15-17/October/2013
Life Skills: การพฒนาสมพนธภาพ - อ.มณฑรา อนจาย 1
001237 (Life Skills) โดย อ.มณฑรา อนจาย ภาควชาจตวทยา มหาวทยาลยนเรศวร การพฒนาสมพนธภาพ
Baby Boomer • เกด พ.ศ. 2489 – 2507
• มชวตเพ4อการทางาน
• เคารพกฎเกณฑ กตกา อดทน
• ทางานหนกเพ4อสรางเน:อสรางตว
• ทมเทกบงาน มความจงรกภกดสง
Generation X • เกด พ.ศ. 2508 – 2522 • ชอบอะไรงาย ๆ ไมเปนทางการ • ใหความสาคญกบเร4องความสมดล
(Work – life balance) • รทกอยางทาทกอยางไดไมพ 4งใคร • ความคดเปดกวาง รบฟงขอตตง
เพ4อปรบปรงและพฒนาตนเอง
Generation Y • เกด พ.ศ. 2523 – 2543 • โตมากบคอมพวเตอร+เทคโนโลย • ชอบแสดงออก เปนตวของตวเอง • ไมชอบกรอบและเง4อนไข • ตองการความชดเจนในการทางาน • ชอบตดตอส4อสาร และทาหลาย ๆ
อยางไดในเวลาเดยวกน
เดกกไมใช ผใหญกไมเชง
รางกาย --> จตใจ
อารมณไมม 4นคง
อยากร อยากเหน อยากลอง
ตองการอสระ
ตองการการยอมรบ
ตองการความถกตอง ยตธรรม
ขดแยง & คบของใจ
15-17/October/2013
Life Skills: การพฒนาสมพนธภาพ - อ.มณฑรา อนจาย 2
Internal stress - ทางสรระ - อารมณเพศ
External stress - ความคาดหวงของสงคม - อดมคต vs ความเปนจรง - การปรบตวตอเพศตรงขาม - กลวขดแยงกบเพ4อน - อปสรรคขวางความตองการ - ความสมพนธกบคนใกลชด ขดแยง & คบของใจ เกดจากสงคม > รางกาย
พฤตกรรมไมย :งคด
ไมปฏบตตามระเบยบ
ละเมดกฎเกณฑและสทธbของผอ 4น
พฤตกรรมทางเพศ
การใชยาหรอสารเสพตด
อบตเหต
การเกดโรค - อวน / ขาดอาหาร - โรคตดตอ - ตดยา / ทาแทง
ปฏกรยาทางลบจากผอ4น
บคลกภาพผดปกต
ซมเศรา, ฆาตวตาย
เสยโอกาสในอนาคต
เสยการเรยน
เสยการงาน
ความรกและสมพนธภาพทางเพศ อ.มณฑรา อนจาย ภาควชาจตวทยา มหาวทยาลยนเรศวร
15-17/October/2013
Life Skills: การพฒนาสมพนธภาพ - อ.มณฑรา อนจาย 3
WOMAN: Love is Everything
MAN: Love is Something
ผหญงเอาเซกสไปแลกรก
ผชายเอารกไปแลก “เซกส”
WOMAN = Romantic
MAN = Erotic
ความรกของหญง-ชาย มกมพXนฐานท4ตรงกนขาม
ผหญงเร4มรกยาก แตถารกแลว จะคอยๆเพ4มมากขXน
แตผชายจะตรงกนขาม
เช4อไหม...
WOMAN
ผหญงจะเร 4มจาก สนใจ
เหนใจ
รกและผกพน
อยากอยดวยกนเพราะ...รก
หา 108 วธเอาเขาไวใหอย
Oxytocin MAN
ผชายจะเร4มจาก รกอยางสดข Xว
สงสาร เหนใจ
ตองอยดวยเพราะ...ทอง
สถานการณบงคบ และ/หรอ
เพราะด:นไมหลด
Testosterone
เปนท4พ 4ง
เปนผนา
เปนท4ฝากใจ
คอยดแล
ความรก 4 เกรด เกรด 1 - รกใครใฝกามา
เกรด 2 - รกปรารถนามาคกน
เกรด 3 - รกปนแบงความสข
เกรด 4 - รกยอมทกขเพ4อสขเธอ
15-17/October/2013
Life Skills: การพฒนาสมพนธภาพ - อ.มณฑรา อนจาย 4
หน4ง---สขใจยามอยใกลชด
สอง--คชวยคดชวตกาวหนา
สมชวธรรม: หลกในการเลอกค
1. สมศรทธา
2. สมสลา
3. สมจาคะ
4. สมปญญา
“I do my things, and you do your things.
I am not in this world to live up your expectation.
And you are not in this world to live up to mine.
I am I, and you are you.
If by chance we can meet each other,
It’s beautiful !
If not,
It can’t be helped !”
