ALBANIAN UNIVERSITY
FAKULTETI I EKONOMISË
DEPARTAMENTI FINANCË-BANK
MASTER NE MENAXHIM BANKAR
PUNOI: UDHËHOQI:
Katerina Kërri Anxhela Kasapi
ANALIZË E TREGUT TË SIGURIMEVE SHQIPTARE
Berat 2014
FALENDERIM
Në rradhë të parë duam të falenderojmë nga zemra pedagogun tonë udhëheqës prof.
Marsel Sulanjaku, i cili na ka ndihmuar në mënyrë të pakushtëzuar .
Shprehim mirënjohjen tonë për të gjithë pedagogët të cilët na kanë dhënë mësim
gjatë këtyre viteve.
Në mënyrë të veçantë falenderojmë familjet tona, pa përkrahjen dhe mbështetjen e të
cilëve nuk do të ishim këtu ku jemi sot.
PERMBAJTJA
2
ANALIZË E TREGUT TË SIGURIMEVE SHQIPTARE
ABSTRAKT...................................................................................................................
5
PËRKUFIZIME………………………………………………………………………6
• KAPITULLI I PARE
HYRJE NE TREGUN E
SIGURIMEVE...................................................................8
1.1 Historiku i zhvillimit te sigurimeve ne
shqiperi.......................................................8
1.2 Vendet e Rajonit te
Ballkanit.................................................................................17
1.2 Kompanite me te medha te sigurimit ne
bote.........................................................21
1.4 Nje krahasim i
nevojshem.....................................................................................24
1.5 Tregu i sigurimeve ne Shqiperi dhe pasojat e krizes
globale.................................26
• KAPITULLI I DYTE
PRODUKTET KRYESORE TE KOMPANIVE TE SIGURIMEVE NE
SHQIPERI.........29
2.1 CFARE ESHTE SIGURIMI
JETES......................................................................29
2.1.1 KOMPANITE KRYESORE TE SIGURIMIT TE JETES NE
SHQIPERI........31
3
ANALIZË E TREGUT TË SIGURIMEVE SHQIPTARE
2.2 CFARE ESHTE SIGURIMI I JO-
JETES.............................................................31
2.2.1 LLOJET KRYESORE TE SIGURIMIT TE JO-
JETES.....................................32
2.3 RISIGURIMET....................................................................................................42
2.3.1 LLOJET E RISIGURIMIT JOJETËSOR
........................................................43
2.3.2 TSUNAMI DHE TERMETI NE JAPONI,NDIKIMI I TYRE NE TREGUN E
SIGURIMEVE DHE TE RISIGURIMEVE...............................................................47
2.4 ZHVILLIMET E FUNDIT NE SHQIPERI TE KOMPANIVE TE
SIGURIMEVE
SHOQERORE.............................................................................................................4
8
• KAPITULLI I TRETE
NJE ANALIZE E TREGUT TE SIGURIMEVE KOMBETARE.......................54
3.1 PRIMET NGA SIGURIMET...............................................................................54
3.2 PAGESAT E DEMEVE.......................................................................................60
3.3 DEMET E PAGUARA NGA SIGURIMET ENDE TE ULETA.......................63
3.4 TREGU I SIGURIMEVE, DEMET PAGUHEN 2 HERE ME PAK SE NE
EVROPE..............................................................................................................64
• KAPITULLI I KATERT
KONKLUZIONE DHE REKOMANDIME............................................................66
KONKLUZIONE......................................................................................................72
4
ANALIZË E TREGUT TË SIGURIMEVE SHQIPTARE
REFERENCA............................................................................................................75
ABSTRAKT
Ekonomia ende në zhvillim e Shqipërise , është mjaft e brishtë dhe do të ishte mëse e
arsyeshme që ne këtë situatë delikate që po kalojmë, të lindë pyetja se në këtë jetë
dinamike dhe të mbushur me të papritura , të rrethuar nga pasiguria
“A duhet të sigurohemi?!”
Gjatë jetës mund të ndodhin ngjarje të paparashikuara të cilat sjellin pasoja të rënda
ekonomike për familjen. Këto ngjarje mund të jenë vdekje natyrore, vdekje
aksidentale, sëmundje apo gjymtime që shkaktojnë paaftësi për të punuar, djegie apo
vjedhje e pasurisë etj. Duke u siguruar, pasojat ekonomike që rrjedhin nga këto
ngjarje mbulohen nga kompanitë e sigurimeve.
5
ANALIZË E TREGUT TË SIGURIMEVE SHQIPTARE
Nga një këndvështrim më I gjerë,sigurimi I jetës plotëson një nga objektivat
financiare në jetën e njeriut,që është lënia e një pasurie brezave pasardhes.Pra
sigurimi I jetës është I barazvlefshëm me pasuritë e tjera të trashëgueshme
si,shtëpia,llogaritë në institucionet finaciare dhe biznesi.
Mbi sigurimet dhe teorine mbeshtetese .
natyra ekonomike dhe funksionet e sigurimit Sigurimi është mënyra për të siguruar
mbrojtje kundër humbjeve financiare që rezultojnë nga një shumëllojshmëri perilesh.
Me blerjen epolicave te sigurimit, individët dhe bizneset mund të marrinkompensim
për humbjet për shkak të aksidenteve rrugore, vjedhje tëpasurisë, zjarri dhe dëmtime
të stuhise, shpenzimet mjekësore, dhehumbje të të ardhurave për shkak të paaftësisë
ose vdekjes.Demshperblimi per humbjet gjenerohet nga fondi i sigurimeve.Sigurimi
është i arsyeshem, kur ngjarjet e sigurimit (rreziqet) shkaktonnevojë të
konsiderueshme për para.Si një kategori ekonomike nje siguracion paraqet
marrëdhënieveekonomike, duke përfshirë format dhe metodat e krijimit të fondit
tësigurimeve dhe përdorimin e tij në demshperblimin per ngjarjet esiguruara dhe
duke ndihmuar njerëzit, kur disa ngjarje ndodhin në jetën e tyre. Aleksandrov A.
(1998) përshkruan karakteret e meposhtme tëkategorisë ekonomike te sigurimit:
.
•Prania e marrëdhënieve rishpërndarese; .
•Praninë e riskut te siguruar (dhe kriterin e vlerësimit të tij); .
•Organizimin e komunitetit të sigurimit nga nenshkrues dhesiguruesit;
.
•Kombinim individuale dhe interesave të sigurimit dhe grupit; .
•Përgjegjësi të bashkuar e të gjitha nenshkruesve për dëmin; .
•Përhapje e kufizuar e dëmit .
•Rishpërndarjen e dëmtimit në hapësirë dhe kohë; .
•Kthimin e pagesave të sigurimit; .
•Vetëmjaftueshmeri të veprimtarisësë sigurimit.
Për të sqaruar "Sa Sigurim duan individet" Jeffrey M. Perloff (2004) vënë dukje se
mënyra se si funksionon sigurimi është se një person qe kaantipati riskun apo firmë i
jep para për kompaninë e sigurimit nëgjendjen e mirë e natyrës, dhe kompania e
sigurimeve e transferonpara te i siguruar në gjendjen e keqe e natyrës. Transaksionit
6
ANALIZË E TREGUT TË SIGURIMEVE SHQIPTARE
lejon personin qe ka antipati riskun apo firmë të zhvendose disa ose të gjitharreziqet
drejt kompaninë e sigurimit.
Përkufizime
-Sigurimi është një sistem sipas të cilit individët, bizneset, oraganizatat e ndryshme
të cilët në këmbim të pagesës së shumës së parave (primeve), kanë të garantuar
kompensimin nga humbjet e ndodhura nga rreziqet duke u bazuar në disa kushte
specifike.
-Primet e arkëtuara quhet shuma e të gjitha primeve për të gjitha policat e lëshuara
nga një kompani sigurimesh gjatë vitit.
-Policë sigurimi është dokumenti legal që komapania e sigurimeve i ka lëshuar
mbajtësit të policës, i cili përshkruan kushtet dhe termat e sigurimit, ajo gjithashtu
quhet kontratë police ose thjesht kontratë.
-Mbajtësi i policës së sigurimit është personi i cili i paguan primin kompanisë së
sigurimit në këmbim të mbrojtjes së sigurimit, siguruar më parë sipas një policë
siguruese.
-Sigurimi i detyrueshëm është çdo lloj forme sigurimi që kërkohet detyrimisht me
ligj.
-Dëmi i paguar quhet kërkesa për pagesë e humbjes që mund të vijë në bazë të
termave të kontratës së sigurimit.
-Sigurimet motorrike përfshijnë sigurimin e përgjegjësive ndaj palëve të treta TPL,
kartonin jeshil, sigurimin e vetë mjetit motorrik ose Kasko, policat provizore dhe
policat kufitare. Ndër to vetëm polica Kasko është sigurim vullnetar, të tjerat janë
sigurim i detyrueshëm. .
-Sigurimi i pasurisë është sigurimi që përcakton mbrojtjen financiare në rastin e
humbjes ose dëmit real si dhe sigurimi i pasurisë personale shkaktuar nga rreziqet si
zjarri, vjedhja, breshëri, eksplozioni, trazirat dhe rrëmujat civile, mjetet motorike,
vandalizmat dhe duhani. .
-Sigurimi i jetës dhe shëndetit jane sigurimet e përcaktuara si pagesë ndihmë në rast
sëmundjeje ose paaftësie të përhershme. Në këtë grup-sigurimi përfshihen tipe të
ndryshme të sigurimit si sigurimi nga aksidentet personale, sigurimi i jetes së
7
ANALIZË E TREGUT TË SIGURIMEVE SHQIPTARE
depozituesit, sigurimi i shëndetit në udhëtim, sigurimi i jetës së debitorit, sigurimi i
detyrueshëm i udhëtarëve.Këto janë sigurime vullnetare me përjashtim të sigurimit të
detyrueshëm të udhëtarëve. .
-Sigurimi nga aksidentet personale mbulon të siguruarin nga paaftësia e
përkohshme, paaftësia e përhershme dhe vdekja si pasojë e aksidentit.
-Sigurimi i detyrueshëm i udhëtarëve mbulon të siguruarin nga paaftësia e
përkohshme, paaftësia e përhershme dhe vdekja si pasojë e aksidentit gjate udhëtimit
me mjete transporti hekurudhor ose detar.
-Sigurimi i shëndetit në udhëtim mbulon të siguruarin për aksidentet personale,
shpenzimet mSigurimi i jetës së nxënësve dhe studentëve mbulon jetën e nxënësit
apo studentit nga rreziku i vdekjes, qoftë kjo aksidentale apo natyrore, vdekjen e
prindit ose ngeljen jetim të fëmijës, paaftësinë e përhershme, shpenzimet spitalore
farmaceutike si dhe disa sëmundje kritike.
-Sigurimi i jetës së depozitorit mbulon jetën e debitorit nga rreziku i vdekjes, qoftë
kjo aksidentale apo natyrorejekësore të ndihmës së shpejtë dhe shpenzimet e
riatdhesimit, kur i siguruari udhëton jashtë territorit të Shqipërisë
• KAPITULLI I PARE
“ Hyrje ne tregun e sigurimeve”
1.1 HISTORIKU I ZHVILLIMIT TË SIGURIMEVE NË SHQIPËRI
Historia e tregut shqiptar të sigurimeve e ka origjinën e saj që para Luftës së Dytë
Botërore, periudhë në të cilën veprimtaritë e sigurimit kryheshin nga shoqërite
angleze, franca dhe më vonë edhe italiane. Periudha e pas Luftës së Dytë Botërore
8
ANALIZË E TREGUT TË SIGURIMEVE SHQIPTARE
deri më 1991: në kushtet e një izolimi të brendshëm të tregun e sigurimeve , ku
mbizotëruese ishin format e sigurimit te detyrueshem.
Tregu i sigurimeve në Shqipëri ka ekzistuar para viteve 1999 , ku kompania e vetme
e sigurimeve ne treg ka qene INSIG , nje kompani shteterore. Por, në krahasim me
vendet e rajonit mund te themi se zhvillimi i tregut privat ka qene i mevonshem.
Pas vitit 1999, në këtë treg është vërejtur hyrja e disa kompanive të sigurimit privat, i
cili solli një rritje të konkurrencës në këtë treg. Gjatë këtyre viteve eshte krijuar baza
ligjore që rregullon të drejtat dhe obligimet mes të siguruarve dhe shoqërive te
sigurimit, janë zgjeruar llojet dhe tipet e mbulimit të sigurimit dhe janë krijuar
kushtet dhe mundësitë e risigurimit me shoqëri të huaja, duke mbrojtur ne kete
menyre intersat e te siguaruarve.
Etapat:
• Periudha para Luftes II Botërore
o Viti 1944. Kanë qenë shoqëritë angleze, franceze dhe ato italiane, që
ndihmuan në krijimin e një tradite të mirë për domosdoshmërinë e sigurimeve në
Shqipëri me ushtrimin e aktivitetit të tyre sigurues, të përqendruar në qytetet kryesore
të vendit, dhe kryesisht, në industri, ndërtesa, sigurimin e aksidenteve, të jetës dhe
fatkeqësive natyrore.
• Periudha pas Luftes II Botërore deri më 1991
9
ANALIZË E TREGUT TË SIGURIMEVE SHQIPTARE
o Viti 1948. Filloi sigurimi i detyrueshëm i banesave shtetërore të dhëna
me qera dhe i pasagjerëve, sigurimi vullnetar i pasurisë, ndërtesave dhe pasurive të
paluajtëshme
o Viti 1949. Rifilloi sigurimi vullnetar i përzier dhe i thjeshtë i jetës.
o Viti 1950. Rifilloi sigurimi vullnetar i kulturave bujqësore dhe i
blegtorisë.
o Viti 1954. Filloi sigurimi vullnetar i jetës nga fatkeqësitë.
o Viti 1955. Filloi sigurimi vullnetar i sendeve shtëpiake.
o Viti 1957. Filloi sigurimi vullnetar i pasurisë së ish-kooperativave
bujqësore, organizatave e shtetasve dhe i gjësë së gjallë.
o Viti 1961. Filloi sigurimi i detyrueshëm i mallrave të importit, të
anijeve dhe transhiqipit (ish ndërmarrja e transportit ndërkombëtar).
o Viti 1965. Filloi sigurimi vullnetar i ndërtesave nga zjarri.
o Viti 1990. Filloi sigurimi i detyrueshëm i mjeteve të transportit, të
ndërmarrjeve dhe institucioneve.
• Periudha pas muajit korrik të vitit 1991
• Viti 1991. Krijohet kompania e parë e sigurimeve në Shqipëri “INSIG”
SH.A. Instituti i Sigurimeve INSIG është krijuar në 31 Korrik 1991 me
miratimin e ligjit nga Parlamenti Shqiptar për krijimin e Institutit te
Sigurimeve, duke e ndarë atë nga Instituti I Arkave të Kursimit dhe
Sigurimeve.
Filloi sigurimi i detyrueshëm i kulturave bujqësore
o Viti 1992.
• Rifilloi sigurimi nga zjarri i pasurisë;
• U rivendos sigurimi vullnetar i aksidenteve personale;
• U rivendos sigurimi i udhëtarëve;
• Filloi sigurimi i detyrueshëm i mjeteve motorike;
• U krijua Byroja Shqiptare e Kartonit Jeshil;
2 Viti 1994. Filloi sigurimi nga vjedhjet, sigurimi i shëndetit, sigurimi i parave
në udhëtim, sigurimi i ndërtimeve CAR (mbulim nga të gjitha rreziqet) , sigurimi i
makinerive.
3 Viti 1995. Filloi sigurimi i fitimit të munguar gjatë avarive të makinerive,
sigurimi i bankave.
10
ANALIZË E TREGUT TË SIGURIMEVE SHQIPTARE
4 Viti 1996. Filloi sigurimi i përgjegjësisë së produktit dhe publike, sigurimi
TPL (Përgjegjësi ndaj Palëve të Treta) për hotelet dhe restorantet, sigurimi në formën
e garancisë së ekzekutimit, sigurimi i pensioneve.
5 Viti 1999. Krijohet kompania e parë private e sigurimeve në Shqipëri
"SIGMA" SH.A. , e ndjekur pak muaj më vonë nga krijimi i kompanisë së
sigurimeve "SIGAL" SH.A. , aktualisht kompania më e madhe në tregun e
sigurimeve në vend. Themelimi i Shoqërisë së Sigurimeve "Sigma" SH.A. shënoi
edhe fillimin e proçesit të liberalizimit të tregut të sigurimeve në Shqipëri, treg i cili
ka evoluar dhe është plotësuar përgjatë viteve si në gamën e produkteve që ofron
ashtu edhe në mënyrën e funksionimit të tij duke dhënë gjithashtu kontributin e saj si
një ndër bizneset më të fuqishme.
6 Viti 1999 - e në vazhdim. Zgjerohet konkurrenca në treg, por jo vetëm edhe
rritja e tij, nëpërmjet krijimit të kompanive të tjera private në fushën e sigurimeve si
më poshtë:
• "ATLANTIK" SH.A.
• "INTERSIG" SH.A.
• "ALBSIG" SH.A.
• "INTERALBANIAN" SH.A.
• "EUROSIG" SH.A.
• “SIGMA”SH.A
• “SIGAL”SH.A
• “SICRED”SH.A
• “INSIG”
Në bazë të statistikave të fundit të AMF tregu i sigurimeve ështe i ndarë kështu midis
kompanive të sigurimit:
Ndarja e tregut - Sigurimi i Jo-Jetës / Market share - Non life
insurance 2012
11
ANALIZË E TREGUT TË SIGURIMEVE SHQIPTARE
Aspekti ligjor i sigurimeve të detyruara, vullnetare dhe suplementare në
Shqiperi.
Ne Shqipëri kemi tre lloj kontributesh:
A. Sigurim I Detyruar
B. Sigurim Vullnetar
Sigurim Suplementar.
A. Sigurimi i detyruar
Sigurimi I detyruar perbehet nga :
1- Sigurimi për punëdhënësit dhe punëmarrësit.
2- Sigurimi për të vetëpunësuarit.
3- Sigurimi i fermerëve.
4- Sigurimi I autoveturave (TPL
12
ANALIZË E TREGUT TË SIGURIMEVE SHQIPTARE
Vendos dhe grafikun me posht
Kush përfiton nga skema e sigurimit vullnetar?
Të gjithë shtetasit shqiptarë që:
1. Kanë mbushur moshën 18 vjeç dhe akoma nuk iu ka lindur e drejta për ndonjë
përfitim nga skema e sigurimit të detyruar;
2. Për një kohë dhe shkaqe të caktuara nuk mund të sigurohen nga skema e sigurimit
të detyrueshëm;
3. Janë të siguruar në skemën e sigurimit të detyrueshëm dhe kërkojnë që nëpërmjet
sigurimit vullnetar të rrisin të ardhurat e tyre;
4. Nuk janë pjesëmarrës në skemën e të vetëpunësuarve në bujqësi.
Çfarë përfitohet nga skema e sigurimit vullnetar?
1. Personi që ka paguar kontribut për sigurim vullnetar, pasi plotëson kushtet e
përcaktuara në Ligjin nr. 7703, datë 11.05.1993 “Për sigurimet shoqërore në
Republikën e Shqipërisë”, të ndryshuar, është përfitues, sipas rastit, i:
- Pensionit bazë të pleqërisë;
13
ANALIZË E TREGUT TË SIGURIMEVE SHQIPTARE
- Pensionit të pjesshëm të pleqërisë;
- Pensionit të reduktuar të pleqërisë;
- Pensionit të invaliditetit;
- Pensionit të pjesshëm të invaliditetit.
2. Personi i siguruar për vitin korent dhe që ka paguar kontribute deri në nivelin
maksimal, pasi plotëson kushtet e Ligjit nr. 7703, datë 11.05.1993 “Për sigurimet
shoqërore në Republikën e Shqipërisë”, të ndryshuar, është përfitues, sipas
llogaritjeve, i:
- Pensionit të pleqërisë mbi kufirin e pensionit bazë;
- Dyfishit të pensionit bazë të pleqërisë.
Cilat fusha mbulohen me sigurim vullnetar?
Me sigurim vullnetar mbulohen katër fusha të kësaj skeme:
I. Sigurim vullnetar për vitin korent.
II. Sigurim vullnetar për periudha të kaluara.
III. Sigurim vullnetar për më shumë të ardhura.
IV. Sigurim vullnetar për degët e tjera të sigurimit.
Përfitimet nga sigurimi vullnetar për vitin korrent:
- Pensione bazë pleqërie, invaliditeti dhe familjar;
- Pensione më të larta se niveli bazë, sipas llogaritjeve mbi shumëfishin e pagave te
paguara.
II . SIGURIM VULLNETAR PËR PERIUDHA TË KALUARA.
Kush mund të paguajë sigurim vullnetar për periudhat e kaluara?
1. Shtetasit shqiptarë që kanë mbushur moshën 18 vjeç dhe që nuk iu ka lindur e
drejta për ndonjë përfitim nga skema e sistemit të detyruar.
2. Shtetasit shqiptarë meshkuj për periudhën e studimeve pasuniversitare.
3. Shtetasit shqiptarë që kanë periudha të pambuluara nga sistemi i sigurimit të
detyrueshëm dhe dëshirojnë t’i plotësojne ato nëpërmjet sigurimit vullnetar.
4. Personat që kanë lënë shtetësinë shqiptare mund të bëjnë sigurim vullnetar për
mbulimin e periudhave të kaluara nga data 01.01.1994 deri në datën që kanë lënë
shtetësinë.
14
ANALIZË E TREGUT TË SIGURIMEVE SHQIPTARE
Përfitimet nga sigurimi vullnetar për periudhat e kaluara:
- Vjetërsi pune, e cila influencon në plotësimin e kushteve për të përfituar një
pension;
- Pension pleqërie, invaliditeti dhe familjar, në nivel minimal.
Sigurim vullnetar për më shumë të ardhura.
Kush mund të paguajë sigurim vullnetar për më shumë të ardhura?
1. Të gjithë personat ekonomikisht aktivë të vetëpunësuar, të punësuar dhe
punëdhënësit, të cilët duhet të jenë të siguruar si të tillë në skemën e detyrueshme të
sigurimeve shoqërore dhe shëndetësore.
2. Ky sigurim bëhet vetëm për vitin korent.Sa duhet të paguhet për sigurim vullnetar
për më shumë të ardhura:
a) Personat e vetëpunësuar - sigurohen me pagë minimale mujore 16 820 lekë ose
shumëfishi i asaj mbi të cilin do të paguajnë kontributet dhe kjo pagë shumëzohet me
21.6%, pra është sigurim me kuotë fikse 3 633 lekë ose shumëfishi i kësaj kuote;
b) Të punësuarit - sigurohen me pagë minimale mujore 16 820 lekë ose shumëfishi i
asaj mbi të cilin do të paguajnë kontributet dhe kjo pagë shumëzohet me 21.6%, pra
sigurim me kuotë fikse 3 633 lekë ose shumëfishi i kësaj kuote;
c) Punëdhënësit - sigurohen me pagë minimale mujore 16 820 lekë ose shumëfishi i
asaj mbi të cilin do të paguajnë kontributet dhe kjo pagë shumëzohet me 21.6%,
dmth sigurim me kuotë fikse 3 633 lekë ose shumëfishi i kësaj kuote.
Përfitimet nga sigurimi vullnetar për më shumë të ardhura:
- Pensione bazë pleqërie, invaliditeti dhe familjar;
- Pensione më të larta se niveli bazë, sipas llogaritjeve mbi shumëfishin e pagave të
paguara.
IV. Sigurim vullnetar për degët e tjera të sigurimit.Kush mund të paguajë
sigurim vullnetar për degët e tjera të sigurimit.
1. Të vetëpunësuarit, të punësuarit dhe punëdhënësit.2. Ky sigurim bëhet nga të
vetëpunësuarit vetëm për vitin korent.
Përfitimet nga sigurimi vullnetar për degët e tjera të sigurimit.
- Paaftësi të përkohëshme në punë.
Periudha e përfitimit për paaftësi të përkohëshme në punë fillon në ditën e 15 të
raportit mjekësor dhe zgjat jo më shumë se 6 muaj nga data e fillimit të pagesës.
15
ANALIZË E TREGUT TË SIGURIMEVE SHQIPTARE
I. Sigurimet e jetes dhe jo-jetes per sigurimin e jetes shendetit , pasurise dhe
pergjegjesise se shtetasve shqiptare.
B. Sigurimi Suplementar
Ligji nr. 8097, datë 21.3.1996, i ndryshuar “Për pensionet shtetërore suplementare të
personave që kryejnë funksione kushtetuese dhe të punonjësve të shtetit”.
Kontributet që paguajnë personat e punësuar në fondin e sigurimit shtetëror
suplementar janë: .
- 4% të shumës bruto të listëpagesave, për personat e grupit të parë (të përcaktuar në
Ligjin nr. 8097, datë 21.3.1996, i ndryshuar); .
- 3% të shumës bruto të listëpagesave për personat e grupit të dytë, që permënden në
shkronjat “a”, “b”, “c”, të pikës 9, të nenit 1, të këtij Ligji; .
- 2% të shumës bruto të listëpagesave për personat e grupit të dytë, ku përfshihen
specialistë dhe persona të tjerë në funksion, dhe sipas përcaktimeve të Këshillit të
Ministrave.
2) Ligji nr. 10139, datë 15.05.2009 “Për pensionet shtetërore suplementare të
punonjësve të Universiteteve, të shkollave të larta, Qendrës së Studimeve
Albanologjike, Akademisë së Shkencave dhe të gjitha institucioneve të tjera
kërkimore publike në RSH, të cilët kanë tituj shkencore”. .
Kontributet suplementare në zbatim të këtij Ligji janë: .
- 3.5% të pagës bruto mujore për personat me titull, të punësuar në institucione
publike;
- 7% të pagës bruto mujore, për personat me titull të punësuar në institucione
jopublike, të cilat derdhen në llogaritë e Drejtorive Rajonale të Sigurimeve Shoqërore
çdo muaj, me të njëjtat rregulla dhe në të njëjtat afate, si edhe sigurimi i detyrueshëm
shoqëror.
3) Pagesat e kontributeve .
Punëdhënësi është i detyruar të mbajë nga paga bruto e punëmarrësve kontributin e
përcaktuar për këta persona sipas nenit 5, të Ligjit nr. 8097, datë 21.3.1996, dhe ta
derdhë atë në llogarinë e fondit të përfitimeve shtetërore suplementare.
Punëdhënësi detyrohet të paraqesë brenda datës 30 të muajit pasardhës:
- listëpagesën e personave që përfitojnë nga ky Ligj; .
16
ANALIZË E TREGUT TË SIGURIMEVE SHQIPTARE
- pagën bruto; .
- shumën e kontributeve të ndaluara.
Skemën e sigurimit publik në Shqipëri është i drejtuar nga Instituti i Sigurimeve
Shoqërore / ISSH (Instituti i Sigurimeve Shoqërore). Ajo mbulon pesë degë të
sigurimeve shoqërore dhe llojet e sigurimit qe ajo mbulon janë të detyrueshme dhe
vullnetare. Tashme kompanite e sigurimeve jane duke zhvilluar tregun e pensioneve
private, e cila do ti jape mundesi per te ardhura suplementare gjate periudhes se
pensionit njerezve, e ne kete menyre ata te ruajne standartin e jeteses qe kishin para
daljes ne pension
Struktura e tregut të sigurimeve 2012
ROLI I RISIGURUESVE NE KRIJIMIN E TREGJEVE
Risiguruesit shpesh japin asistencë thelbësore për kompanitë e vogla në krijimin e
tregjeve . Ato trajnojnë stafin dhe ofrojnë norma, polica dhe procedura. Risiguruesit,
gjithashtu, imponojnë disipline mbi këto kompani te reja veçanërisht në tregjet që
krijohen. Janë risiguruesit ata qe u tregojnë atyre se çfarë rezervash të mbajnë dhe
çfarë primesh të vendosin. Ne vendet ku ka pak, ose kur nuk ka fare rregulla, ky
është një rol ekstremisht i rëndësishëm qe luhet nga risiguruesi.
17
ANALIZË E TREGUT TË SIGURIMEVE SHQIPTARE
Kompanitë e risigurimit tani nënkontraktojnë shume funksione siç është
dezinjimi i produkteve, strategjia e investimit me të gjithë formulat e saj aktuale, vetë
investimet, punën aktuare, nënshkrimin, e kështu me radhë. Prandaj risigurimi është
një metode për te pasur një partner teknik, ku ky i fundit nuk zotëron aktualisht
ndonjë aksion të kompanisë. Sigurimi mund te jete e vetmja industri që e ofron këtë
përqasje. Risiguruesi jo vetëm ofron transferimin e teknologjisë, por sheh edhe
pasuritë e tij qe rriten ose qe ulen ne raport me përvojën e kompanisë.
1.2Vendet e rajonit ballkanik
a. Zhvillimi i tregut sipas produkteve në tregun e sigurimeve në
Maqedoni.
18
ANALIZË E TREGUT TË SIGURIMEVE SHQIPTARE
Struktura e formimit të sigurimeve të jo-jetës për 2009 është I ngjashem me ate
për 2008. Shohim se peshen me te rendesishme ne te ardhurat e kompanive te
sigurimit ne Maqedoni per te dy vitet e ze Sigurimi I detyrueshem I makinave
(TPL). Ajo qe meriton vemendje eshte renia e primeve me 11% per TPL, si pjesa
komponenti me I rendesishem I te ardhurave nga sigurimet.
Sigurimi i detyrueshëm motorik është i rregulluar me Ligjin mbi Sigurimit te
Detyrueshem, i cili siguron mbrojtje më të mirë të viktimave në aksidentet e
trafikut përmes rritjes së sigurimit minimal, shumat e mbulimit gradual të
tyre (nga fazat e para të përcaktuara me ligj),harmonizimin me sigurimin per shumat
e mbulimit të miratuar me direktivat e BE-së; rregullore strikte të
kompetencave e Fondit të Garancisë; qasje të rreptë të rregullave nga përcaktimit të
primeve permes formimit e një Komisioni për sigurimin TPL , jane vendimet do
të zbatohen sa më shpejt të jetë Republika e Maqedonisë qe te bëhet anëtar me te
drejta te plota të Bashkimit Europian. Pervec sigurimit motorik , pjese tjeter e
rendesishme e sigurimeve te detyrueshme , qe mbulohen institucione shteterore eshte
ajo e sigurimeve shoqerore dhe shendetesore.
Persa I perket llojeve te tjera te sigurimeve ,veme re se ato jane vullnetare dhe
akoma ne kete vend nuk eshte krijuar kultura dhe mungesa e nivelit te te ardhurave te
popullates , qe do te benin qe keto lloj sigurimesh te sillnin nivel me te larte te
ardhurash.
b. Zhvillimi i tregut sipas produkteve ne tregun e sigurimeve ne Mal te
Zi.
Deri më 31 dhjetor 2009, në tregun e sigurimit malazez kane operuar 14 kompani si
agjenci sigurimi dhe 3 Agjentë – sipërmarrës qe kryejne operacione e agjencise,
ndërsa 3 shoqëri brokerimi kryejne operacione brokerimi në sigurim.
Ligji mbi sigurimin e detyrueshëm ne Transport rregullon Sigurimin e
detyrueshëm lidhur me trafikun dhe percakton klasat e sigurimit te
detyrueshëm, kontrata e sigurimit të detyrueshëm, shuma e sigurimit dhe tarifa e
19
ANALIZË E TREGUT TË SIGURIMEVE SHQIPTARE
sigurimeve, dokumentat Internacionale për ekzistencën e detyrimit sigurimit te
autove (kartoni jeshil) dhe sigurimit motorike kufitar .
Ligji percakton detyrimin dhe menyren per te themeluar Shoqaten e Siguruesve
të Malit të Zi.
Primi I paguar per person ne Malin e Zi ne vitin 2008 eshte rreth 93.67euro/person.
Ndersa ne 2009 ajo ka arritur ne 104.35 euro/person.
Ligji mbi sigurimin e detyrueshëm Transportit (OGRM 46/07) parashikon klasat e
sigurimit të detyrueshëm, si vijon:
- Sigurimi i aksidenteve të pasagjerëve në traffikun publik;
- Përgjegjësi ¬ e palës së tretë të sigurimit të mjeteve motorike pronarët
ose shfrytëzuesit;
- Përgjegjësi ¬ e palës së tretë të sigurimit të pronarëve të aeroplanëve apo
përdoruesve dhe
- Përgjegjësi ¬ e palës së tretë e sigurimit te mbajtesve ujore apo përdoruesit.
20
ANALIZË E TREGUT TË SIGURIMEVE SHQIPTARE
Në strukturën e primit bruto, sigurimi i detyrueshëm ze pjesën më të madhe të
49,20%, e cila u rrit me 20,90% në krahasim me 2008, ndërsa vetë dëmshperblimi I
sigurimit te automjeteve dhe të sigurimit të aksidenteve ka rënë.
Pjesën më të madhe në strukturën e sigurimit të detyrueshëm ,primi i sigurimit
te përgjegjësisë shkon per sigurimin e autove gjë që e bën 96,56% e totalit
të sigurimit të detyrueshëm për 2009. Primi I sigurimit të Autove në 2009 arriti në
31.149 milionë euro.
Element tjeter i sigurimeve të detyrueshme janë dhe kontributet e sigurimeve
shoqërore dhe shëndetesore , që mbulohen nga institucion shtetëror.
Sigurimit vullnetar shëndetësor, i cili mbulon:
- Përfitim financiar për shkak të paaftësisë për punë;
- Kompensimi për shpenzimet e kujdesit shëndetësor e kontraktuar;
- Kombinimi i pagesave të referuara në pikat 1 dhe 2 të këtij neni;
Krijimi i fondeve të pensioneve vullnetare duhet të shoqërohet me zhvillimin e tregut
të kapitalit vendas dhe përmirësimin e njohurive financiare të popullsisë.
Vetëm pas këtyre hapave të pare duhet te ndërmerren reformat e tregut të punës
mund të fillojë dhe një stimulues, mjedisi miqësor për te krijuar biznesin.
Për njësinkronizim adekuat të reformave, është e nevojshme për të
vënë bashkë këshillat e përshtatshme apo grupe pune të përbërë nga përfaqësues
nga Ministria e Financave, Ministria e Punës dhe Çështjeve Sociale, rregullatorët e
tregut të kapitalit, dhe banka qendrore.
Pas Luftës Civile, ka pasur qindra mijëra të veja dhe jetimë, dhe qindra e mijëra e
veteranëve me aftësi të kufizuara. Kjo çoi në zhvillimin e një programi të pensioneve
bujare, me ngjashmëri interesante të zhvillimeve më vonë në Sigurimet Shoqërore.
Programi i parë kombëtar të pensioneve për ushtarët u miratua në fakt në fillim të
1776, para nënshkrimit te Deklaratës së Pavarësisë. .
Në mes të viteve të 1890 dhe 1920, Shtetet e Bashkuara perjeton nje ndryshim të
rëndësishëm në strukturën e saj shoqërore. Revolucioni Industrial krijoi një Amerikë
më urbane,. Në fakt, në 1890, vetëm 28% e popullsisë jetonte në qytete. Me 1930 kjo
21
ANALIZË E TREGUT TË SIGURIMEVE SHQIPTARE
përqindje është dyfishuar pikërisht, në 56%. .
Ky ndryshim,te jetuarit larg nga një mënyrë jetese agrare, ndryshoi rrenjesisht jetesen
e familjeve që dikur ishin rurale. Si pasojë e një kujdesi më të mirë për veten nga ana
shëndetësore, higjiena publike dhe zhvillimin e programeve efektive të shëndetit
publik, amerikanët filluan për të jetuar në mënyrë të konsiderueshme më të gjatë. Në
tre dekada, 1900-1930, mesatarja e jetës rritet afersisht me 10 vjet. Kjo ishte rritja më
të shpejtë në jetëgjatësi në historinë e regjistruar njerëzore.
Krijimi i sigurimeve shoqërore .
Akti i Sigurimeve Shoqërore ka hyrë në fuqi nga Presidenti Roosevelt më 14 gusht,
1935. Përveç dispozitave të ndryshme për mirëqenien e përgjithshme, Ligji i ri krijoi
një program social të sigurimit të dizajnuara për të paguar punëtorët e moshës në
pension 65 ose më të vjetër të ardhura të vazhdueshme pas daljes në pension.
Kush Përfitoi Fillimisht .
Në fillim, shumica e grave dhe pakicat kombetare ishin përjashtuar nga përfitimet e
Sigurimeve Shoqërore. Kategorive të punës që nuk janë përfshirë ne akt- përfshirë
punëtorët në punë bujqësore, shërbimin e brendshëm, punonjës të qeverisë, dhe
shumë mësues, infermierë, punonjës në spital, bibliotekarët, dhe punonjës socialë. Në
ditët e tij të hershme, këto përjashtime përjashtohen gati gjysma e popullsisë të punës
për të përfituar nga sigurimet shoqërore. .
Pagesa e parë në një shumë të vetme .
Nga 1937 deri më 1940, pagesat për perfitim nga sigurimet shoqërore ishin në një
shumë të vetme të menjëhershme. Qëllimi i këtyre pagesave ishte që të sigurojnë disa
"payback" për ata njerëz që kanë kontribuar në program. Pagesa e parë e bërë për
sigurimet shoqërore ishte nga Ernest Ackerman,17 cent. .
Historia e Shpërndarjeve .
Në vitin 1940, përfitimet e paguara arritën $ 35 milion. Këto u rritën në 961.000.000
$ në vitin 1950, 11200000000 $ në vitin 1960, 31900000000 $ në vitin 1970, $
120.500.000.000 në vitin 1980, dhe $ 247.800.000.000 në vitin 1990. Gjithë të
dhënat janë në dollarë, të përshtatura për inflacion. Në vitin 2009, gati 51 milion
amerikanë morën $ 650.000.000.000 në përfitimet e Sigurimeve Shoqërore.
1.3Kompanitë më të mëdha të sigurimeve në botë
22
ANALIZË E TREGUT TË SIGURIMEVE SHQIPTARE
Turbullira financiare e vitit 2009 shkaktoi shumë ulje-ngritje në industrinë e
sigurimeve. Ne të gjithë duam të investojmë në një kompani që qëndron afer nesh,
prandaj, është gjithmonë mirë të dimë se kush janë udhëheqësit e botës në këtë fushë.
Në vijim është lista e dhjetë kompanive të sigurimit të lartë në përputhje me pjesën e
tyre të tregut. .
1. American International Group (AIG) .
SHTETI: United States .
Vlera e tregut: $ 172.240.000.000 .
American International Group, Inc (AIG), një udhëheqës botëror në sigurime dhe
shërbime financiare, është organizata kryesore ndërkombëtare e sigurimit me
operacione në më shumë se 130 vende dhe juridiksione. Kompanitë e AIG u
sherbejnë klienteve tregtarë ,instiucional dhe individual. Ata kujdesen per nje
sigurimin ndaj aksidenteve të pronave të jetës së çdo siguruesi. Përveç kësaj,
kompanitë AIG janë duke udhëhequr shërbimet e daljes në pension, shërbimet
financiare dhe të menaxhimit të pasurive në mbarë botën. Aksionet e zakonshme të
AIG-së janë regjistruar në Neë York Stock Exchange, si dhe në bursat në Paris dhe
Tokio.
2. AXA Group. .
Shteti: France .
Vlera e tregut: $ 6612000000 .
Në vitin 1980, AXA nuk ekzistonte. Gjatë 20 viteve të ardhshme, Grupi do të rritet
për t'u bërë një ndër kompanitë më të mëdha nderkombetare.AXA ndjek me sukses
strategjinë e rrites së jashtme:.Sot AXA është i pranishëm gjeografikisht ne tregje të
ndryshme, me operacionet e koncentruara në Evropë, Amerikën e Veriut dhe Azi
Paqësorit.
3. Allianz Worldwide .
Shteti: Gjermania .
Vlera e tregut: $ 65550000000
Grupi Allianz është një nga ofruesit kryesorë të integruar të shërbimeve financiare në
mbarë botën. Me gati 155.000 punonjës në mbarë botën, Grupi Allianz u shërben
23
ANALIZË E TREGUT TË SIGURIMEVE SHQIPTARE
rreth 75 milionë klientëve në rreth 70 vende. Nga ana e sigurimit, Allianz është lider
tregu në tregun gjerman dhe ka një prani të fortë ndërkombëtare.
4. Manulife Financial .
Shteti: Canada .
Vlera e tregut: $ 50520000000 .
Manulife financiare është një udhëheqës kanadez bazuar ne grupin e sherbimeve
finaciare u sherben miliona klientëve në 22 vende dhe territore në tërë botën. Ata
ofrojnë mbrojtje financiare dhe produkteve të menaxhimit të pasurisë dhe
shërbimeve, për individin dhe grupin e konsumatorëve në Kanada, Shtetet e
Bashkuara dhe Azi. Këto produkte dhe shërbime përfshijnë sigurimin individual te
jetës, jeta e grupit dhe të sigurimit shëndetësor,sherbimi I kudesit afat-gjate,
produktet e pensioneve, fondeve të përbashkëta dhe të produkteve bankare. Ata
gjithashtu ofrojnë shërbime të risigurimit.
5. Generali Group
Shteti: Italia
Vlera e tregut: $ 45450000000
Generali Group është një nga pjesëmarrësit më të rëndësishme të sigurimit financiar
global dhe produkteve të tregut.
Në vitet e fundit, Grupi ka bërë një kthim të rëndësishëm për tregjet europiane
qendroro-lindore dhe ka ngritur zyra në tregjet kryesore të Lindjes së Largët, ndër të
cilat Kina dhe India.
6. Prudential Financial
Shteti: United States
Vlera e tregut: $ 39,70 miliardë
Prudential Financial, Inc (NYSE: Pru), një udheheqes ne shërbimet financiare me
rreth $ 580.000.000.000 asete nën administrim , ka operacionet në Shtetet e
Bashkuara, Azi, Evropë dhe Amerikën Latine. , është përqendruar në ndihmen e rreth
50 milionë konsumatorëve individual dhe institucional qe të rrisin dhe të mbrojnë
pasurinë e tyre.
7. MetLife
24
ANALIZË E TREGUT TË SIGURIMEVE SHQIPTARE
shteti: United States
Vlera e tregut: $ 37940000000
MetLife, Inc është ofruesi kryesor i sigurimit dhe shërbimeve të tjera financiare të
miliona konsumatorëve individual dhe institucional në të gjithë Shtetet e Bashkuara.
Jashtë SHBA, kompanitë MetLife kane operacione te drejtpërdrejta të sigurimit në
Azi, Paqësor, Amerikën Latine dhe në Evropë.
8. Aviva
Shteti: United Kingdom
Vlera e tregut: $ 33,10 miliardë
Aviva është një nga ofruesit kryesorë të jetës dhe të produkteve të pensioneve në
Europë dhe në mënyrë aktive në rritje afat-gjatë të kursimeve të bizneseve në Azi
Paqësor dhe Shtetet e Bashkuara. Aktivitetet e tyre kryesore janë kursimet afatgjata,
menaxhimin e fondeve dhe të sigurimit të përgjithshëm
9. Munich Re Group
Shteti: Gjermania
Vlera e tregut: $ 30990000000
Munich Re Group është një nga bartësit kryesorë në botë të rrezikut. Biznesi I tij
mbulon tërë zinxhirin e vlerës në sigurime dhe risigurime.
10. AEGON
Shteti: Hollande
Vlera e tregut: $ 26,40 miliardë
AEGON është një biznes ndërkombëtar, duke ofruar sigurimin e jetës, pensionet dhe
kursimet afatgjata dhe produkte të investimit të miliona konsumatorëve në mbarë
botën.Kompania ka operacione të mëdha në Shtetet e Bashkuara, Hollandë dhe
Mbretