บทท� 4

เคร�องดนตร และ การประสมวง

เคร�องดนตรสากลแบงออกเปน 5 ตระกล ดงตอไปน�

1. ตระกลเคร�องสาย (String Instruments)

2. ตระกลเคร�องเปาลมไม (Woodwind Instruments)

3. ตระกลเคร�องเปาทองเหลอง (Brasswind Instruments)

4. ตระกลเคร�องดนตรท�มล�มน�ว (Keyboard Instruments)

5. ตระกลเคร�องประกอบจงหวะ (Percussion Instruments)

1. ตระกลเคร�องสาย

1.1 เคร�องสายท�บรรเลงโดยการสดวยคนชก ไดแก ไวโอลน วโอลา เซลโล ดบเบ�ลเบส

1.2 เคร�องสายท�บรรเลงโดยการดด ไดแก ฮารฟ กรตา แบนโจ แมนโดลน ยคาเลล ลท

46

Cello Double Bass

2. ตระกลเคร�องเปาลมไม

2.1 ทาใหเกดเสยงโดยลมเปาปะทะขอบแขง ไดแก เรคคอเดอร ฟลท ปคโคโล

2.2 ทาใหเกดเสยงโดยลมเปาผานล�น แบงออกเปน

2.2.1 ประเภทล�นเด�ยว ไดแก คลารเนต แซกโซโฟน

2.2.2 ประเภทล�นค ไดแก โอโบ บาสซน คอรองแกลล

47

3. ตระกลเคร�องเปาทองเหลอง

ไดแกพวกแตรท�งหลาย ใชลมเปาเขากาพวดผานทอลม ภายในทออาจจะมกลไก บงคบทศทางลม

หรอไมกได เชน ทรมเปต คอรเปต คอรเนท ทรอมโบน เฟรนฮอรน ทบา

48

4. ตระกลเคร�องดนตรท�มล�มน.ว

ไดแกเคร�องดนตรท�มแผงล�มน�วเพ�อกดเสยงตางๆ เสยงท�เกดข�นมาน�นอาจจะเกดจากทอลม สายท�

ขงตงอยภายใน หรอ วงจรอเลกทรอนกส กแลวแตข�นอยกบการประดษฐเคร�องดนตรน�นๆ ในลกษณะใด

เชน เปยนโน ฮารฟซคอรด ออรแกน แอคคอเดยน อเลกโทน เปนตน

5. ตระกลเคร�องประกอบจงหวะ

5.1 ประเภทมระดบเสยงแนนอน ไดแก กลองทมปาน ไซโลโฟน คลอคเคนซปล เบลไลรา

เซเลสตา ระฆงราว

5.2 ประเภทท�มระดบเสยงไมแนนนอน ไดแก กลองสแนร กลองใหญ ทรมบรน กรบสเปน

กVง วดบลอคส

49

5.3 ประเภทท�เลยนเสยงตาง ๆ ไดแก

แรทเตล (ใชหมนฟนเฟองมเสยงแกรกๆ)

ซเลเบล (กระด�งลกกระพรวนใชกบเล�อนหมะ)

เคาเบล (กระด�งผกคอวว)

วพ หรอ ตะขาบ (ใชเลยนเสยงหวดแส)

หมายเหต ในปจจบนน� เสยงซาวด เอฟเฟทตาง ๆ เชน เสยงลมพาย ฟารอง เสยงระเบด เสยงเคร�องบน เสยง

หวใจเตน ฯลฯ น�นสามารถสรางไดดวยเคร�องซนธไซเซอร

5.4 ประเภทละตนอเมรกน ไดแก มาราคส กวโร เคลฟส บองโกส คองกา เปนตน

Guiro และ Maracus

50

เคร�องดนตรสากล

เคร�องสาย ลมไม ทองเหลอง ล�มน�ว ประกอบจงหวะ

-ไวโอลน -รคอเดอร -ทรมเปต -เปยนโน -ทมปาน

-วโอลา -ฟลท -คอรเนท -ฮารฟซคอรด -ไซโลโฟน

-ดบเบ�ลเบส -ปดโคโร -ทรอนโบน -ออรแกน -คลอค

เคนซปล

- ฮารฟ -คลารเนต -เฟรนฮอร -แอคคอรเดยน -เบลไลรา

-กรตา -แซกโซโฟน -ยโฟเนยม -อเลกโทน -เซเลสตา

-แบนโจ -โอโบ -ทบา -ระฆงราว

-แมนโดลน -บาสซน -กลองสแนร

-ยคาเลล -คอรองแกลส -กลองใหญ

-ลท -กVง

-ทรมบรน

-วดบลอคส

-เคาเบล

-วพ

-มาราคส

-กวโร

-บองโก

-ฯลฯ

(แผนภมการจดแบงประเภทเคร�องดนตรสากล)

51

ลกษณะของวงดนตรสากล

การนาเอาเคร�องดนตรในตระกลตางๆมาเลนบรรเลงกนตามความตองการของผประพนธเพ�อใหได

แสดงความหมายของเสยงดวยเคร�องดนตรตางชนดกนเกดมสของเสยง (Tone color) สมบรณเปนความ

กลมกลนของเสยงหลากหลาย ซ� งเราเรยกวา วงดนตร

วงดนตรสากล แบงออกเปน 2 ประเภท คอ

1. วงออรเคสตา (Orchestra)

2. วงแบนด (Band)

1. วงออรเคสตา หรอมกใชคาวาวงดรยางคน�นแบงออกเปน

1.1 วงซมโฟนออรเคสตา หรอ วงดรยางคซมโฟน หมายถงวงดนตรท�มเคร�องดนตรผสม

กนเปนวงขนาดใหญมเคร�องดนตรครบท�ง 4 กลม คอ

ก. กลมเคร�องสาย

ข. กลมเคร�องลมไม

ค. กลมเคร�องทองเหลอง

ง. กลมเคร�องประกอบจงหวะ

โดยแตละกลม (หรอเรยกวา “แนว”) น�นจะมนกดนตรกลมละหลายคนทกกลมนบรวมกนประมาณ 40-100

คน ข�นอยกบการเลอกใชเคร�องดนตรมากนอยเพยงใดแตจะมเคร�องสายเปนหลก และมผเลนมากกวากลม

อ�นๆ โดยตองมผอานวยเพลง หรอ คอนดกเตอร (Conductor) เปนผควบคมบรรเลง

52

1.2 แชมเบอรออรเคสตา

ในกรณท�กลมนกดนตรไมวาชนดท�มเฉพาะผเลนเคร�องสายลวนๆ หรอ ชนดท�มผ

เลนเคร�องสายเปนสวนใหญและมผเลนเคร� องผสมอยบาง ถาจานวนของผเลนเคร� องสายในแนวตางๆ

(ไวโอลนหน� ง ไวโอลนสอง วโอลา เชลโล ดบเบ�ลเบส) มมากพอท�จะจดเปนอตรสวนเชนเดยวกบวง

ซมโฟนออรเคสตาและจานวนผ เลนไมเกน 30 คน กลมนกดนตรน� จะเรยกวา วงดรยางคแชมเบอร

(Chamber orchestra) (ไขแสง ศขะวฒนะ,2519:101)

โดยปกตคาวา แชมเบอร มวสค (Chamber music) น�นหมายถง “ดนตรประเภท

บรรเลงดวยเคร�องดนตรนอยช.นเหมาะสาหรบแสดงในหองโถงแคบๆ ท�สามารถบรรจผฟงไดจานวนนอย

....” หรอหมายถง “ดนตรในหมญาต” หรอ “ดนตรของมตรสหาย” (ไขแสง ศขะวฒนะ,2519:20)

ในผลงานประเภท แชมเบอรมวสค โดยท�วไปกาหนดผบรรเลงต�ง 2 คน ไปจนถง

9 คน

ถามผเลน 2 คน เรยก ดโอ (Duo)

3 คน เรยก ตรโอ (Trio)

4 คน เรยก ควอเตท (Quartet)

5 คน เรยก ควนเตท (Quintet)

6 คน เรยก เซกซเตท (Sextet)

7 คน เรยก เซฟเตท (Septet)

8 คน เรยก ออคเตท (Octet)

9 คน เรยก โนเนท (Nonet)

ถาผเลนเกน 9 คนแตไมถง 20 นยมเรยกกนวา องซงเบลอ (Ensemble)

ช�อตางๆ เหลาน� จะใชเปนช�อบทประพนธอกดวย เชน สตรงควอเตท (String

quartet) หมายถง แชมเบอรมวสคท�มผ บรรเลงประกอบดวย ไวโอลนท�หน� ง ไวโอลนท�สอง วโอลา

และเชลโล

53

แซกโซโฟนควอเตท กจะม แซกโซโฟน 4 ตว ไดแก โซปราโน อลโต เตเนอร และบารโทน

String Quartet

2. วงแบนด

คาวาแบนด (Band) มาจากคาวา Banda ในภาษาอตาเลยน โดนมเคร�องเปาลมไม หรอ

เคร�องเปาทองเหลองเปนหลก และมเคร�องดนตรอ�นประกอบอกดวย เชน กลมเคร�องประกอบจงหวะ เปน

ตน แตเดมคาวา แบนด (Band)

54

จะใชเรยกวงดนตรท�มลกษณะเฉพาะของพระเจาชารลท� 2 ซ� งสมยน�นจะหมายถงวงดนตรท�มขนาดใหญแต

ในปจจบนเราใชคาวา แบนด ตอทายวงดนตรท�มลกษณะผสมเคร�องดนตรในรปแบบตางๆ กน มดงน�

2.1 วงมลตารแบนด หรอ วงโยธวาทต (Military Band) แตเดมหมายถง วงดนตรสาหรบ

ทหารมจดประสงคในการใชประกอบการสวนสนามของทหารเพ�อปลกใจในยามสงครามหรอประกอบพธ

ตางๆ ของทหาร ในปจจบนไมไดใชเฉพาะกจการของทหารเทาน�นแตหมายถงลกษณะวงดนตรท�ใชเดนใน

สนาม สาหรบขบวนพาเหรด และนกดนตรกไมจาเปนตองเปนทหารดวย

2.2 วงบราสแบนด หรอแตรวง (Brass Band) วงแตรวงน�น จะประกอบดวยเคร�องดนตร

เพยง 2 กลม เทาน�นคอ กลมเคร� องทองเหลอง และกลมเคร� องประกอบจงหวะ เหมาะท�จะใชบรรเลง

กลางแจง, ในสวนสาธารณะ, ในสนาม การแหแหนตางๆ ในปจจบนคาวาแตรวงในบานเราน�นจะนาเอา

เคร�องลมไมเชน คลารเนท, แซกโซโฟน มาผสมดวย และนยมเลนในงานแหตางๆ เชน แหนาค แหศพ แห

เทยนพรรษา เปนตน

55

2.3 วงซมโฟนค แบนด หรอ คอนเสรทแบนด (Symphonic Band หรอ Concert Band) เปน

ววฒนาการของวงโยธวาทต โดยเนนการบรรเลงท�ใหสมเสยงไพเราะแทนการบรรเลงประกอบภารกจเดน

แถวสวนสนามดงเดม จะใชเคร�องดนตรหลกๆ เชน

1. กลมเคร�องลมไม เชน ฟลท คลารเนท โอโบ แซกโซโฟน เปนตน

2. กลมเคร�องทองเหลอง เชน ทรมเปท ทรอมโบน ทบา เปนตน

3. กลมเคร�องประกอบจงหวะ เชน กลองทมปาน กลองสแนร เปนตน

4. กลมเคร�องสาย จะใชซอดบเบ�ลเบส หรอ เซลโล เทาน�น

56

2.4 แจส แบนด (Jazz Band) วงดนตรแจส เปนวงดนตรท�ใหความสนกสนานครกคร�นเรา

อารมณ ตนกาเนดมาจากพวกนโกรแหงเมองนวออรลน การจดวงดนตรแจสมลกษณะการจดวงโดยใช

เคร�องดนตร 2 กลม คอ

ก. กลมบรรเลงทานอง ไดแก ทรมเปท ทรอมโบน คลารเนท แซกโซโฟน เปนตน

ข. กลมบรรเลงลลา ไดแก ดบเบ�ลเบส หรอ ทบา กรตา หรอ เบนโจ เปยนโน และ

กลองชด เปนตน

2.5 วงลลาศ หรอ สเตทแบนด (Dance Band หรอ Stage Band) เปนวงดนตรท�แนวเพลง

สวนใหญจะเลนในแนวดนตรปอป (Popular Music) เหมาะสาหรบเตนรา เราเลยเรยกวงดนตรชนดน� วา วง

ลลาศ สวนคาวา สเตทแบนด จะเรยกในลกษณะของสถานท�บรรเลง คอน�งบรรเลงบนเวทน�นเอง วงลลาศ

หรอ สเตทแบนดยงแบงออกเปนไดอก คอ

57

2.5.1 วงคอมโบ (Combo) คอวงดนตรขนาดเลกมงบรรเลงประกอบการขบรองเปนสวนใหญ

นยมนาไปบรรเลงตามรานอาหาร ไนทคลบ หรอตามสถานเรงรมยตาง ๆ วงดนตรประเภทน� มจานวนนก

ดนตรและเคร�องดนตรไมแนนอน ท�งน�แลวแตความสะดวกในการจดการ สวนมากจะมเคร�องดนตรดงน�

1. ทรมเปท 5. เบสกรตา

2. แซกโซโฟน 6. คอรดกรตา

3. ทรอมโบน 7. กลองชด

4. เปยนโน

การจดวงดนตรขนาดเลกแบบน� อาจจะใชเคร�องดนตรมากวา 7 ช�นกได

2.5.2 วงชาโดว (Shadow) เปนวงดนตรขนาดเลกเกดในอเมรกาวงดนตรท�ไดรบความนยม

สงสดในประเภทน� คอ วงเดอะบทเดล หรอ วงส� เตาทอง จดสาคญของวงดนตรชาโดว คอ ทกคนในวงจะ

รองเพลงและเลนดนตรไปพรอมกน มเคร�องดนตร ดงน�

1. โซโลกรตา 3. เบสกรตา

2. คอรดกรตา 4. กลองชด

2.5.3 วงสตรงคอมโบ (String Combo) เปนวงดนตรท�เกดข�นลาสด คอการนาอาลกษณะของวง

คอมโบมาผสมผสานกบวงชาโดว การบรรเลงและการโซโล (Solo) ทานองเพลงน�นจะใช เคร�องสายเปน

58

สวนใหญ (กรตา) เราจงเรยกกนส� นๆ วา “วงสตรง” วงสตรงคอมโบท�มช�อเสยงในสมยกอนๆ เชน

วงดอมพอสซเบ�ล วงแกรนดเอกซ วงรอยลสไปรท เปนตน

59

วงดนตรสากล

ออรเคสตา แบนด

->ซมโฟน ->มลตารแบนด (โยธวาทต)

->ดโอ ->บราสแบนด (แตรวง)

->แซมเบอร ->ตรโอ ->ซมโฟนคแบนด

->ควอเตท ->แจสแบนด

->ดวนเตท ->สเตทแบนด

องซงเบอล ->เซกซเตท ->คอมโบ

->เซฟเตท ->ชาโดว

->ออคเตท ->สตรง

->คอมโบ

->โนเนท

(แผนภมลกษณะวงดนตรสากล)

60

คาถามทายบท

คาช�แจง

จากขอมล 1-25 ใชคาตอบจากขอ ก,ข,ค,ง และ จ นาไปใสหนาขอท�มความสมพนธกนมาก

ท�สด แตคาตอบใชตอบไดมากกวา 1 ขอ

ก. เคร�องสาย (String Instruments)

ข. เคร�องเปาลมไม (Woodwind Instruments)

ค. เคร�องเปาทองเหลอง (Brasswind Instruments)

ง. เคร�องดนตรล�มน�ว (Keyboard Instruments)

จ. เคร�องประกอบจงหวะ (Percussion Intruments)

( ) 1. ไวโอลน (Violin) ( ) 16. อเลคโทน (Electone)

( ) 2. ทรมเปท (Trumpet) ( ) 17. ทรอมโบน (Trombone)

( ) 3. คอรเนท (Cornet) ( ) 18. แซกโซโฟน (Saxophone)

( ) 4. เปยนโน (Piano) ( ) 19. ฮารฟ (Harp)

( ) 5. ทรมบลน (Trumburine) ( ) 20. แอดดอรเดยน (Accordian)

( ) 6. ทมปาน (Tympani) ( ) 21. เบลไลลา (Bellila)

( ) 7. กรตา (Guitar) ( ) 22. บราสซน (Brassoon)

( ) 8. ทบา (Tuba) ( ) 23. ออรแกน (Organ)

( ) 9. ดบเบ�ลเบส (Double Bass) ( ) 24. กลองใหญ (Bass Drum)

( ) 10. เฟรนฮอรน (French Horn) ( ) 25. โอโบ (Oboe)

( ) 11. ฮารพซคอรด (Harpsichord)

( ) 12. แบนโจ (Banjo)

( ) 13. คลารเนท (Clarinet)

( ) 14. ไซโลโฟน (Xylophone)

( ) 15. ฟลท (Flute)

61

จงเขยนคาตอบท�ถกตองท�สดลงในชองวาง

1. วงดนตรท�เกดข�นใหมสด คอ

2. ตวอยางเคร�องเปาลมไมชนดล�นค คอ

3. วงดนตรใชกลมเคร�องสายเปนจานวนมาก คอ

4. วงดนตรท�ผฟงมงฟงลลา และแนวทานอง คอ

5. วงดนตรท�ใชเคร�องสายบรรเลงเพยง 4 คน เรยกวา

6. จากคาตอบในขอ 4 มเคร�องดนตรม�ใชบรรเลง คอ

7. คาวา องซงเบอล หมายถง

8. ถ�นกาเนดวงดนตรแจส คอ

9. ผควบคมวงดนตร เราเรยกวา

10. เคร�องดนตรท�ทาหนาท�บรรเลงทานองในวงดนตรแจส คอ