- Fritz Perls -
Language Behavior
• คาพด
• การใชเสยง
• การส4อแบบไมใชคาพด
…%
…%
…%
ใชคาพด ���� สงผานขอมล
ไมใชคาพด ���� แสดงทศนคต
15-17/October/2013
Life Skills: การพฒนาสมพนธภาพ - อ.มณฑรา อนจาย 5
• ทาทางพXนฐาน • พXนท4สวนตว • มอและแขน • มอและใบหนา • เกราะกาบง • ลลาของศรษะ • การใหทา • ตาแหนงท4น4ง
Language Behavior
•องกฤษ = OK
•ฝร4งเศส = Nothing
•ญ4ป น = Money
•แถบเมดเตอเรเนยน
“เกย”
•สากล = ยอดเย4ยม •องกฤษ = ไมตองหวง •อเมรกน = โบกรถ •กรซ = คาดาหยาบคาย การชน:วโปงข:นสง
“เหยยดหยาม”
หนฝามอออกจากตว
“Victory”
หนฝามอเขาหาตว
“คาดาท4หยาบคาย”
โซนใกลชด = 15 - 46 cm
โซนสวนตว = 46cm - 1.2m
โซนสงคม = 1.2 – 3.6 m
โซนสาธารณะ > 3.6 m
•หงายฝามอ = ยอมจานน
•คว4าฝามอ = ผกมอานาจ
•ชXนXวออกคาส4ง = กาวราว
•ดงมอคนอ4น/ควงแขน = ไมเช4อม4น/รสกปลอดภยในพXนท4ตวเอง
15-17/October/2013
Life Skills: การพฒนาสมพนธภาพ - อ.มณฑรา อนจาย 6
•ปดปาก/แตะจมก/ขยXตา/ไมสบตา/ดงปกเสXอ = โกหก •คลง/แคะ/ดง/พบใบห = เบ4อท4จะฟง, อยากพด •ใชนXวชXขางท4เขยนมาเกาตนคอ = สงสย,ไมแนใจ,ชางต
• เอาน:วเขาปาก = ตองการกาลงใจ
•เอามอเทาคาง = เบ4อหนาย •น:วเคาะโตะ/เทาเคาะพ:น = ราคาญ (ย4งเรว�ย4งมาก)
• กดรมฝปากตนเอง
• กอดอก • กาหมด/กาตนแขน • จบบรเวณขอมอ • น4งไขวหาง • ไขวขา/ไขวขอเทา
•ต Xงตรง = มความคดท4เปนกลาง • เอยงศรษะไปทางซายหรอทางขวา = สนใจฟง • กมศรษะ/สายหนา =ทศนคตดานลบแบบตาหน,ไมเหนดวย
•อnบหลอ •ขยบปกเสXอใหเรยบรอย •จดแตงทรงผม •สอดนXวโปงใตเขมขด •เบ4ยงตวเขาหา •ชXปลายเทาไปท4เปาหมาย
•ขยบเสXอผา สะบดผม
•ปากเผยอเลกนอย&ชมชXน •ชาเลองมอง (ขามไหลท4ยกขXน)
•เบ4ยงตวเขาหา
•น4งไขวขาเก4ยวกระหวดรดกน
•ชXปลายเทาไปท4เปาหมาย
• เลยนทาทางโดยไมรตว
= มความคดเหนและทศนคตเหมอนกน
• รางกายหนไปทางไหน ���� ใจไปทางนXน
• หนหนาไมหนตว ���� ไมตอนรบ
15-17/October/2013
Life Skills: การพฒนาสมพนธภาพ - อ.มณฑรา อนจาย 7
B1: กนเอง
B2: รวมมอ
B3: ปรปกษ
B4: อสระ
Transactional Analysis การวเคราะหการส4อสารระหวางบคคล
1. การวเคราะหบคลกภาพ 2. รปแบบการส4อความหมาย 3. การใชเวลา 4. แสตมป
การวเคราะหบคลกภาพ
สภาวะบคลกภาพ (ego state)
ภาวะความเปนพอแม
ภาวะความเปนผใหญ
ภาวะความเปนเดก
(Parent ego state)
(Adult ego state)
(Child ego state)
TA: การวเคราะหบคลกภาพ (ego state)
1.1 ภาวะความเปนพอแม ลกษณะบคลกภาพท4ไดรบการอบรมส4งสอนหรอเลยนแบบ
CP บงคบควบคม (Critical Parent)
NP เมตตากรณา (Nurturing Parent)
TA: การวเคราะหบคลกภาพ (ego state)
1.2 ภาวะความเปนผใหญ ประมวลผลขอมลโดยเนนขอเทจจรงท4ถกตอง & มเหตผล
A ความเปนผใหญ (Adult ego state)
15-17/October/2013
Life Skills: การพฒนาสมพนธภาพ - อ.มณฑรา อนจาย 8
TA: การวเคราะหบคลกภาพ (ego state)
1.3 ภาวะความเปนเดก
เปนตวของตวเองอยางแทจรง เปนธรรมชาตท4ไมไดขดเกลา แสดงออกตามความตองการ
C ความเปนเดก (Child ego state)
TA: การวเคราะหบคลกภาพ (ego state)
ภาวะพอแม
ภาวะผใหญ
ภาวะเดก
(Parent ego state)
(Adult ego state)
(Child ego state)
บงคบควบคม
เมตตากรณา
เปนผใหญ
รปแบบการส4อความหมาย
TA: รปแบบการส4อความหมาย ( Transactional Analysis Proper )
2.1 การส4อความหมายท4คลอยตามกน
2.2 การส4อความหมายท4ขดแยงกน
2.3 การส4อความหมายท4ไมจรงใจ
(Complementary Transaction)
(Crossed Transaction)
(Ulterior Transaction)
TA: รปแบบการส4อความหมาย
ประกอบดวย ego state สองตวท4เก4ยวของกน
(1) การตอบสนองของอกฝายหน4งออกมาจากสภาวะเดยวกบสภาวะเปาหมายของผสงสาร
2.1 การส4อความหมายท4คลอยตามกน (Complementary หรอ Paralleled Transaction)
(2) ตอบสนองตรงกลบไปยงสภาวะเดยวกน กบท4สงออกมาจากอกฝาย
ลายอง : “ตอนน:ก 4โมงแลวคะ” คณสนต: “บายโมงคร4งแลวครบ”
TA: รปแบบการส4อความหมาย
15-17/October/2013
Life Skills: การพฒนาสมพนธภาพ - อ.มณฑรา อนจาย 9
เคน : “หนอยจา หนอยรกเคนหรอเปลา” หนอย: “รกสจะ ฉนรกคณมากเลย”
TA: รปแบบการส4อความหมาย TA: รปแบบการส4อความหมาย
เกดขXนเม4อการตดตอส4อสารระหวางคนสองคน
o ขดแยงกน (Crossed) หรอ...
o สะดดหยดชะงก (break-down)
2.2 การส4อความหมายท4ขดแยงกน (Crossed Transaction)
คณสนต : “เวลาก4โมงแลวครบ”
ลายอง : “ไมรจกซXอนาฬกามาใชหรอไง”
TA: รปแบบการส4อความหมาย (ขดแยง)
แมร : “เดก ๆ สมยนXเขาใจยากจงเลยนะ” ป ย: “ฉนไมมหลกฐานสนบสนนความเหนนXหรอก”
TA: รปแบบการส4อความหมาย (ขดแยง)
หนอย : “คณรกฉนบางไหม” เคน: (หยดชะงกไปช 4วขณะ กลนน :าลาย) “รกส ทาไมจะไมรก ไมรกจะแตงงานดวยหรอ”
TA: รปแบบการส4อความหมาย (สะดด) TA: รปแบบการส4อความหมาย
ภายใตขาวสารทางสงคม (Social Message)
มขาวสารทางจตวทยา
(Psychological Message) แฝงอย
2.3 การส4อความหมายท4ไมจรงใจ (Ulterior Transaction)
15-17/October/2013
Life Skills: การพฒนาสมพนธภาพ - อ.มณฑรา อนจาย 10
แมร : “วนน:ฉนพดเปนไงบาง”
ป ย: “กพดดน4”
TA: รปแบบการส4อความหมาย
(ฉนพดไมดใชไหม) (ฉนไมคอยชอบเทาไหรหรอก)
การใชเวลา
6.1 หลบเล4ยงจากผคน (Withdrawal) 6.2 ทกทายปราศรย (Rituals) 6.3 พดถงงานอดเรก (Pastimes) 6.4 เกมทางจตวทยา (Psychological Games) - รปแบบภายนอกสอดคลองตามท4สงคมยอมรบ - มรปแบบการส4อสารแบบซอนเรนอยภายใต - มผลลพธ (payoff) เปนทางลบ 6.5 การทากจกรรม (Activities) 6.6 ความใกลชด (Intimacy)
TA: การใชเวลา (Time Structuring)
แสตมป
7.1 สแดง = โกรธ รสกผด ไมพอใจ
7.2 สน :าเงน = เศรา เหงา เจบชXา
7.3 สขาว = เปนผบรสทธy ถกตอง ใครวากลาวไมได
7.4 สน :าตาล/เทา = รสกวาตนเองบกพรอง
7.5 สทอง = พอใจ ภมใจ เหนคณคาตนเอง
TA: ความรสก (Stamps) และการแสดงความรสก (Rackets)
o การตระหนกร (Awareness)
o เปนธรรมชาต (Spontaneity)
o มสมพนธภาพใกลชด
กบผอ 4นได (Intimacy)
ความเขาใจเร4อง TA ความเขาใจเร4อง TA