกๆ 2-3 ชวโมง ในชวงแรกจะเปนปญหาเรองการถายเลอะเทอะ 2 เมอลกสนขรสกอยากถาย มกจะดมกลนกบพนและวงวนไปรอบๆ ใหรบจบสนขไปทจดไวทนท
วางสนขลงบนกระดาษหนงสอพมพ และการเปลยนกระดาษควรเหลอแผนเกาไวบางเพอใหสนขจากลนไดงายและกลบมาถายทเดมอก
3 เมอสนขถายแลวเจาของควรชนชมสนข ควรรบทาความสะอาดโดยนายาฆาเชอและกาจดกลน อยาใชทมแอมโมเนยผสมเพราะจะทาใหสนขคดวาเปนกลนปสสาวะของมนเอง
การขบถายนอกบาน
1 ฝกใหสนขขบถายเปนชวงเวลาจนสนขพอใจและเปนนสย 2 พยายามใหสนขขบถายบรเวณทหางจากตวบาน 3 ปสสาวะมลกษณะเปนกรด อาจทาใหหญาตายได 4 ควรเกบอจาระสนขทนท ไมพาไปถายหนาบานคนอนหรอทสาธารณะ
การอมสนข
การอมสนขขนาดใหญ
1 ใหใชแขนขางหนงโอบรอบหนาอก ขณะทแขนอกขางโอบรอบขาหลง แลวดงตวสนขมาตดหนาอก
2 จบใหมนคงแลวยกขน กรณสนขมอาการตนกลวควรวางลงกอน
การอมสนขขนาดเลก
1 ใชมอขางหนงสอดเขาหวางขาขณะทอกขางโอบรอบขาหลงและสะโพก เพอไมใหสนขบดตวหรอถบ
2 ยกสนขขนโดยทมอขางหนงอยรอบหนาอก และอกขางอยทบนทาย ปองกนไมใหสนขกระโดดลงไปได
สงคมสนข
ควรฝกใหสนขอยรวมกบสนขอนได หรอไมแสดงพฤตกรรมกาวราวกบสนขแปลกหนา การใหสนขคนเคยกนกบสนขอนๆตงแตเลกชวยใหสนขเรยนรการเขาสงคมไดดขน หากสนขเหาขกนใหดทนท อยาเสรมสง
การพาสนขไปพบสตวแพทย
สนขควรไดรบการตรวจรางกายทกป และควรถายพยาธปละ 4 ครง รวมทงการฉดวคซนปองกนโรคตางๆครบถวน
การอาบนาสนข
สนขไมจาเปนตองอาบนาทกวน อาบใหเมอสนขสกปรกเทานน
ควรใชนาอนและแชมพสาหรบสนข โดยใหสนขยนในอางอาบนา หรอทพนไมลน
กอนราดนาทาความสะอาด ใหจบหวสนขเชดสงขน เพอปองกนนาเขาตาและหของสนข
ใหราดนาหรออาบหวและหเปนรายการสดทายเพราะสนขจะสะบดขนไลนาหากหนาตาเปยก
ลางแชมพออกใหหมด เชดตวสนขใหแหง ใหระวงสนขหนาวสน
สาหรบสนขพนธขนยาวควรเปาขนใหแหงกอนแปรงขน
ขนตอนการอาบนาสนข
1 2 3
4 5 6
การตดแตงขนสนข
การตดแตงขนม 2 แบบ คอ แบบสงโตองกฤษและแบบสงโตคอนตเนนทล สาหรบสนขทอายนอยกวา 1 ป อาจตดแตงขนแบบลกสนข สนขพนธพเดลทวไปทไมไดสงเขาประกวดนยมตดแตงขนในรปแบบทเรยบงายกวา คอ แบบทรงแกะ การดแลขนสนข
สนขพนธขนยาวตองเพมความระมดระวงเปนพเศษ
สนข พนธยอรกไชร เทอรเรยร หลงจากอาบนาแลว ควรจะรวบขนไวเปนจดๆ
จงแกะขนทรวบไวออกแลวหว จะพบวาขนไมพนกน และเรยงตวเปนระเบยบ
สนขพนธขนเรยบ
มอลตส ลาซา แอปโซ ปกกง ชส
สนขทมขนเรยบนนดแลงาย แปรงขนใหสปดาหละ 1-2 ครงกพอแลว
ขนแรกควรใชแปรงยางแปรงยอนขน เพอขจดขนทหมดอายและสงสกปรก
แลวแปรงตามขนอกครง
ถาอยากใหสนขมขนเงางามกใหใชผาชามวรขดขนอกครง
สนขพนธขนสน
บาสเซต ฮาวนด บล เทอรเรยร
บเกล
สนขทมขนสนจะดแลจะดแลไมยากนก ใหใชแปรงสลกเกอรแปรงขนไมใหพนกนกอน
แลวใชแปรงขนสตวแปรงขจดขนทหมดอายและสงสกปรกบรเวณหางและขา
ควรใชหวซละเอยดแปรงซาอกครง
และใชกรรไกรเลมขนทไมเปนระเบยบออก
สนขพนธขนแขง
สนขทมขนแขงและหนานตองดแลเปนพเศษ
ควรแปรงขนใหทกวน เพอไมใหขนพนกน
และไมควรใชครมปรบสภาพขน เพราะจะทาใหขนนม
เจาของตองหมนดแลถอนขนใหสมาเสมออยางนอยทก 3-4 เดอน
การตดแตงขนสนขตามแฟชน
มขอดตรงทดแลขนสนขไปดวย เพราะสนขจะไดรบการดแลขนอยางสมาเสมอ
ชวยไมใหขนพนกน โดยเฉพาะสนขทมขนยาวจะชวยไมใหสนขรอน
หากไมชอบตดแตงขนสนขกควรเลมขนใหทก 6-8 สปดาห
อปกรณทใชในการตดแตงขน
หวฟนถและหางชนดโลหะ กรรไกรตดเลบ แปรง
การจดการทวไป การปอนยา
สนขทปวยหรอไดรบบาดเจบอาจจาเปนตองไดรบยาทสตวแพทยสงจายใหการปอนยาสนขตองทาอยางนมนวล
ทงนการหยอนยาลงในชามอาหารของสนขไมไดรบประกนวาสนขจะกนยานนเขาไปดวย
จงอยาเรยกสนขใหมาหาคณเพอเพยงปอนยา ควรเขาไปหาสนขเอง
การปอนยาเมด
1 สงใหสนขนง ใชมอขางหนงเปดปากสนขอยางนมนวล โดยจบปากสนขจากดานบน
2ใชมออกขางหนงหยอนเมดยาลงไปในคอใหลกทสดเทาทจะเปนไปได โดยใหวางอยเหนอโคนลนสวนทโปงขนมา
3ใชมอจบปากสนขใหปด และจบหวใหเงยขนชา ๆ แลวลบคอลงมาดวยมออกขางหนง
4เมอสนขกลนยาและเลยรมฝปาก แสดงวาการปอนยาเสรจเรยบรอย และจงชมสนขทกครงทกนยาสาเรจ
การปอนยานา
วธการปอนยานาทถกตองและไดผลด คอ การใชหลอดฉดยาเปนอปกรณชวยปอน ถาสนขไมยอมกลนยาเมด คณอาจนายาเมดไปบดและผสมกบนาหวาน และฉดยานาเขาไปตรงขางปาก ทงนยานาแกไอกสามารถปอนดวยหลอดฉดยาไดเชนกน
การหยอดห
1จบหวสนขใหอยนง ๆ และเปดหสนขขน แลวสอดปลายขวดยาหยอดหไปในทศทางปลายจมกสนข
2อยาใหสนขสะบดศรษะ แลวนาขวดยาออกมาจากห และพบหกลบลงมาในตาแหนงปกต
3ใชมอนวดคลงหสนขอยางนมนวล วธนจะชวยใหตวยากระจายไปทวห
การหยอดตา
1ทาความสะอาดบรเวณรอบ ๆ ดวงตา โดยใชสาลชบนาเชดคราบขตาและสงสกปรกออกไปใหหมด
2ควบคมสนขใหอยนง ๆ อยางนมนวลใหสนขลมตากวาง แลวนาขวดยามาหยอดตาจากดานบนและดานหลงเพอไมใหสนขหวาดกลว
3บบขวดยาใหไดจานวนหยดยาลงสดวงตาตามทตองการและใหตาชมไปดวยยา
การดแลบาดแผลเบองตน
การดแลบาดแผลปด
1ถาสนขมบาดแผลปดใหประคบบาดแผลใหเรวทสด โดยใหนาผาขนหนผนเลกๆมาวางเหนอบาดแผลดวย (เพอปองกนไมใหผาประคบแผลแขงตวตดผวหนง) จากนนนานาแขงมาวางทบไว 15 นาท
2สนขอาจกระดกหก และตองไดรบการรกษาจากสตวแพทยโดยดวน
การนาผาเยนประคบบาดแผลมาวางบนบรเวณทไดรบบาดเจบ จะชวยลดอาการปวดและการบวม อยางไรกตามถาสนขปวดบาดแผลมาก ใหเลกประคบแผล
อาการของบาดแผลเปด
บาดแผลเปดตองไดรบการทาความสะอาดใหทวเพอปองกนการตดเชอ ตองตรวจสอบบาดแผลเปดใหดเพราะถามเลอดออกเลกนอยหรอไมมเลอดออกเลย บาดแผลอาจจะเหนไมชด
อาการของบาดแผลเปดมดงน สนขเลยหรอใหความสนใจสวนใดสวนหนงของรางกายมากผดกต
มสะเกดแผลใหมๆทผวหนง ผวหนงมรทะล มรอยเลอดบนผวหนง เดนกะเผลก
ถาพบอาการขางตน ควรหาบาดแผลเปด หากพบบาดแผลจงทาความสะอาด และนาไปหาสตวแพทย
การดแลบาดแผลเปด
1ถาสนขมบาดแผลเปดและไมใหญมาก ใหดงสงสกปรกตางๆกรวดเสยน และวตถแปลกปลอมใดๆโดยใชนวหรอปากคบ
2ลางบาดแผลดวยนาเกลอออนๆ นาสะอาดหรอ ไฮโดรเจนเปอรออกไซด 3 เปอรเซนต
3ถาขนสนขเขาไปอยในบาดแผล ตดขนรอบๆปากแผลใหเกลยง แตกอนจะตดขน ใหหลอเลยงกรรไกรดวยสารหลอลนทละลายนาได วธนจะชวยใหขนมาตดทกรรไกร โดยไมไปตดบาดแผล
โรคทสาคญในสนข
โรคลาไสอกเสบตดตอ หรอการตดเชอพาโวไวรสในสนข
มรายงานพบวาสนขทกอาย ทกเพศและทกพนธสามารถเปนไวรสทสามารถตดตอทรนแรงททาลายระบบทางเดนอาหาร เมดเลอดขาว และในสนขบางตวจะมผลตอกลามเนอหวใจ เกดจากการตดเชอพาโวไวรส (parvovirus CPV)ปจจบนเรยกโรคนวา โรคตดเชอพาโวไวรสในสนข หรอโรคลาไสอกเสบตดตอ (canine parvoviral infection) ซงมการระบาดทวโลก รวมทงประเทศไทยดวย
การตดเชอพาโวไวรสสามารถแพรกระจายจากสนขตวหนงไปอกตวหนง การตดตอมโอกาสมากขนเมอสนขไปอยรวมกนมาก
เราจะทราบไดอยางไรวาสนขตดเชอพาโวไวรส
อาการเรมแรกของสนขทตดเชอพาโวไวรสคอ ซม เบออาหาร อาเจยนและทองเสย อยางรนแรง อณหภมของรางกายอาจจะสงขน อณหภมของรางกายทวดจากทวารหนกของสนข มคาประมาณ 101ordm - 102ordmF
อาการปวยพบไดประมาณ 5-7 วน ในระยะแรกของการตดเชอ(แสดงอาการแลว) อจจาระของสนขจะมลกษณะเหลวมสออกเทา หรอเหลองเทา (yellow-gray) ในบางครงอาการแรกเรมสนขอาจจะถายเหลวโดยมเลอดปนออกมาได
เมอสนขมการถายเหลว หรออาเจยนอยางรนแรง ทาใหสนขสญเสยนาและเกลอแรออกจากรางกายอยางรวดเรว
สนขปวยบางตวจะมอาการอาเจยนอยางรนแรงและถายอจจาระเปนนาสนาตาลจนถงสแดง(มเลอดปน)พงจนตายได
ในสนขบางตวอจจาระอาจจะมลกษณะเหลวเทานนและสามารถฟนตวจากการปวยได อาการปวยมกพบวา ลกสนขจะแสดงอาการปวยรนแรงกวาสนขโต
สนขมกจะตายภายใน 48-72 ชวโมงหลงจากทเรมแสดงอาการ ลกสนขมกจะตายดวยภาวะชอค
โดยมกจะเกดขนหลงการตดเชอประมาณ 1-2 วน ในอดตพบวาลกสนขอายนอยกวา 5 เดอนมอตราการปวยคอนขางสง
การฉดวคซนกนชวยลด อตราการปวยและอตราการตายจากการตดเชอ
ลกสนขชวงระหวางหยานม (1 เดอน)ถงอาย 6 เดอนเปนชวงอายทมความเสยงตอการปวยเปนโรค
สนขบางพนธจะแสดงอาการปวยทมความรนแรงในบางสายพนธ เชน รอตไวเลอร และโดเบอรแมนพนเชอร
การปองกนโรคลาไสอกเสบตดตอในสนข
การปองกนโรคลาไสอกเสบจากการตดเชอพาโวไวรสสามารถทาไดดวยการฉดวคซนปองกน โดยปกตในลกสนขมกจะเรมตนฉดเมออายประมาณ 6-8 สปดาห
กรณทสนขทเลยงเกดปวยตดเชอพาโวไวรส ตองทาความสะอาดบรเวณกรง หรอคอก หรอทอยของสนขปวย
ฆาเชอดวยยาฆาเชอ พวกสารละลายโซเดยมไฮโดรคลอไรต ซงเปนสวนประกอบของยาฆาเชอทมใชอยในบาน อยแลว(ยาทาความหองนา ครว) อยาลมวาเชอพาโวไวรสนสามารถมชวตอยไดในสงแวดลอมไดเวลานานเปนเดอนๆ
โดยเฉพาะอยางยงสนขทมอายไมเกน 6 เดอนควรระมดระวงอยางยง สงปฏกล หรอสงขบถายของสนขควรกาจดทงใหเรวทสดไมควรกก หมกหมมไว
ถาไมแนใจวาสนขของเรากาลงจะปวยดวยการตดเชอพาโวไวรส หรอโรคลาไสอกเสบหรอไม ควร ปรกษาสตวแพทย การลดความเสยงตอการตดเชอพาโวไวรสทดทสดคอปองกนสนขไมใหไปสมผสกบสนขอนๆ โดยเฉพาะในบรเวณทมการแพรระบาดของโรคน
เจาของสนขควรปรกษา หรอนาสตวไปพบสตวแพทย เมอพบวา สนขมอาการตางๆ เหลาน
พบมสงคดหลงทผดปกตออกจากจมก ตา หรอชองเปดอนๆของรางกาย bull
สตวเลยงไมกนอาหาร มนาหนกลดลง หรอกนนามากขนกวาปกต bull
ขบถายลาบาก หรอผดปกต หรอไมสามารถควบคมการขบถายได bull
พบมพฤตกรรมทผดปกต หรอพบมความดรายขนอยางกระทนหน หรอออนเพลย bull
พบมกอนผดปกต เดนกระโผลกกระเผลก ลกหรอนอนลาบาก bull
มการสนหวมากผดปกต เกา หรอเลย หรอกดแทะตามลาตวมากผดปกต bull
พยาธหนอนหวใจ ชพจกรของพยาธหนอนหวใจของสนขเรมตนเมอสนขทปวยดวยโรคพยาธหนอนหวใจ ซงจะมตวออน
ของพยาธหนอนหวใจอยในกระแสเลอด (microfilariae) ถกยงดดกนเลอด ทาใหยงไดรบเอาตวออนของพยาธหนอนหวใจไปดวยเมอดดกนเลอดสนขปวยเปนอาหาร หลงจากนนตวออนของพยาธหนอนหวใจจะใชระยะเวลาภายหลงจากถกดดกนจากตวสนข ประมาณ 2-3 สปดาหในการพฒนาเปนตวออนระยะตดตอในตวยง
เมอยงมการดดกนเลอดของสนขอกครง โดยเฉพาะสนขทมสขภาพปกต (ไมไดปวยเถายเทตวออนระยะตดตอทไดมการพฒนาอยางสมบรณแลวในยงไปยงสนขอกตวหนง จากนนตวออนระยะตดตอจะชอนไชไปตามเนอเยอตางๆ ของสนข และเจรญเตบโตตอไปอก 2-3 เดอนและพฒนาเปนตวแกในทสดในหวใจของสนขตวใหม
ปนโรค) ยงจะมการ
เมอตวพยาธอยในหวใจของสนข และมการเจรญเตบโตในหวใจของสนข มนจะมขนาดยาวประมาณ 14 นว และทาความเสยหายใหกบเนอเยอหวใจ เนอเยอปอดและอวยวะทสาคญอนๆ ถาสนขปวยไมไดรบการรกษา การพฒนาของโรคจะมความรนแรงมากขนและทสดสนขจะตายได
โรคพษสนขบา
โรคพษสนขบา เปนโรคทมอนตรายรายแรง ทาใหคนหรอสตวทปวยดวยโรคนตองตายดวยความทรนทราย
โรคนเกดจากเชอไวรสทมชอวา เรบสไวรส
สตวเลอดอนทกชนดโดยเฉพาะ สตวเลยงลกดวยนม เชน วว ควาย มา หม ลง ชะน กระรอก กระแต เสอ คางคาว คน ฯลฯ สตวทพบวาเปน โรคพษสนขบา มากทสด คอ สนข ( 96 ของจานวนทพบเชอจากการวนจฉยในหอง -ปฏบตการ ) รองลงมา คอ แมว ( 3 )
การตดตอของโรคพษสนขบามาสคน
โดยการไดรบเชอไวรสทอยในนาลายสตว เขาทางบาดแผลทเกดจากการถกกด ขวน หรอถกเลยบรเวณบาดแผลทมอยเดม หรอไดรบเชอเขาทางเยอตา เยอปาก
คนถกสนขทเปนโรคพษสนขบากด ใชเวลานานเทาไรจงจะแสดงอาการ
ระยะเวลาตงแตไดรบเชอ จนกระทงปรากฏอาการ หรอระยะฟกตวจะกนเวลาตงแต 7 วน ถง 2 ป ขนอยกบลกษณะบาดแผลและบรเวณทถกกด
ถาถกกดบรเวณใบหนาหรอใกลสมองและบาดแผลฉกรรจ ระยะฟกตวจะเรว
ถาถกกดบรเวณขา ระยะฟกตวนานกวา เพราะเชอจะเดนทางมาถงสมองโดยเฉลยประมาณ 2 - 6 อาทตย
อาการของผปวยโรคพษสนขบา
ม 2 แบบ คอ แบบกาวราว ดราย และแบบอมพาต อาการของโรคแบงเปน 3 ระยะ คอ
ระยะอาการเรมแรก อาจมอาการไมสบาย ครนเนอครนตว มไขตา ๆ ออนเพลย เบออาหาร เจบคอคลายเปนหวด อาจมอาการคลนไส ปวดทอง และทพบบอย คอ อาการคน เสยว หรอชาบรเวณแผลทถกกด
ระยะอาการทางระบบประสาท อาจคลมคลง ดราย กลวนา กลวลม ความรสกไวกวาปกต ทรนทราย หรอมอาการซม เปนอมพาต นาลายไหลตองบวนทง กลนนาไมได
ระยะสดทาย ไมรสกตว หายใจกระตก ผปวยสวนมากมกจะตายภายใน 7 วน หลงจากเรมแสดงอาการ
ถาเชอไวรสเพมจานวนในสมองมาก กจะแสดงอาการแบบคลมคลง ดราย แตถาเชอ ไวรสเพมจานวนมากในไขสนหลง จะแสดงอาการอมพาต
อาการโรคพษสนขบาในสนข
แบงไดเปน 2 แบบ คอ แบบดราย แสดงอาการชดเจนและพบบอย และแบบซมซงแสดงอาการไมชดเจน อาการของโรคม 3 ระยะ คอ
ระยะอาการเรมแรก สนขจะมนสยแปลกไปจากเดม ตวทเคยขลาดกลวจะเขามา คลอเคลย ตวทเคยเชองชอบเลน จะหงดหงด หลบไปตามมมมด เงยบ กนอาหารและนานอยลง ระยะนมอาการ 2 - 3 วน จะเขาสระยะท 2
ระยะตนเตน จะมอาการทางประสาท มความรสกไวกวาปกต กระวนกระวาย หงดหงด ไมอยนง กดแทะสงของ ตวแขง ขากรรไกรแขง ปากอา ลนหอย นาลายไหล มานตาขยาย บางตววงพลานไปทว เมอพบสตวหรอคนขวางหนาจะกด สงเสยงเหาหอน ในระยะทแสดงอาการแบบซมอาจไมแสดงอาการเชนน แตเมอถกรบกวนอาจกด ตอมา กลามเนอจะเรมออนแรงลง ทรงตวไมได ลมแลวลกไมได บางตวชกกระตก อาการระยะนพบได 1 - 7 วน จงจะเขาระยะสดทาย
ระยะอมพาต เกดอาการอมพาตลามทงตวเรมจากขาหลง ตอมากลามเนอคอจะเปนอมพาต กลนอาหารไมได ระบบหายใจลมเหลวและตายในทสด รวมระยะเวลาเรมแสดงอาการจนตายประมาณ 10 วน
อาการโรคพษสนขบาในแมว
ในระยะทมอาการชดเจน แบงไดเปน 3 ระยะ เชนกน คอ ระยะอาการนา มอาการหงดหงด นสยเปลยนไป ชอบหลบซกในทมด ระยะนมกสน ไมเกน 1 วน ระยะตนเตน แสดงอาการดราย กด หรอขวนคนหรอสตวทเขามาใกล กลามเนอสน นาลายไหล กลนลาบาก ระยะนกน
เวลาประมาณ 2 - 4 วน ระยะอมพาต เรมเปนอมพาตจากขาหลง แลวลามมายงลาตว ขาหนาและหว จนทวตวอยางรวดเรว แลวถงแกความตาย
อาการในแมวมกไมชดเจน อาจเปนแบบซม มระยะตนเตนสนมาก หรอไมแสดงอาการเลย อาจพบวากนอาหารและนาลาบาก แลวเปนอมพาตลามไปทวตว ตายในเวลา 3 - 4 วน หลงจากเรมมอาการ เมอถกสตวทสงสยวาเปนโรคพษสนขบากดควรทาอยางไร 1 รบลางแผลดวยนากบสบหลาย ๆ ครง เพอลางเชอออกจากบาดแผล ถามเลอดออกควรปลอยใหเลอดไหลออก อยาบบหรอเคนแผล เพราะจะทาใหเชอแพรกระจายไปสวนอน 2 เชดแผลดวยนายาฆาเชอโรค ควรใชสารละลายโพวโดนไอโอดน เชน เบตาดน ถาไมม อาจใชแอลกอฮอล 70 หรอทงเจอรไอโอดน 3 ไมควรเยบแผล ถาจาเปนควรรอไว 3 - 4 วน ถาเลอดออกมากหรอแผลใหญอาจเยบหลวม ๆ และใสทอระบายไว 4 กกสตวไวดอาการอยางนอย 10 วน โดยใหนาและอาหารตามปกต อยาฆาสตวใหตายทนท เวนแตสตวดราย กดคนและสตวอน หรอไมสามารถกกสตวได ถาสตวหนหายไป ใหถอวาสตวนนเปนโรคพษสนขบา 5 รบไปพบแพทยทนท หลงจากถกสตวกด เพอขอคาแนะนาเรองการฉดวคซน อยารอจนกระทงสตวทกดตาย อาจพจารณาใหการปองกนบาดทะยก และยาปฏชวนะเพอปองกนการตดเชออน ๆ ดวย 6 พบสตวแพทย กรมปศสตวหรอเจาหนาทสาธารณสขในชมชน เพอแจงรายละเอยดเกยวกบตวสตว เชน ชนดสตว ส เพศ พนธ อาย สถานทถกกด เพอวางมาตรการปองกนและควบคมโรคตอไป 7 เมอสตวตาย ตดหวสงตรวจโรคพษสนขบา 8 ตองซกประวตโดยละเอยดและสงไปพรอมซากสตว เพอเปนแนวทางในการตดสนใจเกยวกบการดแลผสมผสโรค ความเชอเกยวกบโรคพษสนขบา
ในปจจบน แมวาคนจะตายดวยโรคพษสนขบานอยลง เนองจากคนมความรมากขน วคซนมคณภาพดขน มความปลอดภยมากขน ราคาถกและหาไดงายขน รวมทงวคซนสตวดวย ประการสาคญ รฐไดใหความสนใจตอการปองกนและกาจดโรคนอยาง
จรงจง แตสงหนงททาใหคนจานวนไมนอยตองตายดวยโรคพษสนขบา เพราะความเชอผด ๆ เกยวกบโรคพษสนขบา โดยเฉพาะเกยวกบการรกษาโรคพษสนขบา
ความเชอ ความจรง
โรคพษสนขบาเปนในหนารอนเทานน โรคพษสนขบาเกดไดทงป เนองจากเกดจากเชอไวรส ตดตอโดยไดรบเชอจากนาลายสตวปวย ไมใชเกดเพราะความเครยดเนองจากความรอน
เมอถกสนขกดตองใชรองเทาตบแผลหรอใชเกลอขผงบาลมหรอยาฉนยดลงในแผล
การใชรองเทาตบแผล จะทาใหแผลชา เชอกระจายไปรอบบรเวณแผลไดงายและอาจมเชอโรคอน ทาใหเกดการอกเสบของบาดแผล หรอเกดบาดทะยกได เกลอหรอยาฉน อาจมสงสกปรกปะปนอย ไมควรใสลงในแผล ควรลางแผลดวยนาสะอาดกบสบหลาย ๆ ครง เพอชวยลางเชอออก แลวใสยาใสแผล เชน ทงเจอรไอโอดนหรอแอลกอฮอล ซงสามารถฆาเชอโรคพษสนขบาได
การรดนามนตชวยรกษาโรคพษสนขบาได เมอถกสนขกด การฆาสนขนนใหตายแลวนาตบสนขมารบประทาน คนจะไมเปนโรคพษสนขบา
การรกษาผสมผสโรคพษสนขบา ทไดผลดทสด คอ ไดรบการฉดวคซนทนทเมอสมผสโรค เพอใหรางกายสรางภมคมกนโรค แตถาไมไดรบการฉดวคซน ปลอยใหเชอเขาสสมองจนถงขนแสดงอาการของโรคพษสนขบาแลว ไมมยาใด ๆ รกษาได เนองจากเชอไปทาลายสมอง ทาใหผปวยแสดงอาการคลมคลงและตายในทสด เนองจากกลามเนอทกสวนเปนอมพาต ดงนน การรดนามนตไมสามารถรกษาโรคพษสนขบาได
เมอถกสนขบากด การตดห ตดหางสนขนน จะชวยใหสนขไมเปนโรคพษสนขบา
สนขหรอสตวอนทถกสตวทเปนโรคพษสนขบากด หากไมเคยฉดวคซนมากอน ควรทาลายทง แตหากตองการรกษาชวตสตวนนไว ควรฉดวคซนทนท แลวกกสตวไวดอาการ อยางนอย 6 เดอน หรอขอคาแนะนาจากสตวแพทย
คนทองไมควรฉดวคซนปองกนโรคพษสนขบา
วคซนปองกนโรคพษสนขบาปจจบน มความปลอดภยสง ฉดไดแมในคนทอง
สนขทเปนโรคพษสนขบาจะมอาการดราย ตวแขง หางตกเทานน
อาการโรคพษสนขบาในสนข มทงแบบซมและแบบดราย แบบซมสนขจะหลบซกตวในมมมด ถาถกรบกวนอาจจะกด ตอมาจะเปนอมพาต แลวตาย บางตวอาจแสดงอาการคลายกระดกหรอกางตดคอ ทาใหเจาของเขาใจผดพยายามลวงปากสนข เพอหาเศษกระดก จงไมควรลวงคอสนข หากจาเปน ควรใสถงมอทกครง
โรคพษสนขบาเปนในสนขเทานน โรคพษสนขบา เปนไดในสตวเลอดอน เลยงลกดวยนมทกชนด แตพบมากทสดในสนข
วคซนโรคพษสนขบา ฉดรอบสะดอ 14 เขม หรอ 21 เขม ถาหยดตองเรมตนใหม
วคซนปองกนโรคพษสนขบาในปจจบน มคณภาพด ฉดเขากลามเนอแขนหรอใตผวหนง เพยง 5 เขม และไมตองฉดทกวน
โปรแกรมวคซน
วคซน ชวงอาย
โรคหวดและหลอดลมอกเสบตดตอ (Kennel Cough Syndrome)
4-6 สปดาห กระตนซาท 10-14 สปดาห
โรคลาไสอกเสบตดตอ (Canine Parvovirus)
4-6 สปดาห กระตนซาท 10-14 สปดาห
โรคไขหด ตบอกเสบและเลพโต สไปโรซส (Canine Distemper Infectious Hepatitis and Leptospirosis)
14-6 สปดาห กระตนซาทอาย 10-14 สปดาห
โรคพษสนขบา (Rabies)
12 สปดาห กระตนซาทอาย 6 เดอน
ควรงดการอาบนา 7 วนหลงการฉดวคซน o
ควรถายพยาธเมอลกสนขอาย 3-4 สปดาห และทก 6 เดอน o
o
การเพาะขยายพนธสนข
พนธบอสตนเทอเรย พนธปกกง พนธเชา เชา
สนขตวเมยถงวยผสมพนธและมสดครงแรกเมออายประมาณแปดหรอเกาเดอน
แตสนขพนธ เชา เชา จะมสดครงแรกเมอมนมอายเพยงหาหรอหกเดอนเทานน
และสนขบางพนธกอาจจะใชเวลาเปนปหรอมากกวานน
ควรถายพยาธใหแมสนขสกสองหรอสสปดาหกอนแมสนขมสด
สนขตวเมยสวนใหญเขาสฤดการเปนสดสองครงตอป
ถาคณตองการใหสนขคณมลก จะตองคดเลอกพอพนธใหเปนพอพนธทด ไมนยมผสมพนธในสนขทเปนสดครงแรกหรออายนอยจนเกนไป ระยะทสนขตวเมยพรอมจะผสมพนธ นาทชองคลอดจะเรมใส ซงจะอยในชวงตรงกบวนทสบเอดหรอวนทสบสามของการเรมเปนสด การมอกดทบบนทาย ถามนนง และเคลอนหางของมนจากขางหนงไปอกขางหนง แสดงวามนพรอมทจะผสมพนธแลว
เราควรนาสนขตวเมยไปผสมกบพอพนธตามคอกผสมพนธ (ซงตองเสยคาผสมพนธ)
เมอไดดพอพนธควรปลอยใหตวผและตวเมยอยดวยกนตามลาพงมนจะผสมกนเอง
เวนแตเจาของคตวผทมความชานาญเขาจะมวธจดการชวยพอสนขผสมไดเรวขน
หลงการผสมพนธควรใหสนขตวเมยพกกอนทจะเดนทางกลบ
และใหมนอยในทเงยบสงบสกสองสามวนหลงการผสมพนธ
สนขตวเมยจะหมดการเปนสดประมาณสามสปดาหหลงจากเรมเปนสด
สนขบางตวอาจจะยงมนาจากชองคลอดออกมาอกแมวาจะผสมพนธแลว
ตามปกตจะใชเวลาประมาณสสปดาหกวาท จะรวาสนขตงทองหรอไม
ชวงระยะแรกทสนขตงทองใหอาหารปกต ไมจาเปนตองใหอาหารเสรม
อาหารตองประกอบดวยเนอ 225 กรม เปนอยางนอย
ในแตละวนควรออกกาลงกายมากพอควรหาม
เรากาจดเหบหมดไดโดยการโรยแปงกาจดเหบหมดใน
ไมควรเสยงอาบนาในชวงหาถงหกสปดาหหลงผสมพนธ
แมสนขสวนใหญจะคลอดลกหลงผสมพนธ 60-63 วน
สนขทตงทองตองการอาหารสองมอตอวน
อาหารเสรม ไดแก นามนตบปลา ไขตม
และอาหารเสรมสรางกระดก นานมจะชวยเสรมธาตแคลเซยม ซงชวยสรางกระดก
แมสนขทอมทองขนาดใหญ ไมเพยงแตจะตองการอาหารมากขนในระยะหลงของการตงทอง แตมนยงตองการอาหารบอยครงมากขน
เพราะลกสนขในทองจะทาใหแมสนขกนไดคราวละไมมาก
เมอเขาชวงสปดาหสดทายกอนคลอดคณตองตดขนบรเวณรอบๆนมของแมสนขออก
และทาความสะอาด รวมทงตองขรบขนบรเวณดานหลงของมนดวยกรรไกรขรบขน (ซงจะชวยรกษารปทรงของมนใหดดอย)
และลางใหสะอาด เมอเวลาลกสนขตองการกนนมจะไดกนสะดวก
แมสนขทคลอดกอนวนท 58 เปนลกสนขทยงไมเจรญเตบโตเตมท และตองไดรบการดแลเอาใจใสอยางระมดระวงและใกลชด
ปกตการดวาแมพรอมทจะคลอดลกหรอไมนน ใหดจากอณหภมของมน ตามปกตของแมสนขกอนคลอดลก 12 ชวโมง อณหภมจะตาลงประมาณสองหรอสามองศา จากสามสบแปดองศาเซลเซยส
เราตองเตรยมกลองทสาหรบไวใหแมสนขคลอดลก
ควรมไฟใหความอบอนแกลกสนขทเพงคลอดออกมา เหตผลสวนใหญททาใหลกสนขจานวนมากตายไปกเนองจากขาดความอบอนอยางเพยงพอ
เมอใกลระยะคลอดลกหนงหรอสองวน ควรใหแมสนขนอนในกลองปพนดวยกระดาษหนงสอพมพ
กระดาษตดจะดกวาใชผารองนอนเพราะลดอนตรายลกสนข
การคลอดลกจรงๆจะเรมขนเมอสนขเรมเบงซงจะถขนเรอยๆจนถงนาคราโผลออกมา
ตาม ปกตแมสนขจะฉกถงนาคราโดยการเลยอยางแรง และเลยนาทไหลออกจากถงนาคราหลงจากนนไมนาน ลกสนขตวแรกกจะคลอดออกมา
ถงนาคราทคลมลกสนขออกมาแลว แมสนขฉกถงนาคราเพอใหลกสนขออกมา
บางครงเมอแมสนขคลอดลกสนขตวแรก มนจะปฏเสธทจะชวยเหลอลกของมน
เราตองรบนาลกสนขออกจากถงนาครา โดยใหหวหลดออกจากถงกอน เยอถงนาคราทปกคลมลกสนขจะมลกษณะโปรงใส
แตถาไมรบเอาลกสนขออกจากถงนาคราโดย เรวลกสนขจะสาลกนาครา
ถงนาคราทหมตวอยสามารถตดออกดวยกรรไกรทปลายมน
และหลงจากนนเชดตวของมนดวยผาชบนาอนเพอกระตนใหลกสนขหายใจ
แมสนขมกมปฏกรยาเมอไดยนเสยงรองของลกสนข
และตองกระตนใหมนเลยลกของมนดวยความรกและความเอนด
กระตนใหมนเลยงลกใหมชวตรอดจนกวาลกสนขตวทสองคลอดออกมา
แมสนขอาจจะยงไมใหความสนใจตอลกตวแรกจนกวาเมอลกสนขตวทสองคลอดออกมา มนจงจะเรมทาหนาทของความเปนแม
ถาชวงการคลอดระหวางลกสนขแตละตวหางมากผดปกต
และแมสนขมอาการปวดเบงมากโดยไมรสาเหต ควรนาไปพบสตวแพทย
แตถามนนอนพกระหวางคลอดลก และไมมอาการเจบปวดคณควรปลอยมนไวตามลาพง และใหมนไดรบการพกผอน
ในกรณแมสนขคลอดลกหลายตว เราอาจจะนาตวทเกดแรกๆ ไปไวในกลองทใหความอบอนดวยดวงไฟ ทาความสะอาด เชดใหแหงดวยผาสะอาดยายลกสนขแตละตวในขณะทมนกาลงคลอดตวตอไปและคนใหแมสนขเมอมนคนหาลก
ลกสนขแตละตวทคลอดออกมาจะมรกตดตวออกมาดวย ซงเปนเรองปกตธรรมดาทสนขจะกนเพอใหลกสนขหลดจากสายสะดอของมน
ลกสนขแตละตวจะมรกหนงอนซงจะออกมาพรอมกบลกสนขหรอออกมาภายหลง
สงทสาคญทสดคอเราตองดวารกนนออกมากบลกสนขหรอไม
เพราะรกทคางอยในทองอาจจะทาใหแมสนขตดเชออยางรนแรงจนโลหตเปนพษ ซงจะทาใหแมสนขเสยชวตได
ปกต มดลกแมสนขจะบบตวขบทกสงออกมาภายใน 20-24 ชวโมงหลงคลอด
การคลอดลกจะเสรจสนโดยสมบรณโดยดจากแมสนขทผอนคลายและสงบ ซงจะนอนเหยยดตวยาวและถอนหายใจเฮอกใหญ
ในขนตอนนคณตองเอากระดาษหนงสอพมพทสกปรกหรอเปยกชนออก
เมอคณรสกวาแมสนขไดคลอดลกตวสดทายออกมาแลว
ใหนมสดปรมาณ 200 cc ใหแมสนขกน
แมสนขอาจไมกนอาหารในวนแรกหลงคลอดใหม ควรใหอาหารนมเหลวจะด
หลงจากวนทสองของการคลอดลกแลวเราควรใหอาหารแกแมสนขสองหรอสามมอตอวน ขนอยกบจานวนลกสนข
อาหารสาหรบสนขขนาดกลางควรมเนอสดสก 580 กรม และนมสดครงลตรในแตละวน
และเสรมดวยอาหารเสรมกระดก มวตามนรวม
และการใหแมสนขดมนามากๆ จะเปนการชวยใหมนผลตนานมอยางเพยงพอ
ถาสงเกตเหนวาลกสนขไมเปนปกตหรอดดนมไมไดตามปกต ใหชวยเหลอมนโดยใหมนกนนมจากขวดวนละสามเวลาเพอใหมนแขงแรงและมชวตรอด ใชผงทารกหรอนมสตรพเศษสาหรบลกสนขได นมควรรอนกวาอณหภมในตวเลกนอย
ในสนขบางพนธนยมตดหรอขรบหางออก
ควรทาเมอลกสนขอายไดสวน
ควรตดนวตงของสนขเกอบทกพนธออก
ตดออกโดยใชกรรไกรทคม และหามเลอดโดยการพนแผล เชดดวยดางทบทม
สนขพนธ Miniature Pinscher นยมตดหาง สนขพนธ Dalmatian นยมตดนวตง
อาหารสาหรบลกสนข เชน นมผสมกบเนอสตวพวกเนอไกหรอเนอ กเปนอาหารทเหมาะกบลกสนขเลกๆ
เมอลกสนขมอายไดประมาณหกสปดาหกสามารถใหอาหารสมอตอหนงวน
ควรใหขาวหรอธญพช นมในมอกลางวน มอเยนใหเนอสบอาจจะสก และมอคาใหนมและอาหารเสรมประเภทวตามนและแคลเซยม
คณไมควรใหอาหารลกสนขมากเกนไปจนมนอวน
หามปลอยใหลกสนขออกวงอยางรวดเรวหลงกนอาหารทนท
ควรปลอยใหมนออกมาถาย แตใหมนไดรบการพกสกครหลงกนอาหาร
เมอลกสนขมอายไดส-หกสปดาห นามนไปฉดยาวคซน
และพออายแปดสปดาหกสามารถนามนไปแยกเลยงทอนได
ความรบผดชอบของเจาของสนข
มนษยไดรบความรก ความซอสตย และความเปนมตรจากสนข ความผกพนดงกลาวจงเปนความรบผดชอบในการจดการหาสงจาเปนพนฐานใหกบสนข สนขเปนสตวสงคมและควรไดรบการปฏบตเสมอนเปนสมาชกในครอบครว การฝกสนขตงแตยงเลกเปนสงจาเปน เพอใหสนขสามารถเขากบมนษยและสนขอนได
ขอมลทไดในเอกสารนเกดจากการแปลตารา และรวบรวมจากแหลงขอมลตางๆ ขอขอบคณแหลงขอมลตางๆทไดนามาใชในครงน
ลกสนขพนธ Bull Terrier ลกสนขพนธ Siberian Husky
ลกสนขพนธ Bearded Collie ลกสนขพนธ Pomeranian
ลกสนขพนธ Poodle ลกสนขพนธ Shizu
แมและลกสนขพนธ collie ลกสนขพนธ Beagle
การตดสนใจเลอกสนข
ควรแนใจวาเหมาะสมกบชวตของผเลยงสนข แตละตวตองการการดแลทแตกตางกน สนขพนธแท ควรรถงลกษณะอารมณของสนขแตละพนธ ควรเลอกสนขทมนสยและอารมณทเขากบผเลยงได สนขพนธทาง ลกผสม สนขพนธทางมกฉลาดและชางประจบ เหมาะสาหรบการเปนสนขเลยง สนขพนธทางมกทนโรค ขนาดของสนข สนขขนาดใหญและชอบออกกาลงกาย สนขพนธรอตตไวเลอรใชพนทออกกาลงมาก และด เจาของควรฝกใหเชอฟงคาสงตงแตยงเลก สนขขนาดเลกเชนพนธชวาวา เปนเพอนเลนไดด เฝายามเหาเกง แหลงหาซอสนขมาเลยง สถานสงเคราะหสตว สนขทนสามารถเปนสนขเลยงทดมาก แตบางตวอาจมพฤตกรรมอนทตองแกไข เชน เจาของเดมละเลยทอดทง ฟารมคอกเลยง ควรหาจากฟารมเลยงสนขทเชอถอได รานจาหนาย
ไมควรซอจากรานทไมทราบประวตมากอน เพอนญาต
ของฟร vs ของด
การเลอกลกสนข
เรมดจากแมซงสามารถบอกนสยของลกได ลกสนขทเลอกมาควรมลกษณะนสยทราเรง อยากรอยากเหน ไมตงเครยด ไมกลวคนแปลกหนา บงบอกถงลกษณะความเชอมนในควเอง แตถาเชอมนในตวเองมากเกนไป อาจกลายเปนสนขดอในอนาคตกได
1 ตามประกายแจมใส สถกตองตามลกษณะ ไมมขตา รวมทงอาการอกเสบระคายเคอง 2 ใบหดานในมสชมพไมมกลนเหมน ไมมสะเกดซงอาจเปนเพราะมไรหหรอความผดปกตอยางอน 3 ผวหนงไมมนเยมหรอแหงเปนสะเกดสนข ไมมแผลหรอกอนนนทผวหนง ขนแขงแรงไมหลด
รวงงาย 4 เหงอกมสชมพและไมมกลน ฟนเรยงตวสบกนพอด 5 บรเวณทวารหนกควรสะอาดและแหง ไมมลกษณะทองเสยหรอมสงผดปกตออกมาจากอวยวะ
เพศ 6 เมอยกสนขขนควรรสกหนกไมดนรน บงบอกวาเปนสนกทเชอฟงคาสงทด
เครองใชทจาเปน
1 เบาะรองนอน สนขสวนใหญมกชอบ 2 ปายชอ สนขควรมปายชอทตดปลอกคอพรอมกบหมายเลขโทรศพท ทอยของเจาของ 3 กระดกเทยม การกดแทะกระดกไนลอนเปนการบรหารกรามและชวยทาความสะอาดฟนใหสนข 4 ของเลนยาง ควรเปนวสดทสนขกดแทะไดเมอโยนลงพนจะกระดอนได กระตนใหสนขวงไลงบ 5 ของเลนทมเสยง เมอสนขกดแทะจะเกดเสยงดง เปนการกระตนสญชาตญาณในการลาสตว 6 ขลมครอบปากสนข ปองกนไมไหสนขไปกนสงสกปรก หรอสนขด 7 แปรงขนสตวสาหรบขนสนละเอยด แปรงเหลก หวเหลกสาหรบขนยาว ควรใชแปรงทเหมาะกบ
สนขแตละพนธ 8 ชามอาหารและนา สนขควรมชามอาหารของตนเองตองดแลอยเสมอ อาจเปนชามททาจากเซรา
มกหรอสเตนเลส รองกนชามดวยยางปองกนการลน 9 ปลอกคอและสายจง สนขควรใสปลอกคอทมปายชออยดวยเสมอ
การนาเขาบานครงแรก
ควรจากดบรเวณทจะเปนทอยของสนขและปลอยใหสารวจสงแวดลอมใหมในบรเวณนนและควรอยกบลกสนขกอนในระยะแรก ไมควรทงใหอยตามลาพง ใน 2-3 วนแรกควรใหอาหารเดมทสนขคนเคยแลวจงคอยๆเปลยน
การใหลกสนขอยในกรงตงแตแรกจะชวยใหรสกปลอดภยมากกวาในหองโลงๆและควรหดใหถายปสสาวะบนกระดาษหนงสอพมพ
ความปลอดภยภายในบาน
ลกสนขมนสยอยากรอยากเหน จงตองระวงสงทสามารถทาอนตรายตอลกสนขได โดยการนาสงของทแตกงายและเครองใชไฟฟาไปเกบไวในทปลอดภย
สตวเลยงอนในบาน
กบแมว สนขและแมวสามารถอยรวมกนได ถาการพบกนครงแรกไมเปนลกษณะการขมข ควรใหแมวไดสารวจลกสนขขณะทกาลงหลบอย
กบสนขอนในบาน สนขตวอนมกรสกไมพอใจเมอมสนขตวใหมเขามา ควรเปดโอกาสใหสนขทอยกอนไดสารวจลกสนขขณะทกาลงหลบอย
โภชนศาสตรสาหรบสนข ชนดอาหาร อาหารสวนใหญพลงงานจะใกลเคยงกนตางแตระดบโปรตน 1 อาหารอดเมดแหง (Dry)
สวนประกอบมทงจากพชและสตว โปรตน 23 ไขมน 9 เยอใย 6 2 อาหารกงเปยก (Semi-moist)
ขาวโพด เศษเนอสตว โปรตน 25 ไขมน 9 เยอใย 4 3 อาหารกระปอง(Canned)
31 ทาจากเศษเนอสตวเปนหลกเชนเนอ-กระดกไกโค และ แปงถว โปรตน 44 ไขมน 32 เยอใย 4 32 ทาจากพชเปนหลก ขาว ขาวโพด ถวและเศษเนอสตว โปรตน 30 ไขมน 16 เยอใย 8
โปรตนเปนสารอาหารทสาคญ
สนขจะกนเนอเปนอาหาร มเปอรเซนตของโปรตนสง ไขมนพอเหมาะ เยอใยเลกนอย และคารโบไฮเดรต แตแมวจะเปนสตวกนเนอ ไมยอมกนคารโบไฮเดรต
กรดอะมโน
ทาไมสนขและแมวจงตองการโปรตน
เพราะโปรตนเปนสงจาเปนทใชในการเจรญเตบโต
กรดอะมโนทสตวตองการม 22 ตว สตวสงเคราะหเองได 12 ตว
และกรดอะมโนจาเปน คอ อารจนน ฮสทดน ไอโซลวซน ลวซน ไลซน เมทไทโอนน ฟนลอะละนน ทรโอนน ทรปโตเฟน วาลน และในแมว(ทอลน)
สนขสามารถสงเคราะหทอลนได ทาใหสนขสามารถกนอาหารแมวได แตแมวกนอาหารสนขไมได
ความตองการโปรตน
ความตองการโปรตนจะขนกบสปชส ระยะการเจรญเตบโตทรวดเรวและชวงอายสตว ซงสภาพทสตวตองการโปรตนจะประยกตเปนระดบดงน
ชนดสตวระยะการเจรญเตบโต
เปอรเซนตโปรตน
เปอรเซนตไขมน
ลกสนข 28 17
สนขโต 18 9-15
สนขการแสดง 25 20
สนขลากรถเลอน 35 50
สนขทใหนานม 28 17
ลกแมว 30 20
แมวโต 25-30 15-20
สนขและแมวทตงทองและใหนานม ตองใหนานมกบลก ซงสวนประกอบทสาคญของนานมคอโปรตน
ในสตวปวย สตวไมแขงแรงจะมความตองการโปรตนมากเปนพเศษ
สตวทเปนโรคไตจะตองจากดปรมาณโปรตน ซงถาสงไปจะมผลกระทบตอไตได
เราสามารถใหสตวกนอาหารโปรตนมากเกนไปไดหรอไม
สตวทไดรบโปรตนมากเกนไปกจะไมมผลเสยอะไร เพราะบางสวนจะขบถายเปนปสสาวะ
แตพบวาอาจมผลตอไตทางานหนกขน
อกเหตผลคอดานการเงน
ฉลากอาหารสตว
การเลอกซออาหารสนข
ซออาหารยหอดงราคาแพง
ซอใหเหมาะสมกบสนข ตองอานฉลากอาหารเปน
อาหารสตวทมคณภาพจะยอยไดระหวาง 70-80
ถาดอยคณภาพลงมาอาจม 60 หรอนอยกวา
ถาสวนประกอบเปนไกหรอลกแพะ เราสนนษฐานไดวาอาหารนมแหลงทมาของโปรตนไดด
ฉลากอาหารสตวเลยงบอกอะไรแกเราบาง
สงทตองพจารณาคอราคา การคานวณราคาตอนาหนกอาหาร 1ปอนด หรอราคาอาหารตอ 1 วน
อาหารแหงจะมราคาถกกวาและมขนาดถงใหญกวา
ซออาหารทครบคณคาความตองการของสนข
การดดแปลงมาตรฐานของวตถดบแหง
อาหารสตวเลยงทงหมดตางกมระดบของความชน
เปอรเซนตความชน จะชวยเปรยบเทยบราคา ระดบโปรตนหยาบและไขมนระหวางยหอ
ยกตวอยางเชน ถาอาหารแหงมความชน 10 เรากจะรวา 90 เปนวตถดบ
ดงนนระดบโปรตนได 20 จากนนเราแยก 20จาก 90 ของวตถดบแหง เรากจะได 22 ของโปรตนโดยประมาณ
ลองเปรยบเทยบอาหารกระปองทมความชน 80 เรากจะรวา 20 เปนวตถดบแหง ถาฉลากบอกวาม 5 ของโปรตน เรากตองคด 5 นนแยกจาก 20 ของวตถดบแหง เราจะได 25 โปรตนของวตถดบแหง
สวนประกอบอาหาร
มหลายสวนผสมทเราไมตองการเลย ตวอยางเชน ผลตภณฑทบอกวาประกอบดวยเนอไก ขาวโพด แปงเปยกขาวโพด ขาวสาลบด ราขาว แปงสาลและอนๆ
เนอทนามาทาผลตภณฑ ตองเปนเนอทสะอาด ฆาโดยตรง ไมรวมเนอวว แตจะรวมปอด มาม ไต สมอง ตบ เลอด กระดก กระเพาะ ลาไส ไมรวมผม เขา ฟนและกบ
o
พวกเปด ไก ทนามาทาผลตภณฑ จะใชหว ขา และพวกเครองใน แตไมรวมถงขน o
เนอปลา จะใชปลาทงตว โดยไมมการใสนามน o
ไขวว เปนไขมนจากวว o
ขาวโพดบด เปนขาวโพดทงหมดหรอแคเมลดทนามาบด o
แปงเปยกขาวโพด กากทไดจากการนาขาวโพดไปทานาเชอมหรอแปง o
ขาวกลอง เปนสวนเลกๆของเมลดขาวทแยกออกจากขาวบดทมขนาดใหญกวา o
เมลดถวเหลอง เปนสวนทเหลอจากการทานามนถวเหลอง o
o BHA มาจากคาวา Butylated Hydroxyanisole preservative o Ethoxyguin เปนวตถกนเสยทางเคมชนดหนงทใสในอาหารสนข
วธใหอาหาร
วธใหอาหารจะมอยบนถงและกระปองของอาหารสตว
สตวตองการเพมอาหารจากระดบกจกรรม เมตาบอรซม และสภาวะแวดลอม อณหภมตางกน รวมถงกรรมพนธ อาย และความเครยดจากสภาพแวดลอม
คาแนะนาขางถงจะชวยระยะแรก ถาสตวผอมและหวใหเพมอาหารใหบอยขน
การใหอาหารสนขตงทอง(Pregnant) และใหนานม( Lactation)
สนขตองการอาหารเพมตามอายตงทอง นาหนกจะเพมชวง 4 สปดาหเปนไป
ระยะนกนเพม 35-50
ระยะเลยงลก(Whelping) ตองการอาหาร 3-4 เทาปกต
ภายใน3 สปดาหหลงคลอด ลกสนขจะหดเลย-กนอาหารกบแม ใหพจารณาหยานมได
หยานมเมอลกสนขอายได 6 สปดาห
การใหอาหารลกสนข( Puppies)
กนอาหารสด-แหงไดเมออาย 3 สปดาห
นานม ไข ชส คออาหารทด ยอยงาย โภชนะเขมขนสง
ใหกนนานมมากอาจถายเหลว หรอทองเสยไดหากไมสะอาด
ใหอาหารวนละ 3-4 ครงตอวน
ไมควรใหกนมากไป จะอวนมาก กดรดผวหนงขางซโครงหากสมผสซโครงไมไดแสดงวาอวนมาก
อวนมากมผลตอการพฒนาโครงรางและกระดก
การใหอาหารสนขโต ( Older dogs )
สนขโตมกจกรรมตาลง จงตองการอาหารนอยลง
เนนอาหารโปรตนมากกวาพลงงานหรอคารโบไฮเดรท
ใหอาหารมอเดยว ลดปรมาณอาหารลง
คาแนะนาดานอาหารอนๆ
บางคนเชอวาใหไขดบบารงขน ควรใหไขตม เพราะไขขาวดบจะขดขวางการดดซม Biotin
กระดกหมตมทอนใหญใหได แตกระดกไกควรงดใหแทะเลน
อาหารเมดและกระดกทอนใหญชวยลดคราบหนปน
สตวเลยงของเราอวนหรอยง
สนขปกต
o สามารถคลาพบกระดกซโครงได (โดยไมตองกด) o ชวงทองตองแคบกวาชวงอกเมอมองจากดานขาง o เหนชวงคอดของเอวหลงซโครงซสดทายเมอมองจากดานบน
สนขอวน
o ตองออกแรงมากกวาปกตในการคลาซโครง o ชวงทองขนาดเทาหรออวนกวาชวงอก o มไขมนสะสมทสะโพก โคนหาง พนทอง o ผวหนงรอบคอและหวไหลหนากวาปกต
วธการลดความอวนสาหรบสนข
o เลอกชนดของวตถดบในการทาอาหารใหมไขมนนอย มกากใยมาก และเพมปรมาณนาในอาหารใหมากขน
o ลดปรมาณอาหารในแตละมอใหนอยกวาปกต แตมาเพมความถในการใหเปนมอมากขน
ควรใหสนขออกกาลงกายมากขน
การผสมพนธ
สนขจะเปนสดครงทวไปภายใน 6-12 เดอน
สนขเลกอาจเปนภายใน 6 เดอน แตสนขใหญอาจอายถง 2 ป
วงรอบการเปนสดหนงๆม 11-13 วน ประกอบดวยระยะ Pro estrus estrus ovulation
Pro estrus คอระยะกอนผสมพนธ สนขจะแสดงอาการมเลอดออก(Menopause ) ใหนบวนทพบเหนเลอดออก
หลงจากนนอก 9 วน สนขจะเรมสนใจ ไมอยกบท วงหาสนขทกเพศและเปนทสนใจของสนขเพศผทกตวทเดนผาน อวยวะเพศบวม มนาเมอกออกมา สนขเพศผอาจกระโดดขนผสมแตเขาจะหนหน ไมยอมใหผสม จะเปนแบบนอยนาน 2-3 วน ( วนท 10-11)
ระยะ Estrus คอระยะทตอมาจากชวงแรก (วนท 12-13) เปนระยะทจะมการตกไขภายใน 48 ชวโมง ( Ovulation ) ซงจะเปนชวงทตองผสมพนธสนข สงเกตไดจาก สนขจะยนนงไมไปไหน หางยกบดไปดานขางหากมสนขอนโดดขนทบ
หลกการผสมพนธ
จะขนอยกบสนขและประสบการณเจาของ ทวไป จะนาสนขไปผสมในชวงวนท 10-12 หลงจากเหนเลอดออก บางคนอาจใช การผสมสองครงคอผสมในวนท 10 กบ 12 หรอผสมในวนท 11 กบ 13
ขณะทสนขผสมพนธกน ตวผปนขนผสมอวยวะเพศ(Penis)ของเพศผตรงโคนอวยวะ( bulbus glandis ) จะขยายบวมขนตามธรรมชาต เพอทาหนาทลอดอวยวะเพศของทงสองตวใหอยตดกน เปนเรองปกต และสนขเพศผจะหนลงมาอยในสภาพเดนหนหลงตดกน แตโดยพฤตกรรม สนขจะเดนหนหนามาหากน เดนไปดวยกน ตองปลอยใหเปนเชนนจนกวาจะเสรจสน ไมตองไปกระตน หาม หรอ ชวยอะไรทงสน สนขจะใชเวลาอยตดกนนาน 15-30 นาทหรอนานกวานได กวาจะแยกจากกนไดเอง เมอเสรจกนาสนขกลบบาน เพราะปกตจะนยมนาสนขเพศเมยไปหาสนขเพศผ จะทาใหผสมไดงายกวา
การตงทอง
สนขใชเวลาตงทองนาน 63 วน (56-70 วน) มอาการกนมาก นาหนกเพม หวนมเปนสชมพบวมขน จะเหนการเปลยนแปลงชดเจนตงแตวนท 30 หลงผสมพนธเปนตนไป
กลองไมนอนคลอดควรจดเขามาเพอฝกหดใหรจกนอนคลอดในกลอง ในชวง 3 สปดาหกอนคลอด กลองควรมกระดาษหนงสอพมพทตดขาดเปนเสนๆรองนอน เพราะชวยรกษาความอบอนใหลกสนขไดดกวาผา
กอนคลอด 24 ชวโมง อณหภมรางกายสนขจะลดลง จาก 1004 F -gt 968 F แมสนขจะไมกนอาหารใดๆภายใน 24 ชวโมงน
กอนคลอดเลกนอย แมสนขอาจอาเจยน และขบเมอกเขยวๆออกมากอน เนองจากรกเรมแยกตวจากกน
แมทแขงแรงจะคลอดไดเองไมตองชวยอะไร
การคลอด
แมจะคลอดถงรกพรอมลกออกมาและแมสนขจะกดถงรกเพอใหนาคราแตกออกและกดสายสะดอใหขาดจากถงรก เพอใหลกหลดออกมาและหายใจไดเอง ลกสนขหนงตวจะออกมาพรอมถงรกตวเอง และแมจะขบสายรกทคางอยภายในใหออกมาภายหลงคลอดลกออกมาแลวเปนตวๆไป(เราตองสงเกตนบ จะไดรวาคลอดลกออกมาหมดแลวยง) แมจะมพฤตกรรมกนรกตวเอง เลยลกกระตนหายใจ ทาความสะอาดตวลก พาลกมาดดนานมและใหความอบอน
หากเราเขาไปยงอาจโดนกดหรอข ทาใหเกดการแยงลก อาจเปนอนตรายตอลก ควรปลอยใหลกอยกบแม เพราะการทลกดดนานมจะกระตนใหฮอรโมนออกซโตซนหลงออกมามาก กระตนใหใหเกดการคลอดตอมางายไดตอเนอง
การชวยเหลอ หากเจาของจะชวยคอการทาความสะอาดสายสะดอ และมดสายสายสะดอลกสนขดวยดาย( ระยะหาง 1-2 ซมจากโคนสะดอ) ใชนายาทงเจอรไอโอดนทมขายในทองตลาดทวไปไดเพอเชดแผลหรอทาความสะอาด และควรเชดสะดอลกสนขวนละสองครงแตใหระวงแมจะกดเพราะหวงลก ควรถอสาลเขาไปทา มากกวาเอาลกออกมาทายา
การเลนและการออกกาลงกาย
สนขทกเพศทกวยทกขนาดชอบเลนกบสนขดวยกน หรอกบคนเลยง
แตถาสนขไมมกจกรรม จะทาลายหรอมพฤตกรรมไมพงประสงคแทน
ชนดการออกกาลงกาย
1 ออกกาลงกายโดยไมมสายจง
สนขพนธแขงแรงและตนตวอยเสมอ เชน พนธสเปเนยล ชอบออกกาลงกายทกวน
ถาสนขเชองและเปนมตรสามารถปลอยใหวงเลนโดยไมมสายจงได
2 ออกกาลงกายโดยมสายจง
นอกบรเวณบานควรใชสายจงกบสนข โดยใชสายจงปรบความยาวได
3 การเลนเกมตางๆ
การเลนกบสนขเปนการเนนความเปนผนาของเจาของ
เพราะสนขจะรอใหโยนของเลนให สนขจะไดออกกาลงกายลดความเหงา เครยด
4 การกดแทะของเลน
สนขทมของเลนจะสขภาพจตดกวาสนขทไมมของเลน
ของเลนทกดแทะไดจะชวยฆาเวลาของสนข ในขณะทไมไดเลนกบเจาของ
ของเลนของสนข
สนขชอบเลนกบสงของทเคลอนทไดเชน ลกบอล จานรอน
โดยการวงไลงบและนากลบมาใหเจาของ
ของเลนยางบางชนดจะมเสยงดงเมอถกกดสนขจะชอบเนองจากเลยนแบบสญชาตญาณของการลาสตว
เชอกทผกเปนปมหรอของเลนสาหรบงบและดงจะเปนของเลนทเหมาะกบสนข ยงชวยบรหารเหงอกและฟนของสนข
การฝกสนข
สนขควรเรยนรคาสงพนฐาน 6 คาสง
ชด-นง ndashคอย-ยน-หมอบ-มา
รางวลทดคอ รจกคาวา lsquoดrsquo และrsquoไมrsquo
ทาด(ตบไหล ทาหนายม เสยงเบานม) และ ไม (ทาหนาดๆ เสยงดงๆ)
การฝกใหเรมทนททมนเขามาอยในบาน
ลกสนขตองเรยนรการเรยกชอมน (ตงสนๆ จางาย อยายาวมาก)
ทกครงทมนทาถกใหพด ldquoดๆ ๆrdquo แตหากผด ตองพด ldquoไมๆๆrdquo ทนท ไมตองพดอยางอนๆ
หามต แตะ ในทกกรณ
การฝกนอกบาน
เมออายได6 เดอนสามรถเรมการฝกหนกไดแลว ฝกในสายจง
ควรฝกวนละหนงถงสองครงทกวน ครงละ15- 30 นาท
อปกรณ โซคอ สายเชอกฝก ครงแรกๆควรใสโซฝกใหคนเคย1-2 วน หลงจากนนจงเรมใสสายจงฝก
สายเชอกฝกหรอโซฝกจะตองตางจากสายจงเดนเลน ไมใชปนกนและ หามใชสายจงลงโทษสนข จะทาใหกลว
คาสงแรกคอ ชด ดวยการเดนจงสนขทางซายมอของผฝก เรยกชอมน และกลาวคาวา ชด พรอมดงสายจงใหสนๆเขาตดใกลเขา เปนการสอนใหสนขเดนตามใกลๆแตไมใหเดนลาหนาผฝก หรอเดนลอมหนาหลง ฝกเดนตามไปเรอยๆ หากหยดกใหสนขยนนงอยขางๆเขาเรา หากทาไดใหกลาวคาวา lsquoดrsquo หากเดนยงไมไดระเบยบหรอเดนลาหนาใหกระตกสายจงและบอกวา lsquoไมrsquo
คาสงสอง คอ นง เมอเราพาเดนในสายจง แลวหยดเดน สนขตองยงนง จากนงออกคาสง เรยกชอมน และกลาวคาวา นง พรอมดงสายจงไปขางหลง ในครงแรกๆหลงดงสายจงแลวใหใชมอขวาถอสาย มอซายกดเบาๆทบนทายสนขกดใหนงลง เมอมนนง หากทาไดใหกลาวคาวา lsquoดrsquo หากยงทาไมไดใหบอกวา lsquoไมrsquo และเรมใหม ไปเรอยๆจนสนขทาได
คาสงสาม คอ คอย เมอสนขทาคาสงทหนงและสองไดดแลว ในทานงใหออกคาสง เรยกชอมน และกลาวคาวา คอย พรอมกบใชมอซายแบออกไปสมผสเบาทหนาจมก(ตบเบาๆ) คอย-คอย ดงสายจงใหตงสงตลอดเวลา และออกทางขวาไปยนตรงหนาสนข ยงกลาวคาวา คอย-ด สลบกนตลอดเวลา หากยงทาไมไดใหบอกวา lsquoไมrsquo และเรมใหม ไปเรอยๆจนสนขทาได หากดปลอยใหคอยนานถง 3 นาทถอวาสอบผาน
คาสงส คอ ยน เมอสนขทาคาสงทหนงและสอง สามไดดแลว ใหพาจงเดน และเมอเราหยดเดนสนขจะนงทนทเพราะคาสงสอง แตเราจะออกคาสง เรยกชอมน และกลาวคาวา ยน หากสนขจะนงใหพาเดนทนท พรอมกลาวคาวา ชด จากนนเรมหยดเดนใหมพรอมกลาววา ยน ไปเรอยๆ หากสนขยนและทาได ใหกลาวคาวา ยน-ด สลบกนตลอดเวลา
ถงขณะนรอบการฝกใหทาซาตามลาดบเปนเรองสาคญ อยาทาสลบคาสงจะทาใหสนขงง หากสนขเขาใจดแลวเขาจะทาตามคาสงทดไดเองอตโนมต ไมตองไปทดสอบสลบคาสงใหงงไปเฉยๆๆจะใหฝกยากโดยไมจาเปน
คาสงหา คอ หมอบ เมอสนขทาคาสงทหนงถงสไดดแลว ใหพาจงเดน และเมอเราหยดเดนสนขจะนงทนทหรอสงใหนง จากนนเราจะออกคาสง เรยกชอมน และกลาวคาวา หมอบ เสรจแลวผฝกนงลงขางๆใชมอซายโอบไหลซายสนขขามไปจบขาซาย และมอขวาจบปลายขาขวาดงไปขางหนาคอยๆชาๆและออกคาสง หมอบ ตลอดเวลา สนขจะคอยหมอบนอนลง (อาจตองจดทาทจะใหนอนดวย เชนนอน หมอบยดขาหนาไปขางหนา ขาหลงค ไมเชนนนอาจนอนหงาย นอนแผ) หากสนขยงทาไมไดใหเรมคาสงหนง สองใหมหากทาได ใหกลาวคาวา หมอบ-ด สลบกนตลอดเวลา
ในขนนเมอสนขหมอบไดดแลว ใหออกคาสงตอเนองคอ คาสง คอย (จะเปนการหมอบ-คอย) แลวเรายนขนดอยขาง หากทาได ใหกลาวคาวา หมอบ-ด สลบกนตลอดเวลา
อกขนหนงใหทดสอบปลดสายจงและออกสง หมอบ-คอย หากทาไดดเรากกลบมาจงตอ
คาสงหก คอ มา เมอสนขทาคาสงทหนงถงหาไดดแลว ใหพาจงเดน และเมอเราหยดเดนสนขจะนงทนทหรอสงใหนง-คอย จากนนเราเดนออกไปขางหนามน สองสามกาว มอยกสายจงไว แลวออกคาสง เรยกชอมน และกลาวคาวา มา หากสนขงงใหดงสายจงมาหาตวสนขกจะเดนมาหาทนท ทาอยางนไปเรอยๆ อยาลมชมเขาทกครง
การฝกภายในบาน
การฝกขบถายบนกระดาษ
1 ลกสนขอาจถายทกๆ 2-3 ชวโมง ในชวงแรกจะเปนปญหาเรองการถายเลอะเทอะ 2 เมอลกสนขรสกอยากถาย มกจะดมกลนกบพนและวงวนไปรอบๆ ใหรบจบสนขไปทจดไวทนท
วางสนขลงบนกระดาษหนงสอพมพ และการเปลยนกระดาษควรเหลอแผนเกาไวบางเพอใหสนขจากลนไดงายและกลบมาถายทเดมอก
3 เมอสนขถายแลวเจาของควรชนชมสนข ควรรบทาความสะอาดโดยนายาฆาเชอและกาจดกลน อยาใชทมแอมโมเนยผสมเพราะจะทาใหสนขคดวาเปนกลนปสสาวะของมนเอง
การขบถายนอกบาน
1 ฝกใหสนขขบถายเปนชวงเวลาจนสนขพอใจและเปนนสย 2 พยายามใหสนขขบถายบรเวณทหางจากตวบาน 3 ปสสาวะมลกษณะเปนกรด อาจทาใหหญาตายได 4 ควรเกบอจาระสนขทนท ไมพาไปถายหนาบานคนอนหรอทสาธารณะ
การอมสนข
การอมสนขขนาดใหญ
1 ใหใชแขนขางหนงโอบรอบหนาอก ขณะทแขนอกขางโอบรอบขาหลง แลวดงตวสนขมาตดหนาอก
2 จบใหมนคงแลวยกขน กรณสนขมอาการตนกลวควรวางลงกอน
การอมสนขขนาดเลก
1 ใชมอขางหนงสอดเขาหวางขาขณะทอกขางโอบรอบขาหลงและสะโพก เพอไมใหสนขบดตวหรอถบ
2 ยกสนขขนโดยทมอขางหนงอยรอบหนาอก และอกขางอยทบนทาย ปองกนไมใหสนขกระโดดลงไปได
สงคมสนข
ควรฝกใหสนขอยรวมกบสนขอนได หรอไมแสดงพฤตกรรมกาวราวกบสนขแปลกหนา การใหสนขคนเคยกนกบสนขอนๆตงแตเลกชวยใหสนขเรยนรการเขาสงคมไดดขน หากสนขเหาขกนใหดทนท อยาเสรมสง
การพาสนขไปพบสตวแพทย
สนขควรไดรบการตรวจรางกายทกป และควรถายพยาธปละ 4 ครง รวมทงการฉดวคซนปองกนโรคตางๆครบถวน
การอาบนาสนข
สนขไมจาเปนตองอาบนาทกวน อาบใหเมอสนขสกปรกเทานน
ควรใชนาอนและแชมพสาหรบสนข โดยใหสนขยนในอางอาบนา หรอทพนไมลน
กอนราดนาทาความสะอาด ใหจบหวสนขเชดสงขน เพอปองกนนาเขาตาและหของสนข
ใหราดนาหรออาบหวและหเปนรายการสดทายเพราะสนขจะสะบดขนไลนาหากหนาตาเปยก
ลางแชมพออกใหหมด เชดตวสนขใหแหง ใหระวงสนขหนาวสน
สาหรบสนขพนธขนยาวควรเปาขนใหแหงกอนแปรงขน
ขนตอนการอาบนาสนข
1 2 3
4 5 6
การตดแตงขนสนข
การตดแตงขนม 2 แบบ คอ แบบสงโตองกฤษและแบบสงโตคอนตเนนทล สาหรบสนขทอายนอยกวา 1 ป อาจตดแตงขนแบบลกสนข สนขพนธพเดลทวไปทไมไดสงเขาประกวดนยมตดแตงขนในรปแบบทเรยบงายกวา คอ แบบทรงแกะ การดแลขนสนข
สนขพนธขนยาวตองเพมความระมดระวงเปนพเศษ
สนข พนธยอรกไชร เทอรเรยร หลงจากอาบนาแลว ควรจะรวบขนไวเปนจดๆ
จงแกะขนทรวบไวออกแลวหว จะพบวาขนไมพนกน และเรยงตวเปนระเบยบ
สนขพนธขนเรยบ
มอลตส ลาซา แอปโซ ปกกง ชส
สนขทมขนเรยบนนดแลงาย แปรงขนใหสปดาหละ 1-2 ครงกพอแลว
ขนแรกควรใชแปรงยางแปรงยอนขน เพอขจดขนทหมดอายและสงสกปรก
แลวแปรงตามขนอกครง
ถาอยากใหสนขมขนเงางามกใหใชผาชามวรขดขนอกครง
สนขพนธขนสน
บาสเซต ฮาวนด บล เทอรเรยร
บเกล
สนขทมขนสนจะดแลจะดแลไมยากนก ใหใชแปรงสลกเกอรแปรงขนไมใหพนกนกอน
แลวใชแปรงขนสตวแปรงขจดขนทหมดอายและสงสกปรกบรเวณหางและขา
ควรใชหวซละเอยดแปรงซาอกครง
และใชกรรไกรเลมขนทไมเปนระเบยบออก
สนขพนธขนแขง
สนขทมขนแขงและหนานตองดแลเปนพเศษ
ควรแปรงขนใหทกวน เพอไมใหขนพนกน
และไมควรใชครมปรบสภาพขน เพราะจะทาใหขนนม
เจาของตองหมนดแลถอนขนใหสมาเสมออยางนอยทก 3-4 เดอน
การตดแตงขนสนขตามแฟชน
มขอดตรงทดแลขนสนขไปดวย เพราะสนขจะไดรบการดแลขนอยางสมาเสมอ
ชวยไมใหขนพนกน โดยเฉพาะสนขทมขนยาวจะชวยไมใหสนขรอน
หากไมชอบตดแตงขนสนขกควรเลมขนใหทก 6-8 สปดาห
อปกรณทใชในการตดแตงขน
หวฟนถและหางชนดโลหะ กรรไกรตดเลบ แปรง
การจดการทวไป การปอนยา
สนขทปวยหรอไดรบบาดเจบอาจจาเปนตองไดรบยาทสตวแพทยสงจายใหการปอนยาสนขตองทาอยางนมนวล
ทงนการหยอนยาลงในชามอาหารของสนขไมไดรบประกนวาสนขจะกนยานนเขาไปดวย
จงอยาเรยกสนขใหมาหาคณเพอเพยงปอนยา ควรเขาไปหาสนขเอง
การปอนยาเมด
1 สงใหสนขนง ใชมอขางหนงเปดปากสนขอยางนมนวล โดยจบปากสนขจากดานบน
2ใชมออกขางหนงหยอนเมดยาลงไปในคอใหลกทสดเทาทจะเปนไปได โดยใหวางอยเหนอโคนลนสวนทโปงขนมา
3ใชมอจบปากสนขใหปด และจบหวใหเงยขนชา ๆ แลวลบคอลงมาดวยมออกขางหนง
4เมอสนขกลนยาและเลยรมฝปาก แสดงวาการปอนยาเสรจเรยบรอย และจงชมสนขทกครงทกนยาสาเรจ
การปอนยานา
วธการปอนยานาทถกตองและไดผลด คอ การใชหลอดฉดยาเปนอปกรณชวยปอน ถาสนขไมยอมกลนยาเมด คณอาจนายาเมดไปบดและผสมกบนาหวาน และฉดยานาเขาไปตรงขางปาก ทงนยานาแกไอกสามารถปอนดวยหลอดฉดยาไดเชนกน
การหยอดห
1จบหวสนขใหอยนง ๆ และเปดหสนขขน แลวสอดปลายขวดยาหยอดหไปในทศทางปลายจมกสนข
2อยาใหสนขสะบดศรษะ แลวนาขวดยาออกมาจากห และพบหกลบลงมาในตาแหนงปกต
3ใชมอนวดคลงหสนขอยางนมนวล วธนจะชวยใหตวยากระจายไปทวห
การหยอดตา
1ทาความสะอาดบรเวณรอบ ๆ ดวงตา โดยใชสาลชบนาเชดคราบขตาและสงสกปรกออกไปใหหมด
2ควบคมสนขใหอยนง ๆ อยางนมนวลใหสนขลมตากวาง แลวนาขวดยามาหยอดตาจากดานบนและดานหลงเพอไมใหสนขหวาดกลว
3บบขวดยาใหไดจานวนหยดยาลงสดวงตาตามทตองการและใหตาชมไปดวยยา
การดแลบาดแผลเบองตน
การดแลบาดแผลปด
1ถาสนขมบาดแผลปดใหประคบบาดแผลใหเรวทสด โดยใหนาผาขนหนผนเลกๆมาวางเหนอบาดแผลดวย (เพอปองกนไมใหผาประคบแผลแขงตวตดผวหนง) จากนนนานาแขงมาวางทบไว 15 นาท
2สนขอาจกระดกหก และตองไดรบการรกษาจากสตวแพทยโดยดวน
การนาผาเยนประคบบาดแผลมาวางบนบรเวณทไดรบบาดเจบ จะชวยลดอาการปวดและการบวม อยางไรกตามถาสนขปวดบาดแผลมาก ใหเลกประคบแผล
อาการของบาดแผลเปด
บาดแผลเปดตองไดรบการทาความสะอาดใหทวเพอปองกนการตดเชอ ตองตรวจสอบบาดแผลเปดใหดเพราะถามเลอดออกเลกนอยหรอไมมเลอดออกเลย บาดแผลอาจจะเหนไมชด
อาการของบาดแผลเปดมดงน สนขเลยหรอใหความสนใจสวนใดสวนหนงของรางกายมากผดกต
มสะเกดแผลใหมๆทผวหนง ผวหนงมรทะล มรอยเลอดบนผวหนง เดนกะเผลก
ถาพบอาการขางตน ควรหาบาดแผลเปด หากพบบาดแผลจงทาความสะอาด และนาไปหาสตวแพทย
การดแลบาดแผลเปด
1ถาสนขมบาดแผลเปดและไมใหญมาก ใหดงสงสกปรกตางๆกรวดเสยน และวตถแปลกปลอมใดๆโดยใชนวหรอปากคบ
2ลางบาดแผลดวยนาเกลอออนๆ นาสะอาดหรอ ไฮโดรเจนเปอรออกไซด 3 เปอรเซนต
3ถาขนสนขเขาไปอยในบาดแผล ตดขนรอบๆปากแผลใหเกลยง แตกอนจะตดขน ใหหลอเลยงกรรไกรดวยสารหลอลนทละลายนาได วธนจะชวยใหขนมาตดทกรรไกร โดยไมไปตดบาดแผล
โรคทสาคญในสนข
โรคลาไสอกเสบตดตอ หรอการตดเชอพาโวไวรสในสนข
มรายงานพบวาสนขทกอาย ทกเพศและทกพนธสามารถเปนไวรสทสามารถตดตอทรนแรงททาลายระบบทางเดนอาหาร เมดเลอดขาว และในสนขบางตวจะมผลตอกลามเนอหวใจ เกดจากการตดเชอพาโวไวรส (parvovirus CPV)ปจจบนเรยกโรคนวา โรคตดเชอพาโวไวรสในสนข หรอโรคลาไสอกเสบตดตอ (canine parvoviral infection) ซงมการระบาดทวโลก รวมทงประเทศไทยดวย
การตดเชอพาโวไวรสสามารถแพรกระจายจากสนขตวหนงไปอกตวหนง การตดตอมโอกาสมากขนเมอสนขไปอยรวมกนมาก
เราจะทราบไดอยางไรวาสนขตดเชอพาโวไวรส
อาการเรมแรกของสนขทตดเชอพาโวไวรสคอ ซม เบออาหาร อาเจยนและทองเสย อยางรนแรง อณหภมของรางกายอาจจะสงขน อณหภมของรางกายทวดจากทวารหนกของสนข มคาประมาณ 101ordm - 102ordmF
อาการปวยพบไดประมาณ 5-7 วน ในระยะแรกของการตดเชอ(แสดงอาการแลว) อจจาระของสนขจะมลกษณะเหลวมสออกเทา หรอเหลองเทา (yellow-gray) ในบางครงอาการแรกเรมสนขอาจจะถายเหลวโดยมเลอดปนออกมาได
เมอสนขมการถายเหลว หรออาเจยนอยางรนแรง ทาใหสนขสญเสยนาและเกลอแรออกจากรางกายอยางรวดเรว
สนขปวยบางตวจะมอาการอาเจยนอยางรนแรงและถายอจจาระเปนนาสนาตาลจนถงสแดง(มเลอดปน)พงจนตายได
ในสนขบางตวอจจาระอาจจะมลกษณะเหลวเทานนและสามารถฟนตวจากการปวยได อาการปวยมกพบวา ลกสนขจะแสดงอาการปวยรนแรงกวาสนขโต
สนขมกจะตายภายใน 48-72 ชวโมงหลงจากทเรมแสดงอาการ ลกสนขมกจะตายดวยภาวะชอค
โดยมกจะเกดขนหลงการตดเชอประมาณ 1-2 วน ในอดตพบวาลกสนขอายนอยกวา 5 เดอนมอตราการปวยคอนขางสง
การฉดวคซนกนชวยลด อตราการปวยและอตราการตายจากการตดเชอ
ลกสนขชวงระหวางหยานม (1 เดอน)ถงอาย 6 เดอนเปนชวงอายทมความเสยงตอการปวยเปนโรค
สนขบางพนธจะแสดงอาการปวยทมความรนแรงในบางสายพนธ เชน รอตไวเลอร และโดเบอรแมนพนเชอร
การปองกนโรคลาไสอกเสบตดตอในสนข
การปองกนโรคลาไสอกเสบจากการตดเชอพาโวไวรสสามารถทาไดดวยการฉดวคซนปองกน โดยปกตในลกสนขมกจะเรมตนฉดเมออายประมาณ 6-8 สปดาห
กรณทสนขทเลยงเกดปวยตดเชอพาโวไวรส ตองทาความสะอาดบรเวณกรง หรอคอก หรอทอยของสนขปวย
ฆาเชอดวยยาฆาเชอ พวกสารละลายโซเดยมไฮโดรคลอไรต ซงเปนสวนประกอบของยาฆาเชอทมใชอยในบาน อยแลว(ยาทาความหองนา ครว) อยาลมวาเชอพาโวไวรสนสามารถมชวตอยไดในสงแวดลอมไดเวลานานเปนเดอนๆ
โดยเฉพาะอยางยงสนขทมอายไมเกน 6 เดอนควรระมดระวงอยางยง สงปฏกล หรอสงขบถายของสนขควรกาจดทงใหเรวทสดไมควรกก หมกหมมไว
ถาไมแนใจวาสนขของเรากาลงจะปวยดวยการตดเชอพาโวไวรส หรอโรคลาไสอกเสบหรอไม ควร ปรกษาสตวแพทย การลดความเสยงตอการตดเชอพาโวไวรสทดทสดคอปองกนสนขไมใหไปสมผสกบสนขอนๆ โดยเฉพาะในบรเวณทมการแพรระบาดของโรคน
เจาของสนขควรปรกษา หรอนาสตวไปพบสตวแพทย เมอพบวา สนขมอาการตางๆ เหลาน
พบมสงคดหลงทผดปกตออกจากจมก ตา หรอชองเปดอนๆของรางกาย bull
สตวเลยงไมกนอาหาร มนาหนกลดลง หรอกนนามากขนกวาปกต bull
ขบถายลาบาก หรอผดปกต หรอไมสามารถควบคมการขบถายได bull
พบมพฤตกรรมทผดปกต หรอพบมความดรายขนอยางกระทนหน หรอออนเพลย bull
พบมกอนผดปกต เดนกระโผลกกระเผลก ลกหรอนอนลาบาก bull
มการสนหวมากผดปกต เกา หรอเลย หรอกดแทะตามลาตวมากผดปกต bull
พยาธหนอนหวใจ ชพจกรของพยาธหนอนหวใจของสนขเรมตนเมอสนขทปวยดวยโรคพยาธหนอนหวใจ ซงจะมตวออน
ของพยาธหนอนหวใจอยในกระแสเลอด (microfilariae) ถกยงดดกนเลอด ทาใหยงไดรบเอาตวออนของพยาธหนอนหวใจไปดวยเมอดดกนเลอดสนขปวยเปนอาหาร หลงจากนนตวออนของพยาธหนอนหวใจจะใชระยะเวลาภายหลงจากถกดดกนจากตวสนข ประมาณ 2-3 สปดาหในการพฒนาเปนตวออนระยะตดตอในตวยง
เมอยงมการดดกนเลอดของสนขอกครง โดยเฉพาะสนขทมสขภาพปกต (ไมไดปวยเถายเทตวออนระยะตดตอทไดมการพฒนาอยางสมบรณแลวในยงไปยงสนขอกตวหนง จากนนตวออนระยะตดตอจะชอนไชไปตามเนอเยอตางๆ ของสนข และเจรญเตบโตตอไปอก 2-3 เดอนและพฒนาเปนตวแกในทสดในหวใจของสนขตวใหม
ปนโรค) ยงจะมการ
เมอตวพยาธอยในหวใจของสนข และมการเจรญเตบโตในหวใจของสนข มนจะมขนาดยาวประมาณ 14 นว และทาความเสยหายใหกบเนอเยอหวใจ เนอเยอปอดและอวยวะทสาคญอนๆ ถาสนขปวยไมไดรบการรกษา การพฒนาของโรคจะมความรนแรงมากขนและทสดสนขจะตายได
โรคพษสนขบา
โรคพษสนขบา เปนโรคทมอนตรายรายแรง ทาใหคนหรอสตวทปวยดวยโรคนตองตายดวยความทรนทราย
โรคนเกดจากเชอไวรสทมชอวา เรบสไวรส
สตวเลอดอนทกชนดโดยเฉพาะ สตวเลยงลกดวยนม เชน วว ควาย มา หม ลง ชะน กระรอก กระแต เสอ คางคาว คน ฯลฯ สตวทพบวาเปน โรคพษสนขบา มากทสด คอ สนข ( 96 ของจานวนทพบเชอจากการวนจฉยในหอง -ปฏบตการ ) รองลงมา คอ แมว ( 3 )
การตดตอของโรคพษสนขบามาสคน
โดยการไดรบเชอไวรสทอยในนาลายสตว เขาทางบาดแผลทเกดจากการถกกด ขวน หรอถกเลยบรเวณบาดแผลทมอยเดม หรอไดรบเชอเขาทางเยอตา เยอปาก
คนถกสนขทเปนโรคพษสนขบากด ใชเวลานานเทาไรจงจะแสดงอาการ
ระยะเวลาตงแตไดรบเชอ จนกระทงปรากฏอาการ หรอระยะฟกตวจะกนเวลาตงแต 7 วน ถง 2 ป ขนอยกบลกษณะบาดแผลและบรเวณทถกกด
ถาถกกดบรเวณใบหนาหรอใกลสมองและบาดแผลฉกรรจ ระยะฟกตวจะเรว
ถาถกกดบรเวณขา ระยะฟกตวนานกวา เพราะเชอจะเดนทางมาถงสมองโดยเฉลยประมาณ 2 - 6 อาทตย
อาการของผปวยโรคพษสนขบา
ม 2 แบบ คอ แบบกาวราว ดราย และแบบอมพาต อาการของโรคแบงเปน 3 ระยะ คอ
ระยะอาการเรมแรก อาจมอาการไมสบาย ครนเนอครนตว มไขตา ๆ ออนเพลย เบออาหาร เจบคอคลายเปนหวด อาจมอาการคลนไส ปวดทอง และทพบบอย คอ อาการคน เสยว หรอชาบรเวณแผลทถกกด
ระยะอาการทางระบบประสาท อาจคลมคลง ดราย กลวนา กลวลม ความรสกไวกวาปกต ทรนทราย หรอมอาการซม เปนอมพาต นาลายไหลตองบวนทง กลนนาไมได
ระยะสดทาย ไมรสกตว หายใจกระตก ผปวยสวนมากมกจะตายภายใน 7 วน หลงจากเรมแสดงอาการ
ถาเชอไวรสเพมจานวนในสมองมาก กจะแสดงอาการแบบคลมคลง ดราย แตถาเชอ ไวรสเพมจานวนมากในไขสนหลง จะแสดงอาการอมพาต
อาการโรคพษสนขบาในสนข
แบงไดเปน 2 แบบ คอ แบบดราย แสดงอาการชดเจนและพบบอย และแบบซมซงแสดงอาการไมชดเจน อาการของโรคม 3 ระยะ คอ
ระยะอาการเรมแรก สนขจะมนสยแปลกไปจากเดม ตวทเคยขลาดกลวจะเขามา คลอเคลย ตวทเคยเชองชอบเลน จะหงดหงด หลบไปตามมมมด เงยบ กนอาหารและนานอยลง ระยะนมอาการ 2 - 3 วน จะเขาสระยะท 2
ระยะตนเตน จะมอาการทางประสาท มความรสกไวกวาปกต กระวนกระวาย หงดหงด ไมอยนง กดแทะสงของ ตวแขง ขากรรไกรแขง ปากอา ลนหอย นาลายไหล มานตาขยาย บางตววงพลานไปทว เมอพบสตวหรอคนขวางหนาจะกด สงเสยงเหาหอน ในระยะทแสดงอาการแบบซมอาจไมแสดงอาการเชนน แตเมอถกรบกวนอาจกด ตอมา กลามเนอจะเรมออนแรงลง ทรงตวไมได ลมแลวลกไมได บางตวชกกระตก อาการระยะนพบได 1 - 7 วน จงจะเขาระยะสดทาย
ระยะอมพาต เกดอาการอมพาตลามทงตวเรมจากขาหลง ตอมากลามเนอคอจะเปนอมพาต กลนอาหารไมได ระบบหายใจลมเหลวและตายในทสด รวมระยะเวลาเรมแสดงอาการจนตายประมาณ 10 วน
อาการโรคพษสนขบาในแมว
ในระยะทมอาการชดเจน แบงไดเปน 3 ระยะ เชนกน คอ ระยะอาการนา มอาการหงดหงด นสยเปลยนไป ชอบหลบซกในทมด ระยะนมกสน ไมเกน 1 วน ระยะตนเตน แสดงอาการดราย กด หรอขวนคนหรอสตวทเขามาใกล กลามเนอสน นาลายไหล กลนลาบาก ระยะนกน
เวลาประมาณ 2 - 4 วน ระยะอมพาต เรมเปนอมพาตจากขาหลง แลวลามมายงลาตว ขาหนาและหว จนทวตวอยางรวดเรว แลวถงแกความตาย
อาการในแมวมกไมชดเจน อาจเปนแบบซม มระยะตนเตนสนมาก หรอไมแสดงอาการเลย อาจพบวากนอาหารและนาลาบาก แลวเปนอมพาตลามไปทวตว ตายในเวลา 3 - 4 วน หลงจากเรมมอาการ เมอถกสตวทสงสยวาเปนโรคพษสนขบากดควรทาอยางไร 1 รบลางแผลดวยนากบสบหลาย ๆ ครง เพอลางเชอออกจากบาดแผล ถามเลอดออกควรปลอยใหเลอดไหลออก อยาบบหรอเคนแผล เพราะจะทาใหเชอแพรกระจายไปสวนอน 2 เชดแผลดวยนายาฆาเชอโรค ควรใชสารละลายโพวโดนไอโอดน เชน เบตาดน ถาไมม อาจใชแอลกอฮอล 70 หรอทงเจอรไอโอดน 3 ไมควรเยบแผล ถาจาเปนควรรอไว 3 - 4 วน ถาเลอดออกมากหรอแผลใหญอาจเยบหลวม ๆ และใสทอระบายไว 4 กกสตวไวดอาการอยางนอย 10 วน โดยใหนาและอาหารตามปกต อยาฆาสตวใหตายทนท เวนแตสตวดราย กดคนและสตวอน หรอไมสามารถกกสตวได ถาสตวหนหายไป ใหถอวาสตวนนเปนโรคพษสนขบา 5 รบไปพบแพทยทนท หลงจากถกสตวกด เพอขอคาแนะนาเรองการฉดวคซน อยารอจนกระทงสตวทกดตาย อาจพจารณาใหการปองกนบาดทะยก และยาปฏชวนะเพอปองกนการตดเชออน ๆ ดวย 6 พบสตวแพทย กรมปศสตวหรอเจาหนาทสาธารณสขในชมชน เพอแจงรายละเอยดเกยวกบตวสตว เชน ชนดสตว ส เพศ พนธ อาย สถานทถกกด เพอวางมาตรการปองกนและควบคมโรคตอไป 7 เมอสตวตาย ตดหวสงตรวจโรคพษสนขบา 8 ตองซกประวตโดยละเอยดและสงไปพรอมซากสตว เพอเปนแนวทางในการตดสนใจเกยวกบการดแลผสมผสโรค ความเชอเกยวกบโรคพษสนขบา
ในปจจบน แมวาคนจะตายดวยโรคพษสนขบานอยลง เนองจากคนมความรมากขน วคซนมคณภาพดขน มความปลอดภยมากขน ราคาถกและหาไดงายขน รวมทงวคซนสตวดวย ประการสาคญ รฐไดใหความสนใจตอการปองกนและกาจดโรคนอยาง
จรงจง แตสงหนงททาใหคนจานวนไมนอยตองตายดวยโรคพษสนขบา เพราะความเชอผด ๆ เกยวกบโรคพษสนขบา โดยเฉพาะเกยวกบการรกษาโรคพษสนขบา
ความเชอ ความจรง
โรคพษสนขบาเปนในหนารอนเทานน โรคพษสนขบาเกดไดทงป เนองจากเกดจากเชอไวรส ตดตอโดยไดรบเชอจากนาลายสตวปวย ไมใชเกดเพราะความเครยดเนองจากความรอน
เมอถกสนขกดตองใชรองเทาตบแผลหรอใชเกลอขผงบาลมหรอยาฉนยดลงในแผล
การใชรองเทาตบแผล จะทาใหแผลชา เชอกระจายไปรอบบรเวณแผลไดงายและอาจมเชอโรคอน ทาใหเกดการอกเสบของบาดแผล หรอเกดบาดทะยกได เกลอหรอยาฉน อาจมสงสกปรกปะปนอย ไมควรใสลงในแผล ควรลางแผลดวยนาสะอาดกบสบหลาย ๆ ครง เพอชวยลางเชอออก แลวใสยาใสแผล เชน ทงเจอรไอโอดนหรอแอลกอฮอล ซงสามารถฆาเชอโรคพษสนขบาได
การรดนามนตชวยรกษาโรคพษสนขบาได เมอถกสนขกด การฆาสนขนนใหตายแลวนาตบสนขมารบประทาน คนจะไมเปนโรคพษสนขบา
การรกษาผสมผสโรคพษสนขบา ทไดผลดทสด คอ ไดรบการฉดวคซนทนทเมอสมผสโรค เพอใหรางกายสรางภมคมกนโรค แตถาไมไดรบการฉดวคซน ปลอยใหเชอเขาสสมองจนถงขนแสดงอาการของโรคพษสนขบาแลว ไมมยาใด ๆ รกษาได เนองจากเชอไปทาลายสมอง ทาใหผปวยแสดงอาการคลมคลงและตายในทสด เนองจากกลามเนอทกสวนเปนอมพาต ดงนน การรดนามนตไมสามารถรกษาโรคพษสนขบาได
เมอถกสนขบากด การตดห ตดหางสนขนน จะชวยใหสนขไมเปนโรคพษสนขบา
สนขหรอสตวอนทถกสตวทเปนโรคพษสนขบากด หากไมเคยฉดวคซนมากอน ควรทาลายทง แตหากตองการรกษาชวตสตวนนไว ควรฉดวคซนทนท แลวกกสตวไวดอาการ อยางนอย 6 เดอน หรอขอคาแนะนาจากสตวแพทย
คนทองไมควรฉดวคซนปองกนโรคพษสนขบา
วคซนปองกนโรคพษสนขบาปจจบน มความปลอดภยสง ฉดไดแมในคนทอง
สนขทเปนโรคพษสนขบาจะมอาการดราย ตวแขง หางตกเทานน
อาการโรคพษสนขบาในสนข มทงแบบซมและแบบดราย แบบซมสนขจะหลบซกตวในมมมด ถาถกรบกวนอาจจะกด ตอมาจะเปนอมพาต แลวตาย บางตวอาจแสดงอาการคลายกระดกหรอกางตดคอ ทาใหเจาของเขาใจผดพยายามลวงปากสนข เพอหาเศษกระดก จงไมควรลวงคอสนข หากจาเปน ควรใสถงมอทกครง
โรคพษสนขบาเปนในสนขเทานน โรคพษสนขบา เปนไดในสตวเลอดอน เลยงลกดวยนมทกชนด แตพบมากทสดในสนข
วคซนโรคพษสนขบา ฉดรอบสะดอ 14 เขม หรอ 21 เขม ถาหยดตองเรมตนใหม
วคซนปองกนโรคพษสนขบาในปจจบน มคณภาพด ฉดเขากลามเนอแขนหรอใตผวหนง เพยง 5 เขม และไมตองฉดทกวน
โปรแกรมวคซน
วคซน ชวงอาย
โรคหวดและหลอดลมอกเสบตดตอ (Kennel Cough Syndrome)
4-6 สปดาห กระตนซาท 10-14 สปดาห
โรคลาไสอกเสบตดตอ (Canine Parvovirus)
4-6 สปดาห กระตนซาท 10-14 สปดาห
โรคไขหด ตบอกเสบและเลพโต สไปโรซส (Canine Distemper Infectious Hepatitis and Leptospirosis)
14-6 สปดาห กระตนซาทอาย 10-14 สปดาห
โรคพษสนขบา (Rabies)
12 สปดาห กระตนซาทอาย 6 เดอน
ควรงดการอาบนา 7 วนหลงการฉดวคซน o
ควรถายพยาธเมอลกสนขอาย 3-4 สปดาห และทก 6 เดอน o
o
การเพาะขยายพนธสนข
พนธบอสตนเทอเรย พนธปกกง พนธเชา เชา
สนขตวเมยถงวยผสมพนธและมสดครงแรกเมออายประมาณแปดหรอเกาเดอน
แตสนขพนธ เชา เชา จะมสดครงแรกเมอมนมอายเพยงหาหรอหกเดอนเทานน
และสนขบางพนธกอาจจะใชเวลาเปนปหรอมากกวานน
ควรถายพยาธใหแมสนขสกสองหรอสสปดาหกอนแมสนขมสด
สนขตวเมยสวนใหญเขาสฤดการเปนสดสองครงตอป
ถาคณตองการใหสนขคณมลก จะตองคดเลอกพอพนธใหเปนพอพนธทด ไมนยมผสมพนธในสนขทเปนสดครงแรกหรออายนอยจนเกนไป ระยะทสนขตวเมยพรอมจะผสมพนธ นาทชองคลอดจะเรมใส ซงจะอยในชวงตรงกบวนทสบเอดหรอวนทสบสามของการเรมเปนสด การมอกดทบบนทาย ถามนนง และเคลอนหางของมนจากขางหนงไปอกขางหนง แสดงวามนพรอมทจะผสมพนธแลว
เราควรนาสนขตวเมยไปผสมกบพอพนธตามคอกผสมพนธ (ซงตองเสยคาผสมพนธ)
เมอไดดพอพนธควรปลอยใหตวผและตวเมยอยดวยกนตามลาพงมนจะผสมกนเอง
เวนแตเจาของคตวผทมความชานาญเขาจะมวธจดการชวยพอสนขผสมไดเรวขน
หลงการผสมพนธควรใหสนขตวเมยพกกอนทจะเดนทางกลบ
และใหมนอยในทเงยบสงบสกสองสามวนหลงการผสมพนธ
สนขตวเมยจะหมดการเปนสดประมาณสามสปดาหหลงจากเรมเปนสด
สนขบางตวอาจจะยงมนาจากชองคลอดออกมาอกแมวาจะผสมพนธแลว
ตามปกตจะใชเวลาประมาณสสปดาหกวาท จะรวาสนขตงทองหรอไม
ชวงระยะแรกทสนขตงทองใหอาหารปกต ไมจาเปนตองใหอาหารเสรม
อาหารตองประกอบดวยเนอ 225 กรม เปนอยางนอย
ในแตละวนควรออกกาลงกายมากพอควรหาม
เรากาจดเหบหมดไดโดยการโรยแปงกาจดเหบหมดใน
ไมควรเสยงอาบนาในชวงหาถงหกสปดาหหลงผสมพนธ
แมสนขสวนใหญจะคลอดลกหลงผสมพนธ 60-63 วน
สนขทตงทองตองการอาหารสองมอตอวน
อาหารเสรม ไดแก นามนตบปลา ไขตม
และอาหารเสรมสรางกระดก นานมจะชวยเสรมธาตแคลเซยม ซงชวยสรางกระดก
แมสนขทอมทองขนาดใหญ ไมเพยงแตจะตองการอาหารมากขนในระยะหลงของการตงทอง แตมนยงตองการอาหารบอยครงมากขน
เพราะลกสนขในทองจะทาใหแมสนขกนไดคราวละไมมาก
เมอเขาชวงสปดาหสดทายกอนคลอดคณตองตดขนบรเวณรอบๆนมของแมสนขออก
และทาความสะอาด รวมทงตองขรบขนบรเวณดานหลงของมนดวยกรรไกรขรบขน (ซงจะชวยรกษารปทรงของมนใหดดอย)
และลางใหสะอาด เมอเวลาลกสนขตองการกนนมจะไดกนสะดวก
แมสนขทคลอดกอนวนท 58 เปนลกสนขทยงไมเจรญเตบโตเตมท และตองไดรบการดแลเอาใจใสอยางระมดระวงและใกลชด
ปกตการดวาแมพรอมทจะคลอดลกหรอไมนน ใหดจากอณหภมของมน ตามปกตของแมสนขกอนคลอดลก 12 ชวโมง อณหภมจะตาลงประมาณสองหรอสามองศา จากสามสบแปดองศาเซลเซยส
เราตองเตรยมกลองทสาหรบไวใหแมสนขคลอดลก
ควรมไฟใหความอบอนแกลกสนขทเพงคลอดออกมา เหตผลสวนใหญททาใหลกสนขจานวนมากตายไปกเนองจากขาดความอบอนอยางเพยงพอ
เมอใกลระยะคลอดลกหนงหรอสองวน ควรใหแมสนขนอนในกลองปพนดวยกระดาษหนงสอพมพ
กระดาษตดจะดกวาใชผารองนอนเพราะลดอนตรายลกสนข
การคลอดลกจรงๆจะเรมขนเมอสนขเรมเบงซงจะถขนเรอยๆจนถงนาคราโผลออกมา
ตาม ปกตแมสนขจะฉกถงนาคราโดยการเลยอยางแรง และเลยนาทไหลออกจากถงนาคราหลงจากนนไมนาน ลกสนขตวแรกกจะคลอดออกมา
ถงนาคราทคลมลกสนขออกมาแลว แมสนขฉกถงนาคราเพอใหลกสนขออกมา
บางครงเมอแมสนขคลอดลกสนขตวแรก มนจะปฏเสธทจะชวยเหลอลกของมน
เราตองรบนาลกสนขออกจากถงนาครา โดยใหหวหลดออกจากถงกอน เยอถงนาคราทปกคลมลกสนขจะมลกษณะโปรงใส
แตถาไมรบเอาลกสนขออกจากถงนาคราโดย เรวลกสนขจะสาลกนาครา
ถงนาคราทหมตวอยสามารถตดออกดวยกรรไกรทปลายมน
และหลงจากนนเชดตวของมนดวยผาชบนาอนเพอกระตนใหลกสนขหายใจ
แมสนขมกมปฏกรยาเมอไดยนเสยงรองของลกสนข
และตองกระตนใหมนเลยลกของมนดวยความรกและความเอนด
กระตนใหมนเลยงลกใหมชวตรอดจนกวาลกสนขตวทสองคลอดออกมา
แมสนขอาจจะยงไมใหความสนใจตอลกตวแรกจนกวาเมอลกสนขตวทสองคลอดออกมา มนจงจะเรมทาหนาทของความเปนแม
ถาชวงการคลอดระหวางลกสนขแตละตวหางมากผดปกต
และแมสนขมอาการปวดเบงมากโดยไมรสาเหต ควรนาไปพบสตวแพทย
แตถามนนอนพกระหวางคลอดลก และไมมอาการเจบปวดคณควรปลอยมนไวตามลาพง และใหมนไดรบการพกผอน
ในกรณแมสนขคลอดลกหลายตว เราอาจจะนาตวทเกดแรกๆ ไปไวในกลองทใหความอบอนดวยดวงไฟ ทาความสะอาด เชดใหแหงดวยผาสะอาดยายลกสนขแตละตวในขณะทมนกาลงคลอดตวตอไปและคนใหแมสนขเมอมนคนหาลก
ลกสนขแตละตวทคลอดออกมาจะมรกตดตวออกมาดวย ซงเปนเรองปกตธรรมดาทสนขจะกนเพอใหลกสนขหลดจากสายสะดอของมน
ลกสนขแตละตวจะมรกหนงอนซงจะออกมาพรอมกบลกสนขหรอออกมาภายหลง
สงทสาคญทสดคอเราตองดวารกนนออกมากบลกสนขหรอไม
เพราะรกทคางอยในทองอาจจะทาใหแมสนขตดเชออยางรนแรงจนโลหตเปนพษ ซงจะทาใหแมสนขเสยชวตได
ปกต มดลกแมสนขจะบบตวขบทกสงออกมาภายใน 20-24 ชวโมงหลงคลอด
การคลอดลกจะเสรจสนโดยสมบรณโดยดจากแมสนขทผอนคลายและสงบ ซงจะนอนเหยยดตวยาวและถอนหายใจเฮอกใหญ
ในขนตอนนคณตองเอากระดาษหนงสอพมพทสกปรกหรอเปยกชนออก
เมอคณรสกวาแมสนขไดคลอดลกตวสดทายออกมาแลว
ใหนมสดปรมาณ 200 cc ใหแมสนขกน
แมสนขอาจไมกนอาหารในวนแรกหลงคลอดใหม ควรใหอาหารนมเหลวจะด
หลงจากวนทสองของการคลอดลกแลวเราควรใหอาหารแกแมสนขสองหรอสามมอตอวน ขนอยกบจานวนลกสนข
อาหารสาหรบสนขขนาดกลางควรมเนอสดสก 580 กรม และนมสดครงลตรในแตละวน
และเสรมดวยอาหารเสรมกระดก มวตามนรวม
และการใหแมสนขดมนามากๆ จะเปนการชวยใหมนผลตนานมอยางเพยงพอ
ถาสงเกตเหนวาลกสนขไมเปนปกตหรอดดนมไมไดตามปกต ใหชวยเหลอมนโดยใหมนกนนมจากขวดวนละสามเวลาเพอใหมนแขงแรงและมชวตรอด ใชผงทารกหรอนมสตรพเศษสาหรบลกสนขได นมควรรอนกวาอณหภมในตวเลกนอย
ในสนขบางพนธนยมตดหรอขรบหางออก
ควรทาเมอลกสนขอายไดสวน
ควรตดนวตงของสนขเกอบทกพนธออก
ตดออกโดยใชกรรไกรทคม และหามเลอดโดยการพนแผล เชดดวยดางทบทม
สนขพนธ Miniature Pinscher นยมตดหาง สนขพนธ Dalmatian นยมตดนวตง
อาหารสาหรบลกสนข เชน นมผสมกบเนอสตวพวกเนอไกหรอเนอ กเปนอาหารทเหมาะกบลกสนขเลกๆ
เมอลกสนขมอายไดประมาณหกสปดาหกสามารถใหอาหารสมอตอหนงวน
ควรใหขาวหรอธญพช นมในมอกลางวน มอเยนใหเนอสบอาจจะสก และมอคาใหนมและอาหารเสรมประเภทวตามนและแคลเซยม
คณไมควรใหอาหารลกสนขมากเกนไปจนมนอวน
หามปลอยใหลกสนขออกวงอยางรวดเรวหลงกนอาหารทนท
ควรปลอยใหมนออกมาถาย แตใหมนไดรบการพกสกครหลงกนอาหาร
เมอลกสนขมอายไดส-หกสปดาห นามนไปฉดยาวคซน
และพออายแปดสปดาหกสามารถนามนไปแยกเลยงทอนได
ความรบผดชอบของเจาของสนข
มนษยไดรบความรก ความซอสตย และความเปนมตรจากสนข ความผกพนดงกลาวจงเปนความรบผดชอบในการจดการหาสงจาเปนพนฐานใหกบสนข สนขเปนสตวสงคมและควรไดรบการปฏบตเสมอนเปนสมาชกในครอบครว การฝกสนขตงแตยงเลกเปนสงจาเปน เพอใหสนขสามารถเขากบมนษยและสนขอนได
ขอมลทไดในเอกสารนเกดจากการแปลตารา และรวบรวมจากแหลงขอมลตางๆ ขอขอบคณแหลงขอมลตางๆทไดนามาใชในครงน
ลกสนขพนธ Bull Terrier ลกสนขพนธ Siberian Husky
ลกสนขพนธ Bearded Collie ลกสนขพนธ Pomeranian
ลกสนขพนธ Poodle ลกสนขพนธ Shizu
แมและลกสนขพนธ collie ลกสนขพนธ Beagle
การเลอกลกสนข
เรมดจากแมซงสามารถบอกนสยของลกได ลกสนขทเลอกมาควรมลกษณะนสยทราเรง อยากรอยากเหน ไมตงเครยด ไมกลวคนแปลกหนา บงบอกถงลกษณะความเชอมนในควเอง แตถาเชอมนในตวเองมากเกนไป อาจกลายเปนสนขดอในอนาคตกได
1 ตามประกายแจมใส สถกตองตามลกษณะ ไมมขตา รวมทงอาการอกเสบระคายเคอง 2 ใบหดานในมสชมพไมมกลนเหมน ไมมสะเกดซงอาจเปนเพราะมไรหหรอความผดปกตอยางอน 3 ผวหนงไมมนเยมหรอแหงเปนสะเกดสนข ไมมแผลหรอกอนนนทผวหนง ขนแขงแรงไมหลด
รวงงาย 4 เหงอกมสชมพและไมมกลน ฟนเรยงตวสบกนพอด 5 บรเวณทวารหนกควรสะอาดและแหง ไมมลกษณะทองเสยหรอมสงผดปกตออกมาจากอวยวะ
เพศ 6 เมอยกสนขขนควรรสกหนกไมดนรน บงบอกวาเปนสนกทเชอฟงคาสงทด
เครองใชทจาเปน
1 เบาะรองนอน สนขสวนใหญมกชอบ 2 ปายชอ สนขควรมปายชอทตดปลอกคอพรอมกบหมายเลขโทรศพท ทอยของเจาของ 3 กระดกเทยม การกดแทะกระดกไนลอนเปนการบรหารกรามและชวยทาความสะอาดฟนใหสนข 4 ของเลนยาง ควรเปนวสดทสนขกดแทะไดเมอโยนลงพนจะกระดอนได กระตนใหสนขวงไลงบ 5 ของเลนทมเสยง เมอสนขกดแทะจะเกดเสยงดง เปนการกระตนสญชาตญาณในการลาสตว 6 ขลมครอบปากสนข ปองกนไมไหสนขไปกนสงสกปรก หรอสนขด 7 แปรงขนสตวสาหรบขนสนละเอยด แปรงเหลก หวเหลกสาหรบขนยาว ควรใชแปรงทเหมาะกบ
สนขแตละพนธ 8 ชามอาหารและนา สนขควรมชามอาหารของตนเองตองดแลอยเสมอ อาจเปนชามททาจากเซรา
มกหรอสเตนเลส รองกนชามดวยยางปองกนการลน 9 ปลอกคอและสายจง สนขควรใสปลอกคอทมปายชออยดวยเสมอ
การนาเขาบานครงแรก
ควรจากดบรเวณทจะเปนทอยของสนขและปลอยใหสารวจสงแวดลอมใหมในบรเวณนนและควรอยกบลกสนขกอนในระยะแรก ไมควรทงใหอยตามลาพง ใน 2-3 วนแรกควรใหอาหารเดมทสนขคนเคยแลวจงคอยๆเปลยน
การใหลกสนขอยในกรงตงแตแรกจะชวยใหรสกปลอดภยมากกวาในหองโลงๆและควรหดใหถายปสสาวะบนกระดาษหนงสอพมพ
ความปลอดภยภายในบาน
ลกสนขมนสยอยากรอยากเหน จงตองระวงสงทสามารถทาอนตรายตอลกสนขได โดยการนาสงของทแตกงายและเครองใชไฟฟาไปเกบไวในทปลอดภย
สตวเลยงอนในบาน
กบแมว สนขและแมวสามารถอยรวมกนได ถาการพบกนครงแรกไมเปนลกษณะการขมข ควรใหแมวไดสารวจลกสนขขณะทกาลงหลบอย
กบสนขอนในบาน สนขตวอนมกรสกไมพอใจเมอมสนขตวใหมเขามา ควรเปดโอกาสใหสนขทอยกอนไดสารวจลกสนขขณะทกาลงหลบอย
โภชนศาสตรสาหรบสนข ชนดอาหาร อาหารสวนใหญพลงงานจะใกลเคยงกนตางแตระดบโปรตน 1 อาหารอดเมดแหง (Dry)
สวนประกอบมทงจากพชและสตว โปรตน 23 ไขมน 9 เยอใย 6 2 อาหารกงเปยก (Semi-moist)
ขาวโพด เศษเนอสตว โปรตน 25 ไขมน 9 เยอใย 4 3 อาหารกระปอง(Canned)
31 ทาจากเศษเนอสตวเปนหลกเชนเนอ-กระดกไกโค และ แปงถว โปรตน 44 ไขมน 32 เยอใย 4 32 ทาจากพชเปนหลก ขาว ขาวโพด ถวและเศษเนอสตว โปรตน 30 ไขมน 16 เยอใย 8
โปรตนเปนสารอาหารทสาคญ
สนขจะกนเนอเปนอาหาร มเปอรเซนตของโปรตนสง ไขมนพอเหมาะ เยอใยเลกนอย และคารโบไฮเดรต แตแมวจะเปนสตวกนเนอ ไมยอมกนคารโบไฮเดรต
กรดอะมโน
ทาไมสนขและแมวจงตองการโปรตน
เพราะโปรตนเปนสงจาเปนทใชในการเจรญเตบโต
กรดอะมโนทสตวตองการม 22 ตว สตวสงเคราะหเองได 12 ตว
และกรดอะมโนจาเปน คอ อารจนน ฮสทดน ไอโซลวซน ลวซน ไลซน เมทไทโอนน ฟนลอะละนน ทรโอนน ทรปโตเฟน วาลน และในแมว(ทอลน)
สนขสามารถสงเคราะหทอลนได ทาใหสนขสามารถกนอาหารแมวได แตแมวกนอาหารสนขไมได
ความตองการโปรตน
ความตองการโปรตนจะขนกบสปชส ระยะการเจรญเตบโตทรวดเรวและชวงอายสตว ซงสภาพทสตวตองการโปรตนจะประยกตเปนระดบดงน
ชนดสตวระยะการเจรญเตบโต
เปอรเซนตโปรตน
เปอรเซนตไขมน
ลกสนข 28 17
สนขโต 18 9-15
สนขการแสดง 25 20
สนขลากรถเลอน 35 50
สนขทใหนานม 28 17
ลกแมว 30 20
แมวโต 25-30 15-20
สนขและแมวทตงทองและใหนานม ตองใหนานมกบลก ซงสวนประกอบทสาคญของนานมคอโปรตน
ในสตวปวย สตวไมแขงแรงจะมความตองการโปรตนมากเปนพเศษ
สตวทเปนโรคไตจะตองจากดปรมาณโปรตน ซงถาสงไปจะมผลกระทบตอไตได
เราสามารถใหสตวกนอาหารโปรตนมากเกนไปไดหรอไม
สตวทไดรบโปรตนมากเกนไปกจะไมมผลเสยอะไร เพราะบางสวนจะขบถายเปนปสสาวะ
แตพบวาอาจมผลตอไตทางานหนกขน
อกเหตผลคอดานการเงน
ฉลากอาหารสตว
การเลอกซออาหารสนข
ซออาหารยหอดงราคาแพง
ซอใหเหมาะสมกบสนข ตองอานฉลากอาหารเปน
อาหารสตวทมคณภาพจะยอยไดระหวาง 70-80
ถาดอยคณภาพลงมาอาจม 60 หรอนอยกวา
ถาสวนประกอบเปนไกหรอลกแพะ เราสนนษฐานไดวาอาหารนมแหลงทมาของโปรตนไดด
ฉลากอาหารสตวเลยงบอกอะไรแกเราบาง
สงทตองพจารณาคอราคา การคานวณราคาตอนาหนกอาหาร 1ปอนด หรอราคาอาหารตอ 1 วน
อาหารแหงจะมราคาถกกวาและมขนาดถงใหญกวา
ซออาหารทครบคณคาความตองการของสนข
การดดแปลงมาตรฐานของวตถดบแหง
อาหารสตวเลยงทงหมดตางกมระดบของความชน
เปอรเซนตความชน จะชวยเปรยบเทยบราคา ระดบโปรตนหยาบและไขมนระหวางยหอ
ยกตวอยางเชน ถาอาหารแหงมความชน 10 เรากจะรวา 90 เปนวตถดบ
ดงนนระดบโปรตนได 20 จากนนเราแยก 20จาก 90 ของวตถดบแหง เรากจะได 22 ของโปรตนโดยประมาณ
ลองเปรยบเทยบอาหารกระปองทมความชน 80 เรากจะรวา 20 เปนวตถดบแหง ถาฉลากบอกวาม 5 ของโปรตน เรากตองคด 5 นนแยกจาก 20 ของวตถดบแหง เราจะได 25 โปรตนของวตถดบแหง
สวนประกอบอาหาร
มหลายสวนผสมทเราไมตองการเลย ตวอยางเชน ผลตภณฑทบอกวาประกอบดวยเนอไก ขาวโพด แปงเปยกขาวโพด ขาวสาลบด ราขาว แปงสาลและอนๆ
เนอทนามาทาผลตภณฑ ตองเปนเนอทสะอาด ฆาโดยตรง ไมรวมเนอวว แตจะรวมปอด มาม ไต สมอง ตบ เลอด กระดก กระเพาะ ลาไส ไมรวมผม เขา ฟนและกบ
o
พวกเปด ไก ทนามาทาผลตภณฑ จะใชหว ขา และพวกเครองใน แตไมรวมถงขน o
เนอปลา จะใชปลาทงตว โดยไมมการใสนามน o
ไขวว เปนไขมนจากวว o
ขาวโพดบด เปนขาวโพดทงหมดหรอแคเมลดทนามาบด o
แปงเปยกขาวโพด กากทไดจากการนาขาวโพดไปทานาเชอมหรอแปง o
ขาวกลอง เปนสวนเลกๆของเมลดขาวทแยกออกจากขาวบดทมขนาดใหญกวา o
เมลดถวเหลอง เปนสวนทเหลอจากการทานามนถวเหลอง o
o BHA มาจากคาวา Butylated Hydroxyanisole preservative o Ethoxyguin เปนวตถกนเสยทางเคมชนดหนงทใสในอาหารสนข
วธใหอาหาร
วธใหอาหารจะมอยบนถงและกระปองของอาหารสตว
สตวตองการเพมอาหารจากระดบกจกรรม เมตาบอรซม และสภาวะแวดลอม อณหภมตางกน รวมถงกรรมพนธ อาย และความเครยดจากสภาพแวดลอม
คาแนะนาขางถงจะชวยระยะแรก ถาสตวผอมและหวใหเพมอาหารใหบอยขน
การใหอาหารสนขตงทอง(Pregnant) และใหนานม( Lactation)
สนขตองการอาหารเพมตามอายตงทอง นาหนกจะเพมชวง 4 สปดาหเปนไป
ระยะนกนเพม 35-50
ระยะเลยงลก(Whelping) ตองการอาหาร 3-4 เทาปกต
ภายใน3 สปดาหหลงคลอด ลกสนขจะหดเลย-กนอาหารกบแม ใหพจารณาหยานมได
หยานมเมอลกสนขอายได 6 สปดาห
การใหอาหารลกสนข( Puppies)
กนอาหารสด-แหงไดเมออาย 3 สปดาห
นานม ไข ชส คออาหารทด ยอยงาย โภชนะเขมขนสง
ใหกนนานมมากอาจถายเหลว หรอทองเสยไดหากไมสะอาด
ใหอาหารวนละ 3-4 ครงตอวน
ไมควรใหกนมากไป จะอวนมาก กดรดผวหนงขางซโครงหากสมผสซโครงไมไดแสดงวาอวนมาก
อวนมากมผลตอการพฒนาโครงรางและกระดก
การใหอาหารสนขโต ( Older dogs )
สนขโตมกจกรรมตาลง จงตองการอาหารนอยลง
เนนอาหารโปรตนมากกวาพลงงานหรอคารโบไฮเดรท
ใหอาหารมอเดยว ลดปรมาณอาหารลง
คาแนะนาดานอาหารอนๆ
บางคนเชอวาใหไขดบบารงขน ควรใหไขตม เพราะไขขาวดบจะขดขวางการดดซม Biotin
กระดกหมตมทอนใหญใหได แตกระดกไกควรงดใหแทะเลน
อาหารเมดและกระดกทอนใหญชวยลดคราบหนปน
สตวเลยงของเราอวนหรอยง
สนขปกต
o สามารถคลาพบกระดกซโครงได (โดยไมตองกด) o ชวงทองตองแคบกวาชวงอกเมอมองจากดานขาง o เหนชวงคอดของเอวหลงซโครงซสดทายเมอมองจากดานบน
สนขอวน
o ตองออกแรงมากกวาปกตในการคลาซโครง o ชวงทองขนาดเทาหรออวนกวาชวงอก o มไขมนสะสมทสะโพก โคนหาง พนทอง o ผวหนงรอบคอและหวไหลหนากวาปกต
วธการลดความอวนสาหรบสนข
o เลอกชนดของวตถดบในการทาอาหารใหมไขมนนอย มกากใยมาก และเพมปรมาณนาในอาหารใหมากขน
o ลดปรมาณอาหารในแตละมอใหนอยกวาปกต แตมาเพมความถในการใหเปนมอมากขน
ควรใหสนขออกกาลงกายมากขน
การผสมพนธ
สนขจะเปนสดครงทวไปภายใน 6-12 เดอน
สนขเลกอาจเปนภายใน 6 เดอน แตสนขใหญอาจอายถง 2 ป
วงรอบการเปนสดหนงๆม 11-13 วน ประกอบดวยระยะ Pro estrus estrus ovulation
Pro estrus คอระยะกอนผสมพนธ สนขจะแสดงอาการมเลอดออก(Menopause ) ใหนบวนทพบเหนเลอดออก
หลงจากนนอก 9 วน สนขจะเรมสนใจ ไมอยกบท วงหาสนขทกเพศและเปนทสนใจของสนขเพศผทกตวทเดนผาน อวยวะเพศบวม มนาเมอกออกมา สนขเพศผอาจกระโดดขนผสมแตเขาจะหนหน ไมยอมใหผสม จะเปนแบบนอยนาน 2-3 วน ( วนท 10-11)
ระยะ Estrus คอระยะทตอมาจากชวงแรก (วนท 12-13) เปนระยะทจะมการตกไขภายใน 48 ชวโมง ( Ovulation ) ซงจะเปนชวงทตองผสมพนธสนข สงเกตไดจาก สนขจะยนนงไมไปไหน หางยกบดไปดานขางหากมสนขอนโดดขนทบ
หลกการผสมพนธ
จะขนอยกบสนขและประสบการณเจาของ ทวไป จะนาสนขไปผสมในชวงวนท 10-12 หลงจากเหนเลอดออก บางคนอาจใช การผสมสองครงคอผสมในวนท 10 กบ 12 หรอผสมในวนท 11 กบ 13
ขณะทสนขผสมพนธกน ตวผปนขนผสมอวยวะเพศ(Penis)ของเพศผตรงโคนอวยวะ( bulbus glandis ) จะขยายบวมขนตามธรรมชาต เพอทาหนาทลอดอวยวะเพศของทงสองตวใหอยตดกน เปนเรองปกต และสนขเพศผจะหนลงมาอยในสภาพเดนหนหลงตดกน แตโดยพฤตกรรม สนขจะเดนหนหนามาหากน เดนไปดวยกน ตองปลอยใหเปนเชนนจนกวาจะเสรจสน ไมตองไปกระตน หาม หรอ ชวยอะไรทงสน สนขจะใชเวลาอยตดกนนาน 15-30 นาทหรอนานกวานได กวาจะแยกจากกนไดเอง เมอเสรจกนาสนขกลบบาน เพราะปกตจะนยมนาสนขเพศเมยไปหาสนขเพศผ จะทาใหผสมไดงายกวา
การตงทอง
สนขใชเวลาตงทองนาน 63 วน (56-70 วน) มอาการกนมาก นาหนกเพม หวนมเปนสชมพบวมขน จะเหนการเปลยนแปลงชดเจนตงแตวนท 30 หลงผสมพนธเปนตนไป
กลองไมนอนคลอดควรจดเขามาเพอฝกหดใหรจกนอนคลอดในกลอง ในชวง 3 สปดาหกอนคลอด กลองควรมกระดาษหนงสอพมพทตดขาดเปนเสนๆรองนอน เพราะชวยรกษาความอบอนใหลกสนขไดดกวาผา
กอนคลอด 24 ชวโมง อณหภมรางกายสนขจะลดลง จาก 1004 F -gt 968 F แมสนขจะไมกนอาหารใดๆภายใน 24 ชวโมงน
กอนคลอดเลกนอย แมสนขอาจอาเจยน และขบเมอกเขยวๆออกมากอน เนองจากรกเรมแยกตวจากกน
แมทแขงแรงจะคลอดไดเองไมตองชวยอะไร
การคลอด
แมจะคลอดถงรกพรอมลกออกมาและแมสนขจะกดถงรกเพอใหนาคราแตกออกและกดสายสะดอใหขาดจากถงรก เพอใหลกหลดออกมาและหายใจไดเอง ลกสนขหนงตวจะออกมาพรอมถงรกตวเอง และแมจะขบสายรกทคางอยภายในใหออกมาภายหลงคลอดลกออกมาแลวเปนตวๆไป(เราตองสงเกตนบ จะไดรวาคลอดลกออกมาหมดแลวยง) แมจะมพฤตกรรมกนรกตวเอง เลยลกกระตนหายใจ ทาความสะอาดตวลก พาลกมาดดนานมและใหความอบอน
หากเราเขาไปยงอาจโดนกดหรอข ทาใหเกดการแยงลก อาจเปนอนตรายตอลก ควรปลอยใหลกอยกบแม เพราะการทลกดดนานมจะกระตนใหฮอรโมนออกซโตซนหลงออกมามาก กระตนใหใหเกดการคลอดตอมางายไดตอเนอง
การชวยเหลอ หากเจาของจะชวยคอการทาความสะอาดสายสะดอ และมดสายสายสะดอลกสนขดวยดาย( ระยะหาง 1-2 ซมจากโคนสะดอ) ใชนายาทงเจอรไอโอดนทมขายในทองตลาดทวไปไดเพอเชดแผลหรอทาความสะอาด และควรเชดสะดอลกสนขวนละสองครงแตใหระวงแมจะกดเพราะหวงลก ควรถอสาลเขาไปทา มากกวาเอาลกออกมาทายา
การเลนและการออกกาลงกาย
สนขทกเพศทกวยทกขนาดชอบเลนกบสนขดวยกน หรอกบคนเลยง
แตถาสนขไมมกจกรรม จะทาลายหรอมพฤตกรรมไมพงประสงคแทน
ชนดการออกกาลงกาย
1 ออกกาลงกายโดยไมมสายจง
สนขพนธแขงแรงและตนตวอยเสมอ เชน พนธสเปเนยล ชอบออกกาลงกายทกวน
ถาสนขเชองและเปนมตรสามารถปลอยใหวงเลนโดยไมมสายจงได
2 ออกกาลงกายโดยมสายจง
นอกบรเวณบานควรใชสายจงกบสนข โดยใชสายจงปรบความยาวได
3 การเลนเกมตางๆ
การเลนกบสนขเปนการเนนความเปนผนาของเจาของ
เพราะสนขจะรอใหโยนของเลนให สนขจะไดออกกาลงกายลดความเหงา เครยด
4 การกดแทะของเลน
สนขทมของเลนจะสขภาพจตดกวาสนขทไมมของเลน
ของเลนทกดแทะไดจะชวยฆาเวลาของสนข ในขณะทไมไดเลนกบเจาของ
ของเลนของสนข
สนขชอบเลนกบสงของทเคลอนทไดเชน ลกบอล จานรอน
โดยการวงไลงบและนากลบมาใหเจาของ
ของเลนยางบางชนดจะมเสยงดงเมอถกกดสนขจะชอบเนองจากเลยนแบบสญชาตญาณของการลาสตว
เชอกทผกเปนปมหรอของเลนสาหรบงบและดงจะเปนของเลนทเหมาะกบสนข ยงชวยบรหารเหงอกและฟนของสนข
การฝกสนข
สนขควรเรยนรคาสงพนฐาน 6 คาสง
ชด-นง ndashคอย-ยน-หมอบ-มา
รางวลทดคอ รจกคาวา lsquoดrsquo และrsquoไมrsquo
ทาด(ตบไหล ทาหนายม เสยงเบานม) และ ไม (ทาหนาดๆ เสยงดงๆ)
การฝกใหเรมทนททมนเขามาอยในบาน
ลกสนขตองเรยนรการเรยกชอมน (ตงสนๆ จางาย อยายาวมาก)
ทกครงทมนทาถกใหพด ldquoดๆ ๆrdquo แตหากผด ตองพด ldquoไมๆๆrdquo ทนท ไมตองพดอยางอนๆ
หามต แตะ ในทกกรณ
การฝกนอกบาน
เมออายได6 เดอนสามรถเรมการฝกหนกไดแลว ฝกในสายจง
ควรฝกวนละหนงถงสองครงทกวน ครงละ15- 30 นาท
อปกรณ โซคอ สายเชอกฝก ครงแรกๆควรใสโซฝกใหคนเคย1-2 วน หลงจากนนจงเรมใสสายจงฝก
สายเชอกฝกหรอโซฝกจะตองตางจากสายจงเดนเลน ไมใชปนกนและ หามใชสายจงลงโทษสนข จะทาใหกลว
คาสงแรกคอ ชด ดวยการเดนจงสนขทางซายมอของผฝก เรยกชอมน และกลาวคาวา ชด พรอมดงสายจงใหสนๆเขาตดใกลเขา เปนการสอนใหสนขเดนตามใกลๆแตไมใหเดนลาหนาผฝก หรอเดนลอมหนาหลง ฝกเดนตามไปเรอยๆ หากหยดกใหสนขยนนงอยขางๆเขาเรา หากทาไดใหกลาวคาวา lsquoดrsquo หากเดนยงไมไดระเบยบหรอเดนลาหนาใหกระตกสายจงและบอกวา lsquoไมrsquo
คาสงสอง คอ นง เมอเราพาเดนในสายจง แลวหยดเดน สนขตองยงนง จากนงออกคาสง เรยกชอมน และกลาวคาวา นง พรอมดงสายจงไปขางหลง ในครงแรกๆหลงดงสายจงแลวใหใชมอขวาถอสาย มอซายกดเบาๆทบนทายสนขกดใหนงลง เมอมนนง หากทาไดใหกลาวคาวา lsquoดrsquo หากยงทาไมไดใหบอกวา lsquoไมrsquo และเรมใหม ไปเรอยๆจนสนขทาได
คาสงสาม คอ คอย เมอสนขทาคาสงทหนงและสองไดดแลว ในทานงใหออกคาสง เรยกชอมน และกลาวคาวา คอย พรอมกบใชมอซายแบออกไปสมผสเบาทหนาจมก(ตบเบาๆ) คอย-คอย ดงสายจงใหตงสงตลอดเวลา และออกทางขวาไปยนตรงหนาสนข ยงกลาวคาวา คอย-ด สลบกนตลอดเวลา หากยงทาไมไดใหบอกวา lsquoไมrsquo และเรมใหม ไปเรอยๆจนสนขทาได หากดปลอยใหคอยนานถง 3 นาทถอวาสอบผาน
คาสงส คอ ยน เมอสนขทาคาสงทหนงและสอง สามไดดแลว ใหพาจงเดน และเมอเราหยดเดนสนขจะนงทนทเพราะคาสงสอง แตเราจะออกคาสง เรยกชอมน และกลาวคาวา ยน หากสนขจะนงใหพาเดนทนท พรอมกลาวคาวา ชด จากนนเรมหยดเดนใหมพรอมกลาววา ยน ไปเรอยๆ หากสนขยนและทาได ใหกลาวคาวา ยน-ด สลบกนตลอดเวลา
ถงขณะนรอบการฝกใหทาซาตามลาดบเปนเรองสาคญ อยาทาสลบคาสงจะทาใหสนขงง หากสนขเขาใจดแลวเขาจะทาตามคาสงทดไดเองอตโนมต ไมตองไปทดสอบสลบคาสงใหงงไปเฉยๆๆจะใหฝกยากโดยไมจาเปน
คาสงหา คอ หมอบ เมอสนขทาคาสงทหนงถงสไดดแลว ใหพาจงเดน และเมอเราหยดเดนสนขจะนงทนทหรอสงใหนง จากนนเราจะออกคาสง เรยกชอมน และกลาวคาวา หมอบ เสรจแลวผฝกนงลงขางๆใชมอซายโอบไหลซายสนขขามไปจบขาซาย และมอขวาจบปลายขาขวาดงไปขางหนาคอยๆชาๆและออกคาสง หมอบ ตลอดเวลา สนขจะคอยหมอบนอนลง (อาจตองจดทาทจะใหนอนดวย เชนนอน หมอบยดขาหนาไปขางหนา ขาหลงค ไมเชนนนอาจนอนหงาย นอนแผ) หากสนขยงทาไมไดใหเรมคาสงหนง สองใหมหากทาได ใหกลาวคาวา หมอบ-ด สลบกนตลอดเวลา
ในขนนเมอสนขหมอบไดดแลว ใหออกคาสงตอเนองคอ คาสง คอย (จะเปนการหมอบ-คอย) แลวเรายนขนดอยขาง หากทาได ใหกลาวคาวา หมอบ-ด สลบกนตลอดเวลา
อกขนหนงใหทดสอบปลดสายจงและออกสง หมอบ-คอย หากทาไดดเรากกลบมาจงตอ
คาสงหก คอ มา เมอสนขทาคาสงทหนงถงหาไดดแลว ใหพาจงเดน และเมอเราหยดเดนสนขจะนงทนทหรอสงใหนง-คอย จากนนเราเดนออกไปขางหนามน สองสามกาว มอยกสายจงไว แลวออกคาสง เรยกชอมน และกลาวคาวา มา หากสนขงงใหดงสายจงมาหาตวสนขกจะเดนมาหาทนท ทาอยางนไปเรอยๆ อยาลมชมเขาทกครง
การฝกภายในบาน
การฝกขบถายบนกระดาษ
1 ลกสนขอาจถายทกๆ 2-3 ชวโมง ในชวงแรกจะเปนปญหาเรองการถายเลอะเทอะ 2 เมอลกสนขรสกอยากถาย มกจะดมกลนกบพนและวงวนไปรอบๆ ใหรบจบสนขไปทจดไวทนท
วางสนขลงบนกระดาษหนงสอพมพ และการเปลยนกระดาษควรเหลอแผนเกาไวบางเพอใหสนขจากลนไดงายและกลบมาถายทเดมอก
3 เมอสนขถายแลวเจาของควรชนชมสนข ควรรบทาความสะอาดโดยนายาฆาเชอและกาจดกลน อยาใชทมแอมโมเนยผสมเพราะจะทาใหสนขคดวาเปนกลนปสสาวะของมนเอง
การขบถายนอกบาน
1 ฝกใหสนขขบถายเปนชวงเวลาจนสนขพอใจและเปนนสย 2 พยายามใหสนขขบถายบรเวณทหางจากตวบาน 3 ปสสาวะมลกษณะเปนกรด อาจทาใหหญาตายได 4 ควรเกบอจาระสนขทนท ไมพาไปถายหนาบานคนอนหรอทสาธารณะ
การอมสนข
การอมสนขขนาดใหญ
1 ใหใชแขนขางหนงโอบรอบหนาอก ขณะทแขนอกขางโอบรอบขาหลง แลวดงตวสนขมาตดหนาอก
2 จบใหมนคงแลวยกขน กรณสนขมอาการตนกลวควรวางลงกอน
การอมสนขขนาดเลก
1 ใชมอขางหนงสอดเขาหวางขาขณะทอกขางโอบรอบขาหลงและสะโพก เพอไมใหสนขบดตวหรอถบ
2 ยกสนขขนโดยทมอขางหนงอยรอบหนาอก และอกขางอยทบนทาย ปองกนไมใหสนขกระโดดลงไปได
สงคมสนข
ควรฝกใหสนขอยรวมกบสนขอนได หรอไมแสดงพฤตกรรมกาวราวกบสนขแปลกหนา การใหสนขคนเคยกนกบสนขอนๆตงแตเลกชวยใหสนขเรยนรการเขาสงคมไดดขน หากสนขเหาขกนใหดทนท อยาเสรมสง
การพาสนขไปพบสตวแพทย
สนขควรไดรบการตรวจรางกายทกป และควรถายพยาธปละ 4 ครง รวมทงการฉดวคซนปองกนโรคตางๆครบถวน
การอาบนาสนข
สนขไมจาเปนตองอาบนาทกวน อาบใหเมอสนขสกปรกเทานน
ควรใชนาอนและแชมพสาหรบสนข โดยใหสนขยนในอางอาบนา หรอทพนไมลน
กอนราดนาทาความสะอาด ใหจบหวสนขเชดสงขน เพอปองกนนาเขาตาและหของสนข
ใหราดนาหรออาบหวและหเปนรายการสดทายเพราะสนขจะสะบดขนไลนาหากหนาตาเปยก
ลางแชมพออกใหหมด เชดตวสนขใหแหง ใหระวงสนขหนาวสน
สาหรบสนขพนธขนยาวควรเปาขนใหแหงกอนแปรงขน
ขนตอนการอาบนาสนข
1 2 3
4 5 6
การตดแตงขนสนข
การตดแตงขนม 2 แบบ คอ แบบสงโตองกฤษและแบบสงโตคอนตเนนทล สาหรบสนขทอายนอยกวา 1 ป อาจตดแตงขนแบบลกสนข สนขพนธพเดลทวไปทไมไดสงเขาประกวดนยมตดแตงขนในรปแบบทเรยบงายกวา คอ แบบทรงแกะ การดแลขนสนข
สนขพนธขนยาวตองเพมความระมดระวงเปนพเศษ
สนข พนธยอรกไชร เทอรเรยร หลงจากอาบนาแลว ควรจะรวบขนไวเปนจดๆ
จงแกะขนทรวบไวออกแลวหว จะพบวาขนไมพนกน และเรยงตวเปนระเบยบ
สนขพนธขนเรยบ
มอลตส ลาซา แอปโซ ปกกง ชส
สนขทมขนเรยบนนดแลงาย แปรงขนใหสปดาหละ 1-2 ครงกพอแลว
ขนแรกควรใชแปรงยางแปรงยอนขน เพอขจดขนทหมดอายและสงสกปรก
แลวแปรงตามขนอกครง
ถาอยากใหสนขมขนเงางามกใหใชผาชามวรขดขนอกครง
สนขพนธขนสน
บาสเซต ฮาวนด บล เทอรเรยร
บเกล
สนขทมขนสนจะดแลจะดแลไมยากนก ใหใชแปรงสลกเกอรแปรงขนไมใหพนกนกอน
แลวใชแปรงขนสตวแปรงขจดขนทหมดอายและสงสกปรกบรเวณหางและขา
ควรใชหวซละเอยดแปรงซาอกครง
และใชกรรไกรเลมขนทไมเปนระเบยบออก
สนขพนธขนแขง
สนขทมขนแขงและหนานตองดแลเปนพเศษ
ควรแปรงขนใหทกวน เพอไมใหขนพนกน
และไมควรใชครมปรบสภาพขน เพราะจะทาใหขนนม
เจาของตองหมนดแลถอนขนใหสมาเสมออยางนอยทก 3-4 เดอน
การตดแตงขนสนขตามแฟชน
มขอดตรงทดแลขนสนขไปดวย เพราะสนขจะไดรบการดแลขนอยางสมาเสมอ
ชวยไมใหขนพนกน โดยเฉพาะสนขทมขนยาวจะชวยไมใหสนขรอน
หากไมชอบตดแตงขนสนขกควรเลมขนใหทก 6-8 สปดาห
อปกรณทใชในการตดแตงขน
หวฟนถและหางชนดโลหะ กรรไกรตดเลบ แปรง
การจดการทวไป การปอนยา
สนขทปวยหรอไดรบบาดเจบอาจจาเปนตองไดรบยาทสตวแพทยสงจายใหการปอนยาสนขตองทาอยางนมนวล
ทงนการหยอนยาลงในชามอาหารของสนขไมไดรบประกนวาสนขจะกนยานนเขาไปดวย
จงอยาเรยกสนขใหมาหาคณเพอเพยงปอนยา ควรเขาไปหาสนขเอง
การปอนยาเมด
1 สงใหสนขนง ใชมอขางหนงเปดปากสนขอยางนมนวล โดยจบปากสนขจากดานบน
2ใชมออกขางหนงหยอนเมดยาลงไปในคอใหลกทสดเทาทจะเปนไปได โดยใหวางอยเหนอโคนลนสวนทโปงขนมา
3ใชมอจบปากสนขใหปด และจบหวใหเงยขนชา ๆ แลวลบคอลงมาดวยมออกขางหนง
4เมอสนขกลนยาและเลยรมฝปาก แสดงวาการปอนยาเสรจเรยบรอย และจงชมสนขทกครงทกนยาสาเรจ
การปอนยานา
วธการปอนยานาทถกตองและไดผลด คอ การใชหลอดฉดยาเปนอปกรณชวยปอน ถาสนขไมยอมกลนยาเมด คณอาจนายาเมดไปบดและผสมกบนาหวาน และฉดยานาเขาไปตรงขางปาก ทงนยานาแกไอกสามารถปอนดวยหลอดฉดยาไดเชนกน
การหยอดห
1จบหวสนขใหอยนง ๆ และเปดหสนขขน แลวสอดปลายขวดยาหยอดหไปในทศทางปลายจมกสนข
2อยาใหสนขสะบดศรษะ แลวนาขวดยาออกมาจากห และพบหกลบลงมาในตาแหนงปกต
3ใชมอนวดคลงหสนขอยางนมนวล วธนจะชวยใหตวยากระจายไปทวห
การหยอดตา
1ทาความสะอาดบรเวณรอบ ๆ ดวงตา โดยใชสาลชบนาเชดคราบขตาและสงสกปรกออกไปใหหมด
2ควบคมสนขใหอยนง ๆ อยางนมนวลใหสนขลมตากวาง แลวนาขวดยามาหยอดตาจากดานบนและดานหลงเพอไมใหสนขหวาดกลว
3บบขวดยาใหไดจานวนหยดยาลงสดวงตาตามทตองการและใหตาชมไปดวยยา
การดแลบาดแผลเบองตน
การดแลบาดแผลปด
1ถาสนขมบาดแผลปดใหประคบบาดแผลใหเรวทสด โดยใหนาผาขนหนผนเลกๆมาวางเหนอบาดแผลดวย (เพอปองกนไมใหผาประคบแผลแขงตวตดผวหนง) จากนนนานาแขงมาวางทบไว 15 นาท
2สนขอาจกระดกหก และตองไดรบการรกษาจากสตวแพทยโดยดวน
การนาผาเยนประคบบาดแผลมาวางบนบรเวณทไดรบบาดเจบ จะชวยลดอาการปวดและการบวม อยางไรกตามถาสนขปวดบาดแผลมาก ใหเลกประคบแผล
อาการของบาดแผลเปด
บาดแผลเปดตองไดรบการทาความสะอาดใหทวเพอปองกนการตดเชอ ตองตรวจสอบบาดแผลเปดใหดเพราะถามเลอดออกเลกนอยหรอไมมเลอดออกเลย บาดแผลอาจจะเหนไมชด
อาการของบาดแผลเปดมดงน สนขเลยหรอใหความสนใจสวนใดสวนหนงของรางกายมากผดกต
มสะเกดแผลใหมๆทผวหนง ผวหนงมรทะล มรอยเลอดบนผวหนง เดนกะเผลก
ถาพบอาการขางตน ควรหาบาดแผลเปด หากพบบาดแผลจงทาความสะอาด และนาไปหาสตวแพทย
การดแลบาดแผลเปด
1ถาสนขมบาดแผลเปดและไมใหญมาก ใหดงสงสกปรกตางๆกรวดเสยน และวตถแปลกปลอมใดๆโดยใชนวหรอปากคบ
2ลางบาดแผลดวยนาเกลอออนๆ นาสะอาดหรอ ไฮโดรเจนเปอรออกไซด 3 เปอรเซนต
3ถาขนสนขเขาไปอยในบาดแผล ตดขนรอบๆปากแผลใหเกลยง แตกอนจะตดขน ใหหลอเลยงกรรไกรดวยสารหลอลนทละลายนาได วธนจะชวยใหขนมาตดทกรรไกร โดยไมไปตดบาดแผล
โรคทสาคญในสนข
โรคลาไสอกเสบตดตอ หรอการตดเชอพาโวไวรสในสนข
มรายงานพบวาสนขทกอาย ทกเพศและทกพนธสามารถเปนไวรสทสามารถตดตอทรนแรงททาลายระบบทางเดนอาหาร เมดเลอดขาว และในสนขบางตวจะมผลตอกลามเนอหวใจ เกดจากการตดเชอพาโวไวรส (parvovirus CPV)ปจจบนเรยกโรคนวา โรคตดเชอพาโวไวรสในสนข หรอโรคลาไสอกเสบตดตอ (canine parvoviral infection) ซงมการระบาดทวโลก รวมทงประเทศไทยดวย
การตดเชอพาโวไวรสสามารถแพรกระจายจากสนขตวหนงไปอกตวหนง การตดตอมโอกาสมากขนเมอสนขไปอยรวมกนมาก
เราจะทราบไดอยางไรวาสนขตดเชอพาโวไวรส
อาการเรมแรกของสนขทตดเชอพาโวไวรสคอ ซม เบออาหาร อาเจยนและทองเสย อยางรนแรง อณหภมของรางกายอาจจะสงขน อณหภมของรางกายทวดจากทวารหนกของสนข มคาประมาณ 101ordm - 102ordmF
อาการปวยพบไดประมาณ 5-7 วน ในระยะแรกของการตดเชอ(แสดงอาการแลว) อจจาระของสนขจะมลกษณะเหลวมสออกเทา หรอเหลองเทา (yellow-gray) ในบางครงอาการแรกเรมสนขอาจจะถายเหลวโดยมเลอดปนออกมาได
เมอสนขมการถายเหลว หรออาเจยนอยางรนแรง ทาใหสนขสญเสยนาและเกลอแรออกจากรางกายอยางรวดเรว
สนขปวยบางตวจะมอาการอาเจยนอยางรนแรงและถายอจจาระเปนนาสนาตาลจนถงสแดง(มเลอดปน)พงจนตายได
ในสนขบางตวอจจาระอาจจะมลกษณะเหลวเทานนและสามารถฟนตวจากการปวยได อาการปวยมกพบวา ลกสนขจะแสดงอาการปวยรนแรงกวาสนขโต
สนขมกจะตายภายใน 48-72 ชวโมงหลงจากทเรมแสดงอาการ ลกสนขมกจะตายดวยภาวะชอค
โดยมกจะเกดขนหลงการตดเชอประมาณ 1-2 วน ในอดตพบวาลกสนขอายนอยกวา 5 เดอนมอตราการปวยคอนขางสง
การฉดวคซนกนชวยลด อตราการปวยและอตราการตายจากการตดเชอ
ลกสนขชวงระหวางหยานม (1 เดอน)ถงอาย 6 เดอนเปนชวงอายทมความเสยงตอการปวยเปนโรค
สนขบางพนธจะแสดงอาการปวยทมความรนแรงในบางสายพนธ เชน รอตไวเลอร และโดเบอรแมนพนเชอร
การปองกนโรคลาไสอกเสบตดตอในสนข
การปองกนโรคลาไสอกเสบจากการตดเชอพาโวไวรสสามารถทาไดดวยการฉดวคซนปองกน โดยปกตในลกสนขมกจะเรมตนฉดเมออายประมาณ 6-8 สปดาห
กรณทสนขทเลยงเกดปวยตดเชอพาโวไวรส ตองทาความสะอาดบรเวณกรง หรอคอก หรอทอยของสนขปวย
ฆาเชอดวยยาฆาเชอ พวกสารละลายโซเดยมไฮโดรคลอไรต ซงเปนสวนประกอบของยาฆาเชอทมใชอยในบาน อยแลว(ยาทาความหองนา ครว) อยาลมวาเชอพาโวไวรสนสามารถมชวตอยไดในสงแวดลอมไดเวลานานเปนเดอนๆ
โดยเฉพาะอยางยงสนขทมอายไมเกน 6 เดอนควรระมดระวงอยางยง สงปฏกล หรอสงขบถายของสนขควรกาจดทงใหเรวทสดไมควรกก หมกหมมไว
ถาไมแนใจวาสนขของเรากาลงจะปวยดวยการตดเชอพาโวไวรส หรอโรคลาไสอกเสบหรอไม ควร ปรกษาสตวแพทย การลดความเสยงตอการตดเชอพาโวไวรสทดทสดคอปองกนสนขไมใหไปสมผสกบสนขอนๆ โดยเฉพาะในบรเวณทมการแพรระบาดของโรคน
เจาของสนขควรปรกษา หรอนาสตวไปพบสตวแพทย เมอพบวา สนขมอาการตางๆ เหลาน
พบมสงคดหลงทผดปกตออกจากจมก ตา หรอชองเปดอนๆของรางกาย bull
สตวเลยงไมกนอาหาร มนาหนกลดลง หรอกนนามากขนกวาปกต bull
ขบถายลาบาก หรอผดปกต หรอไมสามารถควบคมการขบถายได bull
พบมพฤตกรรมทผดปกต หรอพบมความดรายขนอยางกระทนหน หรอออนเพลย bull
พบมกอนผดปกต เดนกระโผลกกระเผลก ลกหรอนอนลาบาก bull
มการสนหวมากผดปกต เกา หรอเลย หรอกดแทะตามลาตวมากผดปกต bull
พยาธหนอนหวใจ ชพจกรของพยาธหนอนหวใจของสนขเรมตนเมอสนขทปวยดวยโรคพยาธหนอนหวใจ ซงจะมตวออน
ของพยาธหนอนหวใจอยในกระแสเลอด (microfilariae) ถกยงดดกนเลอด ทาใหยงไดรบเอาตวออนของพยาธหนอนหวใจไปดวยเมอดดกนเลอดสนขปวยเปนอาหาร หลงจากนนตวออนของพยาธหนอนหวใจจะใชระยะเวลาภายหลงจากถกดดกนจากตวสนข ประมาณ 2-3 สปดาหในการพฒนาเปนตวออนระยะตดตอในตวยง
เมอยงมการดดกนเลอดของสนขอกครง โดยเฉพาะสนขทมสขภาพปกต (ไมไดปวยเถายเทตวออนระยะตดตอทไดมการพฒนาอยางสมบรณแลวในยงไปยงสนขอกตวหนง จากนนตวออนระยะตดตอจะชอนไชไปตามเนอเยอตางๆ ของสนข และเจรญเตบโตตอไปอก 2-3 เดอนและพฒนาเปนตวแกในทสดในหวใจของสนขตวใหม
ปนโรค) ยงจะมการ
เมอตวพยาธอยในหวใจของสนข และมการเจรญเตบโตในหวใจของสนข มนจะมขนาดยาวประมาณ 14 นว และทาความเสยหายใหกบเนอเยอหวใจ เนอเยอปอดและอวยวะทสาคญอนๆ ถาสนขปวยไมไดรบการรกษา การพฒนาของโรคจะมความรนแรงมากขนและทสดสนขจะตายได
โรคพษสนขบา
โรคพษสนขบา เปนโรคทมอนตรายรายแรง ทาใหคนหรอสตวทปวยดวยโรคนตองตายดวยความทรนทราย
โรคนเกดจากเชอไวรสทมชอวา เรบสไวรส
สตวเลอดอนทกชนดโดยเฉพาะ สตวเลยงลกดวยนม เชน วว ควาย มา หม ลง ชะน กระรอก กระแต เสอ คางคาว คน ฯลฯ สตวทพบวาเปน โรคพษสนขบา มากทสด คอ สนข ( 96 ของจานวนทพบเชอจากการวนจฉยในหอง -ปฏบตการ ) รองลงมา คอ แมว ( 3 )
การตดตอของโรคพษสนขบามาสคน
โดยการไดรบเชอไวรสทอยในนาลายสตว เขาทางบาดแผลทเกดจากการถกกด ขวน หรอถกเลยบรเวณบาดแผลทมอยเดม หรอไดรบเชอเขาทางเยอตา เยอปาก
คนถกสนขทเปนโรคพษสนขบากด ใชเวลานานเทาไรจงจะแสดงอาการ
ระยะเวลาตงแตไดรบเชอ จนกระทงปรากฏอาการ หรอระยะฟกตวจะกนเวลาตงแต 7 วน ถง 2 ป ขนอยกบลกษณะบาดแผลและบรเวณทถกกด
ถาถกกดบรเวณใบหนาหรอใกลสมองและบาดแผลฉกรรจ ระยะฟกตวจะเรว
ถาถกกดบรเวณขา ระยะฟกตวนานกวา เพราะเชอจะเดนทางมาถงสมองโดยเฉลยประมาณ 2 - 6 อาทตย
อาการของผปวยโรคพษสนขบา
ม 2 แบบ คอ แบบกาวราว ดราย และแบบอมพาต อาการของโรคแบงเปน 3 ระยะ คอ
ระยะอาการเรมแรก อาจมอาการไมสบาย ครนเนอครนตว มไขตา ๆ ออนเพลย เบออาหาร เจบคอคลายเปนหวด อาจมอาการคลนไส ปวดทอง และทพบบอย คอ อาการคน เสยว หรอชาบรเวณแผลทถกกด
ระยะอาการทางระบบประสาท อาจคลมคลง ดราย กลวนา กลวลม ความรสกไวกวาปกต ทรนทราย หรอมอาการซม เปนอมพาต นาลายไหลตองบวนทง กลนนาไมได
ระยะสดทาย ไมรสกตว หายใจกระตก ผปวยสวนมากมกจะตายภายใน 7 วน หลงจากเรมแสดงอาการ
ถาเชอไวรสเพมจานวนในสมองมาก กจะแสดงอาการแบบคลมคลง ดราย แตถาเชอ ไวรสเพมจานวนมากในไขสนหลง จะแสดงอาการอมพาต
อาการโรคพษสนขบาในสนข
แบงไดเปน 2 แบบ คอ แบบดราย แสดงอาการชดเจนและพบบอย และแบบซมซงแสดงอาการไมชดเจน อาการของโรคม 3 ระยะ คอ
ระยะอาการเรมแรก สนขจะมนสยแปลกไปจากเดม ตวทเคยขลาดกลวจะเขามา คลอเคลย ตวทเคยเชองชอบเลน จะหงดหงด หลบไปตามมมมด เงยบ กนอาหารและนานอยลง ระยะนมอาการ 2 - 3 วน จะเขาสระยะท 2
ระยะตนเตน จะมอาการทางประสาท มความรสกไวกวาปกต กระวนกระวาย หงดหงด ไมอยนง กดแทะสงของ ตวแขง ขากรรไกรแขง ปากอา ลนหอย นาลายไหล มานตาขยาย บางตววงพลานไปทว เมอพบสตวหรอคนขวางหนาจะกด สงเสยงเหาหอน ในระยะทแสดงอาการแบบซมอาจไมแสดงอาการเชนน แตเมอถกรบกวนอาจกด ตอมา กลามเนอจะเรมออนแรงลง ทรงตวไมได ลมแลวลกไมได บางตวชกกระตก อาการระยะนพบได 1 - 7 วน จงจะเขาระยะสดทาย
ระยะอมพาต เกดอาการอมพาตลามทงตวเรมจากขาหลง ตอมากลามเนอคอจะเปนอมพาต กลนอาหารไมได ระบบหายใจลมเหลวและตายในทสด รวมระยะเวลาเรมแสดงอาการจนตายประมาณ 10 วน
อาการโรคพษสนขบาในแมว
ในระยะทมอาการชดเจน แบงไดเปน 3 ระยะ เชนกน คอ ระยะอาการนา มอาการหงดหงด นสยเปลยนไป ชอบหลบซกในทมด ระยะนมกสน ไมเกน 1 วน ระยะตนเตน แสดงอาการดราย กด หรอขวนคนหรอสตวทเขามาใกล กลามเนอสน นาลายไหล กลนลาบาก ระยะนกน
เวลาประมาณ 2 - 4 วน ระยะอมพาต เรมเปนอมพาตจากขาหลง แลวลามมายงลาตว ขาหนาและหว จนทวตวอยางรวดเรว แลวถงแกความตาย
อาการในแมวมกไมชดเจน อาจเปนแบบซม มระยะตนเตนสนมาก หรอไมแสดงอาการเลย อาจพบวากนอาหารและนาลาบาก แลวเปนอมพาตลามไปทวตว ตายในเวลา 3 - 4 วน หลงจากเรมมอาการ เมอถกสตวทสงสยวาเปนโรคพษสนขบากดควรทาอยางไร 1 รบลางแผลดวยนากบสบหลาย ๆ ครง เพอลางเชอออกจากบาดแผล ถามเลอดออกควรปลอยใหเลอดไหลออก อยาบบหรอเคนแผล เพราะจะทาใหเชอแพรกระจายไปสวนอน 2 เชดแผลดวยนายาฆาเชอโรค ควรใชสารละลายโพวโดนไอโอดน เชน เบตาดน ถาไมม อาจใชแอลกอฮอล 70 หรอทงเจอรไอโอดน 3 ไมควรเยบแผล ถาจาเปนควรรอไว 3 - 4 วน ถาเลอดออกมากหรอแผลใหญอาจเยบหลวม ๆ และใสทอระบายไว 4 กกสตวไวดอาการอยางนอย 10 วน โดยใหนาและอาหารตามปกต อยาฆาสตวใหตายทนท เวนแตสตวดราย กดคนและสตวอน หรอไมสามารถกกสตวได ถาสตวหนหายไป ใหถอวาสตวนนเปนโรคพษสนขบา 5 รบไปพบแพทยทนท หลงจากถกสตวกด เพอขอคาแนะนาเรองการฉดวคซน อยารอจนกระทงสตวทกดตาย อาจพจารณาใหการปองกนบาดทะยก และยาปฏชวนะเพอปองกนการตดเชออน ๆ ดวย 6 พบสตวแพทย กรมปศสตวหรอเจาหนาทสาธารณสขในชมชน เพอแจงรายละเอยดเกยวกบตวสตว เชน ชนดสตว ส เพศ พนธ อาย สถานทถกกด เพอวางมาตรการปองกนและควบคมโรคตอไป 7 เมอสตวตาย ตดหวสงตรวจโรคพษสนขบา 8 ตองซกประวตโดยละเอยดและสงไปพรอมซากสตว เพอเปนแนวทางในการตดสนใจเกยวกบการดแลผสมผสโรค ความเชอเกยวกบโรคพษสนขบา
ในปจจบน แมวาคนจะตายดวยโรคพษสนขบานอยลง เนองจากคนมความรมากขน วคซนมคณภาพดขน มความปลอดภยมากขน ราคาถกและหาไดงายขน รวมทงวคซนสตวดวย ประการสาคญ รฐไดใหความสนใจตอการปองกนและกาจดโรคนอยาง
จรงจง แตสงหนงททาใหคนจานวนไมนอยตองตายดวยโรคพษสนขบา เพราะความเชอผด ๆ เกยวกบโรคพษสนขบา โดยเฉพาะเกยวกบการรกษาโรคพษสนขบา
ความเชอ ความจรง
โรคพษสนขบาเปนในหนารอนเทานน โรคพษสนขบาเกดไดทงป เนองจากเกดจากเชอไวรส ตดตอโดยไดรบเชอจากนาลายสตวปวย ไมใชเกดเพราะความเครยดเนองจากความรอน
เมอถกสนขกดตองใชรองเทาตบแผลหรอใชเกลอขผงบาลมหรอยาฉนยดลงในแผล
การใชรองเทาตบแผล จะทาใหแผลชา เชอกระจายไปรอบบรเวณแผลไดงายและอาจมเชอโรคอน ทาใหเกดการอกเสบของบาดแผล หรอเกดบาดทะยกได เกลอหรอยาฉน อาจมสงสกปรกปะปนอย ไมควรใสลงในแผล ควรลางแผลดวยนาสะอาดกบสบหลาย ๆ ครง เพอชวยลางเชอออก แลวใสยาใสแผล เชน ทงเจอรไอโอดนหรอแอลกอฮอล ซงสามารถฆาเชอโรคพษสนขบาได
การรดนามนตชวยรกษาโรคพษสนขบาได เมอถกสนขกด การฆาสนขนนใหตายแลวนาตบสนขมารบประทาน คนจะไมเปนโรคพษสนขบา
การรกษาผสมผสโรคพษสนขบา ทไดผลดทสด คอ ไดรบการฉดวคซนทนทเมอสมผสโรค เพอใหรางกายสรางภมคมกนโรค แตถาไมไดรบการฉดวคซน ปลอยใหเชอเขาสสมองจนถงขนแสดงอาการของโรคพษสนขบาแลว ไมมยาใด ๆ รกษาได เนองจากเชอไปทาลายสมอง ทาใหผปวยแสดงอาการคลมคลงและตายในทสด เนองจากกลามเนอทกสวนเปนอมพาต ดงนน การรดนามนตไมสามารถรกษาโรคพษสนขบาได
เมอถกสนขบากด การตดห ตดหางสนขนน จะชวยใหสนขไมเปนโรคพษสนขบา
สนขหรอสตวอนทถกสตวทเปนโรคพษสนขบากด หากไมเคยฉดวคซนมากอน ควรทาลายทง แตหากตองการรกษาชวตสตวนนไว ควรฉดวคซนทนท แลวกกสตวไวดอาการ อยางนอย 6 เดอน หรอขอคาแนะนาจากสตวแพทย
คนทองไมควรฉดวคซนปองกนโรคพษสนขบา
วคซนปองกนโรคพษสนขบาปจจบน มความปลอดภยสง ฉดไดแมในคนทอง
สนขทเปนโรคพษสนขบาจะมอาการดราย ตวแขง หางตกเทานน
อาการโรคพษสนขบาในสนข มทงแบบซมและแบบดราย แบบซมสนขจะหลบซกตวในมมมด ถาถกรบกวนอาจจะกด ตอมาจะเปนอมพาต แลวตาย บางตวอาจแสดงอาการคลายกระดกหรอกางตดคอ ทาใหเจาของเขาใจผดพยายามลวงปากสนข เพอหาเศษกระดก จงไมควรลวงคอสนข หากจาเปน ควรใสถงมอทกครง
โรคพษสนขบาเปนในสนขเทานน โรคพษสนขบา เปนไดในสตวเลอดอน เลยงลกดวยนมทกชนด แตพบมากทสดในสนข
วคซนโรคพษสนขบา ฉดรอบสะดอ 14 เขม หรอ 21 เขม ถาหยดตองเรมตนใหม
วคซนปองกนโรคพษสนขบาในปจจบน มคณภาพด ฉดเขากลามเนอแขนหรอใตผวหนง เพยง 5 เขม และไมตองฉดทกวน
โปรแกรมวคซน
วคซน ชวงอาย
โรคหวดและหลอดลมอกเสบตดตอ (Kennel Cough Syndrome)
4-6 สปดาห กระตนซาท 10-14 สปดาห
โรคลาไสอกเสบตดตอ (Canine Parvovirus)
4-6 สปดาห กระตนซาท 10-14 สปดาห
โรคไขหด ตบอกเสบและเลพโต สไปโรซส (Canine Distemper Infectious Hepatitis and Leptospirosis)
14-6 สปดาห กระตนซาทอาย 10-14 สปดาห
โรคพษสนขบา (Rabies)
12 สปดาห กระตนซาทอาย 6 เดอน
ควรงดการอาบนา 7 วนหลงการฉดวคซน o
ควรถายพยาธเมอลกสนขอาย 3-4 สปดาห และทก 6 เดอน o
o
การเพาะขยายพนธสนข
พนธบอสตนเทอเรย พนธปกกง พนธเชา เชา
สนขตวเมยถงวยผสมพนธและมสดครงแรกเมออายประมาณแปดหรอเกาเดอน
แตสนขพนธ เชา เชา จะมสดครงแรกเมอมนมอายเพยงหาหรอหกเดอนเทานน
และสนขบางพนธกอาจจะใชเวลาเปนปหรอมากกวานน
ควรถายพยาธใหแมสนขสกสองหรอสสปดาหกอนแมสนขมสด
สนขตวเมยสวนใหญเขาสฤดการเปนสดสองครงตอป
ถาคณตองการใหสนขคณมลก จะตองคดเลอกพอพนธใหเปนพอพนธทด ไมนยมผสมพนธในสนขทเปนสดครงแรกหรออายนอยจนเกนไป ระยะทสนขตวเมยพรอมจะผสมพนธ นาทชองคลอดจะเรมใส ซงจะอยในชวงตรงกบวนทสบเอดหรอวนทสบสามของการเรมเปนสด การมอกดทบบนทาย ถามนนง และเคลอนหางของมนจากขางหนงไปอกขางหนง แสดงวามนพรอมทจะผสมพนธแลว
เราควรนาสนขตวเมยไปผสมกบพอพนธตามคอกผสมพนธ (ซงตองเสยคาผสมพนธ)
เมอไดดพอพนธควรปลอยใหตวผและตวเมยอยดวยกนตามลาพงมนจะผสมกนเอง
เวนแตเจาของคตวผทมความชานาญเขาจะมวธจดการชวยพอสนขผสมไดเรวขน
หลงการผสมพนธควรใหสนขตวเมยพกกอนทจะเดนทางกลบ
และใหมนอยในทเงยบสงบสกสองสามวนหลงการผสมพนธ
สนขตวเมยจะหมดการเปนสดประมาณสามสปดาหหลงจากเรมเปนสด
สนขบางตวอาจจะยงมนาจากชองคลอดออกมาอกแมวาจะผสมพนธแลว
ตามปกตจะใชเวลาประมาณสสปดาหกวาท จะรวาสนขตงทองหรอไม
ชวงระยะแรกทสนขตงทองใหอาหารปกต ไมจาเปนตองใหอาหารเสรม
อาหารตองประกอบดวยเนอ 225 กรม เปนอยางนอย
ในแตละวนควรออกกาลงกายมากพอควรหาม
เรากาจดเหบหมดไดโดยการโรยแปงกาจดเหบหมดใน
ไมควรเสยงอาบนาในชวงหาถงหกสปดาหหลงผสมพนธ
แมสนขสวนใหญจะคลอดลกหลงผสมพนธ 60-63 วน
สนขทตงทองตองการอาหารสองมอตอวน
อาหารเสรม ไดแก นามนตบปลา ไขตม
และอาหารเสรมสรางกระดก นานมจะชวยเสรมธาตแคลเซยม ซงชวยสรางกระดก
แมสนขทอมทองขนาดใหญ ไมเพยงแตจะตองการอาหารมากขนในระยะหลงของการตงทอง แตมนยงตองการอาหารบอยครงมากขน
เพราะลกสนขในทองจะทาใหแมสนขกนไดคราวละไมมาก
เมอเขาชวงสปดาหสดทายกอนคลอดคณตองตดขนบรเวณรอบๆนมของแมสนขออก
และทาความสะอาด รวมทงตองขรบขนบรเวณดานหลงของมนดวยกรรไกรขรบขน (ซงจะชวยรกษารปทรงของมนใหดดอย)
และลางใหสะอาด เมอเวลาลกสนขตองการกนนมจะไดกนสะดวก
แมสนขทคลอดกอนวนท 58 เปนลกสนขทยงไมเจรญเตบโตเตมท และตองไดรบการดแลเอาใจใสอยางระมดระวงและใกลชด
ปกตการดวาแมพรอมทจะคลอดลกหรอไมนน ใหดจากอณหภมของมน ตามปกตของแมสนขกอนคลอดลก 12 ชวโมง อณหภมจะตาลงประมาณสองหรอสามองศา จากสามสบแปดองศาเซลเซยส
เราตองเตรยมกลองทสาหรบไวใหแมสนขคลอดลก
ควรมไฟใหความอบอนแกลกสนขทเพงคลอดออกมา เหตผลสวนใหญททาใหลกสนขจานวนมากตายไปกเนองจากขาดความอบอนอยางเพยงพอ
เมอใกลระยะคลอดลกหนงหรอสองวน ควรใหแมสนขนอนในกลองปพนดวยกระดาษหนงสอพมพ
กระดาษตดจะดกวาใชผารองนอนเพราะลดอนตรายลกสนข
การคลอดลกจรงๆจะเรมขนเมอสนขเรมเบงซงจะถขนเรอยๆจนถงนาคราโผลออกมา
ตาม ปกตแมสนขจะฉกถงนาคราโดยการเลยอยางแรง และเลยนาทไหลออกจากถงนาคราหลงจากนนไมนาน ลกสนขตวแรกกจะคลอดออกมา
ถงนาคราทคลมลกสนขออกมาแลว แมสนขฉกถงนาคราเพอใหลกสนขออกมา
บางครงเมอแมสนขคลอดลกสนขตวแรก มนจะปฏเสธทจะชวยเหลอลกของมน
เราตองรบนาลกสนขออกจากถงนาครา โดยใหหวหลดออกจากถงกอน เยอถงนาคราทปกคลมลกสนขจะมลกษณะโปรงใส
แตถาไมรบเอาลกสนขออกจากถงนาคราโดย เรวลกสนขจะสาลกนาครา
ถงนาคราทหมตวอยสามารถตดออกดวยกรรไกรทปลายมน
และหลงจากนนเชดตวของมนดวยผาชบนาอนเพอกระตนใหลกสนขหายใจ
แมสนขมกมปฏกรยาเมอไดยนเสยงรองของลกสนข
และตองกระตนใหมนเลยลกของมนดวยความรกและความเอนด
กระตนใหมนเลยงลกใหมชวตรอดจนกวาลกสนขตวทสองคลอดออกมา
แมสนขอาจจะยงไมใหความสนใจตอลกตวแรกจนกวาเมอลกสนขตวทสองคลอดออกมา มนจงจะเรมทาหนาทของความเปนแม
ถาชวงการคลอดระหวางลกสนขแตละตวหางมากผดปกต
และแมสนขมอาการปวดเบงมากโดยไมรสาเหต ควรนาไปพบสตวแพทย
แตถามนนอนพกระหวางคลอดลก และไมมอาการเจบปวดคณควรปลอยมนไวตามลาพง และใหมนไดรบการพกผอน
ในกรณแมสนขคลอดลกหลายตว เราอาจจะนาตวทเกดแรกๆ ไปไวในกลองทใหความอบอนดวยดวงไฟ ทาความสะอาด เชดใหแหงดวยผาสะอาดยายลกสนขแตละตวในขณะทมนกาลงคลอดตวตอไปและคนใหแมสนขเมอมนคนหาลก
ลกสนขแตละตวทคลอดออกมาจะมรกตดตวออกมาดวย ซงเปนเรองปกตธรรมดาทสนขจะกนเพอใหลกสนขหลดจากสายสะดอของมน
ลกสนขแตละตวจะมรกหนงอนซงจะออกมาพรอมกบลกสนขหรอออกมาภายหลง
สงทสาคญทสดคอเราตองดวารกนนออกมากบลกสนขหรอไม
เพราะรกทคางอยในทองอาจจะทาใหแมสนขตดเชออยางรนแรงจนโลหตเปนพษ ซงจะทาใหแมสนขเสยชวตได
ปกต มดลกแมสนขจะบบตวขบทกสงออกมาภายใน 20-24 ชวโมงหลงคลอด
การคลอดลกจะเสรจสนโดยสมบรณโดยดจากแมสนขทผอนคลายและสงบ ซงจะนอนเหยยดตวยาวและถอนหายใจเฮอกใหญ
ในขนตอนนคณตองเอากระดาษหนงสอพมพทสกปรกหรอเปยกชนออก
เมอคณรสกวาแมสนขไดคลอดลกตวสดทายออกมาแลว
ใหนมสดปรมาณ 200 cc ใหแมสนขกน
แมสนขอาจไมกนอาหารในวนแรกหลงคลอดใหม ควรใหอาหารนมเหลวจะด
หลงจากวนทสองของการคลอดลกแลวเราควรใหอาหารแกแมสนขสองหรอสามมอตอวน ขนอยกบจานวนลกสนข
อาหารสาหรบสนขขนาดกลางควรมเนอสดสก 580 กรม และนมสดครงลตรในแตละวน
และเสรมดวยอาหารเสรมกระดก มวตามนรวม
และการใหแมสนขดมนามากๆ จะเปนการชวยใหมนผลตนานมอยางเพยงพอ
ถาสงเกตเหนวาลกสนขไมเปนปกตหรอดดนมไมไดตามปกต ใหชวยเหลอมนโดยใหมนกนนมจากขวดวนละสามเวลาเพอใหมนแขงแรงและมชวตรอด ใชผงทารกหรอนมสตรพเศษสาหรบลกสนขได นมควรรอนกวาอณหภมในตวเลกนอย
ในสนขบางพนธนยมตดหรอขรบหางออก
ควรทาเมอลกสนขอายไดสวน
ควรตดนวตงของสนขเกอบทกพนธออก
ตดออกโดยใชกรรไกรทคม และหามเลอดโดยการพนแผล เชดดวยดางทบทม
สนขพนธ Miniature Pinscher นยมตดหาง สนขพนธ Dalmatian นยมตดนวตง
อาหารสาหรบลกสนข เชน นมผสมกบเนอสตวพวกเนอไกหรอเนอ กเปนอาหารทเหมาะกบลกสนขเลกๆ
เมอลกสนขมอายไดประมาณหกสปดาหกสามารถใหอาหารสมอตอหนงวน
ควรใหขาวหรอธญพช นมในมอกลางวน มอเยนใหเนอสบอาจจะสก และมอคาใหนมและอาหารเสรมประเภทวตามนและแคลเซยม
คณไมควรใหอาหารลกสนขมากเกนไปจนมนอวน
หามปลอยใหลกสนขออกวงอยางรวดเรวหลงกนอาหารทนท
ควรปลอยใหมนออกมาถาย แตใหมนไดรบการพกสกครหลงกนอาหาร
เมอลกสนขมอายไดส-หกสปดาห นามนไปฉดยาวคซน
และพออายแปดสปดาหกสามารถนามนไปแยกเลยงทอนได
ความรบผดชอบของเจาของสนข
มนษยไดรบความรก ความซอสตย และความเปนมตรจากสนข ความผกพนดงกลาวจงเปนความรบผดชอบในการจดการหาสงจาเปนพนฐานใหกบสนข สนขเปนสตวสงคมและควรไดรบการปฏบตเสมอนเปนสมาชกในครอบครว การฝกสนขตงแตยงเลกเปนสงจาเปน เพอใหสนขสามารถเขากบมนษยและสนขอนได
ขอมลทไดในเอกสารนเกดจากการแปลตารา และรวบรวมจากแหลงขอมลตางๆ ขอขอบคณแหลงขอมลตางๆทไดนามาใชในครงน
ลกสนขพนธ Bull Terrier ลกสนขพนธ Siberian Husky
ลกสนขพนธ Bearded Collie ลกสนขพนธ Pomeranian
ลกสนขพนธ Poodle ลกสนขพนธ Shizu
แมและลกสนขพนธ collie ลกสนขพนธ Beagle
การใหลกสนขอยในกรงตงแตแรกจะชวยใหรสกปลอดภยมากกวาในหองโลงๆและควรหดใหถายปสสาวะบนกระดาษหนงสอพมพ
ความปลอดภยภายในบาน
ลกสนขมนสยอยากรอยากเหน จงตองระวงสงทสามารถทาอนตรายตอลกสนขได โดยการนาสงของทแตกงายและเครองใชไฟฟาไปเกบไวในทปลอดภย
สตวเลยงอนในบาน
กบแมว สนขและแมวสามารถอยรวมกนได ถาการพบกนครงแรกไมเปนลกษณะการขมข ควรใหแมวไดสารวจลกสนขขณะทกาลงหลบอย
กบสนขอนในบาน สนขตวอนมกรสกไมพอใจเมอมสนขตวใหมเขามา ควรเปดโอกาสใหสนขทอยกอนไดสารวจลกสนขขณะทกาลงหลบอย
โภชนศาสตรสาหรบสนข ชนดอาหาร อาหารสวนใหญพลงงานจะใกลเคยงกนตางแตระดบโปรตน 1 อาหารอดเมดแหง (Dry)
สวนประกอบมทงจากพชและสตว โปรตน 23 ไขมน 9 เยอใย 6 2 อาหารกงเปยก (Semi-moist)
ขาวโพด เศษเนอสตว โปรตน 25 ไขมน 9 เยอใย 4 3 อาหารกระปอง(Canned)
31 ทาจากเศษเนอสตวเปนหลกเชนเนอ-กระดกไกโค และ แปงถว โปรตน 44 ไขมน 32 เยอใย 4 32 ทาจากพชเปนหลก ขาว ขาวโพด ถวและเศษเนอสตว โปรตน 30 ไขมน 16 เยอใย 8
โปรตนเปนสารอาหารทสาคญ
สนขจะกนเนอเปนอาหาร มเปอรเซนตของโปรตนสง ไขมนพอเหมาะ เยอใยเลกนอย และคารโบไฮเดรต แตแมวจะเปนสตวกนเนอ ไมยอมกนคารโบไฮเดรต
กรดอะมโน
ทาไมสนขและแมวจงตองการโปรตน
เพราะโปรตนเปนสงจาเปนทใชในการเจรญเตบโต
กรดอะมโนทสตวตองการม 22 ตว สตวสงเคราะหเองได 12 ตว
และกรดอะมโนจาเปน คอ อารจนน ฮสทดน ไอโซลวซน ลวซน ไลซน เมทไทโอนน ฟนลอะละนน ทรโอนน ทรปโตเฟน วาลน และในแมว(ทอลน)
สนขสามารถสงเคราะหทอลนได ทาใหสนขสามารถกนอาหารแมวได แตแมวกนอาหารสนขไมได
ความตองการโปรตน
ความตองการโปรตนจะขนกบสปชส ระยะการเจรญเตบโตทรวดเรวและชวงอายสตว ซงสภาพทสตวตองการโปรตนจะประยกตเปนระดบดงน
ชนดสตวระยะการเจรญเตบโต
เปอรเซนตโปรตน
เปอรเซนตไขมน
ลกสนข 28 17
สนขโต 18 9-15
สนขการแสดง 25 20
สนขลากรถเลอน 35 50
สนขทใหนานม 28 17
ลกแมว 30 20
แมวโต 25-30 15-20
สนขและแมวทตงทองและใหนานม ตองใหนานมกบลก ซงสวนประกอบทสาคญของนานมคอโปรตน
ในสตวปวย สตวไมแขงแรงจะมความตองการโปรตนมากเปนพเศษ
สตวทเปนโรคไตจะตองจากดปรมาณโปรตน ซงถาสงไปจะมผลกระทบตอไตได
เราสามารถใหสตวกนอาหารโปรตนมากเกนไปไดหรอไม
สตวทไดรบโปรตนมากเกนไปกจะไมมผลเสยอะไร เพราะบางสวนจะขบถายเปนปสสาวะ
แตพบวาอาจมผลตอไตทางานหนกขน
อกเหตผลคอดานการเงน
ฉลากอาหารสตว
การเลอกซออาหารสนข
ซออาหารยหอดงราคาแพง
ซอใหเหมาะสมกบสนข ตองอานฉลากอาหารเปน
อาหารสตวทมคณภาพจะยอยไดระหวาง 70-80
ถาดอยคณภาพลงมาอาจม 60 หรอนอยกวา
ถาสวนประกอบเปนไกหรอลกแพะ เราสนนษฐานไดวาอาหารนมแหลงทมาของโปรตนไดด
ฉลากอาหารสตวเลยงบอกอะไรแกเราบาง
สงทตองพจารณาคอราคา การคานวณราคาตอนาหนกอาหาร 1ปอนด หรอราคาอาหารตอ 1 วน
อาหารแหงจะมราคาถกกวาและมขนาดถงใหญกวา
ซออาหารทครบคณคาความตองการของสนข
การดดแปลงมาตรฐานของวตถดบแหง
อาหารสตวเลยงทงหมดตางกมระดบของความชน
เปอรเซนตความชน จะชวยเปรยบเทยบราคา ระดบโปรตนหยาบและไขมนระหวางยหอ
ยกตวอยางเชน ถาอาหารแหงมความชน 10 เรากจะรวา 90 เปนวตถดบ
ดงนนระดบโปรตนได 20 จากนนเราแยก 20จาก 90 ของวตถดบแหง เรากจะได 22 ของโปรตนโดยประมาณ
ลองเปรยบเทยบอาหารกระปองทมความชน 80 เรากจะรวา 20 เปนวตถดบแหง ถาฉลากบอกวาม 5 ของโปรตน เรากตองคด 5 นนแยกจาก 20 ของวตถดบแหง เราจะได 25 โปรตนของวตถดบแหง
สวนประกอบอาหาร
มหลายสวนผสมทเราไมตองการเลย ตวอยางเชน ผลตภณฑทบอกวาประกอบดวยเนอไก ขาวโพด แปงเปยกขาวโพด ขาวสาลบด ราขาว แปงสาลและอนๆ
เนอทนามาทาผลตภณฑ ตองเปนเนอทสะอาด ฆาโดยตรง ไมรวมเนอวว แตจะรวมปอด มาม ไต สมอง ตบ เลอด กระดก กระเพาะ ลาไส ไมรวมผม เขา ฟนและกบ
o
พวกเปด ไก ทนามาทาผลตภณฑ จะใชหว ขา และพวกเครองใน แตไมรวมถงขน o
เนอปลา จะใชปลาทงตว โดยไมมการใสนามน o
ไขวว เปนไขมนจากวว o
ขาวโพดบด เปนขาวโพดทงหมดหรอแคเมลดทนามาบด o
แปงเปยกขาวโพด กากทไดจากการนาขาวโพดไปทานาเชอมหรอแปง o
ขาวกลอง เปนสวนเลกๆของเมลดขาวทแยกออกจากขาวบดทมขนาดใหญกวา o
เมลดถวเหลอง เปนสวนทเหลอจากการทานามนถวเหลอง o
o BHA มาจากคาวา Butylated Hydroxyanisole preservative o Ethoxyguin เปนวตถกนเสยทางเคมชนดหนงทใสในอาหารสนข
วธใหอาหาร
วธใหอาหารจะมอยบนถงและกระปองของอาหารสตว
สตวตองการเพมอาหารจากระดบกจกรรม เมตาบอรซม และสภาวะแวดลอม อณหภมตางกน รวมถงกรรมพนธ อาย และความเครยดจากสภาพแวดลอม
คาแนะนาขางถงจะชวยระยะแรก ถาสตวผอมและหวใหเพมอาหารใหบอยขน
การใหอาหารสนขตงทอง(Pregnant) และใหนานม( Lactation)
สนขตองการอาหารเพมตามอายตงทอง นาหนกจะเพมชวง 4 สปดาหเปนไป
ระยะนกนเพม 35-50
ระยะเลยงลก(Whelping) ตองการอาหาร 3-4 เทาปกต
ภายใน3 สปดาหหลงคลอด ลกสนขจะหดเลย-กนอาหารกบแม ใหพจารณาหยานมได
หยานมเมอลกสนขอายได 6 สปดาห
การใหอาหารลกสนข( Puppies)
กนอาหารสด-แหงไดเมออาย 3 สปดาห
นานม ไข ชส คออาหารทด ยอยงาย โภชนะเขมขนสง
ใหกนนานมมากอาจถายเหลว หรอทองเสยไดหากไมสะอาด
ใหอาหารวนละ 3-4 ครงตอวน
ไมควรใหกนมากไป จะอวนมาก กดรดผวหนงขางซโครงหากสมผสซโครงไมไดแสดงวาอวนมาก
อวนมากมผลตอการพฒนาโครงรางและกระดก
การใหอาหารสนขโต ( Older dogs )
สนขโตมกจกรรมตาลง จงตองการอาหารนอยลง
เนนอาหารโปรตนมากกวาพลงงานหรอคารโบไฮเดรท
ใหอาหารมอเดยว ลดปรมาณอาหารลง
คาแนะนาดานอาหารอนๆ
บางคนเชอวาใหไขดบบารงขน ควรใหไขตม เพราะไขขาวดบจะขดขวางการดดซม Biotin
กระดกหมตมทอนใหญใหได แตกระดกไกควรงดใหแทะเลน
อาหารเมดและกระดกทอนใหญชวยลดคราบหนปน
สตวเลยงของเราอวนหรอยง
สนขปกต
o สามารถคลาพบกระดกซโครงได (โดยไมตองกด) o ชวงทองตองแคบกวาชวงอกเมอมองจากดานขาง o เหนชวงคอดของเอวหลงซโครงซสดทายเมอมองจากดานบน
สนขอวน
o ตองออกแรงมากกวาปกตในการคลาซโครง o ชวงทองขนาดเทาหรออวนกวาชวงอก o มไขมนสะสมทสะโพก โคนหาง พนทอง o ผวหนงรอบคอและหวไหลหนากวาปกต
วธการลดความอวนสาหรบสนข
o เลอกชนดของวตถดบในการทาอาหารใหมไขมนนอย มกากใยมาก และเพมปรมาณนาในอาหารใหมากขน
o ลดปรมาณอาหารในแตละมอใหนอยกวาปกต แตมาเพมความถในการใหเปนมอมากขน
ควรใหสนขออกกาลงกายมากขน
การผสมพนธ
สนขจะเปนสดครงทวไปภายใน 6-12 เดอน
สนขเลกอาจเปนภายใน 6 เดอน แตสนขใหญอาจอายถง 2 ป
วงรอบการเปนสดหนงๆม 11-13 วน ประกอบดวยระยะ Pro estrus estrus ovulation
Pro estrus คอระยะกอนผสมพนธ สนขจะแสดงอาการมเลอดออก(Menopause ) ใหนบวนทพบเหนเลอดออก
หลงจากนนอก 9 วน สนขจะเรมสนใจ ไมอยกบท วงหาสนขทกเพศและเปนทสนใจของสนขเพศผทกตวทเดนผาน อวยวะเพศบวม มนาเมอกออกมา สนขเพศผอาจกระโดดขนผสมแตเขาจะหนหน ไมยอมใหผสม จะเปนแบบนอยนาน 2-3 วน ( วนท 10-11)
ระยะ Estrus คอระยะทตอมาจากชวงแรก (วนท 12-13) เปนระยะทจะมการตกไขภายใน 48 ชวโมง ( Ovulation ) ซงจะเปนชวงทตองผสมพนธสนข สงเกตไดจาก สนขจะยนนงไมไปไหน หางยกบดไปดานขางหากมสนขอนโดดขนทบ
หลกการผสมพนธ
จะขนอยกบสนขและประสบการณเจาของ ทวไป จะนาสนขไปผสมในชวงวนท 10-12 หลงจากเหนเลอดออก บางคนอาจใช การผสมสองครงคอผสมในวนท 10 กบ 12 หรอผสมในวนท 11 กบ 13
ขณะทสนขผสมพนธกน ตวผปนขนผสมอวยวะเพศ(Penis)ของเพศผตรงโคนอวยวะ( bulbus glandis ) จะขยายบวมขนตามธรรมชาต เพอทาหนาทลอดอวยวะเพศของทงสองตวใหอยตดกน เปนเรองปกต และสนขเพศผจะหนลงมาอยในสภาพเดนหนหลงตดกน แตโดยพฤตกรรม สนขจะเดนหนหนามาหากน เดนไปดวยกน ตองปลอยใหเปนเชนนจนกวาจะเสรจสน ไมตองไปกระตน หาม หรอ ชวยอะไรทงสน สนขจะใชเวลาอยตดกนนาน 15-30 นาทหรอนานกวานได กวาจะแยกจากกนไดเอง เมอเสรจกนาสนขกลบบาน เพราะปกตจะนยมนาสนขเพศเมยไปหาสนขเพศผ จะทาใหผสมไดงายกวา
การตงทอง
สนขใชเวลาตงทองนาน 63 วน (56-70 วน) มอาการกนมาก นาหนกเพม หวนมเปนสชมพบวมขน จะเหนการเปลยนแปลงชดเจนตงแตวนท 30 หลงผสมพนธเปนตนไป
กลองไมนอนคลอดควรจดเขามาเพอฝกหดใหรจกนอนคลอดในกลอง ในชวง 3 สปดาหกอนคลอด กลองควรมกระดาษหนงสอพมพทตดขาดเปนเสนๆรองนอน เพราะชวยรกษาความอบอนใหลกสนขไดดกวาผา
กอนคลอด 24 ชวโมง อณหภมรางกายสนขจะลดลง จาก 1004 F -gt 968 F แมสนขจะไมกนอาหารใดๆภายใน 24 ชวโมงน
กอนคลอดเลกนอย แมสนขอาจอาเจยน และขบเมอกเขยวๆออกมากอน เนองจากรกเรมแยกตวจากกน
แมทแขงแรงจะคลอดไดเองไมตองชวยอะไร
การคลอด
แมจะคลอดถงรกพรอมลกออกมาและแมสนขจะกดถงรกเพอใหนาคราแตกออกและกดสายสะดอใหขาดจากถงรก เพอใหลกหลดออกมาและหายใจไดเอง ลกสนขหนงตวจะออกมาพรอมถงรกตวเอง และแมจะขบสายรกทคางอยภายในใหออกมาภายหลงคลอดลกออกมาแลวเปนตวๆไป(เราตองสงเกตนบ จะไดรวาคลอดลกออกมาหมดแลวยง) แมจะมพฤตกรรมกนรกตวเอง เลยลกกระตนหายใจ ทาความสะอาดตวลก พาลกมาดดนานมและใหความอบอน
หากเราเขาไปยงอาจโดนกดหรอข ทาใหเกดการแยงลก อาจเปนอนตรายตอลก ควรปลอยใหลกอยกบแม เพราะการทลกดดนานมจะกระตนใหฮอรโมนออกซโตซนหลงออกมามาก กระตนใหใหเกดการคลอดตอมางายไดตอเนอง
การชวยเหลอ หากเจาของจะชวยคอการทาความสะอาดสายสะดอ และมดสายสายสะดอลกสนขดวยดาย( ระยะหาง 1-2 ซมจากโคนสะดอ) ใชนายาทงเจอรไอโอดนทมขายในทองตลาดทวไปไดเพอเชดแผลหรอทาความสะอาด และควรเชดสะดอลกสนขวนละสองครงแตใหระวงแมจะกดเพราะหวงลก ควรถอสาลเขาไปทา มากกวาเอาลกออกมาทายา
การเลนและการออกกาลงกาย
สนขทกเพศทกวยทกขนาดชอบเลนกบสนขดวยกน หรอกบคนเลยง
แตถาสนขไมมกจกรรม จะทาลายหรอมพฤตกรรมไมพงประสงคแทน
ชนดการออกกาลงกาย
1 ออกกาลงกายโดยไมมสายจง
สนขพนธแขงแรงและตนตวอยเสมอ เชน พนธสเปเนยล ชอบออกกาลงกายทกวน
ถาสนขเชองและเปนมตรสามารถปลอยใหวงเลนโดยไมมสายจงได
2 ออกกาลงกายโดยมสายจง
นอกบรเวณบานควรใชสายจงกบสนข โดยใชสายจงปรบความยาวได
3 การเลนเกมตางๆ
การเลนกบสนขเปนการเนนความเปนผนาของเจาของ
เพราะสนขจะรอใหโยนของเลนให สนขจะไดออกกาลงกายลดความเหงา เครยด
4 การกดแทะของเลน
สนขทมของเลนจะสขภาพจตดกวาสนขทไมมของเลน
ของเลนทกดแทะไดจะชวยฆาเวลาของสนข ในขณะทไมไดเลนกบเจาของ
ของเลนของสนข
สนขชอบเลนกบสงของทเคลอนทไดเชน ลกบอล จานรอน
โดยการวงไลงบและนากลบมาใหเจาของ
ของเลนยางบางชนดจะมเสยงดงเมอถกกดสนขจะชอบเนองจากเลยนแบบสญชาตญาณของการลาสตว
เชอกทผกเปนปมหรอของเลนสาหรบงบและดงจะเปนของเลนทเหมาะกบสนข ยงชวยบรหารเหงอกและฟนของสนข
การฝกสนข
สนขควรเรยนรคาสงพนฐาน 6 คาสง
ชด-นง ndashคอย-ยน-หมอบ-มา
รางวลทดคอ รจกคาวา lsquoดrsquo และrsquoไมrsquo
ทาด(ตบไหล ทาหนายม เสยงเบานม) และ ไม (ทาหนาดๆ เสยงดงๆ)
การฝกใหเรมทนททมนเขามาอยในบาน
ลกสนขตองเรยนรการเรยกชอมน (ตงสนๆ จางาย อยายาวมาก)
ทกครงทมนทาถกใหพด ldquoดๆ ๆrdquo แตหากผด ตองพด ldquoไมๆๆrdquo ทนท ไมตองพดอยางอนๆ
หามต แตะ ในทกกรณ
การฝกนอกบาน
เมออายได6 เดอนสามรถเรมการฝกหนกไดแลว ฝกในสายจง
ควรฝกวนละหนงถงสองครงทกวน ครงละ15- 30 นาท
อปกรณ โซคอ สายเชอกฝก ครงแรกๆควรใสโซฝกใหคนเคย1-2 วน หลงจากนนจงเรมใสสายจงฝก
สายเชอกฝกหรอโซฝกจะตองตางจากสายจงเดนเลน ไมใชปนกนและ หามใชสายจงลงโทษสนข จะทาใหกลว
คาสงแรกคอ ชด ดวยการเดนจงสนขทางซายมอของผฝก เรยกชอมน และกลาวคาวา ชด พรอมดงสายจงใหสนๆเขาตดใกลเขา เปนการสอนใหสนขเดนตามใกลๆแตไมใหเดนลาหนาผฝก หรอเดนลอมหนาหลง ฝกเดนตามไปเรอยๆ หากหยดกใหสนขยนนงอยขางๆเขาเรา หากทาไดใหกลาวคาวา lsquoดrsquo หากเดนยงไมไดระเบยบหรอเดนลาหนาใหกระตกสายจงและบอกวา lsquoไมrsquo
คาสงสอง คอ นง เมอเราพาเดนในสายจง แลวหยดเดน สนขตองยงนง จากนงออกคาสง เรยกชอมน และกลาวคาวา นง พรอมดงสายจงไปขางหลง ในครงแรกๆหลงดงสายจงแลวใหใชมอขวาถอสาย มอซายกดเบาๆทบนทายสนขกดใหนงลง เมอมนนง หากทาไดใหกลาวคาวา lsquoดrsquo หากยงทาไมไดใหบอกวา lsquoไมrsquo และเรมใหม ไปเรอยๆจนสนขทาได
คาสงสาม คอ คอย เมอสนขทาคาสงทหนงและสองไดดแลว ในทานงใหออกคาสง เรยกชอมน และกลาวคาวา คอย พรอมกบใชมอซายแบออกไปสมผสเบาทหนาจมก(ตบเบาๆ) คอย-คอย ดงสายจงใหตงสงตลอดเวลา และออกทางขวาไปยนตรงหนาสนข ยงกลาวคาวา คอย-ด สลบกนตลอดเวลา หากยงทาไมไดใหบอกวา lsquoไมrsquo และเรมใหม ไปเรอยๆจนสนขทาได หากดปลอยใหคอยนานถง 3 นาทถอวาสอบผาน
คาสงส คอ ยน เมอสนขทาคาสงทหนงและสอง สามไดดแลว ใหพาจงเดน และเมอเราหยดเดนสนขจะนงทนทเพราะคาสงสอง แตเราจะออกคาสง เรยกชอมน และกลาวคาวา ยน หากสนขจะนงใหพาเดนทนท พรอมกลาวคาวา ชด จากนนเรมหยดเดนใหมพรอมกลาววา ยน ไปเรอยๆ หากสนขยนและทาได ใหกลาวคาวา ยน-ด สลบกนตลอดเวลา
ถงขณะนรอบการฝกใหทาซาตามลาดบเปนเรองสาคญ อยาทาสลบคาสงจะทาใหสนขงง หากสนขเขาใจดแลวเขาจะทาตามคาสงทดไดเองอตโนมต ไมตองไปทดสอบสลบคาสงใหงงไปเฉยๆๆจะใหฝกยากโดยไมจาเปน
คาสงหา คอ หมอบ เมอสนขทาคาสงทหนงถงสไดดแลว ใหพาจงเดน และเมอเราหยดเดนสนขจะนงทนทหรอสงใหนง จากนนเราจะออกคาสง เรยกชอมน และกลาวคาวา หมอบ เสรจแลวผฝกนงลงขางๆใชมอซายโอบไหลซายสนขขามไปจบขาซาย และมอขวาจบปลายขาขวาดงไปขางหนาคอยๆชาๆและออกคาสง หมอบ ตลอดเวลา สนขจะคอยหมอบนอนลง (อาจตองจดทาทจะใหนอนดวย เชนนอน หมอบยดขาหนาไปขางหนา ขาหลงค ไมเชนนนอาจนอนหงาย นอนแผ) หากสนขยงทาไมไดใหเรมคาสงหนง สองใหมหากทาได ใหกลาวคาวา หมอบ-ด สลบกนตลอดเวลา
ในขนนเมอสนขหมอบไดดแลว ใหออกคาสงตอเนองคอ คาสง คอย (จะเปนการหมอบ-คอย) แลวเรายนขนดอยขาง หากทาได ใหกลาวคาวา หมอบ-ด สลบกนตลอดเวลา
อกขนหนงใหทดสอบปลดสายจงและออกสง หมอบ-คอย หากทาไดดเรากกลบมาจงตอ
คาสงหก คอ มา เมอสนขทาคาสงทหนงถงหาไดดแลว ใหพาจงเดน และเมอเราหยดเดนสนขจะนงทนทหรอสงใหนง-คอย จากนนเราเดนออกไปขางหนามน สองสามกาว มอยกสายจงไว แลวออกคาสง เรยกชอมน และกลาวคาวา มา หากสนขงงใหดงสายจงมาหาตวสนขกจะเดนมาหาทนท ทาอยางนไปเรอยๆ อยาลมชมเขาทกครง
การฝกภายในบาน
การฝกขบถายบนกระดาษ
1 ลกสนขอาจถายทกๆ 2-3 ชวโมง ในชวงแรกจะเปนปญหาเรองการถายเลอะเทอะ 2 เมอลกสนขรสกอยากถาย มกจะดมกลนกบพนและวงวนไปรอบๆ ใหรบจบสนขไปทจดไวทนท
วางสนขลงบนกระดาษหนงสอพมพ และการเปลยนกระดาษควรเหลอแผนเกาไวบางเพอใหสนขจากลนไดงายและกลบมาถายทเดมอก
3 เมอสนขถายแลวเจาของควรชนชมสนข ควรรบทาความสะอาดโดยนายาฆาเชอและกาจดกลน อยาใชทมแอมโมเนยผสมเพราะจะทาใหสนขคดวาเปนกลนปสสาวะของมนเอง
การขบถายนอกบาน
1 ฝกใหสนขขบถายเปนชวงเวลาจนสนขพอใจและเปนนสย 2 พยายามใหสนขขบถายบรเวณทหางจากตวบาน 3 ปสสาวะมลกษณะเปนกรด อาจทาใหหญาตายได 4 ควรเกบอจาระสนขทนท ไมพาไปถายหนาบานคนอนหรอทสาธารณะ
การอมสนข
การอมสนขขนาดใหญ
1 ใหใชแขนขางหนงโอบรอบหนาอก ขณะทแขนอกขางโอบรอบขาหลง แลวดงตวสนขมาตดหนาอก
2 จบใหมนคงแลวยกขน กรณสนขมอาการตนกลวควรวางลงกอน
การอมสนขขนาดเลก
1 ใชมอขางหนงสอดเขาหวางขาขณะทอกขางโอบรอบขาหลงและสะโพก เพอไมใหสนขบดตวหรอถบ
2 ยกสนขขนโดยทมอขางหนงอยรอบหนาอก และอกขางอยทบนทาย ปองกนไมใหสนขกระโดดลงไปได
สงคมสนข
ควรฝกใหสนขอยรวมกบสนขอนได หรอไมแสดงพฤตกรรมกาวราวกบสนขแปลกหนา การใหสนขคนเคยกนกบสนขอนๆตงแตเลกชวยใหสนขเรยนรการเขาสงคมไดดขน หากสนขเหาขกนใหดทนท อยาเสรมสง
การพาสนขไปพบสตวแพทย
สนขควรไดรบการตรวจรางกายทกป และควรถายพยาธปละ 4 ครง รวมทงการฉดวคซนปองกนโรคตางๆครบถวน
การอาบนาสนข
สนขไมจาเปนตองอาบนาทกวน อาบใหเมอสนขสกปรกเทานน
ควรใชนาอนและแชมพสาหรบสนข โดยใหสนขยนในอางอาบนา หรอทพนไมลน
กอนราดนาทาความสะอาด ใหจบหวสนขเชดสงขน เพอปองกนนาเขาตาและหของสนข
ใหราดนาหรออาบหวและหเปนรายการสดทายเพราะสนขจะสะบดขนไลนาหากหนาตาเปยก
ลางแชมพออกใหหมด เชดตวสนขใหแหง ใหระวงสนขหนาวสน
สาหรบสนขพนธขนยาวควรเปาขนใหแหงกอนแปรงขน
ขนตอนการอาบนาสนข
1 2 3
4 5 6
การตดแตงขนสนข
การตดแตงขนม 2 แบบ คอ แบบสงโตองกฤษและแบบสงโตคอนตเนนทล สาหรบสนขทอายนอยกวา 1 ป อาจตดแตงขนแบบลกสนข สนขพนธพเดลทวไปทไมไดสงเขาประกวดนยมตดแตงขนในรปแบบทเรยบงายกวา คอ แบบทรงแกะ การดแลขนสนข
สนขพนธขนยาวตองเพมความระมดระวงเปนพเศษ
สนข พนธยอรกไชร เทอรเรยร หลงจากอาบนาแลว ควรจะรวบขนไวเปนจดๆ
จงแกะขนทรวบไวออกแลวหว จะพบวาขนไมพนกน และเรยงตวเปนระเบยบ
สนขพนธขนเรยบ
มอลตส ลาซา แอปโซ ปกกง ชส
สนขทมขนเรยบนนดแลงาย แปรงขนใหสปดาหละ 1-2 ครงกพอแลว
ขนแรกควรใชแปรงยางแปรงยอนขน เพอขจดขนทหมดอายและสงสกปรก
แลวแปรงตามขนอกครง
ถาอยากใหสนขมขนเงางามกใหใชผาชามวรขดขนอกครง
สนขพนธขนสน
บาสเซต ฮาวนด บล เทอรเรยร
บเกล
สนขทมขนสนจะดแลจะดแลไมยากนก ใหใชแปรงสลกเกอรแปรงขนไมใหพนกนกอน
แลวใชแปรงขนสตวแปรงขจดขนทหมดอายและสงสกปรกบรเวณหางและขา
ควรใชหวซละเอยดแปรงซาอกครง
และใชกรรไกรเลมขนทไมเปนระเบยบออก
สนขพนธขนแขง
สนขทมขนแขงและหนานตองดแลเปนพเศษ
ควรแปรงขนใหทกวน เพอไมใหขนพนกน
และไมควรใชครมปรบสภาพขน เพราะจะทาใหขนนม
เจาของตองหมนดแลถอนขนใหสมาเสมออยางนอยทก 3-4 เดอน
การตดแตงขนสนขตามแฟชน
มขอดตรงทดแลขนสนขไปดวย เพราะสนขจะไดรบการดแลขนอยางสมาเสมอ
ชวยไมใหขนพนกน โดยเฉพาะสนขทมขนยาวจะชวยไมใหสนขรอน
หากไมชอบตดแตงขนสนขกควรเลมขนใหทก 6-8 สปดาห
อปกรณทใชในการตดแตงขน
หวฟนถและหางชนดโลหะ กรรไกรตดเลบ แปรง
การจดการทวไป การปอนยา
สนขทปวยหรอไดรบบาดเจบอาจจาเปนตองไดรบยาทสตวแพทยสงจายใหการปอนยาสนขตองทาอยางนมนวล
ทงนการหยอนยาลงในชามอาหารของสนขไมไดรบประกนวาสนขจะกนยานนเขาไปดวย
จงอยาเรยกสนขใหมาหาคณเพอเพยงปอนยา ควรเขาไปหาสนขเอง
การปอนยาเมด
1 สงใหสนขนง ใชมอขางหนงเปดปากสนขอยางนมนวล โดยจบปากสนขจากดานบน
2ใชมออกขางหนงหยอนเมดยาลงไปในคอใหลกทสดเทาทจะเปนไปได โดยใหวางอยเหนอโคนลนสวนทโปงขนมา
3ใชมอจบปากสนขใหปด และจบหวใหเงยขนชา ๆ แลวลบคอลงมาดวยมออกขางหนง
4เมอสนขกลนยาและเลยรมฝปาก แสดงวาการปอนยาเสรจเรยบรอย และจงชมสนขทกครงทกนยาสาเรจ
การปอนยานา
วธการปอนยานาทถกตองและไดผลด คอ การใชหลอดฉดยาเปนอปกรณชวยปอน ถาสนขไมยอมกลนยาเมด คณอาจนายาเมดไปบดและผสมกบนาหวาน และฉดยานาเขาไปตรงขางปาก ทงนยานาแกไอกสามารถปอนดวยหลอดฉดยาไดเชนกน
การหยอดห
1จบหวสนขใหอยนง ๆ และเปดหสนขขน แลวสอดปลายขวดยาหยอดหไปในทศทางปลายจมกสนข
2อยาใหสนขสะบดศรษะ แลวนาขวดยาออกมาจากห และพบหกลบลงมาในตาแหนงปกต
3ใชมอนวดคลงหสนขอยางนมนวล วธนจะชวยใหตวยากระจายไปทวห
การหยอดตา
1ทาความสะอาดบรเวณรอบ ๆ ดวงตา โดยใชสาลชบนาเชดคราบขตาและสงสกปรกออกไปใหหมด
2ควบคมสนขใหอยนง ๆ อยางนมนวลใหสนขลมตากวาง แลวนาขวดยามาหยอดตาจากดานบนและดานหลงเพอไมใหสนขหวาดกลว
3บบขวดยาใหไดจานวนหยดยาลงสดวงตาตามทตองการและใหตาชมไปดวยยา
การดแลบาดแผลเบองตน
การดแลบาดแผลปด
1ถาสนขมบาดแผลปดใหประคบบาดแผลใหเรวทสด โดยใหนาผาขนหนผนเลกๆมาวางเหนอบาดแผลดวย (เพอปองกนไมใหผาประคบแผลแขงตวตดผวหนง) จากนนนานาแขงมาวางทบไว 15 นาท
2สนขอาจกระดกหก และตองไดรบการรกษาจากสตวแพทยโดยดวน
การนาผาเยนประคบบาดแผลมาวางบนบรเวณทไดรบบาดเจบ จะชวยลดอาการปวดและการบวม อยางไรกตามถาสนขปวดบาดแผลมาก ใหเลกประคบแผล
อาการของบาดแผลเปด
บาดแผลเปดตองไดรบการทาความสะอาดใหทวเพอปองกนการตดเชอ ตองตรวจสอบบาดแผลเปดใหดเพราะถามเลอดออกเลกนอยหรอไมมเลอดออกเลย บาดแผลอาจจะเหนไมชด
อาการของบาดแผลเปดมดงน สนขเลยหรอใหความสนใจสวนใดสวนหนงของรางกายมากผดกต
มสะเกดแผลใหมๆทผวหนง ผวหนงมรทะล มรอยเลอดบนผวหนง เดนกะเผลก
ถาพบอาการขางตน ควรหาบาดแผลเปด หากพบบาดแผลจงทาความสะอาด และนาไปหาสตวแพทย
การดแลบาดแผลเปด
1ถาสนขมบาดแผลเปดและไมใหญมาก ใหดงสงสกปรกตางๆกรวดเสยน และวตถแปลกปลอมใดๆโดยใชนวหรอปากคบ
2ลางบาดแผลดวยนาเกลอออนๆ นาสะอาดหรอ ไฮโดรเจนเปอรออกไซด 3 เปอรเซนต
3ถาขนสนขเขาไปอยในบาดแผล ตดขนรอบๆปากแผลใหเกลยง แตกอนจะตดขน ใหหลอเลยงกรรไกรดวยสารหลอลนทละลายนาได วธนจะชวยใหขนมาตดทกรรไกร โดยไมไปตดบาดแผล
โรคทสาคญในสนข
โรคลาไสอกเสบตดตอ หรอการตดเชอพาโวไวรสในสนข
มรายงานพบวาสนขทกอาย ทกเพศและทกพนธสามารถเปนไวรสทสามารถตดตอทรนแรงททาลายระบบทางเดนอาหาร เมดเลอดขาว และในสนขบางตวจะมผลตอกลามเนอหวใจ เกดจากการตดเชอพาโวไวรส (parvovirus CPV)ปจจบนเรยกโรคนวา โรคตดเชอพาโวไวรสในสนข หรอโรคลาไสอกเสบตดตอ (canine parvoviral infection) ซงมการระบาดทวโลก รวมทงประเทศไทยดวย
การตดเชอพาโวไวรสสามารถแพรกระจายจากสนขตวหนงไปอกตวหนง การตดตอมโอกาสมากขนเมอสนขไปอยรวมกนมาก
เราจะทราบไดอยางไรวาสนขตดเชอพาโวไวรส
อาการเรมแรกของสนขทตดเชอพาโวไวรสคอ ซม เบออาหาร อาเจยนและทองเสย อยางรนแรง อณหภมของรางกายอาจจะสงขน อณหภมของรางกายทวดจากทวารหนกของสนข มคาประมาณ 101ordm - 102ordmF
อาการปวยพบไดประมาณ 5-7 วน ในระยะแรกของการตดเชอ(แสดงอาการแลว) อจจาระของสนขจะมลกษณะเหลวมสออกเทา หรอเหลองเทา (yellow-gray) ในบางครงอาการแรกเรมสนขอาจจะถายเหลวโดยมเลอดปนออกมาได
เมอสนขมการถายเหลว หรออาเจยนอยางรนแรง ทาใหสนขสญเสยนาและเกลอแรออกจากรางกายอยางรวดเรว
สนขปวยบางตวจะมอาการอาเจยนอยางรนแรงและถายอจจาระเปนนาสนาตาลจนถงสแดง(มเลอดปน)พงจนตายได
ในสนขบางตวอจจาระอาจจะมลกษณะเหลวเทานนและสามารถฟนตวจากการปวยได อาการปวยมกพบวา ลกสนขจะแสดงอาการปวยรนแรงกวาสนขโต
สนขมกจะตายภายใน 48-72 ชวโมงหลงจากทเรมแสดงอาการ ลกสนขมกจะตายดวยภาวะชอค
โดยมกจะเกดขนหลงการตดเชอประมาณ 1-2 วน ในอดตพบวาลกสนขอายนอยกวา 5 เดอนมอตราการปวยคอนขางสง
การฉดวคซนกนชวยลด อตราการปวยและอตราการตายจากการตดเชอ
ลกสนขชวงระหวางหยานม (1 เดอน)ถงอาย 6 เดอนเปนชวงอายทมความเสยงตอการปวยเปนโรค
สนขบางพนธจะแสดงอาการปวยทมความรนแรงในบางสายพนธ เชน รอตไวเลอร และโดเบอรแมนพนเชอร
การปองกนโรคลาไสอกเสบตดตอในสนข
การปองกนโรคลาไสอกเสบจากการตดเชอพาโวไวรสสามารถทาไดดวยการฉดวคซนปองกน โดยปกตในลกสนขมกจะเรมตนฉดเมออายประมาณ 6-8 สปดาห
กรณทสนขทเลยงเกดปวยตดเชอพาโวไวรส ตองทาความสะอาดบรเวณกรง หรอคอก หรอทอยของสนขปวย
ฆาเชอดวยยาฆาเชอ พวกสารละลายโซเดยมไฮโดรคลอไรต ซงเปนสวนประกอบของยาฆาเชอทมใชอยในบาน อยแลว(ยาทาความหองนา ครว) อยาลมวาเชอพาโวไวรสนสามารถมชวตอยไดในสงแวดลอมไดเวลานานเปนเดอนๆ
โดยเฉพาะอยางยงสนขทมอายไมเกน 6 เดอนควรระมดระวงอยางยง สงปฏกล หรอสงขบถายของสนขควรกาจดทงใหเรวทสดไมควรกก หมกหมมไว
ถาไมแนใจวาสนขของเรากาลงจะปวยดวยการตดเชอพาโวไวรส หรอโรคลาไสอกเสบหรอไม ควร ปรกษาสตวแพทย การลดความเสยงตอการตดเชอพาโวไวรสทดทสดคอปองกนสนขไมใหไปสมผสกบสนขอนๆ โดยเฉพาะในบรเวณทมการแพรระบาดของโรคน
เจาของสนขควรปรกษา หรอนาสตวไปพบสตวแพทย เมอพบวา สนขมอาการตางๆ เหลาน
พบมสงคดหลงทผดปกตออกจากจมก ตา หรอชองเปดอนๆของรางกาย bull
สตวเลยงไมกนอาหาร มนาหนกลดลง หรอกนนามากขนกวาปกต bull
ขบถายลาบาก หรอผดปกต หรอไมสามารถควบคมการขบถายได bull
พบมพฤตกรรมทผดปกต หรอพบมความดรายขนอยางกระทนหน หรอออนเพลย bull
พบมกอนผดปกต เดนกระโผลกกระเผลก ลกหรอนอนลาบาก bull
มการสนหวมากผดปกต เกา หรอเลย หรอกดแทะตามลาตวมากผดปกต bull
พยาธหนอนหวใจ ชพจกรของพยาธหนอนหวใจของสนขเรมตนเมอสนขทปวยดวยโรคพยาธหนอนหวใจ ซงจะมตวออน
ของพยาธหนอนหวใจอยในกระแสเลอด (microfilariae) ถกยงดดกนเลอด ทาใหยงไดรบเอาตวออนของพยาธหนอนหวใจไปดวยเมอดดกนเลอดสนขปวยเปนอาหาร หลงจากนนตวออนของพยาธหนอนหวใจจะใชระยะเวลาภายหลงจากถกดดกนจากตวสนข ประมาณ 2-3 สปดาหในการพฒนาเปนตวออนระยะตดตอในตวยง
เมอยงมการดดกนเลอดของสนขอกครง โดยเฉพาะสนขทมสขภาพปกต (ไมไดปวยเถายเทตวออนระยะตดตอทไดมการพฒนาอยางสมบรณแลวในยงไปยงสนขอกตวหนง จากนนตวออนระยะตดตอจะชอนไชไปตามเนอเยอตางๆ ของสนข และเจรญเตบโตตอไปอก 2-3 เดอนและพฒนาเปนตวแกในทสดในหวใจของสนขตวใหม
ปนโรค) ยงจะมการ
เมอตวพยาธอยในหวใจของสนข และมการเจรญเตบโตในหวใจของสนข มนจะมขนาดยาวประมาณ 14 นว และทาความเสยหายใหกบเนอเยอหวใจ เนอเยอปอดและอวยวะทสาคญอนๆ ถาสนขปวยไมไดรบการรกษา การพฒนาของโรคจะมความรนแรงมากขนและทสดสนขจะตายได
โรคพษสนขบา
โรคพษสนขบา เปนโรคทมอนตรายรายแรง ทาใหคนหรอสตวทปวยดวยโรคนตองตายดวยความทรนทราย
โรคนเกดจากเชอไวรสทมชอวา เรบสไวรส
สตวเลอดอนทกชนดโดยเฉพาะ สตวเลยงลกดวยนม เชน วว ควาย มา หม ลง ชะน กระรอก กระแต เสอ คางคาว คน ฯลฯ สตวทพบวาเปน โรคพษสนขบา มากทสด คอ สนข ( 96 ของจานวนทพบเชอจากการวนจฉยในหอง -ปฏบตการ ) รองลงมา คอ แมว ( 3 )
การตดตอของโรคพษสนขบามาสคน
โดยการไดรบเชอไวรสทอยในนาลายสตว เขาทางบาดแผลทเกดจากการถกกด ขวน หรอถกเลยบรเวณบาดแผลทมอยเดม หรอไดรบเชอเขาทางเยอตา เยอปาก
คนถกสนขทเปนโรคพษสนขบากด ใชเวลานานเทาไรจงจะแสดงอาการ
ระยะเวลาตงแตไดรบเชอ จนกระทงปรากฏอาการ หรอระยะฟกตวจะกนเวลาตงแต 7 วน ถง 2 ป ขนอยกบลกษณะบาดแผลและบรเวณทถกกด
ถาถกกดบรเวณใบหนาหรอใกลสมองและบาดแผลฉกรรจ ระยะฟกตวจะเรว
ถาถกกดบรเวณขา ระยะฟกตวนานกวา เพราะเชอจะเดนทางมาถงสมองโดยเฉลยประมาณ 2 - 6 อาทตย
อาการของผปวยโรคพษสนขบา
ม 2 แบบ คอ แบบกาวราว ดราย และแบบอมพาต อาการของโรคแบงเปน 3 ระยะ คอ
ระยะอาการเรมแรก อาจมอาการไมสบาย ครนเนอครนตว มไขตา ๆ ออนเพลย เบออาหาร เจบคอคลายเปนหวด อาจมอาการคลนไส ปวดทอง และทพบบอย คอ อาการคน เสยว หรอชาบรเวณแผลทถกกด
ระยะอาการทางระบบประสาท อาจคลมคลง ดราย กลวนา กลวลม ความรสกไวกวาปกต ทรนทราย หรอมอาการซม เปนอมพาต นาลายไหลตองบวนทง กลนนาไมได
ระยะสดทาย ไมรสกตว หายใจกระตก ผปวยสวนมากมกจะตายภายใน 7 วน หลงจากเรมแสดงอาการ
ถาเชอไวรสเพมจานวนในสมองมาก กจะแสดงอาการแบบคลมคลง ดราย แตถาเชอ ไวรสเพมจานวนมากในไขสนหลง จะแสดงอาการอมพาต
อาการโรคพษสนขบาในสนข
แบงไดเปน 2 แบบ คอ แบบดราย แสดงอาการชดเจนและพบบอย และแบบซมซงแสดงอาการไมชดเจน อาการของโรคม 3 ระยะ คอ
ระยะอาการเรมแรก สนขจะมนสยแปลกไปจากเดม ตวทเคยขลาดกลวจะเขามา คลอเคลย ตวทเคยเชองชอบเลน จะหงดหงด หลบไปตามมมมด เงยบ กนอาหารและนานอยลง ระยะนมอาการ 2 - 3 วน จะเขาสระยะท 2
ระยะตนเตน จะมอาการทางประสาท มความรสกไวกวาปกต กระวนกระวาย หงดหงด ไมอยนง กดแทะสงของ ตวแขง ขากรรไกรแขง ปากอา ลนหอย นาลายไหล มานตาขยาย บางตววงพลานไปทว เมอพบสตวหรอคนขวางหนาจะกด สงเสยงเหาหอน ในระยะทแสดงอาการแบบซมอาจไมแสดงอาการเชนน แตเมอถกรบกวนอาจกด ตอมา กลามเนอจะเรมออนแรงลง ทรงตวไมได ลมแลวลกไมได บางตวชกกระตก อาการระยะนพบได 1 - 7 วน จงจะเขาระยะสดทาย
ระยะอมพาต เกดอาการอมพาตลามทงตวเรมจากขาหลง ตอมากลามเนอคอจะเปนอมพาต กลนอาหารไมได ระบบหายใจลมเหลวและตายในทสด รวมระยะเวลาเรมแสดงอาการจนตายประมาณ 10 วน
อาการโรคพษสนขบาในแมว
ในระยะทมอาการชดเจน แบงไดเปน 3 ระยะ เชนกน คอ ระยะอาการนา มอาการหงดหงด นสยเปลยนไป ชอบหลบซกในทมด ระยะนมกสน ไมเกน 1 วน ระยะตนเตน แสดงอาการดราย กด หรอขวนคนหรอสตวทเขามาใกล กลามเนอสน นาลายไหล กลนลาบาก ระยะนกน
เวลาประมาณ 2 - 4 วน ระยะอมพาต เรมเปนอมพาตจากขาหลง แลวลามมายงลาตว ขาหนาและหว จนทวตวอยางรวดเรว แลวถงแกความตาย
อาการในแมวมกไมชดเจน อาจเปนแบบซม มระยะตนเตนสนมาก หรอไมแสดงอาการเลย อาจพบวากนอาหารและนาลาบาก แลวเปนอมพาตลามไปทวตว ตายในเวลา 3 - 4 วน หลงจากเรมมอาการ เมอถกสตวทสงสยวาเปนโรคพษสนขบากดควรทาอยางไร 1 รบลางแผลดวยนากบสบหลาย ๆ ครง เพอลางเชอออกจากบาดแผล ถามเลอดออกควรปลอยใหเลอดไหลออก อยาบบหรอเคนแผล เพราะจะทาใหเชอแพรกระจายไปสวนอน 2 เชดแผลดวยนายาฆาเชอโรค ควรใชสารละลายโพวโดนไอโอดน เชน เบตาดน ถาไมม อาจใชแอลกอฮอล 70 หรอทงเจอรไอโอดน 3 ไมควรเยบแผล ถาจาเปนควรรอไว 3 - 4 วน ถาเลอดออกมากหรอแผลใหญอาจเยบหลวม ๆ และใสทอระบายไว 4 กกสตวไวดอาการอยางนอย 10 วน โดยใหนาและอาหารตามปกต อยาฆาสตวใหตายทนท เวนแตสตวดราย กดคนและสตวอน หรอไมสามารถกกสตวได ถาสตวหนหายไป ใหถอวาสตวนนเปนโรคพษสนขบา 5 รบไปพบแพทยทนท หลงจากถกสตวกด เพอขอคาแนะนาเรองการฉดวคซน อยารอจนกระทงสตวทกดตาย อาจพจารณาใหการปองกนบาดทะยก และยาปฏชวนะเพอปองกนการตดเชออน ๆ ดวย 6 พบสตวแพทย กรมปศสตวหรอเจาหนาทสาธารณสขในชมชน เพอแจงรายละเอยดเกยวกบตวสตว เชน ชนดสตว ส เพศ พนธ อาย สถานทถกกด เพอวางมาตรการปองกนและควบคมโรคตอไป 7 เมอสตวตาย ตดหวสงตรวจโรคพษสนขบา 8 ตองซกประวตโดยละเอยดและสงไปพรอมซากสตว เพอเปนแนวทางในการตดสนใจเกยวกบการดแลผสมผสโรค ความเชอเกยวกบโรคพษสนขบา
ในปจจบน แมวาคนจะตายดวยโรคพษสนขบานอยลง เนองจากคนมความรมากขน วคซนมคณภาพดขน มความปลอดภยมากขน ราคาถกและหาไดงายขน รวมทงวคซนสตวดวย ประการสาคญ รฐไดใหความสนใจตอการปองกนและกาจดโรคนอยาง
จรงจง แตสงหนงททาใหคนจานวนไมนอยตองตายดวยโรคพษสนขบา เพราะความเชอผด ๆ เกยวกบโรคพษสนขบา โดยเฉพาะเกยวกบการรกษาโรคพษสนขบา
ความเชอ ความจรง
โรคพษสนขบาเปนในหนารอนเทานน โรคพษสนขบาเกดไดทงป เนองจากเกดจากเชอไวรส ตดตอโดยไดรบเชอจากนาลายสตวปวย ไมใชเกดเพราะความเครยดเนองจากความรอน
เมอถกสนขกดตองใชรองเทาตบแผลหรอใชเกลอขผงบาลมหรอยาฉนยดลงในแผล
การใชรองเทาตบแผล จะทาใหแผลชา เชอกระจายไปรอบบรเวณแผลไดงายและอาจมเชอโรคอน ทาใหเกดการอกเสบของบาดแผล หรอเกดบาดทะยกได เกลอหรอยาฉน อาจมสงสกปรกปะปนอย ไมควรใสลงในแผล ควรลางแผลดวยนาสะอาดกบสบหลาย ๆ ครง เพอชวยลางเชอออก แลวใสยาใสแผล เชน ทงเจอรไอโอดนหรอแอลกอฮอล ซงสามารถฆาเชอโรคพษสนขบาได
การรดนามนตชวยรกษาโรคพษสนขบาได เมอถกสนขกด การฆาสนขนนใหตายแลวนาตบสนขมารบประทาน คนจะไมเปนโรคพษสนขบา
การรกษาผสมผสโรคพษสนขบา ทไดผลดทสด คอ ไดรบการฉดวคซนทนทเมอสมผสโรค เพอใหรางกายสรางภมคมกนโรค แตถาไมไดรบการฉดวคซน ปลอยใหเชอเขาสสมองจนถงขนแสดงอาการของโรคพษสนขบาแลว ไมมยาใด ๆ รกษาได เนองจากเชอไปทาลายสมอง ทาใหผปวยแสดงอาการคลมคลงและตายในทสด เนองจากกลามเนอทกสวนเปนอมพาต ดงนน การรดนามนตไมสามารถรกษาโรคพษสนขบาได
เมอถกสนขบากด การตดห ตดหางสนขนน จะชวยใหสนขไมเปนโรคพษสนขบา
สนขหรอสตวอนทถกสตวทเปนโรคพษสนขบากด หากไมเคยฉดวคซนมากอน ควรทาลายทง แตหากตองการรกษาชวตสตวนนไว ควรฉดวคซนทนท แลวกกสตวไวดอาการ อยางนอย 6 เดอน หรอขอคาแนะนาจากสตวแพทย
คนทองไมควรฉดวคซนปองกนโรคพษสนขบา
วคซนปองกนโรคพษสนขบาปจจบน มความปลอดภยสง ฉดไดแมในคนทอง
สนขทเปนโรคพษสนขบาจะมอาการดราย ตวแขง หางตกเทานน
อาการโรคพษสนขบาในสนข มทงแบบซมและแบบดราย แบบซมสนขจะหลบซกตวในมมมด ถาถกรบกวนอาจจะกด ตอมาจะเปนอมพาต แลวตาย บางตวอาจแสดงอาการคลายกระดกหรอกางตดคอ ทาใหเจาของเขาใจผดพยายามลวงปากสนข เพอหาเศษกระดก จงไมควรลวงคอสนข หากจาเปน ควรใสถงมอทกครง
โรคพษสนขบาเปนในสนขเทานน โรคพษสนขบา เปนไดในสตวเลอดอน เลยงลกดวยนมทกชนด แตพบมากทสดในสนข
วคซนโรคพษสนขบา ฉดรอบสะดอ 14 เขม หรอ 21 เขม ถาหยดตองเรมตนใหม
วคซนปองกนโรคพษสนขบาในปจจบน มคณภาพด ฉดเขากลามเนอแขนหรอใตผวหนง เพยง 5 เขม และไมตองฉดทกวน
โปรแกรมวคซน
วคซน ชวงอาย
โรคหวดและหลอดลมอกเสบตดตอ (Kennel Cough Syndrome)
4-6 สปดาห กระตนซาท 10-14 สปดาห
โรคลาไสอกเสบตดตอ (Canine Parvovirus)
4-6 สปดาห กระตนซาท 10-14 สปดาห
โรคไขหด ตบอกเสบและเลพโต สไปโรซส (Canine Distemper Infectious Hepatitis and Leptospirosis)
14-6 สปดาห กระตนซาทอาย 10-14 สปดาห
โรคพษสนขบา (Rabies)
12 สปดาห กระตนซาทอาย 6 เดอน
ควรงดการอาบนา 7 วนหลงการฉดวคซน o
ควรถายพยาธเมอลกสนขอาย 3-4 สปดาห และทก 6 เดอน o
o
การเพาะขยายพนธสนข
พนธบอสตนเทอเรย พนธปกกง พนธเชา เชา
สนขตวเมยถงวยผสมพนธและมสดครงแรกเมออายประมาณแปดหรอเกาเดอน
แตสนขพนธ เชา เชา จะมสดครงแรกเมอมนมอายเพยงหาหรอหกเดอนเทานน
และสนขบางพนธกอาจจะใชเวลาเปนปหรอมากกวานน
ควรถายพยาธใหแมสนขสกสองหรอสสปดาหกอนแมสนขมสด
สนขตวเมยสวนใหญเขาสฤดการเปนสดสองครงตอป
ถาคณตองการใหสนขคณมลก จะตองคดเลอกพอพนธใหเปนพอพนธทด ไมนยมผสมพนธในสนขทเปนสดครงแรกหรออายนอยจนเกนไป ระยะทสนขตวเมยพรอมจะผสมพนธ นาทชองคลอดจะเรมใส ซงจะอยในชวงตรงกบวนทสบเอดหรอวนทสบสามของการเรมเปนสด การมอกดทบบนทาย ถามนนง และเคลอนหางของมนจากขางหนงไปอกขางหนง แสดงวามนพรอมทจะผสมพนธแลว
เราควรนาสนขตวเมยไปผสมกบพอพนธตามคอกผสมพนธ (ซงตองเสยคาผสมพนธ)
เมอไดดพอพนธควรปลอยใหตวผและตวเมยอยดวยกนตามลาพงมนจะผสมกนเอง
เวนแตเจาของคตวผทมความชานาญเขาจะมวธจดการชวยพอสนขผสมไดเรวขน
หลงการผสมพนธควรใหสนขตวเมยพกกอนทจะเดนทางกลบ
และใหมนอยในทเงยบสงบสกสองสามวนหลงการผสมพนธ
สนขตวเมยจะหมดการเปนสดประมาณสามสปดาหหลงจากเรมเปนสด
สนขบางตวอาจจะยงมนาจากชองคลอดออกมาอกแมวาจะผสมพนธแลว
ตามปกตจะใชเวลาประมาณสสปดาหกวาท จะรวาสนขตงทองหรอไม
ชวงระยะแรกทสนขตงทองใหอาหารปกต ไมจาเปนตองใหอาหารเสรม
อาหารตองประกอบดวยเนอ 225 กรม เปนอยางนอย
ในแตละวนควรออกกาลงกายมากพอควรหาม
เรากาจดเหบหมดไดโดยการโรยแปงกาจดเหบหมดใน
ไมควรเสยงอาบนาในชวงหาถงหกสปดาหหลงผสมพนธ
แมสนขสวนใหญจะคลอดลกหลงผสมพนธ 60-63 วน
สนขทตงทองตองการอาหารสองมอตอวน
อาหารเสรม ไดแก นามนตบปลา ไขตม
และอาหารเสรมสรางกระดก นานมจะชวยเสรมธาตแคลเซยม ซงชวยสรางกระดก
แมสนขทอมทองขนาดใหญ ไมเพยงแตจะตองการอาหารมากขนในระยะหลงของการตงทอง แตมนยงตองการอาหารบอยครงมากขน
เพราะลกสนขในทองจะทาใหแมสนขกนไดคราวละไมมาก
เมอเขาชวงสปดาหสดทายกอนคลอดคณตองตดขนบรเวณรอบๆนมของแมสนขออก
และทาความสะอาด รวมทงตองขรบขนบรเวณดานหลงของมนดวยกรรไกรขรบขน (ซงจะชวยรกษารปทรงของมนใหดดอย)
และลางใหสะอาด เมอเวลาลกสนขตองการกนนมจะไดกนสะดวก
แมสนขทคลอดกอนวนท 58 เปนลกสนขทยงไมเจรญเตบโตเตมท และตองไดรบการดแลเอาใจใสอยางระมดระวงและใกลชด
ปกตการดวาแมพรอมทจะคลอดลกหรอไมนน ใหดจากอณหภมของมน ตามปกตของแมสนขกอนคลอดลก 12 ชวโมง อณหภมจะตาลงประมาณสองหรอสามองศา จากสามสบแปดองศาเซลเซยส
เราตองเตรยมกลองทสาหรบไวใหแมสนขคลอดลก
ควรมไฟใหความอบอนแกลกสนขทเพงคลอดออกมา เหตผลสวนใหญททาใหลกสนขจานวนมากตายไปกเนองจากขาดความอบอนอยางเพยงพอ
เมอใกลระยะคลอดลกหนงหรอสองวน ควรใหแมสนขนอนในกลองปพนดวยกระดาษหนงสอพมพ
กระดาษตดจะดกวาใชผารองนอนเพราะลดอนตรายลกสนข
การคลอดลกจรงๆจะเรมขนเมอสนขเรมเบงซงจะถขนเรอยๆจนถงนาคราโผลออกมา
ตาม ปกตแมสนขจะฉกถงนาคราโดยการเลยอยางแรง และเลยนาทไหลออกจากถงนาคราหลงจากนนไมนาน ลกสนขตวแรกกจะคลอดออกมา
ถงนาคราทคลมลกสนขออกมาแลว แมสนขฉกถงนาคราเพอใหลกสนขออกมา
บางครงเมอแมสนขคลอดลกสนขตวแรก มนจะปฏเสธทจะชวยเหลอลกของมน
เราตองรบนาลกสนขออกจากถงนาครา โดยใหหวหลดออกจากถงกอน เยอถงนาคราทปกคลมลกสนขจะมลกษณะโปรงใส
แตถาไมรบเอาลกสนขออกจากถงนาคราโดย เรวลกสนขจะสาลกนาครา
ถงนาคราทหมตวอยสามารถตดออกดวยกรรไกรทปลายมน
และหลงจากนนเชดตวของมนดวยผาชบนาอนเพอกระตนใหลกสนขหายใจ
แมสนขมกมปฏกรยาเมอไดยนเสยงรองของลกสนข
และตองกระตนใหมนเลยลกของมนดวยความรกและความเอนด
กระตนใหมนเลยงลกใหมชวตรอดจนกวาลกสนขตวทสองคลอดออกมา
แมสนขอาจจะยงไมใหความสนใจตอลกตวแรกจนกวาเมอลกสนขตวทสองคลอดออกมา มนจงจะเรมทาหนาทของความเปนแม
ถาชวงการคลอดระหวางลกสนขแตละตวหางมากผดปกต
และแมสนขมอาการปวดเบงมากโดยไมรสาเหต ควรนาไปพบสตวแพทย
แตถามนนอนพกระหวางคลอดลก และไมมอาการเจบปวดคณควรปลอยมนไวตามลาพง และใหมนไดรบการพกผอน
ในกรณแมสนขคลอดลกหลายตว เราอาจจะนาตวทเกดแรกๆ ไปไวในกลองทใหความอบอนดวยดวงไฟ ทาความสะอาด เชดใหแหงดวยผาสะอาดยายลกสนขแตละตวในขณะทมนกาลงคลอดตวตอไปและคนใหแมสนขเมอมนคนหาลก
ลกสนขแตละตวทคลอดออกมาจะมรกตดตวออกมาดวย ซงเปนเรองปกตธรรมดาทสนขจะกนเพอใหลกสนขหลดจากสายสะดอของมน
ลกสนขแตละตวจะมรกหนงอนซงจะออกมาพรอมกบลกสนขหรอออกมาภายหลง
สงทสาคญทสดคอเราตองดวารกนนออกมากบลกสนขหรอไม
เพราะรกทคางอยในทองอาจจะทาใหแมสนขตดเชออยางรนแรงจนโลหตเปนพษ ซงจะทาใหแมสนขเสยชวตได
ปกต มดลกแมสนขจะบบตวขบทกสงออกมาภายใน 20-24 ชวโมงหลงคลอด
การคลอดลกจะเสรจสนโดยสมบรณโดยดจากแมสนขทผอนคลายและสงบ ซงจะนอนเหยยดตวยาวและถอนหายใจเฮอกใหญ
ในขนตอนนคณตองเอากระดาษหนงสอพมพทสกปรกหรอเปยกชนออก
เมอคณรสกวาแมสนขไดคลอดลกตวสดทายออกมาแลว
ใหนมสดปรมาณ 200 cc ใหแมสนขกน
แมสนขอาจไมกนอาหารในวนแรกหลงคลอดใหม ควรใหอาหารนมเหลวจะด
หลงจากวนทสองของการคลอดลกแลวเราควรใหอาหารแกแมสนขสองหรอสามมอตอวน ขนอยกบจานวนลกสนข
อาหารสาหรบสนขขนาดกลางควรมเนอสดสก 580 กรม และนมสดครงลตรในแตละวน
และเสรมดวยอาหารเสรมกระดก มวตามนรวม
และการใหแมสนขดมนามากๆ จะเปนการชวยใหมนผลตนานมอยางเพยงพอ
ถาสงเกตเหนวาลกสนขไมเปนปกตหรอดดนมไมไดตามปกต ใหชวยเหลอมนโดยใหมนกนนมจากขวดวนละสามเวลาเพอใหมนแขงแรงและมชวตรอด ใชผงทารกหรอนมสตรพเศษสาหรบลกสนขได นมควรรอนกวาอณหภมในตวเลกนอย
ในสนขบางพนธนยมตดหรอขรบหางออก
ควรทาเมอลกสนขอายไดสวน
ควรตดนวตงของสนขเกอบทกพนธออก
ตดออกโดยใชกรรไกรทคม และหามเลอดโดยการพนแผล เชดดวยดางทบทม
สนขพนธ Miniature Pinscher นยมตดหาง สนขพนธ Dalmatian นยมตดนวตง
อาหารสาหรบลกสนข เชน นมผสมกบเนอสตวพวกเนอไกหรอเนอ กเปนอาหารทเหมาะกบลกสนขเลกๆ
เมอลกสนขมอายไดประมาณหกสปดาหกสามารถใหอาหารสมอตอหนงวน
ควรใหขาวหรอธญพช นมในมอกลางวน มอเยนใหเนอสบอาจจะสก และมอคาใหนมและอาหารเสรมประเภทวตามนและแคลเซยม
คณไมควรใหอาหารลกสนขมากเกนไปจนมนอวน
หามปลอยใหลกสนขออกวงอยางรวดเรวหลงกนอาหารทนท
ควรปลอยใหมนออกมาถาย แตใหมนไดรบการพกสกครหลงกนอาหาร
เมอลกสนขมอายไดส-หกสปดาห นามนไปฉดยาวคซน
และพออายแปดสปดาหกสามารถนามนไปแยกเลยงทอนได
ความรบผดชอบของเจาของสนข
มนษยไดรบความรก ความซอสตย และความเปนมตรจากสนข ความผกพนดงกลาวจงเปนความรบผดชอบในการจดการหาสงจาเปนพนฐานใหกบสนข สนขเปนสตวสงคมและควรไดรบการปฏบตเสมอนเปนสมาชกในครอบครว การฝกสนขตงแตยงเลกเปนสงจาเปน เพอใหสนขสามารถเขากบมนษยและสนขอนได
ขอมลทไดในเอกสารนเกดจากการแปลตารา และรวบรวมจากแหลงขอมลตางๆ ขอขอบคณแหลงขอมลตางๆทไดนามาใชในครงน
ลกสนขพนธ Bull Terrier ลกสนขพนธ Siberian Husky
ลกสนขพนธ Bearded Collie ลกสนขพนธ Pomeranian
ลกสนขพนธ Poodle ลกสนขพนธ Shizu
แมและลกสนขพนธ collie ลกสนขพนธ Beagle
ทาไมสนขและแมวจงตองการโปรตน
เพราะโปรตนเปนสงจาเปนทใชในการเจรญเตบโต
กรดอะมโนทสตวตองการม 22 ตว สตวสงเคราะหเองได 12 ตว
และกรดอะมโนจาเปน คอ อารจนน ฮสทดน ไอโซลวซน ลวซน ไลซน เมทไทโอนน ฟนลอะละนน ทรโอนน ทรปโตเฟน วาลน และในแมว(ทอลน)
สนขสามารถสงเคราะหทอลนได ทาใหสนขสามารถกนอาหารแมวได แตแมวกนอาหารสนขไมได
ความตองการโปรตน
ความตองการโปรตนจะขนกบสปชส ระยะการเจรญเตบโตทรวดเรวและชวงอายสตว ซงสภาพทสตวตองการโปรตนจะประยกตเปนระดบดงน
ชนดสตวระยะการเจรญเตบโต
เปอรเซนตโปรตน
เปอรเซนตไขมน
ลกสนข 28 17
สนขโต 18 9-15
สนขการแสดง 25 20
สนขลากรถเลอน 35 50
สนขทใหนานม 28 17
ลกแมว 30 20
แมวโต 25-30 15-20
สนขและแมวทตงทองและใหนานม ตองใหนานมกบลก ซงสวนประกอบทสาคญของนานมคอโปรตน
ในสตวปวย สตวไมแขงแรงจะมความตองการโปรตนมากเปนพเศษ
สตวทเปนโรคไตจะตองจากดปรมาณโปรตน ซงถาสงไปจะมผลกระทบตอไตได
เราสามารถใหสตวกนอาหารโปรตนมากเกนไปไดหรอไม
สตวทไดรบโปรตนมากเกนไปกจะไมมผลเสยอะไร เพราะบางสวนจะขบถายเปนปสสาวะ
แตพบวาอาจมผลตอไตทางานหนกขน
อกเหตผลคอดานการเงน
ฉลากอาหารสตว
การเลอกซออาหารสนข
ซออาหารยหอดงราคาแพง
ซอใหเหมาะสมกบสนข ตองอานฉลากอาหารเปน
อาหารสตวทมคณภาพจะยอยไดระหวาง 70-80
ถาดอยคณภาพลงมาอาจม 60 หรอนอยกวา
ถาสวนประกอบเปนไกหรอลกแพะ เราสนนษฐานไดวาอาหารนมแหลงทมาของโปรตนไดด
ฉลากอาหารสตวเลยงบอกอะไรแกเราบาง
สงทตองพจารณาคอราคา การคานวณราคาตอนาหนกอาหาร 1ปอนด หรอราคาอาหารตอ 1 วน
อาหารแหงจะมราคาถกกวาและมขนาดถงใหญกวา
ซออาหารทครบคณคาความตองการของสนข
การดดแปลงมาตรฐานของวตถดบแหง
อาหารสตวเลยงทงหมดตางกมระดบของความชน
เปอรเซนตความชน จะชวยเปรยบเทยบราคา ระดบโปรตนหยาบและไขมนระหวางยหอ
ยกตวอยางเชน ถาอาหารแหงมความชน 10 เรากจะรวา 90 เปนวตถดบ
ดงนนระดบโปรตนได 20 จากนนเราแยก 20จาก 90 ของวตถดบแหง เรากจะได 22 ของโปรตนโดยประมาณ
ลองเปรยบเทยบอาหารกระปองทมความชน 80 เรากจะรวา 20 เปนวตถดบแหง ถาฉลากบอกวาม 5 ของโปรตน เรากตองคด 5 นนแยกจาก 20 ของวตถดบแหง เราจะได 25 โปรตนของวตถดบแหง
สวนประกอบอาหาร
มหลายสวนผสมทเราไมตองการเลย ตวอยางเชน ผลตภณฑทบอกวาประกอบดวยเนอไก ขาวโพด แปงเปยกขาวโพด ขาวสาลบด ราขาว แปงสาลและอนๆ
เนอทนามาทาผลตภณฑ ตองเปนเนอทสะอาด ฆาโดยตรง ไมรวมเนอวว แตจะรวมปอด มาม ไต สมอง ตบ เลอด กระดก กระเพาะ ลาไส ไมรวมผม เขา ฟนและกบ
o
พวกเปด ไก ทนามาทาผลตภณฑ จะใชหว ขา และพวกเครองใน แตไมรวมถงขน o
เนอปลา จะใชปลาทงตว โดยไมมการใสนามน o
ไขวว เปนไขมนจากวว o
ขาวโพดบด เปนขาวโพดทงหมดหรอแคเมลดทนามาบด o
แปงเปยกขาวโพด กากทไดจากการนาขาวโพดไปทานาเชอมหรอแปง o
ขาวกลอง เปนสวนเลกๆของเมลดขาวทแยกออกจากขาวบดทมขนาดใหญกวา o
เมลดถวเหลอง เปนสวนทเหลอจากการทานามนถวเหลอง o
o BHA มาจากคาวา Butylated Hydroxyanisole preservative o Ethoxyguin เปนวตถกนเสยทางเคมชนดหนงทใสในอาหารสนข
วธใหอาหาร
วธใหอาหารจะมอยบนถงและกระปองของอาหารสตว
สตวตองการเพมอาหารจากระดบกจกรรม เมตาบอรซม และสภาวะแวดลอม อณหภมตางกน รวมถงกรรมพนธ อาย และความเครยดจากสภาพแวดลอม
คาแนะนาขางถงจะชวยระยะแรก ถาสตวผอมและหวใหเพมอาหารใหบอยขน
การใหอาหารสนขตงทอง(Pregnant) และใหนานม( Lactation)
สนขตองการอาหารเพมตามอายตงทอง นาหนกจะเพมชวง 4 สปดาหเปนไป
ระยะนกนเพม 35-50
ระยะเลยงลก(Whelping) ตองการอาหาร 3-4 เทาปกต
ภายใน3 สปดาหหลงคลอด ลกสนขจะหดเลย-กนอาหารกบแม ใหพจารณาหยานมได
หยานมเมอลกสนขอายได 6 สปดาห
การใหอาหารลกสนข( Puppies)
กนอาหารสด-แหงไดเมออาย 3 สปดาห
นานม ไข ชส คออาหารทด ยอยงาย โภชนะเขมขนสง
ใหกนนานมมากอาจถายเหลว หรอทองเสยไดหากไมสะอาด
ใหอาหารวนละ 3-4 ครงตอวน
ไมควรใหกนมากไป จะอวนมาก กดรดผวหนงขางซโครงหากสมผสซโครงไมไดแสดงวาอวนมาก
อวนมากมผลตอการพฒนาโครงรางและกระดก
การใหอาหารสนขโต ( Older dogs )
สนขโตมกจกรรมตาลง จงตองการอาหารนอยลง
เนนอาหารโปรตนมากกวาพลงงานหรอคารโบไฮเดรท
ใหอาหารมอเดยว ลดปรมาณอาหารลง
คาแนะนาดานอาหารอนๆ
บางคนเชอวาใหไขดบบารงขน ควรใหไขตม เพราะไขขาวดบจะขดขวางการดดซม Biotin
กระดกหมตมทอนใหญใหได แตกระดกไกควรงดใหแทะเลน
อาหารเมดและกระดกทอนใหญชวยลดคราบหนปน
สตวเลยงของเราอวนหรอยง
สนขปกต
o สามารถคลาพบกระดกซโครงได (โดยไมตองกด) o ชวงทองตองแคบกวาชวงอกเมอมองจากดานขาง o เหนชวงคอดของเอวหลงซโครงซสดทายเมอมองจากดานบน
สนขอวน
o ตองออกแรงมากกวาปกตในการคลาซโครง o ชวงทองขนาดเทาหรออวนกวาชวงอก o มไขมนสะสมทสะโพก โคนหาง พนทอง o ผวหนงรอบคอและหวไหลหนากวาปกต
วธการลดความอวนสาหรบสนข
o เลอกชนดของวตถดบในการทาอาหารใหมไขมนนอย มกากใยมาก และเพมปรมาณนาในอาหารใหมากขน
o ลดปรมาณอาหารในแตละมอใหนอยกวาปกต แตมาเพมความถในการใหเปนมอมากขน
ควรใหสนขออกกาลงกายมากขน
การผสมพนธ
สนขจะเปนสดครงทวไปภายใน 6-12 เดอน
สนขเลกอาจเปนภายใน 6 เดอน แตสนขใหญอาจอายถง 2 ป
วงรอบการเปนสดหนงๆม 11-13 วน ประกอบดวยระยะ Pro estrus estrus ovulation
Pro estrus คอระยะกอนผสมพนธ สนขจะแสดงอาการมเลอดออก(Menopause ) ใหนบวนทพบเหนเลอดออก
หลงจากนนอก 9 วน สนขจะเรมสนใจ ไมอยกบท วงหาสนขทกเพศและเปนทสนใจของสนขเพศผทกตวทเดนผาน อวยวะเพศบวม มนาเมอกออกมา สนขเพศผอาจกระโดดขนผสมแตเขาจะหนหน ไมยอมใหผสม จะเปนแบบนอยนาน 2-3 วน ( วนท 10-11)
ระยะ Estrus คอระยะทตอมาจากชวงแรก (วนท 12-13) เปนระยะทจะมการตกไขภายใน 48 ชวโมง ( Ovulation ) ซงจะเปนชวงทตองผสมพนธสนข สงเกตไดจาก สนขจะยนนงไมไปไหน หางยกบดไปดานขางหากมสนขอนโดดขนทบ
หลกการผสมพนธ
จะขนอยกบสนขและประสบการณเจาของ ทวไป จะนาสนขไปผสมในชวงวนท 10-12 หลงจากเหนเลอดออก บางคนอาจใช การผสมสองครงคอผสมในวนท 10 กบ 12 หรอผสมในวนท 11 กบ 13
ขณะทสนขผสมพนธกน ตวผปนขนผสมอวยวะเพศ(Penis)ของเพศผตรงโคนอวยวะ( bulbus glandis ) จะขยายบวมขนตามธรรมชาต เพอทาหนาทลอดอวยวะเพศของทงสองตวใหอยตดกน เปนเรองปกต และสนขเพศผจะหนลงมาอยในสภาพเดนหนหลงตดกน แตโดยพฤตกรรม สนขจะเดนหนหนามาหากน เดนไปดวยกน ตองปลอยใหเปนเชนนจนกวาจะเสรจสน ไมตองไปกระตน หาม หรอ ชวยอะไรทงสน สนขจะใชเวลาอยตดกนนาน 15-30 นาทหรอนานกวานได กวาจะแยกจากกนไดเอง เมอเสรจกนาสนขกลบบาน เพราะปกตจะนยมนาสนขเพศเมยไปหาสนขเพศผ จะทาใหผสมไดงายกวา
การตงทอง
สนขใชเวลาตงทองนาน 63 วน (56-70 วน) มอาการกนมาก นาหนกเพม หวนมเปนสชมพบวมขน จะเหนการเปลยนแปลงชดเจนตงแตวนท 30 หลงผสมพนธเปนตนไป
กลองไมนอนคลอดควรจดเขามาเพอฝกหดใหรจกนอนคลอดในกลอง ในชวง 3 สปดาหกอนคลอด กลองควรมกระดาษหนงสอพมพทตดขาดเปนเสนๆรองนอน เพราะชวยรกษาความอบอนใหลกสนขไดดกวาผา
กอนคลอด 24 ชวโมง อณหภมรางกายสนขจะลดลง จาก 1004 F -gt 968 F แมสนขจะไมกนอาหารใดๆภายใน 24 ชวโมงน
กอนคลอดเลกนอย แมสนขอาจอาเจยน และขบเมอกเขยวๆออกมากอน เนองจากรกเรมแยกตวจากกน
แมทแขงแรงจะคลอดไดเองไมตองชวยอะไร
การคลอด
แมจะคลอดถงรกพรอมลกออกมาและแมสนขจะกดถงรกเพอใหนาคราแตกออกและกดสายสะดอใหขาดจากถงรก เพอใหลกหลดออกมาและหายใจไดเอง ลกสนขหนงตวจะออกมาพรอมถงรกตวเอง และแมจะขบสายรกทคางอยภายในใหออกมาภายหลงคลอดลกออกมาแลวเปนตวๆไป(เราตองสงเกตนบ จะไดรวาคลอดลกออกมาหมดแลวยง) แมจะมพฤตกรรมกนรกตวเอง เลยลกกระตนหายใจ ทาความสะอาดตวลก พาลกมาดดนานมและใหความอบอน
หากเราเขาไปยงอาจโดนกดหรอข ทาใหเกดการแยงลก อาจเปนอนตรายตอลก ควรปลอยใหลกอยกบแม เพราะการทลกดดนานมจะกระตนใหฮอรโมนออกซโตซนหลงออกมามาก กระตนใหใหเกดการคลอดตอมางายไดตอเนอง
การชวยเหลอ หากเจาของจะชวยคอการทาความสะอาดสายสะดอ และมดสายสายสะดอลกสนขดวยดาย( ระยะหาง 1-2 ซมจากโคนสะดอ) ใชนายาทงเจอรไอโอดนทมขายในทองตลาดทวไปไดเพอเชดแผลหรอทาความสะอาด และควรเชดสะดอลกสนขวนละสองครงแตใหระวงแมจะกดเพราะหวงลก ควรถอสาลเขาไปทา มากกวาเอาลกออกมาทายา
การเลนและการออกกาลงกาย
สนขทกเพศทกวยทกขนาดชอบเลนกบสนขดวยกน หรอกบคนเลยง
แตถาสนขไมมกจกรรม จะทาลายหรอมพฤตกรรมไมพงประสงคแทน
ชนดการออกกาลงกาย
1 ออกกาลงกายโดยไมมสายจง
สนขพนธแขงแรงและตนตวอยเสมอ เชน พนธสเปเนยล ชอบออกกาลงกายทกวน
ถาสนขเชองและเปนมตรสามารถปลอยใหวงเลนโดยไมมสายจงได
2 ออกกาลงกายโดยมสายจง
นอกบรเวณบานควรใชสายจงกบสนข โดยใชสายจงปรบความยาวได
3 การเลนเกมตางๆ
การเลนกบสนขเปนการเนนความเปนผนาของเจาของ
เพราะสนขจะรอใหโยนของเลนให สนขจะไดออกกาลงกายลดความเหงา เครยด
4 การกดแทะของเลน
สนขทมของเลนจะสขภาพจตดกวาสนขทไมมของเลน
ของเลนทกดแทะไดจะชวยฆาเวลาของสนข ในขณะทไมไดเลนกบเจาของ
ของเลนของสนข
สนขชอบเลนกบสงของทเคลอนทไดเชน ลกบอล จานรอน
โดยการวงไลงบและนากลบมาใหเจาของ
ของเลนยางบางชนดจะมเสยงดงเมอถกกดสนขจะชอบเนองจากเลยนแบบสญชาตญาณของการลาสตว
เชอกทผกเปนปมหรอของเลนสาหรบงบและดงจะเปนของเลนทเหมาะกบสนข ยงชวยบรหารเหงอกและฟนของสนข
การฝกสนข
สนขควรเรยนรคาสงพนฐาน 6 คาสง
ชด-นง ndashคอย-ยน-หมอบ-มา
รางวลทดคอ รจกคาวา lsquoดrsquo และrsquoไมrsquo
ทาด(ตบไหล ทาหนายม เสยงเบานม) และ ไม (ทาหนาดๆ เสยงดงๆ)
การฝกใหเรมทนททมนเขามาอยในบาน
ลกสนขตองเรยนรการเรยกชอมน (ตงสนๆ จางาย อยายาวมาก)
ทกครงทมนทาถกใหพด ldquoดๆ ๆrdquo แตหากผด ตองพด ldquoไมๆๆrdquo ทนท ไมตองพดอยางอนๆ
หามต แตะ ในทกกรณ
การฝกนอกบาน
เมออายได6 เดอนสามรถเรมการฝกหนกไดแลว ฝกในสายจง
ควรฝกวนละหนงถงสองครงทกวน ครงละ15- 30 นาท
อปกรณ โซคอ สายเชอกฝก ครงแรกๆควรใสโซฝกใหคนเคย1-2 วน หลงจากนนจงเรมใสสายจงฝก
สายเชอกฝกหรอโซฝกจะตองตางจากสายจงเดนเลน ไมใชปนกนและ หามใชสายจงลงโทษสนข จะทาใหกลว
คาสงแรกคอ ชด ดวยการเดนจงสนขทางซายมอของผฝก เรยกชอมน และกลาวคาวา ชด พรอมดงสายจงใหสนๆเขาตดใกลเขา เปนการสอนใหสนขเดนตามใกลๆแตไมใหเดนลาหนาผฝก หรอเดนลอมหนาหลง ฝกเดนตามไปเรอยๆ หากหยดกใหสนขยนนงอยขางๆเขาเรา หากทาไดใหกลาวคาวา lsquoดrsquo หากเดนยงไมไดระเบยบหรอเดนลาหนาใหกระตกสายจงและบอกวา lsquoไมrsquo
คาสงสอง คอ นง เมอเราพาเดนในสายจง แลวหยดเดน สนขตองยงนง จากนงออกคาสง เรยกชอมน และกลาวคาวา นง พรอมดงสายจงไปขางหลง ในครงแรกๆหลงดงสายจงแลวใหใชมอขวาถอสาย มอซายกดเบาๆทบนทายสนขกดใหนงลง เมอมนนง หากทาไดใหกลาวคาวา lsquoดrsquo หากยงทาไมไดใหบอกวา lsquoไมrsquo และเรมใหม ไปเรอยๆจนสนขทาได
คาสงสาม คอ คอย เมอสนขทาคาสงทหนงและสองไดดแลว ในทานงใหออกคาสง เรยกชอมน และกลาวคาวา คอย พรอมกบใชมอซายแบออกไปสมผสเบาทหนาจมก(ตบเบาๆ) คอย-คอย ดงสายจงใหตงสงตลอดเวลา และออกทางขวาไปยนตรงหนาสนข ยงกลาวคาวา คอย-ด สลบกนตลอดเวลา หากยงทาไมไดใหบอกวา lsquoไมrsquo และเรมใหม ไปเรอยๆจนสนขทาได หากดปลอยใหคอยนานถง 3 นาทถอวาสอบผาน
คาสงส คอ ยน เมอสนขทาคาสงทหนงและสอง สามไดดแลว ใหพาจงเดน และเมอเราหยดเดนสนขจะนงทนทเพราะคาสงสอง แตเราจะออกคาสง เรยกชอมน และกลาวคาวา ยน หากสนขจะนงใหพาเดนทนท พรอมกลาวคาวา ชด จากนนเรมหยดเดนใหมพรอมกลาววา ยน ไปเรอยๆ หากสนขยนและทาได ใหกลาวคาวา ยน-ด สลบกนตลอดเวลา
ถงขณะนรอบการฝกใหทาซาตามลาดบเปนเรองสาคญ อยาทาสลบคาสงจะทาใหสนขงง หากสนขเขาใจดแลวเขาจะทาตามคาสงทดไดเองอตโนมต ไมตองไปทดสอบสลบคาสงใหงงไปเฉยๆๆจะใหฝกยากโดยไมจาเปน
คาสงหา คอ หมอบ เมอสนขทาคาสงทหนงถงสไดดแลว ใหพาจงเดน และเมอเราหยดเดนสนขจะนงทนทหรอสงใหนง จากนนเราจะออกคาสง เรยกชอมน และกลาวคาวา หมอบ เสรจแลวผฝกนงลงขางๆใชมอซายโอบไหลซายสนขขามไปจบขาซาย และมอขวาจบปลายขาขวาดงไปขางหนาคอยๆชาๆและออกคาสง หมอบ ตลอดเวลา สนขจะคอยหมอบนอนลง (อาจตองจดทาทจะใหนอนดวย เชนนอน หมอบยดขาหนาไปขางหนา ขาหลงค ไมเชนนนอาจนอนหงาย นอนแผ) หากสนขยงทาไมไดใหเรมคาสงหนง สองใหมหากทาได ใหกลาวคาวา หมอบ-ด สลบกนตลอดเวลา
ในขนนเมอสนขหมอบไดดแลว ใหออกคาสงตอเนองคอ คาสง คอย (จะเปนการหมอบ-คอย) แลวเรายนขนดอยขาง หากทาได ใหกลาวคาวา หมอบ-ด สลบกนตลอดเวลา
อกขนหนงใหทดสอบปลดสายจงและออกสง หมอบ-คอย หากทาไดดเรากกลบมาจงตอ
คาสงหก คอ มา เมอสนขทาคาสงทหนงถงหาไดดแลว ใหพาจงเดน และเมอเราหยดเดนสนขจะนงทนทหรอสงใหนง-คอย จากนนเราเดนออกไปขางหนามน สองสามกาว มอยกสายจงไว แลวออกคาสง เรยกชอมน และกลาวคาวา มา หากสนขงงใหดงสายจงมาหาตวสนขกจะเดนมาหาทนท ทาอยางนไปเรอยๆ อยาลมชมเขาทกครง
การฝกภายในบาน
การฝกขบถายบนกระดาษ
1 ลกสนขอาจถายทกๆ 2-3 ชวโมง ในชวงแรกจะเปนปญหาเรองการถายเลอะเทอะ 2 เมอลกสนขรสกอยากถาย มกจะดมกลนกบพนและวงวนไปรอบๆ ใหรบจบสนขไปทจดไวทนท
วางสนขลงบนกระดาษหนงสอพมพ และการเปลยนกระดาษควรเหลอแผนเกาไวบางเพอใหสนขจากลนไดงายและกลบมาถายทเดมอก
3 เมอสนขถายแลวเจาของควรชนชมสนข ควรรบทาความสะอาดโดยนายาฆาเชอและกาจดกลน อยาใชทมแอมโมเนยผสมเพราะจะทาใหสนขคดวาเปนกลนปสสาวะของมนเอง
การขบถายนอกบาน
1 ฝกใหสนขขบถายเปนชวงเวลาจนสนขพอใจและเปนนสย 2 พยายามใหสนขขบถายบรเวณทหางจากตวบาน 3 ปสสาวะมลกษณะเปนกรด อาจทาใหหญาตายได 4 ควรเกบอจาระสนขทนท ไมพาไปถายหนาบานคนอนหรอทสาธารณะ
การอมสนข
การอมสนขขนาดใหญ
1 ใหใชแขนขางหนงโอบรอบหนาอก ขณะทแขนอกขางโอบรอบขาหลง แลวดงตวสนขมาตดหนาอก
2 จบใหมนคงแลวยกขน กรณสนขมอาการตนกลวควรวางลงกอน
การอมสนขขนาดเลก
1 ใชมอขางหนงสอดเขาหวางขาขณะทอกขางโอบรอบขาหลงและสะโพก เพอไมใหสนขบดตวหรอถบ
2 ยกสนขขนโดยทมอขางหนงอยรอบหนาอก และอกขางอยทบนทาย ปองกนไมใหสนขกระโดดลงไปได
สงคมสนข
ควรฝกใหสนขอยรวมกบสนขอนได หรอไมแสดงพฤตกรรมกาวราวกบสนขแปลกหนา การใหสนขคนเคยกนกบสนขอนๆตงแตเลกชวยใหสนขเรยนรการเขาสงคมไดดขน หากสนขเหาขกนใหดทนท อยาเสรมสง
การพาสนขไปพบสตวแพทย
สนขควรไดรบการตรวจรางกายทกป และควรถายพยาธปละ 4 ครง รวมทงการฉดวคซนปองกนโรคตางๆครบถวน
การอาบนาสนข
สนขไมจาเปนตองอาบนาทกวน อาบใหเมอสนขสกปรกเทานน
ควรใชนาอนและแชมพสาหรบสนข โดยใหสนขยนในอางอาบนา หรอทพนไมลน
กอนราดนาทาความสะอาด ใหจบหวสนขเชดสงขน เพอปองกนนาเขาตาและหของสนข
ใหราดนาหรออาบหวและหเปนรายการสดทายเพราะสนขจะสะบดขนไลนาหากหนาตาเปยก
ลางแชมพออกใหหมด เชดตวสนขใหแหง ใหระวงสนขหนาวสน
สาหรบสนขพนธขนยาวควรเปาขนใหแหงกอนแปรงขน
ขนตอนการอาบนาสนข
1 2 3
4 5 6
การตดแตงขนสนข
การตดแตงขนม 2 แบบ คอ แบบสงโตองกฤษและแบบสงโตคอนตเนนทล สาหรบสนขทอายนอยกวา 1 ป อาจตดแตงขนแบบลกสนข สนขพนธพเดลทวไปทไมไดสงเขาประกวดนยมตดแตงขนในรปแบบทเรยบงายกวา คอ แบบทรงแกะ การดแลขนสนข
สนขพนธขนยาวตองเพมความระมดระวงเปนพเศษ
สนข พนธยอรกไชร เทอรเรยร หลงจากอาบนาแลว ควรจะรวบขนไวเปนจดๆ
จงแกะขนทรวบไวออกแลวหว จะพบวาขนไมพนกน และเรยงตวเปนระเบยบ
สนขพนธขนเรยบ
มอลตส ลาซา แอปโซ ปกกง ชส
สนขทมขนเรยบนนดแลงาย แปรงขนใหสปดาหละ 1-2 ครงกพอแลว
ขนแรกควรใชแปรงยางแปรงยอนขน เพอขจดขนทหมดอายและสงสกปรก
แลวแปรงตามขนอกครง
ถาอยากใหสนขมขนเงางามกใหใชผาชามวรขดขนอกครง
สนขพนธขนสน
บาสเซต ฮาวนด บล เทอรเรยร
บเกล
สนขทมขนสนจะดแลจะดแลไมยากนก ใหใชแปรงสลกเกอรแปรงขนไมใหพนกนกอน
แลวใชแปรงขนสตวแปรงขจดขนทหมดอายและสงสกปรกบรเวณหางและขา
ควรใชหวซละเอยดแปรงซาอกครง
และใชกรรไกรเลมขนทไมเปนระเบยบออก
สนขพนธขนแขง
สนขทมขนแขงและหนานตองดแลเปนพเศษ
ควรแปรงขนใหทกวน เพอไมใหขนพนกน
และไมควรใชครมปรบสภาพขน เพราะจะทาใหขนนม
เจาของตองหมนดแลถอนขนใหสมาเสมออยางนอยทก 3-4 เดอน
การตดแตงขนสนขตามแฟชน
มขอดตรงทดแลขนสนขไปดวย เพราะสนขจะไดรบการดแลขนอยางสมาเสมอ
ชวยไมใหขนพนกน โดยเฉพาะสนขทมขนยาวจะชวยไมใหสนขรอน
หากไมชอบตดแตงขนสนขกควรเลมขนใหทก 6-8 สปดาห
อปกรณทใชในการตดแตงขน
หวฟนถและหางชนดโลหะ กรรไกรตดเลบ แปรง
การจดการทวไป การปอนยา
สนขทปวยหรอไดรบบาดเจบอาจจาเปนตองไดรบยาทสตวแพทยสงจายใหการปอนยาสนขตองทาอยางนมนวล
ทงนการหยอนยาลงในชามอาหารของสนขไมไดรบประกนวาสนขจะกนยานนเขาไปดวย
จงอยาเรยกสนขใหมาหาคณเพอเพยงปอนยา ควรเขาไปหาสนขเอง
การปอนยาเมด
1 สงใหสนขนง ใชมอขางหนงเปดปากสนขอยางนมนวล โดยจบปากสนขจากดานบน
2ใชมออกขางหนงหยอนเมดยาลงไปในคอใหลกทสดเทาทจะเปนไปได โดยใหวางอยเหนอโคนลนสวนทโปงขนมา
3ใชมอจบปากสนขใหปด และจบหวใหเงยขนชา ๆ แลวลบคอลงมาดวยมออกขางหนง
4เมอสนขกลนยาและเลยรมฝปาก แสดงวาการปอนยาเสรจเรยบรอย และจงชมสนขทกครงทกนยาสาเรจ
การปอนยานา
วธการปอนยานาทถกตองและไดผลด คอ การใชหลอดฉดยาเปนอปกรณชวยปอน ถาสนขไมยอมกลนยาเมด คณอาจนายาเมดไปบดและผสมกบนาหวาน และฉดยานาเขาไปตรงขางปาก ทงนยานาแกไอกสามารถปอนดวยหลอดฉดยาไดเชนกน
การหยอดห
1จบหวสนขใหอยนง ๆ และเปดหสนขขน แลวสอดปลายขวดยาหยอดหไปในทศทางปลายจมกสนข
2อยาใหสนขสะบดศรษะ แลวนาขวดยาออกมาจากห และพบหกลบลงมาในตาแหนงปกต
3ใชมอนวดคลงหสนขอยางนมนวล วธนจะชวยใหตวยากระจายไปทวห
การหยอดตา
1ทาความสะอาดบรเวณรอบ ๆ ดวงตา โดยใชสาลชบนาเชดคราบขตาและสงสกปรกออกไปใหหมด
2ควบคมสนขใหอยนง ๆ อยางนมนวลใหสนขลมตากวาง แลวนาขวดยามาหยอดตาจากดานบนและดานหลงเพอไมใหสนขหวาดกลว
3บบขวดยาใหไดจานวนหยดยาลงสดวงตาตามทตองการและใหตาชมไปดวยยา
การดแลบาดแผลเบองตน
การดแลบาดแผลปด
1ถาสนขมบาดแผลปดใหประคบบาดแผลใหเรวทสด โดยใหนาผาขนหนผนเลกๆมาวางเหนอบาดแผลดวย (เพอปองกนไมใหผาประคบแผลแขงตวตดผวหนง) จากนนนานาแขงมาวางทบไว 15 นาท
2สนขอาจกระดกหก และตองไดรบการรกษาจากสตวแพทยโดยดวน
การนาผาเยนประคบบาดแผลมาวางบนบรเวณทไดรบบาดเจบ จะชวยลดอาการปวดและการบวม อยางไรกตามถาสนขปวดบาดแผลมาก ใหเลกประคบแผล
อาการของบาดแผลเปด
บาดแผลเปดตองไดรบการทาความสะอาดใหทวเพอปองกนการตดเชอ ตองตรวจสอบบาดแผลเปดใหดเพราะถามเลอดออกเลกนอยหรอไมมเลอดออกเลย บาดแผลอาจจะเหนไมชด
อาการของบาดแผลเปดมดงน สนขเลยหรอใหความสนใจสวนใดสวนหนงของรางกายมากผดกต
มสะเกดแผลใหมๆทผวหนง ผวหนงมรทะล มรอยเลอดบนผวหนง เดนกะเผลก
ถาพบอาการขางตน ควรหาบาดแผลเปด หากพบบาดแผลจงทาความสะอาด และนาไปหาสตวแพทย
การดแลบาดแผลเปด
1ถาสนขมบาดแผลเปดและไมใหญมาก ใหดงสงสกปรกตางๆกรวดเสยน และวตถแปลกปลอมใดๆโดยใชนวหรอปากคบ
2ลางบาดแผลดวยนาเกลอออนๆ นาสะอาดหรอ ไฮโดรเจนเปอรออกไซด 3 เปอรเซนต
3ถาขนสนขเขาไปอยในบาดแผล ตดขนรอบๆปากแผลใหเกลยง แตกอนจะตดขน ใหหลอเลยงกรรไกรดวยสารหลอลนทละลายนาได วธนจะชวยใหขนมาตดทกรรไกร โดยไมไปตดบาดแผล
โรคทสาคญในสนข
โรคลาไสอกเสบตดตอ หรอการตดเชอพาโวไวรสในสนข
มรายงานพบวาสนขทกอาย ทกเพศและทกพนธสามารถเปนไวรสทสามารถตดตอทรนแรงททาลายระบบทางเดนอาหาร เมดเลอดขาว และในสนขบางตวจะมผลตอกลามเนอหวใจ เกดจากการตดเชอพาโวไวรส (parvovirus CPV)ปจจบนเรยกโรคนวา โรคตดเชอพาโวไวรสในสนข หรอโรคลาไสอกเสบตดตอ (canine parvoviral infection) ซงมการระบาดทวโลก รวมทงประเทศไทยดวย
การตดเชอพาโวไวรสสามารถแพรกระจายจากสนขตวหนงไปอกตวหนง การตดตอมโอกาสมากขนเมอสนขไปอยรวมกนมาก
เราจะทราบไดอยางไรวาสนขตดเชอพาโวไวรส
อาการเรมแรกของสนขทตดเชอพาโวไวรสคอ ซม เบออาหาร อาเจยนและทองเสย อยางรนแรง อณหภมของรางกายอาจจะสงขน อณหภมของรางกายทวดจากทวารหนกของสนข มคาประมาณ 101ordm - 102ordmF
อาการปวยพบไดประมาณ 5-7 วน ในระยะแรกของการตดเชอ(แสดงอาการแลว) อจจาระของสนขจะมลกษณะเหลวมสออกเทา หรอเหลองเทา (yellow-gray) ในบางครงอาการแรกเรมสนขอาจจะถายเหลวโดยมเลอดปนออกมาได
เมอสนขมการถายเหลว หรออาเจยนอยางรนแรง ทาใหสนขสญเสยนาและเกลอแรออกจากรางกายอยางรวดเรว
สนขปวยบางตวจะมอาการอาเจยนอยางรนแรงและถายอจจาระเปนนาสนาตาลจนถงสแดง(มเลอดปน)พงจนตายได
ในสนขบางตวอจจาระอาจจะมลกษณะเหลวเทานนและสามารถฟนตวจากการปวยได อาการปวยมกพบวา ลกสนขจะแสดงอาการปวยรนแรงกวาสนขโต
สนขมกจะตายภายใน 48-72 ชวโมงหลงจากทเรมแสดงอาการ ลกสนขมกจะตายดวยภาวะชอค
โดยมกจะเกดขนหลงการตดเชอประมาณ 1-2 วน ในอดตพบวาลกสนขอายนอยกวา 5 เดอนมอตราการปวยคอนขางสง
การฉดวคซนกนชวยลด อตราการปวยและอตราการตายจากการตดเชอ
ลกสนขชวงระหวางหยานม (1 เดอน)ถงอาย 6 เดอนเปนชวงอายทมความเสยงตอการปวยเปนโรค
สนขบางพนธจะแสดงอาการปวยทมความรนแรงในบางสายพนธ เชน รอตไวเลอร และโดเบอรแมนพนเชอร
การปองกนโรคลาไสอกเสบตดตอในสนข
การปองกนโรคลาไสอกเสบจากการตดเชอพาโวไวรสสามารถทาไดดวยการฉดวคซนปองกน โดยปกตในลกสนขมกจะเรมตนฉดเมออายประมาณ 6-8 สปดาห
กรณทสนขทเลยงเกดปวยตดเชอพาโวไวรส ตองทาความสะอาดบรเวณกรง หรอคอก หรอทอยของสนขปวย
ฆาเชอดวยยาฆาเชอ พวกสารละลายโซเดยมไฮโดรคลอไรต ซงเปนสวนประกอบของยาฆาเชอทมใชอยในบาน อยแลว(ยาทาความหองนา ครว) อยาลมวาเชอพาโวไวรสนสามารถมชวตอยไดในสงแวดลอมไดเวลานานเปนเดอนๆ
โดยเฉพาะอยางยงสนขทมอายไมเกน 6 เดอนควรระมดระวงอยางยง สงปฏกล หรอสงขบถายของสนขควรกาจดทงใหเรวทสดไมควรกก หมกหมมไว
ถาไมแนใจวาสนขของเรากาลงจะปวยดวยการตดเชอพาโวไวรส หรอโรคลาไสอกเสบหรอไม ควร ปรกษาสตวแพทย การลดความเสยงตอการตดเชอพาโวไวรสทดทสดคอปองกนสนขไมใหไปสมผสกบสนขอนๆ โดยเฉพาะในบรเวณทมการแพรระบาดของโรคน
เจาของสนขควรปรกษา หรอนาสตวไปพบสตวแพทย เมอพบวา สนขมอาการตางๆ เหลาน
พบมสงคดหลงทผดปกตออกจากจมก ตา หรอชองเปดอนๆของรางกาย bull
สตวเลยงไมกนอาหาร มนาหนกลดลง หรอกนนามากขนกวาปกต bull
ขบถายลาบาก หรอผดปกต หรอไมสามารถควบคมการขบถายได bull
พบมพฤตกรรมทผดปกต หรอพบมความดรายขนอยางกระทนหน หรอออนเพลย bull
พบมกอนผดปกต เดนกระโผลกกระเผลก ลกหรอนอนลาบาก bull
มการสนหวมากผดปกต เกา หรอเลย หรอกดแทะตามลาตวมากผดปกต bull
พยาธหนอนหวใจ ชพจกรของพยาธหนอนหวใจของสนขเรมตนเมอสนขทปวยดวยโรคพยาธหนอนหวใจ ซงจะมตวออน
ของพยาธหนอนหวใจอยในกระแสเลอด (microfilariae) ถกยงดดกนเลอด ทาใหยงไดรบเอาตวออนของพยาธหนอนหวใจไปดวยเมอดดกนเลอดสนขปวยเปนอาหาร หลงจากนนตวออนของพยาธหนอนหวใจจะใชระยะเวลาภายหลงจากถกดดกนจากตวสนข ประมาณ 2-3 สปดาหในการพฒนาเปนตวออนระยะตดตอในตวยง
เมอยงมการดดกนเลอดของสนขอกครง โดยเฉพาะสนขทมสขภาพปกต (ไมไดปวยเถายเทตวออนระยะตดตอทไดมการพฒนาอยางสมบรณแลวในยงไปยงสนขอกตวหนง จากนนตวออนระยะตดตอจะชอนไชไปตามเนอเยอตางๆ ของสนข และเจรญเตบโตตอไปอก 2-3 เดอนและพฒนาเปนตวแกในทสดในหวใจของสนขตวใหม
ปนโรค) ยงจะมการ
เมอตวพยาธอยในหวใจของสนข และมการเจรญเตบโตในหวใจของสนข มนจะมขนาดยาวประมาณ 14 นว และทาความเสยหายใหกบเนอเยอหวใจ เนอเยอปอดและอวยวะทสาคญอนๆ ถาสนขปวยไมไดรบการรกษา การพฒนาของโรคจะมความรนแรงมากขนและทสดสนขจะตายได
โรคพษสนขบา
โรคพษสนขบา เปนโรคทมอนตรายรายแรง ทาใหคนหรอสตวทปวยดวยโรคนตองตายดวยความทรนทราย
โรคนเกดจากเชอไวรสทมชอวา เรบสไวรส
สตวเลอดอนทกชนดโดยเฉพาะ สตวเลยงลกดวยนม เชน วว ควาย มา หม ลง ชะน กระรอก กระแต เสอ คางคาว คน ฯลฯ สตวทพบวาเปน โรคพษสนขบา มากทสด คอ สนข ( 96 ของจานวนทพบเชอจากการวนจฉยในหอง -ปฏบตการ ) รองลงมา คอ แมว ( 3 )
การตดตอของโรคพษสนขบามาสคน
โดยการไดรบเชอไวรสทอยในนาลายสตว เขาทางบาดแผลทเกดจากการถกกด ขวน หรอถกเลยบรเวณบาดแผลทมอยเดม หรอไดรบเชอเขาทางเยอตา เยอปาก
คนถกสนขทเปนโรคพษสนขบากด ใชเวลานานเทาไรจงจะแสดงอาการ
ระยะเวลาตงแตไดรบเชอ จนกระทงปรากฏอาการ หรอระยะฟกตวจะกนเวลาตงแต 7 วน ถง 2 ป ขนอยกบลกษณะบาดแผลและบรเวณทถกกด
ถาถกกดบรเวณใบหนาหรอใกลสมองและบาดแผลฉกรรจ ระยะฟกตวจะเรว
ถาถกกดบรเวณขา ระยะฟกตวนานกวา เพราะเชอจะเดนทางมาถงสมองโดยเฉลยประมาณ 2 - 6 อาทตย
อาการของผปวยโรคพษสนขบา
ม 2 แบบ คอ แบบกาวราว ดราย และแบบอมพาต อาการของโรคแบงเปน 3 ระยะ คอ
ระยะอาการเรมแรก อาจมอาการไมสบาย ครนเนอครนตว มไขตา ๆ ออนเพลย เบออาหาร เจบคอคลายเปนหวด อาจมอาการคลนไส ปวดทอง และทพบบอย คอ อาการคน เสยว หรอชาบรเวณแผลทถกกด
ระยะอาการทางระบบประสาท อาจคลมคลง ดราย กลวนา กลวลม ความรสกไวกวาปกต ทรนทราย หรอมอาการซม เปนอมพาต นาลายไหลตองบวนทง กลนนาไมได
ระยะสดทาย ไมรสกตว หายใจกระตก ผปวยสวนมากมกจะตายภายใน 7 วน หลงจากเรมแสดงอาการ
ถาเชอไวรสเพมจานวนในสมองมาก กจะแสดงอาการแบบคลมคลง ดราย แตถาเชอ ไวรสเพมจานวนมากในไขสนหลง จะแสดงอาการอมพาต
อาการโรคพษสนขบาในสนข
แบงไดเปน 2 แบบ คอ แบบดราย แสดงอาการชดเจนและพบบอย และแบบซมซงแสดงอาการไมชดเจน อาการของโรคม 3 ระยะ คอ
ระยะอาการเรมแรก สนขจะมนสยแปลกไปจากเดม ตวทเคยขลาดกลวจะเขามา คลอเคลย ตวทเคยเชองชอบเลน จะหงดหงด หลบไปตามมมมด เงยบ กนอาหารและนานอยลง ระยะนมอาการ 2 - 3 วน จะเขาสระยะท 2
ระยะตนเตน จะมอาการทางประสาท มความรสกไวกวาปกต กระวนกระวาย หงดหงด ไมอยนง กดแทะสงของ ตวแขง ขากรรไกรแขง ปากอา ลนหอย นาลายไหล มานตาขยาย บางตววงพลานไปทว เมอพบสตวหรอคนขวางหนาจะกด สงเสยงเหาหอน ในระยะทแสดงอาการแบบซมอาจไมแสดงอาการเชนน แตเมอถกรบกวนอาจกด ตอมา กลามเนอจะเรมออนแรงลง ทรงตวไมได ลมแลวลกไมได บางตวชกกระตก อาการระยะนพบได 1 - 7 วน จงจะเขาระยะสดทาย
ระยะอมพาต เกดอาการอมพาตลามทงตวเรมจากขาหลง ตอมากลามเนอคอจะเปนอมพาต กลนอาหารไมได ระบบหายใจลมเหลวและตายในทสด รวมระยะเวลาเรมแสดงอาการจนตายประมาณ 10 วน
อาการโรคพษสนขบาในแมว
ในระยะทมอาการชดเจน แบงไดเปน 3 ระยะ เชนกน คอ ระยะอาการนา มอาการหงดหงด นสยเปลยนไป ชอบหลบซกในทมด ระยะนมกสน ไมเกน 1 วน ระยะตนเตน แสดงอาการดราย กด หรอขวนคนหรอสตวทเขามาใกล กลามเนอสน นาลายไหล กลนลาบาก ระยะนกน
เวลาประมาณ 2 - 4 วน ระยะอมพาต เรมเปนอมพาตจากขาหลง แลวลามมายงลาตว ขาหนาและหว จนทวตวอยางรวดเรว แลวถงแกความตาย
อาการในแมวมกไมชดเจน อาจเปนแบบซม มระยะตนเตนสนมาก หรอไมแสดงอาการเลย อาจพบวากนอาหารและนาลาบาก แลวเปนอมพาตลามไปทวตว ตายในเวลา 3 - 4 วน หลงจากเรมมอาการ เมอถกสตวทสงสยวาเปนโรคพษสนขบากดควรทาอยางไร 1 รบลางแผลดวยนากบสบหลาย ๆ ครง เพอลางเชอออกจากบาดแผล ถามเลอดออกควรปลอยใหเลอดไหลออก อยาบบหรอเคนแผล เพราะจะทาใหเชอแพรกระจายไปสวนอน 2 เชดแผลดวยนายาฆาเชอโรค ควรใชสารละลายโพวโดนไอโอดน เชน เบตาดน ถาไมม อาจใชแอลกอฮอล 70 หรอทงเจอรไอโอดน 3 ไมควรเยบแผล ถาจาเปนควรรอไว 3 - 4 วน ถาเลอดออกมากหรอแผลใหญอาจเยบหลวม ๆ และใสทอระบายไว 4 กกสตวไวดอาการอยางนอย 10 วน โดยใหนาและอาหารตามปกต อยาฆาสตวใหตายทนท เวนแตสตวดราย กดคนและสตวอน หรอไมสามารถกกสตวได ถาสตวหนหายไป ใหถอวาสตวนนเปนโรคพษสนขบา 5 รบไปพบแพทยทนท หลงจากถกสตวกด เพอขอคาแนะนาเรองการฉดวคซน อยารอจนกระทงสตวทกดตาย อาจพจารณาใหการปองกนบาดทะยก และยาปฏชวนะเพอปองกนการตดเชออน ๆ ดวย 6 พบสตวแพทย กรมปศสตวหรอเจาหนาทสาธารณสขในชมชน เพอแจงรายละเอยดเกยวกบตวสตว เชน ชนดสตว ส เพศ พนธ อาย สถานทถกกด เพอวางมาตรการปองกนและควบคมโรคตอไป 7 เมอสตวตาย ตดหวสงตรวจโรคพษสนขบา 8 ตองซกประวตโดยละเอยดและสงไปพรอมซากสตว เพอเปนแนวทางในการตดสนใจเกยวกบการดแลผสมผสโรค ความเชอเกยวกบโรคพษสนขบา
ในปจจบน แมวาคนจะตายดวยโรคพษสนขบานอยลง เนองจากคนมความรมากขน วคซนมคณภาพดขน มความปลอดภยมากขน ราคาถกและหาไดงายขน รวมทงวคซนสตวดวย ประการสาคญ รฐไดใหความสนใจตอการปองกนและกาจดโรคนอยาง
จรงจง แตสงหนงททาใหคนจานวนไมนอยตองตายดวยโรคพษสนขบา เพราะความเชอผด ๆ เกยวกบโรคพษสนขบา โดยเฉพาะเกยวกบการรกษาโรคพษสนขบา
ความเชอ ความจรง
โรคพษสนขบาเปนในหนารอนเทานน โรคพษสนขบาเกดไดทงป เนองจากเกดจากเชอไวรส ตดตอโดยไดรบเชอจากนาลายสตวปวย ไมใชเกดเพราะความเครยดเนองจากความรอน
เมอถกสนขกดตองใชรองเทาตบแผลหรอใชเกลอขผงบาลมหรอยาฉนยดลงในแผล
การใชรองเทาตบแผล จะทาใหแผลชา เชอกระจายไปรอบบรเวณแผลไดงายและอาจมเชอโรคอน ทาใหเกดการอกเสบของบาดแผล หรอเกดบาดทะยกได เกลอหรอยาฉน อาจมสงสกปรกปะปนอย ไมควรใสลงในแผล ควรลางแผลดวยนาสะอาดกบสบหลาย ๆ ครง เพอชวยลางเชอออก แลวใสยาใสแผล เชน ทงเจอรไอโอดนหรอแอลกอฮอล ซงสามารถฆาเชอโรคพษสนขบาได
การรดนามนตชวยรกษาโรคพษสนขบาได เมอถกสนขกด การฆาสนขนนใหตายแลวนาตบสนขมารบประทาน คนจะไมเปนโรคพษสนขบา
การรกษาผสมผสโรคพษสนขบา ทไดผลดทสด คอ ไดรบการฉดวคซนทนทเมอสมผสโรค เพอใหรางกายสรางภมคมกนโรค แตถาไมไดรบการฉดวคซน ปลอยใหเชอเขาสสมองจนถงขนแสดงอาการของโรคพษสนขบาแลว ไมมยาใด ๆ รกษาได เนองจากเชอไปทาลายสมอง ทาใหผปวยแสดงอาการคลมคลงและตายในทสด เนองจากกลามเนอทกสวนเปนอมพาต ดงนน การรดนามนตไมสามารถรกษาโรคพษสนขบาได
เมอถกสนขบากด การตดห ตดหางสนขนน จะชวยใหสนขไมเปนโรคพษสนขบา
สนขหรอสตวอนทถกสตวทเปนโรคพษสนขบากด หากไมเคยฉดวคซนมากอน ควรทาลายทง แตหากตองการรกษาชวตสตวนนไว ควรฉดวคซนทนท แลวกกสตวไวดอาการ อยางนอย 6 เดอน หรอขอคาแนะนาจากสตวแพทย
คนทองไมควรฉดวคซนปองกนโรคพษสนขบา
วคซนปองกนโรคพษสนขบาปจจบน มความปลอดภยสง ฉดไดแมในคนทอง
สนขทเปนโรคพษสนขบาจะมอาการดราย ตวแขง หางตกเทานน
อาการโรคพษสนขบาในสนข มทงแบบซมและแบบดราย แบบซมสนขจะหลบซกตวในมมมด ถาถกรบกวนอาจจะกด ตอมาจะเปนอมพาต แลวตาย บางตวอาจแสดงอาการคลายกระดกหรอกางตดคอ ทาใหเจาของเขาใจผดพยายามลวงปากสนข เพอหาเศษกระดก จงไมควรลวงคอสนข หากจาเปน ควรใสถงมอทกครง
โรคพษสนขบาเปนในสนขเทานน โรคพษสนขบา เปนไดในสตวเลอดอน เลยงลกดวยนมทกชนด แตพบมากทสดในสนข
วคซนโรคพษสนขบา ฉดรอบสะดอ 14 เขม หรอ 21 เขม ถาหยดตองเรมตนใหม
วคซนปองกนโรคพษสนขบาในปจจบน มคณภาพด ฉดเขากลามเนอแขนหรอใตผวหนง เพยง 5 เขม และไมตองฉดทกวน
โปรแกรมวคซน
วคซน ชวงอาย
โรคหวดและหลอดลมอกเสบตดตอ (Kennel Cough Syndrome)
4-6 สปดาห กระตนซาท 10-14 สปดาห
โรคลาไสอกเสบตดตอ (Canine Parvovirus)
4-6 สปดาห กระตนซาท 10-14 สปดาห
โรคไขหด ตบอกเสบและเลพโต สไปโรซส (Canine Distemper Infectious Hepatitis and Leptospirosis)
14-6 สปดาห กระตนซาทอาย 10-14 สปดาห
โรคพษสนขบา (Rabies)
12 สปดาห กระตนซาทอาย 6 เดอน
ควรงดการอาบนา 7 วนหลงการฉดวคซน o
ควรถายพยาธเมอลกสนขอาย 3-4 สปดาห และทก 6 เดอน o
o
การเพาะขยายพนธสนข
พนธบอสตนเทอเรย พนธปกกง พนธเชา เชา
สนขตวเมยถงวยผสมพนธและมสดครงแรกเมออายประมาณแปดหรอเกาเดอน
แตสนขพนธ เชา เชา จะมสดครงแรกเมอมนมอายเพยงหาหรอหกเดอนเทานน
และสนขบางพนธกอาจจะใชเวลาเปนปหรอมากกวานน
ควรถายพยาธใหแมสนขสกสองหรอสสปดาหกอนแมสนขมสด
สนขตวเมยสวนใหญเขาสฤดการเปนสดสองครงตอป
ถาคณตองการใหสนขคณมลก จะตองคดเลอกพอพนธใหเปนพอพนธทด ไมนยมผสมพนธในสนขทเปนสดครงแรกหรออายนอยจนเกนไป ระยะทสนขตวเมยพรอมจะผสมพนธ นาทชองคลอดจะเรมใส ซงจะอยในชวงตรงกบวนทสบเอดหรอวนทสบสามของการเรมเปนสด การมอกดทบบนทาย ถามนนง และเคลอนหางของมนจากขางหนงไปอกขางหนง แสดงวามนพรอมทจะผสมพนธแลว
เราควรนาสนขตวเมยไปผสมกบพอพนธตามคอกผสมพนธ (ซงตองเสยคาผสมพนธ)
เมอไดดพอพนธควรปลอยใหตวผและตวเมยอยดวยกนตามลาพงมนจะผสมกนเอง
เวนแตเจาของคตวผทมความชานาญเขาจะมวธจดการชวยพอสนขผสมไดเรวขน
หลงการผสมพนธควรใหสนขตวเมยพกกอนทจะเดนทางกลบ
และใหมนอยในทเงยบสงบสกสองสามวนหลงการผสมพนธ
สนขตวเมยจะหมดการเปนสดประมาณสามสปดาหหลงจากเรมเปนสด
สนขบางตวอาจจะยงมนาจากชองคลอดออกมาอกแมวาจะผสมพนธแลว
ตามปกตจะใชเวลาประมาณสสปดาหกวาท จะรวาสนขตงทองหรอไม
ชวงระยะแรกทสนขตงทองใหอาหารปกต ไมจาเปนตองใหอาหารเสรม
อาหารตองประกอบดวยเนอ 225 กรม เปนอยางนอย
ในแตละวนควรออกกาลงกายมากพอควรหาม
เรากาจดเหบหมดไดโดยการโรยแปงกาจดเหบหมดใน
ไมควรเสยงอาบนาในชวงหาถงหกสปดาหหลงผสมพนธ
แมสนขสวนใหญจะคลอดลกหลงผสมพนธ 60-63 วน
สนขทตงทองตองการอาหารสองมอตอวน
อาหารเสรม ไดแก นามนตบปลา ไขตม
และอาหารเสรมสรางกระดก นานมจะชวยเสรมธาตแคลเซยม ซงชวยสรางกระดก
แมสนขทอมทองขนาดใหญ ไมเพยงแตจะตองการอาหารมากขนในระยะหลงของการตงทอง แตมนยงตองการอาหารบอยครงมากขน
เพราะลกสนขในทองจะทาใหแมสนขกนไดคราวละไมมาก
เมอเขาชวงสปดาหสดทายกอนคลอดคณตองตดขนบรเวณรอบๆนมของแมสนขออก
และทาความสะอาด รวมทงตองขรบขนบรเวณดานหลงของมนดวยกรรไกรขรบขน (ซงจะชวยรกษารปทรงของมนใหดดอย)
และลางใหสะอาด เมอเวลาลกสนขตองการกนนมจะไดกนสะดวก
แมสนขทคลอดกอนวนท 58 เปนลกสนขทยงไมเจรญเตบโตเตมท และตองไดรบการดแลเอาใจใสอยางระมดระวงและใกลชด
ปกตการดวาแมพรอมทจะคลอดลกหรอไมนน ใหดจากอณหภมของมน ตามปกตของแมสนขกอนคลอดลก 12 ชวโมง อณหภมจะตาลงประมาณสองหรอสามองศา จากสามสบแปดองศาเซลเซยส
เราตองเตรยมกลองทสาหรบไวใหแมสนขคลอดลก
ควรมไฟใหความอบอนแกลกสนขทเพงคลอดออกมา เหตผลสวนใหญททาใหลกสนขจานวนมากตายไปกเนองจากขาดความอบอนอยางเพยงพอ
เมอใกลระยะคลอดลกหนงหรอสองวน ควรใหแมสนขนอนในกลองปพนดวยกระดาษหนงสอพมพ
กระดาษตดจะดกวาใชผารองนอนเพราะลดอนตรายลกสนข
การคลอดลกจรงๆจะเรมขนเมอสนขเรมเบงซงจะถขนเรอยๆจนถงนาคราโผลออกมา
ตาม ปกตแมสนขจะฉกถงนาคราโดยการเลยอยางแรง และเลยนาทไหลออกจากถงนาคราหลงจากนนไมนาน ลกสนขตวแรกกจะคลอดออกมา
ถงนาคราทคลมลกสนขออกมาแลว แมสนขฉกถงนาคราเพอใหลกสนขออกมา
บางครงเมอแมสนขคลอดลกสนขตวแรก มนจะปฏเสธทจะชวยเหลอลกของมน
เราตองรบนาลกสนขออกจากถงนาครา โดยใหหวหลดออกจากถงกอน เยอถงนาคราทปกคลมลกสนขจะมลกษณะโปรงใส
แตถาไมรบเอาลกสนขออกจากถงนาคราโดย เรวลกสนขจะสาลกนาครา
ถงนาคราทหมตวอยสามารถตดออกดวยกรรไกรทปลายมน
และหลงจากนนเชดตวของมนดวยผาชบนาอนเพอกระตนใหลกสนขหายใจ
แมสนขมกมปฏกรยาเมอไดยนเสยงรองของลกสนข
และตองกระตนใหมนเลยลกของมนดวยความรกและความเอนด
กระตนใหมนเลยงลกใหมชวตรอดจนกวาลกสนขตวทสองคลอดออกมา
แมสนขอาจจะยงไมใหความสนใจตอลกตวแรกจนกวาเมอลกสนขตวทสองคลอดออกมา มนจงจะเรมทาหนาทของความเปนแม
ถาชวงการคลอดระหวางลกสนขแตละตวหางมากผดปกต
และแมสนขมอาการปวดเบงมากโดยไมรสาเหต ควรนาไปพบสตวแพทย
แตถามนนอนพกระหวางคลอดลก และไมมอาการเจบปวดคณควรปลอยมนไวตามลาพง และใหมนไดรบการพกผอน
ในกรณแมสนขคลอดลกหลายตว เราอาจจะนาตวทเกดแรกๆ ไปไวในกลองทใหความอบอนดวยดวงไฟ ทาความสะอาด เชดใหแหงดวยผาสะอาดยายลกสนขแตละตวในขณะทมนกาลงคลอดตวตอไปและคนใหแมสนขเมอมนคนหาลก
ลกสนขแตละตวทคลอดออกมาจะมรกตดตวออกมาดวย ซงเปนเรองปกตธรรมดาทสนขจะกนเพอใหลกสนขหลดจากสายสะดอของมน
ลกสนขแตละตวจะมรกหนงอนซงจะออกมาพรอมกบลกสนขหรอออกมาภายหลง
สงทสาคญทสดคอเราตองดวารกนนออกมากบลกสนขหรอไม
เพราะรกทคางอยในทองอาจจะทาใหแมสนขตดเชออยางรนแรงจนโลหตเปนพษ ซงจะทาใหแมสนขเสยชวตได
ปกต มดลกแมสนขจะบบตวขบทกสงออกมาภายใน 20-24 ชวโมงหลงคลอด
การคลอดลกจะเสรจสนโดยสมบรณโดยดจากแมสนขทผอนคลายและสงบ ซงจะนอนเหยยดตวยาวและถอนหายใจเฮอกใหญ
ในขนตอนนคณตองเอากระดาษหนงสอพมพทสกปรกหรอเปยกชนออก
เมอคณรสกวาแมสนขไดคลอดลกตวสดทายออกมาแลว
ใหนมสดปรมาณ 200 cc ใหแมสนขกน
แมสนขอาจไมกนอาหารในวนแรกหลงคลอดใหม ควรใหอาหารนมเหลวจะด
หลงจากวนทสองของการคลอดลกแลวเราควรใหอาหารแกแมสนขสองหรอสามมอตอวน ขนอยกบจานวนลกสนข
อาหารสาหรบสนขขนาดกลางควรมเนอสดสก 580 กรม และนมสดครงลตรในแตละวน
และเสรมดวยอาหารเสรมกระดก มวตามนรวม
และการใหแมสนขดมนามากๆ จะเปนการชวยใหมนผลตนานมอยางเพยงพอ
ถาสงเกตเหนวาลกสนขไมเปนปกตหรอดดนมไมไดตามปกต ใหชวยเหลอมนโดยใหมนกนนมจากขวดวนละสามเวลาเพอใหมนแขงแรงและมชวตรอด ใชผงทารกหรอนมสตรพเศษสาหรบลกสนขได นมควรรอนกวาอณหภมในตวเลกนอย
ในสนขบางพนธนยมตดหรอขรบหางออก
ควรทาเมอลกสนขอายไดสวน
ควรตดนวตงของสนขเกอบทกพนธออก
ตดออกโดยใชกรรไกรทคม และหามเลอดโดยการพนแผล เชดดวยดางทบทม
สนขพนธ Miniature Pinscher นยมตดหาง สนขพนธ Dalmatian นยมตดนวตง
อาหารสาหรบลกสนข เชน นมผสมกบเนอสตวพวกเนอไกหรอเนอ กเปนอาหารทเหมาะกบลกสนขเลกๆ
เมอลกสนขมอายไดประมาณหกสปดาหกสามารถใหอาหารสมอตอหนงวน
ควรใหขาวหรอธญพช นมในมอกลางวน มอเยนใหเนอสบอาจจะสก และมอคาใหนมและอาหารเสรมประเภทวตามนและแคลเซยม
คณไมควรใหอาหารลกสนขมากเกนไปจนมนอวน
หามปลอยใหลกสนขออกวงอยางรวดเรวหลงกนอาหารทนท
ควรปลอยใหมนออกมาถาย แตใหมนไดรบการพกสกครหลงกนอาหาร
เมอลกสนขมอายไดส-หกสปดาห นามนไปฉดยาวคซน
และพออายแปดสปดาหกสามารถนามนไปแยกเลยงทอนได
ความรบผดชอบของเจาของสนข
มนษยไดรบความรก ความซอสตย และความเปนมตรจากสนข ความผกพนดงกลาวจงเปนความรบผดชอบในการจดการหาสงจาเปนพนฐานใหกบสนข สนขเปนสตวสงคมและควรไดรบการปฏบตเสมอนเปนสมาชกในครอบครว การฝกสนขตงแตยงเลกเปนสงจาเปน เพอใหสนขสามารถเขากบมนษยและสนขอนได
ขอมลทไดในเอกสารนเกดจากการแปลตารา และรวบรวมจากแหลงขอมลตางๆ ขอขอบคณแหลงขอมลตางๆทไดนามาใชในครงน
ลกสนขพนธ Bull Terrier ลกสนขพนธ Siberian Husky
ลกสนขพนธ Bearded Collie ลกสนขพนธ Pomeranian
ลกสนขพนธ Poodle ลกสนขพนธ Shizu
แมและลกสนขพนธ collie ลกสนขพนธ Beagle
อกเหตผลคอดานการเงน
ฉลากอาหารสตว
การเลอกซออาหารสนข
ซออาหารยหอดงราคาแพง
ซอใหเหมาะสมกบสนข ตองอานฉลากอาหารเปน
อาหารสตวทมคณภาพจะยอยไดระหวาง 70-80
ถาดอยคณภาพลงมาอาจม 60 หรอนอยกวา
ถาสวนประกอบเปนไกหรอลกแพะ เราสนนษฐานไดวาอาหารนมแหลงทมาของโปรตนไดด
ฉลากอาหารสตวเลยงบอกอะไรแกเราบาง
สงทตองพจารณาคอราคา การคานวณราคาตอนาหนกอาหาร 1ปอนด หรอราคาอาหารตอ 1 วน
อาหารแหงจะมราคาถกกวาและมขนาดถงใหญกวา
ซออาหารทครบคณคาความตองการของสนข
การดดแปลงมาตรฐานของวตถดบแหง
อาหารสตวเลยงทงหมดตางกมระดบของความชน
เปอรเซนตความชน จะชวยเปรยบเทยบราคา ระดบโปรตนหยาบและไขมนระหวางยหอ
ยกตวอยางเชน ถาอาหารแหงมความชน 10 เรากจะรวา 90 เปนวตถดบ
ดงนนระดบโปรตนได 20 จากนนเราแยก 20จาก 90 ของวตถดบแหง เรากจะได 22 ของโปรตนโดยประมาณ
ลองเปรยบเทยบอาหารกระปองทมความชน 80 เรากจะรวา 20 เปนวตถดบแหง ถาฉลากบอกวาม 5 ของโปรตน เรากตองคด 5 นนแยกจาก 20 ของวตถดบแหง เราจะได 25 โปรตนของวตถดบแหง
สวนประกอบอาหาร
มหลายสวนผสมทเราไมตองการเลย ตวอยางเชน ผลตภณฑทบอกวาประกอบดวยเนอไก ขาวโพด แปงเปยกขาวโพด ขาวสาลบด ราขาว แปงสาลและอนๆ
เนอทนามาทาผลตภณฑ ตองเปนเนอทสะอาด ฆาโดยตรง ไมรวมเนอวว แตจะรวมปอด มาม ไต สมอง ตบ เลอด กระดก กระเพาะ ลาไส ไมรวมผม เขา ฟนและกบ
o
พวกเปด ไก ทนามาทาผลตภณฑ จะใชหว ขา และพวกเครองใน แตไมรวมถงขน o
เนอปลา จะใชปลาทงตว โดยไมมการใสนามน o
ไขวว เปนไขมนจากวว o
ขาวโพดบด เปนขาวโพดทงหมดหรอแคเมลดทนามาบด o
แปงเปยกขาวโพด กากทไดจากการนาขาวโพดไปทานาเชอมหรอแปง o
ขาวกลอง เปนสวนเลกๆของเมลดขาวทแยกออกจากขาวบดทมขนาดใหญกวา o
เมลดถวเหลอง เปนสวนทเหลอจากการทานามนถวเหลอง o
o BHA มาจากคาวา Butylated Hydroxyanisole preservative o Ethoxyguin เปนวตถกนเสยทางเคมชนดหนงทใสในอาหารสนข
วธใหอาหาร
วธใหอาหารจะมอยบนถงและกระปองของอาหารสตว
สตวตองการเพมอาหารจากระดบกจกรรม เมตาบอรซม และสภาวะแวดลอม อณหภมตางกน รวมถงกรรมพนธ อาย และความเครยดจากสภาพแวดลอม
คาแนะนาขางถงจะชวยระยะแรก ถาสตวผอมและหวใหเพมอาหารใหบอยขน
การใหอาหารสนขตงทอง(Pregnant) และใหนานม( Lactation)
สนขตองการอาหารเพมตามอายตงทอง นาหนกจะเพมชวง 4 สปดาหเปนไป
ระยะนกนเพม 35-50
ระยะเลยงลก(Whelping) ตองการอาหาร 3-4 เทาปกต
ภายใน3 สปดาหหลงคลอด ลกสนขจะหดเลย-กนอาหารกบแม ใหพจารณาหยานมได
หยานมเมอลกสนขอายได 6 สปดาห
การใหอาหารลกสนข( Puppies)
กนอาหารสด-แหงไดเมออาย 3 สปดาห
นานม ไข ชส คออาหารทด ยอยงาย โภชนะเขมขนสง
ใหกนนานมมากอาจถายเหลว หรอทองเสยไดหากไมสะอาด
ใหอาหารวนละ 3-4 ครงตอวน
ไมควรใหกนมากไป จะอวนมาก กดรดผวหนงขางซโครงหากสมผสซโครงไมไดแสดงวาอวนมาก
อวนมากมผลตอการพฒนาโครงรางและกระดก
การใหอาหารสนขโต ( Older dogs )
สนขโตมกจกรรมตาลง จงตองการอาหารนอยลง
เนนอาหารโปรตนมากกวาพลงงานหรอคารโบไฮเดรท
ใหอาหารมอเดยว ลดปรมาณอาหารลง
คาแนะนาดานอาหารอนๆ
บางคนเชอวาใหไขดบบารงขน ควรใหไขตม เพราะไขขาวดบจะขดขวางการดดซม Biotin
กระดกหมตมทอนใหญใหได แตกระดกไกควรงดใหแทะเลน
อาหารเมดและกระดกทอนใหญชวยลดคราบหนปน
สตวเลยงของเราอวนหรอยง
สนขปกต
o สามารถคลาพบกระดกซโครงได (โดยไมตองกด) o ชวงทองตองแคบกวาชวงอกเมอมองจากดานขาง o เหนชวงคอดของเอวหลงซโครงซสดทายเมอมองจากดานบน
สนขอวน
o ตองออกแรงมากกวาปกตในการคลาซโครง o ชวงทองขนาดเทาหรออวนกวาชวงอก o มไขมนสะสมทสะโพก โคนหาง พนทอง o ผวหนงรอบคอและหวไหลหนากวาปกต
วธการลดความอวนสาหรบสนข
o เลอกชนดของวตถดบในการทาอาหารใหมไขมนนอย มกากใยมาก และเพมปรมาณนาในอาหารใหมากขน
o ลดปรมาณอาหารในแตละมอใหนอยกวาปกต แตมาเพมความถในการใหเปนมอมากขน
ควรใหสนขออกกาลงกายมากขน
การผสมพนธ
สนขจะเปนสดครงทวไปภายใน 6-12 เดอน
สนขเลกอาจเปนภายใน 6 เดอน แตสนขใหญอาจอายถง 2 ป
วงรอบการเปนสดหนงๆม 11-13 วน ประกอบดวยระยะ Pro estrus estrus ovulation
Pro estrus คอระยะกอนผสมพนธ สนขจะแสดงอาการมเลอดออก(Menopause ) ใหนบวนทพบเหนเลอดออก
หลงจากนนอก 9 วน สนขจะเรมสนใจ ไมอยกบท วงหาสนขทกเพศและเปนทสนใจของสนขเพศผทกตวทเดนผาน อวยวะเพศบวม มนาเมอกออกมา สนขเพศผอาจกระโดดขนผสมแตเขาจะหนหน ไมยอมใหผสม จะเปนแบบนอยนาน 2-3 วน ( วนท 10-11)
ระยะ Estrus คอระยะทตอมาจากชวงแรก (วนท 12-13) เปนระยะทจะมการตกไขภายใน 48 ชวโมง ( Ovulation ) ซงจะเปนชวงทตองผสมพนธสนข สงเกตไดจาก สนขจะยนนงไมไปไหน หางยกบดไปดานขางหากมสนขอนโดดขนทบ
หลกการผสมพนธ
จะขนอยกบสนขและประสบการณเจาของ ทวไป จะนาสนขไปผสมในชวงวนท 10-12 หลงจากเหนเลอดออก บางคนอาจใช การผสมสองครงคอผสมในวนท 10 กบ 12 หรอผสมในวนท 11 กบ 13
ขณะทสนขผสมพนธกน ตวผปนขนผสมอวยวะเพศ(Penis)ของเพศผตรงโคนอวยวะ( bulbus glandis ) จะขยายบวมขนตามธรรมชาต เพอทาหนาทลอดอวยวะเพศของทงสองตวใหอยตดกน เปนเรองปกต และสนขเพศผจะหนลงมาอยในสภาพเดนหนหลงตดกน แตโดยพฤตกรรม สนขจะเดนหนหนามาหากน เดนไปดวยกน ตองปลอยใหเปนเชนนจนกวาจะเสรจสน ไมตองไปกระตน หาม หรอ ชวยอะไรทงสน สนขจะใชเวลาอยตดกนนาน 15-30 นาทหรอนานกวานได กวาจะแยกจากกนไดเอง เมอเสรจกนาสนขกลบบาน เพราะปกตจะนยมนาสนขเพศเมยไปหาสนขเพศผ จะทาใหผสมไดงายกวา
การตงทอง
สนขใชเวลาตงทองนาน 63 วน (56-70 วน) มอาการกนมาก นาหนกเพม หวนมเปนสชมพบวมขน จะเหนการเปลยนแปลงชดเจนตงแตวนท 30 หลงผสมพนธเปนตนไป
กลองไมนอนคลอดควรจดเขามาเพอฝกหดใหรจกนอนคลอดในกลอง ในชวง 3 สปดาหกอนคลอด กลองควรมกระดาษหนงสอพมพทตดขาดเปนเสนๆรองนอน เพราะชวยรกษาความอบอนใหลกสนขไดดกวาผา
กอนคลอด 24 ชวโมง อณหภมรางกายสนขจะลดลง จาก 1004 F -gt 968 F แมสนขจะไมกนอาหารใดๆภายใน 24 ชวโมงน
กอนคลอดเลกนอย แมสนขอาจอาเจยน และขบเมอกเขยวๆออกมากอน เนองจากรกเรมแยกตวจากกน
แมทแขงแรงจะคลอดไดเองไมตองชวยอะไร
การคลอด
แมจะคลอดถงรกพรอมลกออกมาและแมสนขจะกดถงรกเพอใหนาคราแตกออกและกดสายสะดอใหขาดจากถงรก เพอใหลกหลดออกมาและหายใจไดเอง ลกสนขหนงตวจะออกมาพรอมถงรกตวเอง และแมจะขบสายรกทคางอยภายในใหออกมาภายหลงคลอดลกออกมาแลวเปนตวๆไป(เราตองสงเกตนบ จะไดรวาคลอดลกออกมาหมดแลวยง) แมจะมพฤตกรรมกนรกตวเอง เลยลกกระตนหายใจ ทาความสะอาดตวลก พาลกมาดดนานมและใหความอบอน
หากเราเขาไปยงอาจโดนกดหรอข ทาใหเกดการแยงลก อาจเปนอนตรายตอลก ควรปลอยใหลกอยกบแม เพราะการทลกดดนานมจะกระตนใหฮอรโมนออกซโตซนหลงออกมามาก กระตนใหใหเกดการคลอดตอมางายไดตอเนอง
การชวยเหลอ หากเจาของจะชวยคอการทาความสะอาดสายสะดอ และมดสายสายสะดอลกสนขดวยดาย( ระยะหาง 1-2 ซมจากโคนสะดอ) ใชนายาทงเจอรไอโอดนทมขายในทองตลาดทวไปไดเพอเชดแผลหรอทาความสะอาด และควรเชดสะดอลกสนขวนละสองครงแตใหระวงแมจะกดเพราะหวงลก ควรถอสาลเขาไปทา มากกวาเอาลกออกมาทายา
การเลนและการออกกาลงกาย
สนขทกเพศทกวยทกขนาดชอบเลนกบสนขดวยกน หรอกบคนเลยง
แตถาสนขไมมกจกรรม จะทาลายหรอมพฤตกรรมไมพงประสงคแทน
ชนดการออกกาลงกาย
1 ออกกาลงกายโดยไมมสายจง
สนขพนธแขงแรงและตนตวอยเสมอ เชน พนธสเปเนยล ชอบออกกาลงกายทกวน
ถาสนขเชองและเปนมตรสามารถปลอยใหวงเลนโดยไมมสายจงได
2 ออกกาลงกายโดยมสายจง
นอกบรเวณบานควรใชสายจงกบสนข โดยใชสายจงปรบความยาวได
3 การเลนเกมตางๆ
การเลนกบสนขเปนการเนนความเปนผนาของเจาของ
เพราะสนขจะรอใหโยนของเลนให สนขจะไดออกกาลงกายลดความเหงา เครยด
4 การกดแทะของเลน
สนขทมของเลนจะสขภาพจตดกวาสนขทไมมของเลน
ของเลนทกดแทะไดจะชวยฆาเวลาของสนข ในขณะทไมไดเลนกบเจาของ
ของเลนของสนข
สนขชอบเลนกบสงของทเคลอนทไดเชน ลกบอล จานรอน
โดยการวงไลงบและนากลบมาใหเจาของ
ของเลนยางบางชนดจะมเสยงดงเมอถกกดสนขจะชอบเนองจากเลยนแบบสญชาตญาณของการลาสตว
เชอกทผกเปนปมหรอของเลนสาหรบงบและดงจะเปนของเลนทเหมาะกบสนข ยงชวยบรหารเหงอกและฟนของสนข
การฝกสนข
สนขควรเรยนรคาสงพนฐาน 6 คาสง
ชด-นง ndashคอย-ยน-หมอบ-มา
รางวลทดคอ รจกคาวา lsquoดrsquo และrsquoไมrsquo
ทาด(ตบไหล ทาหนายม เสยงเบานม) และ ไม (ทาหนาดๆ เสยงดงๆ)
การฝกใหเรมทนททมนเขามาอยในบาน
ลกสนขตองเรยนรการเรยกชอมน (ตงสนๆ จางาย อยายาวมาก)
ทกครงทมนทาถกใหพด ldquoดๆ ๆrdquo แตหากผด ตองพด ldquoไมๆๆrdquo ทนท ไมตองพดอยางอนๆ
หามต แตะ ในทกกรณ
การฝกนอกบาน
เมออายได6 เดอนสามรถเรมการฝกหนกไดแลว ฝกในสายจง
ควรฝกวนละหนงถงสองครงทกวน ครงละ15- 30 นาท
อปกรณ โซคอ สายเชอกฝก ครงแรกๆควรใสโซฝกใหคนเคย1-2 วน หลงจากนนจงเรมใสสายจงฝก
สายเชอกฝกหรอโซฝกจะตองตางจากสายจงเดนเลน ไมใชปนกนและ หามใชสายจงลงโทษสนข จะทาใหกลว
คาสงแรกคอ ชด ดวยการเดนจงสนขทางซายมอของผฝก เรยกชอมน และกลาวคาวา ชด พรอมดงสายจงใหสนๆเขาตดใกลเขา เปนการสอนใหสนขเดนตามใกลๆแตไมใหเดนลาหนาผฝก หรอเดนลอมหนาหลง ฝกเดนตามไปเรอยๆ หากหยดกใหสนขยนนงอยขางๆเขาเรา หากทาไดใหกลาวคาวา lsquoดrsquo หากเดนยงไมไดระเบยบหรอเดนลาหนาใหกระตกสายจงและบอกวา lsquoไมrsquo
คาสงสอง คอ นง เมอเราพาเดนในสายจง แลวหยดเดน สนขตองยงนง จากนงออกคาสง เรยกชอมน และกลาวคาวา นง พรอมดงสายจงไปขางหลง ในครงแรกๆหลงดงสายจงแลวใหใชมอขวาถอสาย มอซายกดเบาๆทบนทายสนขกดใหนงลง เมอมนนง หากทาไดใหกลาวคาวา lsquoดrsquo หากยงทาไมไดใหบอกวา lsquoไมrsquo และเรมใหม ไปเรอยๆจนสนขทาได
คาสงสาม คอ คอย เมอสนขทาคาสงทหนงและสองไดดแลว ในทานงใหออกคาสง เรยกชอมน และกลาวคาวา คอย พรอมกบใชมอซายแบออกไปสมผสเบาทหนาจมก(ตบเบาๆ) คอย-คอย ดงสายจงใหตงสงตลอดเวลา และออกทางขวาไปยนตรงหนาสนข ยงกลาวคาวา คอย-ด สลบกนตลอดเวลา หากยงทาไมไดใหบอกวา lsquoไมrsquo และเรมใหม ไปเรอยๆจนสนขทาได หากดปลอยใหคอยนานถง 3 นาทถอวาสอบผาน
คาสงส คอ ยน เมอสนขทาคาสงทหนงและสอง สามไดดแลว ใหพาจงเดน และเมอเราหยดเดนสนขจะนงทนทเพราะคาสงสอง แตเราจะออกคาสง เรยกชอมน และกลาวคาวา ยน หากสนขจะนงใหพาเดนทนท พรอมกลาวคาวา ชด จากนนเรมหยดเดนใหมพรอมกลาววา ยน ไปเรอยๆ หากสนขยนและทาได ใหกลาวคาวา ยน-ด สลบกนตลอดเวลา
ถงขณะนรอบการฝกใหทาซาตามลาดบเปนเรองสาคญ อยาทาสลบคาสงจะทาใหสนขงง หากสนขเขาใจดแลวเขาจะทาตามคาสงทดไดเองอตโนมต ไมตองไปทดสอบสลบคาสงใหงงไปเฉยๆๆจะใหฝกยากโดยไมจาเปน
คาสงหา คอ หมอบ เมอสนขทาคาสงทหนงถงสไดดแลว ใหพาจงเดน และเมอเราหยดเดนสนขจะนงทนทหรอสงใหนง จากนนเราจะออกคาสง เรยกชอมน และกลาวคาวา หมอบ เสรจแลวผฝกนงลงขางๆใชมอซายโอบไหลซายสนขขามไปจบขาซาย และมอขวาจบปลายขาขวาดงไปขางหนาคอยๆชาๆและออกคาสง หมอบ ตลอดเวลา สนขจะคอยหมอบนอนลง (อาจตองจดทาทจะใหนอนดวย เชนนอน หมอบยดขาหนาไปขางหนา ขาหลงค ไมเชนนนอาจนอนหงาย นอนแผ) หากสนขยงทาไมไดใหเรมคาสงหนง สองใหมหากทาได ใหกลาวคาวา หมอบ-ด สลบกนตลอดเวลา
ในขนนเมอสนขหมอบไดดแลว ใหออกคาสงตอเนองคอ คาสง คอย (จะเปนการหมอบ-คอย) แลวเรายนขนดอยขาง หากทาได ใหกลาวคาวา หมอบ-ด สลบกนตลอดเวลา
อกขนหนงใหทดสอบปลดสายจงและออกสง หมอบ-คอย หากทาไดดเรากกลบมาจงตอ
คาสงหก คอ มา เมอสนขทาคาสงทหนงถงหาไดดแลว ใหพาจงเดน และเมอเราหยดเดนสนขจะนงทนทหรอสงใหนง-คอย จากนนเราเดนออกไปขางหนามน สองสามกาว มอยกสายจงไว แลวออกคาสง เรยกชอมน และกลาวคาวา มา หากสนขงงใหดงสายจงมาหาตวสนขกจะเดนมาหาทนท ทาอยางนไปเรอยๆ อยาลมชมเขาทกครง
การฝกภายในบาน
การฝกขบถายบนกระดาษ
1 ลกสนขอาจถายทกๆ 2-3 ชวโมง ในชวงแรกจะเปนปญหาเรองการถายเลอะเทอะ 2 เมอลกสนขรสกอยากถาย มกจะดมกลนกบพนและวงวนไปรอบๆ ใหรบจบสนขไปทจดไวทนท
วางสนขลงบนกระดาษหนงสอพมพ และการเปลยนกระดาษควรเหลอแผนเกาไวบางเพอใหสนขจากลนไดงายและกลบมาถายทเดมอก
3 เมอสนขถายแลวเจาของควรชนชมสนข ควรรบทาความสะอาดโดยนายาฆาเชอและกาจดกลน อยาใชทมแอมโมเนยผสมเพราะจะทาใหสนขคดวาเปนกลนปสสาวะของมนเอง
การขบถายนอกบาน
1 ฝกใหสนขขบถายเปนชวงเวลาจนสนขพอใจและเปนนสย 2 พยายามใหสนขขบถายบรเวณทหางจากตวบาน 3 ปสสาวะมลกษณะเปนกรด อาจทาใหหญาตายได 4 ควรเกบอจาระสนขทนท ไมพาไปถายหนาบานคนอนหรอทสาธารณะ
การอมสนข
การอมสนขขนาดใหญ
1 ใหใชแขนขางหนงโอบรอบหนาอก ขณะทแขนอกขางโอบรอบขาหลง แลวดงตวสนขมาตดหนาอก
2 จบใหมนคงแลวยกขน กรณสนขมอาการตนกลวควรวางลงกอน
การอมสนขขนาดเลก
1 ใชมอขางหนงสอดเขาหวางขาขณะทอกขางโอบรอบขาหลงและสะโพก เพอไมใหสนขบดตวหรอถบ
2 ยกสนขขนโดยทมอขางหนงอยรอบหนาอก และอกขางอยทบนทาย ปองกนไมใหสนขกระโดดลงไปได
สงคมสนข
ควรฝกใหสนขอยรวมกบสนขอนได หรอไมแสดงพฤตกรรมกาวราวกบสนขแปลกหนา การใหสนขคนเคยกนกบสนขอนๆตงแตเลกชวยใหสนขเรยนรการเขาสงคมไดดขน หากสนขเหาขกนใหดทนท อยาเสรมสง
การพาสนขไปพบสตวแพทย
สนขควรไดรบการตรวจรางกายทกป และควรถายพยาธปละ 4 ครง รวมทงการฉดวคซนปองกนโรคตางๆครบถวน
การอาบนาสนข
สนขไมจาเปนตองอาบนาทกวน อาบใหเมอสนขสกปรกเทานน
ควรใชนาอนและแชมพสาหรบสนข โดยใหสนขยนในอางอาบนา หรอทพนไมลน
กอนราดนาทาความสะอาด ใหจบหวสนขเชดสงขน เพอปองกนนาเขาตาและหของสนข
ใหราดนาหรออาบหวและหเปนรายการสดทายเพราะสนขจะสะบดขนไลนาหากหนาตาเปยก
ลางแชมพออกใหหมด เชดตวสนขใหแหง ใหระวงสนขหนาวสน
สาหรบสนขพนธขนยาวควรเปาขนใหแหงกอนแปรงขน
ขนตอนการอาบนาสนข
1 2 3
4 5 6
การตดแตงขนสนข
การตดแตงขนม 2 แบบ คอ แบบสงโตองกฤษและแบบสงโตคอนตเนนทล สาหรบสนขทอายนอยกวา 1 ป อาจตดแตงขนแบบลกสนข สนขพนธพเดลทวไปทไมไดสงเขาประกวดนยมตดแตงขนในรปแบบทเรยบงายกวา คอ แบบทรงแกะ การดแลขนสนข
สนขพนธขนยาวตองเพมความระมดระวงเปนพเศษ
สนข พนธยอรกไชร เทอรเรยร หลงจากอาบนาแลว ควรจะรวบขนไวเปนจดๆ
จงแกะขนทรวบไวออกแลวหว จะพบวาขนไมพนกน และเรยงตวเปนระเบยบ
สนขพนธขนเรยบ
มอลตส ลาซา แอปโซ ปกกง ชส
สนขทมขนเรยบนนดแลงาย แปรงขนใหสปดาหละ 1-2 ครงกพอแลว
ขนแรกควรใชแปรงยางแปรงยอนขน เพอขจดขนทหมดอายและสงสกปรก
แลวแปรงตามขนอกครง
ถาอยากใหสนขมขนเงางามกใหใชผาชามวรขดขนอกครง
สนขพนธขนสน
บาสเซต ฮาวนด บล เทอรเรยร
บเกล
สนขทมขนสนจะดแลจะดแลไมยากนก ใหใชแปรงสลกเกอรแปรงขนไมใหพนกนกอน
แลวใชแปรงขนสตวแปรงขจดขนทหมดอายและสงสกปรกบรเวณหางและขา
ควรใชหวซละเอยดแปรงซาอกครง
และใชกรรไกรเลมขนทไมเปนระเบยบออก
สนขพนธขนแขง
สนขทมขนแขงและหนานตองดแลเปนพเศษ
ควรแปรงขนใหทกวน เพอไมใหขนพนกน
และไมควรใชครมปรบสภาพขน เพราะจะทาใหขนนม
เจาของตองหมนดแลถอนขนใหสมาเสมออยางนอยทก 3-4 เดอน
การตดแตงขนสนขตามแฟชน
มขอดตรงทดแลขนสนขไปดวย เพราะสนขจะไดรบการดแลขนอยางสมาเสมอ
ชวยไมใหขนพนกน โดยเฉพาะสนขทมขนยาวจะชวยไมใหสนขรอน
หากไมชอบตดแตงขนสนขกควรเลมขนใหทก 6-8 สปดาห
อปกรณทใชในการตดแตงขน
หวฟนถและหางชนดโลหะ กรรไกรตดเลบ แปรง
การจดการทวไป การปอนยา
สนขทปวยหรอไดรบบาดเจบอาจจาเปนตองไดรบยาทสตวแพทยสงจายใหการปอนยาสนขตองทาอยางนมนวล
ทงนการหยอนยาลงในชามอาหารของสนขไมไดรบประกนวาสนขจะกนยานนเขาไปดวย
จงอยาเรยกสนขใหมาหาคณเพอเพยงปอนยา ควรเขาไปหาสนขเอง
การปอนยาเมด
1 สงใหสนขนง ใชมอขางหนงเปดปากสนขอยางนมนวล โดยจบปากสนขจากดานบน
2ใชมออกขางหนงหยอนเมดยาลงไปในคอใหลกทสดเทาทจะเปนไปได โดยใหวางอยเหนอโคนลนสวนทโปงขนมา
3ใชมอจบปากสนขใหปด และจบหวใหเงยขนชา ๆ แลวลบคอลงมาดวยมออกขางหนง
4เมอสนขกลนยาและเลยรมฝปาก แสดงวาการปอนยาเสรจเรยบรอย และจงชมสนขทกครงทกนยาสาเรจ
การปอนยานา
วธการปอนยานาทถกตองและไดผลด คอ การใชหลอดฉดยาเปนอปกรณชวยปอน ถาสนขไมยอมกลนยาเมด คณอาจนายาเมดไปบดและผสมกบนาหวาน และฉดยานาเขาไปตรงขางปาก ทงนยานาแกไอกสามารถปอนดวยหลอดฉดยาไดเชนกน
การหยอดห
1จบหวสนขใหอยนง ๆ และเปดหสนขขน แลวสอดปลายขวดยาหยอดหไปในทศทางปลายจมกสนข
2อยาใหสนขสะบดศรษะ แลวนาขวดยาออกมาจากห และพบหกลบลงมาในตาแหนงปกต
3ใชมอนวดคลงหสนขอยางนมนวล วธนจะชวยใหตวยากระจายไปทวห
การหยอดตา
1ทาความสะอาดบรเวณรอบ ๆ ดวงตา โดยใชสาลชบนาเชดคราบขตาและสงสกปรกออกไปใหหมด
2ควบคมสนขใหอยนง ๆ อยางนมนวลใหสนขลมตากวาง แลวนาขวดยามาหยอดตาจากดานบนและดานหลงเพอไมใหสนขหวาดกลว
3บบขวดยาใหไดจานวนหยดยาลงสดวงตาตามทตองการและใหตาชมไปดวยยา
การดแลบาดแผลเบองตน
การดแลบาดแผลปด
1ถาสนขมบาดแผลปดใหประคบบาดแผลใหเรวทสด โดยใหนาผาขนหนผนเลกๆมาวางเหนอบาดแผลดวย (เพอปองกนไมใหผาประคบแผลแขงตวตดผวหนง) จากนนนานาแขงมาวางทบไว 15 นาท
2สนขอาจกระดกหก และตองไดรบการรกษาจากสตวแพทยโดยดวน
การนาผาเยนประคบบาดแผลมาวางบนบรเวณทไดรบบาดเจบ จะชวยลดอาการปวดและการบวม อยางไรกตามถาสนขปวดบาดแผลมาก ใหเลกประคบแผล
อาการของบาดแผลเปด
บาดแผลเปดตองไดรบการทาความสะอาดใหทวเพอปองกนการตดเชอ ตองตรวจสอบบาดแผลเปดใหดเพราะถามเลอดออกเลกนอยหรอไมมเลอดออกเลย บาดแผลอาจจะเหนไมชด
อาการของบาดแผลเปดมดงน สนขเลยหรอใหความสนใจสวนใดสวนหนงของรางกายมากผดกต
มสะเกดแผลใหมๆทผวหนง ผวหนงมรทะล มรอยเลอดบนผวหนง เดนกะเผลก
ถาพบอาการขางตน ควรหาบาดแผลเปด หากพบบาดแผลจงทาความสะอาด และนาไปหาสตวแพทย
การดแลบาดแผลเปด
1ถาสนขมบาดแผลเปดและไมใหญมาก ใหดงสงสกปรกตางๆกรวดเสยน และวตถแปลกปลอมใดๆโดยใชนวหรอปากคบ
2ลางบาดแผลดวยนาเกลอออนๆ นาสะอาดหรอ ไฮโดรเจนเปอรออกไซด 3 เปอรเซนต
3ถาขนสนขเขาไปอยในบาดแผล ตดขนรอบๆปากแผลใหเกลยง แตกอนจะตดขน ใหหลอเลยงกรรไกรดวยสารหลอลนทละลายนาได วธนจะชวยใหขนมาตดทกรรไกร โดยไมไปตดบาดแผล
โรคทสาคญในสนข
โรคลาไสอกเสบตดตอ หรอการตดเชอพาโวไวรสในสนข
มรายงานพบวาสนขทกอาย ทกเพศและทกพนธสามารถเปนไวรสทสามารถตดตอทรนแรงททาลายระบบทางเดนอาหาร เมดเลอดขาว และในสนขบางตวจะมผลตอกลามเนอหวใจ เกดจากการตดเชอพาโวไวรส (parvovirus CPV)ปจจบนเรยกโรคนวา โรคตดเชอพาโวไวรสในสนข หรอโรคลาไสอกเสบตดตอ (canine parvoviral infection) ซงมการระบาดทวโลก รวมทงประเทศไทยดวย
การตดเชอพาโวไวรสสามารถแพรกระจายจากสนขตวหนงไปอกตวหนง การตดตอมโอกาสมากขนเมอสนขไปอยรวมกนมาก
เราจะทราบไดอยางไรวาสนขตดเชอพาโวไวรส
อาการเรมแรกของสนขทตดเชอพาโวไวรสคอ ซม เบออาหาร อาเจยนและทองเสย อยางรนแรง อณหภมของรางกายอาจจะสงขน อณหภมของรางกายทวดจากทวารหนกของสนข มคาประมาณ 101ordm - 102ordmF
อาการปวยพบไดประมาณ 5-7 วน ในระยะแรกของการตดเชอ(แสดงอาการแลว) อจจาระของสนขจะมลกษณะเหลวมสออกเทา หรอเหลองเทา (yellow-gray) ในบางครงอาการแรกเรมสนขอาจจะถายเหลวโดยมเลอดปนออกมาได
เมอสนขมการถายเหลว หรออาเจยนอยางรนแรง ทาใหสนขสญเสยนาและเกลอแรออกจากรางกายอยางรวดเรว
สนขปวยบางตวจะมอาการอาเจยนอยางรนแรงและถายอจจาระเปนนาสนาตาลจนถงสแดง(มเลอดปน)พงจนตายได
ในสนขบางตวอจจาระอาจจะมลกษณะเหลวเทานนและสามารถฟนตวจากการปวยได อาการปวยมกพบวา ลกสนขจะแสดงอาการปวยรนแรงกวาสนขโต
สนขมกจะตายภายใน 48-72 ชวโมงหลงจากทเรมแสดงอาการ ลกสนขมกจะตายดวยภาวะชอค
โดยมกจะเกดขนหลงการตดเชอประมาณ 1-2 วน ในอดตพบวาลกสนขอายนอยกวา 5 เดอนมอตราการปวยคอนขางสง
การฉดวคซนกนชวยลด อตราการปวยและอตราการตายจากการตดเชอ
ลกสนขชวงระหวางหยานม (1 เดอน)ถงอาย 6 เดอนเปนชวงอายทมความเสยงตอการปวยเปนโรค
สนขบางพนธจะแสดงอาการปวยทมความรนแรงในบางสายพนธ เชน รอตไวเลอร และโดเบอรแมนพนเชอร
การปองกนโรคลาไสอกเสบตดตอในสนข
การปองกนโรคลาไสอกเสบจากการตดเชอพาโวไวรสสามารถทาไดดวยการฉดวคซนปองกน โดยปกตในลกสนขมกจะเรมตนฉดเมออายประมาณ 6-8 สปดาห
กรณทสนขทเลยงเกดปวยตดเชอพาโวไวรส ตองทาความสะอาดบรเวณกรง หรอคอก หรอทอยของสนขปวย
ฆาเชอดวยยาฆาเชอ พวกสารละลายโซเดยมไฮโดรคลอไรต ซงเปนสวนประกอบของยาฆาเชอทมใชอยในบาน อยแลว(ยาทาความหองนา ครว) อยาลมวาเชอพาโวไวรสนสามารถมชวตอยไดในสงแวดลอมไดเวลานานเปนเดอนๆ
โดยเฉพาะอยางยงสนขทมอายไมเกน 6 เดอนควรระมดระวงอยางยง สงปฏกล หรอสงขบถายของสนขควรกาจดทงใหเรวทสดไมควรกก หมกหมมไว
ถาไมแนใจวาสนขของเรากาลงจะปวยดวยการตดเชอพาโวไวรส หรอโรคลาไสอกเสบหรอไม ควร ปรกษาสตวแพทย การลดความเสยงตอการตดเชอพาโวไวรสทดทสดคอปองกนสนขไมใหไปสมผสกบสนขอนๆ โดยเฉพาะในบรเวณทมการแพรระบาดของโรคน
เจาของสนขควรปรกษา หรอนาสตวไปพบสตวแพทย เมอพบวา สนขมอาการตางๆ เหลาน
พบมสงคดหลงทผดปกตออกจากจมก ตา หรอชองเปดอนๆของรางกาย bull
สตวเลยงไมกนอาหาร มนาหนกลดลง หรอกนนามากขนกวาปกต bull
ขบถายลาบาก หรอผดปกต หรอไมสามารถควบคมการขบถายได bull
พบมพฤตกรรมทผดปกต หรอพบมความดรายขนอยางกระทนหน หรอออนเพลย bull
พบมกอนผดปกต เดนกระโผลกกระเผลก ลกหรอนอนลาบาก bull
มการสนหวมากผดปกต เกา หรอเลย หรอกดแทะตามลาตวมากผดปกต bull
พยาธหนอนหวใจ ชพจกรของพยาธหนอนหวใจของสนขเรมตนเมอสนขทปวยดวยโรคพยาธหนอนหวใจ ซงจะมตวออน
ของพยาธหนอนหวใจอยในกระแสเลอด (microfilariae) ถกยงดดกนเลอด ทาใหยงไดรบเอาตวออนของพยาธหนอนหวใจไปดวยเมอดดกนเลอดสนขปวยเปนอาหาร หลงจากนนตวออนของพยาธหนอนหวใจจะใชระยะเวลาภายหลงจากถกดดกนจากตวสนข ประมาณ 2-3 สปดาหในการพฒนาเปนตวออนระยะตดตอในตวยง
เมอยงมการดดกนเลอดของสนขอกครง โดยเฉพาะสนขทมสขภาพปกต (ไมไดปวยเถายเทตวออนระยะตดตอทไดมการพฒนาอยางสมบรณแลวในยงไปยงสนขอกตวหนง จากนนตวออนระยะตดตอจะชอนไชไปตามเนอเยอตางๆ ของสนข และเจรญเตบโตตอไปอก 2-3 เดอนและพฒนาเปนตวแกในทสดในหวใจของสนขตวใหม
ปนโรค) ยงจะมการ
เมอตวพยาธอยในหวใจของสนข และมการเจรญเตบโตในหวใจของสนข มนจะมขนาดยาวประมาณ 14 นว และทาความเสยหายใหกบเนอเยอหวใจ เนอเยอปอดและอวยวะทสาคญอนๆ ถาสนขปวยไมไดรบการรกษา การพฒนาของโรคจะมความรนแรงมากขนและทสดสนขจะตายได
โรคพษสนขบา
โรคพษสนขบา เปนโรคทมอนตรายรายแรง ทาใหคนหรอสตวทปวยดวยโรคนตองตายดวยความทรนทราย
โรคนเกดจากเชอไวรสทมชอวา เรบสไวรส
สตวเลอดอนทกชนดโดยเฉพาะ สตวเลยงลกดวยนม เชน วว ควาย มา หม ลง ชะน กระรอก กระแต เสอ คางคาว คน ฯลฯ สตวทพบวาเปน โรคพษสนขบา มากทสด คอ สนข ( 96 ของจานวนทพบเชอจากการวนจฉยในหอง -ปฏบตการ ) รองลงมา คอ แมว ( 3 )
การตดตอของโรคพษสนขบามาสคน
โดยการไดรบเชอไวรสทอยในนาลายสตว เขาทางบาดแผลทเกดจากการถกกด ขวน หรอถกเลยบรเวณบาดแผลทมอยเดม หรอไดรบเชอเขาทางเยอตา เยอปาก
คนถกสนขทเปนโรคพษสนขบากด ใชเวลานานเทาไรจงจะแสดงอาการ
ระยะเวลาตงแตไดรบเชอ จนกระทงปรากฏอาการ หรอระยะฟกตวจะกนเวลาตงแต 7 วน ถง 2 ป ขนอยกบลกษณะบาดแผลและบรเวณทถกกด
ถาถกกดบรเวณใบหนาหรอใกลสมองและบาดแผลฉกรรจ ระยะฟกตวจะเรว
ถาถกกดบรเวณขา ระยะฟกตวนานกวา เพราะเชอจะเดนทางมาถงสมองโดยเฉลยประมาณ 2 - 6 อาทตย
อาการของผปวยโรคพษสนขบา
ม 2 แบบ คอ แบบกาวราว ดราย และแบบอมพาต อาการของโรคแบงเปน 3 ระยะ คอ
ระยะอาการเรมแรก อาจมอาการไมสบาย ครนเนอครนตว มไขตา ๆ ออนเพลย เบออาหาร เจบคอคลายเปนหวด อาจมอาการคลนไส ปวดทอง และทพบบอย คอ อาการคน เสยว หรอชาบรเวณแผลทถกกด
ระยะอาการทางระบบประสาท อาจคลมคลง ดราย กลวนา กลวลม ความรสกไวกวาปกต ทรนทราย หรอมอาการซม เปนอมพาต นาลายไหลตองบวนทง กลนนาไมได
ระยะสดทาย ไมรสกตว หายใจกระตก ผปวยสวนมากมกจะตายภายใน 7 วน หลงจากเรมแสดงอาการ
ถาเชอไวรสเพมจานวนในสมองมาก กจะแสดงอาการแบบคลมคลง ดราย แตถาเชอ ไวรสเพมจานวนมากในไขสนหลง จะแสดงอาการอมพาต
อาการโรคพษสนขบาในสนข
แบงไดเปน 2 แบบ คอ แบบดราย แสดงอาการชดเจนและพบบอย และแบบซมซงแสดงอาการไมชดเจน อาการของโรคม 3 ระยะ คอ
ระยะอาการเรมแรก สนขจะมนสยแปลกไปจากเดม ตวทเคยขลาดกลวจะเขามา คลอเคลย ตวทเคยเชองชอบเลน จะหงดหงด หลบไปตามมมมด เงยบ กนอาหารและนานอยลง ระยะนมอาการ 2 - 3 วน จะเขาสระยะท 2
ระยะตนเตน จะมอาการทางประสาท มความรสกไวกวาปกต กระวนกระวาย หงดหงด ไมอยนง กดแทะสงของ ตวแขง ขากรรไกรแขง ปากอา ลนหอย นาลายไหล มานตาขยาย บางตววงพลานไปทว เมอพบสตวหรอคนขวางหนาจะกด สงเสยงเหาหอน ในระยะทแสดงอาการแบบซมอาจไมแสดงอาการเชนน แตเมอถกรบกวนอาจกด ตอมา กลามเนอจะเรมออนแรงลง ทรงตวไมได ลมแลวลกไมได บางตวชกกระตก อาการระยะนพบได 1 - 7 วน จงจะเขาระยะสดทาย
ระยะอมพาต เกดอาการอมพาตลามทงตวเรมจากขาหลง ตอมากลามเนอคอจะเปนอมพาต กลนอาหารไมได ระบบหายใจลมเหลวและตายในทสด รวมระยะเวลาเรมแสดงอาการจนตายประมาณ 10 วน
อาการโรคพษสนขบาในแมว
ในระยะทมอาการชดเจน แบงไดเปน 3 ระยะ เชนกน คอ ระยะอาการนา มอาการหงดหงด นสยเปลยนไป ชอบหลบซกในทมด ระยะนมกสน ไมเกน 1 วน ระยะตนเตน แสดงอาการดราย กด หรอขวนคนหรอสตวทเขามาใกล กลามเนอสน นาลายไหล กลนลาบาก ระยะนกน
เวลาประมาณ 2 - 4 วน ระยะอมพาต เรมเปนอมพาตจากขาหลง แลวลามมายงลาตว ขาหนาและหว จนทวตวอยางรวดเรว แลวถงแกความตาย
อาการในแมวมกไมชดเจน อาจเปนแบบซม มระยะตนเตนสนมาก หรอไมแสดงอาการเลย อาจพบวากนอาหารและนาลาบาก แลวเปนอมพาตลามไปทวตว ตายในเวลา 3 - 4 วน หลงจากเรมมอาการ เมอถกสตวทสงสยวาเปนโรคพษสนขบากดควรทาอยางไร 1 รบลางแผลดวยนากบสบหลาย ๆ ครง เพอลางเชอออกจากบาดแผล ถามเลอดออกควรปลอยใหเลอดไหลออก อยาบบหรอเคนแผล เพราะจะทาใหเชอแพรกระจายไปสวนอน 2 เชดแผลดวยนายาฆาเชอโรค ควรใชสารละลายโพวโดนไอโอดน เชน เบตาดน ถาไมม อาจใชแอลกอฮอล 70 หรอทงเจอรไอโอดน 3 ไมควรเยบแผล ถาจาเปนควรรอไว 3 - 4 วน ถาเลอดออกมากหรอแผลใหญอาจเยบหลวม ๆ และใสทอระบายไว 4 กกสตวไวดอาการอยางนอย 10 วน โดยใหนาและอาหารตามปกต อยาฆาสตวใหตายทนท เวนแตสตวดราย กดคนและสตวอน หรอไมสามารถกกสตวได ถาสตวหนหายไป ใหถอวาสตวนนเปนโรคพษสนขบา 5 รบไปพบแพทยทนท หลงจากถกสตวกด เพอขอคาแนะนาเรองการฉดวคซน อยารอจนกระทงสตวทกดตาย อาจพจารณาใหการปองกนบาดทะยก และยาปฏชวนะเพอปองกนการตดเชออน ๆ ดวย 6 พบสตวแพทย กรมปศสตวหรอเจาหนาทสาธารณสขในชมชน เพอแจงรายละเอยดเกยวกบตวสตว เชน ชนดสตว ส เพศ พนธ อาย สถานทถกกด เพอวางมาตรการปองกนและควบคมโรคตอไป 7 เมอสตวตาย ตดหวสงตรวจโรคพษสนขบา 8 ตองซกประวตโดยละเอยดและสงไปพรอมซากสตว เพอเปนแนวทางในการตดสนใจเกยวกบการดแลผสมผสโรค ความเชอเกยวกบโรคพษสนขบา
ในปจจบน แมวาคนจะตายดวยโรคพษสนขบานอยลง เนองจากคนมความรมากขน วคซนมคณภาพดขน มความปลอดภยมากขน ราคาถกและหาไดงายขน รวมทงวคซนสตวดวย ประการสาคญ รฐไดใหความสนใจตอการปองกนและกาจดโรคนอยาง
จรงจง แตสงหนงททาใหคนจานวนไมนอยตองตายดวยโรคพษสนขบา เพราะความเชอผด ๆ เกยวกบโรคพษสนขบา โดยเฉพาะเกยวกบการรกษาโรคพษสนขบา
ความเชอ ความจรง
โรคพษสนขบาเปนในหนารอนเทานน โรคพษสนขบาเกดไดทงป เนองจากเกดจากเชอไวรส ตดตอโดยไดรบเชอจากนาลายสตวปวย ไมใชเกดเพราะความเครยดเนองจากความรอน
เมอถกสนขกดตองใชรองเทาตบแผลหรอใชเกลอขผงบาลมหรอยาฉนยดลงในแผล
การใชรองเทาตบแผล จะทาใหแผลชา เชอกระจายไปรอบบรเวณแผลไดงายและอาจมเชอโรคอน ทาใหเกดการอกเสบของบาดแผล หรอเกดบาดทะยกได เกลอหรอยาฉน อาจมสงสกปรกปะปนอย ไมควรใสลงในแผล ควรลางแผลดวยนาสะอาดกบสบหลาย ๆ ครง เพอชวยลางเชอออก แลวใสยาใสแผล เชน ทงเจอรไอโอดนหรอแอลกอฮอล ซงสามารถฆาเชอโรคพษสนขบาได
การรดนามนตชวยรกษาโรคพษสนขบาได เมอถกสนขกด การฆาสนขนนใหตายแลวนาตบสนขมารบประทาน คนจะไมเปนโรคพษสนขบา
การรกษาผสมผสโรคพษสนขบา ทไดผลดทสด คอ ไดรบการฉดวคซนทนทเมอสมผสโรค เพอใหรางกายสรางภมคมกนโรค แตถาไมไดรบการฉดวคซน ปลอยใหเชอเขาสสมองจนถงขนแสดงอาการของโรคพษสนขบาแลว ไมมยาใด ๆ รกษาได เนองจากเชอไปทาลายสมอง ทาใหผปวยแสดงอาการคลมคลงและตายในทสด เนองจากกลามเนอทกสวนเปนอมพาต ดงนน การรดนามนตไมสามารถรกษาโรคพษสนขบาได
เมอถกสนขบากด การตดห ตดหางสนขนน จะชวยใหสนขไมเปนโรคพษสนขบา
สนขหรอสตวอนทถกสตวทเปนโรคพษสนขบากด หากไมเคยฉดวคซนมากอน ควรทาลายทง แตหากตองการรกษาชวตสตวนนไว ควรฉดวคซนทนท แลวกกสตวไวดอาการ อยางนอย 6 เดอน หรอขอคาแนะนาจากสตวแพทย
คนทองไมควรฉดวคซนปองกนโรคพษสนขบา
วคซนปองกนโรคพษสนขบาปจจบน มความปลอดภยสง ฉดไดแมในคนทอง
สนขทเปนโรคพษสนขบาจะมอาการดราย ตวแขง หางตกเทานน
อาการโรคพษสนขบาในสนข มทงแบบซมและแบบดราย แบบซมสนขจะหลบซกตวในมมมด ถาถกรบกวนอาจจะกด ตอมาจะเปนอมพาต แลวตาย บางตวอาจแสดงอาการคลายกระดกหรอกางตดคอ ทาใหเจาของเขาใจผดพยายามลวงปากสนข เพอหาเศษกระดก จงไมควรลวงคอสนข หากจาเปน ควรใสถงมอทกครง
โรคพษสนขบาเปนในสนขเทานน โรคพษสนขบา เปนไดในสตวเลอดอน เลยงลกดวยนมทกชนด แตพบมากทสดในสนข
วคซนโรคพษสนขบา ฉดรอบสะดอ 14 เขม หรอ 21 เขม ถาหยดตองเรมตนใหม
วคซนปองกนโรคพษสนขบาในปจจบน มคณภาพด ฉดเขากลามเนอแขนหรอใตผวหนง เพยง 5 เขม และไมตองฉดทกวน
โปรแกรมวคซน
วคซน ชวงอาย
โรคหวดและหลอดลมอกเสบตดตอ (Kennel Cough Syndrome)
4-6 สปดาห กระตนซาท 10-14 สปดาห
โรคลาไสอกเสบตดตอ (Canine Parvovirus)
4-6 สปดาห กระตนซาท 10-14 สปดาห
โรคไขหด ตบอกเสบและเลพโต สไปโรซส (Canine Distemper Infectious Hepatitis and Leptospirosis)
14-6 สปดาห กระตนซาทอาย 10-14 สปดาห
โรคพษสนขบา (Rabies)
12 สปดาห กระตนซาทอาย 6 เดอน
ควรงดการอาบนา 7 วนหลงการฉดวคซน o
ควรถายพยาธเมอลกสนขอาย 3-4 สปดาห และทก 6 เดอน o
o
การเพาะขยายพนธสนข
พนธบอสตนเทอเรย พนธปกกง พนธเชา เชา
สนขตวเมยถงวยผสมพนธและมสดครงแรกเมออายประมาณแปดหรอเกาเดอน
แตสนขพนธ เชา เชา จะมสดครงแรกเมอมนมอายเพยงหาหรอหกเดอนเทานน
และสนขบางพนธกอาจจะใชเวลาเปนปหรอมากกวานน
ควรถายพยาธใหแมสนขสกสองหรอสสปดาหกอนแมสนขมสด
สนขตวเมยสวนใหญเขาสฤดการเปนสดสองครงตอป
ถาคณตองการใหสนขคณมลก จะตองคดเลอกพอพนธใหเปนพอพนธทด ไมนยมผสมพนธในสนขทเปนสดครงแรกหรออายนอยจนเกนไป ระยะทสนขตวเมยพรอมจะผสมพนธ นาทชองคลอดจะเรมใส ซงจะอยในชวงตรงกบวนทสบเอดหรอวนทสบสามของการเรมเปนสด การมอกดทบบนทาย ถามนนง และเคลอนหางของมนจากขางหนงไปอกขางหนง แสดงวามนพรอมทจะผสมพนธแลว
เราควรนาสนขตวเมยไปผสมกบพอพนธตามคอกผสมพนธ (ซงตองเสยคาผสมพนธ)
เมอไดดพอพนธควรปลอยใหตวผและตวเมยอยดวยกนตามลาพงมนจะผสมกนเอง
เวนแตเจาของคตวผทมความชานาญเขาจะมวธจดการชวยพอสนขผสมไดเรวขน
หลงการผสมพนธควรใหสนขตวเมยพกกอนทจะเดนทางกลบ
และใหมนอยในทเงยบสงบสกสองสามวนหลงการผสมพนธ
สนขตวเมยจะหมดการเปนสดประมาณสามสปดาหหลงจากเรมเปนสด
สนขบางตวอาจจะยงมนาจากชองคลอดออกมาอกแมวาจะผสมพนธแลว
ตามปกตจะใชเวลาประมาณสสปดาหกวาท จะรวาสนขตงทองหรอไม
ชวงระยะแรกทสนขตงทองใหอาหารปกต ไมจาเปนตองใหอาหารเสรม
อาหารตองประกอบดวยเนอ 225 กรม เปนอยางนอย
ในแตละวนควรออกกาลงกายมากพอควรหาม
เรากาจดเหบหมดไดโดยการโรยแปงกาจดเหบหมดใน
ไมควรเสยงอาบนาในชวงหาถงหกสปดาหหลงผสมพนธ
แมสนขสวนใหญจะคลอดลกหลงผสมพนธ 60-63 วน
สนขทตงทองตองการอาหารสองมอตอวน
อาหารเสรม ไดแก นามนตบปลา ไขตม
และอาหารเสรมสรางกระดก นานมจะชวยเสรมธาตแคลเซยม ซงชวยสรางกระดก
แมสนขทอมทองขนาดใหญ ไมเพยงแตจะตองการอาหารมากขนในระยะหลงของการตงทอง แตมนยงตองการอาหารบอยครงมากขน
เพราะลกสนขในทองจะทาใหแมสนขกนไดคราวละไมมาก
เมอเขาชวงสปดาหสดทายกอนคลอดคณตองตดขนบรเวณรอบๆนมของแมสนขออก
และทาความสะอาด รวมทงตองขรบขนบรเวณดานหลงของมนดวยกรรไกรขรบขน (ซงจะชวยรกษารปทรงของมนใหดดอย)
และลางใหสะอาด เมอเวลาลกสนขตองการกนนมจะไดกนสะดวก
แมสนขทคลอดกอนวนท 58 เปนลกสนขทยงไมเจรญเตบโตเตมท และตองไดรบการดแลเอาใจใสอยางระมดระวงและใกลชด
ปกตการดวาแมพรอมทจะคลอดลกหรอไมนน ใหดจากอณหภมของมน ตามปกตของแมสนขกอนคลอดลก 12 ชวโมง อณหภมจะตาลงประมาณสองหรอสามองศา จากสามสบแปดองศาเซลเซยส
เราตองเตรยมกลองทสาหรบไวใหแมสนขคลอดลก
ควรมไฟใหความอบอนแกลกสนขทเพงคลอดออกมา เหตผลสวนใหญททาใหลกสนขจานวนมากตายไปกเนองจากขาดความอบอนอยางเพยงพอ
เมอใกลระยะคลอดลกหนงหรอสองวน ควรใหแมสนขนอนในกลองปพนดวยกระดาษหนงสอพมพ
กระดาษตดจะดกวาใชผารองนอนเพราะลดอนตรายลกสนข
การคลอดลกจรงๆจะเรมขนเมอสนขเรมเบงซงจะถขนเรอยๆจนถงนาคราโผลออกมา
ตาม ปกตแมสนขจะฉกถงนาคราโดยการเลยอยางแรง และเลยนาทไหลออกจากถงนาคราหลงจากนนไมนาน ลกสนขตวแรกกจะคลอดออกมา
ถงนาคราทคลมลกสนขออกมาแลว แมสนขฉกถงนาคราเพอใหลกสนขออกมา
บางครงเมอแมสนขคลอดลกสนขตวแรก มนจะปฏเสธทจะชวยเหลอลกของมน
เราตองรบนาลกสนขออกจากถงนาครา โดยใหหวหลดออกจากถงกอน เยอถงนาคราทปกคลมลกสนขจะมลกษณะโปรงใส
แตถาไมรบเอาลกสนขออกจากถงนาคราโดย เรวลกสนขจะสาลกนาครา
ถงนาคราทหมตวอยสามารถตดออกดวยกรรไกรทปลายมน
และหลงจากนนเชดตวของมนดวยผาชบนาอนเพอกระตนใหลกสนขหายใจ
แมสนขมกมปฏกรยาเมอไดยนเสยงรองของลกสนข
และตองกระตนใหมนเลยลกของมนดวยความรกและความเอนด
กระตนใหมนเลยงลกใหมชวตรอดจนกวาลกสนขตวทสองคลอดออกมา
แมสนขอาจจะยงไมใหความสนใจตอลกตวแรกจนกวาเมอลกสนขตวทสองคลอดออกมา มนจงจะเรมทาหนาทของความเปนแม
ถาชวงการคลอดระหวางลกสนขแตละตวหางมากผดปกต
และแมสนขมอาการปวดเบงมากโดยไมรสาเหต ควรนาไปพบสตวแพทย
แตถามนนอนพกระหวางคลอดลก และไมมอาการเจบปวดคณควรปลอยมนไวตามลาพง และใหมนไดรบการพกผอน
ในกรณแมสนขคลอดลกหลายตว เราอาจจะนาตวทเกดแรกๆ ไปไวในกลองทใหความอบอนดวยดวงไฟ ทาความสะอาด เชดใหแหงดวยผาสะอาดยายลกสนขแตละตวในขณะทมนกาลงคลอดตวตอไปและคนใหแมสนขเมอมนคนหาลก
ลกสนขแตละตวทคลอดออกมาจะมรกตดตวออกมาดวย ซงเปนเรองปกตธรรมดาทสนขจะกนเพอใหลกสนขหลดจากสายสะดอของมน
ลกสนขแตละตวจะมรกหนงอนซงจะออกมาพรอมกบลกสนขหรอออกมาภายหลง
สงทสาคญทสดคอเราตองดวารกนนออกมากบลกสนขหรอไม
เพราะรกทคางอยในทองอาจจะทาใหแมสนขตดเชออยางรนแรงจนโลหตเปนพษ ซงจะทาใหแมสนขเสยชวตได
ปกต มดลกแมสนขจะบบตวขบทกสงออกมาภายใน 20-24 ชวโมงหลงคลอด
การคลอดลกจะเสรจสนโดยสมบรณโดยดจากแมสนขทผอนคลายและสงบ ซงจะนอนเหยยดตวยาวและถอนหายใจเฮอกใหญ
ในขนตอนนคณตองเอากระดาษหนงสอพมพทสกปรกหรอเปยกชนออก
เมอคณรสกวาแมสนขไดคลอดลกตวสดทายออกมาแลว
ใหนมสดปรมาณ 200 cc ใหแมสนขกน
แมสนขอาจไมกนอาหารในวนแรกหลงคลอดใหม ควรใหอาหารนมเหลวจะด
หลงจากวนทสองของการคลอดลกแลวเราควรใหอาหารแกแมสนขสองหรอสามมอตอวน ขนอยกบจานวนลกสนข
อาหารสาหรบสนขขนาดกลางควรมเนอสดสก 580 กรม และนมสดครงลตรในแตละวน
และเสรมดวยอาหารเสรมกระดก มวตามนรวม
และการใหแมสนขดมนามากๆ จะเปนการชวยใหมนผลตนานมอยางเพยงพอ
ถาสงเกตเหนวาลกสนขไมเปนปกตหรอดดนมไมไดตามปกต ใหชวยเหลอมนโดยใหมนกนนมจากขวดวนละสามเวลาเพอใหมนแขงแรงและมชวตรอด ใชผงทารกหรอนมสตรพเศษสาหรบลกสนขได นมควรรอนกวาอณหภมในตวเลกนอย
ในสนขบางพนธนยมตดหรอขรบหางออก
ควรทาเมอลกสนขอายไดสวน
ควรตดนวตงของสนขเกอบทกพนธออก
ตดออกโดยใชกรรไกรทคม และหามเลอดโดยการพนแผล เชดดวยดางทบทม
สนขพนธ Miniature Pinscher นยมตดหาง สนขพนธ Dalmatian นยมตดนวตง
อาหารสาหรบลกสนข เชน นมผสมกบเนอสตวพวกเนอไกหรอเนอ กเปนอาหารทเหมาะกบลกสนขเลกๆ
เมอลกสนขมอายไดประมาณหกสปดาหกสามารถใหอาหารสมอตอหนงวน
ควรใหขาวหรอธญพช นมในมอกลางวน มอเยนใหเนอสบอาจจะสก และมอคาใหนมและอาหารเสรมประเภทวตามนและแคลเซยม
คณไมควรใหอาหารลกสนขมากเกนไปจนมนอวน
หามปลอยใหลกสนขออกวงอยางรวดเรวหลงกนอาหารทนท
ควรปลอยใหมนออกมาถาย แตใหมนไดรบการพกสกครหลงกนอาหาร
เมอลกสนขมอายไดส-หกสปดาห นามนไปฉดยาวคซน
และพออายแปดสปดาหกสามารถนามนไปแยกเลยงทอนได
ความรบผดชอบของเจาของสนข
มนษยไดรบความรก ความซอสตย และความเปนมตรจากสนข ความผกพนดงกลาวจงเปนความรบผดชอบในการจดการหาสงจาเปนพนฐานใหกบสนข สนขเปนสตวสงคมและควรไดรบการปฏบตเสมอนเปนสมาชกในครอบครว การฝกสนขตงแตยงเลกเปนสงจาเปน เพอใหสนขสามารถเขากบมนษยและสนขอนได
ขอมลทไดในเอกสารนเกดจากการแปลตารา และรวบรวมจากแหลงขอมลตางๆ ขอขอบคณแหลงขอมลตางๆทไดนามาใชในครงน
ลกสนขพนธ Bull Terrier ลกสนขพนธ Siberian Husky
ลกสนขพนธ Bearded Collie ลกสนขพนธ Pomeranian
ลกสนขพนธ Poodle ลกสนขพนธ Shizu
แมและลกสนขพนธ collie ลกสนขพนธ Beagle
ดงนนระดบโปรตนได 20 จากนนเราแยก 20จาก 90 ของวตถดบแหง เรากจะได 22 ของโปรตนโดยประมาณ
ลองเปรยบเทยบอาหารกระปองทมความชน 80 เรากจะรวา 20 เปนวตถดบแหง ถาฉลากบอกวาม 5 ของโปรตน เรากตองคด 5 นนแยกจาก 20 ของวตถดบแหง เราจะได 25 โปรตนของวตถดบแหง
สวนประกอบอาหาร
มหลายสวนผสมทเราไมตองการเลย ตวอยางเชน ผลตภณฑทบอกวาประกอบดวยเนอไก ขาวโพด แปงเปยกขาวโพด ขาวสาลบด ราขาว แปงสาลและอนๆ
เนอทนามาทาผลตภณฑ ตองเปนเนอทสะอาด ฆาโดยตรง ไมรวมเนอวว แตจะรวมปอด มาม ไต สมอง ตบ เลอด กระดก กระเพาะ ลาไส ไมรวมผม เขา ฟนและกบ
o
พวกเปด ไก ทนามาทาผลตภณฑ จะใชหว ขา และพวกเครองใน แตไมรวมถงขน o
เนอปลา จะใชปลาทงตว โดยไมมการใสนามน o
ไขวว เปนไขมนจากวว o
ขาวโพดบด เปนขาวโพดทงหมดหรอแคเมลดทนามาบด o
แปงเปยกขาวโพด กากทไดจากการนาขาวโพดไปทานาเชอมหรอแปง o
ขาวกลอง เปนสวนเลกๆของเมลดขาวทแยกออกจากขาวบดทมขนาดใหญกวา o
เมลดถวเหลอง เปนสวนทเหลอจากการทานามนถวเหลอง o
o BHA มาจากคาวา Butylated Hydroxyanisole preservative o Ethoxyguin เปนวตถกนเสยทางเคมชนดหนงทใสในอาหารสนข
วธใหอาหาร
วธใหอาหารจะมอยบนถงและกระปองของอาหารสตว
สตวตองการเพมอาหารจากระดบกจกรรม เมตาบอรซม และสภาวะแวดลอม อณหภมตางกน รวมถงกรรมพนธ อาย และความเครยดจากสภาพแวดลอม
คาแนะนาขางถงจะชวยระยะแรก ถาสตวผอมและหวใหเพมอาหารใหบอยขน
การใหอาหารสนขตงทอง(Pregnant) และใหนานม( Lactation)
สนขตองการอาหารเพมตามอายตงทอง นาหนกจะเพมชวง 4 สปดาหเปนไป
ระยะนกนเพม 35-50
ระยะเลยงลก(Whelping) ตองการอาหาร 3-4 เทาปกต
ภายใน3 สปดาหหลงคลอด ลกสนขจะหดเลย-กนอาหารกบแม ใหพจารณาหยานมได
หยานมเมอลกสนขอายได 6 สปดาห
การใหอาหารลกสนข( Puppies)
กนอาหารสด-แหงไดเมออาย 3 สปดาห
นานม ไข ชส คออาหารทด ยอยงาย โภชนะเขมขนสง
ใหกนนานมมากอาจถายเหลว หรอทองเสยไดหากไมสะอาด
ใหอาหารวนละ 3-4 ครงตอวน
ไมควรใหกนมากไป จะอวนมาก กดรดผวหนงขางซโครงหากสมผสซโครงไมไดแสดงวาอวนมาก
อวนมากมผลตอการพฒนาโครงรางและกระดก
การใหอาหารสนขโต ( Older dogs )
สนขโตมกจกรรมตาลง จงตองการอาหารนอยลง
เนนอาหารโปรตนมากกวาพลงงานหรอคารโบไฮเดรท
ใหอาหารมอเดยว ลดปรมาณอาหารลง
คาแนะนาดานอาหารอนๆ
บางคนเชอวาใหไขดบบารงขน ควรใหไขตม เพราะไขขาวดบจะขดขวางการดดซม Biotin
กระดกหมตมทอนใหญใหได แตกระดกไกควรงดใหแทะเลน
อาหารเมดและกระดกทอนใหญชวยลดคราบหนปน
สตวเลยงของเราอวนหรอยง
สนขปกต
o สามารถคลาพบกระดกซโครงได (โดยไมตองกด) o ชวงทองตองแคบกวาชวงอกเมอมองจากดานขาง o เหนชวงคอดของเอวหลงซโครงซสดทายเมอมองจากดานบน
สนขอวน
o ตองออกแรงมากกวาปกตในการคลาซโครง o ชวงทองขนาดเทาหรออวนกวาชวงอก o มไขมนสะสมทสะโพก โคนหาง พนทอง o ผวหนงรอบคอและหวไหลหนากวาปกต
วธการลดความอวนสาหรบสนข
o เลอกชนดของวตถดบในการทาอาหารใหมไขมนนอย มกากใยมาก และเพมปรมาณนาในอาหารใหมากขน
o ลดปรมาณอาหารในแตละมอใหนอยกวาปกต แตมาเพมความถในการใหเปนมอมากขน
ควรใหสนขออกกาลงกายมากขน
การผสมพนธ
สนขจะเปนสดครงทวไปภายใน 6-12 เดอน
สนขเลกอาจเปนภายใน 6 เดอน แตสนขใหญอาจอายถง 2 ป
วงรอบการเปนสดหนงๆม 11-13 วน ประกอบดวยระยะ Pro estrus estrus ovulation
Pro estrus คอระยะกอนผสมพนธ สนขจะแสดงอาการมเลอดออก(Menopause ) ใหนบวนทพบเหนเลอดออก
หลงจากนนอก 9 วน สนขจะเรมสนใจ ไมอยกบท วงหาสนขทกเพศและเปนทสนใจของสนขเพศผทกตวทเดนผาน อวยวะเพศบวม มนาเมอกออกมา สนขเพศผอาจกระโดดขนผสมแตเขาจะหนหน ไมยอมใหผสม จะเปนแบบนอยนาน 2-3 วน ( วนท 10-11)
ระยะ Estrus คอระยะทตอมาจากชวงแรก (วนท 12-13) เปนระยะทจะมการตกไขภายใน 48 ชวโมง ( Ovulation ) ซงจะเปนชวงทตองผสมพนธสนข สงเกตไดจาก สนขจะยนนงไมไปไหน หางยกบดไปดานขางหากมสนขอนโดดขนทบ
หลกการผสมพนธ
จะขนอยกบสนขและประสบการณเจาของ ทวไป จะนาสนขไปผสมในชวงวนท 10-12 หลงจากเหนเลอดออก บางคนอาจใช การผสมสองครงคอผสมในวนท 10 กบ 12 หรอผสมในวนท 11 กบ 13
ขณะทสนขผสมพนธกน ตวผปนขนผสมอวยวะเพศ(Penis)ของเพศผตรงโคนอวยวะ( bulbus glandis ) จะขยายบวมขนตามธรรมชาต เพอทาหนาทลอดอวยวะเพศของทงสองตวใหอยตดกน เปนเรองปกต และสนขเพศผจะหนลงมาอยในสภาพเดนหนหลงตดกน แตโดยพฤตกรรม สนขจะเดนหนหนามาหากน เดนไปดวยกน ตองปลอยใหเปนเชนนจนกวาจะเสรจสน ไมตองไปกระตน หาม หรอ ชวยอะไรทงสน สนขจะใชเวลาอยตดกนนาน 15-30 นาทหรอนานกวานได กวาจะแยกจากกนไดเอง เมอเสรจกนาสนขกลบบาน เพราะปกตจะนยมนาสนขเพศเมยไปหาสนขเพศผ จะทาใหผสมไดงายกวา
การตงทอง
สนขใชเวลาตงทองนาน 63 วน (56-70 วน) มอาการกนมาก นาหนกเพม หวนมเปนสชมพบวมขน จะเหนการเปลยนแปลงชดเจนตงแตวนท 30 หลงผสมพนธเปนตนไป
กลองไมนอนคลอดควรจดเขามาเพอฝกหดใหรจกนอนคลอดในกลอง ในชวง 3 สปดาหกอนคลอด กลองควรมกระดาษหนงสอพมพทตดขาดเปนเสนๆรองนอน เพราะชวยรกษาความอบอนใหลกสนขไดดกวาผา
กอนคลอด 24 ชวโมง อณหภมรางกายสนขจะลดลง จาก 1004 F -gt 968 F แมสนขจะไมกนอาหารใดๆภายใน 24 ชวโมงน
กอนคลอดเลกนอย แมสนขอาจอาเจยน และขบเมอกเขยวๆออกมากอน เนองจากรกเรมแยกตวจากกน
แมทแขงแรงจะคลอดไดเองไมตองชวยอะไร
การคลอด
แมจะคลอดถงรกพรอมลกออกมาและแมสนขจะกดถงรกเพอใหนาคราแตกออกและกดสายสะดอใหขาดจากถงรก เพอใหลกหลดออกมาและหายใจไดเอง ลกสนขหนงตวจะออกมาพรอมถงรกตวเอง และแมจะขบสายรกทคางอยภายในใหออกมาภายหลงคลอดลกออกมาแลวเปนตวๆไป(เราตองสงเกตนบ จะไดรวาคลอดลกออกมาหมดแลวยง) แมจะมพฤตกรรมกนรกตวเอง เลยลกกระตนหายใจ ทาความสะอาดตวลก พาลกมาดดนานมและใหความอบอน
หากเราเขาไปยงอาจโดนกดหรอข ทาใหเกดการแยงลก อาจเปนอนตรายตอลก ควรปลอยใหลกอยกบแม เพราะการทลกดดนานมจะกระตนใหฮอรโมนออกซโตซนหลงออกมามาก กระตนใหใหเกดการคลอดตอมางายไดตอเนอง
การชวยเหลอ หากเจาของจะชวยคอการทาความสะอาดสายสะดอ และมดสายสายสะดอลกสนขดวยดาย( ระยะหาง 1-2 ซมจากโคนสะดอ) ใชนายาทงเจอรไอโอดนทมขายในทองตลาดทวไปไดเพอเชดแผลหรอทาความสะอาด และควรเชดสะดอลกสนขวนละสองครงแตใหระวงแมจะกดเพราะหวงลก ควรถอสาลเขาไปทา มากกวาเอาลกออกมาทายา
การเลนและการออกกาลงกาย
สนขทกเพศทกวยทกขนาดชอบเลนกบสนขดวยกน หรอกบคนเลยง
แตถาสนขไมมกจกรรม จะทาลายหรอมพฤตกรรมไมพงประสงคแทน
ชนดการออกกาลงกาย
1 ออกกาลงกายโดยไมมสายจง
สนขพนธแขงแรงและตนตวอยเสมอ เชน พนธสเปเนยล ชอบออกกาลงกายทกวน
ถาสนขเชองและเปนมตรสามารถปลอยใหวงเลนโดยไมมสายจงได
2 ออกกาลงกายโดยมสายจง
นอกบรเวณบานควรใชสายจงกบสนข โดยใชสายจงปรบความยาวได
3 การเลนเกมตางๆ
การเลนกบสนขเปนการเนนความเปนผนาของเจาของ
เพราะสนขจะรอใหโยนของเลนให สนขจะไดออกกาลงกายลดความเหงา เครยด
4 การกดแทะของเลน
สนขทมของเลนจะสขภาพจตดกวาสนขทไมมของเลน
ของเลนทกดแทะไดจะชวยฆาเวลาของสนข ในขณะทไมไดเลนกบเจาของ
ของเลนของสนข
สนขชอบเลนกบสงของทเคลอนทไดเชน ลกบอล จานรอน
โดยการวงไลงบและนากลบมาใหเจาของ
ของเลนยางบางชนดจะมเสยงดงเมอถกกดสนขจะชอบเนองจากเลยนแบบสญชาตญาณของการลาสตว
เชอกทผกเปนปมหรอของเลนสาหรบงบและดงจะเปนของเลนทเหมาะกบสนข ยงชวยบรหารเหงอกและฟนของสนข
การฝกสนข
สนขควรเรยนรคาสงพนฐาน 6 คาสง
ชด-นง ndashคอย-ยน-หมอบ-มา
รางวลทดคอ รจกคาวา lsquoดrsquo และrsquoไมrsquo
ทาด(ตบไหล ทาหนายม เสยงเบานม) และ ไม (ทาหนาดๆ เสยงดงๆ)
การฝกใหเรมทนททมนเขามาอยในบาน
ลกสนขตองเรยนรการเรยกชอมน (ตงสนๆ จางาย อยายาวมาก)
ทกครงทมนทาถกใหพด ldquoดๆ ๆrdquo แตหากผด ตองพด ldquoไมๆๆrdquo ทนท ไมตองพดอยางอนๆ
หามต แตะ ในทกกรณ
การฝกนอกบาน
เมออายได6 เดอนสามรถเรมการฝกหนกไดแลว ฝกในสายจง
ควรฝกวนละหนงถงสองครงทกวน ครงละ15- 30 นาท
อปกรณ โซคอ สายเชอกฝก ครงแรกๆควรใสโซฝกใหคนเคย1-2 วน หลงจากนนจงเรมใสสายจงฝก
สายเชอกฝกหรอโซฝกจะตองตางจากสายจงเดนเลน ไมใชปนกนและ หามใชสายจงลงโทษสนข จะทาใหกลว
คาสงแรกคอ ชด ดวยการเดนจงสนขทางซายมอของผฝก เรยกชอมน และกลาวคาวา ชด พรอมดงสายจงใหสนๆเขาตดใกลเขา เปนการสอนใหสนขเดนตามใกลๆแตไมใหเดนลาหนาผฝก หรอเดนลอมหนาหลง ฝกเดนตามไปเรอยๆ หากหยดกใหสนขยนนงอยขางๆเขาเรา หากทาไดใหกลาวคาวา lsquoดrsquo หากเดนยงไมไดระเบยบหรอเดนลาหนาใหกระตกสายจงและบอกวา lsquoไมrsquo
คาสงสอง คอ นง เมอเราพาเดนในสายจง แลวหยดเดน สนขตองยงนง จากนงออกคาสง เรยกชอมน และกลาวคาวา นง พรอมดงสายจงไปขางหลง ในครงแรกๆหลงดงสายจงแลวใหใชมอขวาถอสาย มอซายกดเบาๆทบนทายสนขกดใหนงลง เมอมนนง หากทาไดใหกลาวคาวา lsquoดrsquo หากยงทาไมไดใหบอกวา lsquoไมrsquo และเรมใหม ไปเรอยๆจนสนขทาได
คาสงสาม คอ คอย เมอสนขทาคาสงทหนงและสองไดดแลว ในทานงใหออกคาสง เรยกชอมน และกลาวคาวา คอย พรอมกบใชมอซายแบออกไปสมผสเบาทหนาจมก(ตบเบาๆ) คอย-คอย ดงสายจงใหตงสงตลอดเวลา และออกทางขวาไปยนตรงหนาสนข ยงกลาวคาวา คอย-ด สลบกนตลอดเวลา หากยงทาไมไดใหบอกวา lsquoไมrsquo และเรมใหม ไปเรอยๆจนสนขทาได หากดปลอยใหคอยนานถง 3 นาทถอวาสอบผาน
คาสงส คอ ยน เมอสนขทาคาสงทหนงและสอง สามไดดแลว ใหพาจงเดน และเมอเราหยดเดนสนขจะนงทนทเพราะคาสงสอง แตเราจะออกคาสง เรยกชอมน และกลาวคาวา ยน หากสนขจะนงใหพาเดนทนท พรอมกลาวคาวา ชด จากนนเรมหยดเดนใหมพรอมกลาววา ยน ไปเรอยๆ หากสนขยนและทาได ใหกลาวคาวา ยน-ด สลบกนตลอดเวลา
ถงขณะนรอบการฝกใหทาซาตามลาดบเปนเรองสาคญ อยาทาสลบคาสงจะทาใหสนขงง หากสนขเขาใจดแลวเขาจะทาตามคาสงทดไดเองอตโนมต ไมตองไปทดสอบสลบคาสงใหงงไปเฉยๆๆจะใหฝกยากโดยไมจาเปน
คาสงหา คอ หมอบ เมอสนขทาคาสงทหนงถงสไดดแลว ใหพาจงเดน และเมอเราหยดเดนสนขจะนงทนทหรอสงใหนง จากนนเราจะออกคาสง เรยกชอมน และกลาวคาวา หมอบ เสรจแลวผฝกนงลงขางๆใชมอซายโอบไหลซายสนขขามไปจบขาซาย และมอขวาจบปลายขาขวาดงไปขางหนาคอยๆชาๆและออกคาสง หมอบ ตลอดเวลา สนขจะคอยหมอบนอนลง (อาจตองจดทาทจะใหนอนดวย เชนนอน หมอบยดขาหนาไปขางหนา ขาหลงค ไมเชนนนอาจนอนหงาย นอนแผ) หากสนขยงทาไมไดใหเรมคาสงหนง สองใหมหากทาได ใหกลาวคาวา หมอบ-ด สลบกนตลอดเวลา
ในขนนเมอสนขหมอบไดดแลว ใหออกคาสงตอเนองคอ คาสง คอย (จะเปนการหมอบ-คอย) แลวเรายนขนดอยขาง หากทาได ใหกลาวคาวา หมอบ-ด สลบกนตลอดเวลา
อกขนหนงใหทดสอบปลดสายจงและออกสง หมอบ-คอย หากทาไดดเรากกลบมาจงตอ
คาสงหก คอ มา เมอสนขทาคาสงทหนงถงหาไดดแลว ใหพาจงเดน และเมอเราหยดเดนสนขจะนงทนทหรอสงใหนง-คอย จากนนเราเดนออกไปขางหนามน สองสามกาว มอยกสายจงไว แลวออกคาสง เรยกชอมน และกลาวคาวา มา หากสนขงงใหดงสายจงมาหาตวสนขกจะเดนมาหาทนท ทาอยางนไปเรอยๆ อยาลมชมเขาทกครง
การฝกภายในบาน
การฝกขบถายบนกระดาษ
1 ลกสนขอาจถายทกๆ 2-3 ชวโมง ในชวงแรกจะเปนปญหาเรองการถายเลอะเทอะ 2 เมอลกสนขรสกอยากถาย มกจะดมกลนกบพนและวงวนไปรอบๆ ใหรบจบสนขไปทจดไวทนท
วางสนขลงบนกระดาษหนงสอพมพ และการเปลยนกระดาษควรเหลอแผนเกาไวบางเพอใหสนขจากลนไดงายและกลบมาถายทเดมอก
3 เมอสนขถายแลวเจาของควรชนชมสนข ควรรบทาความสะอาดโดยนายาฆาเชอและกาจดกลน อยาใชทมแอมโมเนยผสมเพราะจะทาใหสนขคดวาเปนกลนปสสาวะของมนเอง
การขบถายนอกบาน
1 ฝกใหสนขขบถายเปนชวงเวลาจนสนขพอใจและเปนนสย 2 พยายามใหสนขขบถายบรเวณทหางจากตวบาน 3 ปสสาวะมลกษณะเปนกรด อาจทาใหหญาตายได 4 ควรเกบอจาระสนขทนท ไมพาไปถายหนาบานคนอนหรอทสาธารณะ
การอมสนข
การอมสนขขนาดใหญ
1 ใหใชแขนขางหนงโอบรอบหนาอก ขณะทแขนอกขางโอบรอบขาหลง แลวดงตวสนขมาตดหนาอก
2 จบใหมนคงแลวยกขน กรณสนขมอาการตนกลวควรวางลงกอน
การอมสนขขนาดเลก
1 ใชมอขางหนงสอดเขาหวางขาขณะทอกขางโอบรอบขาหลงและสะโพก เพอไมใหสนขบดตวหรอถบ
2 ยกสนขขนโดยทมอขางหนงอยรอบหนาอก และอกขางอยทบนทาย ปองกนไมใหสนขกระโดดลงไปได
สงคมสนข
ควรฝกใหสนขอยรวมกบสนขอนได หรอไมแสดงพฤตกรรมกาวราวกบสนขแปลกหนา การใหสนขคนเคยกนกบสนขอนๆตงแตเลกชวยใหสนขเรยนรการเขาสงคมไดดขน หากสนขเหาขกนใหดทนท อยาเสรมสง
การพาสนขไปพบสตวแพทย
สนขควรไดรบการตรวจรางกายทกป และควรถายพยาธปละ 4 ครง รวมทงการฉดวคซนปองกนโรคตางๆครบถวน
การอาบนาสนข
สนขไมจาเปนตองอาบนาทกวน อาบใหเมอสนขสกปรกเทานน
ควรใชนาอนและแชมพสาหรบสนข โดยใหสนขยนในอางอาบนา หรอทพนไมลน
กอนราดนาทาความสะอาด ใหจบหวสนขเชดสงขน เพอปองกนนาเขาตาและหของสนข
ใหราดนาหรออาบหวและหเปนรายการสดทายเพราะสนขจะสะบดขนไลนาหากหนาตาเปยก
ลางแชมพออกใหหมด เชดตวสนขใหแหง ใหระวงสนขหนาวสน
สาหรบสนขพนธขนยาวควรเปาขนใหแหงกอนแปรงขน
ขนตอนการอาบนาสนข
1 2 3
4 5 6
การตดแตงขนสนข
การตดแตงขนม 2 แบบ คอ แบบสงโตองกฤษและแบบสงโตคอนตเนนทล สาหรบสนขทอายนอยกวา 1 ป อาจตดแตงขนแบบลกสนข สนขพนธพเดลทวไปทไมไดสงเขาประกวดนยมตดแตงขนในรปแบบทเรยบงายกวา คอ แบบทรงแกะ การดแลขนสนข
สนขพนธขนยาวตองเพมความระมดระวงเปนพเศษ
สนข พนธยอรกไชร เทอรเรยร หลงจากอาบนาแลว ควรจะรวบขนไวเปนจดๆ
จงแกะขนทรวบไวออกแลวหว จะพบวาขนไมพนกน และเรยงตวเปนระเบยบ
สนขพนธขนเรยบ
มอลตส ลาซา แอปโซ ปกกง ชส
สนขทมขนเรยบนนดแลงาย แปรงขนใหสปดาหละ 1-2 ครงกพอแลว
ขนแรกควรใชแปรงยางแปรงยอนขน เพอขจดขนทหมดอายและสงสกปรก
แลวแปรงตามขนอกครง
ถาอยากใหสนขมขนเงางามกใหใชผาชามวรขดขนอกครง
สนขพนธขนสน
บาสเซต ฮาวนด บล เทอรเรยร
บเกล
สนขทมขนสนจะดแลจะดแลไมยากนก ใหใชแปรงสลกเกอรแปรงขนไมใหพนกนกอน
แลวใชแปรงขนสตวแปรงขจดขนทหมดอายและสงสกปรกบรเวณหางและขา
ควรใชหวซละเอยดแปรงซาอกครง
และใชกรรไกรเลมขนทไมเปนระเบยบออก
สนขพนธขนแขง
สนขทมขนแขงและหนานตองดแลเปนพเศษ
ควรแปรงขนใหทกวน เพอไมใหขนพนกน
และไมควรใชครมปรบสภาพขน เพราะจะทาใหขนนม
เจาของตองหมนดแลถอนขนใหสมาเสมออยางนอยทก 3-4 เดอน
การตดแตงขนสนขตามแฟชน
มขอดตรงทดแลขนสนขไปดวย เพราะสนขจะไดรบการดแลขนอยางสมาเสมอ
ชวยไมใหขนพนกน โดยเฉพาะสนขทมขนยาวจะชวยไมใหสนขรอน
หากไมชอบตดแตงขนสนขกควรเลมขนใหทก 6-8 สปดาห
อปกรณทใชในการตดแตงขน
หวฟนถและหางชนดโลหะ กรรไกรตดเลบ แปรง
การจดการทวไป การปอนยา
สนขทปวยหรอไดรบบาดเจบอาจจาเปนตองไดรบยาทสตวแพทยสงจายใหการปอนยาสนขตองทาอยางนมนวล
ทงนการหยอนยาลงในชามอาหารของสนขไมไดรบประกนวาสนขจะกนยานนเขาไปดวย
จงอยาเรยกสนขใหมาหาคณเพอเพยงปอนยา ควรเขาไปหาสนขเอง
การปอนยาเมด
1 สงใหสนขนง ใชมอขางหนงเปดปากสนขอยางนมนวล โดยจบปากสนขจากดานบน
2ใชมออกขางหนงหยอนเมดยาลงไปในคอใหลกทสดเทาทจะเปนไปได โดยใหวางอยเหนอโคนลนสวนทโปงขนมา
3ใชมอจบปากสนขใหปด และจบหวใหเงยขนชา ๆ แลวลบคอลงมาดวยมออกขางหนง
4เมอสนขกลนยาและเลยรมฝปาก แสดงวาการปอนยาเสรจเรยบรอย และจงชมสนขทกครงทกนยาสาเรจ
การปอนยานา
วธการปอนยานาทถกตองและไดผลด คอ การใชหลอดฉดยาเปนอปกรณชวยปอน ถาสนขไมยอมกลนยาเมด คณอาจนายาเมดไปบดและผสมกบนาหวาน และฉดยานาเขาไปตรงขางปาก ทงนยานาแกไอกสามารถปอนดวยหลอดฉดยาไดเชนกน
การหยอดห
1จบหวสนขใหอยนง ๆ และเปดหสนขขน แลวสอดปลายขวดยาหยอดหไปในทศทางปลายจมกสนข
2อยาใหสนขสะบดศรษะ แลวนาขวดยาออกมาจากห และพบหกลบลงมาในตาแหนงปกต
3ใชมอนวดคลงหสนขอยางนมนวล วธนจะชวยใหตวยากระจายไปทวห
การหยอดตา
1ทาความสะอาดบรเวณรอบ ๆ ดวงตา โดยใชสาลชบนาเชดคราบขตาและสงสกปรกออกไปใหหมด
2ควบคมสนขใหอยนง ๆ อยางนมนวลใหสนขลมตากวาง แลวนาขวดยามาหยอดตาจากดานบนและดานหลงเพอไมใหสนขหวาดกลว
3บบขวดยาใหไดจานวนหยดยาลงสดวงตาตามทตองการและใหตาชมไปดวยยา
การดแลบาดแผลเบองตน
การดแลบาดแผลปด
1ถาสนขมบาดแผลปดใหประคบบาดแผลใหเรวทสด โดยใหนาผาขนหนผนเลกๆมาวางเหนอบาดแผลดวย (เพอปองกนไมใหผาประคบแผลแขงตวตดผวหนง) จากนนนานาแขงมาวางทบไว 15 นาท
2สนขอาจกระดกหก และตองไดรบการรกษาจากสตวแพทยโดยดวน
การนาผาเยนประคบบาดแผลมาวางบนบรเวณทไดรบบาดเจบ จะชวยลดอาการปวดและการบวม อยางไรกตามถาสนขปวดบาดแผลมาก ใหเลกประคบแผล
อาการของบาดแผลเปด
บาดแผลเปดตองไดรบการทาความสะอาดใหทวเพอปองกนการตดเชอ ตองตรวจสอบบาดแผลเปดใหดเพราะถามเลอดออกเลกนอยหรอไมมเลอดออกเลย บาดแผลอาจจะเหนไมชด
อาการของบาดแผลเปดมดงน สนขเลยหรอใหความสนใจสวนใดสวนหนงของรางกายมากผดกต
มสะเกดแผลใหมๆทผวหนง ผวหนงมรทะล มรอยเลอดบนผวหนง เดนกะเผลก
ถาพบอาการขางตน ควรหาบาดแผลเปด หากพบบาดแผลจงทาความสะอาด และนาไปหาสตวแพทย
การดแลบาดแผลเปด
1ถาสนขมบาดแผลเปดและไมใหญมาก ใหดงสงสกปรกตางๆกรวดเสยน และวตถแปลกปลอมใดๆโดยใชนวหรอปากคบ
2ลางบาดแผลดวยนาเกลอออนๆ นาสะอาดหรอ ไฮโดรเจนเปอรออกไซด 3 เปอรเซนต
3ถาขนสนขเขาไปอยในบาดแผล ตดขนรอบๆปากแผลใหเกลยง แตกอนจะตดขน ใหหลอเลยงกรรไกรดวยสารหลอลนทละลายนาได วธนจะชวยใหขนมาตดทกรรไกร โดยไมไปตดบาดแผล
โรคทสาคญในสนข
โรคลาไสอกเสบตดตอ หรอการตดเชอพาโวไวรสในสนข
มรายงานพบวาสนขทกอาย ทกเพศและทกพนธสามารถเปนไวรสทสามารถตดตอทรนแรงททาลายระบบทางเดนอาหาร เมดเลอดขาว และในสนขบางตวจะมผลตอกลามเนอหวใจ เกดจากการตดเชอพาโวไวรส (parvovirus CPV)ปจจบนเรยกโรคนวา โรคตดเชอพาโวไวรสในสนข หรอโรคลาไสอกเสบตดตอ (canine parvoviral infection) ซงมการระบาดทวโลก รวมทงประเทศไทยดวย
การตดเชอพาโวไวรสสามารถแพรกระจายจากสนขตวหนงไปอกตวหนง การตดตอมโอกาสมากขนเมอสนขไปอยรวมกนมาก
เราจะทราบไดอยางไรวาสนขตดเชอพาโวไวรส
อาการเรมแรกของสนขทตดเชอพาโวไวรสคอ ซม เบออาหาร อาเจยนและทองเสย อยางรนแรง อณหภมของรางกายอาจจะสงขน อณหภมของรางกายทวดจากทวารหนกของสนข มคาประมาณ 101ordm - 102ordmF
อาการปวยพบไดประมาณ 5-7 วน ในระยะแรกของการตดเชอ(แสดงอาการแลว) อจจาระของสนขจะมลกษณะเหลวมสออกเทา หรอเหลองเทา (yellow-gray) ในบางครงอาการแรกเรมสนขอาจจะถายเหลวโดยมเลอดปนออกมาได
เมอสนขมการถายเหลว หรออาเจยนอยางรนแรง ทาใหสนขสญเสยนาและเกลอแรออกจากรางกายอยางรวดเรว
สนขปวยบางตวจะมอาการอาเจยนอยางรนแรงและถายอจจาระเปนนาสนาตาลจนถงสแดง(มเลอดปน)พงจนตายได
ในสนขบางตวอจจาระอาจจะมลกษณะเหลวเทานนและสามารถฟนตวจากการปวยได อาการปวยมกพบวา ลกสนขจะแสดงอาการปวยรนแรงกวาสนขโต
สนขมกจะตายภายใน 48-72 ชวโมงหลงจากทเรมแสดงอาการ ลกสนขมกจะตายดวยภาวะชอค
โดยมกจะเกดขนหลงการตดเชอประมาณ 1-2 วน ในอดตพบวาลกสนขอายนอยกวา 5 เดอนมอตราการปวยคอนขางสง
การฉดวคซนกนชวยลด อตราการปวยและอตราการตายจากการตดเชอ
ลกสนขชวงระหวางหยานม (1 เดอน)ถงอาย 6 เดอนเปนชวงอายทมความเสยงตอการปวยเปนโรค
สนขบางพนธจะแสดงอาการปวยทมความรนแรงในบางสายพนธ เชน รอตไวเลอร และโดเบอรแมนพนเชอร
การปองกนโรคลาไสอกเสบตดตอในสนข
การปองกนโรคลาไสอกเสบจากการตดเชอพาโวไวรสสามารถทาไดดวยการฉดวคซนปองกน โดยปกตในลกสนขมกจะเรมตนฉดเมออายประมาณ 6-8 สปดาห
กรณทสนขทเลยงเกดปวยตดเชอพาโวไวรส ตองทาความสะอาดบรเวณกรง หรอคอก หรอทอยของสนขปวย
ฆาเชอดวยยาฆาเชอ พวกสารละลายโซเดยมไฮโดรคลอไรต ซงเปนสวนประกอบของยาฆาเชอทมใชอยในบาน อยแลว(ยาทาความหองนา ครว) อยาลมวาเชอพาโวไวรสนสามารถมชวตอยไดในสงแวดลอมไดเวลานานเปนเดอนๆ
โดยเฉพาะอยางยงสนขทมอายไมเกน 6 เดอนควรระมดระวงอยางยง สงปฏกล หรอสงขบถายของสนขควรกาจดทงใหเรวทสดไมควรกก หมกหมมไว
ถาไมแนใจวาสนขของเรากาลงจะปวยดวยการตดเชอพาโวไวรส หรอโรคลาไสอกเสบหรอไม ควร ปรกษาสตวแพทย การลดความเสยงตอการตดเชอพาโวไวรสทดทสดคอปองกนสนขไมใหไปสมผสกบสนขอนๆ โดยเฉพาะในบรเวณทมการแพรระบาดของโรคน
เจาของสนขควรปรกษา หรอนาสตวไปพบสตวแพทย เมอพบวา สนขมอาการตางๆ เหลาน
พบมสงคดหลงทผดปกตออกจากจมก ตา หรอชองเปดอนๆของรางกาย bull
สตวเลยงไมกนอาหาร มนาหนกลดลง หรอกนนามากขนกวาปกต bull
ขบถายลาบาก หรอผดปกต หรอไมสามารถควบคมการขบถายได bull
พบมพฤตกรรมทผดปกต หรอพบมความดรายขนอยางกระทนหน หรอออนเพลย bull
พบมกอนผดปกต เดนกระโผลกกระเผลก ลกหรอนอนลาบาก bull
มการสนหวมากผดปกต เกา หรอเลย หรอกดแทะตามลาตวมากผดปกต bull
พยาธหนอนหวใจ ชพจกรของพยาธหนอนหวใจของสนขเรมตนเมอสนขทปวยดวยโรคพยาธหนอนหวใจ ซงจะมตวออน
ของพยาธหนอนหวใจอยในกระแสเลอด (microfilariae) ถกยงดดกนเลอด ทาใหยงไดรบเอาตวออนของพยาธหนอนหวใจไปดวยเมอดดกนเลอดสนขปวยเปนอาหาร หลงจากนนตวออนของพยาธหนอนหวใจจะใชระยะเวลาภายหลงจากถกดดกนจากตวสนข ประมาณ 2-3 สปดาหในการพฒนาเปนตวออนระยะตดตอในตวยง
เมอยงมการดดกนเลอดของสนขอกครง โดยเฉพาะสนขทมสขภาพปกต (ไมไดปวยเถายเทตวออนระยะตดตอทไดมการพฒนาอยางสมบรณแลวในยงไปยงสนขอกตวหนง จากนนตวออนระยะตดตอจะชอนไชไปตามเนอเยอตางๆ ของสนข และเจรญเตบโตตอไปอก 2-3 เดอนและพฒนาเปนตวแกในทสดในหวใจของสนขตวใหม
ปนโรค) ยงจะมการ
เมอตวพยาธอยในหวใจของสนข และมการเจรญเตบโตในหวใจของสนข มนจะมขนาดยาวประมาณ 14 นว และทาความเสยหายใหกบเนอเยอหวใจ เนอเยอปอดและอวยวะทสาคญอนๆ ถาสนขปวยไมไดรบการรกษา การพฒนาของโรคจะมความรนแรงมากขนและทสดสนขจะตายได
โรคพษสนขบา
โรคพษสนขบา เปนโรคทมอนตรายรายแรง ทาใหคนหรอสตวทปวยดวยโรคนตองตายดวยความทรนทราย
โรคนเกดจากเชอไวรสทมชอวา เรบสไวรส
สตวเลอดอนทกชนดโดยเฉพาะ สตวเลยงลกดวยนม เชน วว ควาย มา หม ลง ชะน กระรอก กระแต เสอ คางคาว คน ฯลฯ สตวทพบวาเปน โรคพษสนขบา มากทสด คอ สนข ( 96 ของจานวนทพบเชอจากการวนจฉยในหอง -ปฏบตการ ) รองลงมา คอ แมว ( 3 )
การตดตอของโรคพษสนขบามาสคน
โดยการไดรบเชอไวรสทอยในนาลายสตว เขาทางบาดแผลทเกดจากการถกกด ขวน หรอถกเลยบรเวณบาดแผลทมอยเดม หรอไดรบเชอเขาทางเยอตา เยอปาก
คนถกสนขทเปนโรคพษสนขบากด ใชเวลานานเทาไรจงจะแสดงอาการ
ระยะเวลาตงแตไดรบเชอ จนกระทงปรากฏอาการ หรอระยะฟกตวจะกนเวลาตงแต 7 วน ถง 2 ป ขนอยกบลกษณะบาดแผลและบรเวณทถกกด
ถาถกกดบรเวณใบหนาหรอใกลสมองและบาดแผลฉกรรจ ระยะฟกตวจะเรว
ถาถกกดบรเวณขา ระยะฟกตวนานกวา เพราะเชอจะเดนทางมาถงสมองโดยเฉลยประมาณ 2 - 6 อาทตย
อาการของผปวยโรคพษสนขบา
ม 2 แบบ คอ แบบกาวราว ดราย และแบบอมพาต อาการของโรคแบงเปน 3 ระยะ คอ
ระยะอาการเรมแรก อาจมอาการไมสบาย ครนเนอครนตว มไขตา ๆ ออนเพลย เบออาหาร เจบคอคลายเปนหวด อาจมอาการคลนไส ปวดทอง และทพบบอย คอ อาการคน เสยว หรอชาบรเวณแผลทถกกด
ระยะอาการทางระบบประสาท อาจคลมคลง ดราย กลวนา กลวลม ความรสกไวกวาปกต ทรนทราย หรอมอาการซม เปนอมพาต นาลายไหลตองบวนทง กลนนาไมได
ระยะสดทาย ไมรสกตว หายใจกระตก ผปวยสวนมากมกจะตายภายใน 7 วน หลงจากเรมแสดงอาการ
ถาเชอไวรสเพมจานวนในสมองมาก กจะแสดงอาการแบบคลมคลง ดราย แตถาเชอ ไวรสเพมจานวนมากในไขสนหลง จะแสดงอาการอมพาต
อาการโรคพษสนขบาในสนข
แบงไดเปน 2 แบบ คอ แบบดราย แสดงอาการชดเจนและพบบอย และแบบซมซงแสดงอาการไมชดเจน อาการของโรคม 3 ระยะ คอ
ระยะอาการเรมแรก สนขจะมนสยแปลกไปจากเดม ตวทเคยขลาดกลวจะเขามา คลอเคลย ตวทเคยเชองชอบเลน จะหงดหงด หลบไปตามมมมด เงยบ กนอาหารและนานอยลง ระยะนมอาการ 2 - 3 วน จะเขาสระยะท 2
ระยะตนเตน จะมอาการทางประสาท มความรสกไวกวาปกต กระวนกระวาย หงดหงด ไมอยนง กดแทะสงของ ตวแขง ขากรรไกรแขง ปากอา ลนหอย นาลายไหล มานตาขยาย บางตววงพลานไปทว เมอพบสตวหรอคนขวางหนาจะกด สงเสยงเหาหอน ในระยะทแสดงอาการแบบซมอาจไมแสดงอาการเชนน แตเมอถกรบกวนอาจกด ตอมา กลามเนอจะเรมออนแรงลง ทรงตวไมได ลมแลวลกไมได บางตวชกกระตก อาการระยะนพบได 1 - 7 วน จงจะเขาระยะสดทาย
ระยะอมพาต เกดอาการอมพาตลามทงตวเรมจากขาหลง ตอมากลามเนอคอจะเปนอมพาต กลนอาหารไมได ระบบหายใจลมเหลวและตายในทสด รวมระยะเวลาเรมแสดงอาการจนตายประมาณ 10 วน
อาการโรคพษสนขบาในแมว
ในระยะทมอาการชดเจน แบงไดเปน 3 ระยะ เชนกน คอ ระยะอาการนา มอาการหงดหงด นสยเปลยนไป ชอบหลบซกในทมด ระยะนมกสน ไมเกน 1 วน ระยะตนเตน แสดงอาการดราย กด หรอขวนคนหรอสตวทเขามาใกล กลามเนอสน นาลายไหล กลนลาบาก ระยะนกน
เวลาประมาณ 2 - 4 วน ระยะอมพาต เรมเปนอมพาตจากขาหลง แลวลามมายงลาตว ขาหนาและหว จนทวตวอยางรวดเรว แลวถงแกความตาย
อาการในแมวมกไมชดเจน อาจเปนแบบซม มระยะตนเตนสนมาก หรอไมแสดงอาการเลย อาจพบวากนอาหารและนาลาบาก แลวเปนอมพาตลามไปทวตว ตายในเวลา 3 - 4 วน หลงจากเรมมอาการ เมอถกสตวทสงสยวาเปนโรคพษสนขบากดควรทาอยางไร 1 รบลางแผลดวยนากบสบหลาย ๆ ครง เพอลางเชอออกจากบาดแผล ถามเลอดออกควรปลอยใหเลอดไหลออก อยาบบหรอเคนแผล เพราะจะทาใหเชอแพรกระจายไปสวนอน 2 เชดแผลดวยนายาฆาเชอโรค ควรใชสารละลายโพวโดนไอโอดน เชน เบตาดน ถาไมม อาจใชแอลกอฮอล 70 หรอทงเจอรไอโอดน 3 ไมควรเยบแผล ถาจาเปนควรรอไว 3 - 4 วน ถาเลอดออกมากหรอแผลใหญอาจเยบหลวม ๆ และใสทอระบายไว 4 กกสตวไวดอาการอยางนอย 10 วน โดยใหนาและอาหารตามปกต อยาฆาสตวใหตายทนท เวนแตสตวดราย กดคนและสตวอน หรอไมสามารถกกสตวได ถาสตวหนหายไป ใหถอวาสตวนนเปนโรคพษสนขบา 5 รบไปพบแพทยทนท หลงจากถกสตวกด เพอขอคาแนะนาเรองการฉดวคซน อยารอจนกระทงสตวทกดตาย อาจพจารณาใหการปองกนบาดทะยก และยาปฏชวนะเพอปองกนการตดเชออน ๆ ดวย 6 พบสตวแพทย กรมปศสตวหรอเจาหนาทสาธารณสขในชมชน เพอแจงรายละเอยดเกยวกบตวสตว เชน ชนดสตว ส เพศ พนธ อาย สถานทถกกด เพอวางมาตรการปองกนและควบคมโรคตอไป 7 เมอสตวตาย ตดหวสงตรวจโรคพษสนขบา 8 ตองซกประวตโดยละเอยดและสงไปพรอมซากสตว เพอเปนแนวทางในการตดสนใจเกยวกบการดแลผสมผสโรค ความเชอเกยวกบโรคพษสนขบา
ในปจจบน แมวาคนจะตายดวยโรคพษสนขบานอยลง เนองจากคนมความรมากขน วคซนมคณภาพดขน มความปลอดภยมากขน ราคาถกและหาไดงายขน รวมทงวคซนสตวดวย ประการสาคญ รฐไดใหความสนใจตอการปองกนและกาจดโรคนอยาง
จรงจง แตสงหนงททาใหคนจานวนไมนอยตองตายดวยโรคพษสนขบา เพราะความเชอผด ๆ เกยวกบโรคพษสนขบา โดยเฉพาะเกยวกบการรกษาโรคพษสนขบา
ความเชอ ความจรง
โรคพษสนขบาเปนในหนารอนเทานน โรคพษสนขบาเกดไดทงป เนองจากเกดจากเชอไวรส ตดตอโดยไดรบเชอจากนาลายสตวปวย ไมใชเกดเพราะความเครยดเนองจากความรอน
เมอถกสนขกดตองใชรองเทาตบแผลหรอใชเกลอขผงบาลมหรอยาฉนยดลงในแผล
การใชรองเทาตบแผล จะทาใหแผลชา เชอกระจายไปรอบบรเวณแผลไดงายและอาจมเชอโรคอน ทาใหเกดการอกเสบของบาดแผล หรอเกดบาดทะยกได เกลอหรอยาฉน อาจมสงสกปรกปะปนอย ไมควรใสลงในแผล ควรลางแผลดวยนาสะอาดกบสบหลาย ๆ ครง เพอชวยลางเชอออก แลวใสยาใสแผล เชน ทงเจอรไอโอดนหรอแอลกอฮอล ซงสามารถฆาเชอโรคพษสนขบาได
การรดนามนตชวยรกษาโรคพษสนขบาได เมอถกสนขกด การฆาสนขนนใหตายแลวนาตบสนขมารบประทาน คนจะไมเปนโรคพษสนขบา
การรกษาผสมผสโรคพษสนขบา ทไดผลดทสด คอ ไดรบการฉดวคซนทนทเมอสมผสโรค เพอใหรางกายสรางภมคมกนโรค แตถาไมไดรบการฉดวคซน ปลอยใหเชอเขาสสมองจนถงขนแสดงอาการของโรคพษสนขบาแลว ไมมยาใด ๆ รกษาได เนองจากเชอไปทาลายสมอง ทาใหผปวยแสดงอาการคลมคลงและตายในทสด เนองจากกลามเนอทกสวนเปนอมพาต ดงนน การรดนามนตไมสามารถรกษาโรคพษสนขบาได
เมอถกสนขบากด การตดห ตดหางสนขนน จะชวยใหสนขไมเปนโรคพษสนขบา
สนขหรอสตวอนทถกสตวทเปนโรคพษสนขบากด หากไมเคยฉดวคซนมากอน ควรทาลายทง แตหากตองการรกษาชวตสตวนนไว ควรฉดวคซนทนท แลวกกสตวไวดอาการ อยางนอย 6 เดอน หรอขอคาแนะนาจากสตวแพทย
คนทองไมควรฉดวคซนปองกนโรคพษสนขบา
วคซนปองกนโรคพษสนขบาปจจบน มความปลอดภยสง ฉดไดแมในคนทอง
สนขทเปนโรคพษสนขบาจะมอาการดราย ตวแขง หางตกเทานน
อาการโรคพษสนขบาในสนข มทงแบบซมและแบบดราย แบบซมสนขจะหลบซกตวในมมมด ถาถกรบกวนอาจจะกด ตอมาจะเปนอมพาต แลวตาย บางตวอาจแสดงอาการคลายกระดกหรอกางตดคอ ทาใหเจาของเขาใจผดพยายามลวงปากสนข เพอหาเศษกระดก จงไมควรลวงคอสนข หากจาเปน ควรใสถงมอทกครง
โรคพษสนขบาเปนในสนขเทานน โรคพษสนขบา เปนไดในสตวเลอดอน เลยงลกดวยนมทกชนด แตพบมากทสดในสนข
วคซนโรคพษสนขบา ฉดรอบสะดอ 14 เขม หรอ 21 เขม ถาหยดตองเรมตนใหม
วคซนปองกนโรคพษสนขบาในปจจบน มคณภาพด ฉดเขากลามเนอแขนหรอใตผวหนง เพยง 5 เขม และไมตองฉดทกวน
โปรแกรมวคซน
วคซน ชวงอาย
โรคหวดและหลอดลมอกเสบตดตอ (Kennel Cough Syndrome)
4-6 สปดาห กระตนซาท 10-14 สปดาห
โรคลาไสอกเสบตดตอ (Canine Parvovirus)
4-6 สปดาห กระตนซาท 10-14 สปดาห
โรคไขหด ตบอกเสบและเลพโต สไปโรซส (Canine Distemper Infectious Hepatitis and Leptospirosis)
14-6 สปดาห กระตนซาทอาย 10-14 สปดาห
โรคพษสนขบา (Rabies)
12 สปดาห กระตนซาทอาย 6 เดอน
ควรงดการอาบนา 7 วนหลงการฉดวคซน o
ควรถายพยาธเมอลกสนขอาย 3-4 สปดาห และทก 6 เดอน o
o
การเพาะขยายพนธสนข
พนธบอสตนเทอเรย พนธปกกง พนธเชา เชา
สนขตวเมยถงวยผสมพนธและมสดครงแรกเมออายประมาณแปดหรอเกาเดอน
แตสนขพนธ เชา เชา จะมสดครงแรกเมอมนมอายเพยงหาหรอหกเดอนเทานน
และสนขบางพนธกอาจจะใชเวลาเปนปหรอมากกวานน
ควรถายพยาธใหแมสนขสกสองหรอสสปดาหกอนแมสนขมสด
สนขตวเมยสวนใหญเขาสฤดการเปนสดสองครงตอป
ถาคณตองการใหสนขคณมลก จะตองคดเลอกพอพนธใหเปนพอพนธทด ไมนยมผสมพนธในสนขทเปนสดครงแรกหรออายนอยจนเกนไป ระยะทสนขตวเมยพรอมจะผสมพนธ นาทชองคลอดจะเรมใส ซงจะอยในชวงตรงกบวนทสบเอดหรอวนทสบสามของการเรมเปนสด การมอกดทบบนทาย ถามนนง และเคลอนหางของมนจากขางหนงไปอกขางหนง แสดงวามนพรอมทจะผสมพนธแลว
เราควรนาสนขตวเมยไปผสมกบพอพนธตามคอกผสมพนธ (ซงตองเสยคาผสมพนธ)
เมอไดดพอพนธควรปลอยใหตวผและตวเมยอยดวยกนตามลาพงมนจะผสมกนเอง
เวนแตเจาของคตวผทมความชานาญเขาจะมวธจดการชวยพอสนขผสมไดเรวขน
หลงการผสมพนธควรใหสนขตวเมยพกกอนทจะเดนทางกลบ
และใหมนอยในทเงยบสงบสกสองสามวนหลงการผสมพนธ
สนขตวเมยจะหมดการเปนสดประมาณสามสปดาหหลงจากเรมเปนสด
สนขบางตวอาจจะยงมนาจากชองคลอดออกมาอกแมวาจะผสมพนธแลว
ตามปกตจะใชเวลาประมาณสสปดาหกวาท จะรวาสนขตงทองหรอไม
ชวงระยะแรกทสนขตงทองใหอาหารปกต ไมจาเปนตองใหอาหารเสรม
อาหารตองประกอบดวยเนอ 225 กรม เปนอยางนอย
ในแตละวนควรออกกาลงกายมากพอควรหาม
เรากาจดเหบหมดไดโดยการโรยแปงกาจดเหบหมดใน
ไมควรเสยงอาบนาในชวงหาถงหกสปดาหหลงผสมพนธ
แมสนขสวนใหญจะคลอดลกหลงผสมพนธ 60-63 วน
สนขทตงทองตองการอาหารสองมอตอวน
อาหารเสรม ไดแก นามนตบปลา ไขตม
และอาหารเสรมสรางกระดก นานมจะชวยเสรมธาตแคลเซยม ซงชวยสรางกระดก
แมสนขทอมทองขนาดใหญ ไมเพยงแตจะตองการอาหารมากขนในระยะหลงของการตงทอง แตมนยงตองการอาหารบอยครงมากขน
เพราะลกสนขในทองจะทาใหแมสนขกนไดคราวละไมมาก
เมอเขาชวงสปดาหสดทายกอนคลอดคณตองตดขนบรเวณรอบๆนมของแมสนขออก
และทาความสะอาด รวมทงตองขรบขนบรเวณดานหลงของมนดวยกรรไกรขรบขน (ซงจะชวยรกษารปทรงของมนใหดดอย)
และลางใหสะอาด เมอเวลาลกสนขตองการกนนมจะไดกนสะดวก
แมสนขทคลอดกอนวนท 58 เปนลกสนขทยงไมเจรญเตบโตเตมท และตองไดรบการดแลเอาใจใสอยางระมดระวงและใกลชด
ปกตการดวาแมพรอมทจะคลอดลกหรอไมนน ใหดจากอณหภมของมน ตามปกตของแมสนขกอนคลอดลก 12 ชวโมง อณหภมจะตาลงประมาณสองหรอสามองศา จากสามสบแปดองศาเซลเซยส
เราตองเตรยมกลองทสาหรบไวใหแมสนขคลอดลก
ควรมไฟใหความอบอนแกลกสนขทเพงคลอดออกมา เหตผลสวนใหญททาใหลกสนขจานวนมากตายไปกเนองจากขาดความอบอนอยางเพยงพอ
เมอใกลระยะคลอดลกหนงหรอสองวน ควรใหแมสนขนอนในกลองปพนดวยกระดาษหนงสอพมพ
กระดาษตดจะดกวาใชผารองนอนเพราะลดอนตรายลกสนข
การคลอดลกจรงๆจะเรมขนเมอสนขเรมเบงซงจะถขนเรอยๆจนถงนาคราโผลออกมา
ตาม ปกตแมสนขจะฉกถงนาคราโดยการเลยอยางแรง และเลยนาทไหลออกจากถงนาคราหลงจากนนไมนาน ลกสนขตวแรกกจะคลอดออกมา
ถงนาคราทคลมลกสนขออกมาแลว แมสนขฉกถงนาคราเพอใหลกสนขออกมา
บางครงเมอแมสนขคลอดลกสนขตวแรก มนจะปฏเสธทจะชวยเหลอลกของมน
เราตองรบนาลกสนขออกจากถงนาครา โดยใหหวหลดออกจากถงกอน เยอถงนาคราทปกคลมลกสนขจะมลกษณะโปรงใส
แตถาไมรบเอาลกสนขออกจากถงนาคราโดย เรวลกสนขจะสาลกนาครา
ถงนาคราทหมตวอยสามารถตดออกดวยกรรไกรทปลายมน
และหลงจากนนเชดตวของมนดวยผาชบนาอนเพอกระตนใหลกสนขหายใจ
แมสนขมกมปฏกรยาเมอไดยนเสยงรองของลกสนข
และตองกระตนใหมนเลยลกของมนดวยความรกและความเอนด
กระตนใหมนเลยงลกใหมชวตรอดจนกวาลกสนขตวทสองคลอดออกมา
แมสนขอาจจะยงไมใหความสนใจตอลกตวแรกจนกวาเมอลกสนขตวทสองคลอดออกมา มนจงจะเรมทาหนาทของความเปนแม
ถาชวงการคลอดระหวางลกสนขแตละตวหางมากผดปกต
และแมสนขมอาการปวดเบงมากโดยไมรสาเหต ควรนาไปพบสตวแพทย
แตถามนนอนพกระหวางคลอดลก และไมมอาการเจบปวดคณควรปลอยมนไวตามลาพง และใหมนไดรบการพกผอน
ในกรณแมสนขคลอดลกหลายตว เราอาจจะนาตวทเกดแรกๆ ไปไวในกลองทใหความอบอนดวยดวงไฟ ทาความสะอาด เชดใหแหงดวยผาสะอาดยายลกสนขแตละตวในขณะทมนกาลงคลอดตวตอไปและคนใหแมสนขเมอมนคนหาลก
ลกสนขแตละตวทคลอดออกมาจะมรกตดตวออกมาดวย ซงเปนเรองปกตธรรมดาทสนขจะกนเพอใหลกสนขหลดจากสายสะดอของมน
ลกสนขแตละตวจะมรกหนงอนซงจะออกมาพรอมกบลกสนขหรอออกมาภายหลง
สงทสาคญทสดคอเราตองดวารกนนออกมากบลกสนขหรอไม
เพราะรกทคางอยในทองอาจจะทาใหแมสนขตดเชออยางรนแรงจนโลหตเปนพษ ซงจะทาใหแมสนขเสยชวตได
ปกต มดลกแมสนขจะบบตวขบทกสงออกมาภายใน 20-24 ชวโมงหลงคลอด
การคลอดลกจะเสรจสนโดยสมบรณโดยดจากแมสนขทผอนคลายและสงบ ซงจะนอนเหยยดตวยาวและถอนหายใจเฮอกใหญ
ในขนตอนนคณตองเอากระดาษหนงสอพมพทสกปรกหรอเปยกชนออก
เมอคณรสกวาแมสนขไดคลอดลกตวสดทายออกมาแลว
ใหนมสดปรมาณ 200 cc ใหแมสนขกน
แมสนขอาจไมกนอาหารในวนแรกหลงคลอดใหม ควรใหอาหารนมเหลวจะด
หลงจากวนทสองของการคลอดลกแลวเราควรใหอาหารแกแมสนขสองหรอสามมอตอวน ขนอยกบจานวนลกสนข
อาหารสาหรบสนขขนาดกลางควรมเนอสดสก 580 กรม และนมสดครงลตรในแตละวน
และเสรมดวยอาหารเสรมกระดก มวตามนรวม
และการใหแมสนขดมนามากๆ จะเปนการชวยใหมนผลตนานมอยางเพยงพอ
ถาสงเกตเหนวาลกสนขไมเปนปกตหรอดดนมไมไดตามปกต ใหชวยเหลอมนโดยใหมนกนนมจากขวดวนละสามเวลาเพอใหมนแขงแรงและมชวตรอด ใชผงทารกหรอนมสตรพเศษสาหรบลกสนขได นมควรรอนกวาอณหภมในตวเลกนอย
ในสนขบางพนธนยมตดหรอขรบหางออก
ควรทาเมอลกสนขอายไดสวน
ควรตดนวตงของสนขเกอบทกพนธออก
ตดออกโดยใชกรรไกรทคม และหามเลอดโดยการพนแผล เชดดวยดางทบทม
สนขพนธ Miniature Pinscher นยมตดหาง สนขพนธ Dalmatian นยมตดนวตง
อาหารสาหรบลกสนข เชน นมผสมกบเนอสตวพวกเนอไกหรอเนอ กเปนอาหารทเหมาะกบลกสนขเลกๆ
เมอลกสนขมอายไดประมาณหกสปดาหกสามารถใหอาหารสมอตอหนงวน
ควรใหขาวหรอธญพช นมในมอกลางวน มอเยนใหเนอสบอาจจะสก และมอคาใหนมและอาหารเสรมประเภทวตามนและแคลเซยม
คณไมควรใหอาหารลกสนขมากเกนไปจนมนอวน
หามปลอยใหลกสนขออกวงอยางรวดเรวหลงกนอาหารทนท
ควรปลอยใหมนออกมาถาย แตใหมนไดรบการพกสกครหลงกนอาหาร
เมอลกสนขมอายไดส-หกสปดาห นามนไปฉดยาวคซน
และพออายแปดสปดาหกสามารถนามนไปแยกเลยงทอนได
ความรบผดชอบของเจาของสนข
มนษยไดรบความรก ความซอสตย และความเปนมตรจากสนข ความผกพนดงกลาวจงเปนความรบผดชอบในการจดการหาสงจาเปนพนฐานใหกบสนข สนขเปนสตวสงคมและควรไดรบการปฏบตเสมอนเปนสมาชกในครอบครว การฝกสนขตงแตยงเลกเปนสงจาเปน เพอใหสนขสามารถเขากบมนษยและสนขอนได
ขอมลทไดในเอกสารนเกดจากการแปลตารา และรวบรวมจากแหลงขอมลตางๆ ขอขอบคณแหลงขอมลตางๆทไดนามาใชในครงน
ลกสนขพนธ Bull Terrier ลกสนขพนธ Siberian Husky
ลกสนขพนธ Bearded Collie ลกสนขพนธ Pomeranian
ลกสนขพนธ Poodle ลกสนขพนธ Shizu
แมและลกสนขพนธ collie ลกสนขพนธ Beagle
การใหอาหารสนขตงทอง(Pregnant) และใหนานม( Lactation)
สนขตองการอาหารเพมตามอายตงทอง นาหนกจะเพมชวง 4 สปดาหเปนไป
ระยะนกนเพม 35-50
ระยะเลยงลก(Whelping) ตองการอาหาร 3-4 เทาปกต
ภายใน3 สปดาหหลงคลอด ลกสนขจะหดเลย-กนอาหารกบแม ใหพจารณาหยานมได
หยานมเมอลกสนขอายได 6 สปดาห
การใหอาหารลกสนข( Puppies)
กนอาหารสด-แหงไดเมออาย 3 สปดาห
นานม ไข ชส คออาหารทด ยอยงาย โภชนะเขมขนสง
ใหกนนานมมากอาจถายเหลว หรอทองเสยไดหากไมสะอาด
ใหอาหารวนละ 3-4 ครงตอวน
ไมควรใหกนมากไป จะอวนมาก กดรดผวหนงขางซโครงหากสมผสซโครงไมไดแสดงวาอวนมาก
อวนมากมผลตอการพฒนาโครงรางและกระดก
การใหอาหารสนขโต ( Older dogs )
สนขโตมกจกรรมตาลง จงตองการอาหารนอยลง
เนนอาหารโปรตนมากกวาพลงงานหรอคารโบไฮเดรท
ใหอาหารมอเดยว ลดปรมาณอาหารลง
คาแนะนาดานอาหารอนๆ
บางคนเชอวาใหไขดบบารงขน ควรใหไขตม เพราะไขขาวดบจะขดขวางการดดซม Biotin
กระดกหมตมทอนใหญใหได แตกระดกไกควรงดใหแทะเลน
อาหารเมดและกระดกทอนใหญชวยลดคราบหนปน
สตวเลยงของเราอวนหรอยง
สนขปกต
o สามารถคลาพบกระดกซโครงได (โดยไมตองกด) o ชวงทองตองแคบกวาชวงอกเมอมองจากดานขาง o เหนชวงคอดของเอวหลงซโครงซสดทายเมอมองจากดานบน
สนขอวน
o ตองออกแรงมากกวาปกตในการคลาซโครง o ชวงทองขนาดเทาหรออวนกวาชวงอก o มไขมนสะสมทสะโพก โคนหาง พนทอง o ผวหนงรอบคอและหวไหลหนากวาปกต
วธการลดความอวนสาหรบสนข
o เลอกชนดของวตถดบในการทาอาหารใหมไขมนนอย มกากใยมาก และเพมปรมาณนาในอาหารใหมากขน
o ลดปรมาณอาหารในแตละมอใหนอยกวาปกต แตมาเพมความถในการใหเปนมอมากขน
ควรใหสนขออกกาลงกายมากขน
การผสมพนธ
สนขจะเปนสดครงทวไปภายใน 6-12 เดอน
สนขเลกอาจเปนภายใน 6 เดอน แตสนขใหญอาจอายถง 2 ป
วงรอบการเปนสดหนงๆม 11-13 วน ประกอบดวยระยะ Pro estrus estrus ovulation
Pro estrus คอระยะกอนผสมพนธ สนขจะแสดงอาการมเลอดออก(Menopause ) ใหนบวนทพบเหนเลอดออก
หลงจากนนอก 9 วน สนขจะเรมสนใจ ไมอยกบท วงหาสนขทกเพศและเปนทสนใจของสนขเพศผทกตวทเดนผาน อวยวะเพศบวม มนาเมอกออกมา สนขเพศผอาจกระโดดขนผสมแตเขาจะหนหน ไมยอมใหผสม จะเปนแบบนอยนาน 2-3 วน ( วนท 10-11)
ระยะ Estrus คอระยะทตอมาจากชวงแรก (วนท 12-13) เปนระยะทจะมการตกไขภายใน 48 ชวโมง ( Ovulation ) ซงจะเปนชวงทตองผสมพนธสนข สงเกตไดจาก สนขจะยนนงไมไปไหน หางยกบดไปดานขางหากมสนขอนโดดขนทบ
หลกการผสมพนธ
จะขนอยกบสนขและประสบการณเจาของ ทวไป จะนาสนขไปผสมในชวงวนท 10-12 หลงจากเหนเลอดออก บางคนอาจใช การผสมสองครงคอผสมในวนท 10 กบ 12 หรอผสมในวนท 11 กบ 13
ขณะทสนขผสมพนธกน ตวผปนขนผสมอวยวะเพศ(Penis)ของเพศผตรงโคนอวยวะ( bulbus glandis ) จะขยายบวมขนตามธรรมชาต เพอทาหนาทลอดอวยวะเพศของทงสองตวใหอยตดกน เปนเรองปกต และสนขเพศผจะหนลงมาอยในสภาพเดนหนหลงตดกน แตโดยพฤตกรรม สนขจะเดนหนหนามาหากน เดนไปดวยกน ตองปลอยใหเปนเชนนจนกวาจะเสรจสน ไมตองไปกระตน หาม หรอ ชวยอะไรทงสน สนขจะใชเวลาอยตดกนนาน 15-30 นาทหรอนานกวานได กวาจะแยกจากกนไดเอง เมอเสรจกนาสนขกลบบาน เพราะปกตจะนยมนาสนขเพศเมยไปหาสนขเพศผ จะทาใหผสมไดงายกวา
การตงทอง
สนขใชเวลาตงทองนาน 63 วน (56-70 วน) มอาการกนมาก นาหนกเพม หวนมเปนสชมพบวมขน จะเหนการเปลยนแปลงชดเจนตงแตวนท 30 หลงผสมพนธเปนตนไป
กลองไมนอนคลอดควรจดเขามาเพอฝกหดใหรจกนอนคลอดในกลอง ในชวง 3 สปดาหกอนคลอด กลองควรมกระดาษหนงสอพมพทตดขาดเปนเสนๆรองนอน เพราะชวยรกษาความอบอนใหลกสนขไดดกวาผา
กอนคลอด 24 ชวโมง อณหภมรางกายสนขจะลดลง จาก 1004 F -gt 968 F แมสนขจะไมกนอาหารใดๆภายใน 24 ชวโมงน
กอนคลอดเลกนอย แมสนขอาจอาเจยน และขบเมอกเขยวๆออกมากอน เนองจากรกเรมแยกตวจากกน
แมทแขงแรงจะคลอดไดเองไมตองชวยอะไร
การคลอด
แมจะคลอดถงรกพรอมลกออกมาและแมสนขจะกดถงรกเพอใหนาคราแตกออกและกดสายสะดอใหขาดจากถงรก เพอใหลกหลดออกมาและหายใจไดเอง ลกสนขหนงตวจะออกมาพรอมถงรกตวเอง และแมจะขบสายรกทคางอยภายในใหออกมาภายหลงคลอดลกออกมาแลวเปนตวๆไป(เราตองสงเกตนบ จะไดรวาคลอดลกออกมาหมดแลวยง) แมจะมพฤตกรรมกนรกตวเอง เลยลกกระตนหายใจ ทาความสะอาดตวลก พาลกมาดดนานมและใหความอบอน
หากเราเขาไปยงอาจโดนกดหรอข ทาใหเกดการแยงลก อาจเปนอนตรายตอลก ควรปลอยใหลกอยกบแม เพราะการทลกดดนานมจะกระตนใหฮอรโมนออกซโตซนหลงออกมามาก กระตนใหใหเกดการคลอดตอมางายไดตอเนอง
การชวยเหลอ หากเจาของจะชวยคอการทาความสะอาดสายสะดอ และมดสายสายสะดอลกสนขดวยดาย( ระยะหาง 1-2 ซมจากโคนสะดอ) ใชนายาทงเจอรไอโอดนทมขายในทองตลาดทวไปไดเพอเชดแผลหรอทาความสะอาด และควรเชดสะดอลกสนขวนละสองครงแตใหระวงแมจะกดเพราะหวงลก ควรถอสาลเขาไปทา มากกวาเอาลกออกมาทายา
การเลนและการออกกาลงกาย
สนขทกเพศทกวยทกขนาดชอบเลนกบสนขดวยกน หรอกบคนเลยง
แตถาสนขไมมกจกรรม จะทาลายหรอมพฤตกรรมไมพงประสงคแทน
ชนดการออกกาลงกาย
1 ออกกาลงกายโดยไมมสายจง
สนขพนธแขงแรงและตนตวอยเสมอ เชน พนธสเปเนยล ชอบออกกาลงกายทกวน
ถาสนขเชองและเปนมตรสามารถปลอยใหวงเลนโดยไมมสายจงได
2 ออกกาลงกายโดยมสายจง
นอกบรเวณบานควรใชสายจงกบสนข โดยใชสายจงปรบความยาวได
3 การเลนเกมตางๆ
การเลนกบสนขเปนการเนนความเปนผนาของเจาของ
เพราะสนขจะรอใหโยนของเลนให สนขจะไดออกกาลงกายลดความเหงา เครยด
4 การกดแทะของเลน
สนขทมของเลนจะสขภาพจตดกวาสนขทไมมของเลน
ของเลนทกดแทะไดจะชวยฆาเวลาของสนข ในขณะทไมไดเลนกบเจาของ
ของเลนของสนข
สนขชอบเลนกบสงของทเคลอนทไดเชน ลกบอล จานรอน
โดยการวงไลงบและนากลบมาใหเจาของ
ของเลนยางบางชนดจะมเสยงดงเมอถกกดสนขจะชอบเนองจากเลยนแบบสญชาตญาณของการลาสตว
เชอกทผกเปนปมหรอของเลนสาหรบงบและดงจะเปนของเลนทเหมาะกบสนข ยงชวยบรหารเหงอกและฟนของสนข
การฝกสนข
สนขควรเรยนรคาสงพนฐาน 6 คาสง
ชด-นง ndashคอย-ยน-หมอบ-มา
รางวลทดคอ รจกคาวา lsquoดrsquo และrsquoไมrsquo
ทาด(ตบไหล ทาหนายม เสยงเบานม) และ ไม (ทาหนาดๆ เสยงดงๆ)
การฝกใหเรมทนททมนเขามาอยในบาน
ลกสนขตองเรยนรการเรยกชอมน (ตงสนๆ จางาย อยายาวมาก)
ทกครงทมนทาถกใหพด ldquoดๆ ๆrdquo แตหากผด ตองพด ldquoไมๆๆrdquo ทนท ไมตองพดอยางอนๆ
หามต แตะ ในทกกรณ
การฝกนอกบาน
เมออายได6 เดอนสามรถเรมการฝกหนกไดแลว ฝกในสายจง
ควรฝกวนละหนงถงสองครงทกวน ครงละ15- 30 นาท
อปกรณ โซคอ สายเชอกฝก ครงแรกๆควรใสโซฝกใหคนเคย1-2 วน หลงจากนนจงเรมใสสายจงฝก
สายเชอกฝกหรอโซฝกจะตองตางจากสายจงเดนเลน ไมใชปนกนและ หามใชสายจงลงโทษสนข จะทาใหกลว
คาสงแรกคอ ชด ดวยการเดนจงสนขทางซายมอของผฝก เรยกชอมน และกลาวคาวา ชด พรอมดงสายจงใหสนๆเขาตดใกลเขา เปนการสอนใหสนขเดนตามใกลๆแตไมใหเดนลาหนาผฝก หรอเดนลอมหนาหลง ฝกเดนตามไปเรอยๆ หากหยดกใหสนขยนนงอยขางๆเขาเรา หากทาไดใหกลาวคาวา lsquoดrsquo หากเดนยงไมไดระเบยบหรอเดนลาหนาใหกระตกสายจงและบอกวา lsquoไมrsquo
คาสงสอง คอ นง เมอเราพาเดนในสายจง แลวหยดเดน สนขตองยงนง จากนงออกคาสง เรยกชอมน และกลาวคาวา นง พรอมดงสายจงไปขางหลง ในครงแรกๆหลงดงสายจงแลวใหใชมอขวาถอสาย มอซายกดเบาๆทบนทายสนขกดใหนงลง เมอมนนง หากทาไดใหกลาวคาวา lsquoดrsquo หากยงทาไมไดใหบอกวา lsquoไมrsquo และเรมใหม ไปเรอยๆจนสนขทาได
คาสงสาม คอ คอย เมอสนขทาคาสงทหนงและสองไดดแลว ในทานงใหออกคาสง เรยกชอมน และกลาวคาวา คอย พรอมกบใชมอซายแบออกไปสมผสเบาทหนาจมก(ตบเบาๆ) คอย-คอย ดงสายจงใหตงสงตลอดเวลา และออกทางขวาไปยนตรงหนาสนข ยงกลาวคาวา คอย-ด สลบกนตลอดเวลา หากยงทาไมไดใหบอกวา lsquoไมrsquo และเรมใหม ไปเรอยๆจนสนขทาได หากดปลอยใหคอยนานถง 3 นาทถอวาสอบผาน
คาสงส คอ ยน เมอสนขทาคาสงทหนงและสอง สามไดดแลว ใหพาจงเดน และเมอเราหยดเดนสนขจะนงทนทเพราะคาสงสอง แตเราจะออกคาสง เรยกชอมน และกลาวคาวา ยน หากสนขจะนงใหพาเดนทนท พรอมกลาวคาวา ชด จากนนเรมหยดเดนใหมพรอมกลาววา ยน ไปเรอยๆ หากสนขยนและทาได ใหกลาวคาวา ยน-ด สลบกนตลอดเวลา
ถงขณะนรอบการฝกใหทาซาตามลาดบเปนเรองสาคญ อยาทาสลบคาสงจะทาใหสนขงง หากสนขเขาใจดแลวเขาจะทาตามคาสงทดไดเองอตโนมต ไมตองไปทดสอบสลบคาสงใหงงไปเฉยๆๆจะใหฝกยากโดยไมจาเปน
คาสงหา คอ หมอบ เมอสนขทาคาสงทหนงถงสไดดแลว ใหพาจงเดน และเมอเราหยดเดนสนขจะนงทนทหรอสงใหนง จากนนเราจะออกคาสง เรยกชอมน และกลาวคาวา หมอบ เสรจแลวผฝกนงลงขางๆใชมอซายโอบไหลซายสนขขามไปจบขาซาย และมอขวาจบปลายขาขวาดงไปขางหนาคอยๆชาๆและออกคาสง หมอบ ตลอดเวลา สนขจะคอยหมอบนอนลง (อาจตองจดทาทจะใหนอนดวย เชนนอน หมอบยดขาหนาไปขางหนา ขาหลงค ไมเชนนนอาจนอนหงาย นอนแผ) หากสนขยงทาไมไดใหเรมคาสงหนง สองใหมหากทาได ใหกลาวคาวา หมอบ-ด สลบกนตลอดเวลา
ในขนนเมอสนขหมอบไดดแลว ใหออกคาสงตอเนองคอ คาสง คอย (จะเปนการหมอบ-คอย) แลวเรายนขนดอยขาง หากทาได ใหกลาวคาวา หมอบ-ด สลบกนตลอดเวลา
อกขนหนงใหทดสอบปลดสายจงและออกสง หมอบ-คอย หากทาไดดเรากกลบมาจงตอ
คาสงหก คอ มา เมอสนขทาคาสงทหนงถงหาไดดแลว ใหพาจงเดน และเมอเราหยดเดนสนขจะนงทนทหรอสงใหนง-คอย จากนนเราเดนออกไปขางหนามน สองสามกาว มอยกสายจงไว แลวออกคาสง เรยกชอมน และกลาวคาวา มา หากสนขงงใหดงสายจงมาหาตวสนขกจะเดนมาหาทนท ทาอยางนไปเรอยๆ อยาลมชมเขาทกครง
การฝกภายในบาน
การฝกขบถายบนกระดาษ
1 ลกสนขอาจถายทกๆ 2-3 ชวโมง ในชวงแรกจะเปนปญหาเรองการถายเลอะเทอะ 2 เมอลกสนขรสกอยากถาย มกจะดมกลนกบพนและวงวนไปรอบๆ ใหรบจบสนขไปทจดไวทนท
วางสนขลงบนกระดาษหนงสอพมพ และการเปลยนกระดาษควรเหลอแผนเกาไวบางเพอใหสนขจากลนไดงายและกลบมาถายทเดมอก
3 เมอสนขถายแลวเจาของควรชนชมสนข ควรรบทาความสะอาดโดยนายาฆาเชอและกาจดกลน อยาใชทมแอมโมเนยผสมเพราะจะทาใหสนขคดวาเปนกลนปสสาวะของมนเอง
การขบถายนอกบาน
1 ฝกใหสนขขบถายเปนชวงเวลาจนสนขพอใจและเปนนสย 2 พยายามใหสนขขบถายบรเวณทหางจากตวบาน 3 ปสสาวะมลกษณะเปนกรด อาจทาใหหญาตายได 4 ควรเกบอจาระสนขทนท ไมพาไปถายหนาบานคนอนหรอทสาธารณะ
การอมสนข
การอมสนขขนาดใหญ
1 ใหใชแขนขางหนงโอบรอบหนาอก ขณะทแขนอกขางโอบรอบขาหลง แลวดงตวสนขมาตดหนาอก
2 จบใหมนคงแลวยกขน กรณสนขมอาการตนกลวควรวางลงกอน
การอมสนขขนาดเลก
1 ใชมอขางหนงสอดเขาหวางขาขณะทอกขางโอบรอบขาหลงและสะโพก เพอไมใหสนขบดตวหรอถบ
2 ยกสนขขนโดยทมอขางหนงอยรอบหนาอก และอกขางอยทบนทาย ปองกนไมใหสนขกระโดดลงไปได
สงคมสนข
ควรฝกใหสนขอยรวมกบสนขอนได หรอไมแสดงพฤตกรรมกาวราวกบสนขแปลกหนา การใหสนขคนเคยกนกบสนขอนๆตงแตเลกชวยใหสนขเรยนรการเขาสงคมไดดขน หากสนขเหาขกนใหดทนท อยาเสรมสง
การพาสนขไปพบสตวแพทย
สนขควรไดรบการตรวจรางกายทกป และควรถายพยาธปละ 4 ครง รวมทงการฉดวคซนปองกนโรคตางๆครบถวน
การอาบนาสนข
สนขไมจาเปนตองอาบนาทกวน อาบใหเมอสนขสกปรกเทานน
ควรใชนาอนและแชมพสาหรบสนข โดยใหสนขยนในอางอาบนา หรอทพนไมลน
กอนราดนาทาความสะอาด ใหจบหวสนขเชดสงขน เพอปองกนนาเขาตาและหของสนข
ใหราดนาหรออาบหวและหเปนรายการสดทายเพราะสนขจะสะบดขนไลนาหากหนาตาเปยก
ลางแชมพออกใหหมด เชดตวสนขใหแหง ใหระวงสนขหนาวสน
สาหรบสนขพนธขนยาวควรเปาขนใหแหงกอนแปรงขน
ขนตอนการอาบนาสนข
1 2 3
4 5 6
การตดแตงขนสนข
การตดแตงขนม 2 แบบ คอ แบบสงโตองกฤษและแบบสงโตคอนตเนนทล สาหรบสนขทอายนอยกวา 1 ป อาจตดแตงขนแบบลกสนข สนขพนธพเดลทวไปทไมไดสงเขาประกวดนยมตดแตงขนในรปแบบทเรยบงายกวา คอ แบบทรงแกะ การดแลขนสนข
สนขพนธขนยาวตองเพมความระมดระวงเปนพเศษ
สนข พนธยอรกไชร เทอรเรยร หลงจากอาบนาแลว ควรจะรวบขนไวเปนจดๆ
จงแกะขนทรวบไวออกแลวหว จะพบวาขนไมพนกน และเรยงตวเปนระเบยบ
สนขพนธขนเรยบ
มอลตส ลาซา แอปโซ ปกกง ชส
สนขทมขนเรยบนนดแลงาย แปรงขนใหสปดาหละ 1-2 ครงกพอแลว
ขนแรกควรใชแปรงยางแปรงยอนขน เพอขจดขนทหมดอายและสงสกปรก
แลวแปรงตามขนอกครง
ถาอยากใหสนขมขนเงางามกใหใชผาชามวรขดขนอกครง
สนขพนธขนสน
บาสเซต ฮาวนด บล เทอรเรยร
บเกล
สนขทมขนสนจะดแลจะดแลไมยากนก ใหใชแปรงสลกเกอรแปรงขนไมใหพนกนกอน
แลวใชแปรงขนสตวแปรงขจดขนทหมดอายและสงสกปรกบรเวณหางและขา
ควรใชหวซละเอยดแปรงซาอกครง
และใชกรรไกรเลมขนทไมเปนระเบยบออก
สนขพนธขนแขง
สนขทมขนแขงและหนานตองดแลเปนพเศษ
ควรแปรงขนใหทกวน เพอไมใหขนพนกน
และไมควรใชครมปรบสภาพขน เพราะจะทาใหขนนม
เจาของตองหมนดแลถอนขนใหสมาเสมออยางนอยทก 3-4 เดอน
การตดแตงขนสนขตามแฟชน
มขอดตรงทดแลขนสนขไปดวย เพราะสนขจะไดรบการดแลขนอยางสมาเสมอ
ชวยไมใหขนพนกน โดยเฉพาะสนขทมขนยาวจะชวยไมใหสนขรอน
หากไมชอบตดแตงขนสนขกควรเลมขนใหทก 6-8 สปดาห
อปกรณทใชในการตดแตงขน
หวฟนถและหางชนดโลหะ กรรไกรตดเลบ แปรง
การจดการทวไป การปอนยา
สนขทปวยหรอไดรบบาดเจบอาจจาเปนตองไดรบยาทสตวแพทยสงจายใหการปอนยาสนขตองทาอยางนมนวล
ทงนการหยอนยาลงในชามอาหารของสนขไมไดรบประกนวาสนขจะกนยานนเขาไปดวย
จงอยาเรยกสนขใหมาหาคณเพอเพยงปอนยา ควรเขาไปหาสนขเอง
การปอนยาเมด
1 สงใหสนขนง ใชมอขางหนงเปดปากสนขอยางนมนวล โดยจบปากสนขจากดานบน
2ใชมออกขางหนงหยอนเมดยาลงไปในคอใหลกทสดเทาทจะเปนไปได โดยใหวางอยเหนอโคนลนสวนทโปงขนมา
3ใชมอจบปากสนขใหปด และจบหวใหเงยขนชา ๆ แลวลบคอลงมาดวยมออกขางหนง
4เมอสนขกลนยาและเลยรมฝปาก แสดงวาการปอนยาเสรจเรยบรอย และจงชมสนขทกครงทกนยาสาเรจ
การปอนยานา
วธการปอนยานาทถกตองและไดผลด คอ การใชหลอดฉดยาเปนอปกรณชวยปอน ถาสนขไมยอมกลนยาเมด คณอาจนายาเมดไปบดและผสมกบนาหวาน และฉดยานาเขาไปตรงขางปาก ทงนยานาแกไอกสามารถปอนดวยหลอดฉดยาไดเชนกน
การหยอดห
1จบหวสนขใหอยนง ๆ และเปดหสนขขน แลวสอดปลายขวดยาหยอดหไปในทศทางปลายจมกสนข
2อยาใหสนขสะบดศรษะ แลวนาขวดยาออกมาจากห และพบหกลบลงมาในตาแหนงปกต
3ใชมอนวดคลงหสนขอยางนมนวล วธนจะชวยใหตวยากระจายไปทวห
การหยอดตา
1ทาความสะอาดบรเวณรอบ ๆ ดวงตา โดยใชสาลชบนาเชดคราบขตาและสงสกปรกออกไปใหหมด
2ควบคมสนขใหอยนง ๆ อยางนมนวลใหสนขลมตากวาง แลวนาขวดยามาหยอดตาจากดานบนและดานหลงเพอไมใหสนขหวาดกลว
3บบขวดยาใหไดจานวนหยดยาลงสดวงตาตามทตองการและใหตาชมไปดวยยา
การดแลบาดแผลเบองตน
การดแลบาดแผลปด
1ถาสนขมบาดแผลปดใหประคบบาดแผลใหเรวทสด โดยใหนาผาขนหนผนเลกๆมาวางเหนอบาดแผลดวย (เพอปองกนไมใหผาประคบแผลแขงตวตดผวหนง) จากนนนานาแขงมาวางทบไว 15 นาท
2สนขอาจกระดกหก และตองไดรบการรกษาจากสตวแพทยโดยดวน
การนาผาเยนประคบบาดแผลมาวางบนบรเวณทไดรบบาดเจบ จะชวยลดอาการปวดและการบวม อยางไรกตามถาสนขปวดบาดแผลมาก ใหเลกประคบแผล
อาการของบาดแผลเปด
บาดแผลเปดตองไดรบการทาความสะอาดใหทวเพอปองกนการตดเชอ ตองตรวจสอบบาดแผลเปดใหดเพราะถามเลอดออกเลกนอยหรอไมมเลอดออกเลย บาดแผลอาจจะเหนไมชด
อาการของบาดแผลเปดมดงน สนขเลยหรอใหความสนใจสวนใดสวนหนงของรางกายมากผดกต
มสะเกดแผลใหมๆทผวหนง ผวหนงมรทะล มรอยเลอดบนผวหนง เดนกะเผลก
ถาพบอาการขางตน ควรหาบาดแผลเปด หากพบบาดแผลจงทาความสะอาด และนาไปหาสตวแพทย
การดแลบาดแผลเปด
1ถาสนขมบาดแผลเปดและไมใหญมาก ใหดงสงสกปรกตางๆกรวดเสยน และวตถแปลกปลอมใดๆโดยใชนวหรอปากคบ
2ลางบาดแผลดวยนาเกลอออนๆ นาสะอาดหรอ ไฮโดรเจนเปอรออกไซด 3 เปอรเซนต
3ถาขนสนขเขาไปอยในบาดแผล ตดขนรอบๆปากแผลใหเกลยง แตกอนจะตดขน ใหหลอเลยงกรรไกรดวยสารหลอลนทละลายนาได วธนจะชวยใหขนมาตดทกรรไกร โดยไมไปตดบาดแผล
โรคทสาคญในสนข
โรคลาไสอกเสบตดตอ หรอการตดเชอพาโวไวรสในสนข
มรายงานพบวาสนขทกอาย ทกเพศและทกพนธสามารถเปนไวรสทสามารถตดตอทรนแรงททาลายระบบทางเดนอาหาร เมดเลอดขาว และในสนขบางตวจะมผลตอกลามเนอหวใจ เกดจากการตดเชอพาโวไวรส (parvovirus CPV)ปจจบนเรยกโรคนวา โรคตดเชอพาโวไวรสในสนข หรอโรคลาไสอกเสบตดตอ (canine parvoviral infection) ซงมการระบาดทวโลก รวมทงประเทศไทยดวย
การตดเชอพาโวไวรสสามารถแพรกระจายจากสนขตวหนงไปอกตวหนง การตดตอมโอกาสมากขนเมอสนขไปอยรวมกนมาก
เราจะทราบไดอยางไรวาสนขตดเชอพาโวไวรส
อาการเรมแรกของสนขทตดเชอพาโวไวรสคอ ซม เบออาหาร อาเจยนและทองเสย อยางรนแรง อณหภมของรางกายอาจจะสงขน อณหภมของรางกายทวดจากทวารหนกของสนข มคาประมาณ 101ordm - 102ordmF
อาการปวยพบไดประมาณ 5-7 วน ในระยะแรกของการตดเชอ(แสดงอาการแลว) อจจาระของสนขจะมลกษณะเหลวมสออกเทา หรอเหลองเทา (yellow-gray) ในบางครงอาการแรกเรมสนขอาจจะถายเหลวโดยมเลอดปนออกมาได
เมอสนขมการถายเหลว หรออาเจยนอยางรนแรง ทาใหสนขสญเสยนาและเกลอแรออกจากรางกายอยางรวดเรว
สนขปวยบางตวจะมอาการอาเจยนอยางรนแรงและถายอจจาระเปนนาสนาตาลจนถงสแดง(มเลอดปน)พงจนตายได
ในสนขบางตวอจจาระอาจจะมลกษณะเหลวเทานนและสามารถฟนตวจากการปวยได อาการปวยมกพบวา ลกสนขจะแสดงอาการปวยรนแรงกวาสนขโต
สนขมกจะตายภายใน 48-72 ชวโมงหลงจากทเรมแสดงอาการ ลกสนขมกจะตายดวยภาวะชอค
โดยมกจะเกดขนหลงการตดเชอประมาณ 1-2 วน ในอดตพบวาลกสนขอายนอยกวา 5 เดอนมอตราการปวยคอนขางสง
การฉดวคซนกนชวยลด อตราการปวยและอตราการตายจากการตดเชอ
ลกสนขชวงระหวางหยานม (1 เดอน)ถงอาย 6 เดอนเปนชวงอายทมความเสยงตอการปวยเปนโรค
สนขบางพนธจะแสดงอาการปวยทมความรนแรงในบางสายพนธ เชน รอตไวเลอร และโดเบอรแมนพนเชอร
การปองกนโรคลาไสอกเสบตดตอในสนข
การปองกนโรคลาไสอกเสบจากการตดเชอพาโวไวรสสามารถทาไดดวยการฉดวคซนปองกน โดยปกตในลกสนขมกจะเรมตนฉดเมออายประมาณ 6-8 สปดาห
กรณทสนขทเลยงเกดปวยตดเชอพาโวไวรส ตองทาความสะอาดบรเวณกรง หรอคอก หรอทอยของสนขปวย
ฆาเชอดวยยาฆาเชอ พวกสารละลายโซเดยมไฮโดรคลอไรต ซงเปนสวนประกอบของยาฆาเชอทมใชอยในบาน อยแลว(ยาทาความหองนา ครว) อยาลมวาเชอพาโวไวรสนสามารถมชวตอยไดในสงแวดลอมไดเวลานานเปนเดอนๆ
โดยเฉพาะอยางยงสนขทมอายไมเกน 6 เดอนควรระมดระวงอยางยง สงปฏกล หรอสงขบถายของสนขควรกาจดทงใหเรวทสดไมควรกก หมกหมมไว
ถาไมแนใจวาสนขของเรากาลงจะปวยดวยการตดเชอพาโวไวรส หรอโรคลาไสอกเสบหรอไม ควร ปรกษาสตวแพทย การลดความเสยงตอการตดเชอพาโวไวรสทดทสดคอปองกนสนขไมใหไปสมผสกบสนขอนๆ โดยเฉพาะในบรเวณทมการแพรระบาดของโรคน
เจาของสนขควรปรกษา หรอนาสตวไปพบสตวแพทย เมอพบวา สนขมอาการตางๆ เหลาน
พบมสงคดหลงทผดปกตออกจากจมก ตา หรอชองเปดอนๆของรางกาย bull
สตวเลยงไมกนอาหาร มนาหนกลดลง หรอกนนามากขนกวาปกต bull
ขบถายลาบาก หรอผดปกต หรอไมสามารถควบคมการขบถายได bull
พบมพฤตกรรมทผดปกต หรอพบมความดรายขนอยางกระทนหน หรอออนเพลย bull
พบมกอนผดปกต เดนกระโผลกกระเผลก ลกหรอนอนลาบาก bull
มการสนหวมากผดปกต เกา หรอเลย หรอกดแทะตามลาตวมากผดปกต bull
พยาธหนอนหวใจ ชพจกรของพยาธหนอนหวใจของสนขเรมตนเมอสนขทปวยดวยโรคพยาธหนอนหวใจ ซงจะมตวออน
ของพยาธหนอนหวใจอยในกระแสเลอด (microfilariae) ถกยงดดกนเลอด ทาใหยงไดรบเอาตวออนของพยาธหนอนหวใจไปดวยเมอดดกนเลอดสนขปวยเปนอาหาร หลงจากนนตวออนของพยาธหนอนหวใจจะใชระยะเวลาภายหลงจากถกดดกนจากตวสนข ประมาณ 2-3 สปดาหในการพฒนาเปนตวออนระยะตดตอในตวยง
เมอยงมการดดกนเลอดของสนขอกครง โดยเฉพาะสนขทมสขภาพปกต (ไมไดปวยเถายเทตวออนระยะตดตอทไดมการพฒนาอยางสมบรณแลวในยงไปยงสนขอกตวหนง จากนนตวออนระยะตดตอจะชอนไชไปตามเนอเยอตางๆ ของสนข และเจรญเตบโตตอไปอก 2-3 เดอนและพฒนาเปนตวแกในทสดในหวใจของสนขตวใหม
ปนโรค) ยงจะมการ
เมอตวพยาธอยในหวใจของสนข และมการเจรญเตบโตในหวใจของสนข มนจะมขนาดยาวประมาณ 14 นว และทาความเสยหายใหกบเนอเยอหวใจ เนอเยอปอดและอวยวะทสาคญอนๆ ถาสนขปวยไมไดรบการรกษา การพฒนาของโรคจะมความรนแรงมากขนและทสดสนขจะตายได
โรคพษสนขบา
โรคพษสนขบา เปนโรคทมอนตรายรายแรง ทาใหคนหรอสตวทปวยดวยโรคนตองตายดวยความทรนทราย
โรคนเกดจากเชอไวรสทมชอวา เรบสไวรส
สตวเลอดอนทกชนดโดยเฉพาะ สตวเลยงลกดวยนม เชน วว ควาย มา หม ลง ชะน กระรอก กระแต เสอ คางคาว คน ฯลฯ สตวทพบวาเปน โรคพษสนขบา มากทสด คอ สนข ( 96 ของจานวนทพบเชอจากการวนจฉยในหอง -ปฏบตการ ) รองลงมา คอ แมว ( 3 )
การตดตอของโรคพษสนขบามาสคน
โดยการไดรบเชอไวรสทอยในนาลายสตว เขาทางบาดแผลทเกดจากการถกกด ขวน หรอถกเลยบรเวณบาดแผลทมอยเดม หรอไดรบเชอเขาทางเยอตา เยอปาก
คนถกสนขทเปนโรคพษสนขบากด ใชเวลานานเทาไรจงจะแสดงอาการ
ระยะเวลาตงแตไดรบเชอ จนกระทงปรากฏอาการ หรอระยะฟกตวจะกนเวลาตงแต 7 วน ถง 2 ป ขนอยกบลกษณะบาดแผลและบรเวณทถกกด
ถาถกกดบรเวณใบหนาหรอใกลสมองและบาดแผลฉกรรจ ระยะฟกตวจะเรว
ถาถกกดบรเวณขา ระยะฟกตวนานกวา เพราะเชอจะเดนทางมาถงสมองโดยเฉลยประมาณ 2 - 6 อาทตย
อาการของผปวยโรคพษสนขบา
ม 2 แบบ คอ แบบกาวราว ดราย และแบบอมพาต อาการของโรคแบงเปน 3 ระยะ คอ
ระยะอาการเรมแรก อาจมอาการไมสบาย ครนเนอครนตว มไขตา ๆ ออนเพลย เบออาหาร เจบคอคลายเปนหวด อาจมอาการคลนไส ปวดทอง และทพบบอย คอ อาการคน เสยว หรอชาบรเวณแผลทถกกด
ระยะอาการทางระบบประสาท อาจคลมคลง ดราย กลวนา กลวลม ความรสกไวกวาปกต ทรนทราย หรอมอาการซม เปนอมพาต นาลายไหลตองบวนทง กลนนาไมได
ระยะสดทาย ไมรสกตว หายใจกระตก ผปวยสวนมากมกจะตายภายใน 7 วน หลงจากเรมแสดงอาการ
ถาเชอไวรสเพมจานวนในสมองมาก กจะแสดงอาการแบบคลมคลง ดราย แตถาเชอ ไวรสเพมจานวนมากในไขสนหลง จะแสดงอาการอมพาต
อาการโรคพษสนขบาในสนข
แบงไดเปน 2 แบบ คอ แบบดราย แสดงอาการชดเจนและพบบอย และแบบซมซงแสดงอาการไมชดเจน อาการของโรคม 3 ระยะ คอ
ระยะอาการเรมแรก สนขจะมนสยแปลกไปจากเดม ตวทเคยขลาดกลวจะเขามา คลอเคลย ตวทเคยเชองชอบเลน จะหงดหงด หลบไปตามมมมด เงยบ กนอาหารและนานอยลง ระยะนมอาการ 2 - 3 วน จะเขาสระยะท 2
ระยะตนเตน จะมอาการทางประสาท มความรสกไวกวาปกต กระวนกระวาย หงดหงด ไมอยนง กดแทะสงของ ตวแขง ขากรรไกรแขง ปากอา ลนหอย นาลายไหล มานตาขยาย บางตววงพลานไปทว เมอพบสตวหรอคนขวางหนาจะกด สงเสยงเหาหอน ในระยะทแสดงอาการแบบซมอาจไมแสดงอาการเชนน แตเมอถกรบกวนอาจกด ตอมา กลามเนอจะเรมออนแรงลง ทรงตวไมได ลมแลวลกไมได บางตวชกกระตก อาการระยะนพบได 1 - 7 วน จงจะเขาระยะสดทาย
ระยะอมพาต เกดอาการอมพาตลามทงตวเรมจากขาหลง ตอมากลามเนอคอจะเปนอมพาต กลนอาหารไมได ระบบหายใจลมเหลวและตายในทสด รวมระยะเวลาเรมแสดงอาการจนตายประมาณ 10 วน
อาการโรคพษสนขบาในแมว
ในระยะทมอาการชดเจน แบงไดเปน 3 ระยะ เชนกน คอ ระยะอาการนา มอาการหงดหงด นสยเปลยนไป ชอบหลบซกในทมด ระยะนมกสน ไมเกน 1 วน ระยะตนเตน แสดงอาการดราย กด หรอขวนคนหรอสตวทเขามาใกล กลามเนอสน นาลายไหล กลนลาบาก ระยะนกน
เวลาประมาณ 2 - 4 วน ระยะอมพาต เรมเปนอมพาตจากขาหลง แลวลามมายงลาตว ขาหนาและหว จนทวตวอยางรวดเรว แลวถงแกความตาย
อาการในแมวมกไมชดเจน อาจเปนแบบซม มระยะตนเตนสนมาก หรอไมแสดงอาการเลย อาจพบวากนอาหารและนาลาบาก แลวเปนอมพาตลามไปทวตว ตายในเวลา 3 - 4 วน หลงจากเรมมอาการ เมอถกสตวทสงสยวาเปนโรคพษสนขบากดควรทาอยางไร 1 รบลางแผลดวยนากบสบหลาย ๆ ครง เพอลางเชอออกจากบาดแผล ถามเลอดออกควรปลอยใหเลอดไหลออก อยาบบหรอเคนแผล เพราะจะทาใหเชอแพรกระจายไปสวนอน 2 เชดแผลดวยนายาฆาเชอโรค ควรใชสารละลายโพวโดนไอโอดน เชน เบตาดน ถาไมม อาจใชแอลกอฮอล 70 หรอทงเจอรไอโอดน 3 ไมควรเยบแผล ถาจาเปนควรรอไว 3 - 4 วน ถาเลอดออกมากหรอแผลใหญอาจเยบหลวม ๆ และใสทอระบายไว 4 กกสตวไวดอาการอยางนอย 10 วน โดยใหนาและอาหารตามปกต อยาฆาสตวใหตายทนท เวนแตสตวดราย กดคนและสตวอน หรอไมสามารถกกสตวได ถาสตวหนหายไป ใหถอวาสตวนนเปนโรคพษสนขบา 5 รบไปพบแพทยทนท หลงจากถกสตวกด เพอขอคาแนะนาเรองการฉดวคซน อยารอจนกระทงสตวทกดตาย อาจพจารณาใหการปองกนบาดทะยก และยาปฏชวนะเพอปองกนการตดเชออน ๆ ดวย 6 พบสตวแพทย กรมปศสตวหรอเจาหนาทสาธารณสขในชมชน เพอแจงรายละเอยดเกยวกบตวสตว เชน ชนดสตว ส เพศ พนธ อาย สถานทถกกด เพอวางมาตรการปองกนและควบคมโรคตอไป 7 เมอสตวตาย ตดหวสงตรวจโรคพษสนขบา 8 ตองซกประวตโดยละเอยดและสงไปพรอมซากสตว เพอเปนแนวทางในการตดสนใจเกยวกบการดแลผสมผสโรค ความเชอเกยวกบโรคพษสนขบา
ในปจจบน แมวาคนจะตายดวยโรคพษสนขบานอยลง เนองจากคนมความรมากขน วคซนมคณภาพดขน มความปลอดภยมากขน ราคาถกและหาไดงายขน รวมทงวคซนสตวดวย ประการสาคญ รฐไดใหความสนใจตอการปองกนและกาจดโรคนอยาง
จรงจง แตสงหนงททาใหคนจานวนไมนอยตองตายดวยโรคพษสนขบา เพราะความเชอผด ๆ เกยวกบโรคพษสนขบา โดยเฉพาะเกยวกบการรกษาโรคพษสนขบา
ความเชอ ความจรง
โรคพษสนขบาเปนในหนารอนเทานน โรคพษสนขบาเกดไดทงป เนองจากเกดจากเชอไวรส ตดตอโดยไดรบเชอจากนาลายสตวปวย ไมใชเกดเพราะความเครยดเนองจากความรอน
เมอถกสนขกดตองใชรองเทาตบแผลหรอใชเกลอขผงบาลมหรอยาฉนยดลงในแผล
การใชรองเทาตบแผล จะทาใหแผลชา เชอกระจายไปรอบบรเวณแผลไดงายและอาจมเชอโรคอน ทาใหเกดการอกเสบของบาดแผล หรอเกดบาดทะยกได เกลอหรอยาฉน อาจมสงสกปรกปะปนอย ไมควรใสลงในแผล ควรลางแผลดวยนาสะอาดกบสบหลาย ๆ ครง เพอชวยลางเชอออก แลวใสยาใสแผล เชน ทงเจอรไอโอดนหรอแอลกอฮอล ซงสามารถฆาเชอโรคพษสนขบาได
การรดนามนตชวยรกษาโรคพษสนขบาได เมอถกสนขกด การฆาสนขนนใหตายแลวนาตบสนขมารบประทาน คนจะไมเปนโรคพษสนขบา
การรกษาผสมผสโรคพษสนขบา ทไดผลดทสด คอ ไดรบการฉดวคซนทนทเมอสมผสโรค เพอใหรางกายสรางภมคมกนโรค แตถาไมไดรบการฉดวคซน ปลอยใหเชอเขาสสมองจนถงขนแสดงอาการของโรคพษสนขบาแลว ไมมยาใด ๆ รกษาได เนองจากเชอไปทาลายสมอง ทาใหผปวยแสดงอาการคลมคลงและตายในทสด เนองจากกลามเนอทกสวนเปนอมพาต ดงนน การรดนามนตไมสามารถรกษาโรคพษสนขบาได
เมอถกสนขบากด การตดห ตดหางสนขนน จะชวยใหสนขไมเปนโรคพษสนขบา
สนขหรอสตวอนทถกสตวทเปนโรคพษสนขบากด หากไมเคยฉดวคซนมากอน ควรทาลายทง แตหากตองการรกษาชวตสตวนนไว ควรฉดวคซนทนท แลวกกสตวไวดอาการ อยางนอย 6 เดอน หรอขอคาแนะนาจากสตวแพทย
คนทองไมควรฉดวคซนปองกนโรคพษสนขบา
วคซนปองกนโรคพษสนขบาปจจบน มความปลอดภยสง ฉดไดแมในคนทอง
สนขทเปนโรคพษสนขบาจะมอาการดราย ตวแขง หางตกเทานน
อาการโรคพษสนขบาในสนข มทงแบบซมและแบบดราย แบบซมสนขจะหลบซกตวในมมมด ถาถกรบกวนอาจจะกด ตอมาจะเปนอมพาต แลวตาย บางตวอาจแสดงอาการคลายกระดกหรอกางตดคอ ทาใหเจาของเขาใจผดพยายามลวงปากสนข เพอหาเศษกระดก จงไมควรลวงคอสนข หากจาเปน ควรใสถงมอทกครง
โรคพษสนขบาเปนในสนขเทานน โรคพษสนขบา เปนไดในสตวเลอดอน เลยงลกดวยนมทกชนด แตพบมากทสดในสนข
วคซนโรคพษสนขบา ฉดรอบสะดอ 14 เขม หรอ 21 เขม ถาหยดตองเรมตนใหม
วคซนปองกนโรคพษสนขบาในปจจบน มคณภาพด ฉดเขากลามเนอแขนหรอใตผวหนง เพยง 5 เขม และไมตองฉดทกวน
โปรแกรมวคซน
วคซน ชวงอาย
โรคหวดและหลอดลมอกเสบตดตอ (Kennel Cough Syndrome)
4-6 สปดาห กระตนซาท 10-14 สปดาห
โรคลาไสอกเสบตดตอ (Canine Parvovirus)
4-6 สปดาห กระตนซาท 10-14 สปดาห
โรคไขหด ตบอกเสบและเลพโต สไปโรซส (Canine Distemper Infectious Hepatitis and Leptospirosis)
14-6 สปดาห กระตนซาทอาย 10-14 สปดาห
โรคพษสนขบา (Rabies)
12 สปดาห กระตนซาทอาย 6 เดอน
ควรงดการอาบนา 7 วนหลงการฉดวคซน o
ควรถายพยาธเมอลกสนขอาย 3-4 สปดาห และทก 6 เดอน o
o
การเพาะขยายพนธสนข
พนธบอสตนเทอเรย พนธปกกง พนธเชา เชา
สนขตวเมยถงวยผสมพนธและมสดครงแรกเมออายประมาณแปดหรอเกาเดอน
แตสนขพนธ เชา เชา จะมสดครงแรกเมอมนมอายเพยงหาหรอหกเดอนเทานน
และสนขบางพนธกอาจจะใชเวลาเปนปหรอมากกวานน
ควรถายพยาธใหแมสนขสกสองหรอสสปดาหกอนแมสนขมสด
สนขตวเมยสวนใหญเขาสฤดการเปนสดสองครงตอป
ถาคณตองการใหสนขคณมลก จะตองคดเลอกพอพนธใหเปนพอพนธทด ไมนยมผสมพนธในสนขทเปนสดครงแรกหรออายนอยจนเกนไป ระยะทสนขตวเมยพรอมจะผสมพนธ นาทชองคลอดจะเรมใส ซงจะอยในชวงตรงกบวนทสบเอดหรอวนทสบสามของการเรมเปนสด การมอกดทบบนทาย ถามนนง และเคลอนหางของมนจากขางหนงไปอกขางหนง แสดงวามนพรอมทจะผสมพนธแลว
เราควรนาสนขตวเมยไปผสมกบพอพนธตามคอกผสมพนธ (ซงตองเสยคาผสมพนธ)
เมอไดดพอพนธควรปลอยใหตวผและตวเมยอยดวยกนตามลาพงมนจะผสมกนเอง
เวนแตเจาของคตวผทมความชานาญเขาจะมวธจดการชวยพอสนขผสมไดเรวขน
หลงการผสมพนธควรใหสนขตวเมยพกกอนทจะเดนทางกลบ
และใหมนอยในทเงยบสงบสกสองสามวนหลงการผสมพนธ
สนขตวเมยจะหมดการเปนสดประมาณสามสปดาหหลงจากเรมเปนสด
สนขบางตวอาจจะยงมนาจากชองคลอดออกมาอกแมวาจะผสมพนธแลว
ตามปกตจะใชเวลาประมาณสสปดาหกวาท จะรวาสนขตงทองหรอไม
ชวงระยะแรกทสนขตงทองใหอาหารปกต ไมจาเปนตองใหอาหารเสรม
อาหารตองประกอบดวยเนอ 225 กรม เปนอยางนอย
ในแตละวนควรออกกาลงกายมากพอควรหาม
เรากาจดเหบหมดไดโดยการโรยแปงกาจดเหบหมดใน
ไมควรเสยงอาบนาในชวงหาถงหกสปดาหหลงผสมพนธ
แมสนขสวนใหญจะคลอดลกหลงผสมพนธ 60-63 วน
สนขทตงทองตองการอาหารสองมอตอวน
อาหารเสรม ไดแก นามนตบปลา ไขตม
และอาหารเสรมสรางกระดก นานมจะชวยเสรมธาตแคลเซยม ซงชวยสรางกระดก
แมสนขทอมทองขนาดใหญ ไมเพยงแตจะตองการอาหารมากขนในระยะหลงของการตงทอง แตมนยงตองการอาหารบอยครงมากขน
เพราะลกสนขในทองจะทาใหแมสนขกนไดคราวละไมมาก
เมอเขาชวงสปดาหสดทายกอนคลอดคณตองตดขนบรเวณรอบๆนมของแมสนขออก
และทาความสะอาด รวมทงตองขรบขนบรเวณดานหลงของมนดวยกรรไกรขรบขน (ซงจะชวยรกษารปทรงของมนใหดดอย)
และลางใหสะอาด เมอเวลาลกสนขตองการกนนมจะไดกนสะดวก
แมสนขทคลอดกอนวนท 58 เปนลกสนขทยงไมเจรญเตบโตเตมท และตองไดรบการดแลเอาใจใสอยางระมดระวงและใกลชด
ปกตการดวาแมพรอมทจะคลอดลกหรอไมนน ใหดจากอณหภมของมน ตามปกตของแมสนขกอนคลอดลก 12 ชวโมง อณหภมจะตาลงประมาณสองหรอสามองศา จากสามสบแปดองศาเซลเซยส
เราตองเตรยมกลองทสาหรบไวใหแมสนขคลอดลก
ควรมไฟใหความอบอนแกลกสนขทเพงคลอดออกมา เหตผลสวนใหญททาใหลกสนขจานวนมากตายไปกเนองจากขาดความอบอนอยางเพยงพอ
เมอใกลระยะคลอดลกหนงหรอสองวน ควรใหแมสนขนอนในกลองปพนดวยกระดาษหนงสอพมพ
กระดาษตดจะดกวาใชผารองนอนเพราะลดอนตรายลกสนข
การคลอดลกจรงๆจะเรมขนเมอสนขเรมเบงซงจะถขนเรอยๆจนถงนาคราโผลออกมา
ตาม ปกตแมสนขจะฉกถงนาคราโดยการเลยอยางแรง และเลยนาทไหลออกจากถงนาคราหลงจากนนไมนาน ลกสนขตวแรกกจะคลอดออกมา
ถงนาคราทคลมลกสนขออกมาแลว แมสนขฉกถงนาคราเพอใหลกสนขออกมา
บางครงเมอแมสนขคลอดลกสนขตวแรก มนจะปฏเสธทจะชวยเหลอลกของมน
เราตองรบนาลกสนขออกจากถงนาครา โดยใหหวหลดออกจากถงกอน เยอถงนาคราทปกคลมลกสนขจะมลกษณะโปรงใส
แตถาไมรบเอาลกสนขออกจากถงนาคราโดย เรวลกสนขจะสาลกนาครา
ถงนาคราทหมตวอยสามารถตดออกดวยกรรไกรทปลายมน
และหลงจากนนเชดตวของมนดวยผาชบนาอนเพอกระตนใหลกสนขหายใจ
แมสนขมกมปฏกรยาเมอไดยนเสยงรองของลกสนข
และตองกระตนใหมนเลยลกของมนดวยความรกและความเอนด
กระตนใหมนเลยงลกใหมชวตรอดจนกวาลกสนขตวทสองคลอดออกมา
แมสนขอาจจะยงไมใหความสนใจตอลกตวแรกจนกวาเมอลกสนขตวทสองคลอดออกมา มนจงจะเรมทาหนาทของความเปนแม
ถาชวงการคลอดระหวางลกสนขแตละตวหางมากผดปกต
และแมสนขมอาการปวดเบงมากโดยไมรสาเหต ควรนาไปพบสตวแพทย
แตถามนนอนพกระหวางคลอดลก และไมมอาการเจบปวดคณควรปลอยมนไวตามลาพง และใหมนไดรบการพกผอน
ในกรณแมสนขคลอดลกหลายตว เราอาจจะนาตวทเกดแรกๆ ไปไวในกลองทใหความอบอนดวยดวงไฟ ทาความสะอาด เชดใหแหงดวยผาสะอาดยายลกสนขแตละตวในขณะทมนกาลงคลอดตวตอไปและคนใหแมสนขเมอมนคนหาลก
ลกสนขแตละตวทคลอดออกมาจะมรกตดตวออกมาดวย ซงเปนเรองปกตธรรมดาทสนขจะกนเพอใหลกสนขหลดจากสายสะดอของมน
ลกสนขแตละตวจะมรกหนงอนซงจะออกมาพรอมกบลกสนขหรอออกมาภายหลง
สงทสาคญทสดคอเราตองดวารกนนออกมากบลกสนขหรอไม
เพราะรกทคางอยในทองอาจจะทาใหแมสนขตดเชออยางรนแรงจนโลหตเปนพษ ซงจะทาใหแมสนขเสยชวตได
ปกต มดลกแมสนขจะบบตวขบทกสงออกมาภายใน 20-24 ชวโมงหลงคลอด
การคลอดลกจะเสรจสนโดยสมบรณโดยดจากแมสนขทผอนคลายและสงบ ซงจะนอนเหยยดตวยาวและถอนหายใจเฮอกใหญ
ในขนตอนนคณตองเอากระดาษหนงสอพมพทสกปรกหรอเปยกชนออก
เมอคณรสกวาแมสนขไดคลอดลกตวสดทายออกมาแลว
ใหนมสดปรมาณ 200 cc ใหแมสนขกน
แมสนขอาจไมกนอาหารในวนแรกหลงคลอดใหม ควรใหอาหารนมเหลวจะด
หลงจากวนทสองของการคลอดลกแลวเราควรใหอาหารแกแมสนขสองหรอสามมอตอวน ขนอยกบจานวนลกสนข
อาหารสาหรบสนขขนาดกลางควรมเนอสดสก 580 กรม และนมสดครงลตรในแตละวน
และเสรมดวยอาหารเสรมกระดก มวตามนรวม
และการใหแมสนขดมนามากๆ จะเปนการชวยใหมนผลตนานมอยางเพยงพอ
ถาสงเกตเหนวาลกสนขไมเปนปกตหรอดดนมไมไดตามปกต ใหชวยเหลอมนโดยใหมนกนนมจากขวดวนละสามเวลาเพอใหมนแขงแรงและมชวตรอด ใชผงทารกหรอนมสตรพเศษสาหรบลกสนขได นมควรรอนกวาอณหภมในตวเลกนอย
ในสนขบางพนธนยมตดหรอขรบหางออก
ควรทาเมอลกสนขอายไดสวน
ควรตดนวตงของสนขเกอบทกพนธออก
ตดออกโดยใชกรรไกรทคม และหามเลอดโดยการพนแผล เชดดวยดางทบทม
สนขพนธ Miniature Pinscher นยมตดหาง สนขพนธ Dalmatian นยมตดนวตง
อาหารสาหรบลกสนข เชน นมผสมกบเนอสตวพวกเนอไกหรอเนอ กเปนอาหารทเหมาะกบลกสนขเลกๆ
เมอลกสนขมอายไดประมาณหกสปดาหกสามารถใหอาหารสมอตอหนงวน
ควรใหขาวหรอธญพช นมในมอกลางวน มอเยนใหเนอสบอาจจะสก และมอคาใหนมและอาหารเสรมประเภทวตามนและแคลเซยม
คณไมควรใหอาหารลกสนขมากเกนไปจนมนอวน
หามปลอยใหลกสนขออกวงอยางรวดเรวหลงกนอาหารทนท
ควรปลอยใหมนออกมาถาย แตใหมนไดรบการพกสกครหลงกนอาหาร
เมอลกสนขมอายไดส-หกสปดาห นามนไปฉดยาวคซน
และพออายแปดสปดาหกสามารถนามนไปแยกเลยงทอนได
ความรบผดชอบของเจาของสนข
มนษยไดรบความรก ความซอสตย และความเปนมตรจากสนข ความผกพนดงกลาวจงเปนความรบผดชอบในการจดการหาสงจาเปนพนฐานใหกบสนข สนขเปนสตวสงคมและควรไดรบการปฏบตเสมอนเปนสมาชกในครอบครว การฝกสนขตงแตยงเลกเปนสงจาเปน เพอใหสนขสามารถเขากบมนษยและสนขอนได
ขอมลทไดในเอกสารนเกดจากการแปลตารา และรวบรวมจากแหลงขอมลตางๆ ขอขอบคณแหลงขอมลตางๆทไดนามาใชในครงน
ลกสนขพนธ Bull Terrier ลกสนขพนธ Siberian Husky
ลกสนขพนธ Bearded Collie ลกสนขพนธ Pomeranian
ลกสนขพนธ Poodle ลกสนขพนธ Shizu
แมและลกสนขพนธ collie ลกสนขพนธ Beagle
สตวเลยงของเราอวนหรอยง
สนขปกต
o สามารถคลาพบกระดกซโครงได (โดยไมตองกด) o ชวงทองตองแคบกวาชวงอกเมอมองจากดานขาง o เหนชวงคอดของเอวหลงซโครงซสดทายเมอมองจากดานบน
สนขอวน
o ตองออกแรงมากกวาปกตในการคลาซโครง o ชวงทองขนาดเทาหรออวนกวาชวงอก o มไขมนสะสมทสะโพก โคนหาง พนทอง o ผวหนงรอบคอและหวไหลหนากวาปกต
วธการลดความอวนสาหรบสนข
o เลอกชนดของวตถดบในการทาอาหารใหมไขมนนอย มกากใยมาก และเพมปรมาณนาในอาหารใหมากขน
o ลดปรมาณอาหารในแตละมอใหนอยกวาปกต แตมาเพมความถในการใหเปนมอมากขน
ควรใหสนขออกกาลงกายมากขน
การผสมพนธ
สนขจะเปนสดครงทวไปภายใน 6-12 เดอน
สนขเลกอาจเปนภายใน 6 เดอน แตสนขใหญอาจอายถง 2 ป
วงรอบการเปนสดหนงๆม 11-13 วน ประกอบดวยระยะ Pro estrus estrus ovulation
Pro estrus คอระยะกอนผสมพนธ สนขจะแสดงอาการมเลอดออก(Menopause ) ใหนบวนทพบเหนเลอดออก
หลงจากนนอก 9 วน สนขจะเรมสนใจ ไมอยกบท วงหาสนขทกเพศและเปนทสนใจของสนขเพศผทกตวทเดนผาน อวยวะเพศบวม มนาเมอกออกมา สนขเพศผอาจกระโดดขนผสมแตเขาจะหนหน ไมยอมใหผสม จะเปนแบบนอยนาน 2-3 วน ( วนท 10-11)
ระยะ Estrus คอระยะทตอมาจากชวงแรก (วนท 12-13) เปนระยะทจะมการตกไขภายใน 48 ชวโมง ( Ovulation ) ซงจะเปนชวงทตองผสมพนธสนข สงเกตไดจาก สนขจะยนนงไมไปไหน หางยกบดไปดานขางหากมสนขอนโดดขนทบ
หลกการผสมพนธ
จะขนอยกบสนขและประสบการณเจาของ ทวไป จะนาสนขไปผสมในชวงวนท 10-12 หลงจากเหนเลอดออก บางคนอาจใช การผสมสองครงคอผสมในวนท 10 กบ 12 หรอผสมในวนท 11 กบ 13
ขณะทสนขผสมพนธกน ตวผปนขนผสมอวยวะเพศ(Penis)ของเพศผตรงโคนอวยวะ( bulbus glandis ) จะขยายบวมขนตามธรรมชาต เพอทาหนาทลอดอวยวะเพศของทงสองตวใหอยตดกน เปนเรองปกต และสนขเพศผจะหนลงมาอยในสภาพเดนหนหลงตดกน แตโดยพฤตกรรม สนขจะเดนหนหนามาหากน เดนไปดวยกน ตองปลอยใหเปนเชนนจนกวาจะเสรจสน ไมตองไปกระตน หาม หรอ ชวยอะไรทงสน สนขจะใชเวลาอยตดกนนาน 15-30 นาทหรอนานกวานได กวาจะแยกจากกนไดเอง เมอเสรจกนาสนขกลบบาน เพราะปกตจะนยมนาสนขเพศเมยไปหาสนขเพศผ จะทาใหผสมไดงายกวา
การตงทอง
สนขใชเวลาตงทองนาน 63 วน (56-70 วน) มอาการกนมาก นาหนกเพม หวนมเปนสชมพบวมขน จะเหนการเปลยนแปลงชดเจนตงแตวนท 30 หลงผสมพนธเปนตนไป
กลองไมนอนคลอดควรจดเขามาเพอฝกหดใหรจกนอนคลอดในกลอง ในชวง 3 สปดาหกอนคลอด กลองควรมกระดาษหนงสอพมพทตดขาดเปนเสนๆรองนอน เพราะชวยรกษาความอบอนใหลกสนขไดดกวาผา
กอนคลอด 24 ชวโมง อณหภมรางกายสนขจะลดลง จาก 1004 F -gt 968 F แมสนขจะไมกนอาหารใดๆภายใน 24 ชวโมงน
กอนคลอดเลกนอย แมสนขอาจอาเจยน และขบเมอกเขยวๆออกมากอน เนองจากรกเรมแยกตวจากกน
แมทแขงแรงจะคลอดไดเองไมตองชวยอะไร
การคลอด
แมจะคลอดถงรกพรอมลกออกมาและแมสนขจะกดถงรกเพอใหนาคราแตกออกและกดสายสะดอใหขาดจากถงรก เพอใหลกหลดออกมาและหายใจไดเอง ลกสนขหนงตวจะออกมาพรอมถงรกตวเอง และแมจะขบสายรกทคางอยภายในใหออกมาภายหลงคลอดลกออกมาแลวเปนตวๆไป(เราตองสงเกตนบ จะไดรวาคลอดลกออกมาหมดแลวยง) แมจะมพฤตกรรมกนรกตวเอง เลยลกกระตนหายใจ ทาความสะอาดตวลก พาลกมาดดนานมและใหความอบอน
หากเราเขาไปยงอาจโดนกดหรอข ทาใหเกดการแยงลก อาจเปนอนตรายตอลก ควรปลอยใหลกอยกบแม เพราะการทลกดดนานมจะกระตนใหฮอรโมนออกซโตซนหลงออกมามาก กระตนใหใหเกดการคลอดตอมางายไดตอเนอง
การชวยเหลอ หากเจาของจะชวยคอการทาความสะอาดสายสะดอ และมดสายสายสะดอลกสนขดวยดาย( ระยะหาง 1-2 ซมจากโคนสะดอ) ใชนายาทงเจอรไอโอดนทมขายในทองตลาดทวไปไดเพอเชดแผลหรอทาความสะอาด และควรเชดสะดอลกสนขวนละสองครงแตใหระวงแมจะกดเพราะหวงลก ควรถอสาลเขาไปทา มากกวาเอาลกออกมาทายา
การเลนและการออกกาลงกาย
สนขทกเพศทกวยทกขนาดชอบเลนกบสนขดวยกน หรอกบคนเลยง
แตถาสนขไมมกจกรรม จะทาลายหรอมพฤตกรรมไมพงประสงคแทน
ชนดการออกกาลงกาย
1 ออกกาลงกายโดยไมมสายจง
สนขพนธแขงแรงและตนตวอยเสมอ เชน พนธสเปเนยล ชอบออกกาลงกายทกวน
ถาสนขเชองและเปนมตรสามารถปลอยใหวงเลนโดยไมมสายจงได
2 ออกกาลงกายโดยมสายจง
นอกบรเวณบานควรใชสายจงกบสนข โดยใชสายจงปรบความยาวได
3 การเลนเกมตางๆ
การเลนกบสนขเปนการเนนความเปนผนาของเจาของ
เพราะสนขจะรอใหโยนของเลนให สนขจะไดออกกาลงกายลดความเหงา เครยด
4 การกดแทะของเลน
สนขทมของเลนจะสขภาพจตดกวาสนขทไมมของเลน
ของเลนทกดแทะไดจะชวยฆาเวลาของสนข ในขณะทไมไดเลนกบเจาของ
ของเลนของสนข
สนขชอบเลนกบสงของทเคลอนทไดเชน ลกบอล จานรอน
โดยการวงไลงบและนากลบมาใหเจาของ
ของเลนยางบางชนดจะมเสยงดงเมอถกกดสนขจะชอบเนองจากเลยนแบบสญชาตญาณของการลาสตว
เชอกทผกเปนปมหรอของเลนสาหรบงบและดงจะเปนของเลนทเหมาะกบสนข ยงชวยบรหารเหงอกและฟนของสนข
การฝกสนข
สนขควรเรยนรคาสงพนฐาน 6 คาสง
ชด-นง ndashคอย-ยน-หมอบ-มา
รางวลทดคอ รจกคาวา lsquoดrsquo และrsquoไมrsquo
ทาด(ตบไหล ทาหนายม เสยงเบานม) และ ไม (ทาหนาดๆ เสยงดงๆ)
การฝกใหเรมทนททมนเขามาอยในบาน
ลกสนขตองเรยนรการเรยกชอมน (ตงสนๆ จางาย อยายาวมาก)
ทกครงทมนทาถกใหพด ldquoดๆ ๆrdquo แตหากผด ตองพด ldquoไมๆๆrdquo ทนท ไมตองพดอยางอนๆ
หามต แตะ ในทกกรณ
การฝกนอกบาน
เมออายได6 เดอนสามรถเรมการฝกหนกไดแลว ฝกในสายจง
ควรฝกวนละหนงถงสองครงทกวน ครงละ15- 30 นาท
อปกรณ โซคอ สายเชอกฝก ครงแรกๆควรใสโซฝกใหคนเคย1-2 วน หลงจากนนจงเรมใสสายจงฝก
สายเชอกฝกหรอโซฝกจะตองตางจากสายจงเดนเลน ไมใชปนกนและ หามใชสายจงลงโทษสนข จะทาใหกลว
คาสงแรกคอ ชด ดวยการเดนจงสนขทางซายมอของผฝก เรยกชอมน และกลาวคาวา ชด พรอมดงสายจงใหสนๆเขาตดใกลเขา เปนการสอนใหสนขเดนตามใกลๆแตไมใหเดนลาหนาผฝก หรอเดนลอมหนาหลง ฝกเดนตามไปเรอยๆ หากหยดกใหสนขยนนงอยขางๆเขาเรา หากทาไดใหกลาวคาวา lsquoดrsquo หากเดนยงไมไดระเบยบหรอเดนลาหนาใหกระตกสายจงและบอกวา lsquoไมrsquo
คาสงสอง คอ นง เมอเราพาเดนในสายจง แลวหยดเดน สนขตองยงนง จากนงออกคาสง เรยกชอมน และกลาวคาวา นง พรอมดงสายจงไปขางหลง ในครงแรกๆหลงดงสายจงแลวใหใชมอขวาถอสาย มอซายกดเบาๆทบนทายสนขกดใหนงลง เมอมนนง หากทาไดใหกลาวคาวา lsquoดrsquo หากยงทาไมไดใหบอกวา lsquoไมrsquo และเรมใหม ไปเรอยๆจนสนขทาได
คาสงสาม คอ คอย เมอสนขทาคาสงทหนงและสองไดดแลว ในทานงใหออกคาสง เรยกชอมน และกลาวคาวา คอย พรอมกบใชมอซายแบออกไปสมผสเบาทหนาจมก(ตบเบาๆ) คอย-คอย ดงสายจงใหตงสงตลอดเวลา และออกทางขวาไปยนตรงหนาสนข ยงกลาวคาวา คอย-ด สลบกนตลอดเวลา หากยงทาไมไดใหบอกวา lsquoไมrsquo และเรมใหม ไปเรอยๆจนสนขทาได หากดปลอยใหคอยนานถง 3 นาทถอวาสอบผาน
คาสงส คอ ยน เมอสนขทาคาสงทหนงและสอง สามไดดแลว ใหพาจงเดน และเมอเราหยดเดนสนขจะนงทนทเพราะคาสงสอง แตเราจะออกคาสง เรยกชอมน และกลาวคาวา ยน หากสนขจะนงใหพาเดนทนท พรอมกลาวคาวา ชด จากนนเรมหยดเดนใหมพรอมกลาววา ยน ไปเรอยๆ หากสนขยนและทาได ใหกลาวคาวา ยน-ด สลบกนตลอดเวลา
ถงขณะนรอบการฝกใหทาซาตามลาดบเปนเรองสาคญ อยาทาสลบคาสงจะทาใหสนขงง หากสนขเขาใจดแลวเขาจะทาตามคาสงทดไดเองอตโนมต ไมตองไปทดสอบสลบคาสงใหงงไปเฉยๆๆจะใหฝกยากโดยไมจาเปน
คาสงหา คอ หมอบ เมอสนขทาคาสงทหนงถงสไดดแลว ใหพาจงเดน และเมอเราหยดเดนสนขจะนงทนทหรอสงใหนง จากนนเราจะออกคาสง เรยกชอมน และกลาวคาวา หมอบ เสรจแลวผฝกนงลงขางๆใชมอซายโอบไหลซายสนขขามไปจบขาซาย และมอขวาจบปลายขาขวาดงไปขางหนาคอยๆชาๆและออกคาสง หมอบ ตลอดเวลา สนขจะคอยหมอบนอนลง (อาจตองจดทาทจะใหนอนดวย เชนนอน หมอบยดขาหนาไปขางหนา ขาหลงค ไมเชนนนอาจนอนหงาย นอนแผ) หากสนขยงทาไมไดใหเรมคาสงหนง สองใหมหากทาได ใหกลาวคาวา หมอบ-ด สลบกนตลอดเวลา
ในขนนเมอสนขหมอบไดดแลว ใหออกคาสงตอเนองคอ คาสง คอย (จะเปนการหมอบ-คอย) แลวเรายนขนดอยขาง หากทาได ใหกลาวคาวา หมอบ-ด สลบกนตลอดเวลา
อกขนหนงใหทดสอบปลดสายจงและออกสง หมอบ-คอย หากทาไดดเรากกลบมาจงตอ
คาสงหก คอ มา เมอสนขทาคาสงทหนงถงหาไดดแลว ใหพาจงเดน และเมอเราหยดเดนสนขจะนงทนทหรอสงใหนง-คอย จากนนเราเดนออกไปขางหนามน สองสามกาว มอยกสายจงไว แลวออกคาสง เรยกชอมน และกลาวคาวา มา หากสนขงงใหดงสายจงมาหาตวสนขกจะเดนมาหาทนท ทาอยางนไปเรอยๆ อยาลมชมเขาทกครง
การฝกภายในบาน
การฝกขบถายบนกระดาษ
1 ลกสนขอาจถายทกๆ 2-3 ชวโมง ในชวงแรกจะเปนปญหาเรองการถายเลอะเทอะ 2 เมอลกสนขรสกอยากถาย มกจะดมกลนกบพนและวงวนไปรอบๆ ใหรบจบสนขไปทจดไวทนท
วางสนขลงบนกระดาษหนงสอพมพ และการเปลยนกระดาษควรเหลอแผนเกาไวบางเพอใหสนขจากลนไดงายและกลบมาถายทเดมอก
3 เมอสนขถายแลวเจาของควรชนชมสนข ควรรบทาความสะอาดโดยนายาฆาเชอและกาจดกลน อยาใชทมแอมโมเนยผสมเพราะจะทาใหสนขคดวาเปนกลนปสสาวะของมนเอง
การขบถายนอกบาน
1 ฝกใหสนขขบถายเปนชวงเวลาจนสนขพอใจและเปนนสย 2 พยายามใหสนขขบถายบรเวณทหางจากตวบาน 3 ปสสาวะมลกษณะเปนกรด อาจทาใหหญาตายได 4 ควรเกบอจาระสนขทนท ไมพาไปถายหนาบานคนอนหรอทสาธารณะ
การอมสนข
การอมสนขขนาดใหญ
1 ใหใชแขนขางหนงโอบรอบหนาอก ขณะทแขนอกขางโอบรอบขาหลง แลวดงตวสนขมาตดหนาอก
2 จบใหมนคงแลวยกขน กรณสนขมอาการตนกลวควรวางลงกอน
การอมสนขขนาดเลก
1 ใชมอขางหนงสอดเขาหวางขาขณะทอกขางโอบรอบขาหลงและสะโพก เพอไมใหสนขบดตวหรอถบ
2 ยกสนขขนโดยทมอขางหนงอยรอบหนาอก และอกขางอยทบนทาย ปองกนไมใหสนขกระโดดลงไปได
สงคมสนข
ควรฝกใหสนขอยรวมกบสนขอนได หรอไมแสดงพฤตกรรมกาวราวกบสนขแปลกหนา การใหสนขคนเคยกนกบสนขอนๆตงแตเลกชวยใหสนขเรยนรการเขาสงคมไดดขน หากสนขเหาขกนใหดทนท อยาเสรมสง
การพาสนขไปพบสตวแพทย
สนขควรไดรบการตรวจรางกายทกป และควรถายพยาธปละ 4 ครง รวมทงการฉดวคซนปองกนโรคตางๆครบถวน
การอาบนาสนข
สนขไมจาเปนตองอาบนาทกวน อาบใหเมอสนขสกปรกเทานน
ควรใชนาอนและแชมพสาหรบสนข โดยใหสนขยนในอางอาบนา หรอทพนไมลน
กอนราดนาทาความสะอาด ใหจบหวสนขเชดสงขน เพอปองกนนาเขาตาและหของสนข
ใหราดนาหรออาบหวและหเปนรายการสดทายเพราะสนขจะสะบดขนไลนาหากหนาตาเปยก
ลางแชมพออกใหหมด เชดตวสนขใหแหง ใหระวงสนขหนาวสน
สาหรบสนขพนธขนยาวควรเปาขนใหแหงกอนแปรงขน
ขนตอนการอาบนาสนข
1 2 3
4 5 6
การตดแตงขนสนข
การตดแตงขนม 2 แบบ คอ แบบสงโตองกฤษและแบบสงโตคอนตเนนทล สาหรบสนขทอายนอยกวา 1 ป อาจตดแตงขนแบบลกสนข สนขพนธพเดลทวไปทไมไดสงเขาประกวดนยมตดแตงขนในรปแบบทเรยบงายกวา คอ แบบทรงแกะ การดแลขนสนข
สนขพนธขนยาวตองเพมความระมดระวงเปนพเศษ
สนข พนธยอรกไชร เทอรเรยร หลงจากอาบนาแลว ควรจะรวบขนไวเปนจดๆ
จงแกะขนทรวบไวออกแลวหว จะพบวาขนไมพนกน และเรยงตวเปนระเบยบ
สนขพนธขนเรยบ
มอลตส ลาซา แอปโซ ปกกง ชส
สนขทมขนเรยบนนดแลงาย แปรงขนใหสปดาหละ 1-2 ครงกพอแลว
ขนแรกควรใชแปรงยางแปรงยอนขน เพอขจดขนทหมดอายและสงสกปรก
แลวแปรงตามขนอกครง
ถาอยากใหสนขมขนเงางามกใหใชผาชามวรขดขนอกครง
สนขพนธขนสน
บาสเซต ฮาวนด บล เทอรเรยร
บเกล
สนขทมขนสนจะดแลจะดแลไมยากนก ใหใชแปรงสลกเกอรแปรงขนไมใหพนกนกอน
แลวใชแปรงขนสตวแปรงขจดขนทหมดอายและสงสกปรกบรเวณหางและขา
ควรใชหวซละเอยดแปรงซาอกครง
และใชกรรไกรเลมขนทไมเปนระเบยบออก
สนขพนธขนแขง
สนขทมขนแขงและหนานตองดแลเปนพเศษ
ควรแปรงขนใหทกวน เพอไมใหขนพนกน
และไมควรใชครมปรบสภาพขน เพราะจะทาใหขนนม
เจาของตองหมนดแลถอนขนใหสมาเสมออยางนอยทก 3-4 เดอน
การตดแตงขนสนขตามแฟชน
มขอดตรงทดแลขนสนขไปดวย เพราะสนขจะไดรบการดแลขนอยางสมาเสมอ
ชวยไมใหขนพนกน โดยเฉพาะสนขทมขนยาวจะชวยไมใหสนขรอน
หากไมชอบตดแตงขนสนขกควรเลมขนใหทก 6-8 สปดาห
อปกรณทใชในการตดแตงขน
หวฟนถและหางชนดโลหะ กรรไกรตดเลบ แปรง
การจดการทวไป การปอนยา
สนขทปวยหรอไดรบบาดเจบอาจจาเปนตองไดรบยาทสตวแพทยสงจายใหการปอนยาสนขตองทาอยางนมนวล
ทงนการหยอนยาลงในชามอาหารของสนขไมไดรบประกนวาสนขจะกนยานนเขาไปดวย
จงอยาเรยกสนขใหมาหาคณเพอเพยงปอนยา ควรเขาไปหาสนขเอง
การปอนยาเมด
1 สงใหสนขนง ใชมอขางหนงเปดปากสนขอยางนมนวล โดยจบปากสนขจากดานบน
2ใชมออกขางหนงหยอนเมดยาลงไปในคอใหลกทสดเทาทจะเปนไปได โดยใหวางอยเหนอโคนลนสวนทโปงขนมา
3ใชมอจบปากสนขใหปด และจบหวใหเงยขนชา ๆ แลวลบคอลงมาดวยมออกขางหนง
4เมอสนขกลนยาและเลยรมฝปาก แสดงวาการปอนยาเสรจเรยบรอย และจงชมสนขทกครงทกนยาสาเรจ
การปอนยานา
วธการปอนยานาทถกตองและไดผลด คอ การใชหลอดฉดยาเปนอปกรณชวยปอน ถาสนขไมยอมกลนยาเมด คณอาจนายาเมดไปบดและผสมกบนาหวาน และฉดยานาเขาไปตรงขางปาก ทงนยานาแกไอกสามารถปอนดวยหลอดฉดยาไดเชนกน
การหยอดห
1จบหวสนขใหอยนง ๆ และเปดหสนขขน แลวสอดปลายขวดยาหยอดหไปในทศทางปลายจมกสนข
2อยาใหสนขสะบดศรษะ แลวนาขวดยาออกมาจากห และพบหกลบลงมาในตาแหนงปกต
3ใชมอนวดคลงหสนขอยางนมนวล วธนจะชวยใหตวยากระจายไปทวห
การหยอดตา
1ทาความสะอาดบรเวณรอบ ๆ ดวงตา โดยใชสาลชบนาเชดคราบขตาและสงสกปรกออกไปใหหมด
2ควบคมสนขใหอยนง ๆ อยางนมนวลใหสนขลมตากวาง แลวนาขวดยามาหยอดตาจากดานบนและดานหลงเพอไมใหสนขหวาดกลว
3บบขวดยาใหไดจานวนหยดยาลงสดวงตาตามทตองการและใหตาชมไปดวยยา
การดแลบาดแผลเบองตน
การดแลบาดแผลปด
1ถาสนขมบาดแผลปดใหประคบบาดแผลใหเรวทสด โดยใหนาผาขนหนผนเลกๆมาวางเหนอบาดแผลดวย (เพอปองกนไมใหผาประคบแผลแขงตวตดผวหนง) จากนนนานาแขงมาวางทบไว 15 นาท
2สนขอาจกระดกหก และตองไดรบการรกษาจากสตวแพทยโดยดวน
การนาผาเยนประคบบาดแผลมาวางบนบรเวณทไดรบบาดเจบ จะชวยลดอาการปวดและการบวม อยางไรกตามถาสนขปวดบาดแผลมาก ใหเลกประคบแผล
อาการของบาดแผลเปด
บาดแผลเปดตองไดรบการทาความสะอาดใหทวเพอปองกนการตดเชอ ตองตรวจสอบบาดแผลเปดใหดเพราะถามเลอดออกเลกนอยหรอไมมเลอดออกเลย บาดแผลอาจจะเหนไมชด
อาการของบาดแผลเปดมดงน สนขเลยหรอใหความสนใจสวนใดสวนหนงของรางกายมากผดกต
มสะเกดแผลใหมๆทผวหนง ผวหนงมรทะล มรอยเลอดบนผวหนง เดนกะเผลก
ถาพบอาการขางตน ควรหาบาดแผลเปด หากพบบาดแผลจงทาความสะอาด และนาไปหาสตวแพทย
การดแลบาดแผลเปด
1ถาสนขมบาดแผลเปดและไมใหญมาก ใหดงสงสกปรกตางๆกรวดเสยน และวตถแปลกปลอมใดๆโดยใชนวหรอปากคบ
2ลางบาดแผลดวยนาเกลอออนๆ นาสะอาดหรอ ไฮโดรเจนเปอรออกไซด 3 เปอรเซนต
3ถาขนสนขเขาไปอยในบาดแผล ตดขนรอบๆปากแผลใหเกลยง แตกอนจะตดขน ใหหลอเลยงกรรไกรดวยสารหลอลนทละลายนาได วธนจะชวยใหขนมาตดทกรรไกร โดยไมไปตดบาดแผล
โรคทสาคญในสนข
โรคลาไสอกเสบตดตอ หรอการตดเชอพาโวไวรสในสนข
มรายงานพบวาสนขทกอาย ทกเพศและทกพนธสามารถเปนไวรสทสามารถตดตอทรนแรงททาลายระบบทางเดนอาหาร เมดเลอดขาว และในสนขบางตวจะมผลตอกลามเนอหวใจ เกดจากการตดเชอพาโวไวรส (parvovirus CPV)ปจจบนเรยกโรคนวา โรคตดเชอพาโวไวรสในสนข หรอโรคลาไสอกเสบตดตอ (canine parvoviral infection) ซงมการระบาดทวโลก รวมทงประเทศไทยดวย
การตดเชอพาโวไวรสสามารถแพรกระจายจากสนขตวหนงไปอกตวหนง การตดตอมโอกาสมากขนเมอสนขไปอยรวมกนมาก
เราจะทราบไดอยางไรวาสนขตดเชอพาโวไวรส
อาการเรมแรกของสนขทตดเชอพาโวไวรสคอ ซม เบออาหาร อาเจยนและทองเสย อยางรนแรง อณหภมของรางกายอาจจะสงขน อณหภมของรางกายทวดจากทวารหนกของสนข มคาประมาณ 101ordm - 102ordmF
อาการปวยพบไดประมาณ 5-7 วน ในระยะแรกของการตดเชอ(แสดงอาการแลว) อจจาระของสนขจะมลกษณะเหลวมสออกเทา หรอเหลองเทา (yellow-gray) ในบางครงอาการแรกเรมสนขอาจจะถายเหลวโดยมเลอดปนออกมาได
เมอสนขมการถายเหลว หรออาเจยนอยางรนแรง ทาใหสนขสญเสยนาและเกลอแรออกจากรางกายอยางรวดเรว
สนขปวยบางตวจะมอาการอาเจยนอยางรนแรงและถายอจจาระเปนนาสนาตาลจนถงสแดง(มเลอดปน)พงจนตายได
ในสนขบางตวอจจาระอาจจะมลกษณะเหลวเทานนและสามารถฟนตวจากการปวยได อาการปวยมกพบวา ลกสนขจะแสดงอาการปวยรนแรงกวาสนขโต
สนขมกจะตายภายใน 48-72 ชวโมงหลงจากทเรมแสดงอาการ ลกสนขมกจะตายดวยภาวะชอค
โดยมกจะเกดขนหลงการตดเชอประมาณ 1-2 วน ในอดตพบวาลกสนขอายนอยกวา 5 เดอนมอตราการปวยคอนขางสง
การฉดวคซนกนชวยลด อตราการปวยและอตราการตายจากการตดเชอ
ลกสนขชวงระหวางหยานม (1 เดอน)ถงอาย 6 เดอนเปนชวงอายทมความเสยงตอการปวยเปนโรค
สนขบางพนธจะแสดงอาการปวยทมความรนแรงในบางสายพนธ เชน รอตไวเลอร และโดเบอรแมนพนเชอร
การปองกนโรคลาไสอกเสบตดตอในสนข
การปองกนโรคลาไสอกเสบจากการตดเชอพาโวไวรสสามารถทาไดดวยการฉดวคซนปองกน โดยปกตในลกสนขมกจะเรมตนฉดเมออายประมาณ 6-8 สปดาห
กรณทสนขทเลยงเกดปวยตดเชอพาโวไวรส ตองทาความสะอาดบรเวณกรง หรอคอก หรอทอยของสนขปวย
ฆาเชอดวยยาฆาเชอ พวกสารละลายโซเดยมไฮโดรคลอไรต ซงเปนสวนประกอบของยาฆาเชอทมใชอยในบาน อยแลว(ยาทาความหองนา ครว) อยาลมวาเชอพาโวไวรสนสามารถมชวตอยไดในสงแวดลอมไดเวลานานเปนเดอนๆ
โดยเฉพาะอยางยงสนขทมอายไมเกน 6 เดอนควรระมดระวงอยางยง สงปฏกล หรอสงขบถายของสนขควรกาจดทงใหเรวทสดไมควรกก หมกหมมไว
ถาไมแนใจวาสนขของเรากาลงจะปวยดวยการตดเชอพาโวไวรส หรอโรคลาไสอกเสบหรอไม ควร ปรกษาสตวแพทย การลดความเสยงตอการตดเชอพาโวไวรสทดทสดคอปองกนสนขไมใหไปสมผสกบสนขอนๆ โดยเฉพาะในบรเวณทมการแพรระบาดของโรคน
เจาของสนขควรปรกษา หรอนาสตวไปพบสตวแพทย เมอพบวา สนขมอาการตางๆ เหลาน
พบมสงคดหลงทผดปกตออกจากจมก ตา หรอชองเปดอนๆของรางกาย bull
สตวเลยงไมกนอาหาร มนาหนกลดลง หรอกนนามากขนกวาปกต bull
ขบถายลาบาก หรอผดปกต หรอไมสามารถควบคมการขบถายได bull
พบมพฤตกรรมทผดปกต หรอพบมความดรายขนอยางกระทนหน หรอออนเพลย bull
พบมกอนผดปกต เดนกระโผลกกระเผลก ลกหรอนอนลาบาก bull
มการสนหวมากผดปกต เกา หรอเลย หรอกดแทะตามลาตวมากผดปกต bull
พยาธหนอนหวใจ ชพจกรของพยาธหนอนหวใจของสนขเรมตนเมอสนขทปวยดวยโรคพยาธหนอนหวใจ ซงจะมตวออน
ของพยาธหนอนหวใจอยในกระแสเลอด (microfilariae) ถกยงดดกนเลอด ทาใหยงไดรบเอาตวออนของพยาธหนอนหวใจไปดวยเมอดดกนเลอดสนขปวยเปนอาหาร หลงจากนนตวออนของพยาธหนอนหวใจจะใชระยะเวลาภายหลงจากถกดดกนจากตวสนข ประมาณ 2-3 สปดาหในการพฒนาเปนตวออนระยะตดตอในตวยง
เมอยงมการดดกนเลอดของสนขอกครง โดยเฉพาะสนขทมสขภาพปกต (ไมไดปวยเถายเทตวออนระยะตดตอทไดมการพฒนาอยางสมบรณแลวในยงไปยงสนขอกตวหนง จากนนตวออนระยะตดตอจะชอนไชไปตามเนอเยอตางๆ ของสนข และเจรญเตบโตตอไปอก 2-3 เดอนและพฒนาเปนตวแกในทสดในหวใจของสนขตวใหม
ปนโรค) ยงจะมการ
เมอตวพยาธอยในหวใจของสนข และมการเจรญเตบโตในหวใจของสนข มนจะมขนาดยาวประมาณ 14 นว และทาความเสยหายใหกบเนอเยอหวใจ เนอเยอปอดและอวยวะทสาคญอนๆ ถาสนขปวยไมไดรบการรกษา การพฒนาของโรคจะมความรนแรงมากขนและทสดสนขจะตายได
โรคพษสนขบา
โรคพษสนขบา เปนโรคทมอนตรายรายแรง ทาใหคนหรอสตวทปวยดวยโรคนตองตายดวยความทรนทราย
โรคนเกดจากเชอไวรสทมชอวา เรบสไวรส
สตวเลอดอนทกชนดโดยเฉพาะ สตวเลยงลกดวยนม เชน วว ควาย มา หม ลง ชะน กระรอก กระแต เสอ คางคาว คน ฯลฯ สตวทพบวาเปน โรคพษสนขบา มากทสด คอ สนข ( 96 ของจานวนทพบเชอจากการวนจฉยในหอง -ปฏบตการ ) รองลงมา คอ แมว ( 3 )
การตดตอของโรคพษสนขบามาสคน
โดยการไดรบเชอไวรสทอยในนาลายสตว เขาทางบาดแผลทเกดจากการถกกด ขวน หรอถกเลยบรเวณบาดแผลทมอยเดม หรอไดรบเชอเขาทางเยอตา เยอปาก
คนถกสนขทเปนโรคพษสนขบากด ใชเวลานานเทาไรจงจะแสดงอาการ
ระยะเวลาตงแตไดรบเชอ จนกระทงปรากฏอาการ หรอระยะฟกตวจะกนเวลาตงแต 7 วน ถง 2 ป ขนอยกบลกษณะบาดแผลและบรเวณทถกกด
ถาถกกดบรเวณใบหนาหรอใกลสมองและบาดแผลฉกรรจ ระยะฟกตวจะเรว
ถาถกกดบรเวณขา ระยะฟกตวนานกวา เพราะเชอจะเดนทางมาถงสมองโดยเฉลยประมาณ 2 - 6 อาทตย
อาการของผปวยโรคพษสนขบา
ม 2 แบบ คอ แบบกาวราว ดราย และแบบอมพาต อาการของโรคแบงเปน 3 ระยะ คอ
ระยะอาการเรมแรก อาจมอาการไมสบาย ครนเนอครนตว มไขตา ๆ ออนเพลย เบออาหาร เจบคอคลายเปนหวด อาจมอาการคลนไส ปวดทอง และทพบบอย คอ อาการคน เสยว หรอชาบรเวณแผลทถกกด
ระยะอาการทางระบบประสาท อาจคลมคลง ดราย กลวนา กลวลม ความรสกไวกวาปกต ทรนทราย หรอมอาการซม เปนอมพาต นาลายไหลตองบวนทง กลนนาไมได
ระยะสดทาย ไมรสกตว หายใจกระตก ผปวยสวนมากมกจะตายภายใน 7 วน หลงจากเรมแสดงอาการ
ถาเชอไวรสเพมจานวนในสมองมาก กจะแสดงอาการแบบคลมคลง ดราย แตถาเชอ ไวรสเพมจานวนมากในไขสนหลง จะแสดงอาการอมพาต
อาการโรคพษสนขบาในสนข
แบงไดเปน 2 แบบ คอ แบบดราย แสดงอาการชดเจนและพบบอย และแบบซมซงแสดงอาการไมชดเจน อาการของโรคม 3 ระยะ คอ
ระยะอาการเรมแรก สนขจะมนสยแปลกไปจากเดม ตวทเคยขลาดกลวจะเขามา คลอเคลย ตวทเคยเชองชอบเลน จะหงดหงด หลบไปตามมมมด เงยบ กนอาหารและนานอยลง ระยะนมอาการ 2 - 3 วน จะเขาสระยะท 2
ระยะตนเตน จะมอาการทางประสาท มความรสกไวกวาปกต กระวนกระวาย หงดหงด ไมอยนง กดแทะสงของ ตวแขง ขากรรไกรแขง ปากอา ลนหอย นาลายไหล มานตาขยาย บางตววงพลานไปทว เมอพบสตวหรอคนขวางหนาจะกด สงเสยงเหาหอน ในระยะทแสดงอาการแบบซมอาจไมแสดงอาการเชนน แตเมอถกรบกวนอาจกด ตอมา กลามเนอจะเรมออนแรงลง ทรงตวไมได ลมแลวลกไมได บางตวชกกระตก อาการระยะนพบได 1 - 7 วน จงจะเขาระยะสดทาย
ระยะอมพาต เกดอาการอมพาตลามทงตวเรมจากขาหลง ตอมากลามเนอคอจะเปนอมพาต กลนอาหารไมได ระบบหายใจลมเหลวและตายในทสด รวมระยะเวลาเรมแสดงอาการจนตายประมาณ 10 วน
อาการโรคพษสนขบาในแมว
ในระยะทมอาการชดเจน แบงไดเปน 3 ระยะ เชนกน คอ ระยะอาการนา มอาการหงดหงด นสยเปลยนไป ชอบหลบซกในทมด ระยะนมกสน ไมเกน 1 วน ระยะตนเตน แสดงอาการดราย กด หรอขวนคนหรอสตวทเขามาใกล กลามเนอสน นาลายไหล กลนลาบาก ระยะนกน
เวลาประมาณ 2 - 4 วน ระยะอมพาต เรมเปนอมพาตจากขาหลง แลวลามมายงลาตว ขาหนาและหว จนทวตวอยางรวดเรว แลวถงแกความตาย
อาการในแมวมกไมชดเจน อาจเปนแบบซม มระยะตนเตนสนมาก หรอไมแสดงอาการเลย อาจพบวากนอาหารและนาลาบาก แลวเปนอมพาตลามไปทวตว ตายในเวลา 3 - 4 วน หลงจากเรมมอาการ เมอถกสตวทสงสยวาเปนโรคพษสนขบากดควรทาอยางไร 1 รบลางแผลดวยนากบสบหลาย ๆ ครง เพอลางเชอออกจากบาดแผล ถามเลอดออกควรปลอยใหเลอดไหลออก อยาบบหรอเคนแผล เพราะจะทาใหเชอแพรกระจายไปสวนอน 2 เชดแผลดวยนายาฆาเชอโรค ควรใชสารละลายโพวโดนไอโอดน เชน เบตาดน ถาไมม อาจใชแอลกอฮอล 70 หรอทงเจอรไอโอดน 3 ไมควรเยบแผล ถาจาเปนควรรอไว 3 - 4 วน ถาเลอดออกมากหรอแผลใหญอาจเยบหลวม ๆ และใสทอระบายไว 4 กกสตวไวดอาการอยางนอย 10 วน โดยใหนาและอาหารตามปกต อยาฆาสตวใหตายทนท เวนแตสตวดราย กดคนและสตวอน หรอไมสามารถกกสตวได ถาสตวหนหายไป ใหถอวาสตวนนเปนโรคพษสนขบา 5 รบไปพบแพทยทนท หลงจากถกสตวกด เพอขอคาแนะนาเรองการฉดวคซน อยารอจนกระทงสตวทกดตาย อาจพจารณาใหการปองกนบาดทะยก และยาปฏชวนะเพอปองกนการตดเชออน ๆ ดวย 6 พบสตวแพทย กรมปศสตวหรอเจาหนาทสาธารณสขในชมชน เพอแจงรายละเอยดเกยวกบตวสตว เชน ชนดสตว ส เพศ พนธ อาย สถานทถกกด เพอวางมาตรการปองกนและควบคมโรคตอไป 7 เมอสตวตาย ตดหวสงตรวจโรคพษสนขบา 8 ตองซกประวตโดยละเอยดและสงไปพรอมซากสตว เพอเปนแนวทางในการตดสนใจเกยวกบการดแลผสมผสโรค ความเชอเกยวกบโรคพษสนขบา
ในปจจบน แมวาคนจะตายดวยโรคพษสนขบานอยลง เนองจากคนมความรมากขน วคซนมคณภาพดขน มความปลอดภยมากขน ราคาถกและหาไดงายขน รวมทงวคซนสตวดวย ประการสาคญ รฐไดใหความสนใจตอการปองกนและกาจดโรคนอยาง
จรงจง แตสงหนงททาใหคนจานวนไมนอยตองตายดวยโรคพษสนขบา เพราะความเชอผด ๆ เกยวกบโรคพษสนขบา โดยเฉพาะเกยวกบการรกษาโรคพษสนขบา
ความเชอ ความจรง
โรคพษสนขบาเปนในหนารอนเทานน โรคพษสนขบาเกดไดทงป เนองจากเกดจากเชอไวรส ตดตอโดยไดรบเชอจากนาลายสตวปวย ไมใชเกดเพราะความเครยดเนองจากความรอน
เมอถกสนขกดตองใชรองเทาตบแผลหรอใชเกลอขผงบาลมหรอยาฉนยดลงในแผล
การใชรองเทาตบแผล จะทาใหแผลชา เชอกระจายไปรอบบรเวณแผลไดงายและอาจมเชอโรคอน ทาใหเกดการอกเสบของบาดแผล หรอเกดบาดทะยกได เกลอหรอยาฉน อาจมสงสกปรกปะปนอย ไมควรใสลงในแผล ควรลางแผลดวยนาสะอาดกบสบหลาย ๆ ครง เพอชวยลางเชอออก แลวใสยาใสแผล เชน ทงเจอรไอโอดนหรอแอลกอฮอล ซงสามารถฆาเชอโรคพษสนขบาได
การรดนามนตชวยรกษาโรคพษสนขบาได เมอถกสนขกด การฆาสนขนนใหตายแลวนาตบสนขมารบประทาน คนจะไมเปนโรคพษสนขบา
การรกษาผสมผสโรคพษสนขบา ทไดผลดทสด คอ ไดรบการฉดวคซนทนทเมอสมผสโรค เพอใหรางกายสรางภมคมกนโรค แตถาไมไดรบการฉดวคซน ปลอยใหเชอเขาสสมองจนถงขนแสดงอาการของโรคพษสนขบาแลว ไมมยาใด ๆ รกษาได เนองจากเชอไปทาลายสมอง ทาใหผปวยแสดงอาการคลมคลงและตายในทสด เนองจากกลามเนอทกสวนเปนอมพาต ดงนน การรดนามนตไมสามารถรกษาโรคพษสนขบาได
เมอถกสนขบากด การตดห ตดหางสนขนน จะชวยใหสนขไมเปนโรคพษสนขบา
สนขหรอสตวอนทถกสตวทเปนโรคพษสนขบากด หากไมเคยฉดวคซนมากอน ควรทาลายทง แตหากตองการรกษาชวตสตวนนไว ควรฉดวคซนทนท แลวกกสตวไวดอาการ อยางนอย 6 เดอน หรอขอคาแนะนาจากสตวแพทย
คนทองไมควรฉดวคซนปองกนโรคพษสนขบา
วคซนปองกนโรคพษสนขบาปจจบน มความปลอดภยสง ฉดไดแมในคนทอง
สนขทเปนโรคพษสนขบาจะมอาการดราย ตวแขง หางตกเทานน
อาการโรคพษสนขบาในสนข มทงแบบซมและแบบดราย แบบซมสนขจะหลบซกตวในมมมด ถาถกรบกวนอาจจะกด ตอมาจะเปนอมพาต แลวตาย บางตวอาจแสดงอาการคลายกระดกหรอกางตดคอ ทาใหเจาของเขาใจผดพยายามลวงปากสนข เพอหาเศษกระดก จงไมควรลวงคอสนข หากจาเปน ควรใสถงมอทกครง
โรคพษสนขบาเปนในสนขเทานน โรคพษสนขบา เปนไดในสตวเลอดอน เลยงลกดวยนมทกชนด แตพบมากทสดในสนข
วคซนโรคพษสนขบา ฉดรอบสะดอ 14 เขม หรอ 21 เขม ถาหยดตองเรมตนใหม
วคซนปองกนโรคพษสนขบาในปจจบน มคณภาพด ฉดเขากลามเนอแขนหรอใตผวหนง เพยง 5 เขม และไมตองฉดทกวน
โปรแกรมวคซน
วคซน ชวงอาย
โรคหวดและหลอดลมอกเสบตดตอ (Kennel Cough Syndrome)
4-6 สปดาห กระตนซาท 10-14 สปดาห
โรคลาไสอกเสบตดตอ (Canine Parvovirus)
4-6 สปดาห กระตนซาท 10-14 สปดาห
โรคไขหด ตบอกเสบและเลพโต สไปโรซส (Canine Distemper Infectious Hepatitis and Leptospirosis)
14-6 สปดาห กระตนซาทอาย 10-14 สปดาห
โรคพษสนขบา (Rabies)
12 สปดาห กระตนซาทอาย 6 เดอน
ควรงดการอาบนา 7 วนหลงการฉดวคซน o
ควรถายพยาธเมอลกสนขอาย 3-4 สปดาห และทก 6 เดอน o
o
การเพาะขยายพนธสนข
พนธบอสตนเทอเรย พนธปกกง พนธเชา เชา
สนขตวเมยถงวยผสมพนธและมสดครงแรกเมออายประมาณแปดหรอเกาเดอน
แตสนขพนธ เชา เชา จะมสดครงแรกเมอมนมอายเพยงหาหรอหกเดอนเทานน
และสนขบางพนธกอาจจะใชเวลาเปนปหรอมากกวานน
ควรถายพยาธใหแมสนขสกสองหรอสสปดาหกอนแมสนขมสด
สนขตวเมยสวนใหญเขาสฤดการเปนสดสองครงตอป
ถาคณตองการใหสนขคณมลก จะตองคดเลอกพอพนธใหเปนพอพนธทด ไมนยมผสมพนธในสนขทเปนสดครงแรกหรออายนอยจนเกนไป ระยะทสนขตวเมยพรอมจะผสมพนธ นาทชองคลอดจะเรมใส ซงจะอยในชวงตรงกบวนทสบเอดหรอวนทสบสามของการเรมเปนสด การมอกดทบบนทาย ถามนนง และเคลอนหางของมนจากขางหนงไปอกขางหนง แสดงวามนพรอมทจะผสมพนธแลว
เราควรนาสนขตวเมยไปผสมกบพอพนธตามคอกผสมพนธ (ซงตองเสยคาผสมพนธ)
เมอไดดพอพนธควรปลอยใหตวผและตวเมยอยดวยกนตามลาพงมนจะผสมกนเอง
เวนแตเจาของคตวผทมความชานาญเขาจะมวธจดการชวยพอสนขผสมไดเรวขน
หลงการผสมพนธควรใหสนขตวเมยพกกอนทจะเดนทางกลบ
และใหมนอยในทเงยบสงบสกสองสามวนหลงการผสมพนธ
สนขตวเมยจะหมดการเปนสดประมาณสามสปดาหหลงจากเรมเปนสด
สนขบางตวอาจจะยงมนาจากชองคลอดออกมาอกแมวาจะผสมพนธแลว
ตามปกตจะใชเวลาประมาณสสปดาหกวาท จะรวาสนขตงทองหรอไม
ชวงระยะแรกทสนขตงทองใหอาหารปกต ไมจาเปนตองใหอาหารเสรม
อาหารตองประกอบดวยเนอ 225 กรม เปนอยางนอย
ในแตละวนควรออกกาลงกายมากพอควรหาม
เรากาจดเหบหมดไดโดยการโรยแปงกาจดเหบหมดใน
ไมควรเสยงอาบนาในชวงหาถงหกสปดาหหลงผสมพนธ
แมสนขสวนใหญจะคลอดลกหลงผสมพนธ 60-63 วน
สนขทตงทองตองการอาหารสองมอตอวน
อาหารเสรม ไดแก นามนตบปลา ไขตม
และอาหารเสรมสรางกระดก นานมจะชวยเสรมธาตแคลเซยม ซงชวยสรางกระดก
แมสนขทอมทองขนาดใหญ ไมเพยงแตจะตองการอาหารมากขนในระยะหลงของการตงทอง แตมนยงตองการอาหารบอยครงมากขน
เพราะลกสนขในทองจะทาใหแมสนขกนไดคราวละไมมาก
เมอเขาชวงสปดาหสดทายกอนคลอดคณตองตดขนบรเวณรอบๆนมของแมสนขออก
และทาความสะอาด รวมทงตองขรบขนบรเวณดานหลงของมนดวยกรรไกรขรบขน (ซงจะชวยรกษารปทรงของมนใหดดอย)
และลางใหสะอาด เมอเวลาลกสนขตองการกนนมจะไดกนสะดวก
แมสนขทคลอดกอนวนท 58 เปนลกสนขทยงไมเจรญเตบโตเตมท และตองไดรบการดแลเอาใจใสอยางระมดระวงและใกลชด
ปกตการดวาแมพรอมทจะคลอดลกหรอไมนน ใหดจากอณหภมของมน ตามปกตของแมสนขกอนคลอดลก 12 ชวโมง อณหภมจะตาลงประมาณสองหรอสามองศา จากสามสบแปดองศาเซลเซยส
เราตองเตรยมกลองทสาหรบไวใหแมสนขคลอดลก
ควรมไฟใหความอบอนแกลกสนขทเพงคลอดออกมา เหตผลสวนใหญททาใหลกสนขจานวนมากตายไปกเนองจากขาดความอบอนอยางเพยงพอ
เมอใกลระยะคลอดลกหนงหรอสองวน ควรใหแมสนขนอนในกลองปพนดวยกระดาษหนงสอพมพ
กระดาษตดจะดกวาใชผารองนอนเพราะลดอนตรายลกสนข
การคลอดลกจรงๆจะเรมขนเมอสนขเรมเบงซงจะถขนเรอยๆจนถงนาคราโผลออกมา
ตาม ปกตแมสนขจะฉกถงนาคราโดยการเลยอยางแรง และเลยนาทไหลออกจากถงนาคราหลงจากนนไมนาน ลกสนขตวแรกกจะคลอดออกมา
ถงนาคราทคลมลกสนขออกมาแลว แมสนขฉกถงนาคราเพอใหลกสนขออกมา
บางครงเมอแมสนขคลอดลกสนขตวแรก มนจะปฏเสธทจะชวยเหลอลกของมน
เราตองรบนาลกสนขออกจากถงนาครา โดยใหหวหลดออกจากถงกอน เยอถงนาคราทปกคลมลกสนขจะมลกษณะโปรงใส
แตถาไมรบเอาลกสนขออกจากถงนาคราโดย เรวลกสนขจะสาลกนาครา
ถงนาคราทหมตวอยสามารถตดออกดวยกรรไกรทปลายมน
และหลงจากนนเชดตวของมนดวยผาชบนาอนเพอกระตนใหลกสนขหายใจ
แมสนขมกมปฏกรยาเมอไดยนเสยงรองของลกสนข
และตองกระตนใหมนเลยลกของมนดวยความรกและความเอนด
กระตนใหมนเลยงลกใหมชวตรอดจนกวาลกสนขตวทสองคลอดออกมา
แมสนขอาจจะยงไมใหความสนใจตอลกตวแรกจนกวาเมอลกสนขตวทสองคลอดออกมา มนจงจะเรมทาหนาทของความเปนแม
ถาชวงการคลอดระหวางลกสนขแตละตวหางมากผดปกต
และแมสนขมอาการปวดเบงมากโดยไมรสาเหต ควรนาไปพบสตวแพทย
แตถามนนอนพกระหวางคลอดลก และไมมอาการเจบปวดคณควรปลอยมนไวตามลาพง และใหมนไดรบการพกผอน
ในกรณแมสนขคลอดลกหลายตว เราอาจจะนาตวทเกดแรกๆ ไปไวในกลองทใหความอบอนดวยดวงไฟ ทาความสะอาด เชดใหแหงดวยผาสะอาดยายลกสนขแตละตวในขณะทมนกาลงคลอดตวตอไปและคนใหแมสนขเมอมนคนหาลก
ลกสนขแตละตวทคลอดออกมาจะมรกตดตวออกมาดวย ซงเปนเรองปกตธรรมดาทสนขจะกนเพอใหลกสนขหลดจากสายสะดอของมน
ลกสนขแตละตวจะมรกหนงอนซงจะออกมาพรอมกบลกสนขหรอออกมาภายหลง
สงทสาคญทสดคอเราตองดวารกนนออกมากบลกสนขหรอไม
เพราะรกทคางอยในทองอาจจะทาใหแมสนขตดเชออยางรนแรงจนโลหตเปนพษ ซงจะทาใหแมสนขเสยชวตได
ปกต มดลกแมสนขจะบบตวขบทกสงออกมาภายใน 20-24 ชวโมงหลงคลอด
การคลอดลกจะเสรจสนโดยสมบรณโดยดจากแมสนขทผอนคลายและสงบ ซงจะนอนเหยยดตวยาวและถอนหายใจเฮอกใหญ
ในขนตอนนคณตองเอากระดาษหนงสอพมพทสกปรกหรอเปยกชนออก
เมอคณรสกวาแมสนขไดคลอดลกตวสดทายออกมาแลว
ใหนมสดปรมาณ 200 cc ใหแมสนขกน
แมสนขอาจไมกนอาหารในวนแรกหลงคลอดใหม ควรใหอาหารนมเหลวจะด
หลงจากวนทสองของการคลอดลกแลวเราควรใหอาหารแกแมสนขสองหรอสามมอตอวน ขนอยกบจานวนลกสนข
อาหารสาหรบสนขขนาดกลางควรมเนอสดสก 580 กรม และนมสดครงลตรในแตละวน
และเสรมดวยอาหารเสรมกระดก มวตามนรวม
และการใหแมสนขดมนามากๆ จะเปนการชวยใหมนผลตนานมอยางเพยงพอ
ถาสงเกตเหนวาลกสนขไมเปนปกตหรอดดนมไมไดตามปกต ใหชวยเหลอมนโดยใหมนกนนมจากขวดวนละสามเวลาเพอใหมนแขงแรงและมชวตรอด ใชผงทารกหรอนมสตรพเศษสาหรบลกสนขได นมควรรอนกวาอณหภมในตวเลกนอย
ในสนขบางพนธนยมตดหรอขรบหางออก
ควรทาเมอลกสนขอายไดสวน
ควรตดนวตงของสนขเกอบทกพนธออก
ตดออกโดยใชกรรไกรทคม และหามเลอดโดยการพนแผล เชดดวยดางทบทม
สนขพนธ Miniature Pinscher นยมตดหาง สนขพนธ Dalmatian นยมตดนวตง
อาหารสาหรบลกสนข เชน นมผสมกบเนอสตวพวกเนอไกหรอเนอ กเปนอาหารทเหมาะกบลกสนขเลกๆ
เมอลกสนขมอายไดประมาณหกสปดาหกสามารถใหอาหารสมอตอหนงวน
ควรใหขาวหรอธญพช นมในมอกลางวน มอเยนใหเนอสบอาจจะสก และมอคาใหนมและอาหารเสรมประเภทวตามนและแคลเซยม
คณไมควรใหอาหารลกสนขมากเกนไปจนมนอวน
หามปลอยใหลกสนขออกวงอยางรวดเรวหลงกนอาหารทนท
ควรปลอยใหมนออกมาถาย แตใหมนไดรบการพกสกครหลงกนอาหาร
เมอลกสนขมอายไดส-หกสปดาห นามนไปฉดยาวคซน
และพออายแปดสปดาหกสามารถนามนไปแยกเลยงทอนได
ความรบผดชอบของเจาของสนข
มนษยไดรบความรก ความซอสตย และความเปนมตรจากสนข ความผกพนดงกลาวจงเปนความรบผดชอบในการจดการหาสงจาเปนพนฐานใหกบสนข สนขเปนสตวสงคมและควรไดรบการปฏบตเสมอนเปนสมาชกในครอบครว การฝกสนขตงแตยงเลกเปนสงจาเปน เพอใหสนขสามารถเขากบมนษยและสนขอนได
ขอมลทไดในเอกสารนเกดจากการแปลตารา และรวบรวมจากแหลงขอมลตางๆ ขอขอบคณแหลงขอมลตางๆทไดนามาใชในครงน
ลกสนขพนธ Bull Terrier ลกสนขพนธ Siberian Husky
ลกสนขพนธ Bearded Collie ลกสนขพนธ Pomeranian
ลกสนขพนธ Poodle ลกสนขพนธ Shizu
แมและลกสนขพนธ collie ลกสนขพนธ Beagle
ระยะ Estrus คอระยะทตอมาจากชวงแรก (วนท 12-13) เปนระยะทจะมการตกไขภายใน 48 ชวโมง ( Ovulation ) ซงจะเปนชวงทตองผสมพนธสนข สงเกตไดจาก สนขจะยนนงไมไปไหน หางยกบดไปดานขางหากมสนขอนโดดขนทบ
หลกการผสมพนธ
จะขนอยกบสนขและประสบการณเจาของ ทวไป จะนาสนขไปผสมในชวงวนท 10-12 หลงจากเหนเลอดออก บางคนอาจใช การผสมสองครงคอผสมในวนท 10 กบ 12 หรอผสมในวนท 11 กบ 13
ขณะทสนขผสมพนธกน ตวผปนขนผสมอวยวะเพศ(Penis)ของเพศผตรงโคนอวยวะ( bulbus glandis ) จะขยายบวมขนตามธรรมชาต เพอทาหนาทลอดอวยวะเพศของทงสองตวใหอยตดกน เปนเรองปกต และสนขเพศผจะหนลงมาอยในสภาพเดนหนหลงตดกน แตโดยพฤตกรรม สนขจะเดนหนหนามาหากน เดนไปดวยกน ตองปลอยใหเปนเชนนจนกวาจะเสรจสน ไมตองไปกระตน หาม หรอ ชวยอะไรทงสน สนขจะใชเวลาอยตดกนนาน 15-30 นาทหรอนานกวานได กวาจะแยกจากกนไดเอง เมอเสรจกนาสนขกลบบาน เพราะปกตจะนยมนาสนขเพศเมยไปหาสนขเพศผ จะทาใหผสมไดงายกวา
การตงทอง
สนขใชเวลาตงทองนาน 63 วน (56-70 วน) มอาการกนมาก นาหนกเพม หวนมเปนสชมพบวมขน จะเหนการเปลยนแปลงชดเจนตงแตวนท 30 หลงผสมพนธเปนตนไป
กลองไมนอนคลอดควรจดเขามาเพอฝกหดใหรจกนอนคลอดในกลอง ในชวง 3 สปดาหกอนคลอด กลองควรมกระดาษหนงสอพมพทตดขาดเปนเสนๆรองนอน เพราะชวยรกษาความอบอนใหลกสนขไดดกวาผา
กอนคลอด 24 ชวโมง อณหภมรางกายสนขจะลดลง จาก 1004 F -gt 968 F แมสนขจะไมกนอาหารใดๆภายใน 24 ชวโมงน
กอนคลอดเลกนอย แมสนขอาจอาเจยน และขบเมอกเขยวๆออกมากอน เนองจากรกเรมแยกตวจากกน
แมทแขงแรงจะคลอดไดเองไมตองชวยอะไร
การคลอด
แมจะคลอดถงรกพรอมลกออกมาและแมสนขจะกดถงรกเพอใหนาคราแตกออกและกดสายสะดอใหขาดจากถงรก เพอใหลกหลดออกมาและหายใจไดเอง ลกสนขหนงตวจะออกมาพรอมถงรกตวเอง และแมจะขบสายรกทคางอยภายในใหออกมาภายหลงคลอดลกออกมาแลวเปนตวๆไป(เราตองสงเกตนบ จะไดรวาคลอดลกออกมาหมดแลวยง) แมจะมพฤตกรรมกนรกตวเอง เลยลกกระตนหายใจ ทาความสะอาดตวลก พาลกมาดดนานมและใหความอบอน
หากเราเขาไปยงอาจโดนกดหรอข ทาใหเกดการแยงลก อาจเปนอนตรายตอลก ควรปลอยใหลกอยกบแม เพราะการทลกดดนานมจะกระตนใหฮอรโมนออกซโตซนหลงออกมามาก กระตนใหใหเกดการคลอดตอมางายไดตอเนอง
การชวยเหลอ หากเจาของจะชวยคอการทาความสะอาดสายสะดอ และมดสายสายสะดอลกสนขดวยดาย( ระยะหาง 1-2 ซมจากโคนสะดอ) ใชนายาทงเจอรไอโอดนทมขายในทองตลาดทวไปไดเพอเชดแผลหรอทาความสะอาด และควรเชดสะดอลกสนขวนละสองครงแตใหระวงแมจะกดเพราะหวงลก ควรถอสาลเขาไปทา มากกวาเอาลกออกมาทายา
การเลนและการออกกาลงกาย
สนขทกเพศทกวยทกขนาดชอบเลนกบสนขดวยกน หรอกบคนเลยง
แตถาสนขไมมกจกรรม จะทาลายหรอมพฤตกรรมไมพงประสงคแทน
ชนดการออกกาลงกาย
1 ออกกาลงกายโดยไมมสายจง
สนขพนธแขงแรงและตนตวอยเสมอ เชน พนธสเปเนยล ชอบออกกาลงกายทกวน
ถาสนขเชองและเปนมตรสามารถปลอยใหวงเลนโดยไมมสายจงได
2 ออกกาลงกายโดยมสายจง
นอกบรเวณบานควรใชสายจงกบสนข โดยใชสายจงปรบความยาวได
3 การเลนเกมตางๆ
การเลนกบสนขเปนการเนนความเปนผนาของเจาของ
เพราะสนขจะรอใหโยนของเลนให สนขจะไดออกกาลงกายลดความเหงา เครยด
4 การกดแทะของเลน
สนขทมของเลนจะสขภาพจตดกวาสนขทไมมของเลน
ของเลนทกดแทะไดจะชวยฆาเวลาของสนข ในขณะทไมไดเลนกบเจาของ
ของเลนของสนข
สนขชอบเลนกบสงของทเคลอนทไดเชน ลกบอล จานรอน
โดยการวงไลงบและนากลบมาใหเจาของ
ของเลนยางบางชนดจะมเสยงดงเมอถกกดสนขจะชอบเนองจากเลยนแบบสญชาตญาณของการลาสตว
เชอกทผกเปนปมหรอของเลนสาหรบงบและดงจะเปนของเลนทเหมาะกบสนข ยงชวยบรหารเหงอกและฟนของสนข
การฝกสนข
สนขควรเรยนรคาสงพนฐาน 6 คาสง
ชด-นง ndashคอย-ยน-หมอบ-มา
รางวลทดคอ รจกคาวา lsquoดrsquo และrsquoไมrsquo
ทาด(ตบไหล ทาหนายม เสยงเบานม) และ ไม (ทาหนาดๆ เสยงดงๆ)
การฝกใหเรมทนททมนเขามาอยในบาน
ลกสนขตองเรยนรการเรยกชอมน (ตงสนๆ จางาย อยายาวมาก)
ทกครงทมนทาถกใหพด ldquoดๆ ๆrdquo แตหากผด ตองพด ldquoไมๆๆrdquo ทนท ไมตองพดอยางอนๆ
หามต แตะ ในทกกรณ
การฝกนอกบาน
เมออายได6 เดอนสามรถเรมการฝกหนกไดแลว ฝกในสายจง
ควรฝกวนละหนงถงสองครงทกวน ครงละ15- 30 นาท
อปกรณ โซคอ สายเชอกฝก ครงแรกๆควรใสโซฝกใหคนเคย1-2 วน หลงจากนนจงเรมใสสายจงฝก
สายเชอกฝกหรอโซฝกจะตองตางจากสายจงเดนเลน ไมใชปนกนและ หามใชสายจงลงโทษสนข จะทาใหกลว
คาสงแรกคอ ชด ดวยการเดนจงสนขทางซายมอของผฝก เรยกชอมน และกลาวคาวา ชด พรอมดงสายจงใหสนๆเขาตดใกลเขา เปนการสอนใหสนขเดนตามใกลๆแตไมใหเดนลาหนาผฝก หรอเดนลอมหนาหลง ฝกเดนตามไปเรอยๆ หากหยดกใหสนขยนนงอยขางๆเขาเรา หากทาไดใหกลาวคาวา lsquoดrsquo หากเดนยงไมไดระเบยบหรอเดนลาหนาใหกระตกสายจงและบอกวา lsquoไมrsquo
คาสงสอง คอ นง เมอเราพาเดนในสายจง แลวหยดเดน สนขตองยงนง จากนงออกคาสง เรยกชอมน และกลาวคาวา นง พรอมดงสายจงไปขางหลง ในครงแรกๆหลงดงสายจงแลวใหใชมอขวาถอสาย มอซายกดเบาๆทบนทายสนขกดใหนงลง เมอมนนง หากทาไดใหกลาวคาวา lsquoดrsquo หากยงทาไมไดใหบอกวา lsquoไมrsquo และเรมใหม ไปเรอยๆจนสนขทาได
คาสงสาม คอ คอย เมอสนขทาคาสงทหนงและสองไดดแลว ในทานงใหออกคาสง เรยกชอมน และกลาวคาวา คอย พรอมกบใชมอซายแบออกไปสมผสเบาทหนาจมก(ตบเบาๆ) คอย-คอย ดงสายจงใหตงสงตลอดเวลา และออกทางขวาไปยนตรงหนาสนข ยงกลาวคาวา คอย-ด สลบกนตลอดเวลา หากยงทาไมไดใหบอกวา lsquoไมrsquo และเรมใหม ไปเรอยๆจนสนขทาได หากดปลอยใหคอยนานถง 3 นาทถอวาสอบผาน
คาสงส คอ ยน เมอสนขทาคาสงทหนงและสอง สามไดดแลว ใหพาจงเดน และเมอเราหยดเดนสนขจะนงทนทเพราะคาสงสอง แตเราจะออกคาสง เรยกชอมน และกลาวคาวา ยน หากสนขจะนงใหพาเดนทนท พรอมกลาวคาวา ชด จากนนเรมหยดเดนใหมพรอมกลาววา ยน ไปเรอยๆ หากสนขยนและทาได ใหกลาวคาวา ยน-ด สลบกนตลอดเวลา
ถงขณะนรอบการฝกใหทาซาตามลาดบเปนเรองสาคญ อยาทาสลบคาสงจะทาใหสนขงง หากสนขเขาใจดแลวเขาจะทาตามคาสงทดไดเองอตโนมต ไมตองไปทดสอบสลบคาสงใหงงไปเฉยๆๆจะใหฝกยากโดยไมจาเปน
คาสงหา คอ หมอบ เมอสนขทาคาสงทหนงถงสไดดแลว ใหพาจงเดน และเมอเราหยดเดนสนขจะนงทนทหรอสงใหนง จากนนเราจะออกคาสง เรยกชอมน และกลาวคาวา หมอบ เสรจแลวผฝกนงลงขางๆใชมอซายโอบไหลซายสนขขามไปจบขาซาย และมอขวาจบปลายขาขวาดงไปขางหนาคอยๆชาๆและออกคาสง หมอบ ตลอดเวลา สนขจะคอยหมอบนอนลง (อาจตองจดทาทจะใหนอนดวย เชนนอน หมอบยดขาหนาไปขางหนา ขาหลงค ไมเชนนนอาจนอนหงาย นอนแผ) หากสนขยงทาไมไดใหเรมคาสงหนง สองใหมหากทาได ใหกลาวคาวา หมอบ-ด สลบกนตลอดเวลา
ในขนนเมอสนขหมอบไดดแลว ใหออกคาสงตอเนองคอ คาสง คอย (จะเปนการหมอบ-คอย) แลวเรายนขนดอยขาง หากทาได ใหกลาวคาวา หมอบ-ด สลบกนตลอดเวลา
อกขนหนงใหทดสอบปลดสายจงและออกสง หมอบ-คอย หากทาไดดเรากกลบมาจงตอ
คาสงหก คอ มา เมอสนขทาคาสงทหนงถงหาไดดแลว ใหพาจงเดน และเมอเราหยดเดนสนขจะนงทนทหรอสงใหนง-คอย จากนนเราเดนออกไปขางหนามน สองสามกาว มอยกสายจงไว แลวออกคาสง เรยกชอมน และกลาวคาวา มา หากสนขงงใหดงสายจงมาหาตวสนขกจะเดนมาหาทนท ทาอยางนไปเรอยๆ อยาลมชมเขาทกครง
การฝกภายในบาน
การฝกขบถายบนกระดาษ
1 ลกสนขอาจถายทกๆ 2-3 ชวโมง ในชวงแรกจะเปนปญหาเรองการถายเลอะเทอะ 2 เมอลกสนขรสกอยากถาย มกจะดมกลนกบพนและวงวนไปรอบๆ ใหรบจบสนขไปทจดไวทนท
วางสนขลงบนกระดาษหนงสอพมพ และการเปลยนกระดาษควรเหลอแผนเกาไวบางเพอใหสนขจากลนไดงายและกลบมาถายทเดมอก
3 เมอสนขถายแลวเจาของควรชนชมสนข ควรรบทาความสะอาดโดยนายาฆาเชอและกาจดกลน อยาใชทมแอมโมเนยผสมเพราะจะทาใหสนขคดวาเปนกลนปสสาวะของมนเอง
การขบถายนอกบาน
1 ฝกใหสนขขบถายเปนชวงเวลาจนสนขพอใจและเปนนสย 2 พยายามใหสนขขบถายบรเวณทหางจากตวบาน 3 ปสสาวะมลกษณะเปนกรด อาจทาใหหญาตายได 4 ควรเกบอจาระสนขทนท ไมพาไปถายหนาบานคนอนหรอทสาธารณะ
การอมสนข
การอมสนขขนาดใหญ
1 ใหใชแขนขางหนงโอบรอบหนาอก ขณะทแขนอกขางโอบรอบขาหลง แลวดงตวสนขมาตดหนาอก
2 จบใหมนคงแลวยกขน กรณสนขมอาการตนกลวควรวางลงกอน
การอมสนขขนาดเลก
1 ใชมอขางหนงสอดเขาหวางขาขณะทอกขางโอบรอบขาหลงและสะโพก เพอไมใหสนขบดตวหรอถบ
2 ยกสนขขนโดยทมอขางหนงอยรอบหนาอก และอกขางอยทบนทาย ปองกนไมใหสนขกระโดดลงไปได
สงคมสนข
ควรฝกใหสนขอยรวมกบสนขอนได หรอไมแสดงพฤตกรรมกาวราวกบสนขแปลกหนา การใหสนขคนเคยกนกบสนขอนๆตงแตเลกชวยใหสนขเรยนรการเขาสงคมไดดขน หากสนขเหาขกนใหดทนท อยาเสรมสง
การพาสนขไปพบสตวแพทย
สนขควรไดรบการตรวจรางกายทกป และควรถายพยาธปละ 4 ครง รวมทงการฉดวคซนปองกนโรคตางๆครบถวน
การอาบนาสนข
สนขไมจาเปนตองอาบนาทกวน อาบใหเมอสนขสกปรกเทานน
ควรใชนาอนและแชมพสาหรบสนข โดยใหสนขยนในอางอาบนา หรอทพนไมลน
กอนราดนาทาความสะอาด ใหจบหวสนขเชดสงขน เพอปองกนนาเขาตาและหของสนข
ใหราดนาหรออาบหวและหเปนรายการสดทายเพราะสนขจะสะบดขนไลนาหากหนาตาเปยก
ลางแชมพออกใหหมด เชดตวสนขใหแหง ใหระวงสนขหนาวสน
สาหรบสนขพนธขนยาวควรเปาขนใหแหงกอนแปรงขน
ขนตอนการอาบนาสนข
1 2 3
4 5 6
การตดแตงขนสนข
การตดแตงขนม 2 แบบ คอ แบบสงโตองกฤษและแบบสงโตคอนตเนนทล สาหรบสนขทอายนอยกวา 1 ป อาจตดแตงขนแบบลกสนข สนขพนธพเดลทวไปทไมไดสงเขาประกวดนยมตดแตงขนในรปแบบทเรยบงายกวา คอ แบบทรงแกะ การดแลขนสนข
สนขพนธขนยาวตองเพมความระมดระวงเปนพเศษ
สนข พนธยอรกไชร เทอรเรยร หลงจากอาบนาแลว ควรจะรวบขนไวเปนจดๆ
จงแกะขนทรวบไวออกแลวหว จะพบวาขนไมพนกน และเรยงตวเปนระเบยบ
สนขพนธขนเรยบ
มอลตส ลาซา แอปโซ ปกกง ชส
สนขทมขนเรยบนนดแลงาย แปรงขนใหสปดาหละ 1-2 ครงกพอแลว
ขนแรกควรใชแปรงยางแปรงยอนขน เพอขจดขนทหมดอายและสงสกปรก
แลวแปรงตามขนอกครง
ถาอยากใหสนขมขนเงางามกใหใชผาชามวรขดขนอกครง
สนขพนธขนสน
บาสเซต ฮาวนด บล เทอรเรยร
บเกล
สนขทมขนสนจะดแลจะดแลไมยากนก ใหใชแปรงสลกเกอรแปรงขนไมใหพนกนกอน
แลวใชแปรงขนสตวแปรงขจดขนทหมดอายและสงสกปรกบรเวณหางและขา
ควรใชหวซละเอยดแปรงซาอกครง
และใชกรรไกรเลมขนทไมเปนระเบยบออก
สนขพนธขนแขง
สนขทมขนแขงและหนานตองดแลเปนพเศษ
ควรแปรงขนใหทกวน เพอไมใหขนพนกน
และไมควรใชครมปรบสภาพขน เพราะจะทาใหขนนม
เจาของตองหมนดแลถอนขนใหสมาเสมออยางนอยทก 3-4 เดอน
การตดแตงขนสนขตามแฟชน
มขอดตรงทดแลขนสนขไปดวย เพราะสนขจะไดรบการดแลขนอยางสมาเสมอ
ชวยไมใหขนพนกน โดยเฉพาะสนขทมขนยาวจะชวยไมใหสนขรอน
หากไมชอบตดแตงขนสนขกควรเลมขนใหทก 6-8 สปดาห
อปกรณทใชในการตดแตงขน
หวฟนถและหางชนดโลหะ กรรไกรตดเลบ แปรง
การจดการทวไป การปอนยา
สนขทปวยหรอไดรบบาดเจบอาจจาเปนตองไดรบยาทสตวแพทยสงจายใหการปอนยาสนขตองทาอยางนมนวล
ทงนการหยอนยาลงในชามอาหารของสนขไมไดรบประกนวาสนขจะกนยานนเขาไปดวย
จงอยาเรยกสนขใหมาหาคณเพอเพยงปอนยา ควรเขาไปหาสนขเอง
การปอนยาเมด
1 สงใหสนขนง ใชมอขางหนงเปดปากสนขอยางนมนวล โดยจบปากสนขจากดานบน
2ใชมออกขางหนงหยอนเมดยาลงไปในคอใหลกทสดเทาทจะเปนไปได โดยใหวางอยเหนอโคนลนสวนทโปงขนมา
3ใชมอจบปากสนขใหปด และจบหวใหเงยขนชา ๆ แลวลบคอลงมาดวยมออกขางหนง
4เมอสนขกลนยาและเลยรมฝปาก แสดงวาการปอนยาเสรจเรยบรอย และจงชมสนขทกครงทกนยาสาเรจ
การปอนยานา
วธการปอนยานาทถกตองและไดผลด คอ การใชหลอดฉดยาเปนอปกรณชวยปอน ถาสนขไมยอมกลนยาเมด คณอาจนายาเมดไปบดและผสมกบนาหวาน และฉดยานาเขาไปตรงขางปาก ทงนยานาแกไอกสามารถปอนดวยหลอดฉดยาไดเชนกน
การหยอดห
1จบหวสนขใหอยนง ๆ และเปดหสนขขน แลวสอดปลายขวดยาหยอดหไปในทศทางปลายจมกสนข
2อยาใหสนขสะบดศรษะ แลวนาขวดยาออกมาจากห และพบหกลบลงมาในตาแหนงปกต
3ใชมอนวดคลงหสนขอยางนมนวล วธนจะชวยใหตวยากระจายไปทวห
การหยอดตา
1ทาความสะอาดบรเวณรอบ ๆ ดวงตา โดยใชสาลชบนาเชดคราบขตาและสงสกปรกออกไปใหหมด
2ควบคมสนขใหอยนง ๆ อยางนมนวลใหสนขลมตากวาง แลวนาขวดยามาหยอดตาจากดานบนและดานหลงเพอไมใหสนขหวาดกลว
3บบขวดยาใหไดจานวนหยดยาลงสดวงตาตามทตองการและใหตาชมไปดวยยา
การดแลบาดแผลเบองตน
การดแลบาดแผลปด
1ถาสนขมบาดแผลปดใหประคบบาดแผลใหเรวทสด โดยใหนาผาขนหนผนเลกๆมาวางเหนอบาดแผลดวย (เพอปองกนไมใหผาประคบแผลแขงตวตดผวหนง) จากนนนานาแขงมาวางทบไว 15 นาท
2สนขอาจกระดกหก และตองไดรบการรกษาจากสตวแพทยโดยดวน
การนาผาเยนประคบบาดแผลมาวางบนบรเวณทไดรบบาดเจบ จะชวยลดอาการปวดและการบวม อยางไรกตามถาสนขปวดบาดแผลมาก ใหเลกประคบแผล
อาการของบาดแผลเปด
บาดแผลเปดตองไดรบการทาความสะอาดใหทวเพอปองกนการตดเชอ ตองตรวจสอบบาดแผลเปดใหดเพราะถามเลอดออกเลกนอยหรอไมมเลอดออกเลย บาดแผลอาจจะเหนไมชด
อาการของบาดแผลเปดมดงน สนขเลยหรอใหความสนใจสวนใดสวนหนงของรางกายมากผดกต
มสะเกดแผลใหมๆทผวหนง ผวหนงมรทะล มรอยเลอดบนผวหนง เดนกะเผลก
ถาพบอาการขางตน ควรหาบาดแผลเปด หากพบบาดแผลจงทาความสะอาด และนาไปหาสตวแพทย
การดแลบาดแผลเปด
1ถาสนขมบาดแผลเปดและไมใหญมาก ใหดงสงสกปรกตางๆกรวดเสยน และวตถแปลกปลอมใดๆโดยใชนวหรอปากคบ
2ลางบาดแผลดวยนาเกลอออนๆ นาสะอาดหรอ ไฮโดรเจนเปอรออกไซด 3 เปอรเซนต
3ถาขนสนขเขาไปอยในบาดแผล ตดขนรอบๆปากแผลใหเกลยง แตกอนจะตดขน ใหหลอเลยงกรรไกรดวยสารหลอลนทละลายนาได วธนจะชวยใหขนมาตดทกรรไกร โดยไมไปตดบาดแผล
โรคทสาคญในสนข
โรคลาไสอกเสบตดตอ หรอการตดเชอพาโวไวรสในสนข
มรายงานพบวาสนขทกอาย ทกเพศและทกพนธสามารถเปนไวรสทสามารถตดตอทรนแรงททาลายระบบทางเดนอาหาร เมดเลอดขาว และในสนขบางตวจะมผลตอกลามเนอหวใจ เกดจากการตดเชอพาโวไวรส (parvovirus CPV)ปจจบนเรยกโรคนวา โรคตดเชอพาโวไวรสในสนข หรอโรคลาไสอกเสบตดตอ (canine parvoviral infection) ซงมการระบาดทวโลก รวมทงประเทศไทยดวย
การตดเชอพาโวไวรสสามารถแพรกระจายจากสนขตวหนงไปอกตวหนง การตดตอมโอกาสมากขนเมอสนขไปอยรวมกนมาก
เราจะทราบไดอยางไรวาสนขตดเชอพาโวไวรส
อาการเรมแรกของสนขทตดเชอพาโวไวรสคอ ซม เบออาหาร อาเจยนและทองเสย อยางรนแรง อณหภมของรางกายอาจจะสงขน อณหภมของรางกายทวดจากทวารหนกของสนข มคาประมาณ 101ordm - 102ordmF
อาการปวยพบไดประมาณ 5-7 วน ในระยะแรกของการตดเชอ(แสดงอาการแลว) อจจาระของสนขจะมลกษณะเหลวมสออกเทา หรอเหลองเทา (yellow-gray) ในบางครงอาการแรกเรมสนขอาจจะถายเหลวโดยมเลอดปนออกมาได
เมอสนขมการถายเหลว หรออาเจยนอยางรนแรง ทาใหสนขสญเสยนาและเกลอแรออกจากรางกายอยางรวดเรว
สนขปวยบางตวจะมอาการอาเจยนอยางรนแรงและถายอจจาระเปนนาสนาตาลจนถงสแดง(มเลอดปน)พงจนตายได
ในสนขบางตวอจจาระอาจจะมลกษณะเหลวเทานนและสามารถฟนตวจากการปวยได อาการปวยมกพบวา ลกสนขจะแสดงอาการปวยรนแรงกวาสนขโต
สนขมกจะตายภายใน 48-72 ชวโมงหลงจากทเรมแสดงอาการ ลกสนขมกจะตายดวยภาวะชอค
โดยมกจะเกดขนหลงการตดเชอประมาณ 1-2 วน ในอดตพบวาลกสนขอายนอยกวา 5 เดอนมอตราการปวยคอนขางสง
การฉดวคซนกนชวยลด อตราการปวยและอตราการตายจากการตดเชอ
ลกสนขชวงระหวางหยานม (1 เดอน)ถงอาย 6 เดอนเปนชวงอายทมความเสยงตอการปวยเปนโรค
สนขบางพนธจะแสดงอาการปวยทมความรนแรงในบางสายพนธ เชน รอตไวเลอร และโดเบอรแมนพนเชอร
การปองกนโรคลาไสอกเสบตดตอในสนข
การปองกนโรคลาไสอกเสบจากการตดเชอพาโวไวรสสามารถทาไดดวยการฉดวคซนปองกน โดยปกตในลกสนขมกจะเรมตนฉดเมออายประมาณ 6-8 สปดาห
กรณทสนขทเลยงเกดปวยตดเชอพาโวไวรส ตองทาความสะอาดบรเวณกรง หรอคอก หรอทอยของสนขปวย
ฆาเชอดวยยาฆาเชอ พวกสารละลายโซเดยมไฮโดรคลอไรต ซงเปนสวนประกอบของยาฆาเชอทมใชอยในบาน อยแลว(ยาทาความหองนา ครว) อยาลมวาเชอพาโวไวรสนสามารถมชวตอยไดในสงแวดลอมไดเวลานานเปนเดอนๆ
โดยเฉพาะอยางยงสนขทมอายไมเกน 6 เดอนควรระมดระวงอยางยง สงปฏกล หรอสงขบถายของสนขควรกาจดทงใหเรวทสดไมควรกก หมกหมมไว
ถาไมแนใจวาสนขของเรากาลงจะปวยดวยการตดเชอพาโวไวรส หรอโรคลาไสอกเสบหรอไม ควร ปรกษาสตวแพทย การลดความเสยงตอการตดเชอพาโวไวรสทดทสดคอปองกนสนขไมใหไปสมผสกบสนขอนๆ โดยเฉพาะในบรเวณทมการแพรระบาดของโรคน
เจาของสนขควรปรกษา หรอนาสตวไปพบสตวแพทย เมอพบวา สนขมอาการตางๆ เหลาน
พบมสงคดหลงทผดปกตออกจากจมก ตา หรอชองเปดอนๆของรางกาย bull
สตวเลยงไมกนอาหาร มนาหนกลดลง หรอกนนามากขนกวาปกต bull
ขบถายลาบาก หรอผดปกต หรอไมสามารถควบคมการขบถายได bull
พบมพฤตกรรมทผดปกต หรอพบมความดรายขนอยางกระทนหน หรอออนเพลย bull
พบมกอนผดปกต เดนกระโผลกกระเผลก ลกหรอนอนลาบาก bull
มการสนหวมากผดปกต เกา หรอเลย หรอกดแทะตามลาตวมากผดปกต bull
พยาธหนอนหวใจ ชพจกรของพยาธหนอนหวใจของสนขเรมตนเมอสนขทปวยดวยโรคพยาธหนอนหวใจ ซงจะมตวออน
ของพยาธหนอนหวใจอยในกระแสเลอด (microfilariae) ถกยงดดกนเลอด ทาใหยงไดรบเอาตวออนของพยาธหนอนหวใจไปดวยเมอดดกนเลอดสนขปวยเปนอาหาร หลงจากนนตวออนของพยาธหนอนหวใจจะใชระยะเวลาภายหลงจากถกดดกนจากตวสนข ประมาณ 2-3 สปดาหในการพฒนาเปนตวออนระยะตดตอในตวยง
เมอยงมการดดกนเลอดของสนขอกครง โดยเฉพาะสนขทมสขภาพปกต (ไมไดปวยเถายเทตวออนระยะตดตอทไดมการพฒนาอยางสมบรณแลวในยงไปยงสนขอกตวหนง จากนนตวออนระยะตดตอจะชอนไชไปตามเนอเยอตางๆ ของสนข และเจรญเตบโตตอไปอก 2-3 เดอนและพฒนาเปนตวแกในทสดในหวใจของสนขตวใหม
ปนโรค) ยงจะมการ
เมอตวพยาธอยในหวใจของสนข และมการเจรญเตบโตในหวใจของสนข มนจะมขนาดยาวประมาณ 14 นว และทาความเสยหายใหกบเนอเยอหวใจ เนอเยอปอดและอวยวะทสาคญอนๆ ถาสนขปวยไมไดรบการรกษา การพฒนาของโรคจะมความรนแรงมากขนและทสดสนขจะตายได
โรคพษสนขบา
โรคพษสนขบา เปนโรคทมอนตรายรายแรง ทาใหคนหรอสตวทปวยดวยโรคนตองตายดวยความทรนทราย
โรคนเกดจากเชอไวรสทมชอวา เรบสไวรส
สตวเลอดอนทกชนดโดยเฉพาะ สตวเลยงลกดวยนม เชน วว ควาย มา หม ลง ชะน กระรอก กระแต เสอ คางคาว คน ฯลฯ สตวทพบวาเปน โรคพษสนขบา มากทสด คอ สนข ( 96 ของจานวนทพบเชอจากการวนจฉยในหอง -ปฏบตการ ) รองลงมา คอ แมว ( 3 )
การตดตอของโรคพษสนขบามาสคน
โดยการไดรบเชอไวรสทอยในนาลายสตว เขาทางบาดแผลทเกดจากการถกกด ขวน หรอถกเลยบรเวณบาดแผลทมอยเดม หรอไดรบเชอเขาทางเยอตา เยอปาก
คนถกสนขทเปนโรคพษสนขบากด ใชเวลานานเทาไรจงจะแสดงอาการ
ระยะเวลาตงแตไดรบเชอ จนกระทงปรากฏอาการ หรอระยะฟกตวจะกนเวลาตงแต 7 วน ถง 2 ป ขนอยกบลกษณะบาดแผลและบรเวณทถกกด
ถาถกกดบรเวณใบหนาหรอใกลสมองและบาดแผลฉกรรจ ระยะฟกตวจะเรว
ถาถกกดบรเวณขา ระยะฟกตวนานกวา เพราะเชอจะเดนทางมาถงสมองโดยเฉลยประมาณ 2 - 6 อาทตย
อาการของผปวยโรคพษสนขบา
ม 2 แบบ คอ แบบกาวราว ดราย และแบบอมพาต อาการของโรคแบงเปน 3 ระยะ คอ
ระยะอาการเรมแรก อาจมอาการไมสบาย ครนเนอครนตว มไขตา ๆ ออนเพลย เบออาหาร เจบคอคลายเปนหวด อาจมอาการคลนไส ปวดทอง และทพบบอย คอ อาการคน เสยว หรอชาบรเวณแผลทถกกด
ระยะอาการทางระบบประสาท อาจคลมคลง ดราย กลวนา กลวลม ความรสกไวกวาปกต ทรนทราย หรอมอาการซม เปนอมพาต นาลายไหลตองบวนทง กลนนาไมได
ระยะสดทาย ไมรสกตว หายใจกระตก ผปวยสวนมากมกจะตายภายใน 7 วน หลงจากเรมแสดงอาการ
ถาเชอไวรสเพมจานวนในสมองมาก กจะแสดงอาการแบบคลมคลง ดราย แตถาเชอ ไวรสเพมจานวนมากในไขสนหลง จะแสดงอาการอมพาต
อาการโรคพษสนขบาในสนข
แบงไดเปน 2 แบบ คอ แบบดราย แสดงอาการชดเจนและพบบอย และแบบซมซงแสดงอาการไมชดเจน อาการของโรคม 3 ระยะ คอ
ระยะอาการเรมแรก สนขจะมนสยแปลกไปจากเดม ตวทเคยขลาดกลวจะเขามา คลอเคลย ตวทเคยเชองชอบเลน จะหงดหงด หลบไปตามมมมด เงยบ กนอาหารและนานอยลง ระยะนมอาการ 2 - 3 วน จะเขาสระยะท 2
ระยะตนเตน จะมอาการทางประสาท มความรสกไวกวาปกต กระวนกระวาย หงดหงด ไมอยนง กดแทะสงของ ตวแขง ขากรรไกรแขง ปากอา ลนหอย นาลายไหล มานตาขยาย บางตววงพลานไปทว เมอพบสตวหรอคนขวางหนาจะกด สงเสยงเหาหอน ในระยะทแสดงอาการแบบซมอาจไมแสดงอาการเชนน แตเมอถกรบกวนอาจกด ตอมา กลามเนอจะเรมออนแรงลง ทรงตวไมได ลมแลวลกไมได บางตวชกกระตก อาการระยะนพบได 1 - 7 วน จงจะเขาระยะสดทาย
ระยะอมพาต เกดอาการอมพาตลามทงตวเรมจากขาหลง ตอมากลามเนอคอจะเปนอมพาต กลนอาหารไมได ระบบหายใจลมเหลวและตายในทสด รวมระยะเวลาเรมแสดงอาการจนตายประมาณ 10 วน
อาการโรคพษสนขบาในแมว
ในระยะทมอาการชดเจน แบงไดเปน 3 ระยะ เชนกน คอ ระยะอาการนา มอาการหงดหงด นสยเปลยนไป ชอบหลบซกในทมด ระยะนมกสน ไมเกน 1 วน ระยะตนเตน แสดงอาการดราย กด หรอขวนคนหรอสตวทเขามาใกล กลามเนอสน นาลายไหล กลนลาบาก ระยะนกน
เวลาประมาณ 2 - 4 วน ระยะอมพาต เรมเปนอมพาตจากขาหลง แลวลามมายงลาตว ขาหนาและหว จนทวตวอยางรวดเรว แลวถงแกความตาย
อาการในแมวมกไมชดเจน อาจเปนแบบซม มระยะตนเตนสนมาก หรอไมแสดงอาการเลย อาจพบวากนอาหารและนาลาบาก แลวเปนอมพาตลามไปทวตว ตายในเวลา 3 - 4 วน หลงจากเรมมอาการ เมอถกสตวทสงสยวาเปนโรคพษสนขบากดควรทาอยางไร 1 รบลางแผลดวยนากบสบหลาย ๆ ครง เพอลางเชอออกจากบาดแผล ถามเลอดออกควรปลอยใหเลอดไหลออก อยาบบหรอเคนแผล เพราะจะทาใหเชอแพรกระจายไปสวนอน 2 เชดแผลดวยนายาฆาเชอโรค ควรใชสารละลายโพวโดนไอโอดน เชน เบตาดน ถาไมม อาจใชแอลกอฮอล 70 หรอทงเจอรไอโอดน 3 ไมควรเยบแผล ถาจาเปนควรรอไว 3 - 4 วน ถาเลอดออกมากหรอแผลใหญอาจเยบหลวม ๆ และใสทอระบายไว 4 กกสตวไวดอาการอยางนอย 10 วน โดยใหนาและอาหารตามปกต อยาฆาสตวใหตายทนท เวนแตสตวดราย กดคนและสตวอน หรอไมสามารถกกสตวได ถาสตวหนหายไป ใหถอวาสตวนนเปนโรคพษสนขบา 5 รบไปพบแพทยทนท หลงจากถกสตวกด เพอขอคาแนะนาเรองการฉดวคซน อยารอจนกระทงสตวทกดตาย อาจพจารณาใหการปองกนบาดทะยก และยาปฏชวนะเพอปองกนการตดเชออน ๆ ดวย 6 พบสตวแพทย กรมปศสตวหรอเจาหนาทสาธารณสขในชมชน เพอแจงรายละเอยดเกยวกบตวสตว เชน ชนดสตว ส เพศ พนธ อาย สถานทถกกด เพอวางมาตรการปองกนและควบคมโรคตอไป 7 เมอสตวตาย ตดหวสงตรวจโรคพษสนขบา 8 ตองซกประวตโดยละเอยดและสงไปพรอมซากสตว เพอเปนแนวทางในการตดสนใจเกยวกบการดแลผสมผสโรค ความเชอเกยวกบโรคพษสนขบา
ในปจจบน แมวาคนจะตายดวยโรคพษสนขบานอยลง เนองจากคนมความรมากขน วคซนมคณภาพดขน มความปลอดภยมากขน ราคาถกและหาไดงายขน รวมทงวคซนสตวดวย ประการสาคญ รฐไดใหความสนใจตอการปองกนและกาจดโรคนอยาง
จรงจง แตสงหนงททาใหคนจานวนไมนอยตองตายดวยโรคพษสนขบา เพราะความเชอผด ๆ เกยวกบโรคพษสนขบา โดยเฉพาะเกยวกบการรกษาโรคพษสนขบา
ความเชอ ความจรง
โรคพษสนขบาเปนในหนารอนเทานน โรคพษสนขบาเกดไดทงป เนองจากเกดจากเชอไวรส ตดตอโดยไดรบเชอจากนาลายสตวปวย ไมใชเกดเพราะความเครยดเนองจากความรอน
เมอถกสนขกดตองใชรองเทาตบแผลหรอใชเกลอขผงบาลมหรอยาฉนยดลงในแผล
การใชรองเทาตบแผล จะทาใหแผลชา เชอกระจายไปรอบบรเวณแผลไดงายและอาจมเชอโรคอน ทาใหเกดการอกเสบของบาดแผล หรอเกดบาดทะยกได เกลอหรอยาฉน อาจมสงสกปรกปะปนอย ไมควรใสลงในแผล ควรลางแผลดวยนาสะอาดกบสบหลาย ๆ ครง เพอชวยลางเชอออก แลวใสยาใสแผล เชน ทงเจอรไอโอดนหรอแอลกอฮอล ซงสามารถฆาเชอโรคพษสนขบาได
การรดนามนตชวยรกษาโรคพษสนขบาได เมอถกสนขกด การฆาสนขนนใหตายแลวนาตบสนขมารบประทาน คนจะไมเปนโรคพษสนขบา
การรกษาผสมผสโรคพษสนขบา ทไดผลดทสด คอ ไดรบการฉดวคซนทนทเมอสมผสโรค เพอใหรางกายสรางภมคมกนโรค แตถาไมไดรบการฉดวคซน ปลอยใหเชอเขาสสมองจนถงขนแสดงอาการของโรคพษสนขบาแลว ไมมยาใด ๆ รกษาได เนองจากเชอไปทาลายสมอง ทาใหผปวยแสดงอาการคลมคลงและตายในทสด เนองจากกลามเนอทกสวนเปนอมพาต ดงนน การรดนามนตไมสามารถรกษาโรคพษสนขบาได
เมอถกสนขบากด การตดห ตดหางสนขนน จะชวยใหสนขไมเปนโรคพษสนขบา
สนขหรอสตวอนทถกสตวทเปนโรคพษสนขบากด หากไมเคยฉดวคซนมากอน ควรทาลายทง แตหากตองการรกษาชวตสตวนนไว ควรฉดวคซนทนท แลวกกสตวไวดอาการ อยางนอย 6 เดอน หรอขอคาแนะนาจากสตวแพทย
คนทองไมควรฉดวคซนปองกนโรคพษสนขบา
วคซนปองกนโรคพษสนขบาปจจบน มความปลอดภยสง ฉดไดแมในคนทอง
สนขทเปนโรคพษสนขบาจะมอาการดราย ตวแขง หางตกเทานน
อาการโรคพษสนขบาในสนข มทงแบบซมและแบบดราย แบบซมสนขจะหลบซกตวในมมมด ถาถกรบกวนอาจจะกด ตอมาจะเปนอมพาต แลวตาย บางตวอาจแสดงอาการคลายกระดกหรอกางตดคอ ทาใหเจาของเขาใจผดพยายามลวงปากสนข เพอหาเศษกระดก จงไมควรลวงคอสนข หากจาเปน ควรใสถงมอทกครง
โรคพษสนขบาเปนในสนขเทานน โรคพษสนขบา เปนไดในสตวเลอดอน เลยงลกดวยนมทกชนด แตพบมากทสดในสนข
วคซนโรคพษสนขบา ฉดรอบสะดอ 14 เขม หรอ 21 เขม ถาหยดตองเรมตนใหม
วคซนปองกนโรคพษสนขบาในปจจบน มคณภาพด ฉดเขากลามเนอแขนหรอใตผวหนง เพยง 5 เขม และไมตองฉดทกวน
โปรแกรมวคซน
วคซน ชวงอาย
โรคหวดและหลอดลมอกเสบตดตอ (Kennel Cough Syndrome)
4-6 สปดาห กระตนซาท 10-14 สปดาห
โรคลาไสอกเสบตดตอ (Canine Parvovirus)
4-6 สปดาห กระตนซาท 10-14 สปดาห
โรคไขหด ตบอกเสบและเลพโต สไปโรซส (Canine Distemper Infectious Hepatitis and Leptospirosis)
14-6 สปดาห กระตนซาทอาย 10-14 สปดาห
โรคพษสนขบา (Rabies)
12 สปดาห กระตนซาทอาย 6 เดอน
ควรงดการอาบนา 7 วนหลงการฉดวคซน o
ควรถายพยาธเมอลกสนขอาย 3-4 สปดาห และทก 6 เดอน o
o
การเพาะขยายพนธสนข
พนธบอสตนเทอเรย พนธปกกง พนธเชา เชา
สนขตวเมยถงวยผสมพนธและมสดครงแรกเมออายประมาณแปดหรอเกาเดอน
แตสนขพนธ เชา เชา จะมสดครงแรกเมอมนมอายเพยงหาหรอหกเดอนเทานน
และสนขบางพนธกอาจจะใชเวลาเปนปหรอมากกวานน
ควรถายพยาธใหแมสนขสกสองหรอสสปดาหกอนแมสนขมสด
สนขตวเมยสวนใหญเขาสฤดการเปนสดสองครงตอป
ถาคณตองการใหสนขคณมลก จะตองคดเลอกพอพนธใหเปนพอพนธทด ไมนยมผสมพนธในสนขทเปนสดครงแรกหรออายนอยจนเกนไป ระยะทสนขตวเมยพรอมจะผสมพนธ นาทชองคลอดจะเรมใส ซงจะอยในชวงตรงกบวนทสบเอดหรอวนทสบสามของการเรมเปนสด การมอกดทบบนทาย ถามนนง และเคลอนหางของมนจากขางหนงไปอกขางหนง แสดงวามนพรอมทจะผสมพนธแลว
เราควรนาสนขตวเมยไปผสมกบพอพนธตามคอกผสมพนธ (ซงตองเสยคาผสมพนธ)
เมอไดดพอพนธควรปลอยใหตวผและตวเมยอยดวยกนตามลาพงมนจะผสมกนเอง
เวนแตเจาของคตวผทมความชานาญเขาจะมวธจดการชวยพอสนขผสมไดเรวขน
หลงการผสมพนธควรใหสนขตวเมยพกกอนทจะเดนทางกลบ
และใหมนอยในทเงยบสงบสกสองสามวนหลงการผสมพนธ
สนขตวเมยจะหมดการเปนสดประมาณสามสปดาหหลงจากเรมเปนสด
สนขบางตวอาจจะยงมนาจากชองคลอดออกมาอกแมวาจะผสมพนธแลว
ตามปกตจะใชเวลาประมาณสสปดาหกวาท จะรวาสนขตงทองหรอไม
ชวงระยะแรกทสนขตงทองใหอาหารปกต ไมจาเปนตองใหอาหารเสรม
อาหารตองประกอบดวยเนอ 225 กรม เปนอยางนอย
ในแตละวนควรออกกาลงกายมากพอควรหาม
เรากาจดเหบหมดไดโดยการโรยแปงกาจดเหบหมดใน
ไมควรเสยงอาบนาในชวงหาถงหกสปดาหหลงผสมพนธ
แมสนขสวนใหญจะคลอดลกหลงผสมพนธ 60-63 วน
สนขทตงทองตองการอาหารสองมอตอวน
อาหารเสรม ไดแก นามนตบปลา ไขตม
และอาหารเสรมสรางกระดก นานมจะชวยเสรมธาตแคลเซยม ซงชวยสรางกระดก
แมสนขทอมทองขนาดใหญ ไมเพยงแตจะตองการอาหารมากขนในระยะหลงของการตงทอง แตมนยงตองการอาหารบอยครงมากขน
เพราะลกสนขในทองจะทาใหแมสนขกนไดคราวละไมมาก
เมอเขาชวงสปดาหสดทายกอนคลอดคณตองตดขนบรเวณรอบๆนมของแมสนขออก
และทาความสะอาด รวมทงตองขรบขนบรเวณดานหลงของมนดวยกรรไกรขรบขน (ซงจะชวยรกษารปทรงของมนใหดดอย)
และลางใหสะอาด เมอเวลาลกสนขตองการกนนมจะไดกนสะดวก
แมสนขทคลอดกอนวนท 58 เปนลกสนขทยงไมเจรญเตบโตเตมท และตองไดรบการดแลเอาใจใสอยางระมดระวงและใกลชด
ปกตการดวาแมพรอมทจะคลอดลกหรอไมนน ใหดจากอณหภมของมน ตามปกตของแมสนขกอนคลอดลก 12 ชวโมง อณหภมจะตาลงประมาณสองหรอสามองศา จากสามสบแปดองศาเซลเซยส
เราตองเตรยมกลองทสาหรบไวใหแมสนขคลอดลก
ควรมไฟใหความอบอนแกลกสนขทเพงคลอดออกมา เหตผลสวนใหญททาใหลกสนขจานวนมากตายไปกเนองจากขาดความอบอนอยางเพยงพอ
เมอใกลระยะคลอดลกหนงหรอสองวน ควรใหแมสนขนอนในกลองปพนดวยกระดาษหนงสอพมพ
กระดาษตดจะดกวาใชผารองนอนเพราะลดอนตรายลกสนข
การคลอดลกจรงๆจะเรมขนเมอสนขเรมเบงซงจะถขนเรอยๆจนถงนาคราโผลออกมา
ตาม ปกตแมสนขจะฉกถงนาคราโดยการเลยอยางแรง และเลยนาทไหลออกจากถงนาคราหลงจากนนไมนาน ลกสนขตวแรกกจะคลอดออกมา
ถงนาคราทคลมลกสนขออกมาแลว แมสนขฉกถงนาคราเพอใหลกสนขออกมา
บางครงเมอแมสนขคลอดลกสนขตวแรก มนจะปฏเสธทจะชวยเหลอลกของมน
เราตองรบนาลกสนขออกจากถงนาครา โดยใหหวหลดออกจากถงกอน เยอถงนาคราทปกคลมลกสนขจะมลกษณะโปรงใส
แตถาไมรบเอาลกสนขออกจากถงนาคราโดย เรวลกสนขจะสาลกนาครา
ถงนาคราทหมตวอยสามารถตดออกดวยกรรไกรทปลายมน
และหลงจากนนเชดตวของมนดวยผาชบนาอนเพอกระตนใหลกสนขหายใจ
แมสนขมกมปฏกรยาเมอไดยนเสยงรองของลกสนข
และตองกระตนใหมนเลยลกของมนดวยความรกและความเอนด
กระตนใหมนเลยงลกใหมชวตรอดจนกวาลกสนขตวทสองคลอดออกมา
แมสนขอาจจะยงไมใหความสนใจตอลกตวแรกจนกวาเมอลกสนขตวทสองคลอดออกมา มนจงจะเรมทาหนาทของความเปนแม
ถาชวงการคลอดระหวางลกสนขแตละตวหางมากผดปกต
และแมสนขมอาการปวดเบงมากโดยไมรสาเหต ควรนาไปพบสตวแพทย
แตถามนนอนพกระหวางคลอดลก และไมมอาการเจบปวดคณควรปลอยมนไวตามลาพง และใหมนไดรบการพกผอน
ในกรณแมสนขคลอดลกหลายตว เราอาจจะนาตวทเกดแรกๆ ไปไวในกลองทใหความอบอนดวยดวงไฟ ทาความสะอาด เชดใหแหงดวยผาสะอาดยายลกสนขแตละตวในขณะทมนกาลงคลอดตวตอไปและคนใหแมสนขเมอมนคนหาลก
ลกสนขแตละตวทคลอดออกมาจะมรกตดตวออกมาดวย ซงเปนเรองปกตธรรมดาทสนขจะกนเพอใหลกสนขหลดจากสายสะดอของมน
ลกสนขแตละตวจะมรกหนงอนซงจะออกมาพรอมกบลกสนขหรอออกมาภายหลง
สงทสาคญทสดคอเราตองดวารกนนออกมากบลกสนขหรอไม
เพราะรกทคางอยในทองอาจจะทาใหแมสนขตดเชออยางรนแรงจนโลหตเปนพษ ซงจะทาใหแมสนขเสยชวตได
ปกต มดลกแมสนขจะบบตวขบทกสงออกมาภายใน 20-24 ชวโมงหลงคลอด
การคลอดลกจะเสรจสนโดยสมบรณโดยดจากแมสนขทผอนคลายและสงบ ซงจะนอนเหยยดตวยาวและถอนหายใจเฮอกใหญ
ในขนตอนนคณตองเอากระดาษหนงสอพมพทสกปรกหรอเปยกชนออก
เมอคณรสกวาแมสนขไดคลอดลกตวสดทายออกมาแลว
ใหนมสดปรมาณ 200 cc ใหแมสนขกน
แมสนขอาจไมกนอาหารในวนแรกหลงคลอดใหม ควรใหอาหารนมเหลวจะด
หลงจากวนทสองของการคลอดลกแลวเราควรใหอาหารแกแมสนขสองหรอสามมอตอวน ขนอยกบจานวนลกสนข
อาหารสาหรบสนขขนาดกลางควรมเนอสดสก 580 กรม และนมสดครงลตรในแตละวน
และเสรมดวยอาหารเสรมกระดก มวตามนรวม
และการใหแมสนขดมนามากๆ จะเปนการชวยใหมนผลตนานมอยางเพยงพอ
ถาสงเกตเหนวาลกสนขไมเปนปกตหรอดดนมไมไดตามปกต ใหชวยเหลอมนโดยใหมนกนนมจากขวดวนละสามเวลาเพอใหมนแขงแรงและมชวตรอด ใชผงทารกหรอนมสตรพเศษสาหรบลกสนขได นมควรรอนกวาอณหภมในตวเลกนอย
ในสนขบางพนธนยมตดหรอขรบหางออก
ควรทาเมอลกสนขอายไดสวน
ควรตดนวตงของสนขเกอบทกพนธออก
ตดออกโดยใชกรรไกรทคม และหามเลอดโดยการพนแผล เชดดวยดางทบทม
สนขพนธ Miniature Pinscher นยมตดหาง สนขพนธ Dalmatian นยมตดนวตง
อาหารสาหรบลกสนข เชน นมผสมกบเนอสตวพวกเนอไกหรอเนอ กเปนอาหารทเหมาะกบลกสนขเลกๆ
เมอลกสนขมอายไดประมาณหกสปดาหกสามารถใหอาหารสมอตอหนงวน
ควรใหขาวหรอธญพช นมในมอกลางวน มอเยนใหเนอสบอาจจะสก และมอคาใหนมและอาหารเสรมประเภทวตามนและแคลเซยม
คณไมควรใหอาหารลกสนขมากเกนไปจนมนอวน
หามปลอยใหลกสนขออกวงอยางรวดเรวหลงกนอาหารทนท
ควรปลอยใหมนออกมาถาย แตใหมนไดรบการพกสกครหลงกนอาหาร
เมอลกสนขมอายไดส-หกสปดาห นามนไปฉดยาวคซน
และพออายแปดสปดาหกสามารถนามนไปแยกเลยงทอนได
ความรบผดชอบของเจาของสนข
มนษยไดรบความรก ความซอสตย และความเปนมตรจากสนข ความผกพนดงกลาวจงเปนความรบผดชอบในการจดการหาสงจาเปนพนฐานใหกบสนข สนขเปนสตวสงคมและควรไดรบการปฏบตเสมอนเปนสมาชกในครอบครว การฝกสนขตงแตยงเลกเปนสงจาเปน เพอใหสนขสามารถเขากบมนษยและสนขอนได
ขอมลทไดในเอกสารนเกดจากการแปลตารา และรวบรวมจากแหลงขอมลตางๆ ขอขอบคณแหลงขอมลตางๆทไดนามาใชในครงน
ลกสนขพนธ Bull Terrier ลกสนขพนธ Siberian Husky
ลกสนขพนธ Bearded Collie ลกสนขพนธ Pomeranian
ลกสนขพนธ Poodle ลกสนขพนธ Shizu
แมและลกสนขพนธ collie ลกสนขพนธ Beagle
หากเราเขาไปยงอาจโดนกดหรอข ทาใหเกดการแยงลก อาจเปนอนตรายตอลก ควรปลอยใหลกอยกบแม เพราะการทลกดดนานมจะกระตนใหฮอรโมนออกซโตซนหลงออกมามาก กระตนใหใหเกดการคลอดตอมางายไดตอเนอง
การชวยเหลอ หากเจาของจะชวยคอการทาความสะอาดสายสะดอ และมดสายสายสะดอลกสนขดวยดาย( ระยะหาง 1-2 ซมจากโคนสะดอ) ใชนายาทงเจอรไอโอดนทมขายในทองตลาดทวไปไดเพอเชดแผลหรอทาความสะอาด และควรเชดสะดอลกสนขวนละสองครงแตใหระวงแมจะกดเพราะหวงลก ควรถอสาลเขาไปทา มากกวาเอาลกออกมาทายา
การเลนและการออกกาลงกาย
สนขทกเพศทกวยทกขนาดชอบเลนกบสนขดวยกน หรอกบคนเลยง
แตถาสนขไมมกจกรรม จะทาลายหรอมพฤตกรรมไมพงประสงคแทน
ชนดการออกกาลงกาย
1 ออกกาลงกายโดยไมมสายจง
สนขพนธแขงแรงและตนตวอยเสมอ เชน พนธสเปเนยล ชอบออกกาลงกายทกวน
ถาสนขเชองและเปนมตรสามารถปลอยใหวงเลนโดยไมมสายจงได
2 ออกกาลงกายโดยมสายจง
นอกบรเวณบานควรใชสายจงกบสนข โดยใชสายจงปรบความยาวได
3 การเลนเกมตางๆ
การเลนกบสนขเปนการเนนความเปนผนาของเจาของ
เพราะสนขจะรอใหโยนของเลนให สนขจะไดออกกาลงกายลดความเหงา เครยด
4 การกดแทะของเลน
สนขทมของเลนจะสขภาพจตดกวาสนขทไมมของเลน
ของเลนทกดแทะไดจะชวยฆาเวลาของสนข ในขณะทไมไดเลนกบเจาของ
ของเลนของสนข
สนขชอบเลนกบสงของทเคลอนทไดเชน ลกบอล จานรอน
โดยการวงไลงบและนากลบมาใหเจาของ
ของเลนยางบางชนดจะมเสยงดงเมอถกกดสนขจะชอบเนองจากเลยนแบบสญชาตญาณของการลาสตว
เชอกทผกเปนปมหรอของเลนสาหรบงบและดงจะเปนของเลนทเหมาะกบสนข ยงชวยบรหารเหงอกและฟนของสนข
การฝกสนข
สนขควรเรยนรคาสงพนฐาน 6 คาสง
ชด-นง ndashคอย-ยน-หมอบ-มา
รางวลทดคอ รจกคาวา lsquoดrsquo และrsquoไมrsquo
ทาด(ตบไหล ทาหนายม เสยงเบานม) และ ไม (ทาหนาดๆ เสยงดงๆ)
การฝกใหเรมทนททมนเขามาอยในบาน
ลกสนขตองเรยนรการเรยกชอมน (ตงสนๆ จางาย อยายาวมาก)
ทกครงทมนทาถกใหพด ldquoดๆ ๆrdquo แตหากผด ตองพด ldquoไมๆๆrdquo ทนท ไมตองพดอยางอนๆ
หามต แตะ ในทกกรณ
การฝกนอกบาน
เมออายได6 เดอนสามรถเรมการฝกหนกไดแลว ฝกในสายจง
ควรฝกวนละหนงถงสองครงทกวน ครงละ15- 30 นาท
อปกรณ โซคอ สายเชอกฝก ครงแรกๆควรใสโซฝกใหคนเคย1-2 วน หลงจากนนจงเรมใสสายจงฝก
สายเชอกฝกหรอโซฝกจะตองตางจากสายจงเดนเลน ไมใชปนกนและ หามใชสายจงลงโทษสนข จะทาใหกลว
คาสงแรกคอ ชด ดวยการเดนจงสนขทางซายมอของผฝก เรยกชอมน และกลาวคาวา ชด พรอมดงสายจงใหสนๆเขาตดใกลเขา เปนการสอนใหสนขเดนตามใกลๆแตไมใหเดนลาหนาผฝก หรอเดนลอมหนาหลง ฝกเดนตามไปเรอยๆ หากหยดกใหสนขยนนงอยขางๆเขาเรา หากทาไดใหกลาวคาวา lsquoดrsquo หากเดนยงไมไดระเบยบหรอเดนลาหนาใหกระตกสายจงและบอกวา lsquoไมrsquo
คาสงสอง คอ นง เมอเราพาเดนในสายจง แลวหยดเดน สนขตองยงนง จากนงออกคาสง เรยกชอมน และกลาวคาวา นง พรอมดงสายจงไปขางหลง ในครงแรกๆหลงดงสายจงแลวใหใชมอขวาถอสาย มอซายกดเบาๆทบนทายสนขกดใหนงลง เมอมนนง หากทาไดใหกลาวคาวา lsquoดrsquo หากยงทาไมไดใหบอกวา lsquoไมrsquo และเรมใหม ไปเรอยๆจนสนขทาได
คาสงสาม คอ คอย เมอสนขทาคาสงทหนงและสองไดดแลว ในทานงใหออกคาสง เรยกชอมน และกลาวคาวา คอย พรอมกบใชมอซายแบออกไปสมผสเบาทหนาจมก(ตบเบาๆ) คอย-คอย ดงสายจงใหตงสงตลอดเวลา และออกทางขวาไปยนตรงหนาสนข ยงกลาวคาวา คอย-ด สลบกนตลอดเวลา หากยงทาไมไดใหบอกวา lsquoไมrsquo และเรมใหม ไปเรอยๆจนสนขทาได หากดปลอยใหคอยนานถง 3 นาทถอวาสอบผาน
คาสงส คอ ยน เมอสนขทาคาสงทหนงและสอง สามไดดแลว ใหพาจงเดน และเมอเราหยดเดนสนขจะนงทนทเพราะคาสงสอง แตเราจะออกคาสง เรยกชอมน และกลาวคาวา ยน หากสนขจะนงใหพาเดนทนท พรอมกลาวคาวา ชด จากนนเรมหยดเดนใหมพรอมกลาววา ยน ไปเรอยๆ หากสนขยนและทาได ใหกลาวคาวา ยน-ด สลบกนตลอดเวลา
ถงขณะนรอบการฝกใหทาซาตามลาดบเปนเรองสาคญ อยาทาสลบคาสงจะทาใหสนขงง หากสนขเขาใจดแลวเขาจะทาตามคาสงทดไดเองอตโนมต ไมตองไปทดสอบสลบคาสงใหงงไปเฉยๆๆจะใหฝกยากโดยไมจาเปน
คาสงหา คอ หมอบ เมอสนขทาคาสงทหนงถงสไดดแลว ใหพาจงเดน และเมอเราหยดเดนสนขจะนงทนทหรอสงใหนง จากนนเราจะออกคาสง เรยกชอมน และกลาวคาวา หมอบ เสรจแลวผฝกนงลงขางๆใชมอซายโอบไหลซายสนขขามไปจบขาซาย และมอขวาจบปลายขาขวาดงไปขางหนาคอยๆชาๆและออกคาสง หมอบ ตลอดเวลา สนขจะคอยหมอบนอนลง (อาจตองจดทาทจะใหนอนดวย เชนนอน หมอบยดขาหนาไปขางหนา ขาหลงค ไมเชนนนอาจนอนหงาย นอนแผ) หากสนขยงทาไมไดใหเรมคาสงหนง สองใหมหากทาได ใหกลาวคาวา หมอบ-ด สลบกนตลอดเวลา
ในขนนเมอสนขหมอบไดดแลว ใหออกคาสงตอเนองคอ คาสง คอย (จะเปนการหมอบ-คอย) แลวเรายนขนดอยขาง หากทาได ใหกลาวคาวา หมอบ-ด สลบกนตลอดเวลา
อกขนหนงใหทดสอบปลดสายจงและออกสง หมอบ-คอย หากทาไดดเรากกลบมาจงตอ
คาสงหก คอ มา เมอสนขทาคาสงทหนงถงหาไดดแลว ใหพาจงเดน และเมอเราหยดเดนสนขจะนงทนทหรอสงใหนง-คอย จากนนเราเดนออกไปขางหนามน สองสามกาว มอยกสายจงไว แลวออกคาสง เรยกชอมน และกลาวคาวา มา หากสนขงงใหดงสายจงมาหาตวสนขกจะเดนมาหาทนท ทาอยางนไปเรอยๆ อยาลมชมเขาทกครง
การฝกภายในบาน
การฝกขบถายบนกระดาษ
1 ลกสนขอาจถายทกๆ 2-3 ชวโมง ในชวงแรกจะเปนปญหาเรองการถายเลอะเทอะ 2 เมอลกสนขรสกอยากถาย มกจะดมกลนกบพนและวงวนไปรอบๆ ใหรบจบสนขไปทจดไวทนท
วางสนขลงบนกระดาษหนงสอพมพ และการเปลยนกระดาษควรเหลอแผนเกาไวบางเพอใหสนขจากลนไดงายและกลบมาถายทเดมอก
3 เมอสนขถายแลวเจาของควรชนชมสนข ควรรบทาความสะอาดโดยนายาฆาเชอและกาจดกลน อยาใชทมแอมโมเนยผสมเพราะจะทาใหสนขคดวาเปนกลนปสสาวะของมนเอง
การขบถายนอกบาน
1 ฝกใหสนขขบถายเปนชวงเวลาจนสนขพอใจและเปนนสย 2 พยายามใหสนขขบถายบรเวณทหางจากตวบาน 3 ปสสาวะมลกษณะเปนกรด อาจทาใหหญาตายได 4 ควรเกบอจาระสนขทนท ไมพาไปถายหนาบานคนอนหรอทสาธารณะ
การอมสนข
การอมสนขขนาดใหญ
1 ใหใชแขนขางหนงโอบรอบหนาอก ขณะทแขนอกขางโอบรอบขาหลง แลวดงตวสนขมาตดหนาอก
2 จบใหมนคงแลวยกขน กรณสนขมอาการตนกลวควรวางลงกอน
การอมสนขขนาดเลก
1 ใชมอขางหนงสอดเขาหวางขาขณะทอกขางโอบรอบขาหลงและสะโพก เพอไมใหสนขบดตวหรอถบ
2 ยกสนขขนโดยทมอขางหนงอยรอบหนาอก และอกขางอยทบนทาย ปองกนไมใหสนขกระโดดลงไปได
สงคมสนข
ควรฝกใหสนขอยรวมกบสนขอนได หรอไมแสดงพฤตกรรมกาวราวกบสนขแปลกหนา การใหสนขคนเคยกนกบสนขอนๆตงแตเลกชวยใหสนขเรยนรการเขาสงคมไดดขน หากสนขเหาขกนใหดทนท อยาเสรมสง
การพาสนขไปพบสตวแพทย
สนขควรไดรบการตรวจรางกายทกป และควรถายพยาธปละ 4 ครง รวมทงการฉดวคซนปองกนโรคตางๆครบถวน
การอาบนาสนข
สนขไมจาเปนตองอาบนาทกวน อาบใหเมอสนขสกปรกเทานน
ควรใชนาอนและแชมพสาหรบสนข โดยใหสนขยนในอางอาบนา หรอทพนไมลน
กอนราดนาทาความสะอาด ใหจบหวสนขเชดสงขน เพอปองกนนาเขาตาและหของสนข
ใหราดนาหรออาบหวและหเปนรายการสดทายเพราะสนขจะสะบดขนไลนาหากหนาตาเปยก
ลางแชมพออกใหหมด เชดตวสนขใหแหง ใหระวงสนขหนาวสน
สาหรบสนขพนธขนยาวควรเปาขนใหแหงกอนแปรงขน
ขนตอนการอาบนาสนข
1 2 3
4 5 6
การตดแตงขนสนข
การตดแตงขนม 2 แบบ คอ แบบสงโตองกฤษและแบบสงโตคอนตเนนทล สาหรบสนขทอายนอยกวา 1 ป อาจตดแตงขนแบบลกสนข สนขพนธพเดลทวไปทไมไดสงเขาประกวดนยมตดแตงขนในรปแบบทเรยบงายกวา คอ แบบทรงแกะ การดแลขนสนข
สนขพนธขนยาวตองเพมความระมดระวงเปนพเศษ
สนข พนธยอรกไชร เทอรเรยร หลงจากอาบนาแลว ควรจะรวบขนไวเปนจดๆ
จงแกะขนทรวบไวออกแลวหว จะพบวาขนไมพนกน และเรยงตวเปนระเบยบ
สนขพนธขนเรยบ
มอลตส ลาซา แอปโซ ปกกง ชส
สนขทมขนเรยบนนดแลงาย แปรงขนใหสปดาหละ 1-2 ครงกพอแลว
ขนแรกควรใชแปรงยางแปรงยอนขน เพอขจดขนทหมดอายและสงสกปรก
แลวแปรงตามขนอกครง
ถาอยากใหสนขมขนเงางามกใหใชผาชามวรขดขนอกครง
สนขพนธขนสน
บาสเซต ฮาวนด บล เทอรเรยร
บเกล
สนขทมขนสนจะดแลจะดแลไมยากนก ใหใชแปรงสลกเกอรแปรงขนไมใหพนกนกอน
แลวใชแปรงขนสตวแปรงขจดขนทหมดอายและสงสกปรกบรเวณหางและขา
ควรใชหวซละเอยดแปรงซาอกครง
และใชกรรไกรเลมขนทไมเปนระเบยบออก
สนขพนธขนแขง
สนขทมขนแขงและหนานตองดแลเปนพเศษ
ควรแปรงขนใหทกวน เพอไมใหขนพนกน
และไมควรใชครมปรบสภาพขน เพราะจะทาใหขนนม
เจาของตองหมนดแลถอนขนใหสมาเสมออยางนอยทก 3-4 เดอน
การตดแตงขนสนขตามแฟชน
มขอดตรงทดแลขนสนขไปดวย เพราะสนขจะไดรบการดแลขนอยางสมาเสมอ
ชวยไมใหขนพนกน โดยเฉพาะสนขทมขนยาวจะชวยไมใหสนขรอน
หากไมชอบตดแตงขนสนขกควรเลมขนใหทก 6-8 สปดาห
อปกรณทใชในการตดแตงขน
หวฟนถและหางชนดโลหะ กรรไกรตดเลบ แปรง
การจดการทวไป การปอนยา
สนขทปวยหรอไดรบบาดเจบอาจจาเปนตองไดรบยาทสตวแพทยสงจายใหการปอนยาสนขตองทาอยางนมนวล
ทงนการหยอนยาลงในชามอาหารของสนขไมไดรบประกนวาสนขจะกนยานนเขาไปดวย
จงอยาเรยกสนขใหมาหาคณเพอเพยงปอนยา ควรเขาไปหาสนขเอง
การปอนยาเมด
1 สงใหสนขนง ใชมอขางหนงเปดปากสนขอยางนมนวล โดยจบปากสนขจากดานบน
2ใชมออกขางหนงหยอนเมดยาลงไปในคอใหลกทสดเทาทจะเปนไปได โดยใหวางอยเหนอโคนลนสวนทโปงขนมา
3ใชมอจบปากสนขใหปด และจบหวใหเงยขนชา ๆ แลวลบคอลงมาดวยมออกขางหนง
4เมอสนขกลนยาและเลยรมฝปาก แสดงวาการปอนยาเสรจเรยบรอย และจงชมสนขทกครงทกนยาสาเรจ
การปอนยานา
วธการปอนยานาทถกตองและไดผลด คอ การใชหลอดฉดยาเปนอปกรณชวยปอน ถาสนขไมยอมกลนยาเมด คณอาจนายาเมดไปบดและผสมกบนาหวาน และฉดยานาเขาไปตรงขางปาก ทงนยานาแกไอกสามารถปอนดวยหลอดฉดยาไดเชนกน
การหยอดห
1จบหวสนขใหอยนง ๆ และเปดหสนขขน แลวสอดปลายขวดยาหยอดหไปในทศทางปลายจมกสนข
2อยาใหสนขสะบดศรษะ แลวนาขวดยาออกมาจากห และพบหกลบลงมาในตาแหนงปกต
3ใชมอนวดคลงหสนขอยางนมนวล วธนจะชวยใหตวยากระจายไปทวห
การหยอดตา
1ทาความสะอาดบรเวณรอบ ๆ ดวงตา โดยใชสาลชบนาเชดคราบขตาและสงสกปรกออกไปใหหมด
2ควบคมสนขใหอยนง ๆ อยางนมนวลใหสนขลมตากวาง แลวนาขวดยามาหยอดตาจากดานบนและดานหลงเพอไมใหสนขหวาดกลว
3บบขวดยาใหไดจานวนหยดยาลงสดวงตาตามทตองการและใหตาชมไปดวยยา
การดแลบาดแผลเบองตน
การดแลบาดแผลปด
1ถาสนขมบาดแผลปดใหประคบบาดแผลใหเรวทสด โดยใหนาผาขนหนผนเลกๆมาวางเหนอบาดแผลดวย (เพอปองกนไมใหผาประคบแผลแขงตวตดผวหนง) จากนนนานาแขงมาวางทบไว 15 นาท
2สนขอาจกระดกหก และตองไดรบการรกษาจากสตวแพทยโดยดวน
การนาผาเยนประคบบาดแผลมาวางบนบรเวณทไดรบบาดเจบ จะชวยลดอาการปวดและการบวม อยางไรกตามถาสนขปวดบาดแผลมาก ใหเลกประคบแผล
อาการของบาดแผลเปด
บาดแผลเปดตองไดรบการทาความสะอาดใหทวเพอปองกนการตดเชอ ตองตรวจสอบบาดแผลเปดใหดเพราะถามเลอดออกเลกนอยหรอไมมเลอดออกเลย บาดแผลอาจจะเหนไมชด
อาการของบาดแผลเปดมดงน สนขเลยหรอใหความสนใจสวนใดสวนหนงของรางกายมากผดกต
มสะเกดแผลใหมๆทผวหนง ผวหนงมรทะล มรอยเลอดบนผวหนง เดนกะเผลก
ถาพบอาการขางตน ควรหาบาดแผลเปด หากพบบาดแผลจงทาความสะอาด และนาไปหาสตวแพทย
การดแลบาดแผลเปด
1ถาสนขมบาดแผลเปดและไมใหญมาก ใหดงสงสกปรกตางๆกรวดเสยน และวตถแปลกปลอมใดๆโดยใชนวหรอปากคบ
2ลางบาดแผลดวยนาเกลอออนๆ นาสะอาดหรอ ไฮโดรเจนเปอรออกไซด 3 เปอรเซนต
3ถาขนสนขเขาไปอยในบาดแผล ตดขนรอบๆปากแผลใหเกลยง แตกอนจะตดขน ใหหลอเลยงกรรไกรดวยสารหลอลนทละลายนาได วธนจะชวยใหขนมาตดทกรรไกร โดยไมไปตดบาดแผล
โรคทสาคญในสนข
โรคลาไสอกเสบตดตอ หรอการตดเชอพาโวไวรสในสนข
มรายงานพบวาสนขทกอาย ทกเพศและทกพนธสามารถเปนไวรสทสามารถตดตอทรนแรงททาลายระบบทางเดนอาหาร เมดเลอดขาว และในสนขบางตวจะมผลตอกลามเนอหวใจ เกดจากการตดเชอพาโวไวรส (parvovirus CPV)ปจจบนเรยกโรคนวา โรคตดเชอพาโวไวรสในสนข หรอโรคลาไสอกเสบตดตอ (canine parvoviral infection) ซงมการระบาดทวโลก รวมทงประเทศไทยดวย
การตดเชอพาโวไวรสสามารถแพรกระจายจากสนขตวหนงไปอกตวหนง การตดตอมโอกาสมากขนเมอสนขไปอยรวมกนมาก
เราจะทราบไดอยางไรวาสนขตดเชอพาโวไวรส
อาการเรมแรกของสนขทตดเชอพาโวไวรสคอ ซม เบออาหาร อาเจยนและทองเสย อยางรนแรง อณหภมของรางกายอาจจะสงขน อณหภมของรางกายทวดจากทวารหนกของสนข มคาประมาณ 101ordm - 102ordmF
อาการปวยพบไดประมาณ 5-7 วน ในระยะแรกของการตดเชอ(แสดงอาการแลว) อจจาระของสนขจะมลกษณะเหลวมสออกเทา หรอเหลองเทา (yellow-gray) ในบางครงอาการแรกเรมสนขอาจจะถายเหลวโดยมเลอดปนออกมาได
เมอสนขมการถายเหลว หรออาเจยนอยางรนแรง ทาใหสนขสญเสยนาและเกลอแรออกจากรางกายอยางรวดเรว
สนขปวยบางตวจะมอาการอาเจยนอยางรนแรงและถายอจจาระเปนนาสนาตาลจนถงสแดง(มเลอดปน)พงจนตายได
ในสนขบางตวอจจาระอาจจะมลกษณะเหลวเทานนและสามารถฟนตวจากการปวยได อาการปวยมกพบวา ลกสนขจะแสดงอาการปวยรนแรงกวาสนขโต
สนขมกจะตายภายใน 48-72 ชวโมงหลงจากทเรมแสดงอาการ ลกสนขมกจะตายดวยภาวะชอค
โดยมกจะเกดขนหลงการตดเชอประมาณ 1-2 วน ในอดตพบวาลกสนขอายนอยกวา 5 เดอนมอตราการปวยคอนขางสง
การฉดวคซนกนชวยลด อตราการปวยและอตราการตายจากการตดเชอ
ลกสนขชวงระหวางหยานม (1 เดอน)ถงอาย 6 เดอนเปนชวงอายทมความเสยงตอการปวยเปนโรค
สนขบางพนธจะแสดงอาการปวยทมความรนแรงในบางสายพนธ เชน รอตไวเลอร และโดเบอรแมนพนเชอร
การปองกนโรคลาไสอกเสบตดตอในสนข
การปองกนโรคลาไสอกเสบจากการตดเชอพาโวไวรสสามารถทาไดดวยการฉดวคซนปองกน โดยปกตในลกสนขมกจะเรมตนฉดเมออายประมาณ 6-8 สปดาห
กรณทสนขทเลยงเกดปวยตดเชอพาโวไวรส ตองทาความสะอาดบรเวณกรง หรอคอก หรอทอยของสนขปวย
ฆาเชอดวยยาฆาเชอ พวกสารละลายโซเดยมไฮโดรคลอไรต ซงเปนสวนประกอบของยาฆาเชอทมใชอยในบาน อยแลว(ยาทาความหองนา ครว) อยาลมวาเชอพาโวไวรสนสามารถมชวตอยไดในสงแวดลอมไดเวลานานเปนเดอนๆ
โดยเฉพาะอยางยงสนขทมอายไมเกน 6 เดอนควรระมดระวงอยางยง สงปฏกล หรอสงขบถายของสนขควรกาจดทงใหเรวทสดไมควรกก หมกหมมไว
ถาไมแนใจวาสนขของเรากาลงจะปวยดวยการตดเชอพาโวไวรส หรอโรคลาไสอกเสบหรอไม ควร ปรกษาสตวแพทย การลดความเสยงตอการตดเชอพาโวไวรสทดทสดคอปองกนสนขไมใหไปสมผสกบสนขอนๆ โดยเฉพาะในบรเวณทมการแพรระบาดของโรคน
เจาของสนขควรปรกษา หรอนาสตวไปพบสตวแพทย เมอพบวา สนขมอาการตางๆ เหลาน
พบมสงคดหลงทผดปกตออกจากจมก ตา หรอชองเปดอนๆของรางกาย bull
สตวเลยงไมกนอาหาร มนาหนกลดลง หรอกนนามากขนกวาปกต bull
ขบถายลาบาก หรอผดปกต หรอไมสามารถควบคมการขบถายได bull
พบมพฤตกรรมทผดปกต หรอพบมความดรายขนอยางกระทนหน หรอออนเพลย bull
พบมกอนผดปกต เดนกระโผลกกระเผลก ลกหรอนอนลาบาก bull
มการสนหวมากผดปกต เกา หรอเลย หรอกดแทะตามลาตวมากผดปกต bull
พยาธหนอนหวใจ ชพจกรของพยาธหนอนหวใจของสนขเรมตนเมอสนขทปวยดวยโรคพยาธหนอนหวใจ ซงจะมตวออน
ของพยาธหนอนหวใจอยในกระแสเลอด (microfilariae) ถกยงดดกนเลอด ทาใหยงไดรบเอาตวออนของพยาธหนอนหวใจไปดวยเมอดดกนเลอดสนขปวยเปนอาหาร หลงจากนนตวออนของพยาธหนอนหวใจจะใชระยะเวลาภายหลงจากถกดดกนจากตวสนข ประมาณ 2-3 สปดาหในการพฒนาเปนตวออนระยะตดตอในตวยง
เมอยงมการดดกนเลอดของสนขอกครง โดยเฉพาะสนขทมสขภาพปกต (ไมไดปวยเถายเทตวออนระยะตดตอทไดมการพฒนาอยางสมบรณแลวในยงไปยงสนขอกตวหนง จากนนตวออนระยะตดตอจะชอนไชไปตามเนอเยอตางๆ ของสนข และเจรญเตบโตตอไปอก 2-3 เดอนและพฒนาเปนตวแกในทสดในหวใจของสนขตวใหม
ปนโรค) ยงจะมการ
เมอตวพยาธอยในหวใจของสนข และมการเจรญเตบโตในหวใจของสนข มนจะมขนาดยาวประมาณ 14 นว และทาความเสยหายใหกบเนอเยอหวใจ เนอเยอปอดและอวยวะทสาคญอนๆ ถาสนขปวยไมไดรบการรกษา การพฒนาของโรคจะมความรนแรงมากขนและทสดสนขจะตายได
โรคพษสนขบา
โรคพษสนขบา เปนโรคทมอนตรายรายแรง ทาใหคนหรอสตวทปวยดวยโรคนตองตายดวยความทรนทราย
โรคนเกดจากเชอไวรสทมชอวา เรบสไวรส
สตวเลอดอนทกชนดโดยเฉพาะ สตวเลยงลกดวยนม เชน วว ควาย มา หม ลง ชะน กระรอก กระแต เสอ คางคาว คน ฯลฯ สตวทพบวาเปน โรคพษสนขบา มากทสด คอ สนข ( 96 ของจานวนทพบเชอจากการวนจฉยในหอง -ปฏบตการ ) รองลงมา คอ แมว ( 3 )
การตดตอของโรคพษสนขบามาสคน
โดยการไดรบเชอไวรสทอยในนาลายสตว เขาทางบาดแผลทเกดจากการถกกด ขวน หรอถกเลยบรเวณบาดแผลทมอยเดม หรอไดรบเชอเขาทางเยอตา เยอปาก
คนถกสนขทเปนโรคพษสนขบากด ใชเวลานานเทาไรจงจะแสดงอาการ
ระยะเวลาตงแตไดรบเชอ จนกระทงปรากฏอาการ หรอระยะฟกตวจะกนเวลาตงแต 7 วน ถง 2 ป ขนอยกบลกษณะบาดแผลและบรเวณทถกกด
ถาถกกดบรเวณใบหนาหรอใกลสมองและบาดแผลฉกรรจ ระยะฟกตวจะเรว
ถาถกกดบรเวณขา ระยะฟกตวนานกวา เพราะเชอจะเดนทางมาถงสมองโดยเฉลยประมาณ 2 - 6 อาทตย
อาการของผปวยโรคพษสนขบา
ม 2 แบบ คอ แบบกาวราว ดราย และแบบอมพาต อาการของโรคแบงเปน 3 ระยะ คอ
ระยะอาการเรมแรก อาจมอาการไมสบาย ครนเนอครนตว มไขตา ๆ ออนเพลย เบออาหาร เจบคอคลายเปนหวด อาจมอาการคลนไส ปวดทอง และทพบบอย คอ อาการคน เสยว หรอชาบรเวณแผลทถกกด
ระยะอาการทางระบบประสาท อาจคลมคลง ดราย กลวนา กลวลม ความรสกไวกวาปกต ทรนทราย หรอมอาการซม เปนอมพาต นาลายไหลตองบวนทง กลนนาไมได
ระยะสดทาย ไมรสกตว หายใจกระตก ผปวยสวนมากมกจะตายภายใน 7 วน หลงจากเรมแสดงอาการ
ถาเชอไวรสเพมจานวนในสมองมาก กจะแสดงอาการแบบคลมคลง ดราย แตถาเชอ ไวรสเพมจานวนมากในไขสนหลง จะแสดงอาการอมพาต
อาการโรคพษสนขบาในสนข
แบงไดเปน 2 แบบ คอ แบบดราย แสดงอาการชดเจนและพบบอย และแบบซมซงแสดงอาการไมชดเจน อาการของโรคม 3 ระยะ คอ
ระยะอาการเรมแรก สนขจะมนสยแปลกไปจากเดม ตวทเคยขลาดกลวจะเขามา คลอเคลย ตวทเคยเชองชอบเลน จะหงดหงด หลบไปตามมมมด เงยบ กนอาหารและนานอยลง ระยะนมอาการ 2 - 3 วน จะเขาสระยะท 2
ระยะตนเตน จะมอาการทางประสาท มความรสกไวกวาปกต กระวนกระวาย หงดหงด ไมอยนง กดแทะสงของ ตวแขง ขากรรไกรแขง ปากอา ลนหอย นาลายไหล มานตาขยาย บางตววงพลานไปทว เมอพบสตวหรอคนขวางหนาจะกด สงเสยงเหาหอน ในระยะทแสดงอาการแบบซมอาจไมแสดงอาการเชนน แตเมอถกรบกวนอาจกด ตอมา กลามเนอจะเรมออนแรงลง ทรงตวไมได ลมแลวลกไมได บางตวชกกระตก อาการระยะนพบได 1 - 7 วน จงจะเขาระยะสดทาย
ระยะอมพาต เกดอาการอมพาตลามทงตวเรมจากขาหลง ตอมากลามเนอคอจะเปนอมพาต กลนอาหารไมได ระบบหายใจลมเหลวและตายในทสด รวมระยะเวลาเรมแสดงอาการจนตายประมาณ 10 วน
อาการโรคพษสนขบาในแมว
ในระยะทมอาการชดเจน แบงไดเปน 3 ระยะ เชนกน คอ ระยะอาการนา มอาการหงดหงด นสยเปลยนไป ชอบหลบซกในทมด ระยะนมกสน ไมเกน 1 วน ระยะตนเตน แสดงอาการดราย กด หรอขวนคนหรอสตวทเขามาใกล กลามเนอสน นาลายไหล กลนลาบาก ระยะนกน
เวลาประมาณ 2 - 4 วน ระยะอมพาต เรมเปนอมพาตจากขาหลง แลวลามมายงลาตว ขาหนาและหว จนทวตวอยางรวดเรว แลวถงแกความตาย
อาการในแมวมกไมชดเจน อาจเปนแบบซม มระยะตนเตนสนมาก หรอไมแสดงอาการเลย อาจพบวากนอาหารและนาลาบาก แลวเปนอมพาตลามไปทวตว ตายในเวลา 3 - 4 วน หลงจากเรมมอาการ เมอถกสตวทสงสยวาเปนโรคพษสนขบากดควรทาอยางไร 1 รบลางแผลดวยนากบสบหลาย ๆ ครง เพอลางเชอออกจากบาดแผล ถามเลอดออกควรปลอยใหเลอดไหลออก อยาบบหรอเคนแผล เพราะจะทาใหเชอแพรกระจายไปสวนอน 2 เชดแผลดวยนายาฆาเชอโรค ควรใชสารละลายโพวโดนไอโอดน เชน เบตาดน ถาไมม อาจใชแอลกอฮอล 70 หรอทงเจอรไอโอดน 3 ไมควรเยบแผล ถาจาเปนควรรอไว 3 - 4 วน ถาเลอดออกมากหรอแผลใหญอาจเยบหลวม ๆ และใสทอระบายไว 4 กกสตวไวดอาการอยางนอย 10 วน โดยใหนาและอาหารตามปกต อยาฆาสตวใหตายทนท เวนแตสตวดราย กดคนและสตวอน หรอไมสามารถกกสตวได ถาสตวหนหายไป ใหถอวาสตวนนเปนโรคพษสนขบา 5 รบไปพบแพทยทนท หลงจากถกสตวกด เพอขอคาแนะนาเรองการฉดวคซน อยารอจนกระทงสตวทกดตาย อาจพจารณาใหการปองกนบาดทะยก และยาปฏชวนะเพอปองกนการตดเชออน ๆ ดวย 6 พบสตวแพทย กรมปศสตวหรอเจาหนาทสาธารณสขในชมชน เพอแจงรายละเอยดเกยวกบตวสตว เชน ชนดสตว ส เพศ พนธ อาย สถานทถกกด เพอวางมาตรการปองกนและควบคมโรคตอไป 7 เมอสตวตาย ตดหวสงตรวจโรคพษสนขบา 8 ตองซกประวตโดยละเอยดและสงไปพรอมซากสตว เพอเปนแนวทางในการตดสนใจเกยวกบการดแลผสมผสโรค ความเชอเกยวกบโรคพษสนขบา
ในปจจบน แมวาคนจะตายดวยโรคพษสนขบานอยลง เนองจากคนมความรมากขน วคซนมคณภาพดขน มความปลอดภยมากขน ราคาถกและหาไดงายขน รวมทงวคซนสตวดวย ประการสาคญ รฐไดใหความสนใจตอการปองกนและกาจดโรคนอยาง
จรงจง แตสงหนงททาใหคนจานวนไมนอยตองตายดวยโรคพษสนขบา เพราะความเชอผด ๆ เกยวกบโรคพษสนขบา โดยเฉพาะเกยวกบการรกษาโรคพษสนขบา
ความเชอ ความจรง
โรคพษสนขบาเปนในหนารอนเทานน โรคพษสนขบาเกดไดทงป เนองจากเกดจากเชอไวรส ตดตอโดยไดรบเชอจากนาลายสตวปวย ไมใชเกดเพราะความเครยดเนองจากความรอน
เมอถกสนขกดตองใชรองเทาตบแผลหรอใชเกลอขผงบาลมหรอยาฉนยดลงในแผล
การใชรองเทาตบแผล จะทาใหแผลชา เชอกระจายไปรอบบรเวณแผลไดงายและอาจมเชอโรคอน ทาใหเกดการอกเสบของบาดแผล หรอเกดบาดทะยกได เกลอหรอยาฉน อาจมสงสกปรกปะปนอย ไมควรใสลงในแผล ควรลางแผลดวยนาสะอาดกบสบหลาย ๆ ครง เพอชวยลางเชอออก แลวใสยาใสแผล เชน ทงเจอรไอโอดนหรอแอลกอฮอล ซงสามารถฆาเชอโรคพษสนขบาได
การรดนามนตชวยรกษาโรคพษสนขบาได เมอถกสนขกด การฆาสนขนนใหตายแลวนาตบสนขมารบประทาน คนจะไมเปนโรคพษสนขบา
การรกษาผสมผสโรคพษสนขบา ทไดผลดทสด คอ ไดรบการฉดวคซนทนทเมอสมผสโรค เพอใหรางกายสรางภมคมกนโรค แตถาไมไดรบการฉดวคซน ปลอยใหเชอเขาสสมองจนถงขนแสดงอาการของโรคพษสนขบาแลว ไมมยาใด ๆ รกษาได เนองจากเชอไปทาลายสมอง ทาใหผปวยแสดงอาการคลมคลงและตายในทสด เนองจากกลามเนอทกสวนเปนอมพาต ดงนน การรดนามนตไมสามารถรกษาโรคพษสนขบาได
เมอถกสนขบากด การตดห ตดหางสนขนน จะชวยใหสนขไมเปนโรคพษสนขบา
สนขหรอสตวอนทถกสตวทเปนโรคพษสนขบากด หากไมเคยฉดวคซนมากอน ควรทาลายทง แตหากตองการรกษาชวตสตวนนไว ควรฉดวคซนทนท แลวกกสตวไวดอาการ อยางนอย 6 เดอน หรอขอคาแนะนาจากสตวแพทย
คนทองไมควรฉดวคซนปองกนโรคพษสนขบา
วคซนปองกนโรคพษสนขบาปจจบน มความปลอดภยสง ฉดไดแมในคนทอง
สนขทเปนโรคพษสนขบาจะมอาการดราย ตวแขง หางตกเทานน
อาการโรคพษสนขบาในสนข มทงแบบซมและแบบดราย แบบซมสนขจะหลบซกตวในมมมด ถาถกรบกวนอาจจะกด ตอมาจะเปนอมพาต แลวตาย บางตวอาจแสดงอาการคลายกระดกหรอกางตดคอ ทาใหเจาของเขาใจผดพยายามลวงปากสนข เพอหาเศษกระดก จงไมควรลวงคอสนข หากจาเปน ควรใสถงมอทกครง
โรคพษสนขบาเปนในสนขเทานน โรคพษสนขบา เปนไดในสตวเลอดอน เลยงลกดวยนมทกชนด แตพบมากทสดในสนข
วคซนโรคพษสนขบา ฉดรอบสะดอ 14 เขม หรอ 21 เขม ถาหยดตองเรมตนใหม
วคซนปองกนโรคพษสนขบาในปจจบน มคณภาพด ฉดเขากลามเนอแขนหรอใตผวหนง เพยง 5 เขม และไมตองฉดทกวน
โปรแกรมวคซน
วคซน ชวงอาย
โรคหวดและหลอดลมอกเสบตดตอ (Kennel Cough Syndrome)
4-6 สปดาห กระตนซาท 10-14 สปดาห
โรคลาไสอกเสบตดตอ (Canine Parvovirus)
4-6 สปดาห กระตนซาท 10-14 สปดาห
โรคไขหด ตบอกเสบและเลพโต สไปโรซส (Canine Distemper Infectious Hepatitis and Leptospirosis)
14-6 สปดาห กระตนซาทอาย 10-14 สปดาห
โรคพษสนขบา (Rabies)
12 สปดาห กระตนซาทอาย 6 เดอน
ควรงดการอาบนา 7 วนหลงการฉดวคซน o
ควรถายพยาธเมอลกสนขอาย 3-4 สปดาห และทก 6 เดอน o
o
การเพาะขยายพนธสนข
พนธบอสตนเทอเรย พนธปกกง พนธเชา เชา
สนขตวเมยถงวยผสมพนธและมสดครงแรกเมออายประมาณแปดหรอเกาเดอน
แตสนขพนธ เชา เชา จะมสดครงแรกเมอมนมอายเพยงหาหรอหกเดอนเทานน
และสนขบางพนธกอาจจะใชเวลาเปนปหรอมากกวานน
ควรถายพยาธใหแมสนขสกสองหรอสสปดาหกอนแมสนขมสด
สนขตวเมยสวนใหญเขาสฤดการเปนสดสองครงตอป
ถาคณตองการใหสนขคณมลก จะตองคดเลอกพอพนธใหเปนพอพนธทด ไมนยมผสมพนธในสนขทเปนสดครงแรกหรออายนอยจนเกนไป ระยะทสนขตวเมยพรอมจะผสมพนธ นาทชองคลอดจะเรมใส ซงจะอยในชวงตรงกบวนทสบเอดหรอวนทสบสามของการเรมเปนสด การมอกดทบบนทาย ถามนนง และเคลอนหางของมนจากขางหนงไปอกขางหนง แสดงวามนพรอมทจะผสมพนธแลว
เราควรนาสนขตวเมยไปผสมกบพอพนธตามคอกผสมพนธ (ซงตองเสยคาผสมพนธ)
เมอไดดพอพนธควรปลอยใหตวผและตวเมยอยดวยกนตามลาพงมนจะผสมกนเอง
เวนแตเจาของคตวผทมความชานาญเขาจะมวธจดการชวยพอสนขผสมไดเรวขน
หลงการผสมพนธควรใหสนขตวเมยพกกอนทจะเดนทางกลบ
และใหมนอยในทเงยบสงบสกสองสามวนหลงการผสมพนธ
สนขตวเมยจะหมดการเปนสดประมาณสามสปดาหหลงจากเรมเปนสด
สนขบางตวอาจจะยงมนาจากชองคลอดออกมาอกแมวาจะผสมพนธแลว
ตามปกตจะใชเวลาประมาณสสปดาหกวาท จะรวาสนขตงทองหรอไม
ชวงระยะแรกทสนขตงทองใหอาหารปกต ไมจาเปนตองใหอาหารเสรม
อาหารตองประกอบดวยเนอ 225 กรม เปนอยางนอย
ในแตละวนควรออกกาลงกายมากพอควรหาม
เรากาจดเหบหมดไดโดยการโรยแปงกาจดเหบหมดใน
ไมควรเสยงอาบนาในชวงหาถงหกสปดาหหลงผสมพนธ
แมสนขสวนใหญจะคลอดลกหลงผสมพนธ 60-63 วน
สนขทตงทองตองการอาหารสองมอตอวน
อาหารเสรม ไดแก นามนตบปลา ไขตม
และอาหารเสรมสรางกระดก นานมจะชวยเสรมธาตแคลเซยม ซงชวยสรางกระดก
แมสนขทอมทองขนาดใหญ ไมเพยงแตจะตองการอาหารมากขนในระยะหลงของการตงทอง แตมนยงตองการอาหารบอยครงมากขน
เพราะลกสนขในทองจะทาใหแมสนขกนไดคราวละไมมาก
เมอเขาชวงสปดาหสดทายกอนคลอดคณตองตดขนบรเวณรอบๆนมของแมสนขออก
และทาความสะอาด รวมทงตองขรบขนบรเวณดานหลงของมนดวยกรรไกรขรบขน (ซงจะชวยรกษารปทรงของมนใหดดอย)
และลางใหสะอาด เมอเวลาลกสนขตองการกนนมจะไดกนสะดวก
แมสนขทคลอดกอนวนท 58 เปนลกสนขทยงไมเจรญเตบโตเตมท และตองไดรบการดแลเอาใจใสอยางระมดระวงและใกลชด
ปกตการดวาแมพรอมทจะคลอดลกหรอไมนน ใหดจากอณหภมของมน ตามปกตของแมสนขกอนคลอดลก 12 ชวโมง อณหภมจะตาลงประมาณสองหรอสามองศา จากสามสบแปดองศาเซลเซยส
เราตองเตรยมกลองทสาหรบไวใหแมสนขคลอดลก
ควรมไฟใหความอบอนแกลกสนขทเพงคลอดออกมา เหตผลสวนใหญททาใหลกสนขจานวนมากตายไปกเนองจากขาดความอบอนอยางเพยงพอ
เมอใกลระยะคลอดลกหนงหรอสองวน ควรใหแมสนขนอนในกลองปพนดวยกระดาษหนงสอพมพ
กระดาษตดจะดกวาใชผารองนอนเพราะลดอนตรายลกสนข
การคลอดลกจรงๆจะเรมขนเมอสนขเรมเบงซงจะถขนเรอยๆจนถงนาคราโผลออกมา
ตาม ปกตแมสนขจะฉกถงนาคราโดยการเลยอยางแรง และเลยนาทไหลออกจากถงนาคราหลงจากนนไมนาน ลกสนขตวแรกกจะคลอดออกมา
ถงนาคราทคลมลกสนขออกมาแลว แมสนขฉกถงนาคราเพอใหลกสนขออกมา
บางครงเมอแมสนขคลอดลกสนขตวแรก มนจะปฏเสธทจะชวยเหลอลกของมน
เราตองรบนาลกสนขออกจากถงนาครา โดยใหหวหลดออกจากถงกอน เยอถงนาคราทปกคลมลกสนขจะมลกษณะโปรงใส
แตถาไมรบเอาลกสนขออกจากถงนาคราโดย เรวลกสนขจะสาลกนาครา
ถงนาคราทหมตวอยสามารถตดออกดวยกรรไกรทปลายมน
และหลงจากนนเชดตวของมนดวยผาชบนาอนเพอกระตนใหลกสนขหายใจ
แมสนขมกมปฏกรยาเมอไดยนเสยงรองของลกสนข
และตองกระตนใหมนเลยลกของมนดวยความรกและความเอนด
กระตนใหมนเลยงลกใหมชวตรอดจนกวาลกสนขตวทสองคลอดออกมา
แมสนขอาจจะยงไมใหความสนใจตอลกตวแรกจนกวาเมอลกสนขตวทสองคลอดออกมา มนจงจะเรมทาหนาทของความเปนแม
ถาชวงการคลอดระหวางลกสนขแตละตวหางมากผดปกต
และแมสนขมอาการปวดเบงมากโดยไมรสาเหต ควรนาไปพบสตวแพทย
แตถามนนอนพกระหวางคลอดลก และไมมอาการเจบปวดคณควรปลอยมนไวตามลาพง และใหมนไดรบการพกผอน
ในกรณแมสนขคลอดลกหลายตว เราอาจจะนาตวทเกดแรกๆ ไปไวในกลองทใหความอบอนดวยดวงไฟ ทาความสะอาด เชดใหแหงดวยผาสะอาดยายลกสนขแตละตวในขณะทมนกาลงคลอดตวตอไปและคนใหแมสนขเมอมนคนหาลก
ลกสนขแตละตวทคลอดออกมาจะมรกตดตวออกมาดวย ซงเปนเรองปกตธรรมดาทสนขจะกนเพอใหลกสนขหลดจากสายสะดอของมน
ลกสนขแตละตวจะมรกหนงอนซงจะออกมาพรอมกบลกสนขหรอออกมาภายหลง
สงทสาคญทสดคอเราตองดวารกนนออกมากบลกสนขหรอไม
เพราะรกทคางอยในทองอาจจะทาใหแมสนขตดเชออยางรนแรงจนโลหตเปนพษ ซงจะทาใหแมสนขเสยชวตได
ปกต มดลกแมสนขจะบบตวขบทกสงออกมาภายใน 20-24 ชวโมงหลงคลอด
การคลอดลกจะเสรจสนโดยสมบรณโดยดจากแมสนขทผอนคลายและสงบ ซงจะนอนเหยยดตวยาวและถอนหายใจเฮอกใหญ
ในขนตอนนคณตองเอากระดาษหนงสอพมพทสกปรกหรอเปยกชนออก
เมอคณรสกวาแมสนขไดคลอดลกตวสดทายออกมาแลว
ใหนมสดปรมาณ 200 cc ใหแมสนขกน
แมสนขอาจไมกนอาหารในวนแรกหลงคลอดใหม ควรใหอาหารนมเหลวจะด
หลงจากวนทสองของการคลอดลกแลวเราควรใหอาหารแกแมสนขสองหรอสามมอตอวน ขนอยกบจานวนลกสนข
อาหารสาหรบสนขขนาดกลางควรมเนอสดสก 580 กรม และนมสดครงลตรในแตละวน
และเสรมดวยอาหารเสรมกระดก มวตามนรวม
และการใหแมสนขดมนามากๆ จะเปนการชวยใหมนผลตนานมอยางเพยงพอ
ถาสงเกตเหนวาลกสนขไมเปนปกตหรอดดนมไมไดตามปกต ใหชวยเหลอมนโดยใหมนกนนมจากขวดวนละสามเวลาเพอใหมนแขงแรงและมชวตรอด ใชผงทารกหรอนมสตรพเศษสาหรบลกสนขได นมควรรอนกวาอณหภมในตวเลกนอย
ในสนขบางพนธนยมตดหรอขรบหางออก
ควรทาเมอลกสนขอายไดสวน
ควรตดนวตงของสนขเกอบทกพนธออก
ตดออกโดยใชกรรไกรทคม และหามเลอดโดยการพนแผล เชดดวยดางทบทม
สนขพนธ Miniature Pinscher นยมตดหาง สนขพนธ Dalmatian นยมตดนวตง
อาหารสาหรบลกสนข เชน นมผสมกบเนอสตวพวกเนอไกหรอเนอ กเปนอาหารทเหมาะกบลกสนขเลกๆ
เมอลกสนขมอายไดประมาณหกสปดาหกสามารถใหอาหารสมอตอหนงวน
ควรใหขาวหรอธญพช นมในมอกลางวน มอเยนใหเนอสบอาจจะสก และมอคาใหนมและอาหารเสรมประเภทวตามนและแคลเซยม
คณไมควรใหอาหารลกสนขมากเกนไปจนมนอวน
หามปลอยใหลกสนขออกวงอยางรวดเรวหลงกนอาหารทนท
ควรปลอยใหมนออกมาถาย แตใหมนไดรบการพกสกครหลงกนอาหาร
เมอลกสนขมอายไดส-หกสปดาห นามนไปฉดยาวคซน
และพออายแปดสปดาหกสามารถนามนไปแยกเลยงทอนได
ความรบผดชอบของเจาของสนข
มนษยไดรบความรก ความซอสตย และความเปนมตรจากสนข ความผกพนดงกลาวจงเปนความรบผดชอบในการจดการหาสงจาเปนพนฐานใหกบสนข สนขเปนสตวสงคมและควรไดรบการปฏบตเสมอนเปนสมาชกในครอบครว การฝกสนขตงแตยงเลกเปนสงจาเปน เพอใหสนขสามารถเขากบมนษยและสนขอนได
ขอมลทไดในเอกสารนเกดจากการแปลตารา และรวบรวมจากแหลงขอมลตางๆ ขอขอบคณแหลงขอมลตางๆทไดนามาใชในครงน
ลกสนขพนธ Bull Terrier ลกสนขพนธ Siberian Husky
ลกสนขพนธ Bearded Collie ลกสนขพนธ Pomeranian
ลกสนขพนธ Poodle ลกสนขพนธ Shizu
แมและลกสนขพนธ collie ลกสนขพนธ Beagle
ของเลนของสนข
สนขชอบเลนกบสงของทเคลอนทไดเชน ลกบอล จานรอน
โดยการวงไลงบและนากลบมาใหเจาของ
ของเลนยางบางชนดจะมเสยงดงเมอถกกดสนขจะชอบเนองจากเลยนแบบสญชาตญาณของการลาสตว
เชอกทผกเปนปมหรอของเลนสาหรบงบและดงจะเปนของเลนทเหมาะกบสนข ยงชวยบรหารเหงอกและฟนของสนข
การฝกสนข
สนขควรเรยนรคาสงพนฐาน 6 คาสง
ชด-นง ndashคอย-ยน-หมอบ-มา
รางวลทดคอ รจกคาวา lsquoดrsquo และrsquoไมrsquo
ทาด(ตบไหล ทาหนายม เสยงเบานม) และ ไม (ทาหนาดๆ เสยงดงๆ)
การฝกใหเรมทนททมนเขามาอยในบาน
ลกสนขตองเรยนรการเรยกชอมน (ตงสนๆ จางาย อยายาวมาก)
ทกครงทมนทาถกใหพด ldquoดๆ ๆrdquo แตหากผด ตองพด ldquoไมๆๆrdquo ทนท ไมตองพดอยางอนๆ
หามต แตะ ในทกกรณ
การฝกนอกบาน
เมออายได6 เดอนสามรถเรมการฝกหนกไดแลว ฝกในสายจง
ควรฝกวนละหนงถงสองครงทกวน ครงละ15- 30 นาท
อปกรณ โซคอ สายเชอกฝก ครงแรกๆควรใสโซฝกใหคนเคย1-2 วน หลงจากนนจงเรมใสสายจงฝก
สายเชอกฝกหรอโซฝกจะตองตางจากสายจงเดนเลน ไมใชปนกนและ หามใชสายจงลงโทษสนข จะทาใหกลว
คาสงแรกคอ ชด ดวยการเดนจงสนขทางซายมอของผฝก เรยกชอมน และกลาวคาวา ชด พรอมดงสายจงใหสนๆเขาตดใกลเขา เปนการสอนใหสนขเดนตามใกลๆแตไมใหเดนลาหนาผฝก หรอเดนลอมหนาหลง ฝกเดนตามไปเรอยๆ หากหยดกใหสนขยนนงอยขางๆเขาเรา หากทาไดใหกลาวคาวา lsquoดrsquo หากเดนยงไมไดระเบยบหรอเดนลาหนาใหกระตกสายจงและบอกวา lsquoไมrsquo
คาสงสอง คอ นง เมอเราพาเดนในสายจง แลวหยดเดน สนขตองยงนง จากนงออกคาสง เรยกชอมน และกลาวคาวา นง พรอมดงสายจงไปขางหลง ในครงแรกๆหลงดงสายจงแลวใหใชมอขวาถอสาย มอซายกดเบาๆทบนทายสนขกดใหนงลง เมอมนนง หากทาไดใหกลาวคาวา lsquoดrsquo หากยงทาไมไดใหบอกวา lsquoไมrsquo และเรมใหม ไปเรอยๆจนสนขทาได
คาสงสาม คอ คอย เมอสนขทาคาสงทหนงและสองไดดแลว ในทานงใหออกคาสง เรยกชอมน และกลาวคาวา คอย พรอมกบใชมอซายแบออกไปสมผสเบาทหนาจมก(ตบเบาๆ) คอย-คอย ดงสายจงใหตงสงตลอดเวลา และออกทางขวาไปยนตรงหนาสนข ยงกลาวคาวา คอย-ด สลบกนตลอดเวลา หากยงทาไมไดใหบอกวา lsquoไมrsquo และเรมใหม ไปเรอยๆจนสนขทาได หากดปลอยใหคอยนานถง 3 นาทถอวาสอบผาน
คาสงส คอ ยน เมอสนขทาคาสงทหนงและสอง สามไดดแลว ใหพาจงเดน และเมอเราหยดเดนสนขจะนงทนทเพราะคาสงสอง แตเราจะออกคาสง เรยกชอมน และกลาวคาวา ยน หากสนขจะนงใหพาเดนทนท พรอมกลาวคาวา ชด จากนนเรมหยดเดนใหมพรอมกลาววา ยน ไปเรอยๆ หากสนขยนและทาได ใหกลาวคาวา ยน-ด สลบกนตลอดเวลา
ถงขณะนรอบการฝกใหทาซาตามลาดบเปนเรองสาคญ อยาทาสลบคาสงจะทาใหสนขงง หากสนขเขาใจดแลวเขาจะทาตามคาสงทดไดเองอตโนมต ไมตองไปทดสอบสลบคาสงใหงงไปเฉยๆๆจะใหฝกยากโดยไมจาเปน
คาสงหา คอ หมอบ เมอสนขทาคาสงทหนงถงสไดดแลว ใหพาจงเดน และเมอเราหยดเดนสนขจะนงทนทหรอสงใหนง จากนนเราจะออกคาสง เรยกชอมน และกลาวคาวา หมอบ เสรจแลวผฝกนงลงขางๆใชมอซายโอบไหลซายสนขขามไปจบขาซาย และมอขวาจบปลายขาขวาดงไปขางหนาคอยๆชาๆและออกคาสง หมอบ ตลอดเวลา สนขจะคอยหมอบนอนลง (อาจตองจดทาทจะใหนอนดวย เชนนอน หมอบยดขาหนาไปขางหนา ขาหลงค ไมเชนนนอาจนอนหงาย นอนแผ) หากสนขยงทาไมไดใหเรมคาสงหนง สองใหมหากทาได ใหกลาวคาวา หมอบ-ด สลบกนตลอดเวลา
ในขนนเมอสนขหมอบไดดแลว ใหออกคาสงตอเนองคอ คาสง คอย (จะเปนการหมอบ-คอย) แลวเรายนขนดอยขาง หากทาได ใหกลาวคาวา หมอบ-ด สลบกนตลอดเวลา
อกขนหนงใหทดสอบปลดสายจงและออกสง หมอบ-คอย หากทาไดดเรากกลบมาจงตอ
คาสงหก คอ มา เมอสนขทาคาสงทหนงถงหาไดดแลว ใหพาจงเดน และเมอเราหยดเดนสนขจะนงทนทหรอสงใหนง-คอย จากนนเราเดนออกไปขางหนามน สองสามกาว มอยกสายจงไว แลวออกคาสง เรยกชอมน และกลาวคาวา มา หากสนขงงใหดงสายจงมาหาตวสนขกจะเดนมาหาทนท ทาอยางนไปเรอยๆ อยาลมชมเขาทกครง
การฝกภายในบาน
การฝกขบถายบนกระดาษ
1 ลกสนขอาจถายทกๆ 2-3 ชวโมง ในชวงแรกจะเปนปญหาเรองการถายเลอะเทอะ 2 เมอลกสนขรสกอยากถาย มกจะดมกลนกบพนและวงวนไปรอบๆ ใหรบจบสนขไปทจดไวทนท
วางสนขลงบนกระดาษหนงสอพมพ และการเปลยนกระดาษควรเหลอแผนเกาไวบางเพอใหสนขจากลนไดงายและกลบมาถายทเดมอก
3 เมอสนขถายแลวเจาของควรชนชมสนข ควรรบทาความสะอาดโดยนายาฆาเชอและกาจดกลน อยาใชทมแอมโมเนยผสมเพราะจะทาใหสนขคดวาเปนกลนปสสาวะของมนเอง
การขบถายนอกบาน
1 ฝกใหสนขขบถายเปนชวงเวลาจนสนขพอใจและเปนนสย 2 พยายามใหสนขขบถายบรเวณทหางจากตวบาน 3 ปสสาวะมลกษณะเปนกรด อาจทาใหหญาตายได 4 ควรเกบอจาระสนขทนท ไมพาไปถายหนาบานคนอนหรอทสาธารณะ
การอมสนข
การอมสนขขนาดใหญ
1 ใหใชแขนขางหนงโอบรอบหนาอก ขณะทแขนอกขางโอบรอบขาหลง แลวดงตวสนขมาตดหนาอก
2 จบใหมนคงแลวยกขน กรณสนขมอาการตนกลวควรวางลงกอน
การอมสนขขนาดเลก
1 ใชมอขางหนงสอดเขาหวางขาขณะทอกขางโอบรอบขาหลงและสะโพก เพอไมใหสนขบดตวหรอถบ
2 ยกสนขขนโดยทมอขางหนงอยรอบหนาอก และอกขางอยทบนทาย ปองกนไมใหสนขกระโดดลงไปได
สงคมสนข
ควรฝกใหสนขอยรวมกบสนขอนได หรอไมแสดงพฤตกรรมกาวราวกบสนขแปลกหนา การใหสนขคนเคยกนกบสนขอนๆตงแตเลกชวยใหสนขเรยนรการเขาสงคมไดดขน หากสนขเหาขกนใหดทนท อยาเสรมสง
การพาสนขไปพบสตวแพทย
สนขควรไดรบการตรวจรางกายทกป และควรถายพยาธปละ 4 ครง รวมทงการฉดวคซนปองกนโรคตางๆครบถวน
การอาบนาสนข
สนขไมจาเปนตองอาบนาทกวน อาบใหเมอสนขสกปรกเทานน
ควรใชนาอนและแชมพสาหรบสนข โดยใหสนขยนในอางอาบนา หรอทพนไมลน
กอนราดนาทาความสะอาด ใหจบหวสนขเชดสงขน เพอปองกนนาเขาตาและหของสนข
ใหราดนาหรออาบหวและหเปนรายการสดทายเพราะสนขจะสะบดขนไลนาหากหนาตาเปยก
ลางแชมพออกใหหมด เชดตวสนขใหแหง ใหระวงสนขหนาวสน
สาหรบสนขพนธขนยาวควรเปาขนใหแหงกอนแปรงขน
ขนตอนการอาบนาสนข
1 2 3
4 5 6
การตดแตงขนสนข
การตดแตงขนม 2 แบบ คอ แบบสงโตองกฤษและแบบสงโตคอนตเนนทล สาหรบสนขทอายนอยกวา 1 ป อาจตดแตงขนแบบลกสนข สนขพนธพเดลทวไปทไมไดสงเขาประกวดนยมตดแตงขนในรปแบบทเรยบงายกวา คอ แบบทรงแกะ การดแลขนสนข
สนขพนธขนยาวตองเพมความระมดระวงเปนพเศษ
สนข พนธยอรกไชร เทอรเรยร หลงจากอาบนาแลว ควรจะรวบขนไวเปนจดๆ
จงแกะขนทรวบไวออกแลวหว จะพบวาขนไมพนกน และเรยงตวเปนระเบยบ
สนขพนธขนเรยบ
มอลตส ลาซา แอปโซ ปกกง ชส
สนขทมขนเรยบนนดแลงาย แปรงขนใหสปดาหละ 1-2 ครงกพอแลว
ขนแรกควรใชแปรงยางแปรงยอนขน เพอขจดขนทหมดอายและสงสกปรก
แลวแปรงตามขนอกครง
ถาอยากใหสนขมขนเงางามกใหใชผาชามวรขดขนอกครง
สนขพนธขนสน
บาสเซต ฮาวนด บล เทอรเรยร
บเกล
สนขทมขนสนจะดแลจะดแลไมยากนก ใหใชแปรงสลกเกอรแปรงขนไมใหพนกนกอน
แลวใชแปรงขนสตวแปรงขจดขนทหมดอายและสงสกปรกบรเวณหางและขา
ควรใชหวซละเอยดแปรงซาอกครง
และใชกรรไกรเลมขนทไมเปนระเบยบออก
สนขพนธขนแขง
สนขทมขนแขงและหนานตองดแลเปนพเศษ
ควรแปรงขนใหทกวน เพอไมใหขนพนกน
และไมควรใชครมปรบสภาพขน เพราะจะทาใหขนนม
เจาของตองหมนดแลถอนขนใหสมาเสมออยางนอยทก 3-4 เดอน
การตดแตงขนสนขตามแฟชน
มขอดตรงทดแลขนสนขไปดวย เพราะสนขจะไดรบการดแลขนอยางสมาเสมอ
ชวยไมใหขนพนกน โดยเฉพาะสนขทมขนยาวจะชวยไมใหสนขรอน
หากไมชอบตดแตงขนสนขกควรเลมขนใหทก 6-8 สปดาห
อปกรณทใชในการตดแตงขน
หวฟนถและหางชนดโลหะ กรรไกรตดเลบ แปรง
การจดการทวไป การปอนยา
สนขทปวยหรอไดรบบาดเจบอาจจาเปนตองไดรบยาทสตวแพทยสงจายใหการปอนยาสนขตองทาอยางนมนวล
ทงนการหยอนยาลงในชามอาหารของสนขไมไดรบประกนวาสนขจะกนยานนเขาไปดวย
จงอยาเรยกสนขใหมาหาคณเพอเพยงปอนยา ควรเขาไปหาสนขเอง
การปอนยาเมด
1 สงใหสนขนง ใชมอขางหนงเปดปากสนขอยางนมนวล โดยจบปากสนขจากดานบน
2ใชมออกขางหนงหยอนเมดยาลงไปในคอใหลกทสดเทาทจะเปนไปได โดยใหวางอยเหนอโคนลนสวนทโปงขนมา
3ใชมอจบปากสนขใหปด และจบหวใหเงยขนชา ๆ แลวลบคอลงมาดวยมออกขางหนง
4เมอสนขกลนยาและเลยรมฝปาก แสดงวาการปอนยาเสรจเรยบรอย และจงชมสนขทกครงทกนยาสาเรจ
การปอนยานา
วธการปอนยานาทถกตองและไดผลด คอ การใชหลอดฉดยาเปนอปกรณชวยปอน ถาสนขไมยอมกลนยาเมด คณอาจนายาเมดไปบดและผสมกบนาหวาน และฉดยานาเขาไปตรงขางปาก ทงนยานาแกไอกสามารถปอนดวยหลอดฉดยาไดเชนกน
การหยอดห
1จบหวสนขใหอยนง ๆ และเปดหสนขขน แลวสอดปลายขวดยาหยอดหไปในทศทางปลายจมกสนข
2อยาใหสนขสะบดศรษะ แลวนาขวดยาออกมาจากห และพบหกลบลงมาในตาแหนงปกต
3ใชมอนวดคลงหสนขอยางนมนวล วธนจะชวยใหตวยากระจายไปทวห
การหยอดตา
1ทาความสะอาดบรเวณรอบ ๆ ดวงตา โดยใชสาลชบนาเชดคราบขตาและสงสกปรกออกไปใหหมด
2ควบคมสนขใหอยนง ๆ อยางนมนวลใหสนขลมตากวาง แลวนาขวดยามาหยอดตาจากดานบนและดานหลงเพอไมใหสนขหวาดกลว
3บบขวดยาใหไดจานวนหยดยาลงสดวงตาตามทตองการและใหตาชมไปดวยยา
การดแลบาดแผลเบองตน
การดแลบาดแผลปด
1ถาสนขมบาดแผลปดใหประคบบาดแผลใหเรวทสด โดยใหนาผาขนหนผนเลกๆมาวางเหนอบาดแผลดวย (เพอปองกนไมใหผาประคบแผลแขงตวตดผวหนง) จากนนนานาแขงมาวางทบไว 15 นาท
2สนขอาจกระดกหก และตองไดรบการรกษาจากสตวแพทยโดยดวน
การนาผาเยนประคบบาดแผลมาวางบนบรเวณทไดรบบาดเจบ จะชวยลดอาการปวดและการบวม อยางไรกตามถาสนขปวดบาดแผลมาก ใหเลกประคบแผล
อาการของบาดแผลเปด
บาดแผลเปดตองไดรบการทาความสะอาดใหทวเพอปองกนการตดเชอ ตองตรวจสอบบาดแผลเปดใหดเพราะถามเลอดออกเลกนอยหรอไมมเลอดออกเลย บาดแผลอาจจะเหนไมชด
อาการของบาดแผลเปดมดงน สนขเลยหรอใหความสนใจสวนใดสวนหนงของรางกายมากผดกต
มสะเกดแผลใหมๆทผวหนง ผวหนงมรทะล มรอยเลอดบนผวหนง เดนกะเผลก
ถาพบอาการขางตน ควรหาบาดแผลเปด หากพบบาดแผลจงทาความสะอาด และนาไปหาสตวแพทย
การดแลบาดแผลเปด
1ถาสนขมบาดแผลเปดและไมใหญมาก ใหดงสงสกปรกตางๆกรวดเสยน และวตถแปลกปลอมใดๆโดยใชนวหรอปากคบ
2ลางบาดแผลดวยนาเกลอออนๆ นาสะอาดหรอ ไฮโดรเจนเปอรออกไซด 3 เปอรเซนต
3ถาขนสนขเขาไปอยในบาดแผล ตดขนรอบๆปากแผลใหเกลยง แตกอนจะตดขน ใหหลอเลยงกรรไกรดวยสารหลอลนทละลายนาได วธนจะชวยใหขนมาตดทกรรไกร โดยไมไปตดบาดแผล
โรคทสาคญในสนข
โรคลาไสอกเสบตดตอ หรอการตดเชอพาโวไวรสในสนข
มรายงานพบวาสนขทกอาย ทกเพศและทกพนธสามารถเปนไวรสทสามารถตดตอทรนแรงททาลายระบบทางเดนอาหาร เมดเลอดขาว และในสนขบางตวจะมผลตอกลามเนอหวใจ เกดจากการตดเชอพาโวไวรส (parvovirus CPV)ปจจบนเรยกโรคนวา โรคตดเชอพาโวไวรสในสนข หรอโรคลาไสอกเสบตดตอ (canine parvoviral infection) ซงมการระบาดทวโลก รวมทงประเทศไทยดวย
การตดเชอพาโวไวรสสามารถแพรกระจายจากสนขตวหนงไปอกตวหนง การตดตอมโอกาสมากขนเมอสนขไปอยรวมกนมาก
เราจะทราบไดอยางไรวาสนขตดเชอพาโวไวรส
อาการเรมแรกของสนขทตดเชอพาโวไวรสคอ ซม เบออาหาร อาเจยนและทองเสย อยางรนแรง อณหภมของรางกายอาจจะสงขน อณหภมของรางกายทวดจากทวารหนกของสนข มคาประมาณ 101ordm - 102ordmF
อาการปวยพบไดประมาณ 5-7 วน ในระยะแรกของการตดเชอ(แสดงอาการแลว) อจจาระของสนขจะมลกษณะเหลวมสออกเทา หรอเหลองเทา (yellow-gray) ในบางครงอาการแรกเรมสนขอาจจะถายเหลวโดยมเลอดปนออกมาได
เมอสนขมการถายเหลว หรออาเจยนอยางรนแรง ทาใหสนขสญเสยนาและเกลอแรออกจากรางกายอยางรวดเรว
สนขปวยบางตวจะมอาการอาเจยนอยางรนแรงและถายอจจาระเปนนาสนาตาลจนถงสแดง(มเลอดปน)พงจนตายได
ในสนขบางตวอจจาระอาจจะมลกษณะเหลวเทานนและสามารถฟนตวจากการปวยได อาการปวยมกพบวา ลกสนขจะแสดงอาการปวยรนแรงกวาสนขโต
สนขมกจะตายภายใน 48-72 ชวโมงหลงจากทเรมแสดงอาการ ลกสนขมกจะตายดวยภาวะชอค
โดยมกจะเกดขนหลงการตดเชอประมาณ 1-2 วน ในอดตพบวาลกสนขอายนอยกวา 5 เดอนมอตราการปวยคอนขางสง
การฉดวคซนกนชวยลด อตราการปวยและอตราการตายจากการตดเชอ
ลกสนขชวงระหวางหยานม (1 เดอน)ถงอาย 6 เดอนเปนชวงอายทมความเสยงตอการปวยเปนโรค
สนขบางพนธจะแสดงอาการปวยทมความรนแรงในบางสายพนธ เชน รอตไวเลอร และโดเบอรแมนพนเชอร
การปองกนโรคลาไสอกเสบตดตอในสนข
การปองกนโรคลาไสอกเสบจากการตดเชอพาโวไวรสสามารถทาไดดวยการฉดวคซนปองกน โดยปกตในลกสนขมกจะเรมตนฉดเมออายประมาณ 6-8 สปดาห
กรณทสนขทเลยงเกดปวยตดเชอพาโวไวรส ตองทาความสะอาดบรเวณกรง หรอคอก หรอทอยของสนขปวย
ฆาเชอดวยยาฆาเชอ พวกสารละลายโซเดยมไฮโดรคลอไรต ซงเปนสวนประกอบของยาฆาเชอทมใชอยในบาน อยแลว(ยาทาความหองนา ครว) อยาลมวาเชอพาโวไวรสนสามารถมชวตอยไดในสงแวดลอมไดเวลานานเปนเดอนๆ
โดยเฉพาะอยางยงสนขทมอายไมเกน 6 เดอนควรระมดระวงอยางยง สงปฏกล หรอสงขบถายของสนขควรกาจดทงใหเรวทสดไมควรกก หมกหมมไว
ถาไมแนใจวาสนขของเรากาลงจะปวยดวยการตดเชอพาโวไวรส หรอโรคลาไสอกเสบหรอไม ควร ปรกษาสตวแพทย การลดความเสยงตอการตดเชอพาโวไวรสทดทสดคอปองกนสนขไมใหไปสมผสกบสนขอนๆ โดยเฉพาะในบรเวณทมการแพรระบาดของโรคน
เจาของสนขควรปรกษา หรอนาสตวไปพบสตวแพทย เมอพบวา สนขมอาการตางๆ เหลาน
พบมสงคดหลงทผดปกตออกจากจมก ตา หรอชองเปดอนๆของรางกาย bull
สตวเลยงไมกนอาหาร มนาหนกลดลง หรอกนนามากขนกวาปกต bull
ขบถายลาบาก หรอผดปกต หรอไมสามารถควบคมการขบถายได bull
พบมพฤตกรรมทผดปกต หรอพบมความดรายขนอยางกระทนหน หรอออนเพลย bull
พบมกอนผดปกต เดนกระโผลกกระเผลก ลกหรอนอนลาบาก bull
มการสนหวมากผดปกต เกา หรอเลย หรอกดแทะตามลาตวมากผดปกต bull
พยาธหนอนหวใจ ชพจกรของพยาธหนอนหวใจของสนขเรมตนเมอสนขทปวยดวยโรคพยาธหนอนหวใจ ซงจะมตวออน
ของพยาธหนอนหวใจอยในกระแสเลอด (microfilariae) ถกยงดดกนเลอด ทาใหยงไดรบเอาตวออนของพยาธหนอนหวใจไปดวยเมอดดกนเลอดสนขปวยเปนอาหาร หลงจากนนตวออนของพยาธหนอนหวใจจะใชระยะเวลาภายหลงจากถกดดกนจากตวสนข ประมาณ 2-3 สปดาหในการพฒนาเปนตวออนระยะตดตอในตวยง
เมอยงมการดดกนเลอดของสนขอกครง โดยเฉพาะสนขทมสขภาพปกต (ไมไดปวยเถายเทตวออนระยะตดตอทไดมการพฒนาอยางสมบรณแลวในยงไปยงสนขอกตวหนง จากนนตวออนระยะตดตอจะชอนไชไปตามเนอเยอตางๆ ของสนข และเจรญเตบโตตอไปอก 2-3 เดอนและพฒนาเปนตวแกในทสดในหวใจของสนขตวใหม
ปนโรค) ยงจะมการ
เมอตวพยาธอยในหวใจของสนข และมการเจรญเตบโตในหวใจของสนข มนจะมขนาดยาวประมาณ 14 นว และทาความเสยหายใหกบเนอเยอหวใจ เนอเยอปอดและอวยวะทสาคญอนๆ ถาสนขปวยไมไดรบการรกษา การพฒนาของโรคจะมความรนแรงมากขนและทสดสนขจะตายได
โรคพษสนขบา
โรคพษสนขบา เปนโรคทมอนตรายรายแรง ทาใหคนหรอสตวทปวยดวยโรคนตองตายดวยความทรนทราย
โรคนเกดจากเชอไวรสทมชอวา เรบสไวรส
สตวเลอดอนทกชนดโดยเฉพาะ สตวเลยงลกดวยนม เชน วว ควาย มา หม ลง ชะน กระรอก กระแต เสอ คางคาว คน ฯลฯ สตวทพบวาเปน โรคพษสนขบา มากทสด คอ สนข ( 96 ของจานวนทพบเชอจากการวนจฉยในหอง -ปฏบตการ ) รองลงมา คอ แมว ( 3 )
การตดตอของโรคพษสนขบามาสคน
โดยการไดรบเชอไวรสทอยในนาลายสตว เขาทางบาดแผลทเกดจากการถกกด ขวน หรอถกเลยบรเวณบาดแผลทมอยเดม หรอไดรบเชอเขาทางเยอตา เยอปาก
คนถกสนขทเปนโรคพษสนขบากด ใชเวลานานเทาไรจงจะแสดงอาการ
ระยะเวลาตงแตไดรบเชอ จนกระทงปรากฏอาการ หรอระยะฟกตวจะกนเวลาตงแต 7 วน ถง 2 ป ขนอยกบลกษณะบาดแผลและบรเวณทถกกด
ถาถกกดบรเวณใบหนาหรอใกลสมองและบาดแผลฉกรรจ ระยะฟกตวจะเรว
ถาถกกดบรเวณขา ระยะฟกตวนานกวา เพราะเชอจะเดนทางมาถงสมองโดยเฉลยประมาณ 2 - 6 อาทตย
อาการของผปวยโรคพษสนขบา
ม 2 แบบ คอ แบบกาวราว ดราย และแบบอมพาต อาการของโรคแบงเปน 3 ระยะ คอ
ระยะอาการเรมแรก อาจมอาการไมสบาย ครนเนอครนตว มไขตา ๆ ออนเพลย เบออาหาร เจบคอคลายเปนหวด อาจมอาการคลนไส ปวดทอง และทพบบอย คอ อาการคน เสยว หรอชาบรเวณแผลทถกกด
ระยะอาการทางระบบประสาท อาจคลมคลง ดราย กลวนา กลวลม ความรสกไวกวาปกต ทรนทราย หรอมอาการซม เปนอมพาต นาลายไหลตองบวนทง กลนนาไมได
ระยะสดทาย ไมรสกตว หายใจกระตก ผปวยสวนมากมกจะตายภายใน 7 วน หลงจากเรมแสดงอาการ
ถาเชอไวรสเพมจานวนในสมองมาก กจะแสดงอาการแบบคลมคลง ดราย แตถาเชอ ไวรสเพมจานวนมากในไขสนหลง จะแสดงอาการอมพาต
อาการโรคพษสนขบาในสนข
แบงไดเปน 2 แบบ คอ แบบดราย แสดงอาการชดเจนและพบบอย และแบบซมซงแสดงอาการไมชดเจน อาการของโรคม 3 ระยะ คอ
ระยะอาการเรมแรก สนขจะมนสยแปลกไปจากเดม ตวทเคยขลาดกลวจะเขามา คลอเคลย ตวทเคยเชองชอบเลน จะหงดหงด หลบไปตามมมมด เงยบ กนอาหารและนานอยลง ระยะนมอาการ 2 - 3 วน จะเขาสระยะท 2
ระยะตนเตน จะมอาการทางประสาท มความรสกไวกวาปกต กระวนกระวาย หงดหงด ไมอยนง กดแทะสงของ ตวแขง ขากรรไกรแขง ปากอา ลนหอย นาลายไหล มานตาขยาย บางตววงพลานไปทว เมอพบสตวหรอคนขวางหนาจะกด สงเสยงเหาหอน ในระยะทแสดงอาการแบบซมอาจไมแสดงอาการเชนน แตเมอถกรบกวนอาจกด ตอมา กลามเนอจะเรมออนแรงลง ทรงตวไมได ลมแลวลกไมได บางตวชกกระตก อาการระยะนพบได 1 - 7 วน จงจะเขาระยะสดทาย
ระยะอมพาต เกดอาการอมพาตลามทงตวเรมจากขาหลง ตอมากลามเนอคอจะเปนอมพาต กลนอาหารไมได ระบบหายใจลมเหลวและตายในทสด รวมระยะเวลาเรมแสดงอาการจนตายประมาณ 10 วน
อาการโรคพษสนขบาในแมว
ในระยะทมอาการชดเจน แบงไดเปน 3 ระยะ เชนกน คอ ระยะอาการนา มอาการหงดหงด นสยเปลยนไป ชอบหลบซกในทมด ระยะนมกสน ไมเกน 1 วน ระยะตนเตน แสดงอาการดราย กด หรอขวนคนหรอสตวทเขามาใกล กลามเนอสน นาลายไหล กลนลาบาก ระยะนกน
เวลาประมาณ 2 - 4 วน ระยะอมพาต เรมเปนอมพาตจากขาหลง แลวลามมายงลาตว ขาหนาและหว จนทวตวอยางรวดเรว แลวถงแกความตาย
อาการในแมวมกไมชดเจน อาจเปนแบบซม มระยะตนเตนสนมาก หรอไมแสดงอาการเลย อาจพบวากนอาหารและนาลาบาก แลวเปนอมพาตลามไปทวตว ตายในเวลา 3 - 4 วน หลงจากเรมมอาการ เมอถกสตวทสงสยวาเปนโรคพษสนขบากดควรทาอยางไร 1 รบลางแผลดวยนากบสบหลาย ๆ ครง เพอลางเชอออกจากบาดแผล ถามเลอดออกควรปลอยใหเลอดไหลออก อยาบบหรอเคนแผล เพราะจะทาใหเชอแพรกระจายไปสวนอน 2 เชดแผลดวยนายาฆาเชอโรค ควรใชสารละลายโพวโดนไอโอดน เชน เบตาดน ถาไมม อาจใชแอลกอฮอล 70 หรอทงเจอรไอโอดน 3 ไมควรเยบแผล ถาจาเปนควรรอไว 3 - 4 วน ถาเลอดออกมากหรอแผลใหญอาจเยบหลวม ๆ และใสทอระบายไว 4 กกสตวไวดอาการอยางนอย 10 วน โดยใหนาและอาหารตามปกต อยาฆาสตวใหตายทนท เวนแตสตวดราย กดคนและสตวอน หรอไมสามารถกกสตวได ถาสตวหนหายไป ใหถอวาสตวนนเปนโรคพษสนขบา 5 รบไปพบแพทยทนท หลงจากถกสตวกด เพอขอคาแนะนาเรองการฉดวคซน อยารอจนกระทงสตวทกดตาย อาจพจารณาใหการปองกนบาดทะยก และยาปฏชวนะเพอปองกนการตดเชออน ๆ ดวย 6 พบสตวแพทย กรมปศสตวหรอเจาหนาทสาธารณสขในชมชน เพอแจงรายละเอยดเกยวกบตวสตว เชน ชนดสตว ส เพศ พนธ อาย สถานทถกกด เพอวางมาตรการปองกนและควบคมโรคตอไป 7 เมอสตวตาย ตดหวสงตรวจโรคพษสนขบา 8 ตองซกประวตโดยละเอยดและสงไปพรอมซากสตว เพอเปนแนวทางในการตดสนใจเกยวกบการดแลผสมผสโรค ความเชอเกยวกบโรคพษสนขบา
ในปจจบน แมวาคนจะตายดวยโรคพษสนขบานอยลง เนองจากคนมความรมากขน วคซนมคณภาพดขน มความปลอดภยมากขน ราคาถกและหาไดงายขน รวมทงวคซนสตวดวย ประการสาคญ รฐไดใหความสนใจตอการปองกนและกาจดโรคนอยาง
จรงจง แตสงหนงททาใหคนจานวนไมนอยตองตายดวยโรคพษสนขบา เพราะความเชอผด ๆ เกยวกบโรคพษสนขบา โดยเฉพาะเกยวกบการรกษาโรคพษสนขบา
ความเชอ ความจรง
โรคพษสนขบาเปนในหนารอนเทานน โรคพษสนขบาเกดไดทงป เนองจากเกดจากเชอไวรส ตดตอโดยไดรบเชอจากนาลายสตวปวย ไมใชเกดเพราะความเครยดเนองจากความรอน
เมอถกสนขกดตองใชรองเทาตบแผลหรอใชเกลอขผงบาลมหรอยาฉนยดลงในแผล
การใชรองเทาตบแผล จะทาใหแผลชา เชอกระจายไปรอบบรเวณแผลไดงายและอาจมเชอโรคอน ทาใหเกดการอกเสบของบาดแผล หรอเกดบาดทะยกได เกลอหรอยาฉน อาจมสงสกปรกปะปนอย ไมควรใสลงในแผล ควรลางแผลดวยนาสะอาดกบสบหลาย ๆ ครง เพอชวยลางเชอออก แลวใสยาใสแผล เชน ทงเจอรไอโอดนหรอแอลกอฮอล ซงสามารถฆาเชอโรคพษสนขบาได
การรดนามนตชวยรกษาโรคพษสนขบาได เมอถกสนขกด การฆาสนขนนใหตายแลวนาตบสนขมารบประทาน คนจะไมเปนโรคพษสนขบา
การรกษาผสมผสโรคพษสนขบา ทไดผลดทสด คอ ไดรบการฉดวคซนทนทเมอสมผสโรค เพอใหรางกายสรางภมคมกนโรค แตถาไมไดรบการฉดวคซน ปลอยใหเชอเขาสสมองจนถงขนแสดงอาการของโรคพษสนขบาแลว ไมมยาใด ๆ รกษาได เนองจากเชอไปทาลายสมอง ทาใหผปวยแสดงอาการคลมคลงและตายในทสด เนองจากกลามเนอทกสวนเปนอมพาต ดงนน การรดนามนตไมสามารถรกษาโรคพษสนขบาได
เมอถกสนขบากด การตดห ตดหางสนขนน จะชวยใหสนขไมเปนโรคพษสนขบา
สนขหรอสตวอนทถกสตวทเปนโรคพษสนขบากด หากไมเคยฉดวคซนมากอน ควรทาลายทง แตหากตองการรกษาชวตสตวนนไว ควรฉดวคซนทนท แลวกกสตวไวดอาการ อยางนอย 6 เดอน หรอขอคาแนะนาจากสตวแพทย
คนทองไมควรฉดวคซนปองกนโรคพษสนขบา
วคซนปองกนโรคพษสนขบาปจจบน มความปลอดภยสง ฉดไดแมในคนทอง
สนขทเปนโรคพษสนขบาจะมอาการดราย ตวแขง หางตกเทานน
อาการโรคพษสนขบาในสนข มทงแบบซมและแบบดราย แบบซมสนขจะหลบซกตวในมมมด ถาถกรบกวนอาจจะกด ตอมาจะเปนอมพาต แลวตาย บางตวอาจแสดงอาการคลายกระดกหรอกางตดคอ ทาใหเจาของเขาใจผดพยายามลวงปากสนข เพอหาเศษกระดก จงไมควรลวงคอสนข หากจาเปน ควรใสถงมอทกครง
โรคพษสนขบาเปนในสนขเทานน โรคพษสนขบา เปนไดในสตวเลอดอน เลยงลกดวยนมทกชนด แตพบมากทสดในสนข
วคซนโรคพษสนขบา ฉดรอบสะดอ 14 เขม หรอ 21 เขม ถาหยดตองเรมตนใหม
วคซนปองกนโรคพษสนขบาในปจจบน มคณภาพด ฉดเขากลามเนอแขนหรอใตผวหนง เพยง 5 เขม และไมตองฉดทกวน
โปรแกรมวคซน
วคซน ชวงอาย
โรคหวดและหลอดลมอกเสบตดตอ (Kennel Cough Syndrome)
4-6 สปดาห กระตนซาท 10-14 สปดาห
โรคลาไสอกเสบตดตอ (Canine Parvovirus)
4-6 สปดาห กระตนซาท 10-14 สปดาห
โรคไขหด ตบอกเสบและเลพโต สไปโรซส (Canine Distemper Infectious Hepatitis and Leptospirosis)
14-6 สปดาห กระตนซาทอาย 10-14 สปดาห
โรคพษสนขบา (Rabies)
12 สปดาห กระตนซาทอาย 6 เดอน
ควรงดการอาบนา 7 วนหลงการฉดวคซน o
ควรถายพยาธเมอลกสนขอาย 3-4 สปดาห และทก 6 เดอน o
o
การเพาะขยายพนธสนข
พนธบอสตนเทอเรย พนธปกกง พนธเชา เชา
สนขตวเมยถงวยผสมพนธและมสดครงแรกเมออายประมาณแปดหรอเกาเดอน
แตสนขพนธ เชา เชา จะมสดครงแรกเมอมนมอายเพยงหาหรอหกเดอนเทานน
และสนขบางพนธกอาจจะใชเวลาเปนปหรอมากกวานน
ควรถายพยาธใหแมสนขสกสองหรอสสปดาหกอนแมสนขมสด
สนขตวเมยสวนใหญเขาสฤดการเปนสดสองครงตอป
ถาคณตองการใหสนขคณมลก จะตองคดเลอกพอพนธใหเปนพอพนธทด ไมนยมผสมพนธในสนขทเปนสดครงแรกหรออายนอยจนเกนไป ระยะทสนขตวเมยพรอมจะผสมพนธ นาทชองคลอดจะเรมใส ซงจะอยในชวงตรงกบวนทสบเอดหรอวนทสบสามของการเรมเปนสด การมอกดทบบนทาย ถามนนง และเคลอนหางของมนจากขางหนงไปอกขางหนง แสดงวามนพรอมทจะผสมพนธแลว
เราควรนาสนขตวเมยไปผสมกบพอพนธตามคอกผสมพนธ (ซงตองเสยคาผสมพนธ)
เมอไดดพอพนธควรปลอยใหตวผและตวเมยอยดวยกนตามลาพงมนจะผสมกนเอง
เวนแตเจาของคตวผทมความชานาญเขาจะมวธจดการชวยพอสนขผสมไดเรวขน
หลงการผสมพนธควรใหสนขตวเมยพกกอนทจะเดนทางกลบ
และใหมนอยในทเงยบสงบสกสองสามวนหลงการผสมพนธ
สนขตวเมยจะหมดการเปนสดประมาณสามสปดาหหลงจากเรมเปนสด
สนขบางตวอาจจะยงมนาจากชองคลอดออกมาอกแมวาจะผสมพนธแลว
ตามปกตจะใชเวลาประมาณสสปดาหกวาท จะรวาสนขตงทองหรอไม
ชวงระยะแรกทสนขตงทองใหอาหารปกต ไมจาเปนตองใหอาหารเสรม
อาหารตองประกอบดวยเนอ 225 กรม เปนอยางนอย
ในแตละวนควรออกกาลงกายมากพอควรหาม
เรากาจดเหบหมดไดโดยการโรยแปงกาจดเหบหมดใน
ไมควรเสยงอาบนาในชวงหาถงหกสปดาหหลงผสมพนธ
แมสนขสวนใหญจะคลอดลกหลงผสมพนธ 60-63 วน
สนขทตงทองตองการอาหารสองมอตอวน
อาหารเสรม ไดแก นามนตบปลา ไขตม
และอาหารเสรมสรางกระดก นานมจะชวยเสรมธาตแคลเซยม ซงชวยสรางกระดก
แมสนขทอมทองขนาดใหญ ไมเพยงแตจะตองการอาหารมากขนในระยะหลงของการตงทอง แตมนยงตองการอาหารบอยครงมากขน
เพราะลกสนขในทองจะทาใหแมสนขกนไดคราวละไมมาก
เมอเขาชวงสปดาหสดทายกอนคลอดคณตองตดขนบรเวณรอบๆนมของแมสนขออก
และทาความสะอาด รวมทงตองขรบขนบรเวณดานหลงของมนดวยกรรไกรขรบขน (ซงจะชวยรกษารปทรงของมนใหดดอย)
และลางใหสะอาด เมอเวลาลกสนขตองการกนนมจะไดกนสะดวก
แมสนขทคลอดกอนวนท 58 เปนลกสนขทยงไมเจรญเตบโตเตมท และตองไดรบการดแลเอาใจใสอยางระมดระวงและใกลชด
ปกตการดวาแมพรอมทจะคลอดลกหรอไมนน ใหดจากอณหภมของมน ตามปกตของแมสนขกอนคลอดลก 12 ชวโมง อณหภมจะตาลงประมาณสองหรอสามองศา จากสามสบแปดองศาเซลเซยส
เราตองเตรยมกลองทสาหรบไวใหแมสนขคลอดลก
ควรมไฟใหความอบอนแกลกสนขทเพงคลอดออกมา เหตผลสวนใหญททาใหลกสนขจานวนมากตายไปกเนองจากขาดความอบอนอยางเพยงพอ
เมอใกลระยะคลอดลกหนงหรอสองวน ควรใหแมสนขนอนในกลองปพนดวยกระดาษหนงสอพมพ
กระดาษตดจะดกวาใชผารองนอนเพราะลดอนตรายลกสนข
การคลอดลกจรงๆจะเรมขนเมอสนขเรมเบงซงจะถขนเรอยๆจนถงนาคราโผลออกมา
ตาม ปกตแมสนขจะฉกถงนาคราโดยการเลยอยางแรง และเลยนาทไหลออกจากถงนาคราหลงจากนนไมนาน ลกสนขตวแรกกจะคลอดออกมา
ถงนาคราทคลมลกสนขออกมาแลว แมสนขฉกถงนาคราเพอใหลกสนขออกมา
บางครงเมอแมสนขคลอดลกสนขตวแรก มนจะปฏเสธทจะชวยเหลอลกของมน
เราตองรบนาลกสนขออกจากถงนาครา โดยใหหวหลดออกจากถงกอน เยอถงนาคราทปกคลมลกสนขจะมลกษณะโปรงใส
แตถาไมรบเอาลกสนขออกจากถงนาคราโดย เรวลกสนขจะสาลกนาครา
ถงนาคราทหมตวอยสามารถตดออกดวยกรรไกรทปลายมน
และหลงจากนนเชดตวของมนดวยผาชบนาอนเพอกระตนใหลกสนขหายใจ
แมสนขมกมปฏกรยาเมอไดยนเสยงรองของลกสนข
และตองกระตนใหมนเลยลกของมนดวยความรกและความเอนด
กระตนใหมนเลยงลกใหมชวตรอดจนกวาลกสนขตวทสองคลอดออกมา
แมสนขอาจจะยงไมใหความสนใจตอลกตวแรกจนกวาเมอลกสนขตวทสองคลอดออกมา มนจงจะเรมทาหนาทของความเปนแม
ถาชวงการคลอดระหวางลกสนขแตละตวหางมากผดปกต
และแมสนขมอาการปวดเบงมากโดยไมรสาเหต ควรนาไปพบสตวแพทย
แตถามนนอนพกระหวางคลอดลก และไมมอาการเจบปวดคณควรปลอยมนไวตามลาพง และใหมนไดรบการพกผอน
ในกรณแมสนขคลอดลกหลายตว เราอาจจะนาตวทเกดแรกๆ ไปไวในกลองทใหความอบอนดวยดวงไฟ ทาความสะอาด เชดใหแหงดวยผาสะอาดยายลกสนขแตละตวในขณะทมนกาลงคลอดตวตอไปและคนใหแมสนขเมอมนคนหาลก
ลกสนขแตละตวทคลอดออกมาจะมรกตดตวออกมาดวย ซงเปนเรองปกตธรรมดาทสนขจะกนเพอใหลกสนขหลดจากสายสะดอของมน
ลกสนขแตละตวจะมรกหนงอนซงจะออกมาพรอมกบลกสนขหรอออกมาภายหลง
สงทสาคญทสดคอเราตองดวารกนนออกมากบลกสนขหรอไม
เพราะรกทคางอยในทองอาจจะทาใหแมสนขตดเชออยางรนแรงจนโลหตเปนพษ ซงจะทาใหแมสนขเสยชวตได
ปกต มดลกแมสนขจะบบตวขบทกสงออกมาภายใน 20-24 ชวโมงหลงคลอด
การคลอดลกจะเสรจสนโดยสมบรณโดยดจากแมสนขทผอนคลายและสงบ ซงจะนอนเหยยดตวยาวและถอนหายใจเฮอกใหญ
ในขนตอนนคณตองเอากระดาษหนงสอพมพทสกปรกหรอเปยกชนออก
เมอคณรสกวาแมสนขไดคลอดลกตวสดทายออกมาแลว
ใหนมสดปรมาณ 200 cc ใหแมสนขกน
แมสนขอาจไมกนอาหารในวนแรกหลงคลอดใหม ควรใหอาหารนมเหลวจะด
หลงจากวนทสองของการคลอดลกแลวเราควรใหอาหารแกแมสนขสองหรอสามมอตอวน ขนอยกบจานวนลกสนข
อาหารสาหรบสนขขนาดกลางควรมเนอสดสก 580 กรม และนมสดครงลตรในแตละวน
และเสรมดวยอาหารเสรมกระดก มวตามนรวม
และการใหแมสนขดมนามากๆ จะเปนการชวยใหมนผลตนานมอยางเพยงพอ
ถาสงเกตเหนวาลกสนขไมเปนปกตหรอดดนมไมไดตามปกต ใหชวยเหลอมนโดยใหมนกนนมจากขวดวนละสามเวลาเพอใหมนแขงแรงและมชวตรอด ใชผงทารกหรอนมสตรพเศษสาหรบลกสนขได นมควรรอนกวาอณหภมในตวเลกนอย
ในสนขบางพนธนยมตดหรอขรบหางออก
ควรทาเมอลกสนขอายไดสวน
ควรตดนวตงของสนขเกอบทกพนธออก
ตดออกโดยใชกรรไกรทคม และหามเลอดโดยการพนแผล เชดดวยดางทบทม
สนขพนธ Miniature Pinscher นยมตดหาง สนขพนธ Dalmatian นยมตดนวตง
อาหารสาหรบลกสนข เชน นมผสมกบเนอสตวพวกเนอไกหรอเนอ กเปนอาหารทเหมาะกบลกสนขเลกๆ
เมอลกสนขมอายไดประมาณหกสปดาหกสามารถใหอาหารสมอตอหนงวน
ควรใหขาวหรอธญพช นมในมอกลางวน มอเยนใหเนอสบอาจจะสก และมอคาใหนมและอาหารเสรมประเภทวตามนและแคลเซยม
คณไมควรใหอาหารลกสนขมากเกนไปจนมนอวน
หามปลอยใหลกสนขออกวงอยางรวดเรวหลงกนอาหารทนท
ควรปลอยใหมนออกมาถาย แตใหมนไดรบการพกสกครหลงกนอาหาร
เมอลกสนขมอายไดส-หกสปดาห นามนไปฉดยาวคซน
และพออายแปดสปดาหกสามารถนามนไปแยกเลยงทอนได
ความรบผดชอบของเจาของสนข
มนษยไดรบความรก ความซอสตย และความเปนมตรจากสนข ความผกพนดงกลาวจงเปนความรบผดชอบในการจดการหาสงจาเปนพนฐานใหกบสนข สนขเปนสตวสงคมและควรไดรบการปฏบตเสมอนเปนสมาชกในครอบครว การฝกสนขตงแตยงเลกเปนสงจาเปน เพอใหสนขสามารถเขากบมนษยและสนขอนได
ขอมลทไดในเอกสารนเกดจากการแปลตารา และรวบรวมจากแหลงขอมลตางๆ ขอขอบคณแหลงขอมลตางๆทไดนามาใชในครงน
ลกสนขพนธ Bull Terrier ลกสนขพนธ Siberian Husky
ลกสนขพนธ Bearded Collie ลกสนขพนธ Pomeranian
ลกสนขพนธ Poodle ลกสนขพนธ Shizu
แมและลกสนขพนธ collie ลกสนขพนธ Beagle
คาสงแรกคอ ชด ดวยการเดนจงสนขทางซายมอของผฝก เรยกชอมน และกลาวคาวา ชด พรอมดงสายจงใหสนๆเขาตดใกลเขา เปนการสอนใหสนขเดนตามใกลๆแตไมใหเดนลาหนาผฝก หรอเดนลอมหนาหลง ฝกเดนตามไปเรอยๆ หากหยดกใหสนขยนนงอยขางๆเขาเรา หากทาไดใหกลาวคาวา lsquoดrsquo หากเดนยงไมไดระเบยบหรอเดนลาหนาใหกระตกสายจงและบอกวา lsquoไมrsquo
คาสงสอง คอ นง เมอเราพาเดนในสายจง แลวหยดเดน สนขตองยงนง จากนงออกคาสง เรยกชอมน และกลาวคาวา นง พรอมดงสายจงไปขางหลง ในครงแรกๆหลงดงสายจงแลวใหใชมอขวาถอสาย มอซายกดเบาๆทบนทายสนขกดใหนงลง เมอมนนง หากทาไดใหกลาวคาวา lsquoดrsquo หากยงทาไมไดใหบอกวา lsquoไมrsquo และเรมใหม ไปเรอยๆจนสนขทาได
คาสงสาม คอ คอย เมอสนขทาคาสงทหนงและสองไดดแลว ในทานงใหออกคาสง เรยกชอมน และกลาวคาวา คอย พรอมกบใชมอซายแบออกไปสมผสเบาทหนาจมก(ตบเบาๆ) คอย-คอย ดงสายจงใหตงสงตลอดเวลา และออกทางขวาไปยนตรงหนาสนข ยงกลาวคาวา คอย-ด สลบกนตลอดเวลา หากยงทาไมไดใหบอกวา lsquoไมrsquo และเรมใหม ไปเรอยๆจนสนขทาได หากดปลอยใหคอยนานถง 3 นาทถอวาสอบผาน
คาสงส คอ ยน เมอสนขทาคาสงทหนงและสอง สามไดดแลว ใหพาจงเดน และเมอเราหยดเดนสนขจะนงทนทเพราะคาสงสอง แตเราจะออกคาสง เรยกชอมน และกลาวคาวา ยน หากสนขจะนงใหพาเดนทนท พรอมกลาวคาวา ชด จากนนเรมหยดเดนใหมพรอมกลาววา ยน ไปเรอยๆ หากสนขยนและทาได ใหกลาวคาวา ยน-ด สลบกนตลอดเวลา
ถงขณะนรอบการฝกใหทาซาตามลาดบเปนเรองสาคญ อยาทาสลบคาสงจะทาใหสนขงง หากสนขเขาใจดแลวเขาจะทาตามคาสงทดไดเองอตโนมต ไมตองไปทดสอบสลบคาสงใหงงไปเฉยๆๆจะใหฝกยากโดยไมจาเปน
คาสงหา คอ หมอบ เมอสนขทาคาสงทหนงถงสไดดแลว ใหพาจงเดน และเมอเราหยดเดนสนขจะนงทนทหรอสงใหนง จากนนเราจะออกคาสง เรยกชอมน และกลาวคาวา หมอบ เสรจแลวผฝกนงลงขางๆใชมอซายโอบไหลซายสนขขามไปจบขาซาย และมอขวาจบปลายขาขวาดงไปขางหนาคอยๆชาๆและออกคาสง หมอบ ตลอดเวลา สนขจะคอยหมอบนอนลง (อาจตองจดทาทจะใหนอนดวย เชนนอน หมอบยดขาหนาไปขางหนา ขาหลงค ไมเชนนนอาจนอนหงาย นอนแผ) หากสนขยงทาไมไดใหเรมคาสงหนง สองใหมหากทาได ใหกลาวคาวา หมอบ-ด สลบกนตลอดเวลา
ในขนนเมอสนขหมอบไดดแลว ใหออกคาสงตอเนองคอ คาสง คอย (จะเปนการหมอบ-คอย) แลวเรายนขนดอยขาง หากทาได ใหกลาวคาวา หมอบ-ด สลบกนตลอดเวลา
อกขนหนงใหทดสอบปลดสายจงและออกสง หมอบ-คอย หากทาไดดเรากกลบมาจงตอ
คาสงหก คอ มา เมอสนขทาคาสงทหนงถงหาไดดแลว ใหพาจงเดน และเมอเราหยดเดนสนขจะนงทนทหรอสงใหนง-คอย จากนนเราเดนออกไปขางหนามน สองสามกาว มอยกสายจงไว แลวออกคาสง เรยกชอมน และกลาวคาวา มา หากสนขงงใหดงสายจงมาหาตวสนขกจะเดนมาหาทนท ทาอยางนไปเรอยๆ อยาลมชมเขาทกครง
การฝกภายในบาน
การฝกขบถายบนกระดาษ
1 ลกสนขอาจถายทกๆ 2-3 ชวโมง ในชวงแรกจะเปนปญหาเรองการถายเลอะเทอะ 2 เมอลกสนขรสกอยากถาย มกจะดมกลนกบพนและวงวนไปรอบๆ ใหรบจบสนขไปทจดไวทนท
วางสนขลงบนกระดาษหนงสอพมพ และการเปลยนกระดาษควรเหลอแผนเกาไวบางเพอใหสนขจากลนไดงายและกลบมาถายทเดมอก
3 เมอสนขถายแลวเจาของควรชนชมสนข ควรรบทาความสะอาดโดยนายาฆาเชอและกาจดกลน อยาใชทมแอมโมเนยผสมเพราะจะทาใหสนขคดวาเปนกลนปสสาวะของมนเอง
การขบถายนอกบาน
1 ฝกใหสนขขบถายเปนชวงเวลาจนสนขพอใจและเปนนสย 2 พยายามใหสนขขบถายบรเวณทหางจากตวบาน 3 ปสสาวะมลกษณะเปนกรด อาจทาใหหญาตายได 4 ควรเกบอจาระสนขทนท ไมพาไปถายหนาบานคนอนหรอทสาธารณะ
การอมสนข
การอมสนขขนาดใหญ
1 ใหใชแขนขางหนงโอบรอบหนาอก ขณะทแขนอกขางโอบรอบขาหลง แลวดงตวสนขมาตดหนาอก
2 จบใหมนคงแลวยกขน กรณสนขมอาการตนกลวควรวางลงกอน
การอมสนขขนาดเลก
1 ใชมอขางหนงสอดเขาหวางขาขณะทอกขางโอบรอบขาหลงและสะโพก เพอไมใหสนขบดตวหรอถบ
2 ยกสนขขนโดยทมอขางหนงอยรอบหนาอก และอกขางอยทบนทาย ปองกนไมใหสนขกระโดดลงไปได
สงคมสนข
ควรฝกใหสนขอยรวมกบสนขอนได หรอไมแสดงพฤตกรรมกาวราวกบสนขแปลกหนา การใหสนขคนเคยกนกบสนขอนๆตงแตเลกชวยใหสนขเรยนรการเขาสงคมไดดขน หากสนขเหาขกนใหดทนท อยาเสรมสง
การพาสนขไปพบสตวแพทย
สนขควรไดรบการตรวจรางกายทกป และควรถายพยาธปละ 4 ครง รวมทงการฉดวคซนปองกนโรคตางๆครบถวน
การอาบนาสนข
สนขไมจาเปนตองอาบนาทกวน อาบใหเมอสนขสกปรกเทานน
ควรใชนาอนและแชมพสาหรบสนข โดยใหสนขยนในอางอาบนา หรอทพนไมลน
กอนราดนาทาความสะอาด ใหจบหวสนขเชดสงขน เพอปองกนนาเขาตาและหของสนข
ใหราดนาหรออาบหวและหเปนรายการสดทายเพราะสนขจะสะบดขนไลนาหากหนาตาเปยก
ลางแชมพออกใหหมด เชดตวสนขใหแหง ใหระวงสนขหนาวสน
สาหรบสนขพนธขนยาวควรเปาขนใหแหงกอนแปรงขน
ขนตอนการอาบนาสนข
1 2 3
4 5 6
การตดแตงขนสนข
การตดแตงขนม 2 แบบ คอ แบบสงโตองกฤษและแบบสงโตคอนตเนนทล สาหรบสนขทอายนอยกวา 1 ป อาจตดแตงขนแบบลกสนข สนขพนธพเดลทวไปทไมไดสงเขาประกวดนยมตดแตงขนในรปแบบทเรยบงายกวา คอ แบบทรงแกะ การดแลขนสนข
สนขพนธขนยาวตองเพมความระมดระวงเปนพเศษ
สนข พนธยอรกไชร เทอรเรยร หลงจากอาบนาแลว ควรจะรวบขนไวเปนจดๆ
จงแกะขนทรวบไวออกแลวหว จะพบวาขนไมพนกน และเรยงตวเปนระเบยบ
สนขพนธขนเรยบ
มอลตส ลาซา แอปโซ ปกกง ชส
สนขทมขนเรยบนนดแลงาย แปรงขนใหสปดาหละ 1-2 ครงกพอแลว
ขนแรกควรใชแปรงยางแปรงยอนขน เพอขจดขนทหมดอายและสงสกปรก
แลวแปรงตามขนอกครง
ถาอยากใหสนขมขนเงางามกใหใชผาชามวรขดขนอกครง
สนขพนธขนสน
บาสเซต ฮาวนด บล เทอรเรยร
บเกล
สนขทมขนสนจะดแลจะดแลไมยากนก ใหใชแปรงสลกเกอรแปรงขนไมใหพนกนกอน
แลวใชแปรงขนสตวแปรงขจดขนทหมดอายและสงสกปรกบรเวณหางและขา
ควรใชหวซละเอยดแปรงซาอกครง
และใชกรรไกรเลมขนทไมเปนระเบยบออก
สนขพนธขนแขง
สนขทมขนแขงและหนานตองดแลเปนพเศษ
ควรแปรงขนใหทกวน เพอไมใหขนพนกน
และไมควรใชครมปรบสภาพขน เพราะจะทาใหขนนม
เจาของตองหมนดแลถอนขนใหสมาเสมออยางนอยทก 3-4 เดอน
การตดแตงขนสนขตามแฟชน
มขอดตรงทดแลขนสนขไปดวย เพราะสนขจะไดรบการดแลขนอยางสมาเสมอ
ชวยไมใหขนพนกน โดยเฉพาะสนขทมขนยาวจะชวยไมใหสนขรอน
หากไมชอบตดแตงขนสนขกควรเลมขนใหทก 6-8 สปดาห
อปกรณทใชในการตดแตงขน
หวฟนถและหางชนดโลหะ กรรไกรตดเลบ แปรง
การจดการทวไป การปอนยา
สนขทปวยหรอไดรบบาดเจบอาจจาเปนตองไดรบยาทสตวแพทยสงจายใหการปอนยาสนขตองทาอยางนมนวล
ทงนการหยอนยาลงในชามอาหารของสนขไมไดรบประกนวาสนขจะกนยานนเขาไปดวย
จงอยาเรยกสนขใหมาหาคณเพอเพยงปอนยา ควรเขาไปหาสนขเอง
การปอนยาเมด
1 สงใหสนขนง ใชมอขางหนงเปดปากสนขอยางนมนวล โดยจบปากสนขจากดานบน
2ใชมออกขางหนงหยอนเมดยาลงไปในคอใหลกทสดเทาทจะเปนไปได โดยใหวางอยเหนอโคนลนสวนทโปงขนมา
3ใชมอจบปากสนขใหปด และจบหวใหเงยขนชา ๆ แลวลบคอลงมาดวยมออกขางหนง
4เมอสนขกลนยาและเลยรมฝปาก แสดงวาการปอนยาเสรจเรยบรอย และจงชมสนขทกครงทกนยาสาเรจ
การปอนยานา
วธการปอนยานาทถกตองและไดผลด คอ การใชหลอดฉดยาเปนอปกรณชวยปอน ถาสนขไมยอมกลนยาเมด คณอาจนายาเมดไปบดและผสมกบนาหวาน และฉดยานาเขาไปตรงขางปาก ทงนยานาแกไอกสามารถปอนดวยหลอดฉดยาไดเชนกน
การหยอดห
1จบหวสนขใหอยนง ๆ และเปดหสนขขน แลวสอดปลายขวดยาหยอดหไปในทศทางปลายจมกสนข
2อยาใหสนขสะบดศรษะ แลวนาขวดยาออกมาจากห และพบหกลบลงมาในตาแหนงปกต
3ใชมอนวดคลงหสนขอยางนมนวล วธนจะชวยใหตวยากระจายไปทวห
การหยอดตา
1ทาความสะอาดบรเวณรอบ ๆ ดวงตา โดยใชสาลชบนาเชดคราบขตาและสงสกปรกออกไปใหหมด
2ควบคมสนขใหอยนง ๆ อยางนมนวลใหสนขลมตากวาง แลวนาขวดยามาหยอดตาจากดานบนและดานหลงเพอไมใหสนขหวาดกลว
3บบขวดยาใหไดจานวนหยดยาลงสดวงตาตามทตองการและใหตาชมไปดวยยา
การดแลบาดแผลเบองตน
การดแลบาดแผลปด
1ถาสนขมบาดแผลปดใหประคบบาดแผลใหเรวทสด โดยใหนาผาขนหนผนเลกๆมาวางเหนอบาดแผลดวย (เพอปองกนไมใหผาประคบแผลแขงตวตดผวหนง) จากนนนานาแขงมาวางทบไว 15 นาท
2สนขอาจกระดกหก และตองไดรบการรกษาจากสตวแพทยโดยดวน
การนาผาเยนประคบบาดแผลมาวางบนบรเวณทไดรบบาดเจบ จะชวยลดอาการปวดและการบวม อยางไรกตามถาสนขปวดบาดแผลมาก ใหเลกประคบแผล
อาการของบาดแผลเปด
บาดแผลเปดตองไดรบการทาความสะอาดใหทวเพอปองกนการตดเชอ ตองตรวจสอบบาดแผลเปดใหดเพราะถามเลอดออกเลกนอยหรอไมมเลอดออกเลย บาดแผลอาจจะเหนไมชด
อาการของบาดแผลเปดมดงน สนขเลยหรอใหความสนใจสวนใดสวนหนงของรางกายมากผดกต
มสะเกดแผลใหมๆทผวหนง ผวหนงมรทะล มรอยเลอดบนผวหนง เดนกะเผลก
ถาพบอาการขางตน ควรหาบาดแผลเปด หากพบบาดแผลจงทาความสะอาด และนาไปหาสตวแพทย
การดแลบาดแผลเปด
1ถาสนขมบาดแผลเปดและไมใหญมาก ใหดงสงสกปรกตางๆกรวดเสยน และวตถแปลกปลอมใดๆโดยใชนวหรอปากคบ
2ลางบาดแผลดวยนาเกลอออนๆ นาสะอาดหรอ ไฮโดรเจนเปอรออกไซด 3 เปอรเซนต
3ถาขนสนขเขาไปอยในบาดแผล ตดขนรอบๆปากแผลใหเกลยง แตกอนจะตดขน ใหหลอเลยงกรรไกรดวยสารหลอลนทละลายนาได วธนจะชวยใหขนมาตดทกรรไกร โดยไมไปตดบาดแผล
โรคทสาคญในสนข
โรคลาไสอกเสบตดตอ หรอการตดเชอพาโวไวรสในสนข
มรายงานพบวาสนขทกอาย ทกเพศและทกพนธสามารถเปนไวรสทสามารถตดตอทรนแรงททาลายระบบทางเดนอาหาร เมดเลอดขาว และในสนขบางตวจะมผลตอกลามเนอหวใจ เกดจากการตดเชอพาโวไวรส (parvovirus CPV)ปจจบนเรยกโรคนวา โรคตดเชอพาโวไวรสในสนข หรอโรคลาไสอกเสบตดตอ (canine parvoviral infection) ซงมการระบาดทวโลก รวมทงประเทศไทยดวย
การตดเชอพาโวไวรสสามารถแพรกระจายจากสนขตวหนงไปอกตวหนง การตดตอมโอกาสมากขนเมอสนขไปอยรวมกนมาก
เราจะทราบไดอยางไรวาสนขตดเชอพาโวไวรส
อาการเรมแรกของสนขทตดเชอพาโวไวรสคอ ซม เบออาหาร อาเจยนและทองเสย อยางรนแรง อณหภมของรางกายอาจจะสงขน อณหภมของรางกายทวดจากทวารหนกของสนข มคาประมาณ 101ordm - 102ordmF
อาการปวยพบไดประมาณ 5-7 วน ในระยะแรกของการตดเชอ(แสดงอาการแลว) อจจาระของสนขจะมลกษณะเหลวมสออกเทา หรอเหลองเทา (yellow-gray) ในบางครงอาการแรกเรมสนขอาจจะถายเหลวโดยมเลอดปนออกมาได
เมอสนขมการถายเหลว หรออาเจยนอยางรนแรง ทาใหสนขสญเสยนาและเกลอแรออกจากรางกายอยางรวดเรว
สนขปวยบางตวจะมอาการอาเจยนอยางรนแรงและถายอจจาระเปนนาสนาตาลจนถงสแดง(มเลอดปน)พงจนตายได
ในสนขบางตวอจจาระอาจจะมลกษณะเหลวเทานนและสามารถฟนตวจากการปวยได อาการปวยมกพบวา ลกสนขจะแสดงอาการปวยรนแรงกวาสนขโต
สนขมกจะตายภายใน 48-72 ชวโมงหลงจากทเรมแสดงอาการ ลกสนขมกจะตายดวยภาวะชอค
โดยมกจะเกดขนหลงการตดเชอประมาณ 1-2 วน ในอดตพบวาลกสนขอายนอยกวา 5 เดอนมอตราการปวยคอนขางสง
การฉดวคซนกนชวยลด อตราการปวยและอตราการตายจากการตดเชอ
ลกสนขชวงระหวางหยานม (1 เดอน)ถงอาย 6 เดอนเปนชวงอายทมความเสยงตอการปวยเปนโรค
สนขบางพนธจะแสดงอาการปวยทมความรนแรงในบางสายพนธ เชน รอตไวเลอร และโดเบอรแมนพนเชอร
การปองกนโรคลาไสอกเสบตดตอในสนข
การปองกนโรคลาไสอกเสบจากการตดเชอพาโวไวรสสามารถทาไดดวยการฉดวคซนปองกน โดยปกตในลกสนขมกจะเรมตนฉดเมออายประมาณ 6-8 สปดาห
กรณทสนขทเลยงเกดปวยตดเชอพาโวไวรส ตองทาความสะอาดบรเวณกรง หรอคอก หรอทอยของสนขปวย
ฆาเชอดวยยาฆาเชอ พวกสารละลายโซเดยมไฮโดรคลอไรต ซงเปนสวนประกอบของยาฆาเชอทมใชอยในบาน อยแลว(ยาทาความหองนา ครว) อยาลมวาเชอพาโวไวรสนสามารถมชวตอยไดในสงแวดลอมไดเวลานานเปนเดอนๆ
โดยเฉพาะอยางยงสนขทมอายไมเกน 6 เดอนควรระมดระวงอยางยง สงปฏกล หรอสงขบถายของสนขควรกาจดทงใหเรวทสดไมควรกก หมกหมมไว
ถาไมแนใจวาสนขของเรากาลงจะปวยดวยการตดเชอพาโวไวรส หรอโรคลาไสอกเสบหรอไม ควร ปรกษาสตวแพทย การลดความเสยงตอการตดเชอพาโวไวรสทดทสดคอปองกนสนขไมใหไปสมผสกบสนขอนๆ โดยเฉพาะในบรเวณทมการแพรระบาดของโรคน
เจาของสนขควรปรกษา หรอนาสตวไปพบสตวแพทย เมอพบวา สนขมอาการตางๆ เหลาน
พบมสงคดหลงทผดปกตออกจากจมก ตา หรอชองเปดอนๆของรางกาย bull
สตวเลยงไมกนอาหาร มนาหนกลดลง หรอกนนามากขนกวาปกต bull
ขบถายลาบาก หรอผดปกต หรอไมสามารถควบคมการขบถายได bull
พบมพฤตกรรมทผดปกต หรอพบมความดรายขนอยางกระทนหน หรอออนเพลย bull
พบมกอนผดปกต เดนกระโผลกกระเผลก ลกหรอนอนลาบาก bull
มการสนหวมากผดปกต เกา หรอเลย หรอกดแทะตามลาตวมากผดปกต bull
พยาธหนอนหวใจ ชพจกรของพยาธหนอนหวใจของสนขเรมตนเมอสนขทปวยดวยโรคพยาธหนอนหวใจ ซงจะมตวออน
ของพยาธหนอนหวใจอยในกระแสเลอด (microfilariae) ถกยงดดกนเลอด ทาใหยงไดรบเอาตวออนของพยาธหนอนหวใจไปดวยเมอดดกนเลอดสนขปวยเปนอาหาร หลงจากนนตวออนของพยาธหนอนหวใจจะใชระยะเวลาภายหลงจากถกดดกนจากตวสนข ประมาณ 2-3 สปดาหในการพฒนาเปนตวออนระยะตดตอในตวยง
เมอยงมการดดกนเลอดของสนขอกครง โดยเฉพาะสนขทมสขภาพปกต (ไมไดปวยเถายเทตวออนระยะตดตอทไดมการพฒนาอยางสมบรณแลวในยงไปยงสนขอกตวหนง จากนนตวออนระยะตดตอจะชอนไชไปตามเนอเยอตางๆ ของสนข และเจรญเตบโตตอไปอก 2-3 เดอนและพฒนาเปนตวแกในทสดในหวใจของสนขตวใหม
ปนโรค) ยงจะมการ
เมอตวพยาธอยในหวใจของสนข และมการเจรญเตบโตในหวใจของสนข มนจะมขนาดยาวประมาณ 14 นว และทาความเสยหายใหกบเนอเยอหวใจ เนอเยอปอดและอวยวะทสาคญอนๆ ถาสนขปวยไมไดรบการรกษา การพฒนาของโรคจะมความรนแรงมากขนและทสดสนขจะตายได
โรคพษสนขบา
โรคพษสนขบา เปนโรคทมอนตรายรายแรง ทาใหคนหรอสตวทปวยดวยโรคนตองตายดวยความทรนทราย
โรคนเกดจากเชอไวรสทมชอวา เรบสไวรส
สตวเลอดอนทกชนดโดยเฉพาะ สตวเลยงลกดวยนม เชน วว ควาย มา หม ลง ชะน กระรอก กระแต เสอ คางคาว คน ฯลฯ สตวทพบวาเปน โรคพษสนขบา มากทสด คอ สนข ( 96 ของจานวนทพบเชอจากการวนจฉยในหอง -ปฏบตการ ) รองลงมา คอ แมว ( 3 )
การตดตอของโรคพษสนขบามาสคน
โดยการไดรบเชอไวรสทอยในนาลายสตว เขาทางบาดแผลทเกดจากการถกกด ขวน หรอถกเลยบรเวณบาดแผลทมอยเดม หรอไดรบเชอเขาทางเยอตา เยอปาก
คนถกสนขทเปนโรคพษสนขบากด ใชเวลานานเทาไรจงจะแสดงอาการ
ระยะเวลาตงแตไดรบเชอ จนกระทงปรากฏอาการ หรอระยะฟกตวจะกนเวลาตงแต 7 วน ถง 2 ป ขนอยกบลกษณะบาดแผลและบรเวณทถกกด
ถาถกกดบรเวณใบหนาหรอใกลสมองและบาดแผลฉกรรจ ระยะฟกตวจะเรว
ถาถกกดบรเวณขา ระยะฟกตวนานกวา เพราะเชอจะเดนทางมาถงสมองโดยเฉลยประมาณ 2 - 6 อาทตย
อาการของผปวยโรคพษสนขบา
ม 2 แบบ คอ แบบกาวราว ดราย และแบบอมพาต อาการของโรคแบงเปน 3 ระยะ คอ
ระยะอาการเรมแรก อาจมอาการไมสบาย ครนเนอครนตว มไขตา ๆ ออนเพลย เบออาหาร เจบคอคลายเปนหวด อาจมอาการคลนไส ปวดทอง และทพบบอย คอ อาการคน เสยว หรอชาบรเวณแผลทถกกด
ระยะอาการทางระบบประสาท อาจคลมคลง ดราย กลวนา กลวลม ความรสกไวกวาปกต ทรนทราย หรอมอาการซม เปนอมพาต นาลายไหลตองบวนทง กลนนาไมได
ระยะสดทาย ไมรสกตว หายใจกระตก ผปวยสวนมากมกจะตายภายใน 7 วน หลงจากเรมแสดงอาการ
ถาเชอไวรสเพมจานวนในสมองมาก กจะแสดงอาการแบบคลมคลง ดราย แตถาเชอ ไวรสเพมจานวนมากในไขสนหลง จะแสดงอาการอมพาต
อาการโรคพษสนขบาในสนข
แบงไดเปน 2 แบบ คอ แบบดราย แสดงอาการชดเจนและพบบอย และแบบซมซงแสดงอาการไมชดเจน อาการของโรคม 3 ระยะ คอ
ระยะอาการเรมแรก สนขจะมนสยแปลกไปจากเดม ตวทเคยขลาดกลวจะเขามา คลอเคลย ตวทเคยเชองชอบเลน จะหงดหงด หลบไปตามมมมด เงยบ กนอาหารและนานอยลง ระยะนมอาการ 2 - 3 วน จะเขาสระยะท 2
ระยะตนเตน จะมอาการทางประสาท มความรสกไวกวาปกต กระวนกระวาย หงดหงด ไมอยนง กดแทะสงของ ตวแขง ขากรรไกรแขง ปากอา ลนหอย นาลายไหล มานตาขยาย บางตววงพลานไปทว เมอพบสตวหรอคนขวางหนาจะกด สงเสยงเหาหอน ในระยะทแสดงอาการแบบซมอาจไมแสดงอาการเชนน แตเมอถกรบกวนอาจกด ตอมา กลามเนอจะเรมออนแรงลง ทรงตวไมได ลมแลวลกไมได บางตวชกกระตก อาการระยะนพบได 1 - 7 วน จงจะเขาระยะสดทาย
ระยะอมพาต เกดอาการอมพาตลามทงตวเรมจากขาหลง ตอมากลามเนอคอจะเปนอมพาต กลนอาหารไมได ระบบหายใจลมเหลวและตายในทสด รวมระยะเวลาเรมแสดงอาการจนตายประมาณ 10 วน
อาการโรคพษสนขบาในแมว
ในระยะทมอาการชดเจน แบงไดเปน 3 ระยะ เชนกน คอ ระยะอาการนา มอาการหงดหงด นสยเปลยนไป ชอบหลบซกในทมด ระยะนมกสน ไมเกน 1 วน ระยะตนเตน แสดงอาการดราย กด หรอขวนคนหรอสตวทเขามาใกล กลามเนอสน นาลายไหล กลนลาบาก ระยะนกน
เวลาประมาณ 2 - 4 วน ระยะอมพาต เรมเปนอมพาตจากขาหลง แลวลามมายงลาตว ขาหนาและหว จนทวตวอยางรวดเรว แลวถงแกความตาย
อาการในแมวมกไมชดเจน อาจเปนแบบซม มระยะตนเตนสนมาก หรอไมแสดงอาการเลย อาจพบวากนอาหารและนาลาบาก แลวเปนอมพาตลามไปทวตว ตายในเวลา 3 - 4 วน หลงจากเรมมอาการ เมอถกสตวทสงสยวาเปนโรคพษสนขบากดควรทาอยางไร 1 รบลางแผลดวยนากบสบหลาย ๆ ครง เพอลางเชอออกจากบาดแผล ถามเลอดออกควรปลอยใหเลอดไหลออก อยาบบหรอเคนแผล เพราะจะทาใหเชอแพรกระจายไปสวนอน 2 เชดแผลดวยนายาฆาเชอโรค ควรใชสารละลายโพวโดนไอโอดน เชน เบตาดน ถาไมม อาจใชแอลกอฮอล 70 หรอทงเจอรไอโอดน 3 ไมควรเยบแผล ถาจาเปนควรรอไว 3 - 4 วน ถาเลอดออกมากหรอแผลใหญอาจเยบหลวม ๆ และใสทอระบายไว 4 กกสตวไวดอาการอยางนอย 10 วน โดยใหนาและอาหารตามปกต อยาฆาสตวใหตายทนท เวนแตสตวดราย กดคนและสตวอน หรอไมสามารถกกสตวได ถาสตวหนหายไป ใหถอวาสตวนนเปนโรคพษสนขบา 5 รบไปพบแพทยทนท หลงจากถกสตวกด เพอขอคาแนะนาเรองการฉดวคซน อยารอจนกระทงสตวทกดตาย อาจพจารณาใหการปองกนบาดทะยก และยาปฏชวนะเพอปองกนการตดเชออน ๆ ดวย 6 พบสตวแพทย กรมปศสตวหรอเจาหนาทสาธารณสขในชมชน เพอแจงรายละเอยดเกยวกบตวสตว เชน ชนดสตว ส เพศ พนธ อาย สถานทถกกด เพอวางมาตรการปองกนและควบคมโรคตอไป 7 เมอสตวตาย ตดหวสงตรวจโรคพษสนขบา 8 ตองซกประวตโดยละเอยดและสงไปพรอมซากสตว เพอเปนแนวทางในการตดสนใจเกยวกบการดแลผสมผสโรค ความเชอเกยวกบโรคพษสนขบา
ในปจจบน แมวาคนจะตายดวยโรคพษสนขบานอยลง เนองจากคนมความรมากขน วคซนมคณภาพดขน มความปลอดภยมากขน ราคาถกและหาไดงายขน รวมทงวคซนสตวดวย ประการสาคญ รฐไดใหความสนใจตอการปองกนและกาจดโรคนอยาง
จรงจง แตสงหนงททาใหคนจานวนไมนอยตองตายดวยโรคพษสนขบา เพราะความเชอผด ๆ เกยวกบโรคพษสนขบา โดยเฉพาะเกยวกบการรกษาโรคพษสนขบา
ความเชอ ความจรง
โรคพษสนขบาเปนในหนารอนเทานน โรคพษสนขบาเกดไดทงป เนองจากเกดจากเชอไวรส ตดตอโดยไดรบเชอจากนาลายสตวปวย ไมใชเกดเพราะความเครยดเนองจากความรอน
เมอถกสนขกดตองใชรองเทาตบแผลหรอใชเกลอขผงบาลมหรอยาฉนยดลงในแผล
การใชรองเทาตบแผล จะทาใหแผลชา เชอกระจายไปรอบบรเวณแผลไดงายและอาจมเชอโรคอน ทาใหเกดการอกเสบของบาดแผล หรอเกดบาดทะยกได เกลอหรอยาฉน อาจมสงสกปรกปะปนอย ไมควรใสลงในแผล ควรลางแผลดวยนาสะอาดกบสบหลาย ๆ ครง เพอชวยลางเชอออก แลวใสยาใสแผล เชน ทงเจอรไอโอดนหรอแอลกอฮอล ซงสามารถฆาเชอโรคพษสนขบาได
การรดนามนตชวยรกษาโรคพษสนขบาได เมอถกสนขกด การฆาสนขนนใหตายแลวนาตบสนขมารบประทาน คนจะไมเปนโรคพษสนขบา
การรกษาผสมผสโรคพษสนขบา ทไดผลดทสด คอ ไดรบการฉดวคซนทนทเมอสมผสโรค เพอใหรางกายสรางภมคมกนโรค แตถาไมไดรบการฉดวคซน ปลอยใหเชอเขาสสมองจนถงขนแสดงอาการของโรคพษสนขบาแลว ไมมยาใด ๆ รกษาได เนองจากเชอไปทาลายสมอง ทาใหผปวยแสดงอาการคลมคลงและตายในทสด เนองจากกลามเนอทกสวนเปนอมพาต ดงนน การรดนามนตไมสามารถรกษาโรคพษสนขบาได
เมอถกสนขบากด การตดห ตดหางสนขนน จะชวยใหสนขไมเปนโรคพษสนขบา
สนขหรอสตวอนทถกสตวทเปนโรคพษสนขบากด หากไมเคยฉดวคซนมากอน ควรทาลายทง แตหากตองการรกษาชวตสตวนนไว ควรฉดวคซนทนท แลวกกสตวไวดอาการ อยางนอย 6 เดอน หรอขอคาแนะนาจากสตวแพทย
คนทองไมควรฉดวคซนปองกนโรคพษสนขบา
วคซนปองกนโรคพษสนขบาปจจบน มความปลอดภยสง ฉดไดแมในคนทอง
สนขทเปนโรคพษสนขบาจะมอาการดราย ตวแขง หางตกเทานน
อาการโรคพษสนขบาในสนข มทงแบบซมและแบบดราย แบบซมสนขจะหลบซกตวในมมมด ถาถกรบกวนอาจจะกด ตอมาจะเปนอมพาต แลวตาย บางตวอาจแสดงอาการคลายกระดกหรอกางตดคอ ทาใหเจาของเขาใจผดพยายามลวงปากสนข เพอหาเศษกระดก จงไมควรลวงคอสนข หากจาเปน ควรใสถงมอทกครง
โรคพษสนขบาเปนในสนขเทานน โรคพษสนขบา เปนไดในสตวเลอดอน เลยงลกดวยนมทกชนด แตพบมากทสดในสนข
วคซนโรคพษสนขบา ฉดรอบสะดอ 14 เขม หรอ 21 เขม ถาหยดตองเรมตนใหม
วคซนปองกนโรคพษสนขบาในปจจบน มคณภาพด ฉดเขากลามเนอแขนหรอใตผวหนง เพยง 5 เขม และไมตองฉดทกวน
โปรแกรมวคซน
วคซน ชวงอาย
โรคหวดและหลอดลมอกเสบตดตอ (Kennel Cough Syndrome)
4-6 สปดาห กระตนซาท 10-14 สปดาห
โรคลาไสอกเสบตดตอ (Canine Parvovirus)
4-6 สปดาห กระตนซาท 10-14 สปดาห
โรคไขหด ตบอกเสบและเลพโต สไปโรซส (Canine Distemper Infectious Hepatitis and Leptospirosis)
14-6 สปดาห กระตนซาทอาย 10-14 สปดาห
โรคพษสนขบา (Rabies)
12 สปดาห กระตนซาทอาย 6 เดอน
ควรงดการอาบนา 7 วนหลงการฉดวคซน o
ควรถายพยาธเมอลกสนขอาย 3-4 สปดาห และทก 6 เดอน o
o
การเพาะขยายพนธสนข
พนธบอสตนเทอเรย พนธปกกง พนธเชา เชา
สนขตวเมยถงวยผสมพนธและมสดครงแรกเมออายประมาณแปดหรอเกาเดอน
แตสนขพนธ เชา เชา จะมสดครงแรกเมอมนมอายเพยงหาหรอหกเดอนเทานน
และสนขบางพนธกอาจจะใชเวลาเปนปหรอมากกวานน
ควรถายพยาธใหแมสนขสกสองหรอสสปดาหกอนแมสนขมสด
สนขตวเมยสวนใหญเขาสฤดการเปนสดสองครงตอป
ถาคณตองการใหสนขคณมลก จะตองคดเลอกพอพนธใหเปนพอพนธทด ไมนยมผสมพนธในสนขทเปนสดครงแรกหรออายนอยจนเกนไป ระยะทสนขตวเมยพรอมจะผสมพนธ นาทชองคลอดจะเรมใส ซงจะอยในชวงตรงกบวนทสบเอดหรอวนทสบสามของการเรมเปนสด การมอกดทบบนทาย ถามนนง และเคลอนหางของมนจากขางหนงไปอกขางหนง แสดงวามนพรอมทจะผสมพนธแลว
เราควรนาสนขตวเมยไปผสมกบพอพนธตามคอกผสมพนธ (ซงตองเสยคาผสมพนธ)
เมอไดดพอพนธควรปลอยใหตวผและตวเมยอยดวยกนตามลาพงมนจะผสมกนเอง
เวนแตเจาของคตวผทมความชานาญเขาจะมวธจดการชวยพอสนขผสมไดเรวขน
หลงการผสมพนธควรใหสนขตวเมยพกกอนทจะเดนทางกลบ
และใหมนอยในทเงยบสงบสกสองสามวนหลงการผสมพนธ
สนขตวเมยจะหมดการเปนสดประมาณสามสปดาหหลงจากเรมเปนสด
สนขบางตวอาจจะยงมนาจากชองคลอดออกมาอกแมวาจะผสมพนธแลว
ตามปกตจะใชเวลาประมาณสสปดาหกวาท จะรวาสนขตงทองหรอไม
ชวงระยะแรกทสนขตงทองใหอาหารปกต ไมจาเปนตองใหอาหารเสรม
อาหารตองประกอบดวยเนอ 225 กรม เปนอยางนอย
ในแตละวนควรออกกาลงกายมากพอควรหาม
เรากาจดเหบหมดไดโดยการโรยแปงกาจดเหบหมดใน
ไมควรเสยงอาบนาในชวงหาถงหกสปดาหหลงผสมพนธ
แมสนขสวนใหญจะคลอดลกหลงผสมพนธ 60-63 วน
สนขทตงทองตองการอาหารสองมอตอวน
อาหารเสรม ไดแก นามนตบปลา ไขตม
และอาหารเสรมสรางกระดก นานมจะชวยเสรมธาตแคลเซยม ซงชวยสรางกระดก
แมสนขทอมทองขนาดใหญ ไมเพยงแตจะตองการอาหารมากขนในระยะหลงของการตงทอง แตมนยงตองการอาหารบอยครงมากขน
เพราะลกสนขในทองจะทาใหแมสนขกนไดคราวละไมมาก
เมอเขาชวงสปดาหสดทายกอนคลอดคณตองตดขนบรเวณรอบๆนมของแมสนขออก
และทาความสะอาด รวมทงตองขรบขนบรเวณดานหลงของมนดวยกรรไกรขรบขน (ซงจะชวยรกษารปทรงของมนใหดดอย)
และลางใหสะอาด เมอเวลาลกสนขตองการกนนมจะไดกนสะดวก
แมสนขทคลอดกอนวนท 58 เปนลกสนขทยงไมเจรญเตบโตเตมท และตองไดรบการดแลเอาใจใสอยางระมดระวงและใกลชด
ปกตการดวาแมพรอมทจะคลอดลกหรอไมนน ใหดจากอณหภมของมน ตามปกตของแมสนขกอนคลอดลก 12 ชวโมง อณหภมจะตาลงประมาณสองหรอสามองศา จากสามสบแปดองศาเซลเซยส
เราตองเตรยมกลองทสาหรบไวใหแมสนขคลอดลก
ควรมไฟใหความอบอนแกลกสนขทเพงคลอดออกมา เหตผลสวนใหญททาใหลกสนขจานวนมากตายไปกเนองจากขาดความอบอนอยางเพยงพอ
เมอใกลระยะคลอดลกหนงหรอสองวน ควรใหแมสนขนอนในกลองปพนดวยกระดาษหนงสอพมพ
กระดาษตดจะดกวาใชผารองนอนเพราะลดอนตรายลกสนข
การคลอดลกจรงๆจะเรมขนเมอสนขเรมเบงซงจะถขนเรอยๆจนถงนาคราโผลออกมา
ตาม ปกตแมสนขจะฉกถงนาคราโดยการเลยอยางแรง และเลยนาทไหลออกจากถงนาคราหลงจากนนไมนาน ลกสนขตวแรกกจะคลอดออกมา
ถงนาคราทคลมลกสนขออกมาแลว แมสนขฉกถงนาคราเพอใหลกสนขออกมา
บางครงเมอแมสนขคลอดลกสนขตวแรก มนจะปฏเสธทจะชวยเหลอลกของมน
เราตองรบนาลกสนขออกจากถงนาครา โดยใหหวหลดออกจากถงกอน เยอถงนาคราทปกคลมลกสนขจะมลกษณะโปรงใส
แตถาไมรบเอาลกสนขออกจากถงนาคราโดย เรวลกสนขจะสาลกนาครา
ถงนาคราทหมตวอยสามารถตดออกดวยกรรไกรทปลายมน
และหลงจากนนเชดตวของมนดวยผาชบนาอนเพอกระตนใหลกสนขหายใจ
แมสนขมกมปฏกรยาเมอไดยนเสยงรองของลกสนข
และตองกระตนใหมนเลยลกของมนดวยความรกและความเอนด
กระตนใหมนเลยงลกใหมชวตรอดจนกวาลกสนขตวทสองคลอดออกมา
แมสนขอาจจะยงไมใหความสนใจตอลกตวแรกจนกวาเมอลกสนขตวทสองคลอดออกมา มนจงจะเรมทาหนาทของความเปนแม
ถาชวงการคลอดระหวางลกสนขแตละตวหางมากผดปกต
และแมสนขมอาการปวดเบงมากโดยไมรสาเหต ควรนาไปพบสตวแพทย
แตถามนนอนพกระหวางคลอดลก และไมมอาการเจบปวดคณควรปลอยมนไวตามลาพง และใหมนไดรบการพกผอน
ในกรณแมสนขคลอดลกหลายตว เราอาจจะนาตวทเกดแรกๆ ไปไวในกลองทใหความอบอนดวยดวงไฟ ทาความสะอาด เชดใหแหงดวยผาสะอาดยายลกสนขแตละตวในขณะทมนกาลงคลอดตวตอไปและคนใหแมสนขเมอมนคนหาลก
ลกสนขแตละตวทคลอดออกมาจะมรกตดตวออกมาดวย ซงเปนเรองปกตธรรมดาทสนขจะกนเพอใหลกสนขหลดจากสายสะดอของมน
ลกสนขแตละตวจะมรกหนงอนซงจะออกมาพรอมกบลกสนขหรอออกมาภายหลง
สงทสาคญทสดคอเราตองดวารกนนออกมากบลกสนขหรอไม
เพราะรกทคางอยในทองอาจจะทาใหแมสนขตดเชออยางรนแรงจนโลหตเปนพษ ซงจะทาใหแมสนขเสยชวตได
ปกต มดลกแมสนขจะบบตวขบทกสงออกมาภายใน 20-24 ชวโมงหลงคลอด
การคลอดลกจะเสรจสนโดยสมบรณโดยดจากแมสนขทผอนคลายและสงบ ซงจะนอนเหยยดตวยาวและถอนหายใจเฮอกใหญ
ในขนตอนนคณตองเอากระดาษหนงสอพมพทสกปรกหรอเปยกชนออก
เมอคณรสกวาแมสนขไดคลอดลกตวสดทายออกมาแลว
ใหนมสดปรมาณ 200 cc ใหแมสนขกน
แมสนขอาจไมกนอาหารในวนแรกหลงคลอดใหม ควรใหอาหารนมเหลวจะด
หลงจากวนทสองของการคลอดลกแลวเราควรใหอาหารแกแมสนขสองหรอสามมอตอวน ขนอยกบจานวนลกสนข
อาหารสาหรบสนขขนาดกลางควรมเนอสดสก 580 กรม และนมสดครงลตรในแตละวน
และเสรมดวยอาหารเสรมกระดก มวตามนรวม
และการใหแมสนขดมนามากๆ จะเปนการชวยใหมนผลตนานมอยางเพยงพอ
ถาสงเกตเหนวาลกสนขไมเปนปกตหรอดดนมไมไดตามปกต ใหชวยเหลอมนโดยใหมนกนนมจากขวดวนละสามเวลาเพอใหมนแขงแรงและมชวตรอด ใชผงทารกหรอนมสตรพเศษสาหรบลกสนขได นมควรรอนกวาอณหภมในตวเลกนอย
ในสนขบางพนธนยมตดหรอขรบหางออก
ควรทาเมอลกสนขอายไดสวน
ควรตดนวตงของสนขเกอบทกพนธออก
ตดออกโดยใชกรรไกรทคม และหามเลอดโดยการพนแผล เชดดวยดางทบทม
สนขพนธ Miniature Pinscher นยมตดหาง สนขพนธ Dalmatian นยมตดนวตง
อาหารสาหรบลกสนข เชน นมผสมกบเนอสตวพวกเนอไกหรอเนอ กเปนอาหารทเหมาะกบลกสนขเลกๆ
เมอลกสนขมอายไดประมาณหกสปดาหกสามารถใหอาหารสมอตอหนงวน
ควรใหขาวหรอธญพช นมในมอกลางวน มอเยนใหเนอสบอาจจะสก และมอคาใหนมและอาหารเสรมประเภทวตามนและแคลเซยม
คณไมควรใหอาหารลกสนขมากเกนไปจนมนอวน
หามปลอยใหลกสนขออกวงอยางรวดเรวหลงกนอาหารทนท
ควรปลอยใหมนออกมาถาย แตใหมนไดรบการพกสกครหลงกนอาหาร
เมอลกสนขมอายไดส-หกสปดาห นามนไปฉดยาวคซน
และพออายแปดสปดาหกสามารถนามนไปแยกเลยงทอนได
ความรบผดชอบของเจาของสนข
มนษยไดรบความรก ความซอสตย และความเปนมตรจากสนข ความผกพนดงกลาวจงเปนความรบผดชอบในการจดการหาสงจาเปนพนฐานใหกบสนข สนขเปนสตวสงคมและควรไดรบการปฏบตเสมอนเปนสมาชกในครอบครว การฝกสนขตงแตยงเลกเปนสงจาเปน เพอใหสนขสามารถเขากบมนษยและสนขอนได
ขอมลทไดในเอกสารนเกดจากการแปลตารา และรวบรวมจากแหลงขอมลตางๆ ขอขอบคณแหลงขอมลตางๆทไดนามาใชในครงน
ลกสนขพนธ Bull Terrier ลกสนขพนธ Siberian Husky
ลกสนขพนธ Bearded Collie ลกสนขพนธ Pomeranian
ลกสนขพนธ Poodle ลกสนขพนธ Shizu
แมและลกสนขพนธ collie ลกสนขพนธ Beagle
คาสงหก คอ มา เมอสนขทาคาสงทหนงถงหาไดดแลว ใหพาจงเดน และเมอเราหยดเดนสนขจะนงทนทหรอสงใหนง-คอย จากนนเราเดนออกไปขางหนามน สองสามกาว มอยกสายจงไว แลวออกคาสง เรยกชอมน และกลาวคาวา มา หากสนขงงใหดงสายจงมาหาตวสนขกจะเดนมาหาทนท ทาอยางนไปเรอยๆ อยาลมชมเขาทกครง
การฝกภายในบาน
การฝกขบถายบนกระดาษ
1 ลกสนขอาจถายทกๆ 2-3 ชวโมง ในชวงแรกจะเปนปญหาเรองการถายเลอะเทอะ 2 เมอลกสนขรสกอยากถาย มกจะดมกลนกบพนและวงวนไปรอบๆ ใหรบจบสนขไปทจดไวทนท
วางสนขลงบนกระดาษหนงสอพมพ และการเปลยนกระดาษควรเหลอแผนเกาไวบางเพอใหสนขจากลนไดงายและกลบมาถายทเดมอก
3 เมอสนขถายแลวเจาของควรชนชมสนข ควรรบทาความสะอาดโดยนายาฆาเชอและกาจดกลน อยาใชทมแอมโมเนยผสมเพราะจะทาใหสนขคดวาเปนกลนปสสาวะของมนเอง
การขบถายนอกบาน
1 ฝกใหสนขขบถายเปนชวงเวลาจนสนขพอใจและเปนนสย 2 พยายามใหสนขขบถายบรเวณทหางจากตวบาน 3 ปสสาวะมลกษณะเปนกรด อาจทาใหหญาตายได 4 ควรเกบอจาระสนขทนท ไมพาไปถายหนาบานคนอนหรอทสาธารณะ
การอมสนข
การอมสนขขนาดใหญ
1 ใหใชแขนขางหนงโอบรอบหนาอก ขณะทแขนอกขางโอบรอบขาหลง แลวดงตวสนขมาตดหนาอก
2 จบใหมนคงแลวยกขน กรณสนขมอาการตนกลวควรวางลงกอน
การอมสนขขนาดเลก
1 ใชมอขางหนงสอดเขาหวางขาขณะทอกขางโอบรอบขาหลงและสะโพก เพอไมใหสนขบดตวหรอถบ
2 ยกสนขขนโดยทมอขางหนงอยรอบหนาอก และอกขางอยทบนทาย ปองกนไมใหสนขกระโดดลงไปได
สงคมสนข
ควรฝกใหสนขอยรวมกบสนขอนได หรอไมแสดงพฤตกรรมกาวราวกบสนขแปลกหนา การใหสนขคนเคยกนกบสนขอนๆตงแตเลกชวยใหสนขเรยนรการเขาสงคมไดดขน หากสนขเหาขกนใหดทนท อยาเสรมสง
การพาสนขไปพบสตวแพทย
สนขควรไดรบการตรวจรางกายทกป และควรถายพยาธปละ 4 ครง รวมทงการฉดวคซนปองกนโรคตางๆครบถวน
การอาบนาสนข
สนขไมจาเปนตองอาบนาทกวน อาบใหเมอสนขสกปรกเทานน
ควรใชนาอนและแชมพสาหรบสนข โดยใหสนขยนในอางอาบนา หรอทพนไมลน
กอนราดนาทาความสะอาด ใหจบหวสนขเชดสงขน เพอปองกนนาเขาตาและหของสนข
ใหราดนาหรออาบหวและหเปนรายการสดทายเพราะสนขจะสะบดขนไลนาหากหนาตาเปยก
ลางแชมพออกใหหมด เชดตวสนขใหแหง ใหระวงสนขหนาวสน
สาหรบสนขพนธขนยาวควรเปาขนใหแหงกอนแปรงขน
ขนตอนการอาบนาสนข
1 2 3
4 5 6
การตดแตงขนสนข
การตดแตงขนม 2 แบบ คอ แบบสงโตองกฤษและแบบสงโตคอนตเนนทล สาหรบสนขทอายนอยกวา 1 ป อาจตดแตงขนแบบลกสนข สนขพนธพเดลทวไปทไมไดสงเขาประกวดนยมตดแตงขนในรปแบบทเรยบงายกวา คอ แบบทรงแกะ การดแลขนสนข
สนขพนธขนยาวตองเพมความระมดระวงเปนพเศษ
สนข พนธยอรกไชร เทอรเรยร หลงจากอาบนาแลว ควรจะรวบขนไวเปนจดๆ
จงแกะขนทรวบไวออกแลวหว จะพบวาขนไมพนกน และเรยงตวเปนระเบยบ
สนขพนธขนเรยบ
มอลตส ลาซา แอปโซ ปกกง ชส
สนขทมขนเรยบนนดแลงาย แปรงขนใหสปดาหละ 1-2 ครงกพอแลว
ขนแรกควรใชแปรงยางแปรงยอนขน เพอขจดขนทหมดอายและสงสกปรก
แลวแปรงตามขนอกครง
ถาอยากใหสนขมขนเงางามกใหใชผาชามวรขดขนอกครง
สนขพนธขนสน
บาสเซต ฮาวนด บล เทอรเรยร
บเกล
สนขทมขนสนจะดแลจะดแลไมยากนก ใหใชแปรงสลกเกอรแปรงขนไมใหพนกนกอน
แลวใชแปรงขนสตวแปรงขจดขนทหมดอายและสงสกปรกบรเวณหางและขา
ควรใชหวซละเอยดแปรงซาอกครง
และใชกรรไกรเลมขนทไมเปนระเบยบออก
สนขพนธขนแขง
สนขทมขนแขงและหนานตองดแลเปนพเศษ
ควรแปรงขนใหทกวน เพอไมใหขนพนกน
และไมควรใชครมปรบสภาพขน เพราะจะทาใหขนนม
เจาของตองหมนดแลถอนขนใหสมาเสมออยางนอยทก 3-4 เดอน
การตดแตงขนสนขตามแฟชน
มขอดตรงทดแลขนสนขไปดวย เพราะสนขจะไดรบการดแลขนอยางสมาเสมอ
ชวยไมใหขนพนกน โดยเฉพาะสนขทมขนยาวจะชวยไมใหสนขรอน
หากไมชอบตดแตงขนสนขกควรเลมขนใหทก 6-8 สปดาห
อปกรณทใชในการตดแตงขน
หวฟนถและหางชนดโลหะ กรรไกรตดเลบ แปรง
การจดการทวไป การปอนยา
สนขทปวยหรอไดรบบาดเจบอาจจาเปนตองไดรบยาทสตวแพทยสงจายใหการปอนยาสนขตองทาอยางนมนวล
ทงนการหยอนยาลงในชามอาหารของสนขไมไดรบประกนวาสนขจะกนยานนเขาไปดวย
จงอยาเรยกสนขใหมาหาคณเพอเพยงปอนยา ควรเขาไปหาสนขเอง
การปอนยาเมด
1 สงใหสนขนง ใชมอขางหนงเปดปากสนขอยางนมนวล โดยจบปากสนขจากดานบน
2ใชมออกขางหนงหยอนเมดยาลงไปในคอใหลกทสดเทาทจะเปนไปได โดยใหวางอยเหนอโคนลนสวนทโปงขนมา
3ใชมอจบปากสนขใหปด และจบหวใหเงยขนชา ๆ แลวลบคอลงมาดวยมออกขางหนง
4เมอสนขกลนยาและเลยรมฝปาก แสดงวาการปอนยาเสรจเรยบรอย และจงชมสนขทกครงทกนยาสาเรจ
การปอนยานา
วธการปอนยานาทถกตองและไดผลด คอ การใชหลอดฉดยาเปนอปกรณชวยปอน ถาสนขไมยอมกลนยาเมด คณอาจนายาเมดไปบดและผสมกบนาหวาน และฉดยานาเขาไปตรงขางปาก ทงนยานาแกไอกสามารถปอนดวยหลอดฉดยาไดเชนกน
การหยอดห
1จบหวสนขใหอยนง ๆ และเปดหสนขขน แลวสอดปลายขวดยาหยอดหไปในทศทางปลายจมกสนข
2อยาใหสนขสะบดศรษะ แลวนาขวดยาออกมาจากห และพบหกลบลงมาในตาแหนงปกต
3ใชมอนวดคลงหสนขอยางนมนวล วธนจะชวยใหตวยากระจายไปทวห
การหยอดตา
1ทาความสะอาดบรเวณรอบ ๆ ดวงตา โดยใชสาลชบนาเชดคราบขตาและสงสกปรกออกไปใหหมด
2ควบคมสนขใหอยนง ๆ อยางนมนวลใหสนขลมตากวาง แลวนาขวดยามาหยอดตาจากดานบนและดานหลงเพอไมใหสนขหวาดกลว
3บบขวดยาใหไดจานวนหยดยาลงสดวงตาตามทตองการและใหตาชมไปดวยยา
การดแลบาดแผลเบองตน
การดแลบาดแผลปด
1ถาสนขมบาดแผลปดใหประคบบาดแผลใหเรวทสด โดยใหนาผาขนหนผนเลกๆมาวางเหนอบาดแผลดวย (เพอปองกนไมใหผาประคบแผลแขงตวตดผวหนง) จากนนนานาแขงมาวางทบไว 15 นาท
2สนขอาจกระดกหก และตองไดรบการรกษาจากสตวแพทยโดยดวน
การนาผาเยนประคบบาดแผลมาวางบนบรเวณทไดรบบาดเจบ จะชวยลดอาการปวดและการบวม อยางไรกตามถาสนขปวดบาดแผลมาก ใหเลกประคบแผล
อาการของบาดแผลเปด
บาดแผลเปดตองไดรบการทาความสะอาดใหทวเพอปองกนการตดเชอ ตองตรวจสอบบาดแผลเปดใหดเพราะถามเลอดออกเลกนอยหรอไมมเลอดออกเลย บาดแผลอาจจะเหนไมชด
อาการของบาดแผลเปดมดงน สนขเลยหรอใหความสนใจสวนใดสวนหนงของรางกายมากผดกต
มสะเกดแผลใหมๆทผวหนง ผวหนงมรทะล มรอยเลอดบนผวหนง เดนกะเผลก
ถาพบอาการขางตน ควรหาบาดแผลเปด หากพบบาดแผลจงทาความสะอาด และนาไปหาสตวแพทย
การดแลบาดแผลเปด
1ถาสนขมบาดแผลเปดและไมใหญมาก ใหดงสงสกปรกตางๆกรวดเสยน และวตถแปลกปลอมใดๆโดยใชนวหรอปากคบ
2ลางบาดแผลดวยนาเกลอออนๆ นาสะอาดหรอ ไฮโดรเจนเปอรออกไซด 3 เปอรเซนต
3ถาขนสนขเขาไปอยในบาดแผล ตดขนรอบๆปากแผลใหเกลยง แตกอนจะตดขน ใหหลอเลยงกรรไกรดวยสารหลอลนทละลายนาได วธนจะชวยใหขนมาตดทกรรไกร โดยไมไปตดบาดแผล
โรคทสาคญในสนข
โรคลาไสอกเสบตดตอ หรอการตดเชอพาโวไวรสในสนข
มรายงานพบวาสนขทกอาย ทกเพศและทกพนธสามารถเปนไวรสทสามารถตดตอทรนแรงททาลายระบบทางเดนอาหาร เมดเลอดขาว และในสนขบางตวจะมผลตอกลามเนอหวใจ เกดจากการตดเชอพาโวไวรส (parvovirus CPV)ปจจบนเรยกโรคนวา โรคตดเชอพาโวไวรสในสนข หรอโรคลาไสอกเสบตดตอ (canine parvoviral infection) ซงมการระบาดทวโลก รวมทงประเทศไทยดวย
การตดเชอพาโวไวรสสามารถแพรกระจายจากสนขตวหนงไปอกตวหนง การตดตอมโอกาสมากขนเมอสนขไปอยรวมกนมาก
เราจะทราบไดอยางไรวาสนขตดเชอพาโวไวรส
อาการเรมแรกของสนขทตดเชอพาโวไวรสคอ ซม เบออาหาร อาเจยนและทองเสย อยางรนแรง อณหภมของรางกายอาจจะสงขน อณหภมของรางกายทวดจากทวารหนกของสนข มคาประมาณ 101ordm - 102ordmF
อาการปวยพบไดประมาณ 5-7 วน ในระยะแรกของการตดเชอ(แสดงอาการแลว) อจจาระของสนขจะมลกษณะเหลวมสออกเทา หรอเหลองเทา (yellow-gray) ในบางครงอาการแรกเรมสนขอาจจะถายเหลวโดยมเลอดปนออกมาได
เมอสนขมการถายเหลว หรออาเจยนอยางรนแรง ทาใหสนขสญเสยนาและเกลอแรออกจากรางกายอยางรวดเรว
สนขปวยบางตวจะมอาการอาเจยนอยางรนแรงและถายอจจาระเปนนาสนาตาลจนถงสแดง(มเลอดปน)พงจนตายได
ในสนขบางตวอจจาระอาจจะมลกษณะเหลวเทานนและสามารถฟนตวจากการปวยได อาการปวยมกพบวา ลกสนขจะแสดงอาการปวยรนแรงกวาสนขโต
สนขมกจะตายภายใน 48-72 ชวโมงหลงจากทเรมแสดงอาการ ลกสนขมกจะตายดวยภาวะชอค
โดยมกจะเกดขนหลงการตดเชอประมาณ 1-2 วน ในอดตพบวาลกสนขอายนอยกวา 5 เดอนมอตราการปวยคอนขางสง
การฉดวคซนกนชวยลด อตราการปวยและอตราการตายจากการตดเชอ
ลกสนขชวงระหวางหยานม (1 เดอน)ถงอาย 6 เดอนเปนชวงอายทมความเสยงตอการปวยเปนโรค
สนขบางพนธจะแสดงอาการปวยทมความรนแรงในบางสายพนธ เชน รอตไวเลอร และโดเบอรแมนพนเชอร
การปองกนโรคลาไสอกเสบตดตอในสนข
การปองกนโรคลาไสอกเสบจากการตดเชอพาโวไวรสสามารถทาไดดวยการฉดวคซนปองกน โดยปกตในลกสนขมกจะเรมตนฉดเมออายประมาณ 6-8 สปดาห
กรณทสนขทเลยงเกดปวยตดเชอพาโวไวรส ตองทาความสะอาดบรเวณกรง หรอคอก หรอทอยของสนขปวย
ฆาเชอดวยยาฆาเชอ พวกสารละลายโซเดยมไฮโดรคลอไรต ซงเปนสวนประกอบของยาฆาเชอทมใชอยในบาน อยแลว(ยาทาความหองนา ครว) อยาลมวาเชอพาโวไวรสนสามารถมชวตอยไดในสงแวดลอมไดเวลานานเปนเดอนๆ
โดยเฉพาะอยางยงสนขทมอายไมเกน 6 เดอนควรระมดระวงอยางยง สงปฏกล หรอสงขบถายของสนขควรกาจดทงใหเรวทสดไมควรกก หมกหมมไว
ถาไมแนใจวาสนขของเรากาลงจะปวยดวยการตดเชอพาโวไวรส หรอโรคลาไสอกเสบหรอไม ควร ปรกษาสตวแพทย การลดความเสยงตอการตดเชอพาโวไวรสทดทสดคอปองกนสนขไมใหไปสมผสกบสนขอนๆ โดยเฉพาะในบรเวณทมการแพรระบาดของโรคน
เจาของสนขควรปรกษา หรอนาสตวไปพบสตวแพทย เมอพบวา สนขมอาการตางๆ เหลาน
พบมสงคดหลงทผดปกตออกจากจมก ตา หรอชองเปดอนๆของรางกาย bull
สตวเลยงไมกนอาหาร มนาหนกลดลง หรอกนนามากขนกวาปกต bull
ขบถายลาบาก หรอผดปกต หรอไมสามารถควบคมการขบถายได bull
พบมพฤตกรรมทผดปกต หรอพบมความดรายขนอยางกระทนหน หรอออนเพลย bull
พบมกอนผดปกต เดนกระโผลกกระเผลก ลกหรอนอนลาบาก bull
มการสนหวมากผดปกต เกา หรอเลย หรอกดแทะตามลาตวมากผดปกต bull
พยาธหนอนหวใจ ชพจกรของพยาธหนอนหวใจของสนขเรมตนเมอสนขทปวยดวยโรคพยาธหนอนหวใจ ซงจะมตวออน
ของพยาธหนอนหวใจอยในกระแสเลอด (microfilariae) ถกยงดดกนเลอด ทาใหยงไดรบเอาตวออนของพยาธหนอนหวใจไปดวยเมอดดกนเลอดสนขปวยเปนอาหาร หลงจากนนตวออนของพยาธหนอนหวใจจะใชระยะเวลาภายหลงจากถกดดกนจากตวสนข ประมาณ 2-3 สปดาหในการพฒนาเปนตวออนระยะตดตอในตวยง
เมอยงมการดดกนเลอดของสนขอกครง โดยเฉพาะสนขทมสขภาพปกต (ไมไดปวยเถายเทตวออนระยะตดตอทไดมการพฒนาอยางสมบรณแลวในยงไปยงสนขอกตวหนง จากนนตวออนระยะตดตอจะชอนไชไปตามเนอเยอตางๆ ของสนข และเจรญเตบโตตอไปอก 2-3 เดอนและพฒนาเปนตวแกในทสดในหวใจของสนขตวใหม
ปนโรค) ยงจะมการ
เมอตวพยาธอยในหวใจของสนข และมการเจรญเตบโตในหวใจของสนข มนจะมขนาดยาวประมาณ 14 นว และทาความเสยหายใหกบเนอเยอหวใจ เนอเยอปอดและอวยวะทสาคญอนๆ ถาสนขปวยไมไดรบการรกษา การพฒนาของโรคจะมความรนแรงมากขนและทสดสนขจะตายได
โรคพษสนขบา
โรคพษสนขบา เปนโรคทมอนตรายรายแรง ทาใหคนหรอสตวทปวยดวยโรคนตองตายดวยความทรนทราย
โรคนเกดจากเชอไวรสทมชอวา เรบสไวรส
สตวเลอดอนทกชนดโดยเฉพาะ สตวเลยงลกดวยนม เชน วว ควาย มา หม ลง ชะน กระรอก กระแต เสอ คางคาว คน ฯลฯ สตวทพบวาเปน โรคพษสนขบา มากทสด คอ สนข ( 96 ของจานวนทพบเชอจากการวนจฉยในหอง -ปฏบตการ ) รองลงมา คอ แมว ( 3 )
การตดตอของโรคพษสนขบามาสคน
โดยการไดรบเชอไวรสทอยในนาลายสตว เขาทางบาดแผลทเกดจากการถกกด ขวน หรอถกเลยบรเวณบาดแผลทมอยเดม หรอไดรบเชอเขาทางเยอตา เยอปาก
คนถกสนขทเปนโรคพษสนขบากด ใชเวลานานเทาไรจงจะแสดงอาการ
ระยะเวลาตงแตไดรบเชอ จนกระทงปรากฏอาการ หรอระยะฟกตวจะกนเวลาตงแต 7 วน ถง 2 ป ขนอยกบลกษณะบาดแผลและบรเวณทถกกด
ถาถกกดบรเวณใบหนาหรอใกลสมองและบาดแผลฉกรรจ ระยะฟกตวจะเรว
ถาถกกดบรเวณขา ระยะฟกตวนานกวา เพราะเชอจะเดนทางมาถงสมองโดยเฉลยประมาณ 2 - 6 อาทตย
อาการของผปวยโรคพษสนขบา
ม 2 แบบ คอ แบบกาวราว ดราย และแบบอมพาต อาการของโรคแบงเปน 3 ระยะ คอ
ระยะอาการเรมแรก อาจมอาการไมสบาย ครนเนอครนตว มไขตา ๆ ออนเพลย เบออาหาร เจบคอคลายเปนหวด อาจมอาการคลนไส ปวดทอง และทพบบอย คอ อาการคน เสยว หรอชาบรเวณแผลทถกกด
ระยะอาการทางระบบประสาท อาจคลมคลง ดราย กลวนา กลวลม ความรสกไวกวาปกต ทรนทราย หรอมอาการซม เปนอมพาต นาลายไหลตองบวนทง กลนนาไมได
ระยะสดทาย ไมรสกตว หายใจกระตก ผปวยสวนมากมกจะตายภายใน 7 วน หลงจากเรมแสดงอาการ
ถาเชอไวรสเพมจานวนในสมองมาก กจะแสดงอาการแบบคลมคลง ดราย แตถาเชอ ไวรสเพมจานวนมากในไขสนหลง จะแสดงอาการอมพาต
อาการโรคพษสนขบาในสนข
แบงไดเปน 2 แบบ คอ แบบดราย แสดงอาการชดเจนและพบบอย และแบบซมซงแสดงอาการไมชดเจน อาการของโรคม 3 ระยะ คอ
ระยะอาการเรมแรก สนขจะมนสยแปลกไปจากเดม ตวทเคยขลาดกลวจะเขามา คลอเคลย ตวทเคยเชองชอบเลน จะหงดหงด หลบไปตามมมมด เงยบ กนอาหารและนานอยลง ระยะนมอาการ 2 - 3 วน จะเขาสระยะท 2
ระยะตนเตน จะมอาการทางประสาท มความรสกไวกวาปกต กระวนกระวาย หงดหงด ไมอยนง กดแทะสงของ ตวแขง ขากรรไกรแขง ปากอา ลนหอย นาลายไหล มานตาขยาย บางตววงพลานไปทว เมอพบสตวหรอคนขวางหนาจะกด สงเสยงเหาหอน ในระยะทแสดงอาการแบบซมอาจไมแสดงอาการเชนน แตเมอถกรบกวนอาจกด ตอมา กลามเนอจะเรมออนแรงลง ทรงตวไมได ลมแลวลกไมได บางตวชกกระตก อาการระยะนพบได 1 - 7 วน จงจะเขาระยะสดทาย
ระยะอมพาต เกดอาการอมพาตลามทงตวเรมจากขาหลง ตอมากลามเนอคอจะเปนอมพาต กลนอาหารไมได ระบบหายใจลมเหลวและตายในทสด รวมระยะเวลาเรมแสดงอาการจนตายประมาณ 10 วน
อาการโรคพษสนขบาในแมว
ในระยะทมอาการชดเจน แบงไดเปน 3 ระยะ เชนกน คอ ระยะอาการนา มอาการหงดหงด นสยเปลยนไป ชอบหลบซกในทมด ระยะนมกสน ไมเกน 1 วน ระยะตนเตน แสดงอาการดราย กด หรอขวนคนหรอสตวทเขามาใกล กลามเนอสน นาลายไหล กลนลาบาก ระยะนกน
เวลาประมาณ 2 - 4 วน ระยะอมพาต เรมเปนอมพาตจากขาหลง แลวลามมายงลาตว ขาหนาและหว จนทวตวอยางรวดเรว แลวถงแกความตาย
อาการในแมวมกไมชดเจน อาจเปนแบบซม มระยะตนเตนสนมาก หรอไมแสดงอาการเลย อาจพบวากนอาหารและนาลาบาก แลวเปนอมพาตลามไปทวตว ตายในเวลา 3 - 4 วน หลงจากเรมมอาการ เมอถกสตวทสงสยวาเปนโรคพษสนขบากดควรทาอยางไร 1 รบลางแผลดวยนากบสบหลาย ๆ ครง เพอลางเชอออกจากบาดแผล ถามเลอดออกควรปลอยใหเลอดไหลออก อยาบบหรอเคนแผล เพราะจะทาใหเชอแพรกระจายไปสวนอน 2 เชดแผลดวยนายาฆาเชอโรค ควรใชสารละลายโพวโดนไอโอดน เชน เบตาดน ถาไมม อาจใชแอลกอฮอล 70 หรอทงเจอรไอโอดน 3 ไมควรเยบแผล ถาจาเปนควรรอไว 3 - 4 วน ถาเลอดออกมากหรอแผลใหญอาจเยบหลวม ๆ และใสทอระบายไว 4 กกสตวไวดอาการอยางนอย 10 วน โดยใหนาและอาหารตามปกต อยาฆาสตวใหตายทนท เวนแตสตวดราย กดคนและสตวอน หรอไมสามารถกกสตวได ถาสตวหนหายไป ใหถอวาสตวนนเปนโรคพษสนขบา 5 รบไปพบแพทยทนท หลงจากถกสตวกด เพอขอคาแนะนาเรองการฉดวคซน อยารอจนกระทงสตวทกดตาย อาจพจารณาใหการปองกนบาดทะยก และยาปฏชวนะเพอปองกนการตดเชออน ๆ ดวย 6 พบสตวแพทย กรมปศสตวหรอเจาหนาทสาธารณสขในชมชน เพอแจงรายละเอยดเกยวกบตวสตว เชน ชนดสตว ส เพศ พนธ อาย สถานทถกกด เพอวางมาตรการปองกนและควบคมโรคตอไป 7 เมอสตวตาย ตดหวสงตรวจโรคพษสนขบา 8 ตองซกประวตโดยละเอยดและสงไปพรอมซากสตว เพอเปนแนวทางในการตดสนใจเกยวกบการดแลผสมผสโรค ความเชอเกยวกบโรคพษสนขบา
ในปจจบน แมวาคนจะตายดวยโรคพษสนขบานอยลง เนองจากคนมความรมากขน วคซนมคณภาพดขน มความปลอดภยมากขน ราคาถกและหาไดงายขน รวมทงวคซนสตวดวย ประการสาคญ รฐไดใหความสนใจตอการปองกนและกาจดโรคนอยาง
จรงจง แตสงหนงททาใหคนจานวนไมนอยตองตายดวยโรคพษสนขบา เพราะความเชอผด ๆ เกยวกบโรคพษสนขบา โดยเฉพาะเกยวกบการรกษาโรคพษสนขบา
ความเชอ ความจรง
โรคพษสนขบาเปนในหนารอนเทานน โรคพษสนขบาเกดไดทงป เนองจากเกดจากเชอไวรส ตดตอโดยไดรบเชอจากนาลายสตวปวย ไมใชเกดเพราะความเครยดเนองจากความรอน
เมอถกสนขกดตองใชรองเทาตบแผลหรอใชเกลอขผงบาลมหรอยาฉนยดลงในแผล
การใชรองเทาตบแผล จะทาใหแผลชา เชอกระจายไปรอบบรเวณแผลไดงายและอาจมเชอโรคอน ทาใหเกดการอกเสบของบาดแผล หรอเกดบาดทะยกได เกลอหรอยาฉน อาจมสงสกปรกปะปนอย ไมควรใสลงในแผล ควรลางแผลดวยนาสะอาดกบสบหลาย ๆ ครง เพอชวยลางเชอออก แลวใสยาใสแผล เชน ทงเจอรไอโอดนหรอแอลกอฮอล ซงสามารถฆาเชอโรคพษสนขบาได
การรดนามนตชวยรกษาโรคพษสนขบาได เมอถกสนขกด การฆาสนขนนใหตายแลวนาตบสนขมารบประทาน คนจะไมเปนโรคพษสนขบา
การรกษาผสมผสโรคพษสนขบา ทไดผลดทสด คอ ไดรบการฉดวคซนทนทเมอสมผสโรค เพอใหรางกายสรางภมคมกนโรค แตถาไมไดรบการฉดวคซน ปลอยใหเชอเขาสสมองจนถงขนแสดงอาการของโรคพษสนขบาแลว ไมมยาใด ๆ รกษาได เนองจากเชอไปทาลายสมอง ทาใหผปวยแสดงอาการคลมคลงและตายในทสด เนองจากกลามเนอทกสวนเปนอมพาต ดงนน การรดนามนตไมสามารถรกษาโรคพษสนขบาได
เมอถกสนขบากด การตดห ตดหางสนขนน จะชวยใหสนขไมเปนโรคพษสนขบา
สนขหรอสตวอนทถกสตวทเปนโรคพษสนขบากด หากไมเคยฉดวคซนมากอน ควรทาลายทง แตหากตองการรกษาชวตสตวนนไว ควรฉดวคซนทนท แลวกกสตวไวดอาการ อยางนอย 6 เดอน หรอขอคาแนะนาจากสตวแพทย
คนทองไมควรฉดวคซนปองกนโรคพษสนขบา
วคซนปองกนโรคพษสนขบาปจจบน มความปลอดภยสง ฉดไดแมในคนทอง
สนขทเปนโรคพษสนขบาจะมอาการดราย ตวแขง หางตกเทานน
อาการโรคพษสนขบาในสนข มทงแบบซมและแบบดราย แบบซมสนขจะหลบซกตวในมมมด ถาถกรบกวนอาจจะกด ตอมาจะเปนอมพาต แลวตาย บางตวอาจแสดงอาการคลายกระดกหรอกางตดคอ ทาใหเจาของเขาใจผดพยายามลวงปากสนข เพอหาเศษกระดก จงไมควรลวงคอสนข หากจาเปน ควรใสถงมอทกครง
โรคพษสนขบาเปนในสนขเทานน โรคพษสนขบา เปนไดในสตวเลอดอน เลยงลกดวยนมทกชนด แตพบมากทสดในสนข
วคซนโรคพษสนขบา ฉดรอบสะดอ 14 เขม หรอ 21 เขม ถาหยดตองเรมตนใหม
วคซนปองกนโรคพษสนขบาในปจจบน มคณภาพด ฉดเขากลามเนอแขนหรอใตผวหนง เพยง 5 เขม และไมตองฉดทกวน
โปรแกรมวคซน
วคซน ชวงอาย
โรคหวดและหลอดลมอกเสบตดตอ (Kennel Cough Syndrome)
4-6 สปดาห กระตนซาท 10-14 สปดาห
โรคลาไสอกเสบตดตอ (Canine Parvovirus)
4-6 สปดาห กระตนซาท 10-14 สปดาห
โรคไขหด ตบอกเสบและเลพโต สไปโรซส (Canine Distemper Infectious Hepatitis and Leptospirosis)
14-6 สปดาห กระตนซาทอาย 10-14 สปดาห
โรคพษสนขบา (Rabies)
12 สปดาห กระตนซาทอาย 6 เดอน
ควรงดการอาบนา 7 วนหลงการฉดวคซน o
ควรถายพยาธเมอลกสนขอาย 3-4 สปดาห และทก 6 เดอน o
o
การเพาะขยายพนธสนข
พนธบอสตนเทอเรย พนธปกกง พนธเชา เชา
สนขตวเมยถงวยผสมพนธและมสดครงแรกเมออายประมาณแปดหรอเกาเดอน
แตสนขพนธ เชา เชา จะมสดครงแรกเมอมนมอายเพยงหาหรอหกเดอนเทานน
และสนขบางพนธกอาจจะใชเวลาเปนปหรอมากกวานน
ควรถายพยาธใหแมสนขสกสองหรอสสปดาหกอนแมสนขมสด
สนขตวเมยสวนใหญเขาสฤดการเปนสดสองครงตอป
ถาคณตองการใหสนขคณมลก จะตองคดเลอกพอพนธใหเปนพอพนธทด ไมนยมผสมพนธในสนขทเปนสดครงแรกหรออายนอยจนเกนไป ระยะทสนขตวเมยพรอมจะผสมพนธ นาทชองคลอดจะเรมใส ซงจะอยในชวงตรงกบวนทสบเอดหรอวนทสบสามของการเรมเปนสด การมอกดทบบนทาย ถามนนง และเคลอนหางของมนจากขางหนงไปอกขางหนง แสดงวามนพรอมทจะผสมพนธแลว
เราควรนาสนขตวเมยไปผสมกบพอพนธตามคอกผสมพนธ (ซงตองเสยคาผสมพนธ)
เมอไดดพอพนธควรปลอยใหตวผและตวเมยอยดวยกนตามลาพงมนจะผสมกนเอง
เวนแตเจาของคตวผทมความชานาญเขาจะมวธจดการชวยพอสนขผสมไดเรวขน
หลงการผสมพนธควรใหสนขตวเมยพกกอนทจะเดนทางกลบ
และใหมนอยในทเงยบสงบสกสองสามวนหลงการผสมพนธ
สนขตวเมยจะหมดการเปนสดประมาณสามสปดาหหลงจากเรมเปนสด
สนขบางตวอาจจะยงมนาจากชองคลอดออกมาอกแมวาจะผสมพนธแลว
ตามปกตจะใชเวลาประมาณสสปดาหกวาท จะรวาสนขตงทองหรอไม
ชวงระยะแรกทสนขตงทองใหอาหารปกต ไมจาเปนตองใหอาหารเสรม
อาหารตองประกอบดวยเนอ 225 กรม เปนอยางนอย
ในแตละวนควรออกกาลงกายมากพอควรหาม
เรากาจดเหบหมดไดโดยการโรยแปงกาจดเหบหมดใน
ไมควรเสยงอาบนาในชวงหาถงหกสปดาหหลงผสมพนธ
แมสนขสวนใหญจะคลอดลกหลงผสมพนธ 60-63 วน
สนขทตงทองตองการอาหารสองมอตอวน
อาหารเสรม ไดแก นามนตบปลา ไขตม
และอาหารเสรมสรางกระดก นานมจะชวยเสรมธาตแคลเซยม ซงชวยสรางกระดก
แมสนขทอมทองขนาดใหญ ไมเพยงแตจะตองการอาหารมากขนในระยะหลงของการตงทอง แตมนยงตองการอาหารบอยครงมากขน
เพราะลกสนขในทองจะทาใหแมสนขกนไดคราวละไมมาก
เมอเขาชวงสปดาหสดทายกอนคลอดคณตองตดขนบรเวณรอบๆนมของแมสนขออก
และทาความสะอาด รวมทงตองขรบขนบรเวณดานหลงของมนดวยกรรไกรขรบขน (ซงจะชวยรกษารปทรงของมนใหดดอย)
และลางใหสะอาด เมอเวลาลกสนขตองการกนนมจะไดกนสะดวก
แมสนขทคลอดกอนวนท 58 เปนลกสนขทยงไมเจรญเตบโตเตมท และตองไดรบการดแลเอาใจใสอยางระมดระวงและใกลชด
ปกตการดวาแมพรอมทจะคลอดลกหรอไมนน ใหดจากอณหภมของมน ตามปกตของแมสนขกอนคลอดลก 12 ชวโมง อณหภมจะตาลงประมาณสองหรอสามองศา จากสามสบแปดองศาเซลเซยส
เราตองเตรยมกลองทสาหรบไวใหแมสนขคลอดลก
ควรมไฟใหความอบอนแกลกสนขทเพงคลอดออกมา เหตผลสวนใหญททาใหลกสนขจานวนมากตายไปกเนองจากขาดความอบอนอยางเพยงพอ
เมอใกลระยะคลอดลกหนงหรอสองวน ควรใหแมสนขนอนในกลองปพนดวยกระดาษหนงสอพมพ
กระดาษตดจะดกวาใชผารองนอนเพราะลดอนตรายลกสนข
การคลอดลกจรงๆจะเรมขนเมอสนขเรมเบงซงจะถขนเรอยๆจนถงนาคราโผลออกมา
ตาม ปกตแมสนขจะฉกถงนาคราโดยการเลยอยางแรง และเลยนาทไหลออกจากถงนาคราหลงจากนนไมนาน ลกสนขตวแรกกจะคลอดออกมา
ถงนาคราทคลมลกสนขออกมาแลว แมสนขฉกถงนาคราเพอใหลกสนขออกมา
บางครงเมอแมสนขคลอดลกสนขตวแรก มนจะปฏเสธทจะชวยเหลอลกของมน
เราตองรบนาลกสนขออกจากถงนาครา โดยใหหวหลดออกจากถงกอน เยอถงนาคราทปกคลมลกสนขจะมลกษณะโปรงใส
แตถาไมรบเอาลกสนขออกจากถงนาคราโดย เรวลกสนขจะสาลกนาครา
ถงนาคราทหมตวอยสามารถตดออกดวยกรรไกรทปลายมน
และหลงจากนนเชดตวของมนดวยผาชบนาอนเพอกระตนใหลกสนขหายใจ
แมสนขมกมปฏกรยาเมอไดยนเสยงรองของลกสนข
และตองกระตนใหมนเลยลกของมนดวยความรกและความเอนด
กระตนใหมนเลยงลกใหมชวตรอดจนกวาลกสนขตวทสองคลอดออกมา
แมสนขอาจจะยงไมใหความสนใจตอลกตวแรกจนกวาเมอลกสนขตวทสองคลอดออกมา มนจงจะเรมทาหนาทของความเปนแม
ถาชวงการคลอดระหวางลกสนขแตละตวหางมากผดปกต
และแมสนขมอาการปวดเบงมากโดยไมรสาเหต ควรนาไปพบสตวแพทย
แตถามนนอนพกระหวางคลอดลก และไมมอาการเจบปวดคณควรปลอยมนไวตามลาพง และใหมนไดรบการพกผอน
ในกรณแมสนขคลอดลกหลายตว เราอาจจะนาตวทเกดแรกๆ ไปไวในกลองทใหความอบอนดวยดวงไฟ ทาความสะอาด เชดใหแหงดวยผาสะอาดยายลกสนขแตละตวในขณะทมนกาลงคลอดตวตอไปและคนใหแมสนขเมอมนคนหาลก
ลกสนขแตละตวทคลอดออกมาจะมรกตดตวออกมาดวย ซงเปนเรองปกตธรรมดาทสนขจะกนเพอใหลกสนขหลดจากสายสะดอของมน
ลกสนขแตละตวจะมรกหนงอนซงจะออกมาพรอมกบลกสนขหรอออกมาภายหลง
สงทสาคญทสดคอเราตองดวารกนนออกมากบลกสนขหรอไม
เพราะรกทคางอยในทองอาจจะทาใหแมสนขตดเชออยางรนแรงจนโลหตเปนพษ ซงจะทาใหแมสนขเสยชวตได
ปกต มดลกแมสนขจะบบตวขบทกสงออกมาภายใน 20-24 ชวโมงหลงคลอด
การคลอดลกจะเสรจสนโดยสมบรณโดยดจากแมสนขทผอนคลายและสงบ ซงจะนอนเหยยดตวยาวและถอนหายใจเฮอกใหญ
ในขนตอนนคณตองเอากระดาษหนงสอพมพทสกปรกหรอเปยกชนออก
เมอคณรสกวาแมสนขไดคลอดลกตวสดทายออกมาแลว
ใหนมสดปรมาณ 200 cc ใหแมสนขกน
แมสนขอาจไมกนอาหารในวนแรกหลงคลอดใหม ควรใหอาหารนมเหลวจะด
หลงจากวนทสองของการคลอดลกแลวเราควรใหอาหารแกแมสนขสองหรอสามมอตอวน ขนอยกบจานวนลกสนข
อาหารสาหรบสนขขนาดกลางควรมเนอสดสก 580 กรม และนมสดครงลตรในแตละวน
และเสรมดวยอาหารเสรมกระดก มวตามนรวม
และการใหแมสนขดมนามากๆ จะเปนการชวยใหมนผลตนานมอยางเพยงพอ
ถาสงเกตเหนวาลกสนขไมเปนปกตหรอดดนมไมไดตามปกต ใหชวยเหลอมนโดยใหมนกนนมจากขวดวนละสามเวลาเพอใหมนแขงแรงและมชวตรอด ใชผงทารกหรอนมสตรพเศษสาหรบลกสนขได นมควรรอนกวาอณหภมในตวเลกนอย
ในสนขบางพนธนยมตดหรอขรบหางออก
ควรทาเมอลกสนขอายไดสวน
ควรตดนวตงของสนขเกอบทกพนธออก
ตดออกโดยใชกรรไกรทคม และหามเลอดโดยการพนแผล เชดดวยดางทบทม
สนขพนธ Miniature Pinscher นยมตดหาง สนขพนธ Dalmatian นยมตดนวตง
อาหารสาหรบลกสนข เชน นมผสมกบเนอสตวพวกเนอไกหรอเนอ กเปนอาหารทเหมาะกบลกสนขเลกๆ
เมอลกสนขมอายไดประมาณหกสปดาหกสามารถใหอาหารสมอตอหนงวน
ควรใหขาวหรอธญพช นมในมอกลางวน มอเยนใหเนอสบอาจจะสก และมอคาใหนมและอาหารเสรมประเภทวตามนและแคลเซยม
คณไมควรใหอาหารลกสนขมากเกนไปจนมนอวน
หามปลอยใหลกสนขออกวงอยางรวดเรวหลงกนอาหารทนท
ควรปลอยใหมนออกมาถาย แตใหมนไดรบการพกสกครหลงกนอาหาร
เมอลกสนขมอายไดส-หกสปดาห นามนไปฉดยาวคซน
และพออายแปดสปดาหกสามารถนามนไปแยกเลยงทอนได
ความรบผดชอบของเจาของสนข
มนษยไดรบความรก ความซอสตย และความเปนมตรจากสนข ความผกพนดงกลาวจงเปนความรบผดชอบในการจดการหาสงจาเปนพนฐานใหกบสนข สนขเปนสตวสงคมและควรไดรบการปฏบตเสมอนเปนสมาชกในครอบครว การฝกสนขตงแตยงเลกเปนสงจาเปน เพอใหสนขสามารถเขากบมนษยและสนขอนได
ขอมลทไดในเอกสารนเกดจากการแปลตารา และรวบรวมจากแหลงขอมลตางๆ ขอขอบคณแหลงขอมลตางๆทไดนามาใชในครงน
ลกสนขพนธ Bull Terrier ลกสนขพนธ Siberian Husky
ลกสนขพนธ Bearded Collie ลกสนขพนธ Pomeranian
ลกสนขพนธ Poodle ลกสนขพนธ Shizu
แมและลกสนขพนธ collie ลกสนขพนธ Beagle
2 ยกสนขขนโดยทมอขางหนงอยรอบหนาอก และอกขางอยทบนทาย ปองกนไมใหสนขกระโดดลงไปได
สงคมสนข
ควรฝกใหสนขอยรวมกบสนขอนได หรอไมแสดงพฤตกรรมกาวราวกบสนขแปลกหนา การใหสนขคนเคยกนกบสนขอนๆตงแตเลกชวยใหสนขเรยนรการเขาสงคมไดดขน หากสนขเหาขกนใหดทนท อยาเสรมสง
การพาสนขไปพบสตวแพทย
สนขควรไดรบการตรวจรางกายทกป และควรถายพยาธปละ 4 ครง รวมทงการฉดวคซนปองกนโรคตางๆครบถวน
การอาบนาสนข
สนขไมจาเปนตองอาบนาทกวน อาบใหเมอสนขสกปรกเทานน
ควรใชนาอนและแชมพสาหรบสนข โดยใหสนขยนในอางอาบนา หรอทพนไมลน
กอนราดนาทาความสะอาด ใหจบหวสนขเชดสงขน เพอปองกนนาเขาตาและหของสนข
ใหราดนาหรออาบหวและหเปนรายการสดทายเพราะสนขจะสะบดขนไลนาหากหนาตาเปยก
ลางแชมพออกใหหมด เชดตวสนขใหแหง ใหระวงสนขหนาวสน
สาหรบสนขพนธขนยาวควรเปาขนใหแหงกอนแปรงขน
ขนตอนการอาบนาสนข
1 2 3
4 5 6
การตดแตงขนสนข
การตดแตงขนม 2 แบบ คอ แบบสงโตองกฤษและแบบสงโตคอนตเนนทล สาหรบสนขทอายนอยกวา 1 ป อาจตดแตงขนแบบลกสนข สนขพนธพเดลทวไปทไมไดสงเขาประกวดนยมตดแตงขนในรปแบบทเรยบงายกวา คอ แบบทรงแกะ การดแลขนสนข
สนขพนธขนยาวตองเพมความระมดระวงเปนพเศษ
สนข พนธยอรกไชร เทอรเรยร หลงจากอาบนาแลว ควรจะรวบขนไวเปนจดๆ
จงแกะขนทรวบไวออกแลวหว จะพบวาขนไมพนกน และเรยงตวเปนระเบยบ
สนขพนธขนเรยบ
มอลตส ลาซา แอปโซ ปกกง ชส
สนขทมขนเรยบนนดแลงาย แปรงขนใหสปดาหละ 1-2 ครงกพอแลว
ขนแรกควรใชแปรงยางแปรงยอนขน เพอขจดขนทหมดอายและสงสกปรก
แลวแปรงตามขนอกครง
ถาอยากใหสนขมขนเงางามกใหใชผาชามวรขดขนอกครง
สนขพนธขนสน
บาสเซต ฮาวนด บล เทอรเรยร
บเกล
สนขทมขนสนจะดแลจะดแลไมยากนก ใหใชแปรงสลกเกอรแปรงขนไมใหพนกนกอน
แลวใชแปรงขนสตวแปรงขจดขนทหมดอายและสงสกปรกบรเวณหางและขา
ควรใชหวซละเอยดแปรงซาอกครง
และใชกรรไกรเลมขนทไมเปนระเบยบออก
สนขพนธขนแขง
สนขทมขนแขงและหนานตองดแลเปนพเศษ
ควรแปรงขนใหทกวน เพอไมใหขนพนกน
และไมควรใชครมปรบสภาพขน เพราะจะทาใหขนนม
เจาของตองหมนดแลถอนขนใหสมาเสมออยางนอยทก 3-4 เดอน
การตดแตงขนสนขตามแฟชน
มขอดตรงทดแลขนสนขไปดวย เพราะสนขจะไดรบการดแลขนอยางสมาเสมอ
ชวยไมใหขนพนกน โดยเฉพาะสนขทมขนยาวจะชวยไมใหสนขรอน
หากไมชอบตดแตงขนสนขกควรเลมขนใหทก 6-8 สปดาห
อปกรณทใชในการตดแตงขน
หวฟนถและหางชนดโลหะ กรรไกรตดเลบ แปรง
การจดการทวไป การปอนยา
สนขทปวยหรอไดรบบาดเจบอาจจาเปนตองไดรบยาทสตวแพทยสงจายใหการปอนยาสนขตองทาอยางนมนวล
ทงนการหยอนยาลงในชามอาหารของสนขไมไดรบประกนวาสนขจะกนยานนเขาไปดวย
จงอยาเรยกสนขใหมาหาคณเพอเพยงปอนยา ควรเขาไปหาสนขเอง
การปอนยาเมด
1 สงใหสนขนง ใชมอขางหนงเปดปากสนขอยางนมนวล โดยจบปากสนขจากดานบน
2ใชมออกขางหนงหยอนเมดยาลงไปในคอใหลกทสดเทาทจะเปนไปได โดยใหวางอยเหนอโคนลนสวนทโปงขนมา
3ใชมอจบปากสนขใหปด และจบหวใหเงยขนชา ๆ แลวลบคอลงมาดวยมออกขางหนง
4เมอสนขกลนยาและเลยรมฝปาก แสดงวาการปอนยาเสรจเรยบรอย และจงชมสนขทกครงทกนยาสาเรจ
การปอนยานา
วธการปอนยานาทถกตองและไดผลด คอ การใชหลอดฉดยาเปนอปกรณชวยปอน ถาสนขไมยอมกลนยาเมด คณอาจนายาเมดไปบดและผสมกบนาหวาน และฉดยานาเขาไปตรงขางปาก ทงนยานาแกไอกสามารถปอนดวยหลอดฉดยาไดเชนกน
การหยอดห
1จบหวสนขใหอยนง ๆ และเปดหสนขขน แลวสอดปลายขวดยาหยอดหไปในทศทางปลายจมกสนข
2อยาใหสนขสะบดศรษะ แลวนาขวดยาออกมาจากห และพบหกลบลงมาในตาแหนงปกต
3ใชมอนวดคลงหสนขอยางนมนวล วธนจะชวยใหตวยากระจายไปทวห
การหยอดตา
1ทาความสะอาดบรเวณรอบ ๆ ดวงตา โดยใชสาลชบนาเชดคราบขตาและสงสกปรกออกไปใหหมด
2ควบคมสนขใหอยนง ๆ อยางนมนวลใหสนขลมตากวาง แลวนาขวดยามาหยอดตาจากดานบนและดานหลงเพอไมใหสนขหวาดกลว
3บบขวดยาใหไดจานวนหยดยาลงสดวงตาตามทตองการและใหตาชมไปดวยยา
การดแลบาดแผลเบองตน
การดแลบาดแผลปด
1ถาสนขมบาดแผลปดใหประคบบาดแผลใหเรวทสด โดยใหนาผาขนหนผนเลกๆมาวางเหนอบาดแผลดวย (เพอปองกนไมใหผาประคบแผลแขงตวตดผวหนง) จากนนนานาแขงมาวางทบไว 15 นาท
2สนขอาจกระดกหก และตองไดรบการรกษาจากสตวแพทยโดยดวน
การนาผาเยนประคบบาดแผลมาวางบนบรเวณทไดรบบาดเจบ จะชวยลดอาการปวดและการบวม อยางไรกตามถาสนขปวดบาดแผลมาก ใหเลกประคบแผล
อาการของบาดแผลเปด
บาดแผลเปดตองไดรบการทาความสะอาดใหทวเพอปองกนการตดเชอ ตองตรวจสอบบาดแผลเปดใหดเพราะถามเลอดออกเลกนอยหรอไมมเลอดออกเลย บาดแผลอาจจะเหนไมชด
อาการของบาดแผลเปดมดงน สนขเลยหรอใหความสนใจสวนใดสวนหนงของรางกายมากผดกต
มสะเกดแผลใหมๆทผวหนง ผวหนงมรทะล มรอยเลอดบนผวหนง เดนกะเผลก
ถาพบอาการขางตน ควรหาบาดแผลเปด หากพบบาดแผลจงทาความสะอาด และนาไปหาสตวแพทย
การดแลบาดแผลเปด
1ถาสนขมบาดแผลเปดและไมใหญมาก ใหดงสงสกปรกตางๆกรวดเสยน และวตถแปลกปลอมใดๆโดยใชนวหรอปากคบ
2ลางบาดแผลดวยนาเกลอออนๆ นาสะอาดหรอ ไฮโดรเจนเปอรออกไซด 3 เปอรเซนต
3ถาขนสนขเขาไปอยในบาดแผล ตดขนรอบๆปากแผลใหเกลยง แตกอนจะตดขน ใหหลอเลยงกรรไกรดวยสารหลอลนทละลายนาได วธนจะชวยใหขนมาตดทกรรไกร โดยไมไปตดบาดแผล
โรคทสาคญในสนข
โรคลาไสอกเสบตดตอ หรอการตดเชอพาโวไวรสในสนข
มรายงานพบวาสนขทกอาย ทกเพศและทกพนธสามารถเปนไวรสทสามารถตดตอทรนแรงททาลายระบบทางเดนอาหาร เมดเลอดขาว และในสนขบางตวจะมผลตอกลามเนอหวใจ เกดจากการตดเชอพาโวไวรส (parvovirus CPV)ปจจบนเรยกโรคนวา โรคตดเชอพาโวไวรสในสนข หรอโรคลาไสอกเสบตดตอ (canine parvoviral infection) ซงมการระบาดทวโลก รวมทงประเทศไทยดวย
การตดเชอพาโวไวรสสามารถแพรกระจายจากสนขตวหนงไปอกตวหนง การตดตอมโอกาสมากขนเมอสนขไปอยรวมกนมาก
เราจะทราบไดอยางไรวาสนขตดเชอพาโวไวรส
อาการเรมแรกของสนขทตดเชอพาโวไวรสคอ ซม เบออาหาร อาเจยนและทองเสย อยางรนแรง อณหภมของรางกายอาจจะสงขน อณหภมของรางกายทวดจากทวารหนกของสนข มคาประมาณ 101ordm - 102ordmF
อาการปวยพบไดประมาณ 5-7 วน ในระยะแรกของการตดเชอ(แสดงอาการแลว) อจจาระของสนขจะมลกษณะเหลวมสออกเทา หรอเหลองเทา (yellow-gray) ในบางครงอาการแรกเรมสนขอาจจะถายเหลวโดยมเลอดปนออกมาได
เมอสนขมการถายเหลว หรออาเจยนอยางรนแรง ทาใหสนขสญเสยนาและเกลอแรออกจากรางกายอยางรวดเรว
สนขปวยบางตวจะมอาการอาเจยนอยางรนแรงและถายอจจาระเปนนาสนาตาลจนถงสแดง(มเลอดปน)พงจนตายได
ในสนขบางตวอจจาระอาจจะมลกษณะเหลวเทานนและสามารถฟนตวจากการปวยได อาการปวยมกพบวา ลกสนขจะแสดงอาการปวยรนแรงกวาสนขโต
สนขมกจะตายภายใน 48-72 ชวโมงหลงจากทเรมแสดงอาการ ลกสนขมกจะตายดวยภาวะชอค
โดยมกจะเกดขนหลงการตดเชอประมาณ 1-2 วน ในอดตพบวาลกสนขอายนอยกวา 5 เดอนมอตราการปวยคอนขางสง
การฉดวคซนกนชวยลด อตราการปวยและอตราการตายจากการตดเชอ
ลกสนขชวงระหวางหยานม (1 เดอน)ถงอาย 6 เดอนเปนชวงอายทมความเสยงตอการปวยเปนโรค
สนขบางพนธจะแสดงอาการปวยทมความรนแรงในบางสายพนธ เชน รอตไวเลอร และโดเบอรแมนพนเชอร
การปองกนโรคลาไสอกเสบตดตอในสนข
การปองกนโรคลาไสอกเสบจากการตดเชอพาโวไวรสสามารถทาไดดวยการฉดวคซนปองกน โดยปกตในลกสนขมกจะเรมตนฉดเมออายประมาณ 6-8 สปดาห
กรณทสนขทเลยงเกดปวยตดเชอพาโวไวรส ตองทาความสะอาดบรเวณกรง หรอคอก หรอทอยของสนขปวย
ฆาเชอดวยยาฆาเชอ พวกสารละลายโซเดยมไฮโดรคลอไรต ซงเปนสวนประกอบของยาฆาเชอทมใชอยในบาน อยแลว(ยาทาความหองนา ครว) อยาลมวาเชอพาโวไวรสนสามารถมชวตอยไดในสงแวดลอมไดเวลานานเปนเดอนๆ
โดยเฉพาะอยางยงสนขทมอายไมเกน 6 เดอนควรระมดระวงอยางยง สงปฏกล หรอสงขบถายของสนขควรกาจดทงใหเรวทสดไมควรกก หมกหมมไว
ถาไมแนใจวาสนขของเรากาลงจะปวยดวยการตดเชอพาโวไวรส หรอโรคลาไสอกเสบหรอไม ควร ปรกษาสตวแพทย การลดความเสยงตอการตดเชอพาโวไวรสทดทสดคอปองกนสนขไมใหไปสมผสกบสนขอนๆ โดยเฉพาะในบรเวณทมการแพรระบาดของโรคน
เจาของสนขควรปรกษา หรอนาสตวไปพบสตวแพทย เมอพบวา สนขมอาการตางๆ เหลาน
พบมสงคดหลงทผดปกตออกจากจมก ตา หรอชองเปดอนๆของรางกาย bull
สตวเลยงไมกนอาหาร มนาหนกลดลง หรอกนนามากขนกวาปกต bull
ขบถายลาบาก หรอผดปกต หรอไมสามารถควบคมการขบถายได bull
พบมพฤตกรรมทผดปกต หรอพบมความดรายขนอยางกระทนหน หรอออนเพลย bull
พบมกอนผดปกต เดนกระโผลกกระเผลก ลกหรอนอนลาบาก bull
มการสนหวมากผดปกต เกา หรอเลย หรอกดแทะตามลาตวมากผดปกต bull
พยาธหนอนหวใจ ชพจกรของพยาธหนอนหวใจของสนขเรมตนเมอสนขทปวยดวยโรคพยาธหนอนหวใจ ซงจะมตวออน
ของพยาธหนอนหวใจอยในกระแสเลอด (microfilariae) ถกยงดดกนเลอด ทาใหยงไดรบเอาตวออนของพยาธหนอนหวใจไปดวยเมอดดกนเลอดสนขปวยเปนอาหาร หลงจากนนตวออนของพยาธหนอนหวใจจะใชระยะเวลาภายหลงจากถกดดกนจากตวสนข ประมาณ 2-3 สปดาหในการพฒนาเปนตวออนระยะตดตอในตวยง
เมอยงมการดดกนเลอดของสนขอกครง โดยเฉพาะสนขทมสขภาพปกต (ไมไดปวยเถายเทตวออนระยะตดตอทไดมการพฒนาอยางสมบรณแลวในยงไปยงสนขอกตวหนง จากนนตวออนระยะตดตอจะชอนไชไปตามเนอเยอตางๆ ของสนข และเจรญเตบโตตอไปอก 2-3 เดอนและพฒนาเปนตวแกในทสดในหวใจของสนขตวใหม
ปนโรค) ยงจะมการ
เมอตวพยาธอยในหวใจของสนข และมการเจรญเตบโตในหวใจของสนข มนจะมขนาดยาวประมาณ 14 นว และทาความเสยหายใหกบเนอเยอหวใจ เนอเยอปอดและอวยวะทสาคญอนๆ ถาสนขปวยไมไดรบการรกษา การพฒนาของโรคจะมความรนแรงมากขนและทสดสนขจะตายได
โรคพษสนขบา
โรคพษสนขบา เปนโรคทมอนตรายรายแรง ทาใหคนหรอสตวทปวยดวยโรคนตองตายดวยความทรนทราย
โรคนเกดจากเชอไวรสทมชอวา เรบสไวรส
สตวเลอดอนทกชนดโดยเฉพาะ สตวเลยงลกดวยนม เชน วว ควาย มา หม ลง ชะน กระรอก กระแต เสอ คางคาว คน ฯลฯ สตวทพบวาเปน โรคพษสนขบา มากทสด คอ สนข ( 96 ของจานวนทพบเชอจากการวนจฉยในหอง -ปฏบตการ ) รองลงมา คอ แมว ( 3 )
การตดตอของโรคพษสนขบามาสคน
โดยการไดรบเชอไวรสทอยในนาลายสตว เขาทางบาดแผลทเกดจากการถกกด ขวน หรอถกเลยบรเวณบาดแผลทมอยเดม หรอไดรบเชอเขาทางเยอตา เยอปาก
คนถกสนขทเปนโรคพษสนขบากด ใชเวลานานเทาไรจงจะแสดงอาการ
ระยะเวลาตงแตไดรบเชอ จนกระทงปรากฏอาการ หรอระยะฟกตวจะกนเวลาตงแต 7 วน ถง 2 ป ขนอยกบลกษณะบาดแผลและบรเวณทถกกด
ถาถกกดบรเวณใบหนาหรอใกลสมองและบาดแผลฉกรรจ ระยะฟกตวจะเรว
ถาถกกดบรเวณขา ระยะฟกตวนานกวา เพราะเชอจะเดนทางมาถงสมองโดยเฉลยประมาณ 2 - 6 อาทตย
อาการของผปวยโรคพษสนขบา
ม 2 แบบ คอ แบบกาวราว ดราย และแบบอมพาต อาการของโรคแบงเปน 3 ระยะ คอ
ระยะอาการเรมแรก อาจมอาการไมสบาย ครนเนอครนตว มไขตา ๆ ออนเพลย เบออาหาร เจบคอคลายเปนหวด อาจมอาการคลนไส ปวดทอง และทพบบอย คอ อาการคน เสยว หรอชาบรเวณแผลทถกกด
ระยะอาการทางระบบประสาท อาจคลมคลง ดราย กลวนา กลวลม ความรสกไวกวาปกต ทรนทราย หรอมอาการซม เปนอมพาต นาลายไหลตองบวนทง กลนนาไมได
ระยะสดทาย ไมรสกตว หายใจกระตก ผปวยสวนมากมกจะตายภายใน 7 วน หลงจากเรมแสดงอาการ
ถาเชอไวรสเพมจานวนในสมองมาก กจะแสดงอาการแบบคลมคลง ดราย แตถาเชอ ไวรสเพมจานวนมากในไขสนหลง จะแสดงอาการอมพาต
อาการโรคพษสนขบาในสนข
แบงไดเปน 2 แบบ คอ แบบดราย แสดงอาการชดเจนและพบบอย และแบบซมซงแสดงอาการไมชดเจน อาการของโรคม 3 ระยะ คอ
ระยะอาการเรมแรก สนขจะมนสยแปลกไปจากเดม ตวทเคยขลาดกลวจะเขามา คลอเคลย ตวทเคยเชองชอบเลน จะหงดหงด หลบไปตามมมมด เงยบ กนอาหารและนานอยลง ระยะนมอาการ 2 - 3 วน จะเขาสระยะท 2
ระยะตนเตน จะมอาการทางประสาท มความรสกไวกวาปกต กระวนกระวาย หงดหงด ไมอยนง กดแทะสงของ ตวแขง ขากรรไกรแขง ปากอา ลนหอย นาลายไหล มานตาขยาย บางตววงพลานไปทว เมอพบสตวหรอคนขวางหนาจะกด สงเสยงเหาหอน ในระยะทแสดงอาการแบบซมอาจไมแสดงอาการเชนน แตเมอถกรบกวนอาจกด ตอมา กลามเนอจะเรมออนแรงลง ทรงตวไมได ลมแลวลกไมได บางตวชกกระตก อาการระยะนพบได 1 - 7 วน จงจะเขาระยะสดทาย
ระยะอมพาต เกดอาการอมพาตลามทงตวเรมจากขาหลง ตอมากลามเนอคอจะเปนอมพาต กลนอาหารไมได ระบบหายใจลมเหลวและตายในทสด รวมระยะเวลาเรมแสดงอาการจนตายประมาณ 10 วน
อาการโรคพษสนขบาในแมว
ในระยะทมอาการชดเจน แบงไดเปน 3 ระยะ เชนกน คอ ระยะอาการนา มอาการหงดหงด นสยเปลยนไป ชอบหลบซกในทมด ระยะนมกสน ไมเกน 1 วน ระยะตนเตน แสดงอาการดราย กด หรอขวนคนหรอสตวทเขามาใกล กลามเนอสน นาลายไหล กลนลาบาก ระยะนกน
เวลาประมาณ 2 - 4 วน ระยะอมพาต เรมเปนอมพาตจากขาหลง แลวลามมายงลาตว ขาหนาและหว จนทวตวอยางรวดเรว แลวถงแกความตาย
อาการในแมวมกไมชดเจน อาจเปนแบบซม มระยะตนเตนสนมาก หรอไมแสดงอาการเลย อาจพบวากนอาหารและนาลาบาก แลวเปนอมพาตลามไปทวตว ตายในเวลา 3 - 4 วน หลงจากเรมมอาการ เมอถกสตวทสงสยวาเปนโรคพษสนขบากดควรทาอยางไร 1 รบลางแผลดวยนากบสบหลาย ๆ ครง เพอลางเชอออกจากบาดแผล ถามเลอดออกควรปลอยใหเลอดไหลออก อยาบบหรอเคนแผล เพราะจะทาใหเชอแพรกระจายไปสวนอน 2 เชดแผลดวยนายาฆาเชอโรค ควรใชสารละลายโพวโดนไอโอดน เชน เบตาดน ถาไมม อาจใชแอลกอฮอล 70 หรอทงเจอรไอโอดน 3 ไมควรเยบแผล ถาจาเปนควรรอไว 3 - 4 วน ถาเลอดออกมากหรอแผลใหญอาจเยบหลวม ๆ และใสทอระบายไว 4 กกสตวไวดอาการอยางนอย 10 วน โดยใหนาและอาหารตามปกต อยาฆาสตวใหตายทนท เวนแตสตวดราย กดคนและสตวอน หรอไมสามารถกกสตวได ถาสตวหนหายไป ใหถอวาสตวนนเปนโรคพษสนขบา 5 รบไปพบแพทยทนท หลงจากถกสตวกด เพอขอคาแนะนาเรองการฉดวคซน อยารอจนกระทงสตวทกดตาย อาจพจารณาใหการปองกนบาดทะยก และยาปฏชวนะเพอปองกนการตดเชออน ๆ ดวย 6 พบสตวแพทย กรมปศสตวหรอเจาหนาทสาธารณสขในชมชน เพอแจงรายละเอยดเกยวกบตวสตว เชน ชนดสตว ส เพศ พนธ อาย สถานทถกกด เพอวางมาตรการปองกนและควบคมโรคตอไป 7 เมอสตวตาย ตดหวสงตรวจโรคพษสนขบา 8 ตองซกประวตโดยละเอยดและสงไปพรอมซากสตว เพอเปนแนวทางในการตดสนใจเกยวกบการดแลผสมผสโรค ความเชอเกยวกบโรคพษสนขบา
ในปจจบน แมวาคนจะตายดวยโรคพษสนขบานอยลง เนองจากคนมความรมากขน วคซนมคณภาพดขน มความปลอดภยมากขน ราคาถกและหาไดงายขน รวมทงวคซนสตวดวย ประการสาคญ รฐไดใหความสนใจตอการปองกนและกาจดโรคนอยาง
จรงจง แตสงหนงททาใหคนจานวนไมนอยตองตายดวยโรคพษสนขบา เพราะความเชอผด ๆ เกยวกบโรคพษสนขบา โดยเฉพาะเกยวกบการรกษาโรคพษสนขบา
ความเชอ ความจรง
โรคพษสนขบาเปนในหนารอนเทานน โรคพษสนขบาเกดไดทงป เนองจากเกดจากเชอไวรส ตดตอโดยไดรบเชอจากนาลายสตวปวย ไมใชเกดเพราะความเครยดเนองจากความรอน
เมอถกสนขกดตองใชรองเทาตบแผลหรอใชเกลอขผงบาลมหรอยาฉนยดลงในแผล
การใชรองเทาตบแผล จะทาใหแผลชา เชอกระจายไปรอบบรเวณแผลไดงายและอาจมเชอโรคอน ทาใหเกดการอกเสบของบาดแผล หรอเกดบาดทะยกได เกลอหรอยาฉน อาจมสงสกปรกปะปนอย ไมควรใสลงในแผล ควรลางแผลดวยนาสะอาดกบสบหลาย ๆ ครง เพอชวยลางเชอออก แลวใสยาใสแผล เชน ทงเจอรไอโอดนหรอแอลกอฮอล ซงสามารถฆาเชอโรคพษสนขบาได
การรดนามนตชวยรกษาโรคพษสนขบาได เมอถกสนขกด การฆาสนขนนใหตายแลวนาตบสนขมารบประทาน คนจะไมเปนโรคพษสนขบา
การรกษาผสมผสโรคพษสนขบา ทไดผลดทสด คอ ไดรบการฉดวคซนทนทเมอสมผสโรค เพอใหรางกายสรางภมคมกนโรค แตถาไมไดรบการฉดวคซน ปลอยใหเชอเขาสสมองจนถงขนแสดงอาการของโรคพษสนขบาแลว ไมมยาใด ๆ รกษาได เนองจากเชอไปทาลายสมอง ทาใหผปวยแสดงอาการคลมคลงและตายในทสด เนองจากกลามเนอทกสวนเปนอมพาต ดงนน การรดนามนตไมสามารถรกษาโรคพษสนขบาได
เมอถกสนขบากด การตดห ตดหางสนขนน จะชวยใหสนขไมเปนโรคพษสนขบา
สนขหรอสตวอนทถกสตวทเปนโรคพษสนขบากด หากไมเคยฉดวคซนมากอน ควรทาลายทง แตหากตองการรกษาชวตสตวนนไว ควรฉดวคซนทนท แลวกกสตวไวดอาการ อยางนอย 6 เดอน หรอขอคาแนะนาจากสตวแพทย
คนทองไมควรฉดวคซนปองกนโรคพษสนขบา
วคซนปองกนโรคพษสนขบาปจจบน มความปลอดภยสง ฉดไดแมในคนทอง
สนขทเปนโรคพษสนขบาจะมอาการดราย ตวแขง หางตกเทานน
อาการโรคพษสนขบาในสนข มทงแบบซมและแบบดราย แบบซมสนขจะหลบซกตวในมมมด ถาถกรบกวนอาจจะกด ตอมาจะเปนอมพาต แลวตาย บางตวอาจแสดงอาการคลายกระดกหรอกางตดคอ ทาใหเจาของเขาใจผดพยายามลวงปากสนข เพอหาเศษกระดก จงไมควรลวงคอสนข หากจาเปน ควรใสถงมอทกครง
โรคพษสนขบาเปนในสนขเทานน โรคพษสนขบา เปนไดในสตวเลอดอน เลยงลกดวยนมทกชนด แตพบมากทสดในสนข
วคซนโรคพษสนขบา ฉดรอบสะดอ 14 เขม หรอ 21 เขม ถาหยดตองเรมตนใหม
วคซนปองกนโรคพษสนขบาในปจจบน มคณภาพด ฉดเขากลามเนอแขนหรอใตผวหนง เพยง 5 เขม และไมตองฉดทกวน
โปรแกรมวคซน
วคซน ชวงอาย
โรคหวดและหลอดลมอกเสบตดตอ (Kennel Cough Syndrome)
4-6 สปดาห กระตนซาท 10-14 สปดาห
โรคลาไสอกเสบตดตอ (Canine Parvovirus)
4-6 สปดาห กระตนซาท 10-14 สปดาห
โรคไขหด ตบอกเสบและเลพโต สไปโรซส (Canine Distemper Infectious Hepatitis and Leptospirosis)
14-6 สปดาห กระตนซาทอาย 10-14 สปดาห
โรคพษสนขบา (Rabies)
12 สปดาห กระตนซาทอาย 6 เดอน
ควรงดการอาบนา 7 วนหลงการฉดวคซน o
ควรถายพยาธเมอลกสนขอาย 3-4 สปดาห และทก 6 เดอน o
o
การเพาะขยายพนธสนข
พนธบอสตนเทอเรย พนธปกกง พนธเชา เชา
สนขตวเมยถงวยผสมพนธและมสดครงแรกเมออายประมาณแปดหรอเกาเดอน
แตสนขพนธ เชา เชา จะมสดครงแรกเมอมนมอายเพยงหาหรอหกเดอนเทานน
และสนขบางพนธกอาจจะใชเวลาเปนปหรอมากกวานน
ควรถายพยาธใหแมสนขสกสองหรอสสปดาหกอนแมสนขมสด
สนขตวเมยสวนใหญเขาสฤดการเปนสดสองครงตอป
ถาคณตองการใหสนขคณมลก จะตองคดเลอกพอพนธใหเปนพอพนธทด ไมนยมผสมพนธในสนขทเปนสดครงแรกหรออายนอยจนเกนไป ระยะทสนขตวเมยพรอมจะผสมพนธ นาทชองคลอดจะเรมใส ซงจะอยในชวงตรงกบวนทสบเอดหรอวนทสบสามของการเรมเปนสด การมอกดทบบนทาย ถามนนง และเคลอนหางของมนจากขางหนงไปอกขางหนง แสดงวามนพรอมทจะผสมพนธแลว
เราควรนาสนขตวเมยไปผสมกบพอพนธตามคอกผสมพนธ (ซงตองเสยคาผสมพนธ)
เมอไดดพอพนธควรปลอยใหตวผและตวเมยอยดวยกนตามลาพงมนจะผสมกนเอง
เวนแตเจาของคตวผทมความชานาญเขาจะมวธจดการชวยพอสนขผสมไดเรวขน
หลงการผสมพนธควรใหสนขตวเมยพกกอนทจะเดนทางกลบ
และใหมนอยในทเงยบสงบสกสองสามวนหลงการผสมพนธ
สนขตวเมยจะหมดการเปนสดประมาณสามสปดาหหลงจากเรมเปนสด
สนขบางตวอาจจะยงมนาจากชองคลอดออกมาอกแมวาจะผสมพนธแลว
ตามปกตจะใชเวลาประมาณสสปดาหกวาท จะรวาสนขตงทองหรอไม
ชวงระยะแรกทสนขตงทองใหอาหารปกต ไมจาเปนตองใหอาหารเสรม
อาหารตองประกอบดวยเนอ 225 กรม เปนอยางนอย
ในแตละวนควรออกกาลงกายมากพอควรหาม
เรากาจดเหบหมดไดโดยการโรยแปงกาจดเหบหมดใน
ไมควรเสยงอาบนาในชวงหาถงหกสปดาหหลงผสมพนธ
แมสนขสวนใหญจะคลอดลกหลงผสมพนธ 60-63 วน
สนขทตงทองตองการอาหารสองมอตอวน
อาหารเสรม ไดแก นามนตบปลา ไขตม
และอาหารเสรมสรางกระดก นานมจะชวยเสรมธาตแคลเซยม ซงชวยสรางกระดก
แมสนขทอมทองขนาดใหญ ไมเพยงแตจะตองการอาหารมากขนในระยะหลงของการตงทอง แตมนยงตองการอาหารบอยครงมากขน
เพราะลกสนขในทองจะทาใหแมสนขกนไดคราวละไมมาก
เมอเขาชวงสปดาหสดทายกอนคลอดคณตองตดขนบรเวณรอบๆนมของแมสนขออก
และทาความสะอาด รวมทงตองขรบขนบรเวณดานหลงของมนดวยกรรไกรขรบขน (ซงจะชวยรกษารปทรงของมนใหดดอย)
และลางใหสะอาด เมอเวลาลกสนขตองการกนนมจะไดกนสะดวก
แมสนขทคลอดกอนวนท 58 เปนลกสนขทยงไมเจรญเตบโตเตมท และตองไดรบการดแลเอาใจใสอยางระมดระวงและใกลชด
ปกตการดวาแมพรอมทจะคลอดลกหรอไมนน ใหดจากอณหภมของมน ตามปกตของแมสนขกอนคลอดลก 12 ชวโมง อณหภมจะตาลงประมาณสองหรอสามองศา จากสามสบแปดองศาเซลเซยส
เราตองเตรยมกลองทสาหรบไวใหแมสนขคลอดลก
ควรมไฟใหความอบอนแกลกสนขทเพงคลอดออกมา เหตผลสวนใหญททาใหลกสนขจานวนมากตายไปกเนองจากขาดความอบอนอยางเพยงพอ
เมอใกลระยะคลอดลกหนงหรอสองวน ควรใหแมสนขนอนในกลองปพนดวยกระดาษหนงสอพมพ
กระดาษตดจะดกวาใชผารองนอนเพราะลดอนตรายลกสนข
การคลอดลกจรงๆจะเรมขนเมอสนขเรมเบงซงจะถขนเรอยๆจนถงนาคราโผลออกมา
ตาม ปกตแมสนขจะฉกถงนาคราโดยการเลยอยางแรง และเลยนาทไหลออกจากถงนาคราหลงจากนนไมนาน ลกสนขตวแรกกจะคลอดออกมา
ถงนาคราทคลมลกสนขออกมาแลว แมสนขฉกถงนาคราเพอใหลกสนขออกมา
บางครงเมอแมสนขคลอดลกสนขตวแรก มนจะปฏเสธทจะชวยเหลอลกของมน
เราตองรบนาลกสนขออกจากถงนาครา โดยใหหวหลดออกจากถงกอน เยอถงนาคราทปกคลมลกสนขจะมลกษณะโปรงใส
แตถาไมรบเอาลกสนขออกจากถงนาคราโดย เรวลกสนขจะสาลกนาครา
ถงนาคราทหมตวอยสามารถตดออกดวยกรรไกรทปลายมน
และหลงจากนนเชดตวของมนดวยผาชบนาอนเพอกระตนใหลกสนขหายใจ
แมสนขมกมปฏกรยาเมอไดยนเสยงรองของลกสนข
และตองกระตนใหมนเลยลกของมนดวยความรกและความเอนด
กระตนใหมนเลยงลกใหมชวตรอดจนกวาลกสนขตวทสองคลอดออกมา
แมสนขอาจจะยงไมใหความสนใจตอลกตวแรกจนกวาเมอลกสนขตวทสองคลอดออกมา มนจงจะเรมทาหนาทของความเปนแม
ถาชวงการคลอดระหวางลกสนขแตละตวหางมากผดปกต
และแมสนขมอาการปวดเบงมากโดยไมรสาเหต ควรนาไปพบสตวแพทย
แตถามนนอนพกระหวางคลอดลก และไมมอาการเจบปวดคณควรปลอยมนไวตามลาพง และใหมนไดรบการพกผอน
ในกรณแมสนขคลอดลกหลายตว เราอาจจะนาตวทเกดแรกๆ ไปไวในกลองทใหความอบอนดวยดวงไฟ ทาความสะอาด เชดใหแหงดวยผาสะอาดยายลกสนขแตละตวในขณะทมนกาลงคลอดตวตอไปและคนใหแมสนขเมอมนคนหาลก
ลกสนขแตละตวทคลอดออกมาจะมรกตดตวออกมาดวย ซงเปนเรองปกตธรรมดาทสนขจะกนเพอใหลกสนขหลดจากสายสะดอของมน
ลกสนขแตละตวจะมรกหนงอนซงจะออกมาพรอมกบลกสนขหรอออกมาภายหลง
สงทสาคญทสดคอเราตองดวารกนนออกมากบลกสนขหรอไม
เพราะรกทคางอยในทองอาจจะทาใหแมสนขตดเชออยางรนแรงจนโลหตเปนพษ ซงจะทาใหแมสนขเสยชวตได
ปกต มดลกแมสนขจะบบตวขบทกสงออกมาภายใน 20-24 ชวโมงหลงคลอด
การคลอดลกจะเสรจสนโดยสมบรณโดยดจากแมสนขทผอนคลายและสงบ ซงจะนอนเหยยดตวยาวและถอนหายใจเฮอกใหญ
ในขนตอนนคณตองเอากระดาษหนงสอพมพทสกปรกหรอเปยกชนออก
เมอคณรสกวาแมสนขไดคลอดลกตวสดทายออกมาแลว
ใหนมสดปรมาณ 200 cc ใหแมสนขกน
แมสนขอาจไมกนอาหารในวนแรกหลงคลอดใหม ควรใหอาหารนมเหลวจะด
หลงจากวนทสองของการคลอดลกแลวเราควรใหอาหารแกแมสนขสองหรอสามมอตอวน ขนอยกบจานวนลกสนข
อาหารสาหรบสนขขนาดกลางควรมเนอสดสก 580 กรม และนมสดครงลตรในแตละวน
และเสรมดวยอาหารเสรมกระดก มวตามนรวม
และการใหแมสนขดมนามากๆ จะเปนการชวยใหมนผลตนานมอยางเพยงพอ
ถาสงเกตเหนวาลกสนขไมเปนปกตหรอดดนมไมไดตามปกต ใหชวยเหลอมนโดยใหมนกนนมจากขวดวนละสามเวลาเพอใหมนแขงแรงและมชวตรอด ใชผงทารกหรอนมสตรพเศษสาหรบลกสนขได นมควรรอนกวาอณหภมในตวเลกนอย
ในสนขบางพนธนยมตดหรอขรบหางออก
ควรทาเมอลกสนขอายไดสวน
ควรตดนวตงของสนขเกอบทกพนธออก
ตดออกโดยใชกรรไกรทคม และหามเลอดโดยการพนแผล เชดดวยดางทบทม
สนขพนธ Miniature Pinscher นยมตดหาง สนขพนธ Dalmatian นยมตดนวตง
อาหารสาหรบลกสนข เชน นมผสมกบเนอสตวพวกเนอไกหรอเนอ กเปนอาหารทเหมาะกบลกสนขเลกๆ
เมอลกสนขมอายไดประมาณหกสปดาหกสามารถใหอาหารสมอตอหนงวน
ควรใหขาวหรอธญพช นมในมอกลางวน มอเยนใหเนอสบอาจจะสก และมอคาใหนมและอาหารเสรมประเภทวตามนและแคลเซยม
คณไมควรใหอาหารลกสนขมากเกนไปจนมนอวน
หามปลอยใหลกสนขออกวงอยางรวดเรวหลงกนอาหารทนท
ควรปลอยใหมนออกมาถาย แตใหมนไดรบการพกสกครหลงกนอาหาร
เมอลกสนขมอายไดส-หกสปดาห นามนไปฉดยาวคซน
และพออายแปดสปดาหกสามารถนามนไปแยกเลยงทอนได
ความรบผดชอบของเจาของสนข
มนษยไดรบความรก ความซอสตย และความเปนมตรจากสนข ความผกพนดงกลาวจงเปนความรบผดชอบในการจดการหาสงจาเปนพนฐานใหกบสนข สนขเปนสตวสงคมและควรไดรบการปฏบตเสมอนเปนสมาชกในครอบครว การฝกสนขตงแตยงเลกเปนสงจาเปน เพอใหสนขสามารถเขากบมนษยและสนขอนได
ขอมลทไดในเอกสารนเกดจากการแปลตารา และรวบรวมจากแหลงขอมลตางๆ ขอขอบคณแหลงขอมลตางๆทไดนามาใชในครงน
ลกสนขพนธ Bull Terrier ลกสนขพนธ Siberian Husky
ลกสนขพนธ Bearded Collie ลกสนขพนธ Pomeranian
ลกสนขพนธ Poodle ลกสนขพนธ Shizu
แมและลกสนขพนธ collie ลกสนขพนธ Beagle
ขนตอนการอาบนาสนข
1 2 3
4 5 6
การตดแตงขนสนข
การตดแตงขนม 2 แบบ คอ แบบสงโตองกฤษและแบบสงโตคอนตเนนทล สาหรบสนขทอายนอยกวา 1 ป อาจตดแตงขนแบบลกสนข สนขพนธพเดลทวไปทไมไดสงเขาประกวดนยมตดแตงขนในรปแบบทเรยบงายกวา คอ แบบทรงแกะ การดแลขนสนข
สนขพนธขนยาวตองเพมความระมดระวงเปนพเศษ
สนข พนธยอรกไชร เทอรเรยร หลงจากอาบนาแลว ควรจะรวบขนไวเปนจดๆ
จงแกะขนทรวบไวออกแลวหว จะพบวาขนไมพนกน และเรยงตวเปนระเบยบ
สนขพนธขนเรยบ
มอลตส ลาซา แอปโซ ปกกง ชส
สนขทมขนเรยบนนดแลงาย แปรงขนใหสปดาหละ 1-2 ครงกพอแลว
ขนแรกควรใชแปรงยางแปรงยอนขน เพอขจดขนทหมดอายและสงสกปรก
แลวแปรงตามขนอกครง
ถาอยากใหสนขมขนเงางามกใหใชผาชามวรขดขนอกครง
สนขพนธขนสน
บาสเซต ฮาวนด บล เทอรเรยร
บเกล
สนขทมขนสนจะดแลจะดแลไมยากนก ใหใชแปรงสลกเกอรแปรงขนไมใหพนกนกอน
แลวใชแปรงขนสตวแปรงขจดขนทหมดอายและสงสกปรกบรเวณหางและขา
ควรใชหวซละเอยดแปรงซาอกครง
และใชกรรไกรเลมขนทไมเปนระเบยบออก
สนขพนธขนแขง
สนขทมขนแขงและหนานตองดแลเปนพเศษ
ควรแปรงขนใหทกวน เพอไมใหขนพนกน
และไมควรใชครมปรบสภาพขน เพราะจะทาใหขนนม
เจาของตองหมนดแลถอนขนใหสมาเสมออยางนอยทก 3-4 เดอน
การตดแตงขนสนขตามแฟชน
มขอดตรงทดแลขนสนขไปดวย เพราะสนขจะไดรบการดแลขนอยางสมาเสมอ
ชวยไมใหขนพนกน โดยเฉพาะสนขทมขนยาวจะชวยไมใหสนขรอน
หากไมชอบตดแตงขนสนขกควรเลมขนใหทก 6-8 สปดาห
อปกรณทใชในการตดแตงขน
หวฟนถและหางชนดโลหะ กรรไกรตดเลบ แปรง
การจดการทวไป การปอนยา
สนขทปวยหรอไดรบบาดเจบอาจจาเปนตองไดรบยาทสตวแพทยสงจายใหการปอนยาสนขตองทาอยางนมนวล
ทงนการหยอนยาลงในชามอาหารของสนขไมไดรบประกนวาสนขจะกนยานนเขาไปดวย
จงอยาเรยกสนขใหมาหาคณเพอเพยงปอนยา ควรเขาไปหาสนขเอง
การปอนยาเมด
1 สงใหสนขนง ใชมอขางหนงเปดปากสนขอยางนมนวล โดยจบปากสนขจากดานบน
2ใชมออกขางหนงหยอนเมดยาลงไปในคอใหลกทสดเทาทจะเปนไปได โดยใหวางอยเหนอโคนลนสวนทโปงขนมา
3ใชมอจบปากสนขใหปด และจบหวใหเงยขนชา ๆ แลวลบคอลงมาดวยมออกขางหนง
4เมอสนขกลนยาและเลยรมฝปาก แสดงวาการปอนยาเสรจเรยบรอย และจงชมสนขทกครงทกนยาสาเรจ
การปอนยานา
วธการปอนยานาทถกตองและไดผลด คอ การใชหลอดฉดยาเปนอปกรณชวยปอน ถาสนขไมยอมกลนยาเมด คณอาจนายาเมดไปบดและผสมกบนาหวาน และฉดยานาเขาไปตรงขางปาก ทงนยานาแกไอกสามารถปอนดวยหลอดฉดยาไดเชนกน
การหยอดห
1จบหวสนขใหอยนง ๆ และเปดหสนขขน แลวสอดปลายขวดยาหยอดหไปในทศทางปลายจมกสนข
2อยาใหสนขสะบดศรษะ แลวนาขวดยาออกมาจากห และพบหกลบลงมาในตาแหนงปกต
3ใชมอนวดคลงหสนขอยางนมนวล วธนจะชวยใหตวยากระจายไปทวห
การหยอดตา
1ทาความสะอาดบรเวณรอบ ๆ ดวงตา โดยใชสาลชบนาเชดคราบขตาและสงสกปรกออกไปใหหมด
2ควบคมสนขใหอยนง ๆ อยางนมนวลใหสนขลมตากวาง แลวนาขวดยามาหยอดตาจากดานบนและดานหลงเพอไมใหสนขหวาดกลว
3บบขวดยาใหไดจานวนหยดยาลงสดวงตาตามทตองการและใหตาชมไปดวยยา
การดแลบาดแผลเบองตน
การดแลบาดแผลปด
1ถาสนขมบาดแผลปดใหประคบบาดแผลใหเรวทสด โดยใหนาผาขนหนผนเลกๆมาวางเหนอบาดแผลดวย (เพอปองกนไมใหผาประคบแผลแขงตวตดผวหนง) จากนนนานาแขงมาวางทบไว 15 นาท
2สนขอาจกระดกหก และตองไดรบการรกษาจากสตวแพทยโดยดวน
การนาผาเยนประคบบาดแผลมาวางบนบรเวณทไดรบบาดเจบ จะชวยลดอาการปวดและการบวม อยางไรกตามถาสนขปวดบาดแผลมาก ใหเลกประคบแผล
อาการของบาดแผลเปด
บาดแผลเปดตองไดรบการทาความสะอาดใหทวเพอปองกนการตดเชอ ตองตรวจสอบบาดแผลเปดใหดเพราะถามเลอดออกเลกนอยหรอไมมเลอดออกเลย บาดแผลอาจจะเหนไมชด
อาการของบาดแผลเปดมดงน สนขเลยหรอใหความสนใจสวนใดสวนหนงของรางกายมากผดกต
มสะเกดแผลใหมๆทผวหนง ผวหนงมรทะล มรอยเลอดบนผวหนง เดนกะเผลก
ถาพบอาการขางตน ควรหาบาดแผลเปด หากพบบาดแผลจงทาความสะอาด และนาไปหาสตวแพทย
การดแลบาดแผลเปด
1ถาสนขมบาดแผลเปดและไมใหญมาก ใหดงสงสกปรกตางๆกรวดเสยน และวตถแปลกปลอมใดๆโดยใชนวหรอปากคบ
2ลางบาดแผลดวยนาเกลอออนๆ นาสะอาดหรอ ไฮโดรเจนเปอรออกไซด 3 เปอรเซนต
3ถาขนสนขเขาไปอยในบาดแผล ตดขนรอบๆปากแผลใหเกลยง แตกอนจะตดขน ใหหลอเลยงกรรไกรดวยสารหลอลนทละลายนาได วธนจะชวยใหขนมาตดทกรรไกร โดยไมไปตดบาดแผล
โรคทสาคญในสนข
โรคลาไสอกเสบตดตอ หรอการตดเชอพาโวไวรสในสนข
มรายงานพบวาสนขทกอาย ทกเพศและทกพนธสามารถเปนไวรสทสามารถตดตอทรนแรงททาลายระบบทางเดนอาหาร เมดเลอดขาว และในสนขบางตวจะมผลตอกลามเนอหวใจ เกดจากการตดเชอพาโวไวรส (parvovirus CPV)ปจจบนเรยกโรคนวา โรคตดเชอพาโวไวรสในสนข หรอโรคลาไสอกเสบตดตอ (canine parvoviral infection) ซงมการระบาดทวโลก รวมทงประเทศไทยดวย
การตดเชอพาโวไวรสสามารถแพรกระจายจากสนขตวหนงไปอกตวหนง การตดตอมโอกาสมากขนเมอสนขไปอยรวมกนมาก
เราจะทราบไดอยางไรวาสนขตดเชอพาโวไวรส
อาการเรมแรกของสนขทตดเชอพาโวไวรสคอ ซม เบออาหาร อาเจยนและทองเสย อยางรนแรง อณหภมของรางกายอาจจะสงขน อณหภมของรางกายทวดจากทวารหนกของสนข มคาประมาณ 101ordm - 102ordmF
อาการปวยพบไดประมาณ 5-7 วน ในระยะแรกของการตดเชอ(แสดงอาการแลว) อจจาระของสนขจะมลกษณะเหลวมสออกเทา หรอเหลองเทา (yellow-gray) ในบางครงอาการแรกเรมสนขอาจจะถายเหลวโดยมเลอดปนออกมาได
เมอสนขมการถายเหลว หรออาเจยนอยางรนแรง ทาใหสนขสญเสยนาและเกลอแรออกจากรางกายอยางรวดเรว
สนขปวยบางตวจะมอาการอาเจยนอยางรนแรงและถายอจจาระเปนนาสนาตาลจนถงสแดง(มเลอดปน)พงจนตายได
ในสนขบางตวอจจาระอาจจะมลกษณะเหลวเทานนและสามารถฟนตวจากการปวยได อาการปวยมกพบวา ลกสนขจะแสดงอาการปวยรนแรงกวาสนขโต
สนขมกจะตายภายใน 48-72 ชวโมงหลงจากทเรมแสดงอาการ ลกสนขมกจะตายดวยภาวะชอค
โดยมกจะเกดขนหลงการตดเชอประมาณ 1-2 วน ในอดตพบวาลกสนขอายนอยกวา 5 เดอนมอตราการปวยคอนขางสง
การฉดวคซนกนชวยลด อตราการปวยและอตราการตายจากการตดเชอ
ลกสนขชวงระหวางหยานม (1 เดอน)ถงอาย 6 เดอนเปนชวงอายทมความเสยงตอการปวยเปนโรค
สนขบางพนธจะแสดงอาการปวยทมความรนแรงในบางสายพนธ เชน รอตไวเลอร และโดเบอรแมนพนเชอร
การปองกนโรคลาไสอกเสบตดตอในสนข
การปองกนโรคลาไสอกเสบจากการตดเชอพาโวไวรสสามารถทาไดดวยการฉดวคซนปองกน โดยปกตในลกสนขมกจะเรมตนฉดเมออายประมาณ 6-8 สปดาห
กรณทสนขทเลยงเกดปวยตดเชอพาโวไวรส ตองทาความสะอาดบรเวณกรง หรอคอก หรอทอยของสนขปวย
ฆาเชอดวยยาฆาเชอ พวกสารละลายโซเดยมไฮโดรคลอไรต ซงเปนสวนประกอบของยาฆาเชอทมใชอยในบาน อยแลว(ยาทาความหองนา ครว) อยาลมวาเชอพาโวไวรสนสามารถมชวตอยไดในสงแวดลอมไดเวลานานเปนเดอนๆ
โดยเฉพาะอยางยงสนขทมอายไมเกน 6 เดอนควรระมดระวงอยางยง สงปฏกล หรอสงขบถายของสนขควรกาจดทงใหเรวทสดไมควรกก หมกหมมไว
ถาไมแนใจวาสนขของเรากาลงจะปวยดวยการตดเชอพาโวไวรส หรอโรคลาไสอกเสบหรอไม ควร ปรกษาสตวแพทย การลดความเสยงตอการตดเชอพาโวไวรสทดทสดคอปองกนสนขไมใหไปสมผสกบสนขอนๆ โดยเฉพาะในบรเวณทมการแพรระบาดของโรคน
เจาของสนขควรปรกษา หรอนาสตวไปพบสตวแพทย เมอพบวา สนขมอาการตางๆ เหลาน
พบมสงคดหลงทผดปกตออกจากจมก ตา หรอชองเปดอนๆของรางกาย bull
สตวเลยงไมกนอาหาร มนาหนกลดลง หรอกนนามากขนกวาปกต bull
ขบถายลาบาก หรอผดปกต หรอไมสามารถควบคมการขบถายได bull
พบมพฤตกรรมทผดปกต หรอพบมความดรายขนอยางกระทนหน หรอออนเพลย bull
พบมกอนผดปกต เดนกระโผลกกระเผลก ลกหรอนอนลาบาก bull
มการสนหวมากผดปกต เกา หรอเลย หรอกดแทะตามลาตวมากผดปกต bull
พยาธหนอนหวใจ ชพจกรของพยาธหนอนหวใจของสนขเรมตนเมอสนขทปวยดวยโรคพยาธหนอนหวใจ ซงจะมตวออน
ของพยาธหนอนหวใจอยในกระแสเลอด (microfilariae) ถกยงดดกนเลอด ทาใหยงไดรบเอาตวออนของพยาธหนอนหวใจไปดวยเมอดดกนเลอดสนขปวยเปนอาหาร หลงจากนนตวออนของพยาธหนอนหวใจจะใชระยะเวลาภายหลงจากถกดดกนจากตวสนข ประมาณ 2-3 สปดาหในการพฒนาเปนตวออนระยะตดตอในตวยง
เมอยงมการดดกนเลอดของสนขอกครง โดยเฉพาะสนขทมสขภาพปกต (ไมไดปวยเถายเทตวออนระยะตดตอทไดมการพฒนาอยางสมบรณแลวในยงไปยงสนขอกตวหนง จากนนตวออนระยะตดตอจะชอนไชไปตามเนอเยอตางๆ ของสนข และเจรญเตบโตตอไปอก 2-3 เดอนและพฒนาเปนตวแกในทสดในหวใจของสนขตวใหม
ปนโรค) ยงจะมการ
เมอตวพยาธอยในหวใจของสนข และมการเจรญเตบโตในหวใจของสนข มนจะมขนาดยาวประมาณ 14 นว และทาความเสยหายใหกบเนอเยอหวใจ เนอเยอปอดและอวยวะทสาคญอนๆ ถาสนขปวยไมไดรบการรกษา การพฒนาของโรคจะมความรนแรงมากขนและทสดสนขจะตายได
โรคพษสนขบา
โรคพษสนขบา เปนโรคทมอนตรายรายแรง ทาใหคนหรอสตวทปวยดวยโรคนตองตายดวยความทรนทราย
โรคนเกดจากเชอไวรสทมชอวา เรบสไวรส
สตวเลอดอนทกชนดโดยเฉพาะ สตวเลยงลกดวยนม เชน วว ควาย มา หม ลง ชะน กระรอก กระแต เสอ คางคาว คน ฯลฯ สตวทพบวาเปน โรคพษสนขบา มากทสด คอ สนข ( 96 ของจานวนทพบเชอจากการวนจฉยในหอง -ปฏบตการ ) รองลงมา คอ แมว ( 3 )
การตดตอของโรคพษสนขบามาสคน
โดยการไดรบเชอไวรสทอยในนาลายสตว เขาทางบาดแผลทเกดจากการถกกด ขวน หรอถกเลยบรเวณบาดแผลทมอยเดม หรอไดรบเชอเขาทางเยอตา เยอปาก
คนถกสนขทเปนโรคพษสนขบากด ใชเวลานานเทาไรจงจะแสดงอาการ
ระยะเวลาตงแตไดรบเชอ จนกระทงปรากฏอาการ หรอระยะฟกตวจะกนเวลาตงแต 7 วน ถง 2 ป ขนอยกบลกษณะบาดแผลและบรเวณทถกกด
ถาถกกดบรเวณใบหนาหรอใกลสมองและบาดแผลฉกรรจ ระยะฟกตวจะเรว
ถาถกกดบรเวณขา ระยะฟกตวนานกวา เพราะเชอจะเดนทางมาถงสมองโดยเฉลยประมาณ 2 - 6 อาทตย
อาการของผปวยโรคพษสนขบา
ม 2 แบบ คอ แบบกาวราว ดราย และแบบอมพาต อาการของโรคแบงเปน 3 ระยะ คอ
ระยะอาการเรมแรก อาจมอาการไมสบาย ครนเนอครนตว มไขตา ๆ ออนเพลย เบออาหาร เจบคอคลายเปนหวด อาจมอาการคลนไส ปวดทอง และทพบบอย คอ อาการคน เสยว หรอชาบรเวณแผลทถกกด
ระยะอาการทางระบบประสาท อาจคลมคลง ดราย กลวนา กลวลม ความรสกไวกวาปกต ทรนทราย หรอมอาการซม เปนอมพาต นาลายไหลตองบวนทง กลนนาไมได
ระยะสดทาย ไมรสกตว หายใจกระตก ผปวยสวนมากมกจะตายภายใน 7 วน หลงจากเรมแสดงอาการ
ถาเชอไวรสเพมจานวนในสมองมาก กจะแสดงอาการแบบคลมคลง ดราย แตถาเชอ ไวรสเพมจานวนมากในไขสนหลง จะแสดงอาการอมพาต
อาการโรคพษสนขบาในสนข
แบงไดเปน 2 แบบ คอ แบบดราย แสดงอาการชดเจนและพบบอย และแบบซมซงแสดงอาการไมชดเจน อาการของโรคม 3 ระยะ คอ
ระยะอาการเรมแรก สนขจะมนสยแปลกไปจากเดม ตวทเคยขลาดกลวจะเขามา คลอเคลย ตวทเคยเชองชอบเลน จะหงดหงด หลบไปตามมมมด เงยบ กนอาหารและนานอยลง ระยะนมอาการ 2 - 3 วน จะเขาสระยะท 2
ระยะตนเตน จะมอาการทางประสาท มความรสกไวกวาปกต กระวนกระวาย หงดหงด ไมอยนง กดแทะสงของ ตวแขง ขากรรไกรแขง ปากอา ลนหอย นาลายไหล มานตาขยาย บางตววงพลานไปทว เมอพบสตวหรอคนขวางหนาจะกด สงเสยงเหาหอน ในระยะทแสดงอาการแบบซมอาจไมแสดงอาการเชนน แตเมอถกรบกวนอาจกด ตอมา กลามเนอจะเรมออนแรงลง ทรงตวไมได ลมแลวลกไมได บางตวชกกระตก อาการระยะนพบได 1 - 7 วน จงจะเขาระยะสดทาย
ระยะอมพาต เกดอาการอมพาตลามทงตวเรมจากขาหลง ตอมากลามเนอคอจะเปนอมพาต กลนอาหารไมได ระบบหายใจลมเหลวและตายในทสด รวมระยะเวลาเรมแสดงอาการจนตายประมาณ 10 วน
อาการโรคพษสนขบาในแมว
ในระยะทมอาการชดเจน แบงไดเปน 3 ระยะ เชนกน คอ ระยะอาการนา มอาการหงดหงด นสยเปลยนไป ชอบหลบซกในทมด ระยะนมกสน ไมเกน 1 วน ระยะตนเตน แสดงอาการดราย กด หรอขวนคนหรอสตวทเขามาใกล กลามเนอสน นาลายไหล กลนลาบาก ระยะนกน
เวลาประมาณ 2 - 4 วน ระยะอมพาต เรมเปนอมพาตจากขาหลง แลวลามมายงลาตว ขาหนาและหว จนทวตวอยางรวดเรว แลวถงแกความตาย
อาการในแมวมกไมชดเจน อาจเปนแบบซม มระยะตนเตนสนมาก หรอไมแสดงอาการเลย อาจพบวากนอาหารและนาลาบาก แลวเปนอมพาตลามไปทวตว ตายในเวลา 3 - 4 วน หลงจากเรมมอาการ เมอถกสตวทสงสยวาเปนโรคพษสนขบากดควรทาอยางไร 1 รบลางแผลดวยนากบสบหลาย ๆ ครง เพอลางเชอออกจากบาดแผล ถามเลอดออกควรปลอยใหเลอดไหลออก อยาบบหรอเคนแผล เพราะจะทาใหเชอแพรกระจายไปสวนอน 2 เชดแผลดวยนายาฆาเชอโรค ควรใชสารละลายโพวโดนไอโอดน เชน เบตาดน ถาไมม อาจใชแอลกอฮอล 70 หรอทงเจอรไอโอดน 3 ไมควรเยบแผล ถาจาเปนควรรอไว 3 - 4 วน ถาเลอดออกมากหรอแผลใหญอาจเยบหลวม ๆ และใสทอระบายไว 4 กกสตวไวดอาการอยางนอย 10 วน โดยใหนาและอาหารตามปกต อยาฆาสตวใหตายทนท เวนแตสตวดราย กดคนและสตวอน หรอไมสามารถกกสตวได ถาสตวหนหายไป ใหถอวาสตวนนเปนโรคพษสนขบา 5 รบไปพบแพทยทนท หลงจากถกสตวกด เพอขอคาแนะนาเรองการฉดวคซน อยารอจนกระทงสตวทกดตาย อาจพจารณาใหการปองกนบาดทะยก และยาปฏชวนะเพอปองกนการตดเชออน ๆ ดวย 6 พบสตวแพทย กรมปศสตวหรอเจาหนาทสาธารณสขในชมชน เพอแจงรายละเอยดเกยวกบตวสตว เชน ชนดสตว ส เพศ พนธ อาย สถานทถกกด เพอวางมาตรการปองกนและควบคมโรคตอไป 7 เมอสตวตาย ตดหวสงตรวจโรคพษสนขบา 8 ตองซกประวตโดยละเอยดและสงไปพรอมซากสตว เพอเปนแนวทางในการตดสนใจเกยวกบการดแลผสมผสโรค ความเชอเกยวกบโรคพษสนขบา
ในปจจบน แมวาคนจะตายดวยโรคพษสนขบานอยลง เนองจากคนมความรมากขน วคซนมคณภาพดขน มความปลอดภยมากขน ราคาถกและหาไดงายขน รวมทงวคซนสตวดวย ประการสาคญ รฐไดใหความสนใจตอการปองกนและกาจดโรคนอยาง
จรงจง แตสงหนงททาใหคนจานวนไมนอยตองตายดวยโรคพษสนขบา เพราะความเชอผด ๆ เกยวกบโรคพษสนขบา โดยเฉพาะเกยวกบการรกษาโรคพษสนขบา
ความเชอ ความจรง
โรคพษสนขบาเปนในหนารอนเทานน โรคพษสนขบาเกดไดทงป เนองจากเกดจากเชอไวรส ตดตอโดยไดรบเชอจากนาลายสตวปวย ไมใชเกดเพราะความเครยดเนองจากความรอน
เมอถกสนขกดตองใชรองเทาตบแผลหรอใชเกลอขผงบาลมหรอยาฉนยดลงในแผล
การใชรองเทาตบแผล จะทาใหแผลชา เชอกระจายไปรอบบรเวณแผลไดงายและอาจมเชอโรคอน ทาใหเกดการอกเสบของบาดแผล หรอเกดบาดทะยกได เกลอหรอยาฉน อาจมสงสกปรกปะปนอย ไมควรใสลงในแผล ควรลางแผลดวยนาสะอาดกบสบหลาย ๆ ครง เพอชวยลางเชอออก แลวใสยาใสแผล เชน ทงเจอรไอโอดนหรอแอลกอฮอล ซงสามารถฆาเชอโรคพษสนขบาได
การรดนามนตชวยรกษาโรคพษสนขบาได เมอถกสนขกด การฆาสนขนนใหตายแลวนาตบสนขมารบประทาน คนจะไมเปนโรคพษสนขบา
การรกษาผสมผสโรคพษสนขบา ทไดผลดทสด คอ ไดรบการฉดวคซนทนทเมอสมผสโรค เพอใหรางกายสรางภมคมกนโรค แตถาไมไดรบการฉดวคซน ปลอยใหเชอเขาสสมองจนถงขนแสดงอาการของโรคพษสนขบาแลว ไมมยาใด ๆ รกษาได เนองจากเชอไปทาลายสมอง ทาใหผปวยแสดงอาการคลมคลงและตายในทสด เนองจากกลามเนอทกสวนเปนอมพาต ดงนน การรดนามนตไมสามารถรกษาโรคพษสนขบาได
เมอถกสนขบากด การตดห ตดหางสนขนน จะชวยใหสนขไมเปนโรคพษสนขบา
สนขหรอสตวอนทถกสตวทเปนโรคพษสนขบากด หากไมเคยฉดวคซนมากอน ควรทาลายทง แตหากตองการรกษาชวตสตวนนไว ควรฉดวคซนทนท แลวกกสตวไวดอาการ อยางนอย 6 เดอน หรอขอคาแนะนาจากสตวแพทย
คนทองไมควรฉดวคซนปองกนโรคพษสนขบา
วคซนปองกนโรคพษสนขบาปจจบน มความปลอดภยสง ฉดไดแมในคนทอง
สนขทเปนโรคพษสนขบาจะมอาการดราย ตวแขง หางตกเทานน
อาการโรคพษสนขบาในสนข มทงแบบซมและแบบดราย แบบซมสนขจะหลบซกตวในมมมด ถาถกรบกวนอาจจะกด ตอมาจะเปนอมพาต แลวตาย บางตวอาจแสดงอาการคลายกระดกหรอกางตดคอ ทาใหเจาของเขาใจผดพยายามลวงปากสนข เพอหาเศษกระดก จงไมควรลวงคอสนข หากจาเปน ควรใสถงมอทกครง
โรคพษสนขบาเปนในสนขเทานน โรคพษสนขบา เปนไดในสตวเลอดอน เลยงลกดวยนมทกชนด แตพบมากทสดในสนข
วคซนโรคพษสนขบา ฉดรอบสะดอ 14 เขม หรอ 21 เขม ถาหยดตองเรมตนใหม
วคซนปองกนโรคพษสนขบาในปจจบน มคณภาพด ฉดเขากลามเนอแขนหรอใตผวหนง เพยง 5 เขม และไมตองฉดทกวน
โปรแกรมวคซน
วคซน ชวงอาย
โรคหวดและหลอดลมอกเสบตดตอ (Kennel Cough Syndrome)
4-6 สปดาห กระตนซาท 10-14 สปดาห
โรคลาไสอกเสบตดตอ (Canine Parvovirus)
4-6 สปดาห กระตนซาท 10-14 สปดาห
โรคไขหด ตบอกเสบและเลพโต สไปโรซส (Canine Distemper Infectious Hepatitis and Leptospirosis)
14-6 สปดาห กระตนซาทอาย 10-14 สปดาห
โรคพษสนขบา (Rabies)
12 สปดาห กระตนซาทอาย 6 เดอน
ควรงดการอาบนา 7 วนหลงการฉดวคซน o
ควรถายพยาธเมอลกสนขอาย 3-4 สปดาห และทก 6 เดอน o
o
การเพาะขยายพนธสนข
พนธบอสตนเทอเรย พนธปกกง พนธเชา เชา
สนขตวเมยถงวยผสมพนธและมสดครงแรกเมออายประมาณแปดหรอเกาเดอน
แตสนขพนธ เชา เชา จะมสดครงแรกเมอมนมอายเพยงหาหรอหกเดอนเทานน
และสนขบางพนธกอาจจะใชเวลาเปนปหรอมากกวานน
ควรถายพยาธใหแมสนขสกสองหรอสสปดาหกอนแมสนขมสด
สนขตวเมยสวนใหญเขาสฤดการเปนสดสองครงตอป
ถาคณตองการใหสนขคณมลก จะตองคดเลอกพอพนธใหเปนพอพนธทด ไมนยมผสมพนธในสนขทเปนสดครงแรกหรออายนอยจนเกนไป ระยะทสนขตวเมยพรอมจะผสมพนธ นาทชองคลอดจะเรมใส ซงจะอยในชวงตรงกบวนทสบเอดหรอวนทสบสามของการเรมเปนสด การมอกดทบบนทาย ถามนนง และเคลอนหางของมนจากขางหนงไปอกขางหนง แสดงวามนพรอมทจะผสมพนธแลว
เราควรนาสนขตวเมยไปผสมกบพอพนธตามคอกผสมพนธ (ซงตองเสยคาผสมพนธ)
เมอไดดพอพนธควรปลอยใหตวผและตวเมยอยดวยกนตามลาพงมนจะผสมกนเอง
เวนแตเจาของคตวผทมความชานาญเขาจะมวธจดการชวยพอสนขผสมไดเรวขน
หลงการผสมพนธควรใหสนขตวเมยพกกอนทจะเดนทางกลบ
และใหมนอยในทเงยบสงบสกสองสามวนหลงการผสมพนธ
สนขตวเมยจะหมดการเปนสดประมาณสามสปดาหหลงจากเรมเปนสด
สนขบางตวอาจจะยงมนาจากชองคลอดออกมาอกแมวาจะผสมพนธแลว
ตามปกตจะใชเวลาประมาณสสปดาหกวาท จะรวาสนขตงทองหรอไม
ชวงระยะแรกทสนขตงทองใหอาหารปกต ไมจาเปนตองใหอาหารเสรม
อาหารตองประกอบดวยเนอ 225 กรม เปนอยางนอย
ในแตละวนควรออกกาลงกายมากพอควรหาม
เรากาจดเหบหมดไดโดยการโรยแปงกาจดเหบหมดใน
ไมควรเสยงอาบนาในชวงหาถงหกสปดาหหลงผสมพนธ
แมสนขสวนใหญจะคลอดลกหลงผสมพนธ 60-63 วน
สนขทตงทองตองการอาหารสองมอตอวน
อาหารเสรม ไดแก นามนตบปลา ไขตม
และอาหารเสรมสรางกระดก นานมจะชวยเสรมธาตแคลเซยม ซงชวยสรางกระดก
แมสนขทอมทองขนาดใหญ ไมเพยงแตจะตองการอาหารมากขนในระยะหลงของการตงทอง แตมนยงตองการอาหารบอยครงมากขน
เพราะลกสนขในทองจะทาใหแมสนขกนไดคราวละไมมาก
เมอเขาชวงสปดาหสดทายกอนคลอดคณตองตดขนบรเวณรอบๆนมของแมสนขออก
และทาความสะอาด รวมทงตองขรบขนบรเวณดานหลงของมนดวยกรรไกรขรบขน (ซงจะชวยรกษารปทรงของมนใหดดอย)
และลางใหสะอาด เมอเวลาลกสนขตองการกนนมจะไดกนสะดวก
แมสนขทคลอดกอนวนท 58 เปนลกสนขทยงไมเจรญเตบโตเตมท และตองไดรบการดแลเอาใจใสอยางระมดระวงและใกลชด
ปกตการดวาแมพรอมทจะคลอดลกหรอไมนน ใหดจากอณหภมของมน ตามปกตของแมสนขกอนคลอดลก 12 ชวโมง อณหภมจะตาลงประมาณสองหรอสามองศา จากสามสบแปดองศาเซลเซยส
เราตองเตรยมกลองทสาหรบไวใหแมสนขคลอดลก
ควรมไฟใหความอบอนแกลกสนขทเพงคลอดออกมา เหตผลสวนใหญททาใหลกสนขจานวนมากตายไปกเนองจากขาดความอบอนอยางเพยงพอ
เมอใกลระยะคลอดลกหนงหรอสองวน ควรใหแมสนขนอนในกลองปพนดวยกระดาษหนงสอพมพ
กระดาษตดจะดกวาใชผารองนอนเพราะลดอนตรายลกสนข
การคลอดลกจรงๆจะเรมขนเมอสนขเรมเบงซงจะถขนเรอยๆจนถงนาคราโผลออกมา
ตาม ปกตแมสนขจะฉกถงนาคราโดยการเลยอยางแรง และเลยนาทไหลออกจากถงนาคราหลงจากนนไมนาน ลกสนขตวแรกกจะคลอดออกมา
ถงนาคราทคลมลกสนขออกมาแลว แมสนขฉกถงนาคราเพอใหลกสนขออกมา
บางครงเมอแมสนขคลอดลกสนขตวแรก มนจะปฏเสธทจะชวยเหลอลกของมน
เราตองรบนาลกสนขออกจากถงนาครา โดยใหหวหลดออกจากถงกอน เยอถงนาคราทปกคลมลกสนขจะมลกษณะโปรงใส
แตถาไมรบเอาลกสนขออกจากถงนาคราโดย เรวลกสนขจะสาลกนาครา
ถงนาคราทหมตวอยสามารถตดออกดวยกรรไกรทปลายมน
และหลงจากนนเชดตวของมนดวยผาชบนาอนเพอกระตนใหลกสนขหายใจ
แมสนขมกมปฏกรยาเมอไดยนเสยงรองของลกสนข
และตองกระตนใหมนเลยลกของมนดวยความรกและความเอนด
กระตนใหมนเลยงลกใหมชวตรอดจนกวาลกสนขตวทสองคลอดออกมา
แมสนขอาจจะยงไมใหความสนใจตอลกตวแรกจนกวาเมอลกสนขตวทสองคลอดออกมา มนจงจะเรมทาหนาทของความเปนแม
ถาชวงการคลอดระหวางลกสนขแตละตวหางมากผดปกต
และแมสนขมอาการปวดเบงมากโดยไมรสาเหต ควรนาไปพบสตวแพทย
แตถามนนอนพกระหวางคลอดลก และไมมอาการเจบปวดคณควรปลอยมนไวตามลาพง และใหมนไดรบการพกผอน
ในกรณแมสนขคลอดลกหลายตว เราอาจจะนาตวทเกดแรกๆ ไปไวในกลองทใหความอบอนดวยดวงไฟ ทาความสะอาด เชดใหแหงดวยผาสะอาดยายลกสนขแตละตวในขณะทมนกาลงคลอดตวตอไปและคนใหแมสนขเมอมนคนหาลก
ลกสนขแตละตวทคลอดออกมาจะมรกตดตวออกมาดวย ซงเปนเรองปกตธรรมดาทสนขจะกนเพอใหลกสนขหลดจากสายสะดอของมน
ลกสนขแตละตวจะมรกหนงอนซงจะออกมาพรอมกบลกสนขหรอออกมาภายหลง
สงทสาคญทสดคอเราตองดวารกนนออกมากบลกสนขหรอไม
เพราะรกทคางอยในทองอาจจะทาใหแมสนขตดเชออยางรนแรงจนโลหตเปนพษ ซงจะทาใหแมสนขเสยชวตได
ปกต มดลกแมสนขจะบบตวขบทกสงออกมาภายใน 20-24 ชวโมงหลงคลอด
การคลอดลกจะเสรจสนโดยสมบรณโดยดจากแมสนขทผอนคลายและสงบ ซงจะนอนเหยยดตวยาวและถอนหายใจเฮอกใหญ
ในขนตอนนคณตองเอากระดาษหนงสอพมพทสกปรกหรอเปยกชนออก
เมอคณรสกวาแมสนขไดคลอดลกตวสดทายออกมาแลว
ใหนมสดปรมาณ 200 cc ใหแมสนขกน
แมสนขอาจไมกนอาหารในวนแรกหลงคลอดใหม ควรใหอาหารนมเหลวจะด
หลงจากวนทสองของการคลอดลกแลวเราควรใหอาหารแกแมสนขสองหรอสามมอตอวน ขนอยกบจานวนลกสนข
อาหารสาหรบสนขขนาดกลางควรมเนอสดสก 580 กรม และนมสดครงลตรในแตละวน
และเสรมดวยอาหารเสรมกระดก มวตามนรวม
และการใหแมสนขดมนามากๆ จะเปนการชวยใหมนผลตนานมอยางเพยงพอ
ถาสงเกตเหนวาลกสนขไมเปนปกตหรอดดนมไมไดตามปกต ใหชวยเหลอมนโดยใหมนกนนมจากขวดวนละสามเวลาเพอใหมนแขงแรงและมชวตรอด ใชผงทารกหรอนมสตรพเศษสาหรบลกสนขได นมควรรอนกวาอณหภมในตวเลกนอย
ในสนขบางพนธนยมตดหรอขรบหางออก
ควรทาเมอลกสนขอายไดสวน
ควรตดนวตงของสนขเกอบทกพนธออก
ตดออกโดยใชกรรไกรทคม และหามเลอดโดยการพนแผล เชดดวยดางทบทม
สนขพนธ Miniature Pinscher นยมตดหาง สนขพนธ Dalmatian นยมตดนวตง
อาหารสาหรบลกสนข เชน นมผสมกบเนอสตวพวกเนอไกหรอเนอ กเปนอาหารทเหมาะกบลกสนขเลกๆ
เมอลกสนขมอายไดประมาณหกสปดาหกสามารถใหอาหารสมอตอหนงวน
ควรใหขาวหรอธญพช นมในมอกลางวน มอเยนใหเนอสบอาจจะสก และมอคาใหนมและอาหารเสรมประเภทวตามนและแคลเซยม
คณไมควรใหอาหารลกสนขมากเกนไปจนมนอวน
หามปลอยใหลกสนขออกวงอยางรวดเรวหลงกนอาหารทนท
ควรปลอยใหมนออกมาถาย แตใหมนไดรบการพกสกครหลงกนอาหาร
เมอลกสนขมอายไดส-หกสปดาห นามนไปฉดยาวคซน
และพออายแปดสปดาหกสามารถนามนไปแยกเลยงทอนได
ความรบผดชอบของเจาของสนข
มนษยไดรบความรก ความซอสตย และความเปนมตรจากสนข ความผกพนดงกลาวจงเปนความรบผดชอบในการจดการหาสงจาเปนพนฐานใหกบสนข สนขเปนสตวสงคมและควรไดรบการปฏบตเสมอนเปนสมาชกในครอบครว การฝกสนขตงแตยงเลกเปนสงจาเปน เพอใหสนขสามารถเขากบมนษยและสนขอนได
ขอมลทไดในเอกสารนเกดจากการแปลตารา และรวบรวมจากแหลงขอมลตางๆ ขอขอบคณแหลงขอมลตางๆทไดนามาใชในครงน
ลกสนขพนธ Bull Terrier ลกสนขพนธ Siberian Husky
ลกสนขพนธ Bearded Collie ลกสนขพนธ Pomeranian
ลกสนขพนธ Poodle ลกสนขพนธ Shizu
แมและลกสนขพนธ collie ลกสนขพนธ Beagle
แลวแปรงตามขนอกครง
ถาอยากใหสนขมขนเงางามกใหใชผาชามวรขดขนอกครง
สนขพนธขนสน
บาสเซต ฮาวนด บล เทอรเรยร
บเกล
สนขทมขนสนจะดแลจะดแลไมยากนก ใหใชแปรงสลกเกอรแปรงขนไมใหพนกนกอน
แลวใชแปรงขนสตวแปรงขจดขนทหมดอายและสงสกปรกบรเวณหางและขา
ควรใชหวซละเอยดแปรงซาอกครง
และใชกรรไกรเลมขนทไมเปนระเบยบออก
สนขพนธขนแขง
สนขทมขนแขงและหนานตองดแลเปนพเศษ
ควรแปรงขนใหทกวน เพอไมใหขนพนกน
และไมควรใชครมปรบสภาพขน เพราะจะทาใหขนนม
เจาของตองหมนดแลถอนขนใหสมาเสมออยางนอยทก 3-4 เดอน
การตดแตงขนสนขตามแฟชน
มขอดตรงทดแลขนสนขไปดวย เพราะสนขจะไดรบการดแลขนอยางสมาเสมอ
ชวยไมใหขนพนกน โดยเฉพาะสนขทมขนยาวจะชวยไมใหสนขรอน
หากไมชอบตดแตงขนสนขกควรเลมขนใหทก 6-8 สปดาห
อปกรณทใชในการตดแตงขน
หวฟนถและหางชนดโลหะ กรรไกรตดเลบ แปรง
การจดการทวไป การปอนยา
สนขทปวยหรอไดรบบาดเจบอาจจาเปนตองไดรบยาทสตวแพทยสงจายใหการปอนยาสนขตองทาอยางนมนวล
ทงนการหยอนยาลงในชามอาหารของสนขไมไดรบประกนวาสนขจะกนยานนเขาไปดวย
จงอยาเรยกสนขใหมาหาคณเพอเพยงปอนยา ควรเขาไปหาสนขเอง
การปอนยาเมด
1 สงใหสนขนง ใชมอขางหนงเปดปากสนขอยางนมนวล โดยจบปากสนขจากดานบน
2ใชมออกขางหนงหยอนเมดยาลงไปในคอใหลกทสดเทาทจะเปนไปได โดยใหวางอยเหนอโคนลนสวนทโปงขนมา
3ใชมอจบปากสนขใหปด และจบหวใหเงยขนชา ๆ แลวลบคอลงมาดวยมออกขางหนง
4เมอสนขกลนยาและเลยรมฝปาก แสดงวาการปอนยาเสรจเรยบรอย และจงชมสนขทกครงทกนยาสาเรจ
การปอนยานา
วธการปอนยานาทถกตองและไดผลด คอ การใชหลอดฉดยาเปนอปกรณชวยปอน ถาสนขไมยอมกลนยาเมด คณอาจนายาเมดไปบดและผสมกบนาหวาน และฉดยานาเขาไปตรงขางปาก ทงนยานาแกไอกสามารถปอนดวยหลอดฉดยาไดเชนกน
การหยอดห
1จบหวสนขใหอยนง ๆ และเปดหสนขขน แลวสอดปลายขวดยาหยอดหไปในทศทางปลายจมกสนข
2อยาใหสนขสะบดศรษะ แลวนาขวดยาออกมาจากห และพบหกลบลงมาในตาแหนงปกต
3ใชมอนวดคลงหสนขอยางนมนวล วธนจะชวยใหตวยากระจายไปทวห
การหยอดตา
1ทาความสะอาดบรเวณรอบ ๆ ดวงตา โดยใชสาลชบนาเชดคราบขตาและสงสกปรกออกไปใหหมด
2ควบคมสนขใหอยนง ๆ อยางนมนวลใหสนขลมตากวาง แลวนาขวดยามาหยอดตาจากดานบนและดานหลงเพอไมใหสนขหวาดกลว
3บบขวดยาใหไดจานวนหยดยาลงสดวงตาตามทตองการและใหตาชมไปดวยยา
การดแลบาดแผลเบองตน
การดแลบาดแผลปด
1ถาสนขมบาดแผลปดใหประคบบาดแผลใหเรวทสด โดยใหนาผาขนหนผนเลกๆมาวางเหนอบาดแผลดวย (เพอปองกนไมใหผาประคบแผลแขงตวตดผวหนง) จากนนนานาแขงมาวางทบไว 15 นาท
2สนขอาจกระดกหก และตองไดรบการรกษาจากสตวแพทยโดยดวน
การนาผาเยนประคบบาดแผลมาวางบนบรเวณทไดรบบาดเจบ จะชวยลดอาการปวดและการบวม อยางไรกตามถาสนขปวดบาดแผลมาก ใหเลกประคบแผล
อาการของบาดแผลเปด
บาดแผลเปดตองไดรบการทาความสะอาดใหทวเพอปองกนการตดเชอ ตองตรวจสอบบาดแผลเปดใหดเพราะถามเลอดออกเลกนอยหรอไมมเลอดออกเลย บาดแผลอาจจะเหนไมชด
อาการของบาดแผลเปดมดงน สนขเลยหรอใหความสนใจสวนใดสวนหนงของรางกายมากผดกต
มสะเกดแผลใหมๆทผวหนง ผวหนงมรทะล มรอยเลอดบนผวหนง เดนกะเผลก
ถาพบอาการขางตน ควรหาบาดแผลเปด หากพบบาดแผลจงทาความสะอาด และนาไปหาสตวแพทย
การดแลบาดแผลเปด
1ถาสนขมบาดแผลเปดและไมใหญมาก ใหดงสงสกปรกตางๆกรวดเสยน และวตถแปลกปลอมใดๆโดยใชนวหรอปากคบ
2ลางบาดแผลดวยนาเกลอออนๆ นาสะอาดหรอ ไฮโดรเจนเปอรออกไซด 3 เปอรเซนต
3ถาขนสนขเขาไปอยในบาดแผล ตดขนรอบๆปากแผลใหเกลยง แตกอนจะตดขน ใหหลอเลยงกรรไกรดวยสารหลอลนทละลายนาได วธนจะชวยใหขนมาตดทกรรไกร โดยไมไปตดบาดแผล
โรคทสาคญในสนข
โรคลาไสอกเสบตดตอ หรอการตดเชอพาโวไวรสในสนข
มรายงานพบวาสนขทกอาย ทกเพศและทกพนธสามารถเปนไวรสทสามารถตดตอทรนแรงททาลายระบบทางเดนอาหาร เมดเลอดขาว และในสนขบางตวจะมผลตอกลามเนอหวใจ เกดจากการตดเชอพาโวไวรส (parvovirus CPV)ปจจบนเรยกโรคนวา โรคตดเชอพาโวไวรสในสนข หรอโรคลาไสอกเสบตดตอ (canine parvoviral infection) ซงมการระบาดทวโลก รวมทงประเทศไทยดวย
การตดเชอพาโวไวรสสามารถแพรกระจายจากสนขตวหนงไปอกตวหนง การตดตอมโอกาสมากขนเมอสนขไปอยรวมกนมาก
เราจะทราบไดอยางไรวาสนขตดเชอพาโวไวรส
อาการเรมแรกของสนขทตดเชอพาโวไวรสคอ ซม เบออาหาร อาเจยนและทองเสย อยางรนแรง อณหภมของรางกายอาจจะสงขน อณหภมของรางกายทวดจากทวารหนกของสนข มคาประมาณ 101ordm - 102ordmF
อาการปวยพบไดประมาณ 5-7 วน ในระยะแรกของการตดเชอ(แสดงอาการแลว) อจจาระของสนขจะมลกษณะเหลวมสออกเทา หรอเหลองเทา (yellow-gray) ในบางครงอาการแรกเรมสนขอาจจะถายเหลวโดยมเลอดปนออกมาได
เมอสนขมการถายเหลว หรออาเจยนอยางรนแรง ทาใหสนขสญเสยนาและเกลอแรออกจากรางกายอยางรวดเรว
สนขปวยบางตวจะมอาการอาเจยนอยางรนแรงและถายอจจาระเปนนาสนาตาลจนถงสแดง(มเลอดปน)พงจนตายได
ในสนขบางตวอจจาระอาจจะมลกษณะเหลวเทานนและสามารถฟนตวจากการปวยได อาการปวยมกพบวา ลกสนขจะแสดงอาการปวยรนแรงกวาสนขโต
สนขมกจะตายภายใน 48-72 ชวโมงหลงจากทเรมแสดงอาการ ลกสนขมกจะตายดวยภาวะชอค
โดยมกจะเกดขนหลงการตดเชอประมาณ 1-2 วน ในอดตพบวาลกสนขอายนอยกวา 5 เดอนมอตราการปวยคอนขางสง
การฉดวคซนกนชวยลด อตราการปวยและอตราการตายจากการตดเชอ
ลกสนขชวงระหวางหยานม (1 เดอน)ถงอาย 6 เดอนเปนชวงอายทมความเสยงตอการปวยเปนโรค
สนขบางพนธจะแสดงอาการปวยทมความรนแรงในบางสายพนธ เชน รอตไวเลอร และโดเบอรแมนพนเชอร
การปองกนโรคลาไสอกเสบตดตอในสนข
การปองกนโรคลาไสอกเสบจากการตดเชอพาโวไวรสสามารถทาไดดวยการฉดวคซนปองกน โดยปกตในลกสนขมกจะเรมตนฉดเมออายประมาณ 6-8 สปดาห
กรณทสนขทเลยงเกดปวยตดเชอพาโวไวรส ตองทาความสะอาดบรเวณกรง หรอคอก หรอทอยของสนขปวย
ฆาเชอดวยยาฆาเชอ พวกสารละลายโซเดยมไฮโดรคลอไรต ซงเปนสวนประกอบของยาฆาเชอทมใชอยในบาน อยแลว(ยาทาความหองนา ครว) อยาลมวาเชอพาโวไวรสนสามารถมชวตอยไดในสงแวดลอมไดเวลานานเปนเดอนๆ
โดยเฉพาะอยางยงสนขทมอายไมเกน 6 เดอนควรระมดระวงอยางยง สงปฏกล หรอสงขบถายของสนขควรกาจดทงใหเรวทสดไมควรกก หมกหมมไว
ถาไมแนใจวาสนขของเรากาลงจะปวยดวยการตดเชอพาโวไวรส หรอโรคลาไสอกเสบหรอไม ควร ปรกษาสตวแพทย การลดความเสยงตอการตดเชอพาโวไวรสทดทสดคอปองกนสนขไมใหไปสมผสกบสนขอนๆ โดยเฉพาะในบรเวณทมการแพรระบาดของโรคน
เจาของสนขควรปรกษา หรอนาสตวไปพบสตวแพทย เมอพบวา สนขมอาการตางๆ เหลาน
พบมสงคดหลงทผดปกตออกจากจมก ตา หรอชองเปดอนๆของรางกาย bull
สตวเลยงไมกนอาหาร มนาหนกลดลง หรอกนนามากขนกวาปกต bull
ขบถายลาบาก หรอผดปกต หรอไมสามารถควบคมการขบถายได bull
พบมพฤตกรรมทผดปกต หรอพบมความดรายขนอยางกระทนหน หรอออนเพลย bull
พบมกอนผดปกต เดนกระโผลกกระเผลก ลกหรอนอนลาบาก bull
มการสนหวมากผดปกต เกา หรอเลย หรอกดแทะตามลาตวมากผดปกต bull
พยาธหนอนหวใจ ชพจกรของพยาธหนอนหวใจของสนขเรมตนเมอสนขทปวยดวยโรคพยาธหนอนหวใจ ซงจะมตวออน
ของพยาธหนอนหวใจอยในกระแสเลอด (microfilariae) ถกยงดดกนเลอด ทาใหยงไดรบเอาตวออนของพยาธหนอนหวใจไปดวยเมอดดกนเลอดสนขปวยเปนอาหาร หลงจากนนตวออนของพยาธหนอนหวใจจะใชระยะเวลาภายหลงจากถกดดกนจากตวสนข ประมาณ 2-3 สปดาหในการพฒนาเปนตวออนระยะตดตอในตวยง
เมอยงมการดดกนเลอดของสนขอกครง โดยเฉพาะสนขทมสขภาพปกต (ไมไดปวยเถายเทตวออนระยะตดตอทไดมการพฒนาอยางสมบรณแลวในยงไปยงสนขอกตวหนง จากนนตวออนระยะตดตอจะชอนไชไปตามเนอเยอตางๆ ของสนข และเจรญเตบโตตอไปอก 2-3 เดอนและพฒนาเปนตวแกในทสดในหวใจของสนขตวใหม
ปนโรค) ยงจะมการ
เมอตวพยาธอยในหวใจของสนข และมการเจรญเตบโตในหวใจของสนข มนจะมขนาดยาวประมาณ 14 นว และทาความเสยหายใหกบเนอเยอหวใจ เนอเยอปอดและอวยวะทสาคญอนๆ ถาสนขปวยไมไดรบการรกษา การพฒนาของโรคจะมความรนแรงมากขนและทสดสนขจะตายได
โรคพษสนขบา
โรคพษสนขบา เปนโรคทมอนตรายรายแรง ทาใหคนหรอสตวทปวยดวยโรคนตองตายดวยความทรนทราย
โรคนเกดจากเชอไวรสทมชอวา เรบสไวรส
สตวเลอดอนทกชนดโดยเฉพาะ สตวเลยงลกดวยนม เชน วว ควาย มา หม ลง ชะน กระรอก กระแต เสอ คางคาว คน ฯลฯ สตวทพบวาเปน โรคพษสนขบา มากทสด คอ สนข ( 96 ของจานวนทพบเชอจากการวนจฉยในหอง -ปฏบตการ ) รองลงมา คอ แมว ( 3 )
การตดตอของโรคพษสนขบามาสคน
โดยการไดรบเชอไวรสทอยในนาลายสตว เขาทางบาดแผลทเกดจากการถกกด ขวน หรอถกเลยบรเวณบาดแผลทมอยเดม หรอไดรบเชอเขาทางเยอตา เยอปาก
คนถกสนขทเปนโรคพษสนขบากด ใชเวลานานเทาไรจงจะแสดงอาการ
ระยะเวลาตงแตไดรบเชอ จนกระทงปรากฏอาการ หรอระยะฟกตวจะกนเวลาตงแต 7 วน ถง 2 ป ขนอยกบลกษณะบาดแผลและบรเวณทถกกด
ถาถกกดบรเวณใบหนาหรอใกลสมองและบาดแผลฉกรรจ ระยะฟกตวจะเรว
ถาถกกดบรเวณขา ระยะฟกตวนานกวา เพราะเชอจะเดนทางมาถงสมองโดยเฉลยประมาณ 2 - 6 อาทตย
อาการของผปวยโรคพษสนขบา
ม 2 แบบ คอ แบบกาวราว ดราย และแบบอมพาต อาการของโรคแบงเปน 3 ระยะ คอ
ระยะอาการเรมแรก อาจมอาการไมสบาย ครนเนอครนตว มไขตา ๆ ออนเพลย เบออาหาร เจบคอคลายเปนหวด อาจมอาการคลนไส ปวดทอง และทพบบอย คอ อาการคน เสยว หรอชาบรเวณแผลทถกกด
ระยะอาการทางระบบประสาท อาจคลมคลง ดราย กลวนา กลวลม ความรสกไวกวาปกต ทรนทราย หรอมอาการซม เปนอมพาต นาลายไหลตองบวนทง กลนนาไมได
ระยะสดทาย ไมรสกตว หายใจกระตก ผปวยสวนมากมกจะตายภายใน 7 วน หลงจากเรมแสดงอาการ
ถาเชอไวรสเพมจานวนในสมองมาก กจะแสดงอาการแบบคลมคลง ดราย แตถาเชอ ไวรสเพมจานวนมากในไขสนหลง จะแสดงอาการอมพาต
อาการโรคพษสนขบาในสนข
แบงไดเปน 2 แบบ คอ แบบดราย แสดงอาการชดเจนและพบบอย และแบบซมซงแสดงอาการไมชดเจน อาการของโรคม 3 ระยะ คอ
ระยะอาการเรมแรก สนขจะมนสยแปลกไปจากเดม ตวทเคยขลาดกลวจะเขามา คลอเคลย ตวทเคยเชองชอบเลน จะหงดหงด หลบไปตามมมมด เงยบ กนอาหารและนานอยลง ระยะนมอาการ 2 - 3 วน จะเขาสระยะท 2
ระยะตนเตน จะมอาการทางประสาท มความรสกไวกวาปกต กระวนกระวาย หงดหงด ไมอยนง กดแทะสงของ ตวแขง ขากรรไกรแขง ปากอา ลนหอย นาลายไหล มานตาขยาย บางตววงพลานไปทว เมอพบสตวหรอคนขวางหนาจะกด สงเสยงเหาหอน ในระยะทแสดงอาการแบบซมอาจไมแสดงอาการเชนน แตเมอถกรบกวนอาจกด ตอมา กลามเนอจะเรมออนแรงลง ทรงตวไมได ลมแลวลกไมได บางตวชกกระตก อาการระยะนพบได 1 - 7 วน จงจะเขาระยะสดทาย
ระยะอมพาต เกดอาการอมพาตลามทงตวเรมจากขาหลง ตอมากลามเนอคอจะเปนอมพาต กลนอาหารไมได ระบบหายใจลมเหลวและตายในทสด รวมระยะเวลาเรมแสดงอาการจนตายประมาณ 10 วน
อาการโรคพษสนขบาในแมว
ในระยะทมอาการชดเจน แบงไดเปน 3 ระยะ เชนกน คอ ระยะอาการนา มอาการหงดหงด นสยเปลยนไป ชอบหลบซกในทมด ระยะนมกสน ไมเกน 1 วน ระยะตนเตน แสดงอาการดราย กด หรอขวนคนหรอสตวทเขามาใกล กลามเนอสน นาลายไหล กลนลาบาก ระยะนกน
เวลาประมาณ 2 - 4 วน ระยะอมพาต เรมเปนอมพาตจากขาหลง แลวลามมายงลาตว ขาหนาและหว จนทวตวอยางรวดเรว แลวถงแกความตาย
อาการในแมวมกไมชดเจน อาจเปนแบบซม มระยะตนเตนสนมาก หรอไมแสดงอาการเลย อาจพบวากนอาหารและนาลาบาก แลวเปนอมพาตลามไปทวตว ตายในเวลา 3 - 4 วน หลงจากเรมมอาการ เมอถกสตวทสงสยวาเปนโรคพษสนขบากดควรทาอยางไร 1 รบลางแผลดวยนากบสบหลาย ๆ ครง เพอลางเชอออกจากบาดแผล ถามเลอดออกควรปลอยใหเลอดไหลออก อยาบบหรอเคนแผล เพราะจะทาใหเชอแพรกระจายไปสวนอน 2 เชดแผลดวยนายาฆาเชอโรค ควรใชสารละลายโพวโดนไอโอดน เชน เบตาดน ถาไมม อาจใชแอลกอฮอล 70 หรอทงเจอรไอโอดน 3 ไมควรเยบแผล ถาจาเปนควรรอไว 3 - 4 วน ถาเลอดออกมากหรอแผลใหญอาจเยบหลวม ๆ และใสทอระบายไว 4 กกสตวไวดอาการอยางนอย 10 วน โดยใหนาและอาหารตามปกต อยาฆาสตวใหตายทนท เวนแตสตวดราย กดคนและสตวอน หรอไมสามารถกกสตวได ถาสตวหนหายไป ใหถอวาสตวนนเปนโรคพษสนขบา 5 รบไปพบแพทยทนท หลงจากถกสตวกด เพอขอคาแนะนาเรองการฉดวคซน อยารอจนกระทงสตวทกดตาย อาจพจารณาใหการปองกนบาดทะยก และยาปฏชวนะเพอปองกนการตดเชออน ๆ ดวย 6 พบสตวแพทย กรมปศสตวหรอเจาหนาทสาธารณสขในชมชน เพอแจงรายละเอยดเกยวกบตวสตว เชน ชนดสตว ส เพศ พนธ อาย สถานทถกกด เพอวางมาตรการปองกนและควบคมโรคตอไป 7 เมอสตวตาย ตดหวสงตรวจโรคพษสนขบา 8 ตองซกประวตโดยละเอยดและสงไปพรอมซากสตว เพอเปนแนวทางในการตดสนใจเกยวกบการดแลผสมผสโรค ความเชอเกยวกบโรคพษสนขบา
ในปจจบน แมวาคนจะตายดวยโรคพษสนขบานอยลง เนองจากคนมความรมากขน วคซนมคณภาพดขน มความปลอดภยมากขน ราคาถกและหาไดงายขน รวมทงวคซนสตวดวย ประการสาคญ รฐไดใหความสนใจตอการปองกนและกาจดโรคนอยาง
จรงจง แตสงหนงททาใหคนจานวนไมนอยตองตายดวยโรคพษสนขบา เพราะความเชอผด ๆ เกยวกบโรคพษสนขบา โดยเฉพาะเกยวกบการรกษาโรคพษสนขบา
ความเชอ ความจรง
โรคพษสนขบาเปนในหนารอนเทานน โรคพษสนขบาเกดไดทงป เนองจากเกดจากเชอไวรส ตดตอโดยไดรบเชอจากนาลายสตวปวย ไมใชเกดเพราะความเครยดเนองจากความรอน
เมอถกสนขกดตองใชรองเทาตบแผลหรอใชเกลอขผงบาลมหรอยาฉนยดลงในแผล
การใชรองเทาตบแผล จะทาใหแผลชา เชอกระจายไปรอบบรเวณแผลไดงายและอาจมเชอโรคอน ทาใหเกดการอกเสบของบาดแผล หรอเกดบาดทะยกได เกลอหรอยาฉน อาจมสงสกปรกปะปนอย ไมควรใสลงในแผล ควรลางแผลดวยนาสะอาดกบสบหลาย ๆ ครง เพอชวยลางเชอออก แลวใสยาใสแผล เชน ทงเจอรไอโอดนหรอแอลกอฮอล ซงสามารถฆาเชอโรคพษสนขบาได
การรดนามนตชวยรกษาโรคพษสนขบาได เมอถกสนขกด การฆาสนขนนใหตายแลวนาตบสนขมารบประทาน คนจะไมเปนโรคพษสนขบา
การรกษาผสมผสโรคพษสนขบา ทไดผลดทสด คอ ไดรบการฉดวคซนทนทเมอสมผสโรค เพอใหรางกายสรางภมคมกนโรค แตถาไมไดรบการฉดวคซน ปลอยใหเชอเขาสสมองจนถงขนแสดงอาการของโรคพษสนขบาแลว ไมมยาใด ๆ รกษาได เนองจากเชอไปทาลายสมอง ทาใหผปวยแสดงอาการคลมคลงและตายในทสด เนองจากกลามเนอทกสวนเปนอมพาต ดงนน การรดนามนตไมสามารถรกษาโรคพษสนขบาได
เมอถกสนขบากด การตดห ตดหางสนขนน จะชวยใหสนขไมเปนโรคพษสนขบา
สนขหรอสตวอนทถกสตวทเปนโรคพษสนขบากด หากไมเคยฉดวคซนมากอน ควรทาลายทง แตหากตองการรกษาชวตสตวนนไว ควรฉดวคซนทนท แลวกกสตวไวดอาการ อยางนอย 6 เดอน หรอขอคาแนะนาจากสตวแพทย
คนทองไมควรฉดวคซนปองกนโรคพษสนขบา
วคซนปองกนโรคพษสนขบาปจจบน มความปลอดภยสง ฉดไดแมในคนทอง
สนขทเปนโรคพษสนขบาจะมอาการดราย ตวแขง หางตกเทานน
อาการโรคพษสนขบาในสนข มทงแบบซมและแบบดราย แบบซมสนขจะหลบซกตวในมมมด ถาถกรบกวนอาจจะกด ตอมาจะเปนอมพาต แลวตาย บางตวอาจแสดงอาการคลายกระดกหรอกางตดคอ ทาใหเจาของเขาใจผดพยายามลวงปากสนข เพอหาเศษกระดก จงไมควรลวงคอสนข หากจาเปน ควรใสถงมอทกครง
โรคพษสนขบาเปนในสนขเทานน โรคพษสนขบา เปนไดในสตวเลอดอน เลยงลกดวยนมทกชนด แตพบมากทสดในสนข
วคซนโรคพษสนขบา ฉดรอบสะดอ 14 เขม หรอ 21 เขม ถาหยดตองเรมตนใหม
วคซนปองกนโรคพษสนขบาในปจจบน มคณภาพด ฉดเขากลามเนอแขนหรอใตผวหนง เพยง 5 เขม และไมตองฉดทกวน
โปรแกรมวคซน
วคซน ชวงอาย
โรคหวดและหลอดลมอกเสบตดตอ (Kennel Cough Syndrome)
4-6 สปดาห กระตนซาท 10-14 สปดาห
โรคลาไสอกเสบตดตอ (Canine Parvovirus)
4-6 สปดาห กระตนซาท 10-14 สปดาห
โรคไขหด ตบอกเสบและเลพโต สไปโรซส (Canine Distemper Infectious Hepatitis and Leptospirosis)
14-6 สปดาห กระตนซาทอาย 10-14 สปดาห
โรคพษสนขบา (Rabies)
12 สปดาห กระตนซาทอาย 6 เดอน
ควรงดการอาบนา 7 วนหลงการฉดวคซน o
ควรถายพยาธเมอลกสนขอาย 3-4 สปดาห และทก 6 เดอน o
o
การเพาะขยายพนธสนข
พนธบอสตนเทอเรย พนธปกกง พนธเชา เชา
สนขตวเมยถงวยผสมพนธและมสดครงแรกเมออายประมาณแปดหรอเกาเดอน
แตสนขพนธ เชา เชา จะมสดครงแรกเมอมนมอายเพยงหาหรอหกเดอนเทานน
และสนขบางพนธกอาจจะใชเวลาเปนปหรอมากกวานน
ควรถายพยาธใหแมสนขสกสองหรอสสปดาหกอนแมสนขมสด
สนขตวเมยสวนใหญเขาสฤดการเปนสดสองครงตอป
ถาคณตองการใหสนขคณมลก จะตองคดเลอกพอพนธใหเปนพอพนธทด ไมนยมผสมพนธในสนขทเปนสดครงแรกหรออายนอยจนเกนไป ระยะทสนขตวเมยพรอมจะผสมพนธ นาทชองคลอดจะเรมใส ซงจะอยในชวงตรงกบวนทสบเอดหรอวนทสบสามของการเรมเปนสด การมอกดทบบนทาย ถามนนง และเคลอนหางของมนจากขางหนงไปอกขางหนง แสดงวามนพรอมทจะผสมพนธแลว
เราควรนาสนขตวเมยไปผสมกบพอพนธตามคอกผสมพนธ (ซงตองเสยคาผสมพนธ)
เมอไดดพอพนธควรปลอยใหตวผและตวเมยอยดวยกนตามลาพงมนจะผสมกนเอง
เวนแตเจาของคตวผทมความชานาญเขาจะมวธจดการชวยพอสนขผสมไดเรวขน
หลงการผสมพนธควรใหสนขตวเมยพกกอนทจะเดนทางกลบ
และใหมนอยในทเงยบสงบสกสองสามวนหลงการผสมพนธ
สนขตวเมยจะหมดการเปนสดประมาณสามสปดาหหลงจากเรมเปนสด
สนขบางตวอาจจะยงมนาจากชองคลอดออกมาอกแมวาจะผสมพนธแลว
ตามปกตจะใชเวลาประมาณสสปดาหกวาท จะรวาสนขตงทองหรอไม
ชวงระยะแรกทสนขตงทองใหอาหารปกต ไมจาเปนตองใหอาหารเสรม
อาหารตองประกอบดวยเนอ 225 กรม เปนอยางนอย
ในแตละวนควรออกกาลงกายมากพอควรหาม
เรากาจดเหบหมดไดโดยการโรยแปงกาจดเหบหมดใน
ไมควรเสยงอาบนาในชวงหาถงหกสปดาหหลงผสมพนธ
แมสนขสวนใหญจะคลอดลกหลงผสมพนธ 60-63 วน
สนขทตงทองตองการอาหารสองมอตอวน
อาหารเสรม ไดแก นามนตบปลา ไขตม
และอาหารเสรมสรางกระดก นานมจะชวยเสรมธาตแคลเซยม ซงชวยสรางกระดก
แมสนขทอมทองขนาดใหญ ไมเพยงแตจะตองการอาหารมากขนในระยะหลงของการตงทอง แตมนยงตองการอาหารบอยครงมากขน
เพราะลกสนขในทองจะทาใหแมสนขกนไดคราวละไมมาก
เมอเขาชวงสปดาหสดทายกอนคลอดคณตองตดขนบรเวณรอบๆนมของแมสนขออก
และทาความสะอาด รวมทงตองขรบขนบรเวณดานหลงของมนดวยกรรไกรขรบขน (ซงจะชวยรกษารปทรงของมนใหดดอย)
และลางใหสะอาด เมอเวลาลกสนขตองการกนนมจะไดกนสะดวก
แมสนขทคลอดกอนวนท 58 เปนลกสนขทยงไมเจรญเตบโตเตมท และตองไดรบการดแลเอาใจใสอยางระมดระวงและใกลชด
ปกตการดวาแมพรอมทจะคลอดลกหรอไมนน ใหดจากอณหภมของมน ตามปกตของแมสนขกอนคลอดลก 12 ชวโมง อณหภมจะตาลงประมาณสองหรอสามองศา จากสามสบแปดองศาเซลเซยส
เราตองเตรยมกลองทสาหรบไวใหแมสนขคลอดลก
ควรมไฟใหความอบอนแกลกสนขทเพงคลอดออกมา เหตผลสวนใหญททาใหลกสนขจานวนมากตายไปกเนองจากขาดความอบอนอยางเพยงพอ
เมอใกลระยะคลอดลกหนงหรอสองวน ควรใหแมสนขนอนในกลองปพนดวยกระดาษหนงสอพมพ
กระดาษตดจะดกวาใชผารองนอนเพราะลดอนตรายลกสนข
การคลอดลกจรงๆจะเรมขนเมอสนขเรมเบงซงจะถขนเรอยๆจนถงนาคราโผลออกมา
ตาม ปกตแมสนขจะฉกถงนาคราโดยการเลยอยางแรง และเลยนาทไหลออกจากถงนาคราหลงจากนนไมนาน ลกสนขตวแรกกจะคลอดออกมา
ถงนาคราทคลมลกสนขออกมาแลว แมสนขฉกถงนาคราเพอใหลกสนขออกมา
บางครงเมอแมสนขคลอดลกสนขตวแรก มนจะปฏเสธทจะชวยเหลอลกของมน
เราตองรบนาลกสนขออกจากถงนาครา โดยใหหวหลดออกจากถงกอน เยอถงนาคราทปกคลมลกสนขจะมลกษณะโปรงใส
แตถาไมรบเอาลกสนขออกจากถงนาคราโดย เรวลกสนขจะสาลกนาครา
ถงนาคราทหมตวอยสามารถตดออกดวยกรรไกรทปลายมน
และหลงจากนนเชดตวของมนดวยผาชบนาอนเพอกระตนใหลกสนขหายใจ
แมสนขมกมปฏกรยาเมอไดยนเสยงรองของลกสนข
และตองกระตนใหมนเลยลกของมนดวยความรกและความเอนด
กระตนใหมนเลยงลกใหมชวตรอดจนกวาลกสนขตวทสองคลอดออกมา
แมสนขอาจจะยงไมใหความสนใจตอลกตวแรกจนกวาเมอลกสนขตวทสองคลอดออกมา มนจงจะเรมทาหนาทของความเปนแม
ถาชวงการคลอดระหวางลกสนขแตละตวหางมากผดปกต
และแมสนขมอาการปวดเบงมากโดยไมรสาเหต ควรนาไปพบสตวแพทย
แตถามนนอนพกระหวางคลอดลก และไมมอาการเจบปวดคณควรปลอยมนไวตามลาพง และใหมนไดรบการพกผอน
ในกรณแมสนขคลอดลกหลายตว เราอาจจะนาตวทเกดแรกๆ ไปไวในกลองทใหความอบอนดวยดวงไฟ ทาความสะอาด เชดใหแหงดวยผาสะอาดยายลกสนขแตละตวในขณะทมนกาลงคลอดตวตอไปและคนใหแมสนขเมอมนคนหาลก
ลกสนขแตละตวทคลอดออกมาจะมรกตดตวออกมาดวย ซงเปนเรองปกตธรรมดาทสนขจะกนเพอใหลกสนขหลดจากสายสะดอของมน
ลกสนขแตละตวจะมรกหนงอนซงจะออกมาพรอมกบลกสนขหรอออกมาภายหลง
สงทสาคญทสดคอเราตองดวารกนนออกมากบลกสนขหรอไม
เพราะรกทคางอยในทองอาจจะทาใหแมสนขตดเชออยางรนแรงจนโลหตเปนพษ ซงจะทาใหแมสนขเสยชวตได
ปกต มดลกแมสนขจะบบตวขบทกสงออกมาภายใน 20-24 ชวโมงหลงคลอด
การคลอดลกจะเสรจสนโดยสมบรณโดยดจากแมสนขทผอนคลายและสงบ ซงจะนอนเหยยดตวยาวและถอนหายใจเฮอกใหญ
ในขนตอนนคณตองเอากระดาษหนงสอพมพทสกปรกหรอเปยกชนออก
เมอคณรสกวาแมสนขไดคลอดลกตวสดทายออกมาแลว
ใหนมสดปรมาณ 200 cc ใหแมสนขกน
แมสนขอาจไมกนอาหารในวนแรกหลงคลอดใหม ควรใหอาหารนมเหลวจะด
หลงจากวนทสองของการคลอดลกแลวเราควรใหอาหารแกแมสนขสองหรอสามมอตอวน ขนอยกบจานวนลกสนข
อาหารสาหรบสนขขนาดกลางควรมเนอสดสก 580 กรม และนมสดครงลตรในแตละวน
และเสรมดวยอาหารเสรมกระดก มวตามนรวม
และการใหแมสนขดมนามากๆ จะเปนการชวยใหมนผลตนานมอยางเพยงพอ
ถาสงเกตเหนวาลกสนขไมเปนปกตหรอดดนมไมไดตามปกต ใหชวยเหลอมนโดยใหมนกนนมจากขวดวนละสามเวลาเพอใหมนแขงแรงและมชวตรอด ใชผงทารกหรอนมสตรพเศษสาหรบลกสนขได นมควรรอนกวาอณหภมในตวเลกนอย
ในสนขบางพนธนยมตดหรอขรบหางออก
ควรทาเมอลกสนขอายไดสวน
ควรตดนวตงของสนขเกอบทกพนธออก
ตดออกโดยใชกรรไกรทคม และหามเลอดโดยการพนแผล เชดดวยดางทบทม
สนขพนธ Miniature Pinscher นยมตดหาง สนขพนธ Dalmatian นยมตดนวตง
อาหารสาหรบลกสนข เชน นมผสมกบเนอสตวพวกเนอไกหรอเนอ กเปนอาหารทเหมาะกบลกสนขเลกๆ
เมอลกสนขมอายไดประมาณหกสปดาหกสามารถใหอาหารสมอตอหนงวน
ควรใหขาวหรอธญพช นมในมอกลางวน มอเยนใหเนอสบอาจจะสก และมอคาใหนมและอาหารเสรมประเภทวตามนและแคลเซยม
คณไมควรใหอาหารลกสนขมากเกนไปจนมนอวน
หามปลอยใหลกสนขออกวงอยางรวดเรวหลงกนอาหารทนท
ควรปลอยใหมนออกมาถาย แตใหมนไดรบการพกสกครหลงกนอาหาร
เมอลกสนขมอายไดส-หกสปดาห นามนไปฉดยาวคซน
และพออายแปดสปดาหกสามารถนามนไปแยกเลยงทอนได
ความรบผดชอบของเจาของสนข
มนษยไดรบความรก ความซอสตย และความเปนมตรจากสนข ความผกพนดงกลาวจงเปนความรบผดชอบในการจดการหาสงจาเปนพนฐานใหกบสนข สนขเปนสตวสงคมและควรไดรบการปฏบตเสมอนเปนสมาชกในครอบครว การฝกสนขตงแตยงเลกเปนสงจาเปน เพอใหสนขสามารถเขากบมนษยและสนขอนได
ขอมลทไดในเอกสารนเกดจากการแปลตารา และรวบรวมจากแหลงขอมลตางๆ ขอขอบคณแหลงขอมลตางๆทไดนามาใชในครงน
ลกสนขพนธ Bull Terrier ลกสนขพนธ Siberian Husky
ลกสนขพนธ Bearded Collie ลกสนขพนธ Pomeranian
ลกสนขพนธ Poodle ลกสนขพนธ Shizu
แมและลกสนขพนธ collie ลกสนขพนธ Beagle
การตดแตงขนสนขตามแฟชน
มขอดตรงทดแลขนสนขไปดวย เพราะสนขจะไดรบการดแลขนอยางสมาเสมอ
ชวยไมใหขนพนกน โดยเฉพาะสนขทมขนยาวจะชวยไมใหสนขรอน
หากไมชอบตดแตงขนสนขกควรเลมขนใหทก 6-8 สปดาห
อปกรณทใชในการตดแตงขน
หวฟนถและหางชนดโลหะ กรรไกรตดเลบ แปรง
การจดการทวไป การปอนยา
สนขทปวยหรอไดรบบาดเจบอาจจาเปนตองไดรบยาทสตวแพทยสงจายใหการปอนยาสนขตองทาอยางนมนวล
ทงนการหยอนยาลงในชามอาหารของสนขไมไดรบประกนวาสนขจะกนยานนเขาไปดวย
จงอยาเรยกสนขใหมาหาคณเพอเพยงปอนยา ควรเขาไปหาสนขเอง
การปอนยาเมด
1 สงใหสนขนง ใชมอขางหนงเปดปากสนขอยางนมนวล โดยจบปากสนขจากดานบน
2ใชมออกขางหนงหยอนเมดยาลงไปในคอใหลกทสดเทาทจะเปนไปได โดยใหวางอยเหนอโคนลนสวนทโปงขนมา
3ใชมอจบปากสนขใหปด และจบหวใหเงยขนชา ๆ แลวลบคอลงมาดวยมออกขางหนง
4เมอสนขกลนยาและเลยรมฝปาก แสดงวาการปอนยาเสรจเรยบรอย และจงชมสนขทกครงทกนยาสาเรจ
การปอนยานา
วธการปอนยานาทถกตองและไดผลด คอ การใชหลอดฉดยาเปนอปกรณชวยปอน ถาสนขไมยอมกลนยาเมด คณอาจนายาเมดไปบดและผสมกบนาหวาน และฉดยานาเขาไปตรงขางปาก ทงนยานาแกไอกสามารถปอนดวยหลอดฉดยาไดเชนกน
การหยอดห
1จบหวสนขใหอยนง ๆ และเปดหสนขขน แลวสอดปลายขวดยาหยอดหไปในทศทางปลายจมกสนข
2อยาใหสนขสะบดศรษะ แลวนาขวดยาออกมาจากห และพบหกลบลงมาในตาแหนงปกต
3ใชมอนวดคลงหสนขอยางนมนวล วธนจะชวยใหตวยากระจายไปทวห
การหยอดตา
1ทาความสะอาดบรเวณรอบ ๆ ดวงตา โดยใชสาลชบนาเชดคราบขตาและสงสกปรกออกไปใหหมด
2ควบคมสนขใหอยนง ๆ อยางนมนวลใหสนขลมตากวาง แลวนาขวดยามาหยอดตาจากดานบนและดานหลงเพอไมใหสนขหวาดกลว
3บบขวดยาใหไดจานวนหยดยาลงสดวงตาตามทตองการและใหตาชมไปดวยยา
การดแลบาดแผลเบองตน
การดแลบาดแผลปด
1ถาสนขมบาดแผลปดใหประคบบาดแผลใหเรวทสด โดยใหนาผาขนหนผนเลกๆมาวางเหนอบาดแผลดวย (เพอปองกนไมใหผาประคบแผลแขงตวตดผวหนง) จากนนนานาแขงมาวางทบไว 15 นาท
2สนขอาจกระดกหก และตองไดรบการรกษาจากสตวแพทยโดยดวน
การนาผาเยนประคบบาดแผลมาวางบนบรเวณทไดรบบาดเจบ จะชวยลดอาการปวดและการบวม อยางไรกตามถาสนขปวดบาดแผลมาก ใหเลกประคบแผล
อาการของบาดแผลเปด
บาดแผลเปดตองไดรบการทาความสะอาดใหทวเพอปองกนการตดเชอ ตองตรวจสอบบาดแผลเปดใหดเพราะถามเลอดออกเลกนอยหรอไมมเลอดออกเลย บาดแผลอาจจะเหนไมชด
อาการของบาดแผลเปดมดงน สนขเลยหรอใหความสนใจสวนใดสวนหนงของรางกายมากผดกต
มสะเกดแผลใหมๆทผวหนง ผวหนงมรทะล มรอยเลอดบนผวหนง เดนกะเผลก
ถาพบอาการขางตน ควรหาบาดแผลเปด หากพบบาดแผลจงทาความสะอาด และนาไปหาสตวแพทย
การดแลบาดแผลเปด
1ถาสนขมบาดแผลเปดและไมใหญมาก ใหดงสงสกปรกตางๆกรวดเสยน และวตถแปลกปลอมใดๆโดยใชนวหรอปากคบ
2ลางบาดแผลดวยนาเกลอออนๆ นาสะอาดหรอ ไฮโดรเจนเปอรออกไซด 3 เปอรเซนต
3ถาขนสนขเขาไปอยในบาดแผล ตดขนรอบๆปากแผลใหเกลยง แตกอนจะตดขน ใหหลอเลยงกรรไกรดวยสารหลอลนทละลายนาได วธนจะชวยใหขนมาตดทกรรไกร โดยไมไปตดบาดแผล
โรคทสาคญในสนข
โรคลาไสอกเสบตดตอ หรอการตดเชอพาโวไวรสในสนข
มรายงานพบวาสนขทกอาย ทกเพศและทกพนธสามารถเปนไวรสทสามารถตดตอทรนแรงททาลายระบบทางเดนอาหาร เมดเลอดขาว และในสนขบางตวจะมผลตอกลามเนอหวใจ เกดจากการตดเชอพาโวไวรส (parvovirus CPV)ปจจบนเรยกโรคนวา โรคตดเชอพาโวไวรสในสนข หรอโรคลาไสอกเสบตดตอ (canine parvoviral infection) ซงมการระบาดทวโลก รวมทงประเทศไทยดวย
การตดเชอพาโวไวรสสามารถแพรกระจายจากสนขตวหนงไปอกตวหนง การตดตอมโอกาสมากขนเมอสนขไปอยรวมกนมาก
เราจะทราบไดอยางไรวาสนขตดเชอพาโวไวรส
อาการเรมแรกของสนขทตดเชอพาโวไวรสคอ ซม เบออาหาร อาเจยนและทองเสย อยางรนแรง อณหภมของรางกายอาจจะสงขน อณหภมของรางกายทวดจากทวารหนกของสนข มคาประมาณ 101ordm - 102ordmF
อาการปวยพบไดประมาณ 5-7 วน ในระยะแรกของการตดเชอ(แสดงอาการแลว) อจจาระของสนขจะมลกษณะเหลวมสออกเทา หรอเหลองเทา (yellow-gray) ในบางครงอาการแรกเรมสนขอาจจะถายเหลวโดยมเลอดปนออกมาได
เมอสนขมการถายเหลว หรออาเจยนอยางรนแรง ทาใหสนขสญเสยนาและเกลอแรออกจากรางกายอยางรวดเรว
สนขปวยบางตวจะมอาการอาเจยนอยางรนแรงและถายอจจาระเปนนาสนาตาลจนถงสแดง(มเลอดปน)พงจนตายได
ในสนขบางตวอจจาระอาจจะมลกษณะเหลวเทานนและสามารถฟนตวจากการปวยได อาการปวยมกพบวา ลกสนขจะแสดงอาการปวยรนแรงกวาสนขโต
สนขมกจะตายภายใน 48-72 ชวโมงหลงจากทเรมแสดงอาการ ลกสนขมกจะตายดวยภาวะชอค
โดยมกจะเกดขนหลงการตดเชอประมาณ 1-2 วน ในอดตพบวาลกสนขอายนอยกวา 5 เดอนมอตราการปวยคอนขางสง
การฉดวคซนกนชวยลด อตราการปวยและอตราการตายจากการตดเชอ
ลกสนขชวงระหวางหยานม (1 เดอน)ถงอาย 6 เดอนเปนชวงอายทมความเสยงตอการปวยเปนโรค
สนขบางพนธจะแสดงอาการปวยทมความรนแรงในบางสายพนธ เชน รอตไวเลอร และโดเบอรแมนพนเชอร
การปองกนโรคลาไสอกเสบตดตอในสนข
การปองกนโรคลาไสอกเสบจากการตดเชอพาโวไวรสสามารถทาไดดวยการฉดวคซนปองกน โดยปกตในลกสนขมกจะเรมตนฉดเมออายประมาณ 6-8 สปดาห
กรณทสนขทเลยงเกดปวยตดเชอพาโวไวรส ตองทาความสะอาดบรเวณกรง หรอคอก หรอทอยของสนขปวย
ฆาเชอดวยยาฆาเชอ พวกสารละลายโซเดยมไฮโดรคลอไรต ซงเปนสวนประกอบของยาฆาเชอทมใชอยในบาน อยแลว(ยาทาความหองนา ครว) อยาลมวาเชอพาโวไวรสนสามารถมชวตอยไดในสงแวดลอมไดเวลานานเปนเดอนๆ
โดยเฉพาะอยางยงสนขทมอายไมเกน 6 เดอนควรระมดระวงอยางยง สงปฏกล หรอสงขบถายของสนขควรกาจดทงใหเรวทสดไมควรกก หมกหมมไว
ถาไมแนใจวาสนขของเรากาลงจะปวยดวยการตดเชอพาโวไวรส หรอโรคลาไสอกเสบหรอไม ควร ปรกษาสตวแพทย การลดความเสยงตอการตดเชอพาโวไวรสทดทสดคอปองกนสนขไมใหไปสมผสกบสนขอนๆ โดยเฉพาะในบรเวณทมการแพรระบาดของโรคน
เจาของสนขควรปรกษา หรอนาสตวไปพบสตวแพทย เมอพบวา สนขมอาการตางๆ เหลาน
พบมสงคดหลงทผดปกตออกจากจมก ตา หรอชองเปดอนๆของรางกาย bull
สตวเลยงไมกนอาหาร มนาหนกลดลง หรอกนนามากขนกวาปกต bull
ขบถายลาบาก หรอผดปกต หรอไมสามารถควบคมการขบถายได bull
พบมพฤตกรรมทผดปกต หรอพบมความดรายขนอยางกระทนหน หรอออนเพลย bull
พบมกอนผดปกต เดนกระโผลกกระเผลก ลกหรอนอนลาบาก bull
มการสนหวมากผดปกต เกา หรอเลย หรอกดแทะตามลาตวมากผดปกต bull
พยาธหนอนหวใจ ชพจกรของพยาธหนอนหวใจของสนขเรมตนเมอสนขทปวยดวยโรคพยาธหนอนหวใจ ซงจะมตวออน
ของพยาธหนอนหวใจอยในกระแสเลอด (microfilariae) ถกยงดดกนเลอด ทาใหยงไดรบเอาตวออนของพยาธหนอนหวใจไปดวยเมอดดกนเลอดสนขปวยเปนอาหาร หลงจากนนตวออนของพยาธหนอนหวใจจะใชระยะเวลาภายหลงจากถกดดกนจากตวสนข ประมาณ 2-3 สปดาหในการพฒนาเปนตวออนระยะตดตอในตวยง
เมอยงมการดดกนเลอดของสนขอกครง โดยเฉพาะสนขทมสขภาพปกต (ไมไดปวยเถายเทตวออนระยะตดตอทไดมการพฒนาอยางสมบรณแลวในยงไปยงสนขอกตวหนง จากนนตวออนระยะตดตอจะชอนไชไปตามเนอเยอตางๆ ของสนข และเจรญเตบโตตอไปอก 2-3 เดอนและพฒนาเปนตวแกในทสดในหวใจของสนขตวใหม
ปนโรค) ยงจะมการ
เมอตวพยาธอยในหวใจของสนข และมการเจรญเตบโตในหวใจของสนข มนจะมขนาดยาวประมาณ 14 นว และทาความเสยหายใหกบเนอเยอหวใจ เนอเยอปอดและอวยวะทสาคญอนๆ ถาสนขปวยไมไดรบการรกษา การพฒนาของโรคจะมความรนแรงมากขนและทสดสนขจะตายได
โรคพษสนขบา
โรคพษสนขบา เปนโรคทมอนตรายรายแรง ทาใหคนหรอสตวทปวยดวยโรคนตองตายดวยความทรนทราย
โรคนเกดจากเชอไวรสทมชอวา เรบสไวรส
สตวเลอดอนทกชนดโดยเฉพาะ สตวเลยงลกดวยนม เชน วว ควาย มา หม ลง ชะน กระรอก กระแต เสอ คางคาว คน ฯลฯ สตวทพบวาเปน โรคพษสนขบา มากทสด คอ สนข ( 96 ของจานวนทพบเชอจากการวนจฉยในหอง -ปฏบตการ ) รองลงมา คอ แมว ( 3 )
การตดตอของโรคพษสนขบามาสคน
โดยการไดรบเชอไวรสทอยในนาลายสตว เขาทางบาดแผลทเกดจากการถกกด ขวน หรอถกเลยบรเวณบาดแผลทมอยเดม หรอไดรบเชอเขาทางเยอตา เยอปาก
คนถกสนขทเปนโรคพษสนขบากด ใชเวลานานเทาไรจงจะแสดงอาการ
ระยะเวลาตงแตไดรบเชอ จนกระทงปรากฏอาการ หรอระยะฟกตวจะกนเวลาตงแต 7 วน ถง 2 ป ขนอยกบลกษณะบาดแผลและบรเวณทถกกด
ถาถกกดบรเวณใบหนาหรอใกลสมองและบาดแผลฉกรรจ ระยะฟกตวจะเรว
ถาถกกดบรเวณขา ระยะฟกตวนานกวา เพราะเชอจะเดนทางมาถงสมองโดยเฉลยประมาณ 2 - 6 อาทตย
อาการของผปวยโรคพษสนขบา
ม 2 แบบ คอ แบบกาวราว ดราย และแบบอมพาต อาการของโรคแบงเปน 3 ระยะ คอ
ระยะอาการเรมแรก อาจมอาการไมสบาย ครนเนอครนตว มไขตา ๆ ออนเพลย เบออาหาร เจบคอคลายเปนหวด อาจมอาการคลนไส ปวดทอง และทพบบอย คอ อาการคน เสยว หรอชาบรเวณแผลทถกกด
ระยะอาการทางระบบประสาท อาจคลมคลง ดราย กลวนา กลวลม ความรสกไวกวาปกต ทรนทราย หรอมอาการซม เปนอมพาต นาลายไหลตองบวนทง กลนนาไมได
ระยะสดทาย ไมรสกตว หายใจกระตก ผปวยสวนมากมกจะตายภายใน 7 วน หลงจากเรมแสดงอาการ
ถาเชอไวรสเพมจานวนในสมองมาก กจะแสดงอาการแบบคลมคลง ดราย แตถาเชอ ไวรสเพมจานวนมากในไขสนหลง จะแสดงอาการอมพาต
อาการโรคพษสนขบาในสนข
แบงไดเปน 2 แบบ คอ แบบดราย แสดงอาการชดเจนและพบบอย และแบบซมซงแสดงอาการไมชดเจน อาการของโรคม 3 ระยะ คอ
ระยะอาการเรมแรก สนขจะมนสยแปลกไปจากเดม ตวทเคยขลาดกลวจะเขามา คลอเคลย ตวทเคยเชองชอบเลน จะหงดหงด หลบไปตามมมมด เงยบ กนอาหารและนานอยลง ระยะนมอาการ 2 - 3 วน จะเขาสระยะท 2
ระยะตนเตน จะมอาการทางประสาท มความรสกไวกวาปกต กระวนกระวาย หงดหงด ไมอยนง กดแทะสงของ ตวแขง ขากรรไกรแขง ปากอา ลนหอย นาลายไหล มานตาขยาย บางตววงพลานไปทว เมอพบสตวหรอคนขวางหนาจะกด สงเสยงเหาหอน ในระยะทแสดงอาการแบบซมอาจไมแสดงอาการเชนน แตเมอถกรบกวนอาจกด ตอมา กลามเนอจะเรมออนแรงลง ทรงตวไมได ลมแลวลกไมได บางตวชกกระตก อาการระยะนพบได 1 - 7 วน จงจะเขาระยะสดทาย
ระยะอมพาต เกดอาการอมพาตลามทงตวเรมจากขาหลง ตอมากลามเนอคอจะเปนอมพาต กลนอาหารไมได ระบบหายใจลมเหลวและตายในทสด รวมระยะเวลาเรมแสดงอาการจนตายประมาณ 10 วน
อาการโรคพษสนขบาในแมว
ในระยะทมอาการชดเจน แบงไดเปน 3 ระยะ เชนกน คอ ระยะอาการนา มอาการหงดหงด นสยเปลยนไป ชอบหลบซกในทมด ระยะนมกสน ไมเกน 1 วน ระยะตนเตน แสดงอาการดราย กด หรอขวนคนหรอสตวทเขามาใกล กลามเนอสน นาลายไหล กลนลาบาก ระยะนกน
เวลาประมาณ 2 - 4 วน ระยะอมพาต เรมเปนอมพาตจากขาหลง แลวลามมายงลาตว ขาหนาและหว จนทวตวอยางรวดเรว แลวถงแกความตาย
อาการในแมวมกไมชดเจน อาจเปนแบบซม มระยะตนเตนสนมาก หรอไมแสดงอาการเลย อาจพบวากนอาหารและนาลาบาก แลวเปนอมพาตลามไปทวตว ตายในเวลา 3 - 4 วน หลงจากเรมมอาการ เมอถกสตวทสงสยวาเปนโรคพษสนขบากดควรทาอยางไร 1 รบลางแผลดวยนากบสบหลาย ๆ ครง เพอลางเชอออกจากบาดแผล ถามเลอดออกควรปลอยใหเลอดไหลออก อยาบบหรอเคนแผล เพราะจะทาใหเชอแพรกระจายไปสวนอน 2 เชดแผลดวยนายาฆาเชอโรค ควรใชสารละลายโพวโดนไอโอดน เชน เบตาดน ถาไมม อาจใชแอลกอฮอล 70 หรอทงเจอรไอโอดน 3 ไมควรเยบแผล ถาจาเปนควรรอไว 3 - 4 วน ถาเลอดออกมากหรอแผลใหญอาจเยบหลวม ๆ และใสทอระบายไว 4 กกสตวไวดอาการอยางนอย 10 วน โดยใหนาและอาหารตามปกต อยาฆาสตวใหตายทนท เวนแตสตวดราย กดคนและสตวอน หรอไมสามารถกกสตวได ถาสตวหนหายไป ใหถอวาสตวนนเปนโรคพษสนขบา 5 รบไปพบแพทยทนท หลงจากถกสตวกด เพอขอคาแนะนาเรองการฉดวคซน อยารอจนกระทงสตวทกดตาย อาจพจารณาใหการปองกนบาดทะยก และยาปฏชวนะเพอปองกนการตดเชออน ๆ ดวย 6 พบสตวแพทย กรมปศสตวหรอเจาหนาทสาธารณสขในชมชน เพอแจงรายละเอยดเกยวกบตวสตว เชน ชนดสตว ส เพศ พนธ อาย สถานทถกกด เพอวางมาตรการปองกนและควบคมโรคตอไป 7 เมอสตวตาย ตดหวสงตรวจโรคพษสนขบา 8 ตองซกประวตโดยละเอยดและสงไปพรอมซากสตว เพอเปนแนวทางในการตดสนใจเกยวกบการดแลผสมผสโรค ความเชอเกยวกบโรคพษสนขบา
ในปจจบน แมวาคนจะตายดวยโรคพษสนขบานอยลง เนองจากคนมความรมากขน วคซนมคณภาพดขน มความปลอดภยมากขน ราคาถกและหาไดงายขน รวมทงวคซนสตวดวย ประการสาคญ รฐไดใหความสนใจตอการปองกนและกาจดโรคนอยาง
จรงจง แตสงหนงททาใหคนจานวนไมนอยตองตายดวยโรคพษสนขบา เพราะความเชอผด ๆ เกยวกบโรคพษสนขบา โดยเฉพาะเกยวกบการรกษาโรคพษสนขบา
ความเชอ ความจรง
โรคพษสนขบาเปนในหนารอนเทานน โรคพษสนขบาเกดไดทงป เนองจากเกดจากเชอไวรส ตดตอโดยไดรบเชอจากนาลายสตวปวย ไมใชเกดเพราะความเครยดเนองจากความรอน
เมอถกสนขกดตองใชรองเทาตบแผลหรอใชเกลอขผงบาลมหรอยาฉนยดลงในแผล
การใชรองเทาตบแผล จะทาใหแผลชา เชอกระจายไปรอบบรเวณแผลไดงายและอาจมเชอโรคอน ทาใหเกดการอกเสบของบาดแผล หรอเกดบาดทะยกได เกลอหรอยาฉน อาจมสงสกปรกปะปนอย ไมควรใสลงในแผล ควรลางแผลดวยนาสะอาดกบสบหลาย ๆ ครง เพอชวยลางเชอออก แลวใสยาใสแผล เชน ทงเจอรไอโอดนหรอแอลกอฮอล ซงสามารถฆาเชอโรคพษสนขบาได
การรดนามนตชวยรกษาโรคพษสนขบาได เมอถกสนขกด การฆาสนขนนใหตายแลวนาตบสนขมารบประทาน คนจะไมเปนโรคพษสนขบา
การรกษาผสมผสโรคพษสนขบา ทไดผลดทสด คอ ไดรบการฉดวคซนทนทเมอสมผสโรค เพอใหรางกายสรางภมคมกนโรค แตถาไมไดรบการฉดวคซน ปลอยใหเชอเขาสสมองจนถงขนแสดงอาการของโรคพษสนขบาแลว ไมมยาใด ๆ รกษาได เนองจากเชอไปทาลายสมอง ทาใหผปวยแสดงอาการคลมคลงและตายในทสด เนองจากกลามเนอทกสวนเปนอมพาต ดงนน การรดนามนตไมสามารถรกษาโรคพษสนขบาได
เมอถกสนขบากด การตดห ตดหางสนขนน จะชวยใหสนขไมเปนโรคพษสนขบา
สนขหรอสตวอนทถกสตวทเปนโรคพษสนขบากด หากไมเคยฉดวคซนมากอน ควรทาลายทง แตหากตองการรกษาชวตสตวนนไว ควรฉดวคซนทนท แลวกกสตวไวดอาการ อยางนอย 6 เดอน หรอขอคาแนะนาจากสตวแพทย
คนทองไมควรฉดวคซนปองกนโรคพษสนขบา
วคซนปองกนโรคพษสนขบาปจจบน มความปลอดภยสง ฉดไดแมในคนทอง
สนขทเปนโรคพษสนขบาจะมอาการดราย ตวแขง หางตกเทานน
อาการโรคพษสนขบาในสนข มทงแบบซมและแบบดราย แบบซมสนขจะหลบซกตวในมมมด ถาถกรบกวนอาจจะกด ตอมาจะเปนอมพาต แลวตาย บางตวอาจแสดงอาการคลายกระดกหรอกางตดคอ ทาใหเจาของเขาใจผดพยายามลวงปากสนข เพอหาเศษกระดก จงไมควรลวงคอสนข หากจาเปน ควรใสถงมอทกครง
โรคพษสนขบาเปนในสนขเทานน โรคพษสนขบา เปนไดในสตวเลอดอน เลยงลกดวยนมทกชนด แตพบมากทสดในสนข
วคซนโรคพษสนขบา ฉดรอบสะดอ 14 เขม หรอ 21 เขม ถาหยดตองเรมตนใหม
วคซนปองกนโรคพษสนขบาในปจจบน มคณภาพด ฉดเขากลามเนอแขนหรอใตผวหนง เพยง 5 เขม และไมตองฉดทกวน
โปรแกรมวคซน
วคซน ชวงอาย
โรคหวดและหลอดลมอกเสบตดตอ (Kennel Cough Syndrome)
4-6 สปดาห กระตนซาท 10-14 สปดาห
โรคลาไสอกเสบตดตอ (Canine Parvovirus)
4-6 สปดาห กระตนซาท 10-14 สปดาห
โรคไขหด ตบอกเสบและเลพโต สไปโรซส (Canine Distemper Infectious Hepatitis and Leptospirosis)
14-6 สปดาห กระตนซาทอาย 10-14 สปดาห
โรคพษสนขบา (Rabies)
12 สปดาห กระตนซาทอาย 6 เดอน
ควรงดการอาบนา 7 วนหลงการฉดวคซน o
ควรถายพยาธเมอลกสนขอาย 3-4 สปดาห และทก 6 เดอน o
o
การเพาะขยายพนธสนข
พนธบอสตนเทอเรย พนธปกกง พนธเชา เชา
สนขตวเมยถงวยผสมพนธและมสดครงแรกเมออายประมาณแปดหรอเกาเดอน
แตสนขพนธ เชา เชา จะมสดครงแรกเมอมนมอายเพยงหาหรอหกเดอนเทานน
และสนขบางพนธกอาจจะใชเวลาเปนปหรอมากกวานน
ควรถายพยาธใหแมสนขสกสองหรอสสปดาหกอนแมสนขมสด
สนขตวเมยสวนใหญเขาสฤดการเปนสดสองครงตอป
ถาคณตองการใหสนขคณมลก จะตองคดเลอกพอพนธใหเปนพอพนธทด ไมนยมผสมพนธในสนขทเปนสดครงแรกหรออายนอยจนเกนไป ระยะทสนขตวเมยพรอมจะผสมพนธ นาทชองคลอดจะเรมใส ซงจะอยในชวงตรงกบวนทสบเอดหรอวนทสบสามของการเรมเปนสด การมอกดทบบนทาย ถามนนง และเคลอนหางของมนจากขางหนงไปอกขางหนง แสดงวามนพรอมทจะผสมพนธแลว
เราควรนาสนขตวเมยไปผสมกบพอพนธตามคอกผสมพนธ (ซงตองเสยคาผสมพนธ)
เมอไดดพอพนธควรปลอยใหตวผและตวเมยอยดวยกนตามลาพงมนจะผสมกนเอง
เวนแตเจาของคตวผทมความชานาญเขาจะมวธจดการชวยพอสนขผสมไดเรวขน
หลงการผสมพนธควรใหสนขตวเมยพกกอนทจะเดนทางกลบ
และใหมนอยในทเงยบสงบสกสองสามวนหลงการผสมพนธ
สนขตวเมยจะหมดการเปนสดประมาณสามสปดาหหลงจากเรมเปนสด
สนขบางตวอาจจะยงมนาจากชองคลอดออกมาอกแมวาจะผสมพนธแลว
ตามปกตจะใชเวลาประมาณสสปดาหกวาท จะรวาสนขตงทองหรอไม
ชวงระยะแรกทสนขตงทองใหอาหารปกต ไมจาเปนตองใหอาหารเสรม
อาหารตองประกอบดวยเนอ 225 กรม เปนอยางนอย
ในแตละวนควรออกกาลงกายมากพอควรหาม
เรากาจดเหบหมดไดโดยการโรยแปงกาจดเหบหมดใน
ไมควรเสยงอาบนาในชวงหาถงหกสปดาหหลงผสมพนธ
แมสนขสวนใหญจะคลอดลกหลงผสมพนธ 60-63 วน
สนขทตงทองตองการอาหารสองมอตอวน
อาหารเสรม ไดแก นามนตบปลา ไขตม
และอาหารเสรมสรางกระดก นานมจะชวยเสรมธาตแคลเซยม ซงชวยสรางกระดก
แมสนขทอมทองขนาดใหญ ไมเพยงแตจะตองการอาหารมากขนในระยะหลงของการตงทอง แตมนยงตองการอาหารบอยครงมากขน
เพราะลกสนขในทองจะทาใหแมสนขกนไดคราวละไมมาก
เมอเขาชวงสปดาหสดทายกอนคลอดคณตองตดขนบรเวณรอบๆนมของแมสนขออก
และทาความสะอาด รวมทงตองขรบขนบรเวณดานหลงของมนดวยกรรไกรขรบขน (ซงจะชวยรกษารปทรงของมนใหดดอย)
และลางใหสะอาด เมอเวลาลกสนขตองการกนนมจะไดกนสะดวก
แมสนขทคลอดกอนวนท 58 เปนลกสนขทยงไมเจรญเตบโตเตมท และตองไดรบการดแลเอาใจใสอยางระมดระวงและใกลชด
ปกตการดวาแมพรอมทจะคลอดลกหรอไมนน ใหดจากอณหภมของมน ตามปกตของแมสนขกอนคลอดลก 12 ชวโมง อณหภมจะตาลงประมาณสองหรอสามองศา จากสามสบแปดองศาเซลเซยส
เราตองเตรยมกลองทสาหรบไวใหแมสนขคลอดลก
ควรมไฟใหความอบอนแกลกสนขทเพงคลอดออกมา เหตผลสวนใหญททาใหลกสนขจานวนมากตายไปกเนองจากขาดความอบอนอยางเพยงพอ
เมอใกลระยะคลอดลกหนงหรอสองวน ควรใหแมสนขนอนในกลองปพนดวยกระดาษหนงสอพมพ
กระดาษตดจะดกวาใชผารองนอนเพราะลดอนตรายลกสนข
การคลอดลกจรงๆจะเรมขนเมอสนขเรมเบงซงจะถขนเรอยๆจนถงนาคราโผลออกมา
ตาม ปกตแมสนขจะฉกถงนาคราโดยการเลยอยางแรง และเลยนาทไหลออกจากถงนาคราหลงจากนนไมนาน ลกสนขตวแรกกจะคลอดออกมา
ถงนาคราทคลมลกสนขออกมาแลว แมสนขฉกถงนาคราเพอใหลกสนขออกมา
บางครงเมอแมสนขคลอดลกสนขตวแรก มนจะปฏเสธทจะชวยเหลอลกของมน
เราตองรบนาลกสนขออกจากถงนาครา โดยใหหวหลดออกจากถงกอน เยอถงนาคราทปกคลมลกสนขจะมลกษณะโปรงใส
แตถาไมรบเอาลกสนขออกจากถงนาคราโดย เรวลกสนขจะสาลกนาครา
ถงนาคราทหมตวอยสามารถตดออกดวยกรรไกรทปลายมน
และหลงจากนนเชดตวของมนดวยผาชบนาอนเพอกระตนใหลกสนขหายใจ
แมสนขมกมปฏกรยาเมอไดยนเสยงรองของลกสนข
และตองกระตนใหมนเลยลกของมนดวยความรกและความเอนด
กระตนใหมนเลยงลกใหมชวตรอดจนกวาลกสนขตวทสองคลอดออกมา
แมสนขอาจจะยงไมใหความสนใจตอลกตวแรกจนกวาเมอลกสนขตวทสองคลอดออกมา มนจงจะเรมทาหนาทของความเปนแม
ถาชวงการคลอดระหวางลกสนขแตละตวหางมากผดปกต
และแมสนขมอาการปวดเบงมากโดยไมรสาเหต ควรนาไปพบสตวแพทย
แตถามนนอนพกระหวางคลอดลก และไมมอาการเจบปวดคณควรปลอยมนไวตามลาพง และใหมนไดรบการพกผอน
ในกรณแมสนขคลอดลกหลายตว เราอาจจะนาตวทเกดแรกๆ ไปไวในกลองทใหความอบอนดวยดวงไฟ ทาความสะอาด เชดใหแหงดวยผาสะอาดยายลกสนขแตละตวในขณะทมนกาลงคลอดตวตอไปและคนใหแมสนขเมอมนคนหาลก
ลกสนขแตละตวทคลอดออกมาจะมรกตดตวออกมาดวย ซงเปนเรองปกตธรรมดาทสนขจะกนเพอใหลกสนขหลดจากสายสะดอของมน
ลกสนขแตละตวจะมรกหนงอนซงจะออกมาพรอมกบลกสนขหรอออกมาภายหลง
สงทสาคญทสดคอเราตองดวารกนนออกมากบลกสนขหรอไม
เพราะรกทคางอยในทองอาจจะทาใหแมสนขตดเชออยางรนแรงจนโลหตเปนพษ ซงจะทาใหแมสนขเสยชวตได
ปกต มดลกแมสนขจะบบตวขบทกสงออกมาภายใน 20-24 ชวโมงหลงคลอด
การคลอดลกจะเสรจสนโดยสมบรณโดยดจากแมสนขทผอนคลายและสงบ ซงจะนอนเหยยดตวยาวและถอนหายใจเฮอกใหญ
ในขนตอนนคณตองเอากระดาษหนงสอพมพทสกปรกหรอเปยกชนออก
เมอคณรสกวาแมสนขไดคลอดลกตวสดทายออกมาแลว
ใหนมสดปรมาณ 200 cc ใหแมสนขกน
แมสนขอาจไมกนอาหารในวนแรกหลงคลอดใหม ควรใหอาหารนมเหลวจะด
หลงจากวนทสองของการคลอดลกแลวเราควรใหอาหารแกแมสนขสองหรอสามมอตอวน ขนอยกบจานวนลกสนข
อาหารสาหรบสนขขนาดกลางควรมเนอสดสก 580 กรม และนมสดครงลตรในแตละวน
และเสรมดวยอาหารเสรมกระดก มวตามนรวม
และการใหแมสนขดมนามากๆ จะเปนการชวยใหมนผลตนานมอยางเพยงพอ
ถาสงเกตเหนวาลกสนขไมเปนปกตหรอดดนมไมไดตามปกต ใหชวยเหลอมนโดยใหมนกนนมจากขวดวนละสามเวลาเพอใหมนแขงแรงและมชวตรอด ใชผงทารกหรอนมสตรพเศษสาหรบลกสนขได นมควรรอนกวาอณหภมในตวเลกนอย
ในสนขบางพนธนยมตดหรอขรบหางออก
ควรทาเมอลกสนขอายไดสวน
ควรตดนวตงของสนขเกอบทกพนธออก
ตดออกโดยใชกรรไกรทคม และหามเลอดโดยการพนแผล เชดดวยดางทบทม
สนขพนธ Miniature Pinscher นยมตดหาง สนขพนธ Dalmatian นยมตดนวตง
อาหารสาหรบลกสนข เชน นมผสมกบเนอสตวพวกเนอไกหรอเนอ กเปนอาหารทเหมาะกบลกสนขเลกๆ
เมอลกสนขมอายไดประมาณหกสปดาหกสามารถใหอาหารสมอตอหนงวน
ควรใหขาวหรอธญพช นมในมอกลางวน มอเยนใหเนอสบอาจจะสก และมอคาใหนมและอาหารเสรมประเภทวตามนและแคลเซยม
คณไมควรใหอาหารลกสนขมากเกนไปจนมนอวน
หามปลอยใหลกสนขออกวงอยางรวดเรวหลงกนอาหารทนท
ควรปลอยใหมนออกมาถาย แตใหมนไดรบการพกสกครหลงกนอาหาร
เมอลกสนขมอายไดส-หกสปดาห นามนไปฉดยาวคซน
และพออายแปดสปดาหกสามารถนามนไปแยกเลยงทอนได
ความรบผดชอบของเจาของสนข
มนษยไดรบความรก ความซอสตย และความเปนมตรจากสนข ความผกพนดงกลาวจงเปนความรบผดชอบในการจดการหาสงจาเปนพนฐานใหกบสนข สนขเปนสตวสงคมและควรไดรบการปฏบตเสมอนเปนสมาชกในครอบครว การฝกสนขตงแตยงเลกเปนสงจาเปน เพอใหสนขสามารถเขากบมนษยและสนขอนได
ขอมลทไดในเอกสารนเกดจากการแปลตารา และรวบรวมจากแหลงขอมลตางๆ ขอขอบคณแหลงขอมลตางๆทไดนามาใชในครงน
ลกสนขพนธ Bull Terrier ลกสนขพนธ Siberian Husky
ลกสนขพนธ Bearded Collie ลกสนขพนธ Pomeranian
ลกสนขพนธ Poodle ลกสนขพนธ Shizu
แมและลกสนขพนธ collie ลกสนขพนธ Beagle
3ใชมอจบปากสนขใหปด และจบหวใหเงยขนชา ๆ แลวลบคอลงมาดวยมออกขางหนง
4เมอสนขกลนยาและเลยรมฝปาก แสดงวาการปอนยาเสรจเรยบรอย และจงชมสนขทกครงทกนยาสาเรจ
การปอนยานา
วธการปอนยานาทถกตองและไดผลด คอ การใชหลอดฉดยาเปนอปกรณชวยปอน ถาสนขไมยอมกลนยาเมด คณอาจนายาเมดไปบดและผสมกบนาหวาน และฉดยานาเขาไปตรงขางปาก ทงนยานาแกไอกสามารถปอนดวยหลอดฉดยาไดเชนกน
การหยอดห
1จบหวสนขใหอยนง ๆ และเปดหสนขขน แลวสอดปลายขวดยาหยอดหไปในทศทางปลายจมกสนข
2อยาใหสนขสะบดศรษะ แลวนาขวดยาออกมาจากห และพบหกลบลงมาในตาแหนงปกต
3ใชมอนวดคลงหสนขอยางนมนวล วธนจะชวยใหตวยากระจายไปทวห
การหยอดตา
1ทาความสะอาดบรเวณรอบ ๆ ดวงตา โดยใชสาลชบนาเชดคราบขตาและสงสกปรกออกไปใหหมด
2ควบคมสนขใหอยนง ๆ อยางนมนวลใหสนขลมตากวาง แลวนาขวดยามาหยอดตาจากดานบนและดานหลงเพอไมใหสนขหวาดกลว
3บบขวดยาใหไดจานวนหยดยาลงสดวงตาตามทตองการและใหตาชมไปดวยยา
การดแลบาดแผลเบองตน
การดแลบาดแผลปด
1ถาสนขมบาดแผลปดใหประคบบาดแผลใหเรวทสด โดยใหนาผาขนหนผนเลกๆมาวางเหนอบาดแผลดวย (เพอปองกนไมใหผาประคบแผลแขงตวตดผวหนง) จากนนนานาแขงมาวางทบไว 15 นาท
2สนขอาจกระดกหก และตองไดรบการรกษาจากสตวแพทยโดยดวน
การนาผาเยนประคบบาดแผลมาวางบนบรเวณทไดรบบาดเจบ จะชวยลดอาการปวดและการบวม อยางไรกตามถาสนขปวดบาดแผลมาก ใหเลกประคบแผล
อาการของบาดแผลเปด
บาดแผลเปดตองไดรบการทาความสะอาดใหทวเพอปองกนการตดเชอ ตองตรวจสอบบาดแผลเปดใหดเพราะถามเลอดออกเลกนอยหรอไมมเลอดออกเลย บาดแผลอาจจะเหนไมชด
อาการของบาดแผลเปดมดงน สนขเลยหรอใหความสนใจสวนใดสวนหนงของรางกายมากผดกต
มสะเกดแผลใหมๆทผวหนง ผวหนงมรทะล มรอยเลอดบนผวหนง เดนกะเผลก
ถาพบอาการขางตน ควรหาบาดแผลเปด หากพบบาดแผลจงทาความสะอาด และนาไปหาสตวแพทย
การดแลบาดแผลเปด
1ถาสนขมบาดแผลเปดและไมใหญมาก ใหดงสงสกปรกตางๆกรวดเสยน และวตถแปลกปลอมใดๆโดยใชนวหรอปากคบ
2ลางบาดแผลดวยนาเกลอออนๆ นาสะอาดหรอ ไฮโดรเจนเปอรออกไซด 3 เปอรเซนต
3ถาขนสนขเขาไปอยในบาดแผล ตดขนรอบๆปากแผลใหเกลยง แตกอนจะตดขน ใหหลอเลยงกรรไกรดวยสารหลอลนทละลายนาได วธนจะชวยใหขนมาตดทกรรไกร โดยไมไปตดบาดแผล
โรคทสาคญในสนข
โรคลาไสอกเสบตดตอ หรอการตดเชอพาโวไวรสในสนข
มรายงานพบวาสนขทกอาย ทกเพศและทกพนธสามารถเปนไวรสทสามารถตดตอทรนแรงททาลายระบบทางเดนอาหาร เมดเลอดขาว และในสนขบางตวจะมผลตอกลามเนอหวใจ เกดจากการตดเชอพาโวไวรส (parvovirus CPV)ปจจบนเรยกโรคนวา โรคตดเชอพาโวไวรสในสนข หรอโรคลาไสอกเสบตดตอ (canine parvoviral infection) ซงมการระบาดทวโลก รวมทงประเทศไทยดวย
การตดเชอพาโวไวรสสามารถแพรกระจายจากสนขตวหนงไปอกตวหนง การตดตอมโอกาสมากขนเมอสนขไปอยรวมกนมาก
เราจะทราบไดอยางไรวาสนขตดเชอพาโวไวรส
อาการเรมแรกของสนขทตดเชอพาโวไวรสคอ ซม เบออาหาร อาเจยนและทองเสย อยางรนแรง อณหภมของรางกายอาจจะสงขน อณหภมของรางกายทวดจากทวารหนกของสนข มคาประมาณ 101ordm - 102ordmF
อาการปวยพบไดประมาณ 5-7 วน ในระยะแรกของการตดเชอ(แสดงอาการแลว) อจจาระของสนขจะมลกษณะเหลวมสออกเทา หรอเหลองเทา (yellow-gray) ในบางครงอาการแรกเรมสนขอาจจะถายเหลวโดยมเลอดปนออกมาได
เมอสนขมการถายเหลว หรออาเจยนอยางรนแรง ทาใหสนขสญเสยนาและเกลอแรออกจากรางกายอยางรวดเรว
สนขปวยบางตวจะมอาการอาเจยนอยางรนแรงและถายอจจาระเปนนาสนาตาลจนถงสแดง(มเลอดปน)พงจนตายได
ในสนขบางตวอจจาระอาจจะมลกษณะเหลวเทานนและสามารถฟนตวจากการปวยได อาการปวยมกพบวา ลกสนขจะแสดงอาการปวยรนแรงกวาสนขโต
สนขมกจะตายภายใน 48-72 ชวโมงหลงจากทเรมแสดงอาการ ลกสนขมกจะตายดวยภาวะชอค
โดยมกจะเกดขนหลงการตดเชอประมาณ 1-2 วน ในอดตพบวาลกสนขอายนอยกวา 5 เดอนมอตราการปวยคอนขางสง
การฉดวคซนกนชวยลด อตราการปวยและอตราการตายจากการตดเชอ
ลกสนขชวงระหวางหยานม (1 เดอน)ถงอาย 6 เดอนเปนชวงอายทมความเสยงตอการปวยเปนโรค
สนขบางพนธจะแสดงอาการปวยทมความรนแรงในบางสายพนธ เชน รอตไวเลอร และโดเบอรแมนพนเชอร
การปองกนโรคลาไสอกเสบตดตอในสนข
การปองกนโรคลาไสอกเสบจากการตดเชอพาโวไวรสสามารถทาไดดวยการฉดวคซนปองกน โดยปกตในลกสนขมกจะเรมตนฉดเมออายประมาณ 6-8 สปดาห
กรณทสนขทเลยงเกดปวยตดเชอพาโวไวรส ตองทาความสะอาดบรเวณกรง หรอคอก หรอทอยของสนขปวย
ฆาเชอดวยยาฆาเชอ พวกสารละลายโซเดยมไฮโดรคลอไรต ซงเปนสวนประกอบของยาฆาเชอทมใชอยในบาน อยแลว(ยาทาความหองนา ครว) อยาลมวาเชอพาโวไวรสนสามารถมชวตอยไดในสงแวดลอมไดเวลานานเปนเดอนๆ
โดยเฉพาะอยางยงสนขทมอายไมเกน 6 เดอนควรระมดระวงอยางยง สงปฏกล หรอสงขบถายของสนขควรกาจดทงใหเรวทสดไมควรกก หมกหมมไว
ถาไมแนใจวาสนขของเรากาลงจะปวยดวยการตดเชอพาโวไวรส หรอโรคลาไสอกเสบหรอไม ควร ปรกษาสตวแพทย การลดความเสยงตอการตดเชอพาโวไวรสทดทสดคอปองกนสนขไมใหไปสมผสกบสนขอนๆ โดยเฉพาะในบรเวณทมการแพรระบาดของโรคน
เจาของสนขควรปรกษา หรอนาสตวไปพบสตวแพทย เมอพบวา สนขมอาการตางๆ เหลาน
พบมสงคดหลงทผดปกตออกจากจมก ตา หรอชองเปดอนๆของรางกาย bull
สตวเลยงไมกนอาหาร มนาหนกลดลง หรอกนนามากขนกวาปกต bull
ขบถายลาบาก หรอผดปกต หรอไมสามารถควบคมการขบถายได bull
พบมพฤตกรรมทผดปกต หรอพบมความดรายขนอยางกระทนหน หรอออนเพลย bull
พบมกอนผดปกต เดนกระโผลกกระเผลก ลกหรอนอนลาบาก bull
มการสนหวมากผดปกต เกา หรอเลย หรอกดแทะตามลาตวมากผดปกต bull
พยาธหนอนหวใจ ชพจกรของพยาธหนอนหวใจของสนขเรมตนเมอสนขทปวยดวยโรคพยาธหนอนหวใจ ซงจะมตวออน
ของพยาธหนอนหวใจอยในกระแสเลอด (microfilariae) ถกยงดดกนเลอด ทาใหยงไดรบเอาตวออนของพยาธหนอนหวใจไปดวยเมอดดกนเลอดสนขปวยเปนอาหาร หลงจากนนตวออนของพยาธหนอนหวใจจะใชระยะเวลาภายหลงจากถกดดกนจากตวสนข ประมาณ 2-3 สปดาหในการพฒนาเปนตวออนระยะตดตอในตวยง
เมอยงมการดดกนเลอดของสนขอกครง โดยเฉพาะสนขทมสขภาพปกต (ไมไดปวยเถายเทตวออนระยะตดตอทไดมการพฒนาอยางสมบรณแลวในยงไปยงสนขอกตวหนง จากนนตวออนระยะตดตอจะชอนไชไปตามเนอเยอตางๆ ของสนข และเจรญเตบโตตอไปอก 2-3 เดอนและพฒนาเปนตวแกในทสดในหวใจของสนขตวใหม
ปนโรค) ยงจะมการ
เมอตวพยาธอยในหวใจของสนข และมการเจรญเตบโตในหวใจของสนข มนจะมขนาดยาวประมาณ 14 นว และทาความเสยหายใหกบเนอเยอหวใจ เนอเยอปอดและอวยวะทสาคญอนๆ ถาสนขปวยไมไดรบการรกษา การพฒนาของโรคจะมความรนแรงมากขนและทสดสนขจะตายได
โรคพษสนขบา
โรคพษสนขบา เปนโรคทมอนตรายรายแรง ทาใหคนหรอสตวทปวยดวยโรคนตองตายดวยความทรนทราย
โรคนเกดจากเชอไวรสทมชอวา เรบสไวรส
สตวเลอดอนทกชนดโดยเฉพาะ สตวเลยงลกดวยนม เชน วว ควาย มา หม ลง ชะน กระรอก กระแต เสอ คางคาว คน ฯลฯ สตวทพบวาเปน โรคพษสนขบา มากทสด คอ สนข ( 96 ของจานวนทพบเชอจากการวนจฉยในหอง -ปฏบตการ ) รองลงมา คอ แมว ( 3 )
การตดตอของโรคพษสนขบามาสคน
โดยการไดรบเชอไวรสทอยในนาลายสตว เขาทางบาดแผลทเกดจากการถกกด ขวน หรอถกเลยบรเวณบาดแผลทมอยเดม หรอไดรบเชอเขาทางเยอตา เยอปาก
คนถกสนขทเปนโรคพษสนขบากด ใชเวลานานเทาไรจงจะแสดงอาการ
ระยะเวลาตงแตไดรบเชอ จนกระทงปรากฏอาการ หรอระยะฟกตวจะกนเวลาตงแต 7 วน ถง 2 ป ขนอยกบลกษณะบาดแผลและบรเวณทถกกด
ถาถกกดบรเวณใบหนาหรอใกลสมองและบาดแผลฉกรรจ ระยะฟกตวจะเรว
ถาถกกดบรเวณขา ระยะฟกตวนานกวา เพราะเชอจะเดนทางมาถงสมองโดยเฉลยประมาณ 2 - 6 อาทตย
อาการของผปวยโรคพษสนขบา
ม 2 แบบ คอ แบบกาวราว ดราย และแบบอมพาต อาการของโรคแบงเปน 3 ระยะ คอ
ระยะอาการเรมแรก อาจมอาการไมสบาย ครนเนอครนตว มไขตา ๆ ออนเพลย เบออาหาร เจบคอคลายเปนหวด อาจมอาการคลนไส ปวดทอง และทพบบอย คอ อาการคน เสยว หรอชาบรเวณแผลทถกกด
ระยะอาการทางระบบประสาท อาจคลมคลง ดราย กลวนา กลวลม ความรสกไวกวาปกต ทรนทราย หรอมอาการซม เปนอมพาต นาลายไหลตองบวนทง กลนนาไมได
ระยะสดทาย ไมรสกตว หายใจกระตก ผปวยสวนมากมกจะตายภายใน 7 วน หลงจากเรมแสดงอาการ
ถาเชอไวรสเพมจานวนในสมองมาก กจะแสดงอาการแบบคลมคลง ดราย แตถาเชอ ไวรสเพมจานวนมากในไขสนหลง จะแสดงอาการอมพาต
อาการโรคพษสนขบาในสนข
แบงไดเปน 2 แบบ คอ แบบดราย แสดงอาการชดเจนและพบบอย และแบบซมซงแสดงอาการไมชดเจน อาการของโรคม 3 ระยะ คอ
ระยะอาการเรมแรก สนขจะมนสยแปลกไปจากเดม ตวทเคยขลาดกลวจะเขามา คลอเคลย ตวทเคยเชองชอบเลน จะหงดหงด หลบไปตามมมมด เงยบ กนอาหารและนานอยลง ระยะนมอาการ 2 - 3 วน จะเขาสระยะท 2
ระยะตนเตน จะมอาการทางประสาท มความรสกไวกวาปกต กระวนกระวาย หงดหงด ไมอยนง กดแทะสงของ ตวแขง ขากรรไกรแขง ปากอา ลนหอย นาลายไหล มานตาขยาย บางตววงพลานไปทว เมอพบสตวหรอคนขวางหนาจะกด สงเสยงเหาหอน ในระยะทแสดงอาการแบบซมอาจไมแสดงอาการเชนน แตเมอถกรบกวนอาจกด ตอมา กลามเนอจะเรมออนแรงลง ทรงตวไมได ลมแลวลกไมได บางตวชกกระตก อาการระยะนพบได 1 - 7 วน จงจะเขาระยะสดทาย
ระยะอมพาต เกดอาการอมพาตลามทงตวเรมจากขาหลง ตอมากลามเนอคอจะเปนอมพาต กลนอาหารไมได ระบบหายใจลมเหลวและตายในทสด รวมระยะเวลาเรมแสดงอาการจนตายประมาณ 10 วน
อาการโรคพษสนขบาในแมว
ในระยะทมอาการชดเจน แบงไดเปน 3 ระยะ เชนกน คอ ระยะอาการนา มอาการหงดหงด นสยเปลยนไป ชอบหลบซกในทมด ระยะนมกสน ไมเกน 1 วน ระยะตนเตน แสดงอาการดราย กด หรอขวนคนหรอสตวทเขามาใกล กลามเนอสน นาลายไหล กลนลาบาก ระยะนกน
เวลาประมาณ 2 - 4 วน ระยะอมพาต เรมเปนอมพาตจากขาหลง แลวลามมายงลาตว ขาหนาและหว จนทวตวอยางรวดเรว แลวถงแกความตาย
อาการในแมวมกไมชดเจน อาจเปนแบบซม มระยะตนเตนสนมาก หรอไมแสดงอาการเลย อาจพบวากนอาหารและนาลาบาก แลวเปนอมพาตลามไปทวตว ตายในเวลา 3 - 4 วน หลงจากเรมมอาการ เมอถกสตวทสงสยวาเปนโรคพษสนขบากดควรทาอยางไร 1 รบลางแผลดวยนากบสบหลาย ๆ ครง เพอลางเชอออกจากบาดแผล ถามเลอดออกควรปลอยใหเลอดไหลออก อยาบบหรอเคนแผล เพราะจะทาใหเชอแพรกระจายไปสวนอน 2 เชดแผลดวยนายาฆาเชอโรค ควรใชสารละลายโพวโดนไอโอดน เชน เบตาดน ถาไมม อาจใชแอลกอฮอล 70 หรอทงเจอรไอโอดน 3 ไมควรเยบแผล ถาจาเปนควรรอไว 3 - 4 วน ถาเลอดออกมากหรอแผลใหญอาจเยบหลวม ๆ และใสทอระบายไว 4 กกสตวไวดอาการอยางนอย 10 วน โดยใหนาและอาหารตามปกต อยาฆาสตวใหตายทนท เวนแตสตวดราย กดคนและสตวอน หรอไมสามารถกกสตวได ถาสตวหนหายไป ใหถอวาสตวนนเปนโรคพษสนขบา 5 รบไปพบแพทยทนท หลงจากถกสตวกด เพอขอคาแนะนาเรองการฉดวคซน อยารอจนกระทงสตวทกดตาย อาจพจารณาใหการปองกนบาดทะยก และยาปฏชวนะเพอปองกนการตดเชออน ๆ ดวย 6 พบสตวแพทย กรมปศสตวหรอเจาหนาทสาธารณสขในชมชน เพอแจงรายละเอยดเกยวกบตวสตว เชน ชนดสตว ส เพศ พนธ อาย สถานทถกกด เพอวางมาตรการปองกนและควบคมโรคตอไป 7 เมอสตวตาย ตดหวสงตรวจโรคพษสนขบา 8 ตองซกประวตโดยละเอยดและสงไปพรอมซากสตว เพอเปนแนวทางในการตดสนใจเกยวกบการดแลผสมผสโรค ความเชอเกยวกบโรคพษสนขบา
ในปจจบน แมวาคนจะตายดวยโรคพษสนขบานอยลง เนองจากคนมความรมากขน วคซนมคณภาพดขน มความปลอดภยมากขน ราคาถกและหาไดงายขน รวมทงวคซนสตวดวย ประการสาคญ รฐไดใหความสนใจตอการปองกนและกาจดโรคนอยาง
จรงจง แตสงหนงททาใหคนจานวนไมนอยตองตายดวยโรคพษสนขบา เพราะความเชอผด ๆ เกยวกบโรคพษสนขบา โดยเฉพาะเกยวกบการรกษาโรคพษสนขบา
ความเชอ ความจรง
โรคพษสนขบาเปนในหนารอนเทานน โรคพษสนขบาเกดไดทงป เนองจากเกดจากเชอไวรส ตดตอโดยไดรบเชอจากนาลายสตวปวย ไมใชเกดเพราะความเครยดเนองจากความรอน
เมอถกสนขกดตองใชรองเทาตบแผลหรอใชเกลอขผงบาลมหรอยาฉนยดลงในแผล
การใชรองเทาตบแผล จะทาใหแผลชา เชอกระจายไปรอบบรเวณแผลไดงายและอาจมเชอโรคอน ทาใหเกดการอกเสบของบาดแผล หรอเกดบาดทะยกได เกลอหรอยาฉน อาจมสงสกปรกปะปนอย ไมควรใสลงในแผล ควรลางแผลดวยนาสะอาดกบสบหลาย ๆ ครง เพอชวยลางเชอออก แลวใสยาใสแผล เชน ทงเจอรไอโอดนหรอแอลกอฮอล ซงสามารถฆาเชอโรคพษสนขบาได
การรดนามนตชวยรกษาโรคพษสนขบาได เมอถกสนขกด การฆาสนขนนใหตายแลวนาตบสนขมารบประทาน คนจะไมเปนโรคพษสนขบา
การรกษาผสมผสโรคพษสนขบา ทไดผลดทสด คอ ไดรบการฉดวคซนทนทเมอสมผสโรค เพอใหรางกายสรางภมคมกนโรค แตถาไมไดรบการฉดวคซน ปลอยใหเชอเขาสสมองจนถงขนแสดงอาการของโรคพษสนขบาแลว ไมมยาใด ๆ รกษาได เนองจากเชอไปทาลายสมอง ทาใหผปวยแสดงอาการคลมคลงและตายในทสด เนองจากกลามเนอทกสวนเปนอมพาต ดงนน การรดนามนตไมสามารถรกษาโรคพษสนขบาได
เมอถกสนขบากด การตดห ตดหางสนขนน จะชวยใหสนขไมเปนโรคพษสนขบา
สนขหรอสตวอนทถกสตวทเปนโรคพษสนขบากด หากไมเคยฉดวคซนมากอน ควรทาลายทง แตหากตองการรกษาชวตสตวนนไว ควรฉดวคซนทนท แลวกกสตวไวดอาการ อยางนอย 6 เดอน หรอขอคาแนะนาจากสตวแพทย
คนทองไมควรฉดวคซนปองกนโรคพษสนขบา
วคซนปองกนโรคพษสนขบาปจจบน มความปลอดภยสง ฉดไดแมในคนทอง
สนขทเปนโรคพษสนขบาจะมอาการดราย ตวแขง หางตกเทานน
อาการโรคพษสนขบาในสนข มทงแบบซมและแบบดราย แบบซมสนขจะหลบซกตวในมมมด ถาถกรบกวนอาจจะกด ตอมาจะเปนอมพาต แลวตาย บางตวอาจแสดงอาการคลายกระดกหรอกางตดคอ ทาใหเจาของเขาใจผดพยายามลวงปากสนข เพอหาเศษกระดก จงไมควรลวงคอสนข หากจาเปน ควรใสถงมอทกครง
โรคพษสนขบาเปนในสนขเทานน โรคพษสนขบา เปนไดในสตวเลอดอน เลยงลกดวยนมทกชนด แตพบมากทสดในสนข
วคซนโรคพษสนขบา ฉดรอบสะดอ 14 เขม หรอ 21 เขม ถาหยดตองเรมตนใหม
วคซนปองกนโรคพษสนขบาในปจจบน มคณภาพด ฉดเขากลามเนอแขนหรอใตผวหนง เพยง 5 เขม และไมตองฉดทกวน
โปรแกรมวคซน
วคซน ชวงอาย
โรคหวดและหลอดลมอกเสบตดตอ (Kennel Cough Syndrome)
4-6 สปดาห กระตนซาท 10-14 สปดาห
โรคลาไสอกเสบตดตอ (Canine Parvovirus)
4-6 สปดาห กระตนซาท 10-14 สปดาห
โรคไขหด ตบอกเสบและเลพโต สไปโรซส (Canine Distemper Infectious Hepatitis and Leptospirosis)
14-6 สปดาห กระตนซาทอาย 10-14 สปดาห
โรคพษสนขบา (Rabies)
12 สปดาห กระตนซาทอาย 6 เดอน
ควรงดการอาบนา 7 วนหลงการฉดวคซน o
ควรถายพยาธเมอลกสนขอาย 3-4 สปดาห และทก 6 เดอน o
o
การเพาะขยายพนธสนข
พนธบอสตนเทอเรย พนธปกกง พนธเชา เชา
สนขตวเมยถงวยผสมพนธและมสดครงแรกเมออายประมาณแปดหรอเกาเดอน
แตสนขพนธ เชา เชา จะมสดครงแรกเมอมนมอายเพยงหาหรอหกเดอนเทานน
และสนขบางพนธกอาจจะใชเวลาเปนปหรอมากกวานน
ควรถายพยาธใหแมสนขสกสองหรอสสปดาหกอนแมสนขมสด
สนขตวเมยสวนใหญเขาสฤดการเปนสดสองครงตอป
ถาคณตองการใหสนขคณมลก จะตองคดเลอกพอพนธใหเปนพอพนธทด ไมนยมผสมพนธในสนขทเปนสดครงแรกหรออายนอยจนเกนไป ระยะทสนขตวเมยพรอมจะผสมพนธ นาทชองคลอดจะเรมใส ซงจะอยในชวงตรงกบวนทสบเอดหรอวนทสบสามของการเรมเปนสด การมอกดทบบนทาย ถามนนง และเคลอนหางของมนจากขางหนงไปอกขางหนง แสดงวามนพรอมทจะผสมพนธแลว
เราควรนาสนขตวเมยไปผสมกบพอพนธตามคอกผสมพนธ (ซงตองเสยคาผสมพนธ)
เมอไดดพอพนธควรปลอยใหตวผและตวเมยอยดวยกนตามลาพงมนจะผสมกนเอง
เวนแตเจาของคตวผทมความชานาญเขาจะมวธจดการชวยพอสนขผสมไดเรวขน
หลงการผสมพนธควรใหสนขตวเมยพกกอนทจะเดนทางกลบ
และใหมนอยในทเงยบสงบสกสองสามวนหลงการผสมพนธ
สนขตวเมยจะหมดการเปนสดประมาณสามสปดาหหลงจากเรมเปนสด
สนขบางตวอาจจะยงมนาจากชองคลอดออกมาอกแมวาจะผสมพนธแลว
ตามปกตจะใชเวลาประมาณสสปดาหกวาท จะรวาสนขตงทองหรอไม
ชวงระยะแรกทสนขตงทองใหอาหารปกต ไมจาเปนตองใหอาหารเสรม
อาหารตองประกอบดวยเนอ 225 กรม เปนอยางนอย
ในแตละวนควรออกกาลงกายมากพอควรหาม
เรากาจดเหบหมดไดโดยการโรยแปงกาจดเหบหมดใน
ไมควรเสยงอาบนาในชวงหาถงหกสปดาหหลงผสมพนธ
แมสนขสวนใหญจะคลอดลกหลงผสมพนธ 60-63 วน
สนขทตงทองตองการอาหารสองมอตอวน
อาหารเสรม ไดแก นามนตบปลา ไขตม
และอาหารเสรมสรางกระดก นานมจะชวยเสรมธาตแคลเซยม ซงชวยสรางกระดก
แมสนขทอมทองขนาดใหญ ไมเพยงแตจะตองการอาหารมากขนในระยะหลงของการตงทอง แตมนยงตองการอาหารบอยครงมากขน
เพราะลกสนขในทองจะทาใหแมสนขกนไดคราวละไมมาก
เมอเขาชวงสปดาหสดทายกอนคลอดคณตองตดขนบรเวณรอบๆนมของแมสนขออก
และทาความสะอาด รวมทงตองขรบขนบรเวณดานหลงของมนดวยกรรไกรขรบขน (ซงจะชวยรกษารปทรงของมนใหดดอย)
และลางใหสะอาด เมอเวลาลกสนขตองการกนนมจะไดกนสะดวก
แมสนขทคลอดกอนวนท 58 เปนลกสนขทยงไมเจรญเตบโตเตมท และตองไดรบการดแลเอาใจใสอยางระมดระวงและใกลชด
ปกตการดวาแมพรอมทจะคลอดลกหรอไมนน ใหดจากอณหภมของมน ตามปกตของแมสนขกอนคลอดลก 12 ชวโมง อณหภมจะตาลงประมาณสองหรอสามองศา จากสามสบแปดองศาเซลเซยส
เราตองเตรยมกลองทสาหรบไวใหแมสนขคลอดลก
ควรมไฟใหความอบอนแกลกสนขทเพงคลอดออกมา เหตผลสวนใหญททาใหลกสนขจานวนมากตายไปกเนองจากขาดความอบอนอยางเพยงพอ
เมอใกลระยะคลอดลกหนงหรอสองวน ควรใหแมสนขนอนในกลองปพนดวยกระดาษหนงสอพมพ
กระดาษตดจะดกวาใชผารองนอนเพราะลดอนตรายลกสนข
การคลอดลกจรงๆจะเรมขนเมอสนขเรมเบงซงจะถขนเรอยๆจนถงนาคราโผลออกมา
ตาม ปกตแมสนขจะฉกถงนาคราโดยการเลยอยางแรง และเลยนาทไหลออกจากถงนาคราหลงจากนนไมนาน ลกสนขตวแรกกจะคลอดออกมา
ถงนาคราทคลมลกสนขออกมาแลว แมสนขฉกถงนาคราเพอใหลกสนขออกมา
บางครงเมอแมสนขคลอดลกสนขตวแรก มนจะปฏเสธทจะชวยเหลอลกของมน
เราตองรบนาลกสนขออกจากถงนาครา โดยใหหวหลดออกจากถงกอน เยอถงนาคราทปกคลมลกสนขจะมลกษณะโปรงใส
แตถาไมรบเอาลกสนขออกจากถงนาคราโดย เรวลกสนขจะสาลกนาครา
ถงนาคราทหมตวอยสามารถตดออกดวยกรรไกรทปลายมน
และหลงจากนนเชดตวของมนดวยผาชบนาอนเพอกระตนใหลกสนขหายใจ
แมสนขมกมปฏกรยาเมอไดยนเสยงรองของลกสนข
และตองกระตนใหมนเลยลกของมนดวยความรกและความเอนด
กระตนใหมนเลยงลกใหมชวตรอดจนกวาลกสนขตวทสองคลอดออกมา
แมสนขอาจจะยงไมใหความสนใจตอลกตวแรกจนกวาเมอลกสนขตวทสองคลอดออกมา มนจงจะเรมทาหนาทของความเปนแม
ถาชวงการคลอดระหวางลกสนขแตละตวหางมากผดปกต
และแมสนขมอาการปวดเบงมากโดยไมรสาเหต ควรนาไปพบสตวแพทย
แตถามนนอนพกระหวางคลอดลก และไมมอาการเจบปวดคณควรปลอยมนไวตามลาพง และใหมนไดรบการพกผอน
ในกรณแมสนขคลอดลกหลายตว เราอาจจะนาตวทเกดแรกๆ ไปไวในกลองทใหความอบอนดวยดวงไฟ ทาความสะอาด เชดใหแหงดวยผาสะอาดยายลกสนขแตละตวในขณะทมนกาลงคลอดตวตอไปและคนใหแมสนขเมอมนคนหาลก
ลกสนขแตละตวทคลอดออกมาจะมรกตดตวออกมาดวย ซงเปนเรองปกตธรรมดาทสนขจะกนเพอใหลกสนขหลดจากสายสะดอของมน
ลกสนขแตละตวจะมรกหนงอนซงจะออกมาพรอมกบลกสนขหรอออกมาภายหลง
สงทสาคญทสดคอเราตองดวารกนนออกมากบลกสนขหรอไม
เพราะรกทคางอยในทองอาจจะทาใหแมสนขตดเชออยางรนแรงจนโลหตเปนพษ ซงจะทาใหแมสนขเสยชวตได
ปกต มดลกแมสนขจะบบตวขบทกสงออกมาภายใน 20-24 ชวโมงหลงคลอด
การคลอดลกจะเสรจสนโดยสมบรณโดยดจากแมสนขทผอนคลายและสงบ ซงจะนอนเหยยดตวยาวและถอนหายใจเฮอกใหญ
ในขนตอนนคณตองเอากระดาษหนงสอพมพทสกปรกหรอเปยกชนออก
เมอคณรสกวาแมสนขไดคลอดลกตวสดทายออกมาแลว
ใหนมสดปรมาณ 200 cc ใหแมสนขกน
แมสนขอาจไมกนอาหารในวนแรกหลงคลอดใหม ควรใหอาหารนมเหลวจะด
หลงจากวนทสองของการคลอดลกแลวเราควรใหอาหารแกแมสนขสองหรอสามมอตอวน ขนอยกบจานวนลกสนข
อาหารสาหรบสนขขนาดกลางควรมเนอสดสก 580 กรม และนมสดครงลตรในแตละวน
และเสรมดวยอาหารเสรมกระดก มวตามนรวม
และการใหแมสนขดมนามากๆ จะเปนการชวยใหมนผลตนานมอยางเพยงพอ
ถาสงเกตเหนวาลกสนขไมเปนปกตหรอดดนมไมไดตามปกต ใหชวยเหลอมนโดยใหมนกนนมจากขวดวนละสามเวลาเพอใหมนแขงแรงและมชวตรอด ใชผงทารกหรอนมสตรพเศษสาหรบลกสนขได นมควรรอนกวาอณหภมในตวเลกนอย
ในสนขบางพนธนยมตดหรอขรบหางออก
ควรทาเมอลกสนขอายไดสวน
ควรตดนวตงของสนขเกอบทกพนธออก
ตดออกโดยใชกรรไกรทคม และหามเลอดโดยการพนแผล เชดดวยดางทบทม
สนขพนธ Miniature Pinscher นยมตดหาง สนขพนธ Dalmatian นยมตดนวตง
อาหารสาหรบลกสนข เชน นมผสมกบเนอสตวพวกเนอไกหรอเนอ กเปนอาหารทเหมาะกบลกสนขเลกๆ
เมอลกสนขมอายไดประมาณหกสปดาหกสามารถใหอาหารสมอตอหนงวน
ควรใหขาวหรอธญพช นมในมอกลางวน มอเยนใหเนอสบอาจจะสก และมอคาใหนมและอาหารเสรมประเภทวตามนและแคลเซยม
คณไมควรใหอาหารลกสนขมากเกนไปจนมนอวน
หามปลอยใหลกสนขออกวงอยางรวดเรวหลงกนอาหารทนท
ควรปลอยใหมนออกมาถาย แตใหมนไดรบการพกสกครหลงกนอาหาร
เมอลกสนขมอายไดส-หกสปดาห นามนไปฉดยาวคซน
และพออายแปดสปดาหกสามารถนามนไปแยกเลยงทอนได
ความรบผดชอบของเจาของสนข
มนษยไดรบความรก ความซอสตย และความเปนมตรจากสนข ความผกพนดงกลาวจงเปนความรบผดชอบในการจดการหาสงจาเปนพนฐานใหกบสนข สนขเปนสตวสงคมและควรไดรบการปฏบตเสมอนเปนสมาชกในครอบครว การฝกสนขตงแตยงเลกเปนสงจาเปน เพอใหสนขสามารถเขากบมนษยและสนขอนได
ขอมลทไดในเอกสารนเกดจากการแปลตารา และรวบรวมจากแหลงขอมลตางๆ ขอขอบคณแหลงขอมลตางๆทไดนามาใชในครงน
ลกสนขพนธ Bull Terrier ลกสนขพนธ Siberian Husky
ลกสนขพนธ Bearded Collie ลกสนขพนธ Pomeranian
ลกสนขพนธ Poodle ลกสนขพนธ Shizu
แมและลกสนขพนธ collie ลกสนขพนธ Beagle
การหยอดตา
1ทาความสะอาดบรเวณรอบ ๆ ดวงตา โดยใชสาลชบนาเชดคราบขตาและสงสกปรกออกไปใหหมด
2ควบคมสนขใหอยนง ๆ อยางนมนวลใหสนขลมตากวาง แลวนาขวดยามาหยอดตาจากดานบนและดานหลงเพอไมใหสนขหวาดกลว
3บบขวดยาใหไดจานวนหยดยาลงสดวงตาตามทตองการและใหตาชมไปดวยยา
การดแลบาดแผลเบองตน
การดแลบาดแผลปด
1ถาสนขมบาดแผลปดใหประคบบาดแผลใหเรวทสด โดยใหนาผาขนหนผนเลกๆมาวางเหนอบาดแผลดวย (เพอปองกนไมใหผาประคบแผลแขงตวตดผวหนง) จากนนนานาแขงมาวางทบไว 15 นาท
2สนขอาจกระดกหก และตองไดรบการรกษาจากสตวแพทยโดยดวน
การนาผาเยนประคบบาดแผลมาวางบนบรเวณทไดรบบาดเจบ จะชวยลดอาการปวดและการบวม อยางไรกตามถาสนขปวดบาดแผลมาก ใหเลกประคบแผล
อาการของบาดแผลเปด
บาดแผลเปดตองไดรบการทาความสะอาดใหทวเพอปองกนการตดเชอ ตองตรวจสอบบาดแผลเปดใหดเพราะถามเลอดออกเลกนอยหรอไมมเลอดออกเลย บาดแผลอาจจะเหนไมชด
อาการของบาดแผลเปดมดงน สนขเลยหรอใหความสนใจสวนใดสวนหนงของรางกายมากผดกต
มสะเกดแผลใหมๆทผวหนง ผวหนงมรทะล มรอยเลอดบนผวหนง เดนกะเผลก
ถาพบอาการขางตน ควรหาบาดแผลเปด หากพบบาดแผลจงทาความสะอาด และนาไปหาสตวแพทย
การดแลบาดแผลเปด
1ถาสนขมบาดแผลเปดและไมใหญมาก ใหดงสงสกปรกตางๆกรวดเสยน และวตถแปลกปลอมใดๆโดยใชนวหรอปากคบ
2ลางบาดแผลดวยนาเกลอออนๆ นาสะอาดหรอ ไฮโดรเจนเปอรออกไซด 3 เปอรเซนต
3ถาขนสนขเขาไปอยในบาดแผล ตดขนรอบๆปากแผลใหเกลยง แตกอนจะตดขน ใหหลอเลยงกรรไกรดวยสารหลอลนทละลายนาได วธนจะชวยใหขนมาตดทกรรไกร โดยไมไปตดบาดแผล
โรคทสาคญในสนข
โรคลาไสอกเสบตดตอ หรอการตดเชอพาโวไวรสในสนข
มรายงานพบวาสนขทกอาย ทกเพศและทกพนธสามารถเปนไวรสทสามารถตดตอทรนแรงททาลายระบบทางเดนอาหาร เมดเลอดขาว และในสนขบางตวจะมผลตอกลามเนอหวใจ เกดจากการตดเชอพาโวไวรส (parvovirus CPV)ปจจบนเรยกโรคนวา โรคตดเชอพาโวไวรสในสนข หรอโรคลาไสอกเสบตดตอ (canine parvoviral infection) ซงมการระบาดทวโลก รวมทงประเทศไทยดวย
การตดเชอพาโวไวรสสามารถแพรกระจายจากสนขตวหนงไปอกตวหนง การตดตอมโอกาสมากขนเมอสนขไปอยรวมกนมาก
เราจะทราบไดอยางไรวาสนขตดเชอพาโวไวรส
อาการเรมแรกของสนขทตดเชอพาโวไวรสคอ ซม เบออาหาร อาเจยนและทองเสย อยางรนแรง อณหภมของรางกายอาจจะสงขน อณหภมของรางกายทวดจากทวารหนกของสนข มคาประมาณ 101ordm - 102ordmF
อาการปวยพบไดประมาณ 5-7 วน ในระยะแรกของการตดเชอ(แสดงอาการแลว) อจจาระของสนขจะมลกษณะเหลวมสออกเทา หรอเหลองเทา (yellow-gray) ในบางครงอาการแรกเรมสนขอาจจะถายเหลวโดยมเลอดปนออกมาได
เมอสนขมการถายเหลว หรออาเจยนอยางรนแรง ทาใหสนขสญเสยนาและเกลอแรออกจากรางกายอยางรวดเรว
สนขปวยบางตวจะมอาการอาเจยนอยางรนแรงและถายอจจาระเปนนาสนาตาลจนถงสแดง(มเลอดปน)พงจนตายได
ในสนขบางตวอจจาระอาจจะมลกษณะเหลวเทานนและสามารถฟนตวจากการปวยได อาการปวยมกพบวา ลกสนขจะแสดงอาการปวยรนแรงกวาสนขโต
สนขมกจะตายภายใน 48-72 ชวโมงหลงจากทเรมแสดงอาการ ลกสนขมกจะตายดวยภาวะชอค
โดยมกจะเกดขนหลงการตดเชอประมาณ 1-2 วน ในอดตพบวาลกสนขอายนอยกวา 5 เดอนมอตราการปวยคอนขางสง
การฉดวคซนกนชวยลด อตราการปวยและอตราการตายจากการตดเชอ
ลกสนขชวงระหวางหยานม (1 เดอน)ถงอาย 6 เดอนเปนชวงอายทมความเสยงตอการปวยเปนโรค
สนขบางพนธจะแสดงอาการปวยทมความรนแรงในบางสายพนธ เชน รอตไวเลอร และโดเบอรแมนพนเชอร
การปองกนโรคลาไสอกเสบตดตอในสนข
การปองกนโรคลาไสอกเสบจากการตดเชอพาโวไวรสสามารถทาไดดวยการฉดวคซนปองกน โดยปกตในลกสนขมกจะเรมตนฉดเมออายประมาณ 6-8 สปดาห
กรณทสนขทเลยงเกดปวยตดเชอพาโวไวรส ตองทาความสะอาดบรเวณกรง หรอคอก หรอทอยของสนขปวย
ฆาเชอดวยยาฆาเชอ พวกสารละลายโซเดยมไฮโดรคลอไรต ซงเปนสวนประกอบของยาฆาเชอทมใชอยในบาน อยแลว(ยาทาความหองนา ครว) อยาลมวาเชอพาโวไวรสนสามารถมชวตอยไดในสงแวดลอมไดเวลานานเปนเดอนๆ
โดยเฉพาะอยางยงสนขทมอายไมเกน 6 เดอนควรระมดระวงอยางยง สงปฏกล หรอสงขบถายของสนขควรกาจดทงใหเรวทสดไมควรกก หมกหมมไว
ถาไมแนใจวาสนขของเรากาลงจะปวยดวยการตดเชอพาโวไวรส หรอโรคลาไสอกเสบหรอไม ควร ปรกษาสตวแพทย การลดความเสยงตอการตดเชอพาโวไวรสทดทสดคอปองกนสนขไมใหไปสมผสกบสนขอนๆ โดยเฉพาะในบรเวณทมการแพรระบาดของโรคน
เจาของสนขควรปรกษา หรอนาสตวไปพบสตวแพทย เมอพบวา สนขมอาการตางๆ เหลาน
พบมสงคดหลงทผดปกตออกจากจมก ตา หรอชองเปดอนๆของรางกาย bull
สตวเลยงไมกนอาหาร มนาหนกลดลง หรอกนนามากขนกวาปกต bull
ขบถายลาบาก หรอผดปกต หรอไมสามารถควบคมการขบถายได bull
พบมพฤตกรรมทผดปกต หรอพบมความดรายขนอยางกระทนหน หรอออนเพลย bull
พบมกอนผดปกต เดนกระโผลกกระเผลก ลกหรอนอนลาบาก bull
มการสนหวมากผดปกต เกา หรอเลย หรอกดแทะตามลาตวมากผดปกต bull
พยาธหนอนหวใจ ชพจกรของพยาธหนอนหวใจของสนขเรมตนเมอสนขทปวยดวยโรคพยาธหนอนหวใจ ซงจะมตวออน
ของพยาธหนอนหวใจอยในกระแสเลอด (microfilariae) ถกยงดดกนเลอด ทาใหยงไดรบเอาตวออนของพยาธหนอนหวใจไปดวยเมอดดกนเลอดสนขปวยเปนอาหาร หลงจากนนตวออนของพยาธหนอนหวใจจะใชระยะเวลาภายหลงจากถกดดกนจากตวสนข ประมาณ 2-3 สปดาหในการพฒนาเปนตวออนระยะตดตอในตวยง
เมอยงมการดดกนเลอดของสนขอกครง โดยเฉพาะสนขทมสขภาพปกต (ไมไดปวยเถายเทตวออนระยะตดตอทไดมการพฒนาอยางสมบรณแลวในยงไปยงสนขอกตวหนง จากนนตวออนระยะตดตอจะชอนไชไปตามเนอเยอตางๆ ของสนข และเจรญเตบโตตอไปอก 2-3 เดอนและพฒนาเปนตวแกในทสดในหวใจของสนขตวใหม
ปนโรค) ยงจะมการ
เมอตวพยาธอยในหวใจของสนข และมการเจรญเตบโตในหวใจของสนข มนจะมขนาดยาวประมาณ 14 นว และทาความเสยหายใหกบเนอเยอหวใจ เนอเยอปอดและอวยวะทสาคญอนๆ ถาสนขปวยไมไดรบการรกษา การพฒนาของโรคจะมความรนแรงมากขนและทสดสนขจะตายได
โรคพษสนขบา
โรคพษสนขบา เปนโรคทมอนตรายรายแรง ทาใหคนหรอสตวทปวยดวยโรคนตองตายดวยความทรนทราย
โรคนเกดจากเชอไวรสทมชอวา เรบสไวรส
สตวเลอดอนทกชนดโดยเฉพาะ สตวเลยงลกดวยนม เชน วว ควาย มา หม ลง ชะน กระรอก กระแต เสอ คางคาว คน ฯลฯ สตวทพบวาเปน โรคพษสนขบา มากทสด คอ สนข ( 96 ของจานวนทพบเชอจากการวนจฉยในหอง -ปฏบตการ ) รองลงมา คอ แมว ( 3 )
การตดตอของโรคพษสนขบามาสคน
โดยการไดรบเชอไวรสทอยในนาลายสตว เขาทางบาดแผลทเกดจากการถกกด ขวน หรอถกเลยบรเวณบาดแผลทมอยเดม หรอไดรบเชอเขาทางเยอตา เยอปาก
คนถกสนขทเปนโรคพษสนขบากด ใชเวลานานเทาไรจงจะแสดงอาการ
ระยะเวลาตงแตไดรบเชอ จนกระทงปรากฏอาการ หรอระยะฟกตวจะกนเวลาตงแต 7 วน ถง 2 ป ขนอยกบลกษณะบาดแผลและบรเวณทถกกด
ถาถกกดบรเวณใบหนาหรอใกลสมองและบาดแผลฉกรรจ ระยะฟกตวจะเรว
ถาถกกดบรเวณขา ระยะฟกตวนานกวา เพราะเชอจะเดนทางมาถงสมองโดยเฉลยประมาณ 2 - 6 อาทตย
อาการของผปวยโรคพษสนขบา
ม 2 แบบ คอ แบบกาวราว ดราย และแบบอมพาต อาการของโรคแบงเปน 3 ระยะ คอ
ระยะอาการเรมแรก อาจมอาการไมสบาย ครนเนอครนตว มไขตา ๆ ออนเพลย เบออาหาร เจบคอคลายเปนหวด อาจมอาการคลนไส ปวดทอง และทพบบอย คอ อาการคน เสยว หรอชาบรเวณแผลทถกกด
ระยะอาการทางระบบประสาท อาจคลมคลง ดราย กลวนา กลวลม ความรสกไวกวาปกต ทรนทราย หรอมอาการซม เปนอมพาต นาลายไหลตองบวนทง กลนนาไมได
ระยะสดทาย ไมรสกตว หายใจกระตก ผปวยสวนมากมกจะตายภายใน 7 วน หลงจากเรมแสดงอาการ
ถาเชอไวรสเพมจานวนในสมองมาก กจะแสดงอาการแบบคลมคลง ดราย แตถาเชอ ไวรสเพมจานวนมากในไขสนหลง จะแสดงอาการอมพาต
อาการโรคพษสนขบาในสนข
แบงไดเปน 2 แบบ คอ แบบดราย แสดงอาการชดเจนและพบบอย และแบบซมซงแสดงอาการไมชดเจน อาการของโรคม 3 ระยะ คอ
ระยะอาการเรมแรก สนขจะมนสยแปลกไปจากเดม ตวทเคยขลาดกลวจะเขามา คลอเคลย ตวทเคยเชองชอบเลน จะหงดหงด หลบไปตามมมมด เงยบ กนอาหารและนานอยลง ระยะนมอาการ 2 - 3 วน จะเขาสระยะท 2
ระยะตนเตน จะมอาการทางประสาท มความรสกไวกวาปกต กระวนกระวาย หงดหงด ไมอยนง กดแทะสงของ ตวแขง ขากรรไกรแขง ปากอา ลนหอย นาลายไหล มานตาขยาย บางตววงพลานไปทว เมอพบสตวหรอคนขวางหนาจะกด สงเสยงเหาหอน ในระยะทแสดงอาการแบบซมอาจไมแสดงอาการเชนน แตเมอถกรบกวนอาจกด ตอมา กลามเนอจะเรมออนแรงลง ทรงตวไมได ลมแลวลกไมได บางตวชกกระตก อาการระยะนพบได 1 - 7 วน จงจะเขาระยะสดทาย
ระยะอมพาต เกดอาการอมพาตลามทงตวเรมจากขาหลง ตอมากลามเนอคอจะเปนอมพาต กลนอาหารไมได ระบบหายใจลมเหลวและตายในทสด รวมระยะเวลาเรมแสดงอาการจนตายประมาณ 10 วน
อาการโรคพษสนขบาในแมว
ในระยะทมอาการชดเจน แบงไดเปน 3 ระยะ เชนกน คอ ระยะอาการนา มอาการหงดหงด นสยเปลยนไป ชอบหลบซกในทมด ระยะนมกสน ไมเกน 1 วน ระยะตนเตน แสดงอาการดราย กด หรอขวนคนหรอสตวทเขามาใกล กลามเนอสน นาลายไหล กลนลาบาก ระยะนกน
เวลาประมาณ 2 - 4 วน ระยะอมพาต เรมเปนอมพาตจากขาหลง แลวลามมายงลาตว ขาหนาและหว จนทวตวอยางรวดเรว แลวถงแกความตาย
อาการในแมวมกไมชดเจน อาจเปนแบบซม มระยะตนเตนสนมาก หรอไมแสดงอาการเลย อาจพบวากนอาหารและนาลาบาก แลวเปนอมพาตลามไปทวตว ตายในเวลา 3 - 4 วน หลงจากเรมมอาการ เมอถกสตวทสงสยวาเปนโรคพษสนขบากดควรทาอยางไร 1 รบลางแผลดวยนากบสบหลาย ๆ ครง เพอลางเชอออกจากบาดแผล ถามเลอดออกควรปลอยใหเลอดไหลออก อยาบบหรอเคนแผล เพราะจะทาใหเชอแพรกระจายไปสวนอน 2 เชดแผลดวยนายาฆาเชอโรค ควรใชสารละลายโพวโดนไอโอดน เชน เบตาดน ถาไมม อาจใชแอลกอฮอล 70 หรอทงเจอรไอโอดน 3 ไมควรเยบแผล ถาจาเปนควรรอไว 3 - 4 วน ถาเลอดออกมากหรอแผลใหญอาจเยบหลวม ๆ และใสทอระบายไว 4 กกสตวไวดอาการอยางนอย 10 วน โดยใหนาและอาหารตามปกต อยาฆาสตวใหตายทนท เวนแตสตวดราย กดคนและสตวอน หรอไมสามารถกกสตวได ถาสตวหนหายไป ใหถอวาสตวนนเปนโรคพษสนขบา 5 รบไปพบแพทยทนท หลงจากถกสตวกด เพอขอคาแนะนาเรองการฉดวคซน อยารอจนกระทงสตวทกดตาย อาจพจารณาใหการปองกนบาดทะยก และยาปฏชวนะเพอปองกนการตดเชออน ๆ ดวย 6 พบสตวแพทย กรมปศสตวหรอเจาหนาทสาธารณสขในชมชน เพอแจงรายละเอยดเกยวกบตวสตว เชน ชนดสตว ส เพศ พนธ อาย สถานทถกกด เพอวางมาตรการปองกนและควบคมโรคตอไป 7 เมอสตวตาย ตดหวสงตรวจโรคพษสนขบา 8 ตองซกประวตโดยละเอยดและสงไปพรอมซากสตว เพอเปนแนวทางในการตดสนใจเกยวกบการดแลผสมผสโรค ความเชอเกยวกบโรคพษสนขบา
ในปจจบน แมวาคนจะตายดวยโรคพษสนขบานอยลง เนองจากคนมความรมากขน วคซนมคณภาพดขน มความปลอดภยมากขน ราคาถกและหาไดงายขน รวมทงวคซนสตวดวย ประการสาคญ รฐไดใหความสนใจตอการปองกนและกาจดโรคนอยาง
จรงจง แตสงหนงททาใหคนจานวนไมนอยตองตายดวยโรคพษสนขบา เพราะความเชอผด ๆ เกยวกบโรคพษสนขบา โดยเฉพาะเกยวกบการรกษาโรคพษสนขบา
ความเชอ ความจรง
โรคพษสนขบาเปนในหนารอนเทานน โรคพษสนขบาเกดไดทงป เนองจากเกดจากเชอไวรส ตดตอโดยไดรบเชอจากนาลายสตวปวย ไมใชเกดเพราะความเครยดเนองจากความรอน
เมอถกสนขกดตองใชรองเทาตบแผลหรอใชเกลอขผงบาลมหรอยาฉนยดลงในแผล
การใชรองเทาตบแผล จะทาใหแผลชา เชอกระจายไปรอบบรเวณแผลไดงายและอาจมเชอโรคอน ทาใหเกดการอกเสบของบาดแผล หรอเกดบาดทะยกได เกลอหรอยาฉน อาจมสงสกปรกปะปนอย ไมควรใสลงในแผล ควรลางแผลดวยนาสะอาดกบสบหลาย ๆ ครง เพอชวยลางเชอออก แลวใสยาใสแผล เชน ทงเจอรไอโอดนหรอแอลกอฮอล ซงสามารถฆาเชอโรคพษสนขบาได
การรดนามนตชวยรกษาโรคพษสนขบาได เมอถกสนขกด การฆาสนขนนใหตายแลวนาตบสนขมารบประทาน คนจะไมเปนโรคพษสนขบา
การรกษาผสมผสโรคพษสนขบา ทไดผลดทสด คอ ไดรบการฉดวคซนทนทเมอสมผสโรค เพอใหรางกายสรางภมคมกนโรค แตถาไมไดรบการฉดวคซน ปลอยใหเชอเขาสสมองจนถงขนแสดงอาการของโรคพษสนขบาแลว ไมมยาใด ๆ รกษาได เนองจากเชอไปทาลายสมอง ทาใหผปวยแสดงอาการคลมคลงและตายในทสด เนองจากกลามเนอทกสวนเปนอมพาต ดงนน การรดนามนตไมสามารถรกษาโรคพษสนขบาได
เมอถกสนขบากด การตดห ตดหางสนขนน จะชวยใหสนขไมเปนโรคพษสนขบา
สนขหรอสตวอนทถกสตวทเปนโรคพษสนขบากด หากไมเคยฉดวคซนมากอน ควรทาลายทง แตหากตองการรกษาชวตสตวนนไว ควรฉดวคซนทนท แลวกกสตวไวดอาการ อยางนอย 6 เดอน หรอขอคาแนะนาจากสตวแพทย
คนทองไมควรฉดวคซนปองกนโรคพษสนขบา
วคซนปองกนโรคพษสนขบาปจจบน มความปลอดภยสง ฉดไดแมในคนทอง
สนขทเปนโรคพษสนขบาจะมอาการดราย ตวแขง หางตกเทานน
อาการโรคพษสนขบาในสนข มทงแบบซมและแบบดราย แบบซมสนขจะหลบซกตวในมมมด ถาถกรบกวนอาจจะกด ตอมาจะเปนอมพาต แลวตาย บางตวอาจแสดงอาการคลายกระดกหรอกางตดคอ ทาใหเจาของเขาใจผดพยายามลวงปากสนข เพอหาเศษกระดก จงไมควรลวงคอสนข หากจาเปน ควรใสถงมอทกครง
โรคพษสนขบาเปนในสนขเทานน โรคพษสนขบา เปนไดในสตวเลอดอน เลยงลกดวยนมทกชนด แตพบมากทสดในสนข
วคซนโรคพษสนขบา ฉดรอบสะดอ 14 เขม หรอ 21 เขม ถาหยดตองเรมตนใหม
วคซนปองกนโรคพษสนขบาในปจจบน มคณภาพด ฉดเขากลามเนอแขนหรอใตผวหนง เพยง 5 เขม และไมตองฉดทกวน
โปรแกรมวคซน
วคซน ชวงอาย
โรคหวดและหลอดลมอกเสบตดตอ (Kennel Cough Syndrome)
4-6 สปดาห กระตนซาท 10-14 สปดาห
โรคลาไสอกเสบตดตอ (Canine Parvovirus)
4-6 สปดาห กระตนซาท 10-14 สปดาห
โรคไขหด ตบอกเสบและเลพโต สไปโรซส (Canine Distemper Infectious Hepatitis and Leptospirosis)
14-6 สปดาห กระตนซาทอาย 10-14 สปดาห
โรคพษสนขบา (Rabies)
12 สปดาห กระตนซาทอาย 6 เดอน
ควรงดการอาบนา 7 วนหลงการฉดวคซน o
ควรถายพยาธเมอลกสนขอาย 3-4 สปดาห และทก 6 เดอน o
o
การเพาะขยายพนธสนข
พนธบอสตนเทอเรย พนธปกกง พนธเชา เชา
สนขตวเมยถงวยผสมพนธและมสดครงแรกเมออายประมาณแปดหรอเกาเดอน
แตสนขพนธ เชา เชา จะมสดครงแรกเมอมนมอายเพยงหาหรอหกเดอนเทานน
และสนขบางพนธกอาจจะใชเวลาเปนปหรอมากกวานน
ควรถายพยาธใหแมสนขสกสองหรอสสปดาหกอนแมสนขมสด
สนขตวเมยสวนใหญเขาสฤดการเปนสดสองครงตอป
ถาคณตองการใหสนขคณมลก จะตองคดเลอกพอพนธใหเปนพอพนธทด ไมนยมผสมพนธในสนขทเปนสดครงแรกหรออายนอยจนเกนไป ระยะทสนขตวเมยพรอมจะผสมพนธ นาทชองคลอดจะเรมใส ซงจะอยในชวงตรงกบวนทสบเอดหรอวนทสบสามของการเรมเปนสด การมอกดทบบนทาย ถามนนง และเคลอนหางของมนจากขางหนงไปอกขางหนง แสดงวามนพรอมทจะผสมพนธแลว
เราควรนาสนขตวเมยไปผสมกบพอพนธตามคอกผสมพนธ (ซงตองเสยคาผสมพนธ)
เมอไดดพอพนธควรปลอยใหตวผและตวเมยอยดวยกนตามลาพงมนจะผสมกนเอง
เวนแตเจาของคตวผทมความชานาญเขาจะมวธจดการชวยพอสนขผสมไดเรวขน
หลงการผสมพนธควรใหสนขตวเมยพกกอนทจะเดนทางกลบ
และใหมนอยในทเงยบสงบสกสองสามวนหลงการผสมพนธ
สนขตวเมยจะหมดการเปนสดประมาณสามสปดาหหลงจากเรมเปนสด
สนขบางตวอาจจะยงมนาจากชองคลอดออกมาอกแมวาจะผสมพนธแลว
ตามปกตจะใชเวลาประมาณสสปดาหกวาท จะรวาสนขตงทองหรอไม
ชวงระยะแรกทสนขตงทองใหอาหารปกต ไมจาเปนตองใหอาหารเสรม
อาหารตองประกอบดวยเนอ 225 กรม เปนอยางนอย
ในแตละวนควรออกกาลงกายมากพอควรหาม
เรากาจดเหบหมดไดโดยการโรยแปงกาจดเหบหมดใน
ไมควรเสยงอาบนาในชวงหาถงหกสปดาหหลงผสมพนธ
แมสนขสวนใหญจะคลอดลกหลงผสมพนธ 60-63 วน
สนขทตงทองตองการอาหารสองมอตอวน
อาหารเสรม ไดแก นามนตบปลา ไขตม
และอาหารเสรมสรางกระดก นานมจะชวยเสรมธาตแคลเซยม ซงชวยสรางกระดก
แมสนขทอมทองขนาดใหญ ไมเพยงแตจะตองการอาหารมากขนในระยะหลงของการตงทอง แตมนยงตองการอาหารบอยครงมากขน
เพราะลกสนขในทองจะทาใหแมสนขกนไดคราวละไมมาก
เมอเขาชวงสปดาหสดทายกอนคลอดคณตองตดขนบรเวณรอบๆนมของแมสนขออก
และทาความสะอาด รวมทงตองขรบขนบรเวณดานหลงของมนดวยกรรไกรขรบขน (ซงจะชวยรกษารปทรงของมนใหดดอย)
และลางใหสะอาด เมอเวลาลกสนขตองการกนนมจะไดกนสะดวก
แมสนขทคลอดกอนวนท 58 เปนลกสนขทยงไมเจรญเตบโตเตมท และตองไดรบการดแลเอาใจใสอยางระมดระวงและใกลชด
ปกตการดวาแมพรอมทจะคลอดลกหรอไมนน ใหดจากอณหภมของมน ตามปกตของแมสนขกอนคลอดลก 12 ชวโมง อณหภมจะตาลงประมาณสองหรอสามองศา จากสามสบแปดองศาเซลเซยส
เราตองเตรยมกลองทสาหรบไวใหแมสนขคลอดลก
ควรมไฟใหความอบอนแกลกสนขทเพงคลอดออกมา เหตผลสวนใหญททาใหลกสนขจานวนมากตายไปกเนองจากขาดความอบอนอยางเพยงพอ
เมอใกลระยะคลอดลกหนงหรอสองวน ควรใหแมสนขนอนในกลองปพนดวยกระดาษหนงสอพมพ
กระดาษตดจะดกวาใชผารองนอนเพราะลดอนตรายลกสนข
การคลอดลกจรงๆจะเรมขนเมอสนขเรมเบงซงจะถขนเรอยๆจนถงนาคราโผลออกมา
ตาม ปกตแมสนขจะฉกถงนาคราโดยการเลยอยางแรง และเลยนาทไหลออกจากถงนาคราหลงจากนนไมนาน ลกสนขตวแรกกจะคลอดออกมา
ถงนาคราทคลมลกสนขออกมาแลว แมสนขฉกถงนาคราเพอใหลกสนขออกมา
บางครงเมอแมสนขคลอดลกสนขตวแรก มนจะปฏเสธทจะชวยเหลอลกของมน
เราตองรบนาลกสนขออกจากถงนาครา โดยใหหวหลดออกจากถงกอน เยอถงนาคราทปกคลมลกสนขจะมลกษณะโปรงใส
แตถาไมรบเอาลกสนขออกจากถงนาคราโดย เรวลกสนขจะสาลกนาครา
ถงนาคราทหมตวอยสามารถตดออกดวยกรรไกรทปลายมน
และหลงจากนนเชดตวของมนดวยผาชบนาอนเพอกระตนใหลกสนขหายใจ
แมสนขมกมปฏกรยาเมอไดยนเสยงรองของลกสนข
และตองกระตนใหมนเลยลกของมนดวยความรกและความเอนด
กระตนใหมนเลยงลกใหมชวตรอดจนกวาลกสนขตวทสองคลอดออกมา
แมสนขอาจจะยงไมใหความสนใจตอลกตวแรกจนกวาเมอลกสนขตวทสองคลอดออกมา มนจงจะเรมทาหนาทของความเปนแม
ถาชวงการคลอดระหวางลกสนขแตละตวหางมากผดปกต
และแมสนขมอาการปวดเบงมากโดยไมรสาเหต ควรนาไปพบสตวแพทย
แตถามนนอนพกระหวางคลอดลก และไมมอาการเจบปวดคณควรปลอยมนไวตามลาพง และใหมนไดรบการพกผอน
ในกรณแมสนขคลอดลกหลายตว เราอาจจะนาตวทเกดแรกๆ ไปไวในกลองทใหความอบอนดวยดวงไฟ ทาความสะอาด เชดใหแหงดวยผาสะอาดยายลกสนขแตละตวในขณะทมนกาลงคลอดตวตอไปและคนใหแมสนขเมอมนคนหาลก
ลกสนขแตละตวทคลอดออกมาจะมรกตดตวออกมาดวย ซงเปนเรองปกตธรรมดาทสนขจะกนเพอใหลกสนขหลดจากสายสะดอของมน
ลกสนขแตละตวจะมรกหนงอนซงจะออกมาพรอมกบลกสนขหรอออกมาภายหลง
สงทสาคญทสดคอเราตองดวารกนนออกมากบลกสนขหรอไม
เพราะรกทคางอยในทองอาจจะทาใหแมสนขตดเชออยางรนแรงจนโลหตเปนพษ ซงจะทาใหแมสนขเสยชวตได
ปกต มดลกแมสนขจะบบตวขบทกสงออกมาภายใน 20-24 ชวโมงหลงคลอด
การคลอดลกจะเสรจสนโดยสมบรณโดยดจากแมสนขทผอนคลายและสงบ ซงจะนอนเหยยดตวยาวและถอนหายใจเฮอกใหญ
ในขนตอนนคณตองเอากระดาษหนงสอพมพทสกปรกหรอเปยกชนออก
เมอคณรสกวาแมสนขไดคลอดลกตวสดทายออกมาแลว
ใหนมสดปรมาณ 200 cc ใหแมสนขกน
แมสนขอาจไมกนอาหารในวนแรกหลงคลอดใหม ควรใหอาหารนมเหลวจะด
หลงจากวนทสองของการคลอดลกแลวเราควรใหอาหารแกแมสนขสองหรอสามมอตอวน ขนอยกบจานวนลกสนข
อาหารสาหรบสนขขนาดกลางควรมเนอสดสก 580 กรม และนมสดครงลตรในแตละวน
และเสรมดวยอาหารเสรมกระดก มวตามนรวม
และการใหแมสนขดมนามากๆ จะเปนการชวยใหมนผลตนานมอยางเพยงพอ
ถาสงเกตเหนวาลกสนขไมเปนปกตหรอดดนมไมไดตามปกต ใหชวยเหลอมนโดยใหมนกนนมจากขวดวนละสามเวลาเพอใหมนแขงแรงและมชวตรอด ใชผงทารกหรอนมสตรพเศษสาหรบลกสนขได นมควรรอนกวาอณหภมในตวเลกนอย
ในสนขบางพนธนยมตดหรอขรบหางออก
ควรทาเมอลกสนขอายไดสวน
ควรตดนวตงของสนขเกอบทกพนธออก
ตดออกโดยใชกรรไกรทคม และหามเลอดโดยการพนแผล เชดดวยดางทบทม
สนขพนธ Miniature Pinscher นยมตดหาง สนขพนธ Dalmatian นยมตดนวตง
อาหารสาหรบลกสนข เชน นมผสมกบเนอสตวพวกเนอไกหรอเนอ กเปนอาหารทเหมาะกบลกสนขเลกๆ
เมอลกสนขมอายไดประมาณหกสปดาหกสามารถใหอาหารสมอตอหนงวน
ควรใหขาวหรอธญพช นมในมอกลางวน มอเยนใหเนอสบอาจจะสก และมอคาใหนมและอาหารเสรมประเภทวตามนและแคลเซยม
คณไมควรใหอาหารลกสนขมากเกนไปจนมนอวน
หามปลอยใหลกสนขออกวงอยางรวดเรวหลงกนอาหารทนท
ควรปลอยใหมนออกมาถาย แตใหมนไดรบการพกสกครหลงกนอาหาร
เมอลกสนขมอายไดส-หกสปดาห นามนไปฉดยาวคซน
และพออายแปดสปดาหกสามารถนามนไปแยกเลยงทอนได
ความรบผดชอบของเจาของสนข
มนษยไดรบความรก ความซอสตย และความเปนมตรจากสนข ความผกพนดงกลาวจงเปนความรบผดชอบในการจดการหาสงจาเปนพนฐานใหกบสนข สนขเปนสตวสงคมและควรไดรบการปฏบตเสมอนเปนสมาชกในครอบครว การฝกสนขตงแตยงเลกเปนสงจาเปน เพอใหสนขสามารถเขากบมนษยและสนขอนได
ขอมลทไดในเอกสารนเกดจากการแปลตารา และรวบรวมจากแหลงขอมลตางๆ ขอขอบคณแหลงขอมลตางๆทไดนามาใชในครงน
ลกสนขพนธ Bull Terrier ลกสนขพนธ Siberian Husky
ลกสนขพนธ Bearded Collie ลกสนขพนธ Pomeranian
ลกสนขพนธ Poodle ลกสนขพนธ Shizu
แมและลกสนขพนธ collie ลกสนขพนธ Beagle
มสะเกดแผลใหมๆทผวหนง ผวหนงมรทะล มรอยเลอดบนผวหนง เดนกะเผลก
ถาพบอาการขางตน ควรหาบาดแผลเปด หากพบบาดแผลจงทาความสะอาด และนาไปหาสตวแพทย
การดแลบาดแผลเปด
1ถาสนขมบาดแผลเปดและไมใหญมาก ใหดงสงสกปรกตางๆกรวดเสยน และวตถแปลกปลอมใดๆโดยใชนวหรอปากคบ
2ลางบาดแผลดวยนาเกลอออนๆ นาสะอาดหรอ ไฮโดรเจนเปอรออกไซด 3 เปอรเซนต
3ถาขนสนขเขาไปอยในบาดแผล ตดขนรอบๆปากแผลใหเกลยง แตกอนจะตดขน ใหหลอเลยงกรรไกรดวยสารหลอลนทละลายนาได วธนจะชวยใหขนมาตดทกรรไกร โดยไมไปตดบาดแผล
โรคทสาคญในสนข
โรคลาไสอกเสบตดตอ หรอการตดเชอพาโวไวรสในสนข
มรายงานพบวาสนขทกอาย ทกเพศและทกพนธสามารถเปนไวรสทสามารถตดตอทรนแรงททาลายระบบทางเดนอาหาร เมดเลอดขาว และในสนขบางตวจะมผลตอกลามเนอหวใจ เกดจากการตดเชอพาโวไวรส (parvovirus CPV)ปจจบนเรยกโรคนวา โรคตดเชอพาโวไวรสในสนข หรอโรคลาไสอกเสบตดตอ (canine parvoviral infection) ซงมการระบาดทวโลก รวมทงประเทศไทยดวย
การตดเชอพาโวไวรสสามารถแพรกระจายจากสนขตวหนงไปอกตวหนง การตดตอมโอกาสมากขนเมอสนขไปอยรวมกนมาก
เราจะทราบไดอยางไรวาสนขตดเชอพาโวไวรส
อาการเรมแรกของสนขทตดเชอพาโวไวรสคอ ซม เบออาหาร อาเจยนและทองเสย อยางรนแรง อณหภมของรางกายอาจจะสงขน อณหภมของรางกายทวดจากทวารหนกของสนข มคาประมาณ 101ordm - 102ordmF
อาการปวยพบไดประมาณ 5-7 วน ในระยะแรกของการตดเชอ(แสดงอาการแลว) อจจาระของสนขจะมลกษณะเหลวมสออกเทา หรอเหลองเทา (yellow-gray) ในบางครงอาการแรกเรมสนขอาจจะถายเหลวโดยมเลอดปนออกมาได
เมอสนขมการถายเหลว หรออาเจยนอยางรนแรง ทาใหสนขสญเสยนาและเกลอแรออกจากรางกายอยางรวดเรว
สนขปวยบางตวจะมอาการอาเจยนอยางรนแรงและถายอจจาระเปนนาสนาตาลจนถงสแดง(มเลอดปน)พงจนตายได
ในสนขบางตวอจจาระอาจจะมลกษณะเหลวเทานนและสามารถฟนตวจากการปวยได อาการปวยมกพบวา ลกสนขจะแสดงอาการปวยรนแรงกวาสนขโต
สนขมกจะตายภายใน 48-72 ชวโมงหลงจากทเรมแสดงอาการ ลกสนขมกจะตายดวยภาวะชอค
โดยมกจะเกดขนหลงการตดเชอประมาณ 1-2 วน ในอดตพบวาลกสนขอายนอยกวา 5 เดอนมอตราการปวยคอนขางสง
การฉดวคซนกนชวยลด อตราการปวยและอตราการตายจากการตดเชอ
ลกสนขชวงระหวางหยานม (1 เดอน)ถงอาย 6 เดอนเปนชวงอายทมความเสยงตอการปวยเปนโรค
สนขบางพนธจะแสดงอาการปวยทมความรนแรงในบางสายพนธ เชน รอตไวเลอร และโดเบอรแมนพนเชอร
การปองกนโรคลาไสอกเสบตดตอในสนข
การปองกนโรคลาไสอกเสบจากการตดเชอพาโวไวรสสามารถทาไดดวยการฉดวคซนปองกน โดยปกตในลกสนขมกจะเรมตนฉดเมออายประมาณ 6-8 สปดาห
กรณทสนขทเลยงเกดปวยตดเชอพาโวไวรส ตองทาความสะอาดบรเวณกรง หรอคอก หรอทอยของสนขปวย
ฆาเชอดวยยาฆาเชอ พวกสารละลายโซเดยมไฮโดรคลอไรต ซงเปนสวนประกอบของยาฆาเชอทมใชอยในบาน อยแลว(ยาทาความหองนา ครว) อยาลมวาเชอพาโวไวรสนสามารถมชวตอยไดในสงแวดลอมไดเวลานานเปนเดอนๆ
โดยเฉพาะอยางยงสนขทมอายไมเกน 6 เดอนควรระมดระวงอยางยง สงปฏกล หรอสงขบถายของสนขควรกาจดทงใหเรวทสดไมควรกก หมกหมมไว
ถาไมแนใจวาสนขของเรากาลงจะปวยดวยการตดเชอพาโวไวรส หรอโรคลาไสอกเสบหรอไม ควร ปรกษาสตวแพทย การลดความเสยงตอการตดเชอพาโวไวรสทดทสดคอปองกนสนขไมใหไปสมผสกบสนขอนๆ โดยเฉพาะในบรเวณทมการแพรระบาดของโรคน
เจาของสนขควรปรกษา หรอนาสตวไปพบสตวแพทย เมอพบวา สนขมอาการตางๆ เหลาน
พบมสงคดหลงทผดปกตออกจากจมก ตา หรอชองเปดอนๆของรางกาย bull
สตวเลยงไมกนอาหาร มนาหนกลดลง หรอกนนามากขนกวาปกต bull
ขบถายลาบาก หรอผดปกต หรอไมสามารถควบคมการขบถายได bull
พบมพฤตกรรมทผดปกต หรอพบมความดรายขนอยางกระทนหน หรอออนเพลย bull
พบมกอนผดปกต เดนกระโผลกกระเผลก ลกหรอนอนลาบาก bull
มการสนหวมากผดปกต เกา หรอเลย หรอกดแทะตามลาตวมากผดปกต bull
พยาธหนอนหวใจ ชพจกรของพยาธหนอนหวใจของสนขเรมตนเมอสนขทปวยดวยโรคพยาธหนอนหวใจ ซงจะมตวออน
ของพยาธหนอนหวใจอยในกระแสเลอด (microfilariae) ถกยงดดกนเลอด ทาใหยงไดรบเอาตวออนของพยาธหนอนหวใจไปดวยเมอดดกนเลอดสนขปวยเปนอาหาร หลงจากนนตวออนของพยาธหนอนหวใจจะใชระยะเวลาภายหลงจากถกดดกนจากตวสนข ประมาณ 2-3 สปดาหในการพฒนาเปนตวออนระยะตดตอในตวยง
เมอยงมการดดกนเลอดของสนขอกครง โดยเฉพาะสนขทมสขภาพปกต (ไมไดปวยเถายเทตวออนระยะตดตอทไดมการพฒนาอยางสมบรณแลวในยงไปยงสนขอกตวหนง จากนนตวออนระยะตดตอจะชอนไชไปตามเนอเยอตางๆ ของสนข และเจรญเตบโตตอไปอก 2-3 เดอนและพฒนาเปนตวแกในทสดในหวใจของสนขตวใหม
ปนโรค) ยงจะมการ
เมอตวพยาธอยในหวใจของสนข และมการเจรญเตบโตในหวใจของสนข มนจะมขนาดยาวประมาณ 14 นว และทาความเสยหายใหกบเนอเยอหวใจ เนอเยอปอดและอวยวะทสาคญอนๆ ถาสนขปวยไมไดรบการรกษา การพฒนาของโรคจะมความรนแรงมากขนและทสดสนขจะตายได
โรคพษสนขบา
โรคพษสนขบา เปนโรคทมอนตรายรายแรง ทาใหคนหรอสตวทปวยดวยโรคนตองตายดวยความทรนทราย
โรคนเกดจากเชอไวรสทมชอวา เรบสไวรส
สตวเลอดอนทกชนดโดยเฉพาะ สตวเลยงลกดวยนม เชน วว ควาย มา หม ลง ชะน กระรอก กระแต เสอ คางคาว คน ฯลฯ สตวทพบวาเปน โรคพษสนขบา มากทสด คอ สนข ( 96 ของจานวนทพบเชอจากการวนจฉยในหอง -ปฏบตการ ) รองลงมา คอ แมว ( 3 )
การตดตอของโรคพษสนขบามาสคน
โดยการไดรบเชอไวรสทอยในนาลายสตว เขาทางบาดแผลทเกดจากการถกกด ขวน หรอถกเลยบรเวณบาดแผลทมอยเดม หรอไดรบเชอเขาทางเยอตา เยอปาก
คนถกสนขทเปนโรคพษสนขบากด ใชเวลานานเทาไรจงจะแสดงอาการ
ระยะเวลาตงแตไดรบเชอ จนกระทงปรากฏอาการ หรอระยะฟกตวจะกนเวลาตงแต 7 วน ถง 2 ป ขนอยกบลกษณะบาดแผลและบรเวณทถกกด
ถาถกกดบรเวณใบหนาหรอใกลสมองและบาดแผลฉกรรจ ระยะฟกตวจะเรว
ถาถกกดบรเวณขา ระยะฟกตวนานกวา เพราะเชอจะเดนทางมาถงสมองโดยเฉลยประมาณ 2 - 6 อาทตย
อาการของผปวยโรคพษสนขบา
ม 2 แบบ คอ แบบกาวราว ดราย และแบบอมพาต อาการของโรคแบงเปน 3 ระยะ คอ
ระยะอาการเรมแรก อาจมอาการไมสบาย ครนเนอครนตว มไขตา ๆ ออนเพลย เบออาหาร เจบคอคลายเปนหวด อาจมอาการคลนไส ปวดทอง และทพบบอย คอ อาการคน เสยว หรอชาบรเวณแผลทถกกด
ระยะอาการทางระบบประสาท อาจคลมคลง ดราย กลวนา กลวลม ความรสกไวกวาปกต ทรนทราย หรอมอาการซม เปนอมพาต นาลายไหลตองบวนทง กลนนาไมได
ระยะสดทาย ไมรสกตว หายใจกระตก ผปวยสวนมากมกจะตายภายใน 7 วน หลงจากเรมแสดงอาการ
ถาเชอไวรสเพมจานวนในสมองมาก กจะแสดงอาการแบบคลมคลง ดราย แตถาเชอ ไวรสเพมจานวนมากในไขสนหลง จะแสดงอาการอมพาต
อาการโรคพษสนขบาในสนข
แบงไดเปน 2 แบบ คอ แบบดราย แสดงอาการชดเจนและพบบอย และแบบซมซงแสดงอาการไมชดเจน อาการของโรคม 3 ระยะ คอ
ระยะอาการเรมแรก สนขจะมนสยแปลกไปจากเดม ตวทเคยขลาดกลวจะเขามา คลอเคลย ตวทเคยเชองชอบเลน จะหงดหงด หลบไปตามมมมด เงยบ กนอาหารและนานอยลง ระยะนมอาการ 2 - 3 วน จะเขาสระยะท 2
ระยะตนเตน จะมอาการทางประสาท มความรสกไวกวาปกต กระวนกระวาย หงดหงด ไมอยนง กดแทะสงของ ตวแขง ขากรรไกรแขง ปากอา ลนหอย นาลายไหล มานตาขยาย บางตววงพลานไปทว เมอพบสตวหรอคนขวางหนาจะกด สงเสยงเหาหอน ในระยะทแสดงอาการแบบซมอาจไมแสดงอาการเชนน แตเมอถกรบกวนอาจกด ตอมา กลามเนอจะเรมออนแรงลง ทรงตวไมได ลมแลวลกไมได บางตวชกกระตก อาการระยะนพบได 1 - 7 วน จงจะเขาระยะสดทาย
ระยะอมพาต เกดอาการอมพาตลามทงตวเรมจากขาหลง ตอมากลามเนอคอจะเปนอมพาต กลนอาหารไมได ระบบหายใจลมเหลวและตายในทสด รวมระยะเวลาเรมแสดงอาการจนตายประมาณ 10 วน
อาการโรคพษสนขบาในแมว
ในระยะทมอาการชดเจน แบงไดเปน 3 ระยะ เชนกน คอ ระยะอาการนา มอาการหงดหงด นสยเปลยนไป ชอบหลบซกในทมด ระยะนมกสน ไมเกน 1 วน ระยะตนเตน แสดงอาการดราย กด หรอขวนคนหรอสตวทเขามาใกล กลามเนอสน นาลายไหล กลนลาบาก ระยะนกน
เวลาประมาณ 2 - 4 วน ระยะอมพาต เรมเปนอมพาตจากขาหลง แลวลามมายงลาตว ขาหนาและหว จนทวตวอยางรวดเรว แลวถงแกความตาย
อาการในแมวมกไมชดเจน อาจเปนแบบซม มระยะตนเตนสนมาก หรอไมแสดงอาการเลย อาจพบวากนอาหารและนาลาบาก แลวเปนอมพาตลามไปทวตว ตายในเวลา 3 - 4 วน หลงจากเรมมอาการ เมอถกสตวทสงสยวาเปนโรคพษสนขบากดควรทาอยางไร 1 รบลางแผลดวยนากบสบหลาย ๆ ครง เพอลางเชอออกจากบาดแผล ถามเลอดออกควรปลอยใหเลอดไหลออก อยาบบหรอเคนแผล เพราะจะทาใหเชอแพรกระจายไปสวนอน 2 เชดแผลดวยนายาฆาเชอโรค ควรใชสารละลายโพวโดนไอโอดน เชน เบตาดน ถาไมม อาจใชแอลกอฮอล 70 หรอทงเจอรไอโอดน 3 ไมควรเยบแผล ถาจาเปนควรรอไว 3 - 4 วน ถาเลอดออกมากหรอแผลใหญอาจเยบหลวม ๆ และใสทอระบายไว 4 กกสตวไวดอาการอยางนอย 10 วน โดยใหนาและอาหารตามปกต อยาฆาสตวใหตายทนท เวนแตสตวดราย กดคนและสตวอน หรอไมสามารถกกสตวได ถาสตวหนหายไป ใหถอวาสตวนนเปนโรคพษสนขบา 5 รบไปพบแพทยทนท หลงจากถกสตวกด เพอขอคาแนะนาเรองการฉดวคซน อยารอจนกระทงสตวทกดตาย อาจพจารณาใหการปองกนบาดทะยก และยาปฏชวนะเพอปองกนการตดเชออน ๆ ดวย 6 พบสตวแพทย กรมปศสตวหรอเจาหนาทสาธารณสขในชมชน เพอแจงรายละเอยดเกยวกบตวสตว เชน ชนดสตว ส เพศ พนธ อาย สถานทถกกด เพอวางมาตรการปองกนและควบคมโรคตอไป 7 เมอสตวตาย ตดหวสงตรวจโรคพษสนขบา 8 ตองซกประวตโดยละเอยดและสงไปพรอมซากสตว เพอเปนแนวทางในการตดสนใจเกยวกบการดแลผสมผสโรค ความเชอเกยวกบโรคพษสนขบา
ในปจจบน แมวาคนจะตายดวยโรคพษสนขบานอยลง เนองจากคนมความรมากขน วคซนมคณภาพดขน มความปลอดภยมากขน ราคาถกและหาไดงายขน รวมทงวคซนสตวดวย ประการสาคญ รฐไดใหความสนใจตอการปองกนและกาจดโรคนอยาง
จรงจง แตสงหนงททาใหคนจานวนไมนอยตองตายดวยโรคพษสนขบา เพราะความเชอผด ๆ เกยวกบโรคพษสนขบา โดยเฉพาะเกยวกบการรกษาโรคพษสนขบา
ความเชอ ความจรง
โรคพษสนขบาเปนในหนารอนเทานน โรคพษสนขบาเกดไดทงป เนองจากเกดจากเชอไวรส ตดตอโดยไดรบเชอจากนาลายสตวปวย ไมใชเกดเพราะความเครยดเนองจากความรอน
เมอถกสนขกดตองใชรองเทาตบแผลหรอใชเกลอขผงบาลมหรอยาฉนยดลงในแผล
การใชรองเทาตบแผล จะทาใหแผลชา เชอกระจายไปรอบบรเวณแผลไดงายและอาจมเชอโรคอน ทาใหเกดการอกเสบของบาดแผล หรอเกดบาดทะยกได เกลอหรอยาฉน อาจมสงสกปรกปะปนอย ไมควรใสลงในแผล ควรลางแผลดวยนาสะอาดกบสบหลาย ๆ ครง เพอชวยลางเชอออก แลวใสยาใสแผล เชน ทงเจอรไอโอดนหรอแอลกอฮอล ซงสามารถฆาเชอโรคพษสนขบาได
การรดนามนตชวยรกษาโรคพษสนขบาได เมอถกสนขกด การฆาสนขนนใหตายแลวนาตบสนขมารบประทาน คนจะไมเปนโรคพษสนขบา
การรกษาผสมผสโรคพษสนขบา ทไดผลดทสด คอ ไดรบการฉดวคซนทนทเมอสมผสโรค เพอใหรางกายสรางภมคมกนโรค แตถาไมไดรบการฉดวคซน ปลอยใหเชอเขาสสมองจนถงขนแสดงอาการของโรคพษสนขบาแลว ไมมยาใด ๆ รกษาได เนองจากเชอไปทาลายสมอง ทาใหผปวยแสดงอาการคลมคลงและตายในทสด เนองจากกลามเนอทกสวนเปนอมพาต ดงนน การรดนามนตไมสามารถรกษาโรคพษสนขบาได
เมอถกสนขบากด การตดห ตดหางสนขนน จะชวยใหสนขไมเปนโรคพษสนขบา
สนขหรอสตวอนทถกสตวทเปนโรคพษสนขบากด หากไมเคยฉดวคซนมากอน ควรทาลายทง แตหากตองการรกษาชวตสตวนนไว ควรฉดวคซนทนท แลวกกสตวไวดอาการ อยางนอย 6 เดอน หรอขอคาแนะนาจากสตวแพทย
คนทองไมควรฉดวคซนปองกนโรคพษสนขบา
วคซนปองกนโรคพษสนขบาปจจบน มความปลอดภยสง ฉดไดแมในคนทอง
สนขทเปนโรคพษสนขบาจะมอาการดราย ตวแขง หางตกเทานน
อาการโรคพษสนขบาในสนข มทงแบบซมและแบบดราย แบบซมสนขจะหลบซกตวในมมมด ถาถกรบกวนอาจจะกด ตอมาจะเปนอมพาต แลวตาย บางตวอาจแสดงอาการคลายกระดกหรอกางตดคอ ทาใหเจาของเขาใจผดพยายามลวงปากสนข เพอหาเศษกระดก จงไมควรลวงคอสนข หากจาเปน ควรใสถงมอทกครง
โรคพษสนขบาเปนในสนขเทานน โรคพษสนขบา เปนไดในสตวเลอดอน เลยงลกดวยนมทกชนด แตพบมากทสดในสนข
วคซนโรคพษสนขบา ฉดรอบสะดอ 14 เขม หรอ 21 เขม ถาหยดตองเรมตนใหม
วคซนปองกนโรคพษสนขบาในปจจบน มคณภาพด ฉดเขากลามเนอแขนหรอใตผวหนง เพยง 5 เขม และไมตองฉดทกวน
โปรแกรมวคซน
วคซน ชวงอาย
โรคหวดและหลอดลมอกเสบตดตอ (Kennel Cough Syndrome)
4-6 สปดาห กระตนซาท 10-14 สปดาห
โรคลาไสอกเสบตดตอ (Canine Parvovirus)
4-6 สปดาห กระตนซาท 10-14 สปดาห
โรคไขหด ตบอกเสบและเลพโต สไปโรซส (Canine Distemper Infectious Hepatitis and Leptospirosis)
14-6 สปดาห กระตนซาทอาย 10-14 สปดาห
โรคพษสนขบา (Rabies)
12 สปดาห กระตนซาทอาย 6 เดอน
ควรงดการอาบนา 7 วนหลงการฉดวคซน o
ควรถายพยาธเมอลกสนขอาย 3-4 สปดาห และทก 6 เดอน o
o
การเพาะขยายพนธสนข
พนธบอสตนเทอเรย พนธปกกง พนธเชา เชา
สนขตวเมยถงวยผสมพนธและมสดครงแรกเมออายประมาณแปดหรอเกาเดอน
แตสนขพนธ เชา เชา จะมสดครงแรกเมอมนมอายเพยงหาหรอหกเดอนเทานน
และสนขบางพนธกอาจจะใชเวลาเปนปหรอมากกวานน
ควรถายพยาธใหแมสนขสกสองหรอสสปดาหกอนแมสนขมสด
สนขตวเมยสวนใหญเขาสฤดการเปนสดสองครงตอป
ถาคณตองการใหสนขคณมลก จะตองคดเลอกพอพนธใหเปนพอพนธทด ไมนยมผสมพนธในสนขทเปนสดครงแรกหรออายนอยจนเกนไป ระยะทสนขตวเมยพรอมจะผสมพนธ นาทชองคลอดจะเรมใส ซงจะอยในชวงตรงกบวนทสบเอดหรอวนทสบสามของการเรมเปนสด การมอกดทบบนทาย ถามนนง และเคลอนหางของมนจากขางหนงไปอกขางหนง แสดงวามนพรอมทจะผสมพนธแลว
เราควรนาสนขตวเมยไปผสมกบพอพนธตามคอกผสมพนธ (ซงตองเสยคาผสมพนธ)
เมอไดดพอพนธควรปลอยใหตวผและตวเมยอยดวยกนตามลาพงมนจะผสมกนเอง
เวนแตเจาของคตวผทมความชานาญเขาจะมวธจดการชวยพอสนขผสมไดเรวขน
หลงการผสมพนธควรใหสนขตวเมยพกกอนทจะเดนทางกลบ
และใหมนอยในทเงยบสงบสกสองสามวนหลงการผสมพนธ
สนขตวเมยจะหมดการเปนสดประมาณสามสปดาหหลงจากเรมเปนสด
สนขบางตวอาจจะยงมนาจากชองคลอดออกมาอกแมวาจะผสมพนธแลว
ตามปกตจะใชเวลาประมาณสสปดาหกวาท จะรวาสนขตงทองหรอไม
ชวงระยะแรกทสนขตงทองใหอาหารปกต ไมจาเปนตองใหอาหารเสรม
อาหารตองประกอบดวยเนอ 225 กรม เปนอยางนอย
ในแตละวนควรออกกาลงกายมากพอควรหาม
เรากาจดเหบหมดไดโดยการโรยแปงกาจดเหบหมดใน
ไมควรเสยงอาบนาในชวงหาถงหกสปดาหหลงผสมพนธ
แมสนขสวนใหญจะคลอดลกหลงผสมพนธ 60-63 วน
สนขทตงทองตองการอาหารสองมอตอวน
อาหารเสรม ไดแก นามนตบปลา ไขตม
และอาหารเสรมสรางกระดก นานมจะชวยเสรมธาตแคลเซยม ซงชวยสรางกระดก
แมสนขทอมทองขนาดใหญ ไมเพยงแตจะตองการอาหารมากขนในระยะหลงของการตงทอง แตมนยงตองการอาหารบอยครงมากขน
เพราะลกสนขในทองจะทาใหแมสนขกนไดคราวละไมมาก
เมอเขาชวงสปดาหสดทายกอนคลอดคณตองตดขนบรเวณรอบๆนมของแมสนขออก
และทาความสะอาด รวมทงตองขรบขนบรเวณดานหลงของมนดวยกรรไกรขรบขน (ซงจะชวยรกษารปทรงของมนใหดดอย)
และลางใหสะอาด เมอเวลาลกสนขตองการกนนมจะไดกนสะดวก
แมสนขทคลอดกอนวนท 58 เปนลกสนขทยงไมเจรญเตบโตเตมท และตองไดรบการดแลเอาใจใสอยางระมดระวงและใกลชด
ปกตการดวาแมพรอมทจะคลอดลกหรอไมนน ใหดจากอณหภมของมน ตามปกตของแมสนขกอนคลอดลก 12 ชวโมง อณหภมจะตาลงประมาณสองหรอสามองศา จากสามสบแปดองศาเซลเซยส
เราตองเตรยมกลองทสาหรบไวใหแมสนขคลอดลก
ควรมไฟใหความอบอนแกลกสนขทเพงคลอดออกมา เหตผลสวนใหญททาใหลกสนขจานวนมากตายไปกเนองจากขาดความอบอนอยางเพยงพอ
เมอใกลระยะคลอดลกหนงหรอสองวน ควรใหแมสนขนอนในกลองปพนดวยกระดาษหนงสอพมพ
กระดาษตดจะดกวาใชผารองนอนเพราะลดอนตรายลกสนข
การคลอดลกจรงๆจะเรมขนเมอสนขเรมเบงซงจะถขนเรอยๆจนถงนาคราโผลออกมา
ตาม ปกตแมสนขจะฉกถงนาคราโดยการเลยอยางแรง และเลยนาทไหลออกจากถงนาคราหลงจากนนไมนาน ลกสนขตวแรกกจะคลอดออกมา
ถงนาคราทคลมลกสนขออกมาแลว แมสนขฉกถงนาคราเพอใหลกสนขออกมา
บางครงเมอแมสนขคลอดลกสนขตวแรก มนจะปฏเสธทจะชวยเหลอลกของมน
เราตองรบนาลกสนขออกจากถงนาครา โดยใหหวหลดออกจากถงกอน เยอถงนาคราทปกคลมลกสนขจะมลกษณะโปรงใส
แตถาไมรบเอาลกสนขออกจากถงนาคราโดย เรวลกสนขจะสาลกนาครา
ถงนาคราทหมตวอยสามารถตดออกดวยกรรไกรทปลายมน
และหลงจากนนเชดตวของมนดวยผาชบนาอนเพอกระตนใหลกสนขหายใจ
แมสนขมกมปฏกรยาเมอไดยนเสยงรองของลกสนข
และตองกระตนใหมนเลยลกของมนดวยความรกและความเอนด
กระตนใหมนเลยงลกใหมชวตรอดจนกวาลกสนขตวทสองคลอดออกมา
แมสนขอาจจะยงไมใหความสนใจตอลกตวแรกจนกวาเมอลกสนขตวทสองคลอดออกมา มนจงจะเรมทาหนาทของความเปนแม
ถาชวงการคลอดระหวางลกสนขแตละตวหางมากผดปกต
และแมสนขมอาการปวดเบงมากโดยไมรสาเหต ควรนาไปพบสตวแพทย
แตถามนนอนพกระหวางคลอดลก และไมมอาการเจบปวดคณควรปลอยมนไวตามลาพง และใหมนไดรบการพกผอน
ในกรณแมสนขคลอดลกหลายตว เราอาจจะนาตวทเกดแรกๆ ไปไวในกลองทใหความอบอนดวยดวงไฟ ทาความสะอาด เชดใหแหงดวยผาสะอาดยายลกสนขแตละตวในขณะทมนกาลงคลอดตวตอไปและคนใหแมสนขเมอมนคนหาลก
ลกสนขแตละตวทคลอดออกมาจะมรกตดตวออกมาดวย ซงเปนเรองปกตธรรมดาทสนขจะกนเพอใหลกสนขหลดจากสายสะดอของมน
ลกสนขแตละตวจะมรกหนงอนซงจะออกมาพรอมกบลกสนขหรอออกมาภายหลง
สงทสาคญทสดคอเราตองดวารกนนออกมากบลกสนขหรอไม
เพราะรกทคางอยในทองอาจจะทาใหแมสนขตดเชออยางรนแรงจนโลหตเปนพษ ซงจะทาใหแมสนขเสยชวตได
ปกต มดลกแมสนขจะบบตวขบทกสงออกมาภายใน 20-24 ชวโมงหลงคลอด
การคลอดลกจะเสรจสนโดยสมบรณโดยดจากแมสนขทผอนคลายและสงบ ซงจะนอนเหยยดตวยาวและถอนหายใจเฮอกใหญ
ในขนตอนนคณตองเอากระดาษหนงสอพมพทสกปรกหรอเปยกชนออก
เมอคณรสกวาแมสนขไดคลอดลกตวสดทายออกมาแลว
ใหนมสดปรมาณ 200 cc ใหแมสนขกน
แมสนขอาจไมกนอาหารในวนแรกหลงคลอดใหม ควรใหอาหารนมเหลวจะด
หลงจากวนทสองของการคลอดลกแลวเราควรใหอาหารแกแมสนขสองหรอสามมอตอวน ขนอยกบจานวนลกสนข
อาหารสาหรบสนขขนาดกลางควรมเนอสดสก 580 กรม และนมสดครงลตรในแตละวน
และเสรมดวยอาหารเสรมกระดก มวตามนรวม
และการใหแมสนขดมนามากๆ จะเปนการชวยใหมนผลตนานมอยางเพยงพอ
ถาสงเกตเหนวาลกสนขไมเปนปกตหรอดดนมไมไดตามปกต ใหชวยเหลอมนโดยใหมนกนนมจากขวดวนละสามเวลาเพอใหมนแขงแรงและมชวตรอด ใชผงทารกหรอนมสตรพเศษสาหรบลกสนขได นมควรรอนกวาอณหภมในตวเลกนอย
ในสนขบางพนธนยมตดหรอขรบหางออก
ควรทาเมอลกสนขอายไดสวน
ควรตดนวตงของสนขเกอบทกพนธออก
ตดออกโดยใชกรรไกรทคม และหามเลอดโดยการพนแผล เชดดวยดางทบทม
สนขพนธ Miniature Pinscher นยมตดหาง สนขพนธ Dalmatian นยมตดนวตง
อาหารสาหรบลกสนข เชน นมผสมกบเนอสตวพวกเนอไกหรอเนอ กเปนอาหารทเหมาะกบลกสนขเลกๆ
เมอลกสนขมอายไดประมาณหกสปดาหกสามารถใหอาหารสมอตอหนงวน
ควรใหขาวหรอธญพช นมในมอกลางวน มอเยนใหเนอสบอาจจะสก และมอคาใหนมและอาหารเสรมประเภทวตามนและแคลเซยม
คณไมควรใหอาหารลกสนขมากเกนไปจนมนอวน
หามปลอยใหลกสนขออกวงอยางรวดเรวหลงกนอาหารทนท
ควรปลอยใหมนออกมาถาย แตใหมนไดรบการพกสกครหลงกนอาหาร
เมอลกสนขมอายไดส-หกสปดาห นามนไปฉดยาวคซน
และพออายแปดสปดาหกสามารถนามนไปแยกเลยงทอนได
ความรบผดชอบของเจาของสนข
มนษยไดรบความรก ความซอสตย และความเปนมตรจากสนข ความผกพนดงกลาวจงเปนความรบผดชอบในการจดการหาสงจาเปนพนฐานใหกบสนข สนขเปนสตวสงคมและควรไดรบการปฏบตเสมอนเปนสมาชกในครอบครว การฝกสนขตงแตยงเลกเปนสงจาเปน เพอใหสนขสามารถเขากบมนษยและสนขอนได
ขอมลทไดในเอกสารนเกดจากการแปลตารา และรวบรวมจากแหลงขอมลตางๆ ขอขอบคณแหลงขอมลตางๆทไดนามาใชในครงน
ลกสนขพนธ Bull Terrier ลกสนขพนธ Siberian Husky
ลกสนขพนธ Bearded Collie ลกสนขพนธ Pomeranian
ลกสนขพนธ Poodle ลกสนขพนธ Shizu
แมและลกสนขพนธ collie ลกสนขพนธ Beagle
อาการปวยพบไดประมาณ 5-7 วน ในระยะแรกของการตดเชอ(แสดงอาการแลว) อจจาระของสนขจะมลกษณะเหลวมสออกเทา หรอเหลองเทา (yellow-gray) ในบางครงอาการแรกเรมสนขอาจจะถายเหลวโดยมเลอดปนออกมาได
เมอสนขมการถายเหลว หรออาเจยนอยางรนแรง ทาใหสนขสญเสยนาและเกลอแรออกจากรางกายอยางรวดเรว
สนขปวยบางตวจะมอาการอาเจยนอยางรนแรงและถายอจจาระเปนนาสนาตาลจนถงสแดง(มเลอดปน)พงจนตายได
ในสนขบางตวอจจาระอาจจะมลกษณะเหลวเทานนและสามารถฟนตวจากการปวยได อาการปวยมกพบวา ลกสนขจะแสดงอาการปวยรนแรงกวาสนขโต
สนขมกจะตายภายใน 48-72 ชวโมงหลงจากทเรมแสดงอาการ ลกสนขมกจะตายดวยภาวะชอค
โดยมกจะเกดขนหลงการตดเชอประมาณ 1-2 วน ในอดตพบวาลกสนขอายนอยกวา 5 เดอนมอตราการปวยคอนขางสง
การฉดวคซนกนชวยลด อตราการปวยและอตราการตายจากการตดเชอ
ลกสนขชวงระหวางหยานม (1 เดอน)ถงอาย 6 เดอนเปนชวงอายทมความเสยงตอการปวยเปนโรค
สนขบางพนธจะแสดงอาการปวยทมความรนแรงในบางสายพนธ เชน รอตไวเลอร และโดเบอรแมนพนเชอร
การปองกนโรคลาไสอกเสบตดตอในสนข
การปองกนโรคลาไสอกเสบจากการตดเชอพาโวไวรสสามารถทาไดดวยการฉดวคซนปองกน โดยปกตในลกสนขมกจะเรมตนฉดเมออายประมาณ 6-8 สปดาห
กรณทสนขทเลยงเกดปวยตดเชอพาโวไวรส ตองทาความสะอาดบรเวณกรง หรอคอก หรอทอยของสนขปวย
ฆาเชอดวยยาฆาเชอ พวกสารละลายโซเดยมไฮโดรคลอไรต ซงเปนสวนประกอบของยาฆาเชอทมใชอยในบาน อยแลว(ยาทาความหองนา ครว) อยาลมวาเชอพาโวไวรสนสามารถมชวตอยไดในสงแวดลอมไดเวลานานเปนเดอนๆ
โดยเฉพาะอยางยงสนขทมอายไมเกน 6 เดอนควรระมดระวงอยางยง สงปฏกล หรอสงขบถายของสนขควรกาจดทงใหเรวทสดไมควรกก หมกหมมไว
ถาไมแนใจวาสนขของเรากาลงจะปวยดวยการตดเชอพาโวไวรส หรอโรคลาไสอกเสบหรอไม ควร ปรกษาสตวแพทย การลดความเสยงตอการตดเชอพาโวไวรสทดทสดคอปองกนสนขไมใหไปสมผสกบสนขอนๆ โดยเฉพาะในบรเวณทมการแพรระบาดของโรคน
เจาของสนขควรปรกษา หรอนาสตวไปพบสตวแพทย เมอพบวา สนขมอาการตางๆ เหลาน
พบมสงคดหลงทผดปกตออกจากจมก ตา หรอชองเปดอนๆของรางกาย bull
สตวเลยงไมกนอาหาร มนาหนกลดลง หรอกนนามากขนกวาปกต bull
ขบถายลาบาก หรอผดปกต หรอไมสามารถควบคมการขบถายได bull
พบมพฤตกรรมทผดปกต หรอพบมความดรายขนอยางกระทนหน หรอออนเพลย bull
พบมกอนผดปกต เดนกระโผลกกระเผลก ลกหรอนอนลาบาก bull
มการสนหวมากผดปกต เกา หรอเลย หรอกดแทะตามลาตวมากผดปกต bull
พยาธหนอนหวใจ ชพจกรของพยาธหนอนหวใจของสนขเรมตนเมอสนขทปวยดวยโรคพยาธหนอนหวใจ ซงจะมตวออน
ของพยาธหนอนหวใจอยในกระแสเลอด (microfilariae) ถกยงดดกนเลอด ทาใหยงไดรบเอาตวออนของพยาธหนอนหวใจไปดวยเมอดดกนเลอดสนขปวยเปนอาหาร หลงจากนนตวออนของพยาธหนอนหวใจจะใชระยะเวลาภายหลงจากถกดดกนจากตวสนข ประมาณ 2-3 สปดาหในการพฒนาเปนตวออนระยะตดตอในตวยง
เมอยงมการดดกนเลอดของสนขอกครง โดยเฉพาะสนขทมสขภาพปกต (ไมไดปวยเถายเทตวออนระยะตดตอทไดมการพฒนาอยางสมบรณแลวในยงไปยงสนขอกตวหนง จากนนตวออนระยะตดตอจะชอนไชไปตามเนอเยอตางๆ ของสนข และเจรญเตบโตตอไปอก 2-3 เดอนและพฒนาเปนตวแกในทสดในหวใจของสนขตวใหม
ปนโรค) ยงจะมการ
เมอตวพยาธอยในหวใจของสนข และมการเจรญเตบโตในหวใจของสนข มนจะมขนาดยาวประมาณ 14 นว และทาความเสยหายใหกบเนอเยอหวใจ เนอเยอปอดและอวยวะทสาคญอนๆ ถาสนขปวยไมไดรบการรกษา การพฒนาของโรคจะมความรนแรงมากขนและทสดสนขจะตายได
โรคพษสนขบา
โรคพษสนขบา เปนโรคทมอนตรายรายแรง ทาใหคนหรอสตวทปวยดวยโรคนตองตายดวยความทรนทราย
โรคนเกดจากเชอไวรสทมชอวา เรบสไวรส
สตวเลอดอนทกชนดโดยเฉพาะ สตวเลยงลกดวยนม เชน วว ควาย มา หม ลง ชะน กระรอก กระแต เสอ คางคาว คน ฯลฯ สตวทพบวาเปน โรคพษสนขบา มากทสด คอ สนข ( 96 ของจานวนทพบเชอจากการวนจฉยในหอง -ปฏบตการ ) รองลงมา คอ แมว ( 3 )
การตดตอของโรคพษสนขบามาสคน
โดยการไดรบเชอไวรสทอยในนาลายสตว เขาทางบาดแผลทเกดจากการถกกด ขวน หรอถกเลยบรเวณบาดแผลทมอยเดม หรอไดรบเชอเขาทางเยอตา เยอปาก
คนถกสนขทเปนโรคพษสนขบากด ใชเวลานานเทาไรจงจะแสดงอาการ
ระยะเวลาตงแตไดรบเชอ จนกระทงปรากฏอาการ หรอระยะฟกตวจะกนเวลาตงแต 7 วน ถง 2 ป ขนอยกบลกษณะบาดแผลและบรเวณทถกกด
ถาถกกดบรเวณใบหนาหรอใกลสมองและบาดแผลฉกรรจ ระยะฟกตวจะเรว
ถาถกกดบรเวณขา ระยะฟกตวนานกวา เพราะเชอจะเดนทางมาถงสมองโดยเฉลยประมาณ 2 - 6 อาทตย
อาการของผปวยโรคพษสนขบา
ม 2 แบบ คอ แบบกาวราว ดราย และแบบอมพาต อาการของโรคแบงเปน 3 ระยะ คอ
ระยะอาการเรมแรก อาจมอาการไมสบาย ครนเนอครนตว มไขตา ๆ ออนเพลย เบออาหาร เจบคอคลายเปนหวด อาจมอาการคลนไส ปวดทอง และทพบบอย คอ อาการคน เสยว หรอชาบรเวณแผลทถกกด
ระยะอาการทางระบบประสาท อาจคลมคลง ดราย กลวนา กลวลม ความรสกไวกวาปกต ทรนทราย หรอมอาการซม เปนอมพาต นาลายไหลตองบวนทง กลนนาไมได
ระยะสดทาย ไมรสกตว หายใจกระตก ผปวยสวนมากมกจะตายภายใน 7 วน หลงจากเรมแสดงอาการ
ถาเชอไวรสเพมจานวนในสมองมาก กจะแสดงอาการแบบคลมคลง ดราย แตถาเชอ ไวรสเพมจานวนมากในไขสนหลง จะแสดงอาการอมพาต
อาการโรคพษสนขบาในสนข
แบงไดเปน 2 แบบ คอ แบบดราย แสดงอาการชดเจนและพบบอย และแบบซมซงแสดงอาการไมชดเจน อาการของโรคม 3 ระยะ คอ
ระยะอาการเรมแรก สนขจะมนสยแปลกไปจากเดม ตวทเคยขลาดกลวจะเขามา คลอเคลย ตวทเคยเชองชอบเลน จะหงดหงด หลบไปตามมมมด เงยบ กนอาหารและนานอยลง ระยะนมอาการ 2 - 3 วน จะเขาสระยะท 2
ระยะตนเตน จะมอาการทางประสาท มความรสกไวกวาปกต กระวนกระวาย หงดหงด ไมอยนง กดแทะสงของ ตวแขง ขากรรไกรแขง ปากอา ลนหอย นาลายไหล มานตาขยาย บางตววงพลานไปทว เมอพบสตวหรอคนขวางหนาจะกด สงเสยงเหาหอน ในระยะทแสดงอาการแบบซมอาจไมแสดงอาการเชนน แตเมอถกรบกวนอาจกด ตอมา กลามเนอจะเรมออนแรงลง ทรงตวไมได ลมแลวลกไมได บางตวชกกระตก อาการระยะนพบได 1 - 7 วน จงจะเขาระยะสดทาย
ระยะอมพาต เกดอาการอมพาตลามทงตวเรมจากขาหลง ตอมากลามเนอคอจะเปนอมพาต กลนอาหารไมได ระบบหายใจลมเหลวและตายในทสด รวมระยะเวลาเรมแสดงอาการจนตายประมาณ 10 วน
อาการโรคพษสนขบาในแมว
ในระยะทมอาการชดเจน แบงไดเปน 3 ระยะ เชนกน คอ ระยะอาการนา มอาการหงดหงด นสยเปลยนไป ชอบหลบซกในทมด ระยะนมกสน ไมเกน 1 วน ระยะตนเตน แสดงอาการดราย กด หรอขวนคนหรอสตวทเขามาใกล กลามเนอสน นาลายไหล กลนลาบาก ระยะนกน
เวลาประมาณ 2 - 4 วน ระยะอมพาต เรมเปนอมพาตจากขาหลง แลวลามมายงลาตว ขาหนาและหว จนทวตวอยางรวดเรว แลวถงแกความตาย
อาการในแมวมกไมชดเจน อาจเปนแบบซม มระยะตนเตนสนมาก หรอไมแสดงอาการเลย อาจพบวากนอาหารและนาลาบาก แลวเปนอมพาตลามไปทวตว ตายในเวลา 3 - 4 วน หลงจากเรมมอาการ เมอถกสตวทสงสยวาเปนโรคพษสนขบากดควรทาอยางไร 1 รบลางแผลดวยนากบสบหลาย ๆ ครง เพอลางเชอออกจากบาดแผล ถามเลอดออกควรปลอยใหเลอดไหลออก อยาบบหรอเคนแผล เพราะจะทาใหเชอแพรกระจายไปสวนอน 2 เชดแผลดวยนายาฆาเชอโรค ควรใชสารละลายโพวโดนไอโอดน เชน เบตาดน ถาไมม อาจใชแอลกอฮอล 70 หรอทงเจอรไอโอดน 3 ไมควรเยบแผล ถาจาเปนควรรอไว 3 - 4 วน ถาเลอดออกมากหรอแผลใหญอาจเยบหลวม ๆ และใสทอระบายไว 4 กกสตวไวดอาการอยางนอย 10 วน โดยใหนาและอาหารตามปกต อยาฆาสตวใหตายทนท เวนแตสตวดราย กดคนและสตวอน หรอไมสามารถกกสตวได ถาสตวหนหายไป ใหถอวาสตวนนเปนโรคพษสนขบา 5 รบไปพบแพทยทนท หลงจากถกสตวกด เพอขอคาแนะนาเรองการฉดวคซน อยารอจนกระทงสตวทกดตาย อาจพจารณาใหการปองกนบาดทะยก และยาปฏชวนะเพอปองกนการตดเชออน ๆ ดวย 6 พบสตวแพทย กรมปศสตวหรอเจาหนาทสาธารณสขในชมชน เพอแจงรายละเอยดเกยวกบตวสตว เชน ชนดสตว ส เพศ พนธ อาย สถานทถกกด เพอวางมาตรการปองกนและควบคมโรคตอไป 7 เมอสตวตาย ตดหวสงตรวจโรคพษสนขบา 8 ตองซกประวตโดยละเอยดและสงไปพรอมซากสตว เพอเปนแนวทางในการตดสนใจเกยวกบการดแลผสมผสโรค ความเชอเกยวกบโรคพษสนขบา
ในปจจบน แมวาคนจะตายดวยโรคพษสนขบานอยลง เนองจากคนมความรมากขน วคซนมคณภาพดขน มความปลอดภยมากขน ราคาถกและหาไดงายขน รวมทงวคซนสตวดวย ประการสาคญ รฐไดใหความสนใจตอการปองกนและกาจดโรคนอยาง
จรงจง แตสงหนงททาใหคนจานวนไมนอยตองตายดวยโรคพษสนขบา เพราะความเชอผด ๆ เกยวกบโรคพษสนขบา โดยเฉพาะเกยวกบการรกษาโรคพษสนขบา
ความเชอ ความจรง
โรคพษสนขบาเปนในหนารอนเทานน โรคพษสนขบาเกดไดทงป เนองจากเกดจากเชอไวรส ตดตอโดยไดรบเชอจากนาลายสตวปวย ไมใชเกดเพราะความเครยดเนองจากความรอน
เมอถกสนขกดตองใชรองเทาตบแผลหรอใชเกลอขผงบาลมหรอยาฉนยดลงในแผล
การใชรองเทาตบแผล จะทาใหแผลชา เชอกระจายไปรอบบรเวณแผลไดงายและอาจมเชอโรคอน ทาใหเกดการอกเสบของบาดแผล หรอเกดบาดทะยกได เกลอหรอยาฉน อาจมสงสกปรกปะปนอย ไมควรใสลงในแผล ควรลางแผลดวยนาสะอาดกบสบหลาย ๆ ครง เพอชวยลางเชอออก แลวใสยาใสแผล เชน ทงเจอรไอโอดนหรอแอลกอฮอล ซงสามารถฆาเชอโรคพษสนขบาได
การรดนามนตชวยรกษาโรคพษสนขบาได เมอถกสนขกด การฆาสนขนนใหตายแลวนาตบสนขมารบประทาน คนจะไมเปนโรคพษสนขบา
การรกษาผสมผสโรคพษสนขบา ทไดผลดทสด คอ ไดรบการฉดวคซนทนทเมอสมผสโรค เพอใหรางกายสรางภมคมกนโรค แตถาไมไดรบการฉดวคซน ปลอยใหเชอเขาสสมองจนถงขนแสดงอาการของโรคพษสนขบาแลว ไมมยาใด ๆ รกษาได เนองจากเชอไปทาลายสมอง ทาใหผปวยแสดงอาการคลมคลงและตายในทสด เนองจากกลามเนอทกสวนเปนอมพาต ดงนน การรดนามนตไมสามารถรกษาโรคพษสนขบาได
เมอถกสนขบากด การตดห ตดหางสนขนน จะชวยใหสนขไมเปนโรคพษสนขบา
สนขหรอสตวอนทถกสตวทเปนโรคพษสนขบากด หากไมเคยฉดวคซนมากอน ควรทาลายทง แตหากตองการรกษาชวตสตวนนไว ควรฉดวคซนทนท แลวกกสตวไวดอาการ อยางนอย 6 เดอน หรอขอคาแนะนาจากสตวแพทย
คนทองไมควรฉดวคซนปองกนโรคพษสนขบา
วคซนปองกนโรคพษสนขบาปจจบน มความปลอดภยสง ฉดไดแมในคนทอง
สนขทเปนโรคพษสนขบาจะมอาการดราย ตวแขง หางตกเทานน
อาการโรคพษสนขบาในสนข มทงแบบซมและแบบดราย แบบซมสนขจะหลบซกตวในมมมด ถาถกรบกวนอาจจะกด ตอมาจะเปนอมพาต แลวตาย บางตวอาจแสดงอาการคลายกระดกหรอกางตดคอ ทาใหเจาของเขาใจผดพยายามลวงปากสนข เพอหาเศษกระดก จงไมควรลวงคอสนข หากจาเปน ควรใสถงมอทกครง
โรคพษสนขบาเปนในสนขเทานน โรคพษสนขบา เปนไดในสตวเลอดอน เลยงลกดวยนมทกชนด แตพบมากทสดในสนข
วคซนโรคพษสนขบา ฉดรอบสะดอ 14 เขม หรอ 21 เขม ถาหยดตองเรมตนใหม
วคซนปองกนโรคพษสนขบาในปจจบน มคณภาพด ฉดเขากลามเนอแขนหรอใตผวหนง เพยง 5 เขม และไมตองฉดทกวน
โปรแกรมวคซน
วคซน ชวงอาย
โรคหวดและหลอดลมอกเสบตดตอ (Kennel Cough Syndrome)
4-6 สปดาห กระตนซาท 10-14 สปดาห
โรคลาไสอกเสบตดตอ (Canine Parvovirus)
4-6 สปดาห กระตนซาท 10-14 สปดาห
โรคไขหด ตบอกเสบและเลพโต สไปโรซส (Canine Distemper Infectious Hepatitis and Leptospirosis)
14-6 สปดาห กระตนซาทอาย 10-14 สปดาห
โรคพษสนขบา (Rabies)
12 สปดาห กระตนซาทอาย 6 เดอน
ควรงดการอาบนา 7 วนหลงการฉดวคซน o
ควรถายพยาธเมอลกสนขอาย 3-4 สปดาห และทก 6 เดอน o
o
การเพาะขยายพนธสนข
พนธบอสตนเทอเรย พนธปกกง พนธเชา เชา
สนขตวเมยถงวยผสมพนธและมสดครงแรกเมออายประมาณแปดหรอเกาเดอน
แตสนขพนธ เชา เชา จะมสดครงแรกเมอมนมอายเพยงหาหรอหกเดอนเทานน
และสนขบางพนธกอาจจะใชเวลาเปนปหรอมากกวานน
ควรถายพยาธใหแมสนขสกสองหรอสสปดาหกอนแมสนขมสด
สนขตวเมยสวนใหญเขาสฤดการเปนสดสองครงตอป
ถาคณตองการใหสนขคณมลก จะตองคดเลอกพอพนธใหเปนพอพนธทด ไมนยมผสมพนธในสนขทเปนสดครงแรกหรออายนอยจนเกนไป ระยะทสนขตวเมยพรอมจะผสมพนธ นาทชองคลอดจะเรมใส ซงจะอยในชวงตรงกบวนทสบเอดหรอวนทสบสามของการเรมเปนสด การมอกดทบบนทาย ถามนนง และเคลอนหางของมนจากขางหนงไปอกขางหนง แสดงวามนพรอมทจะผสมพนธแลว
เราควรนาสนขตวเมยไปผสมกบพอพนธตามคอกผสมพนธ (ซงตองเสยคาผสมพนธ)
เมอไดดพอพนธควรปลอยใหตวผและตวเมยอยดวยกนตามลาพงมนจะผสมกนเอง
เวนแตเจาของคตวผทมความชานาญเขาจะมวธจดการชวยพอสนขผสมไดเรวขน
หลงการผสมพนธควรใหสนขตวเมยพกกอนทจะเดนทางกลบ
และใหมนอยในทเงยบสงบสกสองสามวนหลงการผสมพนธ
สนขตวเมยจะหมดการเปนสดประมาณสามสปดาหหลงจากเรมเปนสด
สนขบางตวอาจจะยงมนาจากชองคลอดออกมาอกแมวาจะผสมพนธแลว
ตามปกตจะใชเวลาประมาณสสปดาหกวาท จะรวาสนขตงทองหรอไม
ชวงระยะแรกทสนขตงทองใหอาหารปกต ไมจาเปนตองใหอาหารเสรม
อาหารตองประกอบดวยเนอ 225 กรม เปนอยางนอย
ในแตละวนควรออกกาลงกายมากพอควรหาม
เรากาจดเหบหมดไดโดยการโรยแปงกาจดเหบหมดใน
ไมควรเสยงอาบนาในชวงหาถงหกสปดาหหลงผสมพนธ
แมสนขสวนใหญจะคลอดลกหลงผสมพนธ 60-63 วน
สนขทตงทองตองการอาหารสองมอตอวน
อาหารเสรม ไดแก นามนตบปลา ไขตม
และอาหารเสรมสรางกระดก นานมจะชวยเสรมธาตแคลเซยม ซงชวยสรางกระดก
แมสนขทอมทองขนาดใหญ ไมเพยงแตจะตองการอาหารมากขนในระยะหลงของการตงทอง แตมนยงตองการอาหารบอยครงมากขน
เพราะลกสนขในทองจะทาใหแมสนขกนไดคราวละไมมาก
เมอเขาชวงสปดาหสดทายกอนคลอดคณตองตดขนบรเวณรอบๆนมของแมสนขออก
และทาความสะอาด รวมทงตองขรบขนบรเวณดานหลงของมนดวยกรรไกรขรบขน (ซงจะชวยรกษารปทรงของมนใหดดอย)
และลางใหสะอาด เมอเวลาลกสนขตองการกนนมจะไดกนสะดวก
แมสนขทคลอดกอนวนท 58 เปนลกสนขทยงไมเจรญเตบโตเตมท และตองไดรบการดแลเอาใจใสอยางระมดระวงและใกลชด
ปกตการดวาแมพรอมทจะคลอดลกหรอไมนน ใหดจากอณหภมของมน ตามปกตของแมสนขกอนคลอดลก 12 ชวโมง อณหภมจะตาลงประมาณสองหรอสามองศา จากสามสบแปดองศาเซลเซยส
เราตองเตรยมกลองทสาหรบไวใหแมสนขคลอดลก
ควรมไฟใหความอบอนแกลกสนขทเพงคลอดออกมา เหตผลสวนใหญททาใหลกสนขจานวนมากตายไปกเนองจากขาดความอบอนอยางเพยงพอ
เมอใกลระยะคลอดลกหนงหรอสองวน ควรใหแมสนขนอนในกลองปพนดวยกระดาษหนงสอพมพ
กระดาษตดจะดกวาใชผารองนอนเพราะลดอนตรายลกสนข
การคลอดลกจรงๆจะเรมขนเมอสนขเรมเบงซงจะถขนเรอยๆจนถงนาคราโผลออกมา
ตาม ปกตแมสนขจะฉกถงนาคราโดยการเลยอยางแรง และเลยนาทไหลออกจากถงนาคราหลงจากนนไมนาน ลกสนขตวแรกกจะคลอดออกมา
ถงนาคราทคลมลกสนขออกมาแลว แมสนขฉกถงนาคราเพอใหลกสนขออกมา
บางครงเมอแมสนขคลอดลกสนขตวแรก มนจะปฏเสธทจะชวยเหลอลกของมน
เราตองรบนาลกสนขออกจากถงนาครา โดยใหหวหลดออกจากถงกอน เยอถงนาคราทปกคลมลกสนขจะมลกษณะโปรงใส
แตถาไมรบเอาลกสนขออกจากถงนาคราโดย เรวลกสนขจะสาลกนาครา
ถงนาคราทหมตวอยสามารถตดออกดวยกรรไกรทปลายมน
และหลงจากนนเชดตวของมนดวยผาชบนาอนเพอกระตนใหลกสนขหายใจ
แมสนขมกมปฏกรยาเมอไดยนเสยงรองของลกสนข
และตองกระตนใหมนเลยลกของมนดวยความรกและความเอนด
กระตนใหมนเลยงลกใหมชวตรอดจนกวาลกสนขตวทสองคลอดออกมา
แมสนขอาจจะยงไมใหความสนใจตอลกตวแรกจนกวาเมอลกสนขตวทสองคลอดออกมา มนจงจะเรมทาหนาทของความเปนแม
ถาชวงการคลอดระหวางลกสนขแตละตวหางมากผดปกต
และแมสนขมอาการปวดเบงมากโดยไมรสาเหต ควรนาไปพบสตวแพทย
แตถามนนอนพกระหวางคลอดลก และไมมอาการเจบปวดคณควรปลอยมนไวตามลาพง และใหมนไดรบการพกผอน
ในกรณแมสนขคลอดลกหลายตว เราอาจจะนาตวทเกดแรกๆ ไปไวในกลองทใหความอบอนดวยดวงไฟ ทาความสะอาด เชดใหแหงดวยผาสะอาดยายลกสนขแตละตวในขณะทมนกาลงคลอดตวตอไปและคนใหแมสนขเมอมนคนหาลก
ลกสนขแตละตวทคลอดออกมาจะมรกตดตวออกมาดวย ซงเปนเรองปกตธรรมดาทสนขจะกนเพอใหลกสนขหลดจากสายสะดอของมน
ลกสนขแตละตวจะมรกหนงอนซงจะออกมาพรอมกบลกสนขหรอออกมาภายหลง
สงทสาคญทสดคอเราตองดวารกนนออกมากบลกสนขหรอไม
เพราะรกทคางอยในทองอาจจะทาใหแมสนขตดเชออยางรนแรงจนโลหตเปนพษ ซงจะทาใหแมสนขเสยชวตได
ปกต มดลกแมสนขจะบบตวขบทกสงออกมาภายใน 20-24 ชวโมงหลงคลอด
การคลอดลกจะเสรจสนโดยสมบรณโดยดจากแมสนขทผอนคลายและสงบ ซงจะนอนเหยยดตวยาวและถอนหายใจเฮอกใหญ
ในขนตอนนคณตองเอากระดาษหนงสอพมพทสกปรกหรอเปยกชนออก
เมอคณรสกวาแมสนขไดคลอดลกตวสดทายออกมาแลว
ใหนมสดปรมาณ 200 cc ใหแมสนขกน
แมสนขอาจไมกนอาหารในวนแรกหลงคลอดใหม ควรใหอาหารนมเหลวจะด
หลงจากวนทสองของการคลอดลกแลวเราควรใหอาหารแกแมสนขสองหรอสามมอตอวน ขนอยกบจานวนลกสนข
อาหารสาหรบสนขขนาดกลางควรมเนอสดสก 580 กรม และนมสดครงลตรในแตละวน
และเสรมดวยอาหารเสรมกระดก มวตามนรวม
และการใหแมสนขดมนามากๆ จะเปนการชวยใหมนผลตนานมอยางเพยงพอ
ถาสงเกตเหนวาลกสนขไมเปนปกตหรอดดนมไมไดตามปกต ใหชวยเหลอมนโดยใหมนกนนมจากขวดวนละสามเวลาเพอใหมนแขงแรงและมชวตรอด ใชผงทารกหรอนมสตรพเศษสาหรบลกสนขได นมควรรอนกวาอณหภมในตวเลกนอย
ในสนขบางพนธนยมตดหรอขรบหางออก
ควรทาเมอลกสนขอายไดสวน
ควรตดนวตงของสนขเกอบทกพนธออก
ตดออกโดยใชกรรไกรทคม และหามเลอดโดยการพนแผล เชดดวยดางทบทม
สนขพนธ Miniature Pinscher นยมตดหาง สนขพนธ Dalmatian นยมตดนวตง
อาหารสาหรบลกสนข เชน นมผสมกบเนอสตวพวกเนอไกหรอเนอ กเปนอาหารทเหมาะกบลกสนขเลกๆ
เมอลกสนขมอายไดประมาณหกสปดาหกสามารถใหอาหารสมอตอหนงวน
ควรใหขาวหรอธญพช นมในมอกลางวน มอเยนใหเนอสบอาจจะสก และมอคาใหนมและอาหารเสรมประเภทวตามนและแคลเซยม
คณไมควรใหอาหารลกสนขมากเกนไปจนมนอวน
หามปลอยใหลกสนขออกวงอยางรวดเรวหลงกนอาหารทนท
ควรปลอยใหมนออกมาถาย แตใหมนไดรบการพกสกครหลงกนอาหาร
เมอลกสนขมอายไดส-หกสปดาห นามนไปฉดยาวคซน
และพออายแปดสปดาหกสามารถนามนไปแยกเลยงทอนได
ความรบผดชอบของเจาของสนข
มนษยไดรบความรก ความซอสตย และความเปนมตรจากสนข ความผกพนดงกลาวจงเปนความรบผดชอบในการจดการหาสงจาเปนพนฐานใหกบสนข สนขเปนสตวสงคมและควรไดรบการปฏบตเสมอนเปนสมาชกในครอบครว การฝกสนขตงแตยงเลกเปนสงจาเปน เพอใหสนขสามารถเขากบมนษยและสนขอนได
ขอมลทไดในเอกสารนเกดจากการแปลตารา และรวบรวมจากแหลงขอมลตางๆ ขอขอบคณแหลงขอมลตางๆทไดนามาใชในครงน
ลกสนขพนธ Bull Terrier ลกสนขพนธ Siberian Husky
ลกสนขพนธ Bearded Collie ลกสนขพนธ Pomeranian
ลกสนขพนธ Poodle ลกสนขพนธ Shizu
แมและลกสนขพนธ collie ลกสนขพนธ Beagle
โดยเฉพาะอยางยงสนขทมอายไมเกน 6 เดอนควรระมดระวงอยางยง สงปฏกล หรอสงขบถายของสนขควรกาจดทงใหเรวทสดไมควรกก หมกหมมไว
ถาไมแนใจวาสนขของเรากาลงจะปวยดวยการตดเชอพาโวไวรส หรอโรคลาไสอกเสบหรอไม ควร ปรกษาสตวแพทย การลดความเสยงตอการตดเชอพาโวไวรสทดทสดคอปองกนสนขไมใหไปสมผสกบสนขอนๆ โดยเฉพาะในบรเวณทมการแพรระบาดของโรคน
เจาของสนขควรปรกษา หรอนาสตวไปพบสตวแพทย เมอพบวา สนขมอาการตางๆ เหลาน
พบมสงคดหลงทผดปกตออกจากจมก ตา หรอชองเปดอนๆของรางกาย bull
สตวเลยงไมกนอาหาร มนาหนกลดลง หรอกนนามากขนกวาปกต bull
ขบถายลาบาก หรอผดปกต หรอไมสามารถควบคมการขบถายได bull
พบมพฤตกรรมทผดปกต หรอพบมความดรายขนอยางกระทนหน หรอออนเพลย bull
พบมกอนผดปกต เดนกระโผลกกระเผลก ลกหรอนอนลาบาก bull
มการสนหวมากผดปกต เกา หรอเลย หรอกดแทะตามลาตวมากผดปกต bull
พยาธหนอนหวใจ ชพจกรของพยาธหนอนหวใจของสนขเรมตนเมอสนขทปวยดวยโรคพยาธหนอนหวใจ ซงจะมตวออน
ของพยาธหนอนหวใจอยในกระแสเลอด (microfilariae) ถกยงดดกนเลอด ทาใหยงไดรบเอาตวออนของพยาธหนอนหวใจไปดวยเมอดดกนเลอดสนขปวยเปนอาหาร หลงจากนนตวออนของพยาธหนอนหวใจจะใชระยะเวลาภายหลงจากถกดดกนจากตวสนข ประมาณ 2-3 สปดาหในการพฒนาเปนตวออนระยะตดตอในตวยง
เมอยงมการดดกนเลอดของสนขอกครง โดยเฉพาะสนขทมสขภาพปกต (ไมไดปวยเถายเทตวออนระยะตดตอทไดมการพฒนาอยางสมบรณแลวในยงไปยงสนขอกตวหนง จากนนตวออนระยะตดตอจะชอนไชไปตามเนอเยอตางๆ ของสนข และเจรญเตบโตตอไปอก 2-3 เดอนและพฒนาเปนตวแกในทสดในหวใจของสนขตวใหม
ปนโรค) ยงจะมการ
เมอตวพยาธอยในหวใจของสนข และมการเจรญเตบโตในหวใจของสนข มนจะมขนาดยาวประมาณ 14 นว และทาความเสยหายใหกบเนอเยอหวใจ เนอเยอปอดและอวยวะทสาคญอนๆ ถาสนขปวยไมไดรบการรกษา การพฒนาของโรคจะมความรนแรงมากขนและทสดสนขจะตายได
โรคพษสนขบา
โรคพษสนขบา เปนโรคทมอนตรายรายแรง ทาใหคนหรอสตวทปวยดวยโรคนตองตายดวยความทรนทราย
โรคนเกดจากเชอไวรสทมชอวา เรบสไวรส
สตวเลอดอนทกชนดโดยเฉพาะ สตวเลยงลกดวยนม เชน วว ควาย มา หม ลง ชะน กระรอก กระแต เสอ คางคาว คน ฯลฯ สตวทพบวาเปน โรคพษสนขบา มากทสด คอ สนข ( 96 ของจานวนทพบเชอจากการวนจฉยในหอง -ปฏบตการ ) รองลงมา คอ แมว ( 3 )
การตดตอของโรคพษสนขบามาสคน
โดยการไดรบเชอไวรสทอยในนาลายสตว เขาทางบาดแผลทเกดจากการถกกด ขวน หรอถกเลยบรเวณบาดแผลทมอยเดม หรอไดรบเชอเขาทางเยอตา เยอปาก
คนถกสนขทเปนโรคพษสนขบากด ใชเวลานานเทาไรจงจะแสดงอาการ
ระยะเวลาตงแตไดรบเชอ จนกระทงปรากฏอาการ หรอระยะฟกตวจะกนเวลาตงแต 7 วน ถง 2 ป ขนอยกบลกษณะบาดแผลและบรเวณทถกกด
ถาถกกดบรเวณใบหนาหรอใกลสมองและบาดแผลฉกรรจ ระยะฟกตวจะเรว
ถาถกกดบรเวณขา ระยะฟกตวนานกวา เพราะเชอจะเดนทางมาถงสมองโดยเฉลยประมาณ 2 - 6 อาทตย
อาการของผปวยโรคพษสนขบา
ม 2 แบบ คอ แบบกาวราว ดราย และแบบอมพาต อาการของโรคแบงเปน 3 ระยะ คอ
ระยะอาการเรมแรก อาจมอาการไมสบาย ครนเนอครนตว มไขตา ๆ ออนเพลย เบออาหาร เจบคอคลายเปนหวด อาจมอาการคลนไส ปวดทอง และทพบบอย คอ อาการคน เสยว หรอชาบรเวณแผลทถกกด
ระยะอาการทางระบบประสาท อาจคลมคลง ดราย กลวนา กลวลม ความรสกไวกวาปกต ทรนทราย หรอมอาการซม เปนอมพาต นาลายไหลตองบวนทง กลนนาไมได
ระยะสดทาย ไมรสกตว หายใจกระตก ผปวยสวนมากมกจะตายภายใน 7 วน หลงจากเรมแสดงอาการ
ถาเชอไวรสเพมจานวนในสมองมาก กจะแสดงอาการแบบคลมคลง ดราย แตถาเชอ ไวรสเพมจานวนมากในไขสนหลง จะแสดงอาการอมพาต
อาการโรคพษสนขบาในสนข
แบงไดเปน 2 แบบ คอ แบบดราย แสดงอาการชดเจนและพบบอย และแบบซมซงแสดงอาการไมชดเจน อาการของโรคม 3 ระยะ คอ
ระยะอาการเรมแรก สนขจะมนสยแปลกไปจากเดม ตวทเคยขลาดกลวจะเขามา คลอเคลย ตวทเคยเชองชอบเลน จะหงดหงด หลบไปตามมมมด เงยบ กนอาหารและนานอยลง ระยะนมอาการ 2 - 3 วน จะเขาสระยะท 2
ระยะตนเตน จะมอาการทางประสาท มความรสกไวกวาปกต กระวนกระวาย หงดหงด ไมอยนง กดแทะสงของ ตวแขง ขากรรไกรแขง ปากอา ลนหอย นาลายไหล มานตาขยาย บางตววงพลานไปทว เมอพบสตวหรอคนขวางหนาจะกด สงเสยงเหาหอน ในระยะทแสดงอาการแบบซมอาจไมแสดงอาการเชนน แตเมอถกรบกวนอาจกด ตอมา กลามเนอจะเรมออนแรงลง ทรงตวไมได ลมแลวลกไมได บางตวชกกระตก อาการระยะนพบได 1 - 7 วน จงจะเขาระยะสดทาย
ระยะอมพาต เกดอาการอมพาตลามทงตวเรมจากขาหลง ตอมากลามเนอคอจะเปนอมพาต กลนอาหารไมได ระบบหายใจลมเหลวและตายในทสด รวมระยะเวลาเรมแสดงอาการจนตายประมาณ 10 วน
อาการโรคพษสนขบาในแมว
ในระยะทมอาการชดเจน แบงไดเปน 3 ระยะ เชนกน คอ ระยะอาการนา มอาการหงดหงด นสยเปลยนไป ชอบหลบซกในทมด ระยะนมกสน ไมเกน 1 วน ระยะตนเตน แสดงอาการดราย กด หรอขวนคนหรอสตวทเขามาใกล กลามเนอสน นาลายไหล กลนลาบาก ระยะนกน
เวลาประมาณ 2 - 4 วน ระยะอมพาต เรมเปนอมพาตจากขาหลง แลวลามมายงลาตว ขาหนาและหว จนทวตวอยางรวดเรว แลวถงแกความตาย
อาการในแมวมกไมชดเจน อาจเปนแบบซม มระยะตนเตนสนมาก หรอไมแสดงอาการเลย อาจพบวากนอาหารและนาลาบาก แลวเปนอมพาตลามไปทวตว ตายในเวลา 3 - 4 วน หลงจากเรมมอาการ เมอถกสตวทสงสยวาเปนโรคพษสนขบากดควรทาอยางไร 1 รบลางแผลดวยนากบสบหลาย ๆ ครง เพอลางเชอออกจากบาดแผล ถามเลอดออกควรปลอยใหเลอดไหลออก อยาบบหรอเคนแผล เพราะจะทาใหเชอแพรกระจายไปสวนอน 2 เชดแผลดวยนายาฆาเชอโรค ควรใชสารละลายโพวโดนไอโอดน เชน เบตาดน ถาไมม อาจใชแอลกอฮอล 70 หรอทงเจอรไอโอดน 3 ไมควรเยบแผล ถาจาเปนควรรอไว 3 - 4 วน ถาเลอดออกมากหรอแผลใหญอาจเยบหลวม ๆ และใสทอระบายไว 4 กกสตวไวดอาการอยางนอย 10 วน โดยใหนาและอาหารตามปกต อยาฆาสตวใหตายทนท เวนแตสตวดราย กดคนและสตวอน หรอไมสามารถกกสตวได ถาสตวหนหายไป ใหถอวาสตวนนเปนโรคพษสนขบา 5 รบไปพบแพทยทนท หลงจากถกสตวกด เพอขอคาแนะนาเรองการฉดวคซน อยารอจนกระทงสตวทกดตาย อาจพจารณาใหการปองกนบาดทะยก และยาปฏชวนะเพอปองกนการตดเชออน ๆ ดวย 6 พบสตวแพทย กรมปศสตวหรอเจาหนาทสาธารณสขในชมชน เพอแจงรายละเอยดเกยวกบตวสตว เชน ชนดสตว ส เพศ พนธ อาย สถานทถกกด เพอวางมาตรการปองกนและควบคมโรคตอไป 7 เมอสตวตาย ตดหวสงตรวจโรคพษสนขบา 8 ตองซกประวตโดยละเอยดและสงไปพรอมซากสตว เพอเปนแนวทางในการตดสนใจเกยวกบการดแลผสมผสโรค ความเชอเกยวกบโรคพษสนขบา
ในปจจบน แมวาคนจะตายดวยโรคพษสนขบานอยลง เนองจากคนมความรมากขน วคซนมคณภาพดขน มความปลอดภยมากขน ราคาถกและหาไดงายขน รวมทงวคซนสตวดวย ประการสาคญ รฐไดใหความสนใจตอการปองกนและกาจดโรคนอยาง
จรงจง แตสงหนงททาใหคนจานวนไมนอยตองตายดวยโรคพษสนขบา เพราะความเชอผด ๆ เกยวกบโรคพษสนขบา โดยเฉพาะเกยวกบการรกษาโรคพษสนขบา
ความเชอ ความจรง
โรคพษสนขบาเปนในหนารอนเทานน โรคพษสนขบาเกดไดทงป เนองจากเกดจากเชอไวรส ตดตอโดยไดรบเชอจากนาลายสตวปวย ไมใชเกดเพราะความเครยดเนองจากความรอน
เมอถกสนขกดตองใชรองเทาตบแผลหรอใชเกลอขผงบาลมหรอยาฉนยดลงในแผล
การใชรองเทาตบแผล จะทาใหแผลชา เชอกระจายไปรอบบรเวณแผลไดงายและอาจมเชอโรคอน ทาใหเกดการอกเสบของบาดแผล หรอเกดบาดทะยกได เกลอหรอยาฉน อาจมสงสกปรกปะปนอย ไมควรใสลงในแผล ควรลางแผลดวยนาสะอาดกบสบหลาย ๆ ครง เพอชวยลางเชอออก แลวใสยาใสแผล เชน ทงเจอรไอโอดนหรอแอลกอฮอล ซงสามารถฆาเชอโรคพษสนขบาได
การรดนามนตชวยรกษาโรคพษสนขบาได เมอถกสนขกด การฆาสนขนนใหตายแลวนาตบสนขมารบประทาน คนจะไมเปนโรคพษสนขบา
การรกษาผสมผสโรคพษสนขบา ทไดผลดทสด คอ ไดรบการฉดวคซนทนทเมอสมผสโรค เพอใหรางกายสรางภมคมกนโรค แตถาไมไดรบการฉดวคซน ปลอยใหเชอเขาสสมองจนถงขนแสดงอาการของโรคพษสนขบาแลว ไมมยาใด ๆ รกษาได เนองจากเชอไปทาลายสมอง ทาใหผปวยแสดงอาการคลมคลงและตายในทสด เนองจากกลามเนอทกสวนเปนอมพาต ดงนน การรดนามนตไมสามารถรกษาโรคพษสนขบาได
เมอถกสนขบากด การตดห ตดหางสนขนน จะชวยใหสนขไมเปนโรคพษสนขบา
สนขหรอสตวอนทถกสตวทเปนโรคพษสนขบากด หากไมเคยฉดวคซนมากอน ควรทาลายทง แตหากตองการรกษาชวตสตวนนไว ควรฉดวคซนทนท แลวกกสตวไวดอาการ อยางนอย 6 เดอน หรอขอคาแนะนาจากสตวแพทย
คนทองไมควรฉดวคซนปองกนโรคพษสนขบา
วคซนปองกนโรคพษสนขบาปจจบน มความปลอดภยสง ฉดไดแมในคนทอง
สนขทเปนโรคพษสนขบาจะมอาการดราย ตวแขง หางตกเทานน
อาการโรคพษสนขบาในสนข มทงแบบซมและแบบดราย แบบซมสนขจะหลบซกตวในมมมด ถาถกรบกวนอาจจะกด ตอมาจะเปนอมพาต แลวตาย บางตวอาจแสดงอาการคลายกระดกหรอกางตดคอ ทาใหเจาของเขาใจผดพยายามลวงปากสนข เพอหาเศษกระดก จงไมควรลวงคอสนข หากจาเปน ควรใสถงมอทกครง
โรคพษสนขบาเปนในสนขเทานน โรคพษสนขบา เปนไดในสตวเลอดอน เลยงลกดวยนมทกชนด แตพบมากทสดในสนข
วคซนโรคพษสนขบา ฉดรอบสะดอ 14 เขม หรอ 21 เขม ถาหยดตองเรมตนใหม
วคซนปองกนโรคพษสนขบาในปจจบน มคณภาพด ฉดเขากลามเนอแขนหรอใตผวหนง เพยง 5 เขม และไมตองฉดทกวน
โปรแกรมวคซน
วคซน ชวงอาย
โรคหวดและหลอดลมอกเสบตดตอ (Kennel Cough Syndrome)
4-6 สปดาห กระตนซาท 10-14 สปดาห
โรคลาไสอกเสบตดตอ (Canine Parvovirus)
4-6 สปดาห กระตนซาท 10-14 สปดาห
โรคไขหด ตบอกเสบและเลพโต สไปโรซส (Canine Distemper Infectious Hepatitis and Leptospirosis)
14-6 สปดาห กระตนซาทอาย 10-14 สปดาห
โรคพษสนขบา (Rabies)
12 สปดาห กระตนซาทอาย 6 เดอน
ควรงดการอาบนา 7 วนหลงการฉดวคซน o
ควรถายพยาธเมอลกสนขอาย 3-4 สปดาห และทก 6 เดอน o
o
การเพาะขยายพนธสนข
พนธบอสตนเทอเรย พนธปกกง พนธเชา เชา
สนขตวเมยถงวยผสมพนธและมสดครงแรกเมออายประมาณแปดหรอเกาเดอน
แตสนขพนธ เชา เชา จะมสดครงแรกเมอมนมอายเพยงหาหรอหกเดอนเทานน
และสนขบางพนธกอาจจะใชเวลาเปนปหรอมากกวานน
ควรถายพยาธใหแมสนขสกสองหรอสสปดาหกอนแมสนขมสด
สนขตวเมยสวนใหญเขาสฤดการเปนสดสองครงตอป
ถาคณตองการใหสนขคณมลก จะตองคดเลอกพอพนธใหเปนพอพนธทด ไมนยมผสมพนธในสนขทเปนสดครงแรกหรออายนอยจนเกนไป ระยะทสนขตวเมยพรอมจะผสมพนธ นาทชองคลอดจะเรมใส ซงจะอยในชวงตรงกบวนทสบเอดหรอวนทสบสามของการเรมเปนสด การมอกดทบบนทาย ถามนนง และเคลอนหางของมนจากขางหนงไปอกขางหนง แสดงวามนพรอมทจะผสมพนธแลว
เราควรนาสนขตวเมยไปผสมกบพอพนธตามคอกผสมพนธ (ซงตองเสยคาผสมพนธ)
เมอไดดพอพนธควรปลอยใหตวผและตวเมยอยดวยกนตามลาพงมนจะผสมกนเอง
เวนแตเจาของคตวผทมความชานาญเขาจะมวธจดการชวยพอสนขผสมไดเรวขน
หลงการผสมพนธควรใหสนขตวเมยพกกอนทจะเดนทางกลบ
และใหมนอยในทเงยบสงบสกสองสามวนหลงการผสมพนธ
สนขตวเมยจะหมดการเปนสดประมาณสามสปดาหหลงจากเรมเปนสด
สนขบางตวอาจจะยงมนาจากชองคลอดออกมาอกแมวาจะผสมพนธแลว
ตามปกตจะใชเวลาประมาณสสปดาหกวาท จะรวาสนขตงทองหรอไม
ชวงระยะแรกทสนขตงทองใหอาหารปกต ไมจาเปนตองใหอาหารเสรม
อาหารตองประกอบดวยเนอ 225 กรม เปนอยางนอย
ในแตละวนควรออกกาลงกายมากพอควรหาม
เรากาจดเหบหมดไดโดยการโรยแปงกาจดเหบหมดใน
ไมควรเสยงอาบนาในชวงหาถงหกสปดาหหลงผสมพนธ
แมสนขสวนใหญจะคลอดลกหลงผสมพนธ 60-63 วน
สนขทตงทองตองการอาหารสองมอตอวน
อาหารเสรม ไดแก นามนตบปลา ไขตม
และอาหารเสรมสรางกระดก นานมจะชวยเสรมธาตแคลเซยม ซงชวยสรางกระดก
แมสนขทอมทองขนาดใหญ ไมเพยงแตจะตองการอาหารมากขนในระยะหลงของการตงทอง แตมนยงตองการอาหารบอยครงมากขน
เพราะลกสนขในทองจะทาใหแมสนขกนไดคราวละไมมาก
เมอเขาชวงสปดาหสดทายกอนคลอดคณตองตดขนบรเวณรอบๆนมของแมสนขออก
และทาความสะอาด รวมทงตองขรบขนบรเวณดานหลงของมนดวยกรรไกรขรบขน (ซงจะชวยรกษารปทรงของมนใหดดอย)
และลางใหสะอาด เมอเวลาลกสนขตองการกนนมจะไดกนสะดวก
แมสนขทคลอดกอนวนท 58 เปนลกสนขทยงไมเจรญเตบโตเตมท และตองไดรบการดแลเอาใจใสอยางระมดระวงและใกลชด
ปกตการดวาแมพรอมทจะคลอดลกหรอไมนน ใหดจากอณหภมของมน ตามปกตของแมสนขกอนคลอดลก 12 ชวโมง อณหภมจะตาลงประมาณสองหรอสามองศา จากสามสบแปดองศาเซลเซยส
เราตองเตรยมกลองทสาหรบไวใหแมสนขคลอดลก
ควรมไฟใหความอบอนแกลกสนขทเพงคลอดออกมา เหตผลสวนใหญททาใหลกสนขจานวนมากตายไปกเนองจากขาดความอบอนอยางเพยงพอ
เมอใกลระยะคลอดลกหนงหรอสองวน ควรใหแมสนขนอนในกลองปพนดวยกระดาษหนงสอพมพ
กระดาษตดจะดกวาใชผารองนอนเพราะลดอนตรายลกสนข
การคลอดลกจรงๆจะเรมขนเมอสนขเรมเบงซงจะถขนเรอยๆจนถงนาคราโผลออกมา
ตาม ปกตแมสนขจะฉกถงนาคราโดยการเลยอยางแรง และเลยนาทไหลออกจากถงนาคราหลงจากนนไมนาน ลกสนขตวแรกกจะคลอดออกมา
ถงนาคราทคลมลกสนขออกมาแลว แมสนขฉกถงนาคราเพอใหลกสนขออกมา
บางครงเมอแมสนขคลอดลกสนขตวแรก มนจะปฏเสธทจะชวยเหลอลกของมน
เราตองรบนาลกสนขออกจากถงนาครา โดยใหหวหลดออกจากถงกอน เยอถงนาคราทปกคลมลกสนขจะมลกษณะโปรงใส
แตถาไมรบเอาลกสนขออกจากถงนาคราโดย เรวลกสนขจะสาลกนาครา
ถงนาคราทหมตวอยสามารถตดออกดวยกรรไกรทปลายมน
และหลงจากนนเชดตวของมนดวยผาชบนาอนเพอกระตนใหลกสนขหายใจ
แมสนขมกมปฏกรยาเมอไดยนเสยงรองของลกสนข
และตองกระตนใหมนเลยลกของมนดวยความรกและความเอนด
กระตนใหมนเลยงลกใหมชวตรอดจนกวาลกสนขตวทสองคลอดออกมา
แมสนขอาจจะยงไมใหความสนใจตอลกตวแรกจนกวาเมอลกสนขตวทสองคลอดออกมา มนจงจะเรมทาหนาทของความเปนแม
ถาชวงการคลอดระหวางลกสนขแตละตวหางมากผดปกต
และแมสนขมอาการปวดเบงมากโดยไมรสาเหต ควรนาไปพบสตวแพทย
แตถามนนอนพกระหวางคลอดลก และไมมอาการเจบปวดคณควรปลอยมนไวตามลาพง และใหมนไดรบการพกผอน
ในกรณแมสนขคลอดลกหลายตว เราอาจจะนาตวทเกดแรกๆ ไปไวในกลองทใหความอบอนดวยดวงไฟ ทาความสะอาด เชดใหแหงดวยผาสะอาดยายลกสนขแตละตวในขณะทมนกาลงคลอดตวตอไปและคนใหแมสนขเมอมนคนหาลก
ลกสนขแตละตวทคลอดออกมาจะมรกตดตวออกมาดวย ซงเปนเรองปกตธรรมดาทสนขจะกนเพอใหลกสนขหลดจากสายสะดอของมน
ลกสนขแตละตวจะมรกหนงอนซงจะออกมาพรอมกบลกสนขหรอออกมาภายหลง
สงทสาคญทสดคอเราตองดวารกนนออกมากบลกสนขหรอไม
เพราะรกทคางอยในทองอาจจะทาใหแมสนขตดเชออยางรนแรงจนโลหตเปนพษ ซงจะทาใหแมสนขเสยชวตได
ปกต มดลกแมสนขจะบบตวขบทกสงออกมาภายใน 20-24 ชวโมงหลงคลอด
การคลอดลกจะเสรจสนโดยสมบรณโดยดจากแมสนขทผอนคลายและสงบ ซงจะนอนเหยยดตวยาวและถอนหายใจเฮอกใหญ
ในขนตอนนคณตองเอากระดาษหนงสอพมพทสกปรกหรอเปยกชนออก
เมอคณรสกวาแมสนขไดคลอดลกตวสดทายออกมาแลว
ใหนมสดปรมาณ 200 cc ใหแมสนขกน
แมสนขอาจไมกนอาหารในวนแรกหลงคลอดใหม ควรใหอาหารนมเหลวจะด
หลงจากวนทสองของการคลอดลกแลวเราควรใหอาหารแกแมสนขสองหรอสามมอตอวน ขนอยกบจานวนลกสนข
อาหารสาหรบสนขขนาดกลางควรมเนอสดสก 580 กรม และนมสดครงลตรในแตละวน
และเสรมดวยอาหารเสรมกระดก มวตามนรวม
และการใหแมสนขดมนามากๆ จะเปนการชวยใหมนผลตนานมอยางเพยงพอ
ถาสงเกตเหนวาลกสนขไมเปนปกตหรอดดนมไมไดตามปกต ใหชวยเหลอมนโดยใหมนกนนมจากขวดวนละสามเวลาเพอใหมนแขงแรงและมชวตรอด ใชผงทารกหรอนมสตรพเศษสาหรบลกสนขได นมควรรอนกวาอณหภมในตวเลกนอย
ในสนขบางพนธนยมตดหรอขรบหางออก
ควรทาเมอลกสนขอายไดสวน
ควรตดนวตงของสนขเกอบทกพนธออก
ตดออกโดยใชกรรไกรทคม และหามเลอดโดยการพนแผล เชดดวยดางทบทม
สนขพนธ Miniature Pinscher นยมตดหาง สนขพนธ Dalmatian นยมตดนวตง
อาหารสาหรบลกสนข เชน นมผสมกบเนอสตวพวกเนอไกหรอเนอ กเปนอาหารทเหมาะกบลกสนขเลกๆ
เมอลกสนขมอายไดประมาณหกสปดาหกสามารถใหอาหารสมอตอหนงวน
ควรใหขาวหรอธญพช นมในมอกลางวน มอเยนใหเนอสบอาจจะสก และมอคาใหนมและอาหารเสรมประเภทวตามนและแคลเซยม
คณไมควรใหอาหารลกสนขมากเกนไปจนมนอวน
หามปลอยใหลกสนขออกวงอยางรวดเรวหลงกนอาหารทนท
ควรปลอยใหมนออกมาถาย แตใหมนไดรบการพกสกครหลงกนอาหาร
เมอลกสนขมอายไดส-หกสปดาห นามนไปฉดยาวคซน
และพออายแปดสปดาหกสามารถนามนไปแยกเลยงทอนได
ความรบผดชอบของเจาของสนข
มนษยไดรบความรก ความซอสตย และความเปนมตรจากสนข ความผกพนดงกลาวจงเปนความรบผดชอบในการจดการหาสงจาเปนพนฐานใหกบสนข สนขเปนสตวสงคมและควรไดรบการปฏบตเสมอนเปนสมาชกในครอบครว การฝกสนขตงแตยงเลกเปนสงจาเปน เพอใหสนขสามารถเขากบมนษยและสนขอนได
ขอมลทไดในเอกสารนเกดจากการแปลตารา และรวบรวมจากแหลงขอมลตางๆ ขอขอบคณแหลงขอมลตางๆทไดนามาใชในครงน
ลกสนขพนธ Bull Terrier ลกสนขพนธ Siberian Husky
ลกสนขพนธ Bearded Collie ลกสนขพนธ Pomeranian
ลกสนขพนธ Poodle ลกสนขพนธ Shizu
แมและลกสนขพนธ collie ลกสนขพนธ Beagle
โรคพษสนขบา
โรคพษสนขบา เปนโรคทมอนตรายรายแรง ทาใหคนหรอสตวทปวยดวยโรคนตองตายดวยความทรนทราย
โรคนเกดจากเชอไวรสทมชอวา เรบสไวรส
สตวเลอดอนทกชนดโดยเฉพาะ สตวเลยงลกดวยนม เชน วว ควาย มา หม ลง ชะน กระรอก กระแต เสอ คางคาว คน ฯลฯ สตวทพบวาเปน โรคพษสนขบา มากทสด คอ สนข ( 96 ของจานวนทพบเชอจากการวนจฉยในหอง -ปฏบตการ ) รองลงมา คอ แมว ( 3 )
การตดตอของโรคพษสนขบามาสคน
โดยการไดรบเชอไวรสทอยในนาลายสตว เขาทางบาดแผลทเกดจากการถกกด ขวน หรอถกเลยบรเวณบาดแผลทมอยเดม หรอไดรบเชอเขาทางเยอตา เยอปาก
คนถกสนขทเปนโรคพษสนขบากด ใชเวลานานเทาไรจงจะแสดงอาการ
ระยะเวลาตงแตไดรบเชอ จนกระทงปรากฏอาการ หรอระยะฟกตวจะกนเวลาตงแต 7 วน ถง 2 ป ขนอยกบลกษณะบาดแผลและบรเวณทถกกด
ถาถกกดบรเวณใบหนาหรอใกลสมองและบาดแผลฉกรรจ ระยะฟกตวจะเรว
ถาถกกดบรเวณขา ระยะฟกตวนานกวา เพราะเชอจะเดนทางมาถงสมองโดยเฉลยประมาณ 2 - 6 อาทตย
อาการของผปวยโรคพษสนขบา
ม 2 แบบ คอ แบบกาวราว ดราย และแบบอมพาต อาการของโรคแบงเปน 3 ระยะ คอ
ระยะอาการเรมแรก อาจมอาการไมสบาย ครนเนอครนตว มไขตา ๆ ออนเพลย เบออาหาร เจบคอคลายเปนหวด อาจมอาการคลนไส ปวดทอง และทพบบอย คอ อาการคน เสยว หรอชาบรเวณแผลทถกกด
ระยะอาการทางระบบประสาท อาจคลมคลง ดราย กลวนา กลวลม ความรสกไวกวาปกต ทรนทราย หรอมอาการซม เปนอมพาต นาลายไหลตองบวนทง กลนนาไมได
ระยะสดทาย ไมรสกตว หายใจกระตก ผปวยสวนมากมกจะตายภายใน 7 วน หลงจากเรมแสดงอาการ
ถาเชอไวรสเพมจานวนในสมองมาก กจะแสดงอาการแบบคลมคลง ดราย แตถาเชอ ไวรสเพมจานวนมากในไขสนหลง จะแสดงอาการอมพาต
อาการโรคพษสนขบาในสนข
แบงไดเปน 2 แบบ คอ แบบดราย แสดงอาการชดเจนและพบบอย และแบบซมซงแสดงอาการไมชดเจน อาการของโรคม 3 ระยะ คอ
ระยะอาการเรมแรก สนขจะมนสยแปลกไปจากเดม ตวทเคยขลาดกลวจะเขามา คลอเคลย ตวทเคยเชองชอบเลน จะหงดหงด หลบไปตามมมมด เงยบ กนอาหารและนานอยลง ระยะนมอาการ 2 - 3 วน จะเขาสระยะท 2
ระยะตนเตน จะมอาการทางประสาท มความรสกไวกวาปกต กระวนกระวาย หงดหงด ไมอยนง กดแทะสงของ ตวแขง ขากรรไกรแขง ปากอา ลนหอย นาลายไหล มานตาขยาย บางตววงพลานไปทว เมอพบสตวหรอคนขวางหนาจะกด สงเสยงเหาหอน ในระยะทแสดงอาการแบบซมอาจไมแสดงอาการเชนน แตเมอถกรบกวนอาจกด ตอมา กลามเนอจะเรมออนแรงลง ทรงตวไมได ลมแลวลกไมได บางตวชกกระตก อาการระยะนพบได 1 - 7 วน จงจะเขาระยะสดทาย
ระยะอมพาต เกดอาการอมพาตลามทงตวเรมจากขาหลง ตอมากลามเนอคอจะเปนอมพาต กลนอาหารไมได ระบบหายใจลมเหลวและตายในทสด รวมระยะเวลาเรมแสดงอาการจนตายประมาณ 10 วน
อาการโรคพษสนขบาในแมว
ในระยะทมอาการชดเจน แบงไดเปน 3 ระยะ เชนกน คอ ระยะอาการนา มอาการหงดหงด นสยเปลยนไป ชอบหลบซกในทมด ระยะนมกสน ไมเกน 1 วน ระยะตนเตน แสดงอาการดราย กด หรอขวนคนหรอสตวทเขามาใกล กลามเนอสน นาลายไหล กลนลาบาก ระยะนกน
เวลาประมาณ 2 - 4 วน ระยะอมพาต เรมเปนอมพาตจากขาหลง แลวลามมายงลาตว ขาหนาและหว จนทวตวอยางรวดเรว แลวถงแกความตาย
อาการในแมวมกไมชดเจน อาจเปนแบบซม มระยะตนเตนสนมาก หรอไมแสดงอาการเลย อาจพบวากนอาหารและนาลาบาก แลวเปนอมพาตลามไปทวตว ตายในเวลา 3 - 4 วน หลงจากเรมมอาการ เมอถกสตวทสงสยวาเปนโรคพษสนขบากดควรทาอยางไร 1 รบลางแผลดวยนากบสบหลาย ๆ ครง เพอลางเชอออกจากบาดแผล ถามเลอดออกควรปลอยใหเลอดไหลออก อยาบบหรอเคนแผล เพราะจะทาใหเชอแพรกระจายไปสวนอน 2 เชดแผลดวยนายาฆาเชอโรค ควรใชสารละลายโพวโดนไอโอดน เชน เบตาดน ถาไมม อาจใชแอลกอฮอล 70 หรอทงเจอรไอโอดน 3 ไมควรเยบแผล ถาจาเปนควรรอไว 3 - 4 วน ถาเลอดออกมากหรอแผลใหญอาจเยบหลวม ๆ และใสทอระบายไว 4 กกสตวไวดอาการอยางนอย 10 วน โดยใหนาและอาหารตามปกต อยาฆาสตวใหตายทนท เวนแตสตวดราย กดคนและสตวอน หรอไมสามารถกกสตวได ถาสตวหนหายไป ใหถอวาสตวนนเปนโรคพษสนขบา 5 รบไปพบแพทยทนท หลงจากถกสตวกด เพอขอคาแนะนาเรองการฉดวคซน อยารอจนกระทงสตวทกดตาย อาจพจารณาใหการปองกนบาดทะยก และยาปฏชวนะเพอปองกนการตดเชออน ๆ ดวย 6 พบสตวแพทย กรมปศสตวหรอเจาหนาทสาธารณสขในชมชน เพอแจงรายละเอยดเกยวกบตวสตว เชน ชนดสตว ส เพศ พนธ อาย สถานทถกกด เพอวางมาตรการปองกนและควบคมโรคตอไป 7 เมอสตวตาย ตดหวสงตรวจโรคพษสนขบา 8 ตองซกประวตโดยละเอยดและสงไปพรอมซากสตว เพอเปนแนวทางในการตดสนใจเกยวกบการดแลผสมผสโรค ความเชอเกยวกบโรคพษสนขบา
ในปจจบน แมวาคนจะตายดวยโรคพษสนขบานอยลง เนองจากคนมความรมากขน วคซนมคณภาพดขน มความปลอดภยมากขน ราคาถกและหาไดงายขน รวมทงวคซนสตวดวย ประการสาคญ รฐไดใหความสนใจตอการปองกนและกาจดโรคนอยาง
จรงจง แตสงหนงททาใหคนจานวนไมนอยตองตายดวยโรคพษสนขบา เพราะความเชอผด ๆ เกยวกบโรคพษสนขบา โดยเฉพาะเกยวกบการรกษาโรคพษสนขบา
ความเชอ ความจรง
โรคพษสนขบาเปนในหนารอนเทานน โรคพษสนขบาเกดไดทงป เนองจากเกดจากเชอไวรส ตดตอโดยไดรบเชอจากนาลายสตวปวย ไมใชเกดเพราะความเครยดเนองจากความรอน
เมอถกสนขกดตองใชรองเทาตบแผลหรอใชเกลอขผงบาลมหรอยาฉนยดลงในแผล
การใชรองเทาตบแผล จะทาใหแผลชา เชอกระจายไปรอบบรเวณแผลไดงายและอาจมเชอโรคอน ทาใหเกดการอกเสบของบาดแผล หรอเกดบาดทะยกได เกลอหรอยาฉน อาจมสงสกปรกปะปนอย ไมควรใสลงในแผล ควรลางแผลดวยนาสะอาดกบสบหลาย ๆ ครง เพอชวยลางเชอออก แลวใสยาใสแผล เชน ทงเจอรไอโอดนหรอแอลกอฮอล ซงสามารถฆาเชอโรคพษสนขบาได
การรดนามนตชวยรกษาโรคพษสนขบาได เมอถกสนขกด การฆาสนขนนใหตายแลวนาตบสนขมารบประทาน คนจะไมเปนโรคพษสนขบา
การรกษาผสมผสโรคพษสนขบา ทไดผลดทสด คอ ไดรบการฉดวคซนทนทเมอสมผสโรค เพอใหรางกายสรางภมคมกนโรค แตถาไมไดรบการฉดวคซน ปลอยใหเชอเขาสสมองจนถงขนแสดงอาการของโรคพษสนขบาแลว ไมมยาใด ๆ รกษาได เนองจากเชอไปทาลายสมอง ทาใหผปวยแสดงอาการคลมคลงและตายในทสด เนองจากกลามเนอทกสวนเปนอมพาต ดงนน การรดนามนตไมสามารถรกษาโรคพษสนขบาได
เมอถกสนขบากด การตดห ตดหางสนขนน จะชวยใหสนขไมเปนโรคพษสนขบา
สนขหรอสตวอนทถกสตวทเปนโรคพษสนขบากด หากไมเคยฉดวคซนมากอน ควรทาลายทง แตหากตองการรกษาชวตสตวนนไว ควรฉดวคซนทนท แลวกกสตวไวดอาการ อยางนอย 6 เดอน หรอขอคาแนะนาจากสตวแพทย
คนทองไมควรฉดวคซนปองกนโรคพษสนขบา
วคซนปองกนโรคพษสนขบาปจจบน มความปลอดภยสง ฉดไดแมในคนทอง
สนขทเปนโรคพษสนขบาจะมอาการดราย ตวแขง หางตกเทานน
อาการโรคพษสนขบาในสนข มทงแบบซมและแบบดราย แบบซมสนขจะหลบซกตวในมมมด ถาถกรบกวนอาจจะกด ตอมาจะเปนอมพาต แลวตาย บางตวอาจแสดงอาการคลายกระดกหรอกางตดคอ ทาใหเจาของเขาใจผดพยายามลวงปากสนข เพอหาเศษกระดก จงไมควรลวงคอสนข หากจาเปน ควรใสถงมอทกครง
โรคพษสนขบาเปนในสนขเทานน โรคพษสนขบา เปนไดในสตวเลอดอน เลยงลกดวยนมทกชนด แตพบมากทสดในสนข
วคซนโรคพษสนขบา ฉดรอบสะดอ 14 เขม หรอ 21 เขม ถาหยดตองเรมตนใหม
วคซนปองกนโรคพษสนขบาในปจจบน มคณภาพด ฉดเขากลามเนอแขนหรอใตผวหนง เพยง 5 เขม และไมตองฉดทกวน
โปรแกรมวคซน
วคซน ชวงอาย
โรคหวดและหลอดลมอกเสบตดตอ (Kennel Cough Syndrome)
4-6 สปดาห กระตนซาท 10-14 สปดาห
โรคลาไสอกเสบตดตอ (Canine Parvovirus)
4-6 สปดาห กระตนซาท 10-14 สปดาห
โรคไขหด ตบอกเสบและเลพโต สไปโรซส (Canine Distemper Infectious Hepatitis and Leptospirosis)
14-6 สปดาห กระตนซาทอาย 10-14 สปดาห
โรคพษสนขบา (Rabies)
12 สปดาห กระตนซาทอาย 6 เดอน
ควรงดการอาบนา 7 วนหลงการฉดวคซน o
ควรถายพยาธเมอลกสนขอาย 3-4 สปดาห และทก 6 เดอน o
o
การเพาะขยายพนธสนข
พนธบอสตนเทอเรย พนธปกกง พนธเชา เชา
สนขตวเมยถงวยผสมพนธและมสดครงแรกเมออายประมาณแปดหรอเกาเดอน
แตสนขพนธ เชา เชา จะมสดครงแรกเมอมนมอายเพยงหาหรอหกเดอนเทานน
และสนขบางพนธกอาจจะใชเวลาเปนปหรอมากกวานน
ควรถายพยาธใหแมสนขสกสองหรอสสปดาหกอนแมสนขมสด
สนขตวเมยสวนใหญเขาสฤดการเปนสดสองครงตอป
ถาคณตองการใหสนขคณมลก จะตองคดเลอกพอพนธใหเปนพอพนธทด ไมนยมผสมพนธในสนขทเปนสดครงแรกหรออายนอยจนเกนไป ระยะทสนขตวเมยพรอมจะผสมพนธ นาทชองคลอดจะเรมใส ซงจะอยในชวงตรงกบวนทสบเอดหรอวนทสบสามของการเรมเปนสด การมอกดทบบนทาย ถามนนง และเคลอนหางของมนจากขางหนงไปอกขางหนง แสดงวามนพรอมทจะผสมพนธแลว
เราควรนาสนขตวเมยไปผสมกบพอพนธตามคอกผสมพนธ (ซงตองเสยคาผสมพนธ)
เมอไดดพอพนธควรปลอยใหตวผและตวเมยอยดวยกนตามลาพงมนจะผสมกนเอง
เวนแตเจาของคตวผทมความชานาญเขาจะมวธจดการชวยพอสนขผสมไดเรวขน
หลงการผสมพนธควรใหสนขตวเมยพกกอนทจะเดนทางกลบ
และใหมนอยในทเงยบสงบสกสองสามวนหลงการผสมพนธ
สนขตวเมยจะหมดการเปนสดประมาณสามสปดาหหลงจากเรมเปนสด
สนขบางตวอาจจะยงมนาจากชองคลอดออกมาอกแมวาจะผสมพนธแลว
ตามปกตจะใชเวลาประมาณสสปดาหกวาท จะรวาสนขตงทองหรอไม
ชวงระยะแรกทสนขตงทองใหอาหารปกต ไมจาเปนตองใหอาหารเสรม
อาหารตองประกอบดวยเนอ 225 กรม เปนอยางนอย
ในแตละวนควรออกกาลงกายมากพอควรหาม
เรากาจดเหบหมดไดโดยการโรยแปงกาจดเหบหมดใน
ไมควรเสยงอาบนาในชวงหาถงหกสปดาหหลงผสมพนธ
แมสนขสวนใหญจะคลอดลกหลงผสมพนธ 60-63 วน
สนขทตงทองตองการอาหารสองมอตอวน
อาหารเสรม ไดแก นามนตบปลา ไขตม
และอาหารเสรมสรางกระดก นานมจะชวยเสรมธาตแคลเซยม ซงชวยสรางกระดก
แมสนขทอมทองขนาดใหญ ไมเพยงแตจะตองการอาหารมากขนในระยะหลงของการตงทอง แตมนยงตองการอาหารบอยครงมากขน
เพราะลกสนขในทองจะทาใหแมสนขกนไดคราวละไมมาก
เมอเขาชวงสปดาหสดทายกอนคลอดคณตองตดขนบรเวณรอบๆนมของแมสนขออก
และทาความสะอาด รวมทงตองขรบขนบรเวณดานหลงของมนดวยกรรไกรขรบขน (ซงจะชวยรกษารปทรงของมนใหดดอย)
และลางใหสะอาด เมอเวลาลกสนขตองการกนนมจะไดกนสะดวก
แมสนขทคลอดกอนวนท 58 เปนลกสนขทยงไมเจรญเตบโตเตมท และตองไดรบการดแลเอาใจใสอยางระมดระวงและใกลชด
ปกตการดวาแมพรอมทจะคลอดลกหรอไมนน ใหดจากอณหภมของมน ตามปกตของแมสนขกอนคลอดลก 12 ชวโมง อณหภมจะตาลงประมาณสองหรอสามองศา จากสามสบแปดองศาเซลเซยส
เราตองเตรยมกลองทสาหรบไวใหแมสนขคลอดลก
ควรมไฟใหความอบอนแกลกสนขทเพงคลอดออกมา เหตผลสวนใหญททาใหลกสนขจานวนมากตายไปกเนองจากขาดความอบอนอยางเพยงพอ
เมอใกลระยะคลอดลกหนงหรอสองวน ควรใหแมสนขนอนในกลองปพนดวยกระดาษหนงสอพมพ
กระดาษตดจะดกวาใชผารองนอนเพราะลดอนตรายลกสนข
การคลอดลกจรงๆจะเรมขนเมอสนขเรมเบงซงจะถขนเรอยๆจนถงนาคราโผลออกมา
ตาม ปกตแมสนขจะฉกถงนาคราโดยการเลยอยางแรง และเลยนาทไหลออกจากถงนาคราหลงจากนนไมนาน ลกสนขตวแรกกจะคลอดออกมา
ถงนาคราทคลมลกสนขออกมาแลว แมสนขฉกถงนาคราเพอใหลกสนขออกมา
บางครงเมอแมสนขคลอดลกสนขตวแรก มนจะปฏเสธทจะชวยเหลอลกของมน
เราตองรบนาลกสนขออกจากถงนาครา โดยใหหวหลดออกจากถงกอน เยอถงนาคราทปกคลมลกสนขจะมลกษณะโปรงใส
แตถาไมรบเอาลกสนขออกจากถงนาคราโดย เรวลกสนขจะสาลกนาครา
ถงนาคราทหมตวอยสามารถตดออกดวยกรรไกรทปลายมน
และหลงจากนนเชดตวของมนดวยผาชบนาอนเพอกระตนใหลกสนขหายใจ
แมสนขมกมปฏกรยาเมอไดยนเสยงรองของลกสนข
และตองกระตนใหมนเลยลกของมนดวยความรกและความเอนด
กระตนใหมนเลยงลกใหมชวตรอดจนกวาลกสนขตวทสองคลอดออกมา
แมสนขอาจจะยงไมใหความสนใจตอลกตวแรกจนกวาเมอลกสนขตวทสองคลอดออกมา มนจงจะเรมทาหนาทของความเปนแม
ถาชวงการคลอดระหวางลกสนขแตละตวหางมากผดปกต
และแมสนขมอาการปวดเบงมากโดยไมรสาเหต ควรนาไปพบสตวแพทย
แตถามนนอนพกระหวางคลอดลก และไมมอาการเจบปวดคณควรปลอยมนไวตามลาพง และใหมนไดรบการพกผอน
ในกรณแมสนขคลอดลกหลายตว เราอาจจะนาตวทเกดแรกๆ ไปไวในกลองทใหความอบอนดวยดวงไฟ ทาความสะอาด เชดใหแหงดวยผาสะอาดยายลกสนขแตละตวในขณะทมนกาลงคลอดตวตอไปและคนใหแมสนขเมอมนคนหาลก
ลกสนขแตละตวทคลอดออกมาจะมรกตดตวออกมาดวย ซงเปนเรองปกตธรรมดาทสนขจะกนเพอใหลกสนขหลดจากสายสะดอของมน
ลกสนขแตละตวจะมรกหนงอนซงจะออกมาพรอมกบลกสนขหรอออกมาภายหลง
สงทสาคญทสดคอเราตองดวารกนนออกมากบลกสนขหรอไม
เพราะรกทคางอยในทองอาจจะทาใหแมสนขตดเชออยางรนแรงจนโลหตเปนพษ ซงจะทาใหแมสนขเสยชวตได
ปกต มดลกแมสนขจะบบตวขบทกสงออกมาภายใน 20-24 ชวโมงหลงคลอด
การคลอดลกจะเสรจสนโดยสมบรณโดยดจากแมสนขทผอนคลายและสงบ ซงจะนอนเหยยดตวยาวและถอนหายใจเฮอกใหญ
ในขนตอนนคณตองเอากระดาษหนงสอพมพทสกปรกหรอเปยกชนออก
เมอคณรสกวาแมสนขไดคลอดลกตวสดทายออกมาแลว
ใหนมสดปรมาณ 200 cc ใหแมสนขกน
แมสนขอาจไมกนอาหารในวนแรกหลงคลอดใหม ควรใหอาหารนมเหลวจะด
หลงจากวนทสองของการคลอดลกแลวเราควรใหอาหารแกแมสนขสองหรอสามมอตอวน ขนอยกบจานวนลกสนข
อาหารสาหรบสนขขนาดกลางควรมเนอสดสก 580 กรม และนมสดครงลตรในแตละวน
และเสรมดวยอาหารเสรมกระดก มวตามนรวม
และการใหแมสนขดมนามากๆ จะเปนการชวยใหมนผลตนานมอยางเพยงพอ
ถาสงเกตเหนวาลกสนขไมเปนปกตหรอดดนมไมไดตามปกต ใหชวยเหลอมนโดยใหมนกนนมจากขวดวนละสามเวลาเพอใหมนแขงแรงและมชวตรอด ใชผงทารกหรอนมสตรพเศษสาหรบลกสนขได นมควรรอนกวาอณหภมในตวเลกนอย
ในสนขบางพนธนยมตดหรอขรบหางออก
ควรทาเมอลกสนขอายไดสวน
ควรตดนวตงของสนขเกอบทกพนธออก
ตดออกโดยใชกรรไกรทคม และหามเลอดโดยการพนแผล เชดดวยดางทบทม
สนขพนธ Miniature Pinscher นยมตดหาง สนขพนธ Dalmatian นยมตดนวตง
อาหารสาหรบลกสนข เชน นมผสมกบเนอสตวพวกเนอไกหรอเนอ กเปนอาหารทเหมาะกบลกสนขเลกๆ
เมอลกสนขมอายไดประมาณหกสปดาหกสามารถใหอาหารสมอตอหนงวน
ควรใหขาวหรอธญพช นมในมอกลางวน มอเยนใหเนอสบอาจจะสก และมอคาใหนมและอาหารเสรมประเภทวตามนและแคลเซยม
คณไมควรใหอาหารลกสนขมากเกนไปจนมนอวน
หามปลอยใหลกสนขออกวงอยางรวดเรวหลงกนอาหารทนท
ควรปลอยใหมนออกมาถาย แตใหมนไดรบการพกสกครหลงกนอาหาร
เมอลกสนขมอายไดส-หกสปดาห นามนไปฉดยาวคซน
และพออายแปดสปดาหกสามารถนามนไปแยกเลยงทอนได
ความรบผดชอบของเจาของสนข
มนษยไดรบความรก ความซอสตย และความเปนมตรจากสนข ความผกพนดงกลาวจงเปนความรบผดชอบในการจดการหาสงจาเปนพนฐานใหกบสนข สนขเปนสตวสงคมและควรไดรบการปฏบตเสมอนเปนสมาชกในครอบครว การฝกสนขตงแตยงเลกเปนสงจาเปน เพอใหสนขสามารถเขากบมนษยและสนขอนได
ขอมลทไดในเอกสารนเกดจากการแปลตารา และรวบรวมจากแหลงขอมลตางๆ ขอขอบคณแหลงขอมลตางๆทไดนามาใชในครงน
ลกสนขพนธ Bull Terrier ลกสนขพนธ Siberian Husky
ลกสนขพนธ Bearded Collie ลกสนขพนธ Pomeranian
ลกสนขพนธ Poodle ลกสนขพนธ Shizu
แมและลกสนขพนธ collie ลกสนขพนธ Beagle
อาการโรคพษสนขบาในสนข
แบงไดเปน 2 แบบ คอ แบบดราย แสดงอาการชดเจนและพบบอย และแบบซมซงแสดงอาการไมชดเจน อาการของโรคม 3 ระยะ คอ
ระยะอาการเรมแรก สนขจะมนสยแปลกไปจากเดม ตวทเคยขลาดกลวจะเขามา คลอเคลย ตวทเคยเชองชอบเลน จะหงดหงด หลบไปตามมมมด เงยบ กนอาหารและนานอยลง ระยะนมอาการ 2 - 3 วน จะเขาสระยะท 2
ระยะตนเตน จะมอาการทางประสาท มความรสกไวกวาปกต กระวนกระวาย หงดหงด ไมอยนง กดแทะสงของ ตวแขง ขากรรไกรแขง ปากอา ลนหอย นาลายไหล มานตาขยาย บางตววงพลานไปทว เมอพบสตวหรอคนขวางหนาจะกด สงเสยงเหาหอน ในระยะทแสดงอาการแบบซมอาจไมแสดงอาการเชนน แตเมอถกรบกวนอาจกด ตอมา กลามเนอจะเรมออนแรงลง ทรงตวไมได ลมแลวลกไมได บางตวชกกระตก อาการระยะนพบได 1 - 7 วน จงจะเขาระยะสดทาย
ระยะอมพาต เกดอาการอมพาตลามทงตวเรมจากขาหลง ตอมากลามเนอคอจะเปนอมพาต กลนอาหารไมได ระบบหายใจลมเหลวและตายในทสด รวมระยะเวลาเรมแสดงอาการจนตายประมาณ 10 วน
อาการโรคพษสนขบาในแมว
ในระยะทมอาการชดเจน แบงไดเปน 3 ระยะ เชนกน คอ ระยะอาการนา มอาการหงดหงด นสยเปลยนไป ชอบหลบซกในทมด ระยะนมกสน ไมเกน 1 วน ระยะตนเตน แสดงอาการดราย กด หรอขวนคนหรอสตวทเขามาใกล กลามเนอสน นาลายไหล กลนลาบาก ระยะนกน
เวลาประมาณ 2 - 4 วน ระยะอมพาต เรมเปนอมพาตจากขาหลง แลวลามมายงลาตว ขาหนาและหว จนทวตวอยางรวดเรว แลวถงแกความตาย
อาการในแมวมกไมชดเจน อาจเปนแบบซม มระยะตนเตนสนมาก หรอไมแสดงอาการเลย อาจพบวากนอาหารและนาลาบาก แลวเปนอมพาตลามไปทวตว ตายในเวลา 3 - 4 วน หลงจากเรมมอาการ เมอถกสตวทสงสยวาเปนโรคพษสนขบากดควรทาอยางไร 1 รบลางแผลดวยนากบสบหลาย ๆ ครง เพอลางเชอออกจากบาดแผล ถามเลอดออกควรปลอยใหเลอดไหลออก อยาบบหรอเคนแผล เพราะจะทาใหเชอแพรกระจายไปสวนอน 2 เชดแผลดวยนายาฆาเชอโรค ควรใชสารละลายโพวโดนไอโอดน เชน เบตาดน ถาไมม อาจใชแอลกอฮอล 70 หรอทงเจอรไอโอดน 3 ไมควรเยบแผล ถาจาเปนควรรอไว 3 - 4 วน ถาเลอดออกมากหรอแผลใหญอาจเยบหลวม ๆ และใสทอระบายไว 4 กกสตวไวดอาการอยางนอย 10 วน โดยใหนาและอาหารตามปกต อยาฆาสตวใหตายทนท เวนแตสตวดราย กดคนและสตวอน หรอไมสามารถกกสตวได ถาสตวหนหายไป ใหถอวาสตวนนเปนโรคพษสนขบา 5 รบไปพบแพทยทนท หลงจากถกสตวกด เพอขอคาแนะนาเรองการฉดวคซน อยารอจนกระทงสตวทกดตาย อาจพจารณาใหการปองกนบาดทะยก และยาปฏชวนะเพอปองกนการตดเชออน ๆ ดวย 6 พบสตวแพทย กรมปศสตวหรอเจาหนาทสาธารณสขในชมชน เพอแจงรายละเอยดเกยวกบตวสตว เชน ชนดสตว ส เพศ พนธ อาย สถานทถกกด เพอวางมาตรการปองกนและควบคมโรคตอไป 7 เมอสตวตาย ตดหวสงตรวจโรคพษสนขบา 8 ตองซกประวตโดยละเอยดและสงไปพรอมซากสตว เพอเปนแนวทางในการตดสนใจเกยวกบการดแลผสมผสโรค ความเชอเกยวกบโรคพษสนขบา
ในปจจบน แมวาคนจะตายดวยโรคพษสนขบานอยลง เนองจากคนมความรมากขน วคซนมคณภาพดขน มความปลอดภยมากขน ราคาถกและหาไดงายขน รวมทงวคซนสตวดวย ประการสาคญ รฐไดใหความสนใจตอการปองกนและกาจดโรคนอยาง
จรงจง แตสงหนงททาใหคนจานวนไมนอยตองตายดวยโรคพษสนขบา เพราะความเชอผด ๆ เกยวกบโรคพษสนขบา โดยเฉพาะเกยวกบการรกษาโรคพษสนขบา
ความเชอ ความจรง
โรคพษสนขบาเปนในหนารอนเทานน โรคพษสนขบาเกดไดทงป เนองจากเกดจากเชอไวรส ตดตอโดยไดรบเชอจากนาลายสตวปวย ไมใชเกดเพราะความเครยดเนองจากความรอน
เมอถกสนขกดตองใชรองเทาตบแผลหรอใชเกลอขผงบาลมหรอยาฉนยดลงในแผล
การใชรองเทาตบแผล จะทาใหแผลชา เชอกระจายไปรอบบรเวณแผลไดงายและอาจมเชอโรคอน ทาใหเกดการอกเสบของบาดแผล หรอเกดบาดทะยกได เกลอหรอยาฉน อาจมสงสกปรกปะปนอย ไมควรใสลงในแผล ควรลางแผลดวยนาสะอาดกบสบหลาย ๆ ครง เพอชวยลางเชอออก แลวใสยาใสแผล เชน ทงเจอรไอโอดนหรอแอลกอฮอล ซงสามารถฆาเชอโรคพษสนขบาได
การรดนามนตชวยรกษาโรคพษสนขบาได เมอถกสนขกด การฆาสนขนนใหตายแลวนาตบสนขมารบประทาน คนจะไมเปนโรคพษสนขบา
การรกษาผสมผสโรคพษสนขบา ทไดผลดทสด คอ ไดรบการฉดวคซนทนทเมอสมผสโรค เพอใหรางกายสรางภมคมกนโรค แตถาไมไดรบการฉดวคซน ปลอยใหเชอเขาสสมองจนถงขนแสดงอาการของโรคพษสนขบาแลว ไมมยาใด ๆ รกษาได เนองจากเชอไปทาลายสมอง ทาใหผปวยแสดงอาการคลมคลงและตายในทสด เนองจากกลามเนอทกสวนเปนอมพาต ดงนน การรดนามนตไมสามารถรกษาโรคพษสนขบาได
เมอถกสนขบากด การตดห ตดหางสนขนน จะชวยใหสนขไมเปนโรคพษสนขบา
สนขหรอสตวอนทถกสตวทเปนโรคพษสนขบากด หากไมเคยฉดวคซนมากอน ควรทาลายทง แตหากตองการรกษาชวตสตวนนไว ควรฉดวคซนทนท แลวกกสตวไวดอาการ อยางนอย 6 เดอน หรอขอคาแนะนาจากสตวแพทย
คนทองไมควรฉดวคซนปองกนโรคพษสนขบา
วคซนปองกนโรคพษสนขบาปจจบน มความปลอดภยสง ฉดไดแมในคนทอง
สนขทเปนโรคพษสนขบาจะมอาการดราย ตวแขง หางตกเทานน
อาการโรคพษสนขบาในสนข มทงแบบซมและแบบดราย แบบซมสนขจะหลบซกตวในมมมด ถาถกรบกวนอาจจะกด ตอมาจะเปนอมพาต แลวตาย บางตวอาจแสดงอาการคลายกระดกหรอกางตดคอ ทาใหเจาของเขาใจผดพยายามลวงปากสนข เพอหาเศษกระดก จงไมควรลวงคอสนข หากจาเปน ควรใสถงมอทกครง
โรคพษสนขบาเปนในสนขเทานน โรคพษสนขบา เปนไดในสตวเลอดอน เลยงลกดวยนมทกชนด แตพบมากทสดในสนข
วคซนโรคพษสนขบา ฉดรอบสะดอ 14 เขม หรอ 21 เขม ถาหยดตองเรมตนใหม
วคซนปองกนโรคพษสนขบาในปจจบน มคณภาพด ฉดเขากลามเนอแขนหรอใตผวหนง เพยง 5 เขม และไมตองฉดทกวน
โปรแกรมวคซน
วคซน ชวงอาย
โรคหวดและหลอดลมอกเสบตดตอ (Kennel Cough Syndrome)
4-6 สปดาห กระตนซาท 10-14 สปดาห
โรคลาไสอกเสบตดตอ (Canine Parvovirus)
4-6 สปดาห กระตนซาท 10-14 สปดาห
โรคไขหด ตบอกเสบและเลพโต สไปโรซส (Canine Distemper Infectious Hepatitis and Leptospirosis)
14-6 สปดาห กระตนซาทอาย 10-14 สปดาห
โรคพษสนขบา (Rabies)
12 สปดาห กระตนซาทอาย 6 เดอน
ควรงดการอาบนา 7 วนหลงการฉดวคซน o
ควรถายพยาธเมอลกสนขอาย 3-4 สปดาห และทก 6 เดอน o
o
การเพาะขยายพนธสนข
พนธบอสตนเทอเรย พนธปกกง พนธเชา เชา
สนขตวเมยถงวยผสมพนธและมสดครงแรกเมออายประมาณแปดหรอเกาเดอน
แตสนขพนธ เชา เชา จะมสดครงแรกเมอมนมอายเพยงหาหรอหกเดอนเทานน
และสนขบางพนธกอาจจะใชเวลาเปนปหรอมากกวานน
ควรถายพยาธใหแมสนขสกสองหรอสสปดาหกอนแมสนขมสด
สนขตวเมยสวนใหญเขาสฤดการเปนสดสองครงตอป
ถาคณตองการใหสนขคณมลก จะตองคดเลอกพอพนธใหเปนพอพนธทด ไมนยมผสมพนธในสนขทเปนสดครงแรกหรออายนอยจนเกนไป ระยะทสนขตวเมยพรอมจะผสมพนธ นาทชองคลอดจะเรมใส ซงจะอยในชวงตรงกบวนทสบเอดหรอวนทสบสามของการเรมเปนสด การมอกดทบบนทาย ถามนนง และเคลอนหางของมนจากขางหนงไปอกขางหนง แสดงวามนพรอมทจะผสมพนธแลว
เราควรนาสนขตวเมยไปผสมกบพอพนธตามคอกผสมพนธ (ซงตองเสยคาผสมพนธ)
เมอไดดพอพนธควรปลอยใหตวผและตวเมยอยดวยกนตามลาพงมนจะผสมกนเอง
เวนแตเจาของคตวผทมความชานาญเขาจะมวธจดการชวยพอสนขผสมไดเรวขน
หลงการผสมพนธควรใหสนขตวเมยพกกอนทจะเดนทางกลบ
และใหมนอยในทเงยบสงบสกสองสามวนหลงการผสมพนธ
สนขตวเมยจะหมดการเปนสดประมาณสามสปดาหหลงจากเรมเปนสด
สนขบางตวอาจจะยงมนาจากชองคลอดออกมาอกแมวาจะผสมพนธแลว
ตามปกตจะใชเวลาประมาณสสปดาหกวาท จะรวาสนขตงทองหรอไม
ชวงระยะแรกทสนขตงทองใหอาหารปกต ไมจาเปนตองใหอาหารเสรม
อาหารตองประกอบดวยเนอ 225 กรม เปนอยางนอย
ในแตละวนควรออกกาลงกายมากพอควรหาม
เรากาจดเหบหมดไดโดยการโรยแปงกาจดเหบหมดใน
ไมควรเสยงอาบนาในชวงหาถงหกสปดาหหลงผสมพนธ
แมสนขสวนใหญจะคลอดลกหลงผสมพนธ 60-63 วน
สนขทตงทองตองการอาหารสองมอตอวน
อาหารเสรม ไดแก นามนตบปลา ไขตม
และอาหารเสรมสรางกระดก นานมจะชวยเสรมธาตแคลเซยม ซงชวยสรางกระดก
แมสนขทอมทองขนาดใหญ ไมเพยงแตจะตองการอาหารมากขนในระยะหลงของการตงทอง แตมนยงตองการอาหารบอยครงมากขน
เพราะลกสนขในทองจะทาใหแมสนขกนไดคราวละไมมาก
เมอเขาชวงสปดาหสดทายกอนคลอดคณตองตดขนบรเวณรอบๆนมของแมสนขออก
และทาความสะอาด รวมทงตองขรบขนบรเวณดานหลงของมนดวยกรรไกรขรบขน (ซงจะชวยรกษารปทรงของมนใหดดอย)
และลางใหสะอาด เมอเวลาลกสนขตองการกนนมจะไดกนสะดวก
แมสนขทคลอดกอนวนท 58 เปนลกสนขทยงไมเจรญเตบโตเตมท และตองไดรบการดแลเอาใจใสอยางระมดระวงและใกลชด
ปกตการดวาแมพรอมทจะคลอดลกหรอไมนน ใหดจากอณหภมของมน ตามปกตของแมสนขกอนคลอดลก 12 ชวโมง อณหภมจะตาลงประมาณสองหรอสามองศา จากสามสบแปดองศาเซลเซยส
เราตองเตรยมกลองทสาหรบไวใหแมสนขคลอดลก
ควรมไฟใหความอบอนแกลกสนขทเพงคลอดออกมา เหตผลสวนใหญททาใหลกสนขจานวนมากตายไปกเนองจากขาดความอบอนอยางเพยงพอ
เมอใกลระยะคลอดลกหนงหรอสองวน ควรใหแมสนขนอนในกลองปพนดวยกระดาษหนงสอพมพ
กระดาษตดจะดกวาใชผารองนอนเพราะลดอนตรายลกสนข
การคลอดลกจรงๆจะเรมขนเมอสนขเรมเบงซงจะถขนเรอยๆจนถงนาคราโผลออกมา
ตาม ปกตแมสนขจะฉกถงนาคราโดยการเลยอยางแรง และเลยนาทไหลออกจากถงนาคราหลงจากนนไมนาน ลกสนขตวแรกกจะคลอดออกมา
ถงนาคราทคลมลกสนขออกมาแลว แมสนขฉกถงนาคราเพอใหลกสนขออกมา
บางครงเมอแมสนขคลอดลกสนขตวแรก มนจะปฏเสธทจะชวยเหลอลกของมน
เราตองรบนาลกสนขออกจากถงนาครา โดยใหหวหลดออกจากถงกอน เยอถงนาคราทปกคลมลกสนขจะมลกษณะโปรงใส
แตถาไมรบเอาลกสนขออกจากถงนาคราโดย เรวลกสนขจะสาลกนาครา
ถงนาคราทหมตวอยสามารถตดออกดวยกรรไกรทปลายมน
และหลงจากนนเชดตวของมนดวยผาชบนาอนเพอกระตนใหลกสนขหายใจ
แมสนขมกมปฏกรยาเมอไดยนเสยงรองของลกสนข
และตองกระตนใหมนเลยลกของมนดวยความรกและความเอนด
กระตนใหมนเลยงลกใหมชวตรอดจนกวาลกสนขตวทสองคลอดออกมา
แมสนขอาจจะยงไมใหความสนใจตอลกตวแรกจนกวาเมอลกสนขตวทสองคลอดออกมา มนจงจะเรมทาหนาทของความเปนแม
ถาชวงการคลอดระหวางลกสนขแตละตวหางมากผดปกต
และแมสนขมอาการปวดเบงมากโดยไมรสาเหต ควรนาไปพบสตวแพทย
แตถามนนอนพกระหวางคลอดลก และไมมอาการเจบปวดคณควรปลอยมนไวตามลาพง และใหมนไดรบการพกผอน
ในกรณแมสนขคลอดลกหลายตว เราอาจจะนาตวทเกดแรกๆ ไปไวในกลองทใหความอบอนดวยดวงไฟ ทาความสะอาด เชดใหแหงดวยผาสะอาดยายลกสนขแตละตวในขณะทมนกาลงคลอดตวตอไปและคนใหแมสนขเมอมนคนหาลก
ลกสนขแตละตวทคลอดออกมาจะมรกตดตวออกมาดวย ซงเปนเรองปกตธรรมดาทสนขจะกนเพอใหลกสนขหลดจากสายสะดอของมน
ลกสนขแตละตวจะมรกหนงอนซงจะออกมาพรอมกบลกสนขหรอออกมาภายหลง
สงทสาคญทสดคอเราตองดวารกนนออกมากบลกสนขหรอไม
เพราะรกทคางอยในทองอาจจะทาใหแมสนขตดเชออยางรนแรงจนโลหตเปนพษ ซงจะทาใหแมสนขเสยชวตได
ปกต มดลกแมสนขจะบบตวขบทกสงออกมาภายใน 20-24 ชวโมงหลงคลอด
การคลอดลกจะเสรจสนโดยสมบรณโดยดจากแมสนขทผอนคลายและสงบ ซงจะนอนเหยยดตวยาวและถอนหายใจเฮอกใหญ
ในขนตอนนคณตองเอากระดาษหนงสอพมพทสกปรกหรอเปยกชนออก
เมอคณรสกวาแมสนขไดคลอดลกตวสดทายออกมาแลว
ใหนมสดปรมาณ 200 cc ใหแมสนขกน
แมสนขอาจไมกนอาหารในวนแรกหลงคลอดใหม ควรใหอาหารนมเหลวจะด
หลงจากวนทสองของการคลอดลกแลวเราควรใหอาหารแกแมสนขสองหรอสามมอตอวน ขนอยกบจานวนลกสนข
อาหารสาหรบสนขขนาดกลางควรมเนอสดสก 580 กรม และนมสดครงลตรในแตละวน
และเสรมดวยอาหารเสรมกระดก มวตามนรวม
และการใหแมสนขดมนามากๆ จะเปนการชวยใหมนผลตนานมอยางเพยงพอ
ถาสงเกตเหนวาลกสนขไมเปนปกตหรอดดนมไมไดตามปกต ใหชวยเหลอมนโดยใหมนกนนมจากขวดวนละสามเวลาเพอใหมนแขงแรงและมชวตรอด ใชผงทารกหรอนมสตรพเศษสาหรบลกสนขได นมควรรอนกวาอณหภมในตวเลกนอย
ในสนขบางพนธนยมตดหรอขรบหางออก
ควรทาเมอลกสนขอายไดสวน
ควรตดนวตงของสนขเกอบทกพนธออก
ตดออกโดยใชกรรไกรทคม และหามเลอดโดยการพนแผล เชดดวยดางทบทม
สนขพนธ Miniature Pinscher นยมตดหาง สนขพนธ Dalmatian นยมตดนวตง
อาหารสาหรบลกสนข เชน นมผสมกบเนอสตวพวกเนอไกหรอเนอ กเปนอาหารทเหมาะกบลกสนขเลกๆ
เมอลกสนขมอายไดประมาณหกสปดาหกสามารถใหอาหารสมอตอหนงวน
ควรใหขาวหรอธญพช นมในมอกลางวน มอเยนใหเนอสบอาจจะสก และมอคาใหนมและอาหารเสรมประเภทวตามนและแคลเซยม
คณไมควรใหอาหารลกสนขมากเกนไปจนมนอวน
หามปลอยใหลกสนขออกวงอยางรวดเรวหลงกนอาหารทนท
ควรปลอยใหมนออกมาถาย แตใหมนไดรบการพกสกครหลงกนอาหาร
เมอลกสนขมอายไดส-หกสปดาห นามนไปฉดยาวคซน
และพออายแปดสปดาหกสามารถนามนไปแยกเลยงทอนได
ความรบผดชอบของเจาของสนข
มนษยไดรบความรก ความซอสตย และความเปนมตรจากสนข ความผกพนดงกลาวจงเปนความรบผดชอบในการจดการหาสงจาเปนพนฐานใหกบสนข สนขเปนสตวสงคมและควรไดรบการปฏบตเสมอนเปนสมาชกในครอบครว การฝกสนขตงแตยงเลกเปนสงจาเปน เพอใหสนขสามารถเขากบมนษยและสนขอนได
ขอมลทไดในเอกสารนเกดจากการแปลตารา และรวบรวมจากแหลงขอมลตางๆ ขอขอบคณแหลงขอมลตางๆทไดนามาใชในครงน
ลกสนขพนธ Bull Terrier ลกสนขพนธ Siberian Husky
ลกสนขพนธ Bearded Collie ลกสนขพนธ Pomeranian
ลกสนขพนธ Poodle ลกสนขพนธ Shizu
แมและลกสนขพนธ collie ลกสนขพนธ Beagle
จรงจง แตสงหนงททาใหคนจานวนไมนอยตองตายดวยโรคพษสนขบา เพราะความเชอผด ๆ เกยวกบโรคพษสนขบา โดยเฉพาะเกยวกบการรกษาโรคพษสนขบา
ความเชอ ความจรง
โรคพษสนขบาเปนในหนารอนเทานน โรคพษสนขบาเกดไดทงป เนองจากเกดจากเชอไวรส ตดตอโดยไดรบเชอจากนาลายสตวปวย ไมใชเกดเพราะความเครยดเนองจากความรอน
เมอถกสนขกดตองใชรองเทาตบแผลหรอใชเกลอขผงบาลมหรอยาฉนยดลงในแผล
การใชรองเทาตบแผล จะทาใหแผลชา เชอกระจายไปรอบบรเวณแผลไดงายและอาจมเชอโรคอน ทาใหเกดการอกเสบของบาดแผล หรอเกดบาดทะยกได เกลอหรอยาฉน อาจมสงสกปรกปะปนอย ไมควรใสลงในแผล ควรลางแผลดวยนาสะอาดกบสบหลาย ๆ ครง เพอชวยลางเชอออก แลวใสยาใสแผล เชน ทงเจอรไอโอดนหรอแอลกอฮอล ซงสามารถฆาเชอโรคพษสนขบาได
การรดนามนตชวยรกษาโรคพษสนขบาได เมอถกสนขกด การฆาสนขนนใหตายแลวนาตบสนขมารบประทาน คนจะไมเปนโรคพษสนขบา
การรกษาผสมผสโรคพษสนขบา ทไดผลดทสด คอ ไดรบการฉดวคซนทนทเมอสมผสโรค เพอใหรางกายสรางภมคมกนโรค แตถาไมไดรบการฉดวคซน ปลอยใหเชอเขาสสมองจนถงขนแสดงอาการของโรคพษสนขบาแลว ไมมยาใด ๆ รกษาได เนองจากเชอไปทาลายสมอง ทาใหผปวยแสดงอาการคลมคลงและตายในทสด เนองจากกลามเนอทกสวนเปนอมพาต ดงนน การรดนามนตไมสามารถรกษาโรคพษสนขบาได
เมอถกสนขบากด การตดห ตดหางสนขนน จะชวยใหสนขไมเปนโรคพษสนขบา
สนขหรอสตวอนทถกสตวทเปนโรคพษสนขบากด หากไมเคยฉดวคซนมากอน ควรทาลายทง แตหากตองการรกษาชวตสตวนนไว ควรฉดวคซนทนท แลวกกสตวไวดอาการ อยางนอย 6 เดอน หรอขอคาแนะนาจากสตวแพทย
คนทองไมควรฉดวคซนปองกนโรคพษสนขบา
วคซนปองกนโรคพษสนขบาปจจบน มความปลอดภยสง ฉดไดแมในคนทอง
สนขทเปนโรคพษสนขบาจะมอาการดราย ตวแขง หางตกเทานน
อาการโรคพษสนขบาในสนข มทงแบบซมและแบบดราย แบบซมสนขจะหลบซกตวในมมมด ถาถกรบกวนอาจจะกด ตอมาจะเปนอมพาต แลวตาย บางตวอาจแสดงอาการคลายกระดกหรอกางตดคอ ทาใหเจาของเขาใจผดพยายามลวงปากสนข เพอหาเศษกระดก จงไมควรลวงคอสนข หากจาเปน ควรใสถงมอทกครง
โรคพษสนขบาเปนในสนขเทานน โรคพษสนขบา เปนไดในสตวเลอดอน เลยงลกดวยนมทกชนด แตพบมากทสดในสนข
วคซนโรคพษสนขบา ฉดรอบสะดอ 14 เขม หรอ 21 เขม ถาหยดตองเรมตนใหม
วคซนปองกนโรคพษสนขบาในปจจบน มคณภาพด ฉดเขากลามเนอแขนหรอใตผวหนง เพยง 5 เขม และไมตองฉดทกวน
โปรแกรมวคซน
วคซน ชวงอาย
โรคหวดและหลอดลมอกเสบตดตอ (Kennel Cough Syndrome)
4-6 สปดาห กระตนซาท 10-14 สปดาห
โรคลาไสอกเสบตดตอ (Canine Parvovirus)
4-6 สปดาห กระตนซาท 10-14 สปดาห
โรคไขหด ตบอกเสบและเลพโต สไปโรซส (Canine Distemper Infectious Hepatitis and Leptospirosis)
14-6 สปดาห กระตนซาทอาย 10-14 สปดาห
โรคพษสนขบา (Rabies)
12 สปดาห กระตนซาทอาย 6 เดอน
ควรงดการอาบนา 7 วนหลงการฉดวคซน o
ควรถายพยาธเมอลกสนขอาย 3-4 สปดาห และทก 6 เดอน o
o
การเพาะขยายพนธสนข
พนธบอสตนเทอเรย พนธปกกง พนธเชา เชา
สนขตวเมยถงวยผสมพนธและมสดครงแรกเมออายประมาณแปดหรอเกาเดอน
แตสนขพนธ เชา เชา จะมสดครงแรกเมอมนมอายเพยงหาหรอหกเดอนเทานน
และสนขบางพนธกอาจจะใชเวลาเปนปหรอมากกวานน
ควรถายพยาธใหแมสนขสกสองหรอสสปดาหกอนแมสนขมสด
สนขตวเมยสวนใหญเขาสฤดการเปนสดสองครงตอป
ถาคณตองการใหสนขคณมลก จะตองคดเลอกพอพนธใหเปนพอพนธทด ไมนยมผสมพนธในสนขทเปนสดครงแรกหรออายนอยจนเกนไป ระยะทสนขตวเมยพรอมจะผสมพนธ นาทชองคลอดจะเรมใส ซงจะอยในชวงตรงกบวนทสบเอดหรอวนทสบสามของการเรมเปนสด การมอกดทบบนทาย ถามนนง และเคลอนหางของมนจากขางหนงไปอกขางหนง แสดงวามนพรอมทจะผสมพนธแลว
เราควรนาสนขตวเมยไปผสมกบพอพนธตามคอกผสมพนธ (ซงตองเสยคาผสมพนธ)
เมอไดดพอพนธควรปลอยใหตวผและตวเมยอยดวยกนตามลาพงมนจะผสมกนเอง
เวนแตเจาของคตวผทมความชานาญเขาจะมวธจดการชวยพอสนขผสมไดเรวขน
หลงการผสมพนธควรใหสนขตวเมยพกกอนทจะเดนทางกลบ
และใหมนอยในทเงยบสงบสกสองสามวนหลงการผสมพนธ
สนขตวเมยจะหมดการเปนสดประมาณสามสปดาหหลงจากเรมเปนสด
สนขบางตวอาจจะยงมนาจากชองคลอดออกมาอกแมวาจะผสมพนธแลว
ตามปกตจะใชเวลาประมาณสสปดาหกวาท จะรวาสนขตงทองหรอไม
ชวงระยะแรกทสนขตงทองใหอาหารปกต ไมจาเปนตองใหอาหารเสรม
อาหารตองประกอบดวยเนอ 225 กรม เปนอยางนอย
ในแตละวนควรออกกาลงกายมากพอควรหาม
เรากาจดเหบหมดไดโดยการโรยแปงกาจดเหบหมดใน
ไมควรเสยงอาบนาในชวงหาถงหกสปดาหหลงผสมพนธ
แมสนขสวนใหญจะคลอดลกหลงผสมพนธ 60-63 วน
สนขทตงทองตองการอาหารสองมอตอวน
อาหารเสรม ไดแก นามนตบปลา ไขตม
และอาหารเสรมสรางกระดก นานมจะชวยเสรมธาตแคลเซยม ซงชวยสรางกระดก
แมสนขทอมทองขนาดใหญ ไมเพยงแตจะตองการอาหารมากขนในระยะหลงของการตงทอง แตมนยงตองการอาหารบอยครงมากขน
เพราะลกสนขในทองจะทาใหแมสนขกนไดคราวละไมมาก
เมอเขาชวงสปดาหสดทายกอนคลอดคณตองตดขนบรเวณรอบๆนมของแมสนขออก
และทาความสะอาด รวมทงตองขรบขนบรเวณดานหลงของมนดวยกรรไกรขรบขน (ซงจะชวยรกษารปทรงของมนใหดดอย)
และลางใหสะอาด เมอเวลาลกสนขตองการกนนมจะไดกนสะดวก
แมสนขทคลอดกอนวนท 58 เปนลกสนขทยงไมเจรญเตบโตเตมท และตองไดรบการดแลเอาใจใสอยางระมดระวงและใกลชด
ปกตการดวาแมพรอมทจะคลอดลกหรอไมนน ใหดจากอณหภมของมน ตามปกตของแมสนขกอนคลอดลก 12 ชวโมง อณหภมจะตาลงประมาณสองหรอสามองศา จากสามสบแปดองศาเซลเซยส
เราตองเตรยมกลองทสาหรบไวใหแมสนขคลอดลก
ควรมไฟใหความอบอนแกลกสนขทเพงคลอดออกมา เหตผลสวนใหญททาใหลกสนขจานวนมากตายไปกเนองจากขาดความอบอนอยางเพยงพอ
เมอใกลระยะคลอดลกหนงหรอสองวน ควรใหแมสนขนอนในกลองปพนดวยกระดาษหนงสอพมพ
กระดาษตดจะดกวาใชผารองนอนเพราะลดอนตรายลกสนข
การคลอดลกจรงๆจะเรมขนเมอสนขเรมเบงซงจะถขนเรอยๆจนถงนาคราโผลออกมา
ตาม ปกตแมสนขจะฉกถงนาคราโดยการเลยอยางแรง และเลยนาทไหลออกจากถงนาคราหลงจากนนไมนาน ลกสนขตวแรกกจะคลอดออกมา
ถงนาคราทคลมลกสนขออกมาแลว แมสนขฉกถงนาคราเพอใหลกสนขออกมา
บางครงเมอแมสนขคลอดลกสนขตวแรก มนจะปฏเสธทจะชวยเหลอลกของมน
เราตองรบนาลกสนขออกจากถงนาครา โดยใหหวหลดออกจากถงกอน เยอถงนาคราทปกคลมลกสนขจะมลกษณะโปรงใส
แตถาไมรบเอาลกสนขออกจากถงนาคราโดย เรวลกสนขจะสาลกนาครา
ถงนาคราทหมตวอยสามารถตดออกดวยกรรไกรทปลายมน
และหลงจากนนเชดตวของมนดวยผาชบนาอนเพอกระตนใหลกสนขหายใจ
แมสนขมกมปฏกรยาเมอไดยนเสยงรองของลกสนข
และตองกระตนใหมนเลยลกของมนดวยความรกและความเอนด
กระตนใหมนเลยงลกใหมชวตรอดจนกวาลกสนขตวทสองคลอดออกมา
แมสนขอาจจะยงไมใหความสนใจตอลกตวแรกจนกวาเมอลกสนขตวทสองคลอดออกมา มนจงจะเรมทาหนาทของความเปนแม
ถาชวงการคลอดระหวางลกสนขแตละตวหางมากผดปกต
และแมสนขมอาการปวดเบงมากโดยไมรสาเหต ควรนาไปพบสตวแพทย
แตถามนนอนพกระหวางคลอดลก และไมมอาการเจบปวดคณควรปลอยมนไวตามลาพง และใหมนไดรบการพกผอน
ในกรณแมสนขคลอดลกหลายตว เราอาจจะนาตวทเกดแรกๆ ไปไวในกลองทใหความอบอนดวยดวงไฟ ทาความสะอาด เชดใหแหงดวยผาสะอาดยายลกสนขแตละตวในขณะทมนกาลงคลอดตวตอไปและคนใหแมสนขเมอมนคนหาลก
ลกสนขแตละตวทคลอดออกมาจะมรกตดตวออกมาดวย ซงเปนเรองปกตธรรมดาทสนขจะกนเพอใหลกสนขหลดจากสายสะดอของมน
ลกสนขแตละตวจะมรกหนงอนซงจะออกมาพรอมกบลกสนขหรอออกมาภายหลง
สงทสาคญทสดคอเราตองดวารกนนออกมากบลกสนขหรอไม
เพราะรกทคางอยในทองอาจจะทาใหแมสนขตดเชออยางรนแรงจนโลหตเปนพษ ซงจะทาใหแมสนขเสยชวตได
ปกต มดลกแมสนขจะบบตวขบทกสงออกมาภายใน 20-24 ชวโมงหลงคลอด
การคลอดลกจะเสรจสนโดยสมบรณโดยดจากแมสนขทผอนคลายและสงบ ซงจะนอนเหยยดตวยาวและถอนหายใจเฮอกใหญ
ในขนตอนนคณตองเอากระดาษหนงสอพมพทสกปรกหรอเปยกชนออก
เมอคณรสกวาแมสนขไดคลอดลกตวสดทายออกมาแลว
ใหนมสดปรมาณ 200 cc ใหแมสนขกน
แมสนขอาจไมกนอาหารในวนแรกหลงคลอดใหม ควรใหอาหารนมเหลวจะด
หลงจากวนทสองของการคลอดลกแลวเราควรใหอาหารแกแมสนขสองหรอสามมอตอวน ขนอยกบจานวนลกสนข
อาหารสาหรบสนขขนาดกลางควรมเนอสดสก 580 กรม และนมสดครงลตรในแตละวน
และเสรมดวยอาหารเสรมกระดก มวตามนรวม
และการใหแมสนขดมนามากๆ จะเปนการชวยใหมนผลตนานมอยางเพยงพอ
ถาสงเกตเหนวาลกสนขไมเปนปกตหรอดดนมไมไดตามปกต ใหชวยเหลอมนโดยใหมนกนนมจากขวดวนละสามเวลาเพอใหมนแขงแรงและมชวตรอด ใชผงทารกหรอนมสตรพเศษสาหรบลกสนขได นมควรรอนกวาอณหภมในตวเลกนอย
ในสนขบางพนธนยมตดหรอขรบหางออก
ควรทาเมอลกสนขอายไดสวน
ควรตดนวตงของสนขเกอบทกพนธออก
ตดออกโดยใชกรรไกรทคม และหามเลอดโดยการพนแผล เชดดวยดางทบทม
สนขพนธ Miniature Pinscher นยมตดหาง สนขพนธ Dalmatian นยมตดนวตง
อาหารสาหรบลกสนข เชน นมผสมกบเนอสตวพวกเนอไกหรอเนอ กเปนอาหารทเหมาะกบลกสนขเลกๆ
เมอลกสนขมอายไดประมาณหกสปดาหกสามารถใหอาหารสมอตอหนงวน
ควรใหขาวหรอธญพช นมในมอกลางวน มอเยนใหเนอสบอาจจะสก และมอคาใหนมและอาหารเสรมประเภทวตามนและแคลเซยม
คณไมควรใหอาหารลกสนขมากเกนไปจนมนอวน
หามปลอยใหลกสนขออกวงอยางรวดเรวหลงกนอาหารทนท
ควรปลอยใหมนออกมาถาย แตใหมนไดรบการพกสกครหลงกนอาหาร
เมอลกสนขมอายไดส-หกสปดาห นามนไปฉดยาวคซน
และพออายแปดสปดาหกสามารถนามนไปแยกเลยงทอนได
ความรบผดชอบของเจาของสนข
มนษยไดรบความรก ความซอสตย และความเปนมตรจากสนข ความผกพนดงกลาวจงเปนความรบผดชอบในการจดการหาสงจาเปนพนฐานใหกบสนข สนขเปนสตวสงคมและควรไดรบการปฏบตเสมอนเปนสมาชกในครอบครว การฝกสนขตงแตยงเลกเปนสงจาเปน เพอใหสนขสามารถเขากบมนษยและสนขอนได
ขอมลทไดในเอกสารนเกดจากการแปลตารา และรวบรวมจากแหลงขอมลตางๆ ขอขอบคณแหลงขอมลตางๆทไดนามาใชในครงน
ลกสนขพนธ Bull Terrier ลกสนขพนธ Siberian Husky
ลกสนขพนธ Bearded Collie ลกสนขพนธ Pomeranian
ลกสนขพนธ Poodle ลกสนขพนธ Shizu
แมและลกสนขพนธ collie ลกสนขพนธ Beagle
โปรแกรมวคซน
วคซน ชวงอาย
โรคหวดและหลอดลมอกเสบตดตอ (Kennel Cough Syndrome)
4-6 สปดาห กระตนซาท 10-14 สปดาห
โรคลาไสอกเสบตดตอ (Canine Parvovirus)
4-6 สปดาห กระตนซาท 10-14 สปดาห
โรคไขหด ตบอกเสบและเลพโต สไปโรซส (Canine Distemper Infectious Hepatitis and Leptospirosis)
14-6 สปดาห กระตนซาทอาย 10-14 สปดาห
โรคพษสนขบา (Rabies)
12 สปดาห กระตนซาทอาย 6 เดอน
ควรงดการอาบนา 7 วนหลงการฉดวคซน o
ควรถายพยาธเมอลกสนขอาย 3-4 สปดาห และทก 6 เดอน o
o
การเพาะขยายพนธสนข
พนธบอสตนเทอเรย พนธปกกง พนธเชา เชา
สนขตวเมยถงวยผสมพนธและมสดครงแรกเมออายประมาณแปดหรอเกาเดอน
แตสนขพนธ เชา เชา จะมสดครงแรกเมอมนมอายเพยงหาหรอหกเดอนเทานน
และสนขบางพนธกอาจจะใชเวลาเปนปหรอมากกวานน
ควรถายพยาธใหแมสนขสกสองหรอสสปดาหกอนแมสนขมสด
สนขตวเมยสวนใหญเขาสฤดการเปนสดสองครงตอป
ถาคณตองการใหสนขคณมลก จะตองคดเลอกพอพนธใหเปนพอพนธทด ไมนยมผสมพนธในสนขทเปนสดครงแรกหรออายนอยจนเกนไป ระยะทสนขตวเมยพรอมจะผสมพนธ นาทชองคลอดจะเรมใส ซงจะอยในชวงตรงกบวนทสบเอดหรอวนทสบสามของการเรมเปนสด การมอกดทบบนทาย ถามนนง และเคลอนหางของมนจากขางหนงไปอกขางหนง แสดงวามนพรอมทจะผสมพนธแลว
เราควรนาสนขตวเมยไปผสมกบพอพนธตามคอกผสมพนธ (ซงตองเสยคาผสมพนธ)
เมอไดดพอพนธควรปลอยใหตวผและตวเมยอยดวยกนตามลาพงมนจะผสมกนเอง
เวนแตเจาของคตวผทมความชานาญเขาจะมวธจดการชวยพอสนขผสมไดเรวขน
หลงการผสมพนธควรใหสนขตวเมยพกกอนทจะเดนทางกลบ
และใหมนอยในทเงยบสงบสกสองสามวนหลงการผสมพนธ
สนขตวเมยจะหมดการเปนสดประมาณสามสปดาหหลงจากเรมเปนสด
สนขบางตวอาจจะยงมนาจากชองคลอดออกมาอกแมวาจะผสมพนธแลว
ตามปกตจะใชเวลาประมาณสสปดาหกวาท จะรวาสนขตงทองหรอไม
ชวงระยะแรกทสนขตงทองใหอาหารปกต ไมจาเปนตองใหอาหารเสรม
อาหารตองประกอบดวยเนอ 225 กรม เปนอยางนอย
ในแตละวนควรออกกาลงกายมากพอควรหาม
เรากาจดเหบหมดไดโดยการโรยแปงกาจดเหบหมดใน
ไมควรเสยงอาบนาในชวงหาถงหกสปดาหหลงผสมพนธ
แมสนขสวนใหญจะคลอดลกหลงผสมพนธ 60-63 วน
สนขทตงทองตองการอาหารสองมอตอวน
อาหารเสรม ไดแก นามนตบปลา ไขตม
และอาหารเสรมสรางกระดก นานมจะชวยเสรมธาตแคลเซยม ซงชวยสรางกระดก
แมสนขทอมทองขนาดใหญ ไมเพยงแตจะตองการอาหารมากขนในระยะหลงของการตงทอง แตมนยงตองการอาหารบอยครงมากขน
เพราะลกสนขในทองจะทาใหแมสนขกนไดคราวละไมมาก
เมอเขาชวงสปดาหสดทายกอนคลอดคณตองตดขนบรเวณรอบๆนมของแมสนขออก
และทาความสะอาด รวมทงตองขรบขนบรเวณดานหลงของมนดวยกรรไกรขรบขน (ซงจะชวยรกษารปทรงของมนใหดดอย)
และลางใหสะอาด เมอเวลาลกสนขตองการกนนมจะไดกนสะดวก
แมสนขทคลอดกอนวนท 58 เปนลกสนขทยงไมเจรญเตบโตเตมท และตองไดรบการดแลเอาใจใสอยางระมดระวงและใกลชด
ปกตการดวาแมพรอมทจะคลอดลกหรอไมนน ใหดจากอณหภมของมน ตามปกตของแมสนขกอนคลอดลก 12 ชวโมง อณหภมจะตาลงประมาณสองหรอสามองศา จากสามสบแปดองศาเซลเซยส
เราตองเตรยมกลองทสาหรบไวใหแมสนขคลอดลก
ควรมไฟใหความอบอนแกลกสนขทเพงคลอดออกมา เหตผลสวนใหญททาใหลกสนขจานวนมากตายไปกเนองจากขาดความอบอนอยางเพยงพอ
เมอใกลระยะคลอดลกหนงหรอสองวน ควรใหแมสนขนอนในกลองปพนดวยกระดาษหนงสอพมพ
กระดาษตดจะดกวาใชผารองนอนเพราะลดอนตรายลกสนข
การคลอดลกจรงๆจะเรมขนเมอสนขเรมเบงซงจะถขนเรอยๆจนถงนาคราโผลออกมา
ตาม ปกตแมสนขจะฉกถงนาคราโดยการเลยอยางแรง และเลยนาทไหลออกจากถงนาคราหลงจากนนไมนาน ลกสนขตวแรกกจะคลอดออกมา
ถงนาคราทคลมลกสนขออกมาแลว แมสนขฉกถงนาคราเพอใหลกสนขออกมา
บางครงเมอแมสนขคลอดลกสนขตวแรก มนจะปฏเสธทจะชวยเหลอลกของมน
เราตองรบนาลกสนขออกจากถงนาครา โดยใหหวหลดออกจากถงกอน เยอถงนาคราทปกคลมลกสนขจะมลกษณะโปรงใส
แตถาไมรบเอาลกสนขออกจากถงนาคราโดย เรวลกสนขจะสาลกนาครา
ถงนาคราทหมตวอยสามารถตดออกดวยกรรไกรทปลายมน
และหลงจากนนเชดตวของมนดวยผาชบนาอนเพอกระตนใหลกสนขหายใจ
แมสนขมกมปฏกรยาเมอไดยนเสยงรองของลกสนข
และตองกระตนใหมนเลยลกของมนดวยความรกและความเอนด
กระตนใหมนเลยงลกใหมชวตรอดจนกวาลกสนขตวทสองคลอดออกมา
แมสนขอาจจะยงไมใหความสนใจตอลกตวแรกจนกวาเมอลกสนขตวทสองคลอดออกมา มนจงจะเรมทาหนาทของความเปนแม
ถาชวงการคลอดระหวางลกสนขแตละตวหางมากผดปกต
และแมสนขมอาการปวดเบงมากโดยไมรสาเหต ควรนาไปพบสตวแพทย
แตถามนนอนพกระหวางคลอดลก และไมมอาการเจบปวดคณควรปลอยมนไวตามลาพง และใหมนไดรบการพกผอน
ในกรณแมสนขคลอดลกหลายตว เราอาจจะนาตวทเกดแรกๆ ไปไวในกลองทใหความอบอนดวยดวงไฟ ทาความสะอาด เชดใหแหงดวยผาสะอาดยายลกสนขแตละตวในขณะทมนกาลงคลอดตวตอไปและคนใหแมสนขเมอมนคนหาลก
ลกสนขแตละตวทคลอดออกมาจะมรกตดตวออกมาดวย ซงเปนเรองปกตธรรมดาทสนขจะกนเพอใหลกสนขหลดจากสายสะดอของมน
ลกสนขแตละตวจะมรกหนงอนซงจะออกมาพรอมกบลกสนขหรอออกมาภายหลง
สงทสาคญทสดคอเราตองดวารกนนออกมากบลกสนขหรอไม
เพราะรกทคางอยในทองอาจจะทาใหแมสนขตดเชออยางรนแรงจนโลหตเปนพษ ซงจะทาใหแมสนขเสยชวตได
ปกต มดลกแมสนขจะบบตวขบทกสงออกมาภายใน 20-24 ชวโมงหลงคลอด
การคลอดลกจะเสรจสนโดยสมบรณโดยดจากแมสนขทผอนคลายและสงบ ซงจะนอนเหยยดตวยาวและถอนหายใจเฮอกใหญ
ในขนตอนนคณตองเอากระดาษหนงสอพมพทสกปรกหรอเปยกชนออก
เมอคณรสกวาแมสนขไดคลอดลกตวสดทายออกมาแลว
ใหนมสดปรมาณ 200 cc ใหแมสนขกน
แมสนขอาจไมกนอาหารในวนแรกหลงคลอดใหม ควรใหอาหารนมเหลวจะด
หลงจากวนทสองของการคลอดลกแลวเราควรใหอาหารแกแมสนขสองหรอสามมอตอวน ขนอยกบจานวนลกสนข
อาหารสาหรบสนขขนาดกลางควรมเนอสดสก 580 กรม และนมสดครงลตรในแตละวน
และเสรมดวยอาหารเสรมกระดก มวตามนรวม
และการใหแมสนขดมนามากๆ จะเปนการชวยใหมนผลตนานมอยางเพยงพอ
ถาสงเกตเหนวาลกสนขไมเปนปกตหรอดดนมไมไดตามปกต ใหชวยเหลอมนโดยใหมนกนนมจากขวดวนละสามเวลาเพอใหมนแขงแรงและมชวตรอด ใชผงทารกหรอนมสตรพเศษสาหรบลกสนขได นมควรรอนกวาอณหภมในตวเลกนอย
ในสนขบางพนธนยมตดหรอขรบหางออก
ควรทาเมอลกสนขอายไดสวน
ควรตดนวตงของสนขเกอบทกพนธออก
ตดออกโดยใชกรรไกรทคม และหามเลอดโดยการพนแผล เชดดวยดางทบทม
สนขพนธ Miniature Pinscher นยมตดหาง สนขพนธ Dalmatian นยมตดนวตง
อาหารสาหรบลกสนข เชน นมผสมกบเนอสตวพวกเนอไกหรอเนอ กเปนอาหารทเหมาะกบลกสนขเลกๆ
เมอลกสนขมอายไดประมาณหกสปดาหกสามารถใหอาหารสมอตอหนงวน
ควรใหขาวหรอธญพช นมในมอกลางวน มอเยนใหเนอสบอาจจะสก และมอคาใหนมและอาหารเสรมประเภทวตามนและแคลเซยม
คณไมควรใหอาหารลกสนขมากเกนไปจนมนอวน
หามปลอยใหลกสนขออกวงอยางรวดเรวหลงกนอาหารทนท
ควรปลอยใหมนออกมาถาย แตใหมนไดรบการพกสกครหลงกนอาหาร
เมอลกสนขมอายไดส-หกสปดาห นามนไปฉดยาวคซน
และพออายแปดสปดาหกสามารถนามนไปแยกเลยงทอนได
ความรบผดชอบของเจาของสนข
มนษยไดรบความรก ความซอสตย และความเปนมตรจากสนข ความผกพนดงกลาวจงเปนความรบผดชอบในการจดการหาสงจาเปนพนฐานใหกบสนข สนขเปนสตวสงคมและควรไดรบการปฏบตเสมอนเปนสมาชกในครอบครว การฝกสนขตงแตยงเลกเปนสงจาเปน เพอใหสนขสามารถเขากบมนษยและสนขอนได
ขอมลทไดในเอกสารนเกดจากการแปลตารา และรวบรวมจากแหลงขอมลตางๆ ขอขอบคณแหลงขอมลตางๆทไดนามาใชในครงน
ลกสนขพนธ Bull Terrier ลกสนขพนธ Siberian Husky
ลกสนขพนธ Bearded Collie ลกสนขพนธ Pomeranian
ลกสนขพนธ Poodle ลกสนขพนธ Shizu
แมและลกสนขพนธ collie ลกสนขพนธ Beagle
การเพาะขยายพนธสนข
พนธบอสตนเทอเรย พนธปกกง พนธเชา เชา
สนขตวเมยถงวยผสมพนธและมสดครงแรกเมออายประมาณแปดหรอเกาเดอน
แตสนขพนธ เชา เชา จะมสดครงแรกเมอมนมอายเพยงหาหรอหกเดอนเทานน
และสนขบางพนธกอาจจะใชเวลาเปนปหรอมากกวานน
ควรถายพยาธใหแมสนขสกสองหรอสสปดาหกอนแมสนขมสด
สนขตวเมยสวนใหญเขาสฤดการเปนสดสองครงตอป
ถาคณตองการใหสนขคณมลก จะตองคดเลอกพอพนธใหเปนพอพนธทด ไมนยมผสมพนธในสนขทเปนสดครงแรกหรออายนอยจนเกนไป ระยะทสนขตวเมยพรอมจะผสมพนธ นาทชองคลอดจะเรมใส ซงจะอยในชวงตรงกบวนทสบเอดหรอวนทสบสามของการเรมเปนสด การมอกดทบบนทาย ถามนนง และเคลอนหางของมนจากขางหนงไปอกขางหนง แสดงวามนพรอมทจะผสมพนธแลว
เราควรนาสนขตวเมยไปผสมกบพอพนธตามคอกผสมพนธ (ซงตองเสยคาผสมพนธ)
เมอไดดพอพนธควรปลอยใหตวผและตวเมยอยดวยกนตามลาพงมนจะผสมกนเอง
เวนแตเจาของคตวผทมความชานาญเขาจะมวธจดการชวยพอสนขผสมไดเรวขน
หลงการผสมพนธควรใหสนขตวเมยพกกอนทจะเดนทางกลบ
และใหมนอยในทเงยบสงบสกสองสามวนหลงการผสมพนธ
สนขตวเมยจะหมดการเปนสดประมาณสามสปดาหหลงจากเรมเปนสด
สนขบางตวอาจจะยงมนาจากชองคลอดออกมาอกแมวาจะผสมพนธแลว
ตามปกตจะใชเวลาประมาณสสปดาหกวาท จะรวาสนขตงทองหรอไม
ชวงระยะแรกทสนขตงทองใหอาหารปกต ไมจาเปนตองใหอาหารเสรม
อาหารตองประกอบดวยเนอ 225 กรม เปนอยางนอย
ในแตละวนควรออกกาลงกายมากพอควรหาม
เรากาจดเหบหมดไดโดยการโรยแปงกาจดเหบหมดใน
ไมควรเสยงอาบนาในชวงหาถงหกสปดาหหลงผสมพนธ
แมสนขสวนใหญจะคลอดลกหลงผสมพนธ 60-63 วน
สนขทตงทองตองการอาหารสองมอตอวน
อาหารเสรม ไดแก นามนตบปลา ไขตม
และอาหารเสรมสรางกระดก นานมจะชวยเสรมธาตแคลเซยม ซงชวยสรางกระดก
แมสนขทอมทองขนาดใหญ ไมเพยงแตจะตองการอาหารมากขนในระยะหลงของการตงทอง แตมนยงตองการอาหารบอยครงมากขน
เพราะลกสนขในทองจะทาใหแมสนขกนไดคราวละไมมาก
เมอเขาชวงสปดาหสดทายกอนคลอดคณตองตดขนบรเวณรอบๆนมของแมสนขออก
และทาความสะอาด รวมทงตองขรบขนบรเวณดานหลงของมนดวยกรรไกรขรบขน (ซงจะชวยรกษารปทรงของมนใหดดอย)
และลางใหสะอาด เมอเวลาลกสนขตองการกนนมจะไดกนสะดวก
แมสนขทคลอดกอนวนท 58 เปนลกสนขทยงไมเจรญเตบโตเตมท และตองไดรบการดแลเอาใจใสอยางระมดระวงและใกลชด
ปกตการดวาแมพรอมทจะคลอดลกหรอไมนน ใหดจากอณหภมของมน ตามปกตของแมสนขกอนคลอดลก 12 ชวโมง อณหภมจะตาลงประมาณสองหรอสามองศา จากสามสบแปดองศาเซลเซยส
เราตองเตรยมกลองทสาหรบไวใหแมสนขคลอดลก
ควรมไฟใหความอบอนแกลกสนขทเพงคลอดออกมา เหตผลสวนใหญททาใหลกสนขจานวนมากตายไปกเนองจากขาดความอบอนอยางเพยงพอ
เมอใกลระยะคลอดลกหนงหรอสองวน ควรใหแมสนขนอนในกลองปพนดวยกระดาษหนงสอพมพ
กระดาษตดจะดกวาใชผารองนอนเพราะลดอนตรายลกสนข
การคลอดลกจรงๆจะเรมขนเมอสนขเรมเบงซงจะถขนเรอยๆจนถงนาคราโผลออกมา
ตาม ปกตแมสนขจะฉกถงนาคราโดยการเลยอยางแรง และเลยนาทไหลออกจากถงนาคราหลงจากนนไมนาน ลกสนขตวแรกกจะคลอดออกมา
ถงนาคราทคลมลกสนขออกมาแลว แมสนขฉกถงนาคราเพอใหลกสนขออกมา
บางครงเมอแมสนขคลอดลกสนขตวแรก มนจะปฏเสธทจะชวยเหลอลกของมน
เราตองรบนาลกสนขออกจากถงนาครา โดยใหหวหลดออกจากถงกอน เยอถงนาคราทปกคลมลกสนขจะมลกษณะโปรงใส
แตถาไมรบเอาลกสนขออกจากถงนาคราโดย เรวลกสนขจะสาลกนาครา
ถงนาคราทหมตวอยสามารถตดออกดวยกรรไกรทปลายมน
และหลงจากนนเชดตวของมนดวยผาชบนาอนเพอกระตนใหลกสนขหายใจ
แมสนขมกมปฏกรยาเมอไดยนเสยงรองของลกสนข
และตองกระตนใหมนเลยลกของมนดวยความรกและความเอนด
กระตนใหมนเลยงลกใหมชวตรอดจนกวาลกสนขตวทสองคลอดออกมา
แมสนขอาจจะยงไมใหความสนใจตอลกตวแรกจนกวาเมอลกสนขตวทสองคลอดออกมา มนจงจะเรมทาหนาทของความเปนแม
ถาชวงการคลอดระหวางลกสนขแตละตวหางมากผดปกต
และแมสนขมอาการปวดเบงมากโดยไมรสาเหต ควรนาไปพบสตวแพทย
แตถามนนอนพกระหวางคลอดลก และไมมอาการเจบปวดคณควรปลอยมนไวตามลาพง และใหมนไดรบการพกผอน
ในกรณแมสนขคลอดลกหลายตว เราอาจจะนาตวทเกดแรกๆ ไปไวในกลองทใหความอบอนดวยดวงไฟ ทาความสะอาด เชดใหแหงดวยผาสะอาดยายลกสนขแตละตวในขณะทมนกาลงคลอดตวตอไปและคนใหแมสนขเมอมนคนหาลก
ลกสนขแตละตวทคลอดออกมาจะมรกตดตวออกมาดวย ซงเปนเรองปกตธรรมดาทสนขจะกนเพอใหลกสนขหลดจากสายสะดอของมน
ลกสนขแตละตวจะมรกหนงอนซงจะออกมาพรอมกบลกสนขหรอออกมาภายหลง
สงทสาคญทสดคอเราตองดวารกนนออกมากบลกสนขหรอไม
เพราะรกทคางอยในทองอาจจะทาใหแมสนขตดเชออยางรนแรงจนโลหตเปนพษ ซงจะทาใหแมสนขเสยชวตได
ปกต มดลกแมสนขจะบบตวขบทกสงออกมาภายใน 20-24 ชวโมงหลงคลอด
การคลอดลกจะเสรจสนโดยสมบรณโดยดจากแมสนขทผอนคลายและสงบ ซงจะนอนเหยยดตวยาวและถอนหายใจเฮอกใหญ
ในขนตอนนคณตองเอากระดาษหนงสอพมพทสกปรกหรอเปยกชนออก
เมอคณรสกวาแมสนขไดคลอดลกตวสดทายออกมาแลว
ใหนมสดปรมาณ 200 cc ใหแมสนขกน
แมสนขอาจไมกนอาหารในวนแรกหลงคลอดใหม ควรใหอาหารนมเหลวจะด
หลงจากวนทสองของการคลอดลกแลวเราควรใหอาหารแกแมสนขสองหรอสามมอตอวน ขนอยกบจานวนลกสนข
อาหารสาหรบสนขขนาดกลางควรมเนอสดสก 580 กรม และนมสดครงลตรในแตละวน
และเสรมดวยอาหารเสรมกระดก มวตามนรวม
และการใหแมสนขดมนามากๆ จะเปนการชวยใหมนผลตนานมอยางเพยงพอ
ถาสงเกตเหนวาลกสนขไมเปนปกตหรอดดนมไมไดตามปกต ใหชวยเหลอมนโดยใหมนกนนมจากขวดวนละสามเวลาเพอใหมนแขงแรงและมชวตรอด ใชผงทารกหรอนมสตรพเศษสาหรบลกสนขได นมควรรอนกวาอณหภมในตวเลกนอย
ในสนขบางพนธนยมตดหรอขรบหางออก
ควรทาเมอลกสนขอายไดสวน
ควรตดนวตงของสนขเกอบทกพนธออก
ตดออกโดยใชกรรไกรทคม และหามเลอดโดยการพนแผล เชดดวยดางทบทม
สนขพนธ Miniature Pinscher นยมตดหาง สนขพนธ Dalmatian นยมตดนวตง
อาหารสาหรบลกสนข เชน นมผสมกบเนอสตวพวกเนอไกหรอเนอ กเปนอาหารทเหมาะกบลกสนขเลกๆ
เมอลกสนขมอายไดประมาณหกสปดาหกสามารถใหอาหารสมอตอหนงวน
ควรใหขาวหรอธญพช นมในมอกลางวน มอเยนใหเนอสบอาจจะสก และมอคาใหนมและอาหารเสรมประเภทวตามนและแคลเซยม
คณไมควรใหอาหารลกสนขมากเกนไปจนมนอวน
หามปลอยใหลกสนขออกวงอยางรวดเรวหลงกนอาหารทนท
ควรปลอยใหมนออกมาถาย แตใหมนไดรบการพกสกครหลงกนอาหาร
เมอลกสนขมอายไดส-หกสปดาห นามนไปฉดยาวคซน
และพออายแปดสปดาหกสามารถนามนไปแยกเลยงทอนได
ความรบผดชอบของเจาของสนข
มนษยไดรบความรก ความซอสตย และความเปนมตรจากสนข ความผกพนดงกลาวจงเปนความรบผดชอบในการจดการหาสงจาเปนพนฐานใหกบสนข สนขเปนสตวสงคมและควรไดรบการปฏบตเสมอนเปนสมาชกในครอบครว การฝกสนขตงแตยงเลกเปนสงจาเปน เพอใหสนขสามารถเขากบมนษยและสนขอนได
ขอมลทไดในเอกสารนเกดจากการแปลตารา และรวบรวมจากแหลงขอมลตางๆ ขอขอบคณแหลงขอมลตางๆทไดนามาใชในครงน
ลกสนขพนธ Bull Terrier ลกสนขพนธ Siberian Husky
ลกสนขพนธ Bearded Collie ลกสนขพนธ Pomeranian
ลกสนขพนธ Poodle ลกสนขพนธ Shizu
แมและลกสนขพนธ collie ลกสนขพนธ Beagle
และใหมนอยในทเงยบสงบสกสองสามวนหลงการผสมพนธ
สนขตวเมยจะหมดการเปนสดประมาณสามสปดาหหลงจากเรมเปนสด
สนขบางตวอาจจะยงมนาจากชองคลอดออกมาอกแมวาจะผสมพนธแลว
ตามปกตจะใชเวลาประมาณสสปดาหกวาท จะรวาสนขตงทองหรอไม
ชวงระยะแรกทสนขตงทองใหอาหารปกต ไมจาเปนตองใหอาหารเสรม
อาหารตองประกอบดวยเนอ 225 กรม เปนอยางนอย
ในแตละวนควรออกกาลงกายมากพอควรหาม
เรากาจดเหบหมดไดโดยการโรยแปงกาจดเหบหมดใน
ไมควรเสยงอาบนาในชวงหาถงหกสปดาหหลงผสมพนธ
แมสนขสวนใหญจะคลอดลกหลงผสมพนธ 60-63 วน
สนขทตงทองตองการอาหารสองมอตอวน
อาหารเสรม ไดแก นามนตบปลา ไขตม
และอาหารเสรมสรางกระดก นานมจะชวยเสรมธาตแคลเซยม ซงชวยสรางกระดก
แมสนขทอมทองขนาดใหญ ไมเพยงแตจะตองการอาหารมากขนในระยะหลงของการตงทอง แตมนยงตองการอาหารบอยครงมากขน
เพราะลกสนขในทองจะทาใหแมสนขกนไดคราวละไมมาก
เมอเขาชวงสปดาหสดทายกอนคลอดคณตองตดขนบรเวณรอบๆนมของแมสนขออก
และทาความสะอาด รวมทงตองขรบขนบรเวณดานหลงของมนดวยกรรไกรขรบขน (ซงจะชวยรกษารปทรงของมนใหดดอย)
และลางใหสะอาด เมอเวลาลกสนขตองการกนนมจะไดกนสะดวก
แมสนขทคลอดกอนวนท 58 เปนลกสนขทยงไมเจรญเตบโตเตมท และตองไดรบการดแลเอาใจใสอยางระมดระวงและใกลชด
ปกตการดวาแมพรอมทจะคลอดลกหรอไมนน ใหดจากอณหภมของมน ตามปกตของแมสนขกอนคลอดลก 12 ชวโมง อณหภมจะตาลงประมาณสองหรอสามองศา จากสามสบแปดองศาเซลเซยส
เราตองเตรยมกลองทสาหรบไวใหแมสนขคลอดลก
ควรมไฟใหความอบอนแกลกสนขทเพงคลอดออกมา เหตผลสวนใหญททาใหลกสนขจานวนมากตายไปกเนองจากขาดความอบอนอยางเพยงพอ
เมอใกลระยะคลอดลกหนงหรอสองวน ควรใหแมสนขนอนในกลองปพนดวยกระดาษหนงสอพมพ
กระดาษตดจะดกวาใชผารองนอนเพราะลดอนตรายลกสนข
การคลอดลกจรงๆจะเรมขนเมอสนขเรมเบงซงจะถขนเรอยๆจนถงนาคราโผลออกมา
ตาม ปกตแมสนขจะฉกถงนาคราโดยการเลยอยางแรง และเลยนาทไหลออกจากถงนาคราหลงจากนนไมนาน ลกสนขตวแรกกจะคลอดออกมา
ถงนาคราทคลมลกสนขออกมาแลว แมสนขฉกถงนาคราเพอใหลกสนขออกมา
บางครงเมอแมสนขคลอดลกสนขตวแรก มนจะปฏเสธทจะชวยเหลอลกของมน
เราตองรบนาลกสนขออกจากถงนาครา โดยใหหวหลดออกจากถงกอน เยอถงนาคราทปกคลมลกสนขจะมลกษณะโปรงใส
แตถาไมรบเอาลกสนขออกจากถงนาคราโดย เรวลกสนขจะสาลกนาครา
ถงนาคราทหมตวอยสามารถตดออกดวยกรรไกรทปลายมน
และหลงจากนนเชดตวของมนดวยผาชบนาอนเพอกระตนใหลกสนขหายใจ
แมสนขมกมปฏกรยาเมอไดยนเสยงรองของลกสนข
และตองกระตนใหมนเลยลกของมนดวยความรกและความเอนด
กระตนใหมนเลยงลกใหมชวตรอดจนกวาลกสนขตวทสองคลอดออกมา
แมสนขอาจจะยงไมใหความสนใจตอลกตวแรกจนกวาเมอลกสนขตวทสองคลอดออกมา มนจงจะเรมทาหนาทของความเปนแม
ถาชวงการคลอดระหวางลกสนขแตละตวหางมากผดปกต
และแมสนขมอาการปวดเบงมากโดยไมรสาเหต ควรนาไปพบสตวแพทย
แตถามนนอนพกระหวางคลอดลก และไมมอาการเจบปวดคณควรปลอยมนไวตามลาพง และใหมนไดรบการพกผอน
ในกรณแมสนขคลอดลกหลายตว เราอาจจะนาตวทเกดแรกๆ ไปไวในกลองทใหความอบอนดวยดวงไฟ ทาความสะอาด เชดใหแหงดวยผาสะอาดยายลกสนขแตละตวในขณะทมนกาลงคลอดตวตอไปและคนใหแมสนขเมอมนคนหาลก
ลกสนขแตละตวทคลอดออกมาจะมรกตดตวออกมาดวย ซงเปนเรองปกตธรรมดาทสนขจะกนเพอใหลกสนขหลดจากสายสะดอของมน
ลกสนขแตละตวจะมรกหนงอนซงจะออกมาพรอมกบลกสนขหรอออกมาภายหลง
สงทสาคญทสดคอเราตองดวารกนนออกมากบลกสนขหรอไม
เพราะรกทคางอยในทองอาจจะทาใหแมสนขตดเชออยางรนแรงจนโลหตเปนพษ ซงจะทาใหแมสนขเสยชวตได
ปกต มดลกแมสนขจะบบตวขบทกสงออกมาภายใน 20-24 ชวโมงหลงคลอด
การคลอดลกจะเสรจสนโดยสมบรณโดยดจากแมสนขทผอนคลายและสงบ ซงจะนอนเหยยดตวยาวและถอนหายใจเฮอกใหญ
ในขนตอนนคณตองเอากระดาษหนงสอพมพทสกปรกหรอเปยกชนออก
เมอคณรสกวาแมสนขไดคลอดลกตวสดทายออกมาแลว
ใหนมสดปรมาณ 200 cc ใหแมสนขกน
แมสนขอาจไมกนอาหารในวนแรกหลงคลอดใหม ควรใหอาหารนมเหลวจะด
หลงจากวนทสองของการคลอดลกแลวเราควรใหอาหารแกแมสนขสองหรอสามมอตอวน ขนอยกบจานวนลกสนข
อาหารสาหรบสนขขนาดกลางควรมเนอสดสก 580 กรม และนมสดครงลตรในแตละวน
และเสรมดวยอาหารเสรมกระดก มวตามนรวม
และการใหแมสนขดมนามากๆ จะเปนการชวยใหมนผลตนานมอยางเพยงพอ
ถาสงเกตเหนวาลกสนขไมเปนปกตหรอดดนมไมไดตามปกต ใหชวยเหลอมนโดยใหมนกนนมจากขวดวนละสามเวลาเพอใหมนแขงแรงและมชวตรอด ใชผงทารกหรอนมสตรพเศษสาหรบลกสนขได นมควรรอนกวาอณหภมในตวเลกนอย
ในสนขบางพนธนยมตดหรอขรบหางออก
ควรทาเมอลกสนขอายไดสวน
ควรตดนวตงของสนขเกอบทกพนธออก
ตดออกโดยใชกรรไกรทคม และหามเลอดโดยการพนแผล เชดดวยดางทบทม
สนขพนธ Miniature Pinscher นยมตดหาง สนขพนธ Dalmatian นยมตดนวตง
อาหารสาหรบลกสนข เชน นมผสมกบเนอสตวพวกเนอไกหรอเนอ กเปนอาหารทเหมาะกบลกสนขเลกๆ
เมอลกสนขมอายไดประมาณหกสปดาหกสามารถใหอาหารสมอตอหนงวน
ควรใหขาวหรอธญพช นมในมอกลางวน มอเยนใหเนอสบอาจจะสก และมอคาใหนมและอาหารเสรมประเภทวตามนและแคลเซยม
คณไมควรใหอาหารลกสนขมากเกนไปจนมนอวน
หามปลอยใหลกสนขออกวงอยางรวดเรวหลงกนอาหารทนท
ควรปลอยใหมนออกมาถาย แตใหมนไดรบการพกสกครหลงกนอาหาร
เมอลกสนขมอายไดส-หกสปดาห นามนไปฉดยาวคซน
และพออายแปดสปดาหกสามารถนามนไปแยกเลยงทอนได
ความรบผดชอบของเจาของสนข
มนษยไดรบความรก ความซอสตย และความเปนมตรจากสนข ความผกพนดงกลาวจงเปนความรบผดชอบในการจดการหาสงจาเปนพนฐานใหกบสนข สนขเปนสตวสงคมและควรไดรบการปฏบตเสมอนเปนสมาชกในครอบครว การฝกสนขตงแตยงเลกเปนสงจาเปน เพอใหสนขสามารถเขากบมนษยและสนขอนได
ขอมลทไดในเอกสารนเกดจากการแปลตารา และรวบรวมจากแหลงขอมลตางๆ ขอขอบคณแหลงขอมลตางๆทไดนามาใชในครงน
ลกสนขพนธ Bull Terrier ลกสนขพนธ Siberian Husky
ลกสนขพนธ Bearded Collie ลกสนขพนธ Pomeranian
ลกสนขพนธ Poodle ลกสนขพนธ Shizu
แมและลกสนขพนธ collie ลกสนขพนธ Beagle
และลางใหสะอาด เมอเวลาลกสนขตองการกนนมจะไดกนสะดวก
แมสนขทคลอดกอนวนท 58 เปนลกสนขทยงไมเจรญเตบโตเตมท และตองไดรบการดแลเอาใจใสอยางระมดระวงและใกลชด
ปกตการดวาแมพรอมทจะคลอดลกหรอไมนน ใหดจากอณหภมของมน ตามปกตของแมสนขกอนคลอดลก 12 ชวโมง อณหภมจะตาลงประมาณสองหรอสามองศา จากสามสบแปดองศาเซลเซยส
เราตองเตรยมกลองทสาหรบไวใหแมสนขคลอดลก
ควรมไฟใหความอบอนแกลกสนขทเพงคลอดออกมา เหตผลสวนใหญททาใหลกสนขจานวนมากตายไปกเนองจากขาดความอบอนอยางเพยงพอ
เมอใกลระยะคลอดลกหนงหรอสองวน ควรใหแมสนขนอนในกลองปพนดวยกระดาษหนงสอพมพ
กระดาษตดจะดกวาใชผารองนอนเพราะลดอนตรายลกสนข
การคลอดลกจรงๆจะเรมขนเมอสนขเรมเบงซงจะถขนเรอยๆจนถงนาคราโผลออกมา
ตาม ปกตแมสนขจะฉกถงนาคราโดยการเลยอยางแรง และเลยนาทไหลออกจากถงนาคราหลงจากนนไมนาน ลกสนขตวแรกกจะคลอดออกมา
ถงนาคราทคลมลกสนขออกมาแลว แมสนขฉกถงนาคราเพอใหลกสนขออกมา
บางครงเมอแมสนขคลอดลกสนขตวแรก มนจะปฏเสธทจะชวยเหลอลกของมน
เราตองรบนาลกสนขออกจากถงนาครา โดยใหหวหลดออกจากถงกอน เยอถงนาคราทปกคลมลกสนขจะมลกษณะโปรงใส
แตถาไมรบเอาลกสนขออกจากถงนาคราโดย เรวลกสนขจะสาลกนาครา
ถงนาคราทหมตวอยสามารถตดออกดวยกรรไกรทปลายมน
และหลงจากนนเชดตวของมนดวยผาชบนาอนเพอกระตนใหลกสนขหายใจ
แมสนขมกมปฏกรยาเมอไดยนเสยงรองของลกสนข
และตองกระตนใหมนเลยลกของมนดวยความรกและความเอนด
กระตนใหมนเลยงลกใหมชวตรอดจนกวาลกสนขตวทสองคลอดออกมา
แมสนขอาจจะยงไมใหความสนใจตอลกตวแรกจนกวาเมอลกสนขตวทสองคลอดออกมา มนจงจะเรมทาหนาทของความเปนแม
ถาชวงการคลอดระหวางลกสนขแตละตวหางมากผดปกต
และแมสนขมอาการปวดเบงมากโดยไมรสาเหต ควรนาไปพบสตวแพทย
แตถามนนอนพกระหวางคลอดลก และไมมอาการเจบปวดคณควรปลอยมนไวตามลาพง และใหมนไดรบการพกผอน
ในกรณแมสนขคลอดลกหลายตว เราอาจจะนาตวทเกดแรกๆ ไปไวในกลองทใหความอบอนดวยดวงไฟ ทาความสะอาด เชดใหแหงดวยผาสะอาดยายลกสนขแตละตวในขณะทมนกาลงคลอดตวตอไปและคนใหแมสนขเมอมนคนหาลก
ลกสนขแตละตวทคลอดออกมาจะมรกตดตวออกมาดวย ซงเปนเรองปกตธรรมดาทสนขจะกนเพอใหลกสนขหลดจากสายสะดอของมน
ลกสนขแตละตวจะมรกหนงอนซงจะออกมาพรอมกบลกสนขหรอออกมาภายหลง
สงทสาคญทสดคอเราตองดวารกนนออกมากบลกสนขหรอไม
เพราะรกทคางอยในทองอาจจะทาใหแมสนขตดเชออยางรนแรงจนโลหตเปนพษ ซงจะทาใหแมสนขเสยชวตได
ปกต มดลกแมสนขจะบบตวขบทกสงออกมาภายใน 20-24 ชวโมงหลงคลอด
การคลอดลกจะเสรจสนโดยสมบรณโดยดจากแมสนขทผอนคลายและสงบ ซงจะนอนเหยยดตวยาวและถอนหายใจเฮอกใหญ
ในขนตอนนคณตองเอากระดาษหนงสอพมพทสกปรกหรอเปยกชนออก
เมอคณรสกวาแมสนขไดคลอดลกตวสดทายออกมาแลว
ใหนมสดปรมาณ 200 cc ใหแมสนขกน
แมสนขอาจไมกนอาหารในวนแรกหลงคลอดใหม ควรใหอาหารนมเหลวจะด
หลงจากวนทสองของการคลอดลกแลวเราควรใหอาหารแกแมสนขสองหรอสามมอตอวน ขนอยกบจานวนลกสนข
อาหารสาหรบสนขขนาดกลางควรมเนอสดสก 580 กรม และนมสดครงลตรในแตละวน
และเสรมดวยอาหารเสรมกระดก มวตามนรวม
และการใหแมสนขดมนามากๆ จะเปนการชวยใหมนผลตนานมอยางเพยงพอ
ถาสงเกตเหนวาลกสนขไมเปนปกตหรอดดนมไมไดตามปกต ใหชวยเหลอมนโดยใหมนกนนมจากขวดวนละสามเวลาเพอใหมนแขงแรงและมชวตรอด ใชผงทารกหรอนมสตรพเศษสาหรบลกสนขได นมควรรอนกวาอณหภมในตวเลกนอย
ในสนขบางพนธนยมตดหรอขรบหางออก
ควรทาเมอลกสนขอายไดสวน
ควรตดนวตงของสนขเกอบทกพนธออก
ตดออกโดยใชกรรไกรทคม และหามเลอดโดยการพนแผล เชดดวยดางทบทม
สนขพนธ Miniature Pinscher นยมตดหาง สนขพนธ Dalmatian นยมตดนวตง
อาหารสาหรบลกสนข เชน นมผสมกบเนอสตวพวกเนอไกหรอเนอ กเปนอาหารทเหมาะกบลกสนขเลกๆ
เมอลกสนขมอายไดประมาณหกสปดาหกสามารถใหอาหารสมอตอหนงวน
ควรใหขาวหรอธญพช นมในมอกลางวน มอเยนใหเนอสบอาจจะสก และมอคาใหนมและอาหารเสรมประเภทวตามนและแคลเซยม
คณไมควรใหอาหารลกสนขมากเกนไปจนมนอวน
หามปลอยใหลกสนขออกวงอยางรวดเรวหลงกนอาหารทนท
ควรปลอยใหมนออกมาถาย แตใหมนไดรบการพกสกครหลงกนอาหาร
เมอลกสนขมอายไดส-หกสปดาห นามนไปฉดยาวคซน
และพออายแปดสปดาหกสามารถนามนไปแยกเลยงทอนได
ความรบผดชอบของเจาของสนข
มนษยไดรบความรก ความซอสตย และความเปนมตรจากสนข ความผกพนดงกลาวจงเปนความรบผดชอบในการจดการหาสงจาเปนพนฐานใหกบสนข สนขเปนสตวสงคมและควรไดรบการปฏบตเสมอนเปนสมาชกในครอบครว การฝกสนขตงแตยงเลกเปนสงจาเปน เพอใหสนขสามารถเขากบมนษยและสนขอนได
ขอมลทไดในเอกสารนเกดจากการแปลตารา และรวบรวมจากแหลงขอมลตางๆ ขอขอบคณแหลงขอมลตางๆทไดนามาใชในครงน
ลกสนขพนธ Bull Terrier ลกสนขพนธ Siberian Husky
ลกสนขพนธ Bearded Collie ลกสนขพนธ Pomeranian
ลกสนขพนธ Poodle ลกสนขพนธ Shizu
แมและลกสนขพนธ collie ลกสนขพนธ Beagle
แมสนขมกมปฏกรยาเมอไดยนเสยงรองของลกสนข
และตองกระตนใหมนเลยลกของมนดวยความรกและความเอนด
กระตนใหมนเลยงลกใหมชวตรอดจนกวาลกสนขตวทสองคลอดออกมา
แมสนขอาจจะยงไมใหความสนใจตอลกตวแรกจนกวาเมอลกสนขตวทสองคลอดออกมา มนจงจะเรมทาหนาทของความเปนแม
ถาชวงการคลอดระหวางลกสนขแตละตวหางมากผดปกต
และแมสนขมอาการปวดเบงมากโดยไมรสาเหต ควรนาไปพบสตวแพทย
แตถามนนอนพกระหวางคลอดลก และไมมอาการเจบปวดคณควรปลอยมนไวตามลาพง และใหมนไดรบการพกผอน
ในกรณแมสนขคลอดลกหลายตว เราอาจจะนาตวทเกดแรกๆ ไปไวในกลองทใหความอบอนดวยดวงไฟ ทาความสะอาด เชดใหแหงดวยผาสะอาดยายลกสนขแตละตวในขณะทมนกาลงคลอดตวตอไปและคนใหแมสนขเมอมนคนหาลก
ลกสนขแตละตวทคลอดออกมาจะมรกตดตวออกมาดวย ซงเปนเรองปกตธรรมดาทสนขจะกนเพอใหลกสนขหลดจากสายสะดอของมน
ลกสนขแตละตวจะมรกหนงอนซงจะออกมาพรอมกบลกสนขหรอออกมาภายหลง
สงทสาคญทสดคอเราตองดวารกนนออกมากบลกสนขหรอไม
เพราะรกทคางอยในทองอาจจะทาใหแมสนขตดเชออยางรนแรงจนโลหตเปนพษ ซงจะทาใหแมสนขเสยชวตได
ปกต มดลกแมสนขจะบบตวขบทกสงออกมาภายใน 20-24 ชวโมงหลงคลอด
การคลอดลกจะเสรจสนโดยสมบรณโดยดจากแมสนขทผอนคลายและสงบ ซงจะนอนเหยยดตวยาวและถอนหายใจเฮอกใหญ
ในขนตอนนคณตองเอากระดาษหนงสอพมพทสกปรกหรอเปยกชนออก
เมอคณรสกวาแมสนขไดคลอดลกตวสดทายออกมาแลว
ใหนมสดปรมาณ 200 cc ใหแมสนขกน
แมสนขอาจไมกนอาหารในวนแรกหลงคลอดใหม ควรใหอาหารนมเหลวจะด
หลงจากวนทสองของการคลอดลกแลวเราควรใหอาหารแกแมสนขสองหรอสามมอตอวน ขนอยกบจานวนลกสนข
อาหารสาหรบสนขขนาดกลางควรมเนอสดสก 580 กรม และนมสดครงลตรในแตละวน
และเสรมดวยอาหารเสรมกระดก มวตามนรวม
และการใหแมสนขดมนามากๆ จะเปนการชวยใหมนผลตนานมอยางเพยงพอ
ถาสงเกตเหนวาลกสนขไมเปนปกตหรอดดนมไมไดตามปกต ใหชวยเหลอมนโดยใหมนกนนมจากขวดวนละสามเวลาเพอใหมนแขงแรงและมชวตรอด ใชผงทารกหรอนมสตรพเศษสาหรบลกสนขได นมควรรอนกวาอณหภมในตวเลกนอย
ในสนขบางพนธนยมตดหรอขรบหางออก
ควรทาเมอลกสนขอายไดสวน
ควรตดนวตงของสนขเกอบทกพนธออก
ตดออกโดยใชกรรไกรทคม และหามเลอดโดยการพนแผล เชดดวยดางทบทม
สนขพนธ Miniature Pinscher นยมตดหาง สนขพนธ Dalmatian นยมตดนวตง
อาหารสาหรบลกสนข เชน นมผสมกบเนอสตวพวกเนอไกหรอเนอ กเปนอาหารทเหมาะกบลกสนขเลกๆ
เมอลกสนขมอายไดประมาณหกสปดาหกสามารถใหอาหารสมอตอหนงวน
ควรใหขาวหรอธญพช นมในมอกลางวน มอเยนใหเนอสบอาจจะสก และมอคาใหนมและอาหารเสรมประเภทวตามนและแคลเซยม
คณไมควรใหอาหารลกสนขมากเกนไปจนมนอวน
หามปลอยใหลกสนขออกวงอยางรวดเรวหลงกนอาหารทนท
ควรปลอยใหมนออกมาถาย แตใหมนไดรบการพกสกครหลงกนอาหาร
เมอลกสนขมอายไดส-หกสปดาห นามนไปฉดยาวคซน
และพออายแปดสปดาหกสามารถนามนไปแยกเลยงทอนได
ความรบผดชอบของเจาของสนข
มนษยไดรบความรก ความซอสตย และความเปนมตรจากสนข ความผกพนดงกลาวจงเปนความรบผดชอบในการจดการหาสงจาเปนพนฐานใหกบสนข สนขเปนสตวสงคมและควรไดรบการปฏบตเสมอนเปนสมาชกในครอบครว การฝกสนขตงแตยงเลกเปนสงจาเปน เพอใหสนขสามารถเขากบมนษยและสนขอนได
ขอมลทไดในเอกสารนเกดจากการแปลตารา และรวบรวมจากแหลงขอมลตางๆ ขอขอบคณแหลงขอมลตางๆทไดนามาใชในครงน
ลกสนขพนธ Bull Terrier ลกสนขพนธ Siberian Husky
ลกสนขพนธ Bearded Collie ลกสนขพนธ Pomeranian
ลกสนขพนธ Poodle ลกสนขพนธ Shizu
แมและลกสนขพนธ collie ลกสนขพนธ Beagle
เมอคณรสกวาแมสนขไดคลอดลกตวสดทายออกมาแลว
ใหนมสดปรมาณ 200 cc ใหแมสนขกน
แมสนขอาจไมกนอาหารในวนแรกหลงคลอดใหม ควรใหอาหารนมเหลวจะด
หลงจากวนทสองของการคลอดลกแลวเราควรใหอาหารแกแมสนขสองหรอสามมอตอวน ขนอยกบจานวนลกสนข
อาหารสาหรบสนขขนาดกลางควรมเนอสดสก 580 กรม และนมสดครงลตรในแตละวน
และเสรมดวยอาหารเสรมกระดก มวตามนรวม
และการใหแมสนขดมนามากๆ จะเปนการชวยใหมนผลตนานมอยางเพยงพอ
ถาสงเกตเหนวาลกสนขไมเปนปกตหรอดดนมไมไดตามปกต ใหชวยเหลอมนโดยใหมนกนนมจากขวดวนละสามเวลาเพอใหมนแขงแรงและมชวตรอด ใชผงทารกหรอนมสตรพเศษสาหรบลกสนขได นมควรรอนกวาอณหภมในตวเลกนอย
ในสนขบางพนธนยมตดหรอขรบหางออก
ควรทาเมอลกสนขอายไดสวน
ควรตดนวตงของสนขเกอบทกพนธออก
ตดออกโดยใชกรรไกรทคม และหามเลอดโดยการพนแผล เชดดวยดางทบทม
สนขพนธ Miniature Pinscher นยมตดหาง สนขพนธ Dalmatian นยมตดนวตง
อาหารสาหรบลกสนข เชน นมผสมกบเนอสตวพวกเนอไกหรอเนอ กเปนอาหารทเหมาะกบลกสนขเลกๆ
เมอลกสนขมอายไดประมาณหกสปดาหกสามารถใหอาหารสมอตอหนงวน
ควรใหขาวหรอธญพช นมในมอกลางวน มอเยนใหเนอสบอาจจะสก และมอคาใหนมและอาหารเสรมประเภทวตามนและแคลเซยม
คณไมควรใหอาหารลกสนขมากเกนไปจนมนอวน
หามปลอยใหลกสนขออกวงอยางรวดเรวหลงกนอาหารทนท
ควรปลอยใหมนออกมาถาย แตใหมนไดรบการพกสกครหลงกนอาหาร
เมอลกสนขมอายไดส-หกสปดาห นามนไปฉดยาวคซน
และพออายแปดสปดาหกสามารถนามนไปแยกเลยงทอนได
ความรบผดชอบของเจาของสนข
มนษยไดรบความรก ความซอสตย และความเปนมตรจากสนข ความผกพนดงกลาวจงเปนความรบผดชอบในการจดการหาสงจาเปนพนฐานใหกบสนข สนขเปนสตวสงคมและควรไดรบการปฏบตเสมอนเปนสมาชกในครอบครว การฝกสนขตงแตยงเลกเปนสงจาเปน เพอใหสนขสามารถเขากบมนษยและสนขอนได
ขอมลทไดในเอกสารนเกดจากการแปลตารา และรวบรวมจากแหลงขอมลตางๆ ขอขอบคณแหลงขอมลตางๆทไดนามาใชในครงน
ลกสนขพนธ Bull Terrier ลกสนขพนธ Siberian Husky
ลกสนขพนธ Bearded Collie ลกสนขพนธ Pomeranian
ลกสนขพนธ Poodle ลกสนขพนธ Shizu
แมและลกสนขพนธ collie ลกสนขพนธ Beagle
อาหารสาหรบลกสนข เชน นมผสมกบเนอสตวพวกเนอไกหรอเนอ กเปนอาหารทเหมาะกบลกสนขเลกๆ
เมอลกสนขมอายไดประมาณหกสปดาหกสามารถใหอาหารสมอตอหนงวน
ควรใหขาวหรอธญพช นมในมอกลางวน มอเยนใหเนอสบอาจจะสก และมอคาใหนมและอาหารเสรมประเภทวตามนและแคลเซยม
คณไมควรใหอาหารลกสนขมากเกนไปจนมนอวน
หามปลอยใหลกสนขออกวงอยางรวดเรวหลงกนอาหารทนท
ควรปลอยใหมนออกมาถาย แตใหมนไดรบการพกสกครหลงกนอาหาร
เมอลกสนขมอายไดส-หกสปดาห นามนไปฉดยาวคซน
และพออายแปดสปดาหกสามารถนามนไปแยกเลยงทอนได
ความรบผดชอบของเจาของสนข
มนษยไดรบความรก ความซอสตย และความเปนมตรจากสนข ความผกพนดงกลาวจงเปนความรบผดชอบในการจดการหาสงจาเปนพนฐานใหกบสนข สนขเปนสตวสงคมและควรไดรบการปฏบตเสมอนเปนสมาชกในครอบครว การฝกสนขตงแตยงเลกเปนสงจาเปน เพอใหสนขสามารถเขากบมนษยและสนขอนได
ขอมลทไดในเอกสารนเกดจากการแปลตารา และรวบรวมจากแหลงขอมลตางๆ ขอขอบคณแหลงขอมลตางๆทไดนามาใชในครงน
ลกสนขพนธ Bull Terrier ลกสนขพนธ Siberian Husky
ลกสนขพนธ Bearded Collie ลกสนขพนธ Pomeranian
ลกสนขพนธ Poodle ลกสนขพนธ Shizu
แมและลกสนขพนธ collie ลกสนขพนธ Beagle
ลกสนขพนธ Bull Terrier ลกสนขพนธ Siberian Husky
ลกสนขพนธ Bearded Collie ลกสนขพนธ Pomeranian
ลกสนขพนธ Poodle ลกสนขพนธ Shizu
แมและลกสนขพนธ collie ลกสนขพนธ Beagle
Recommended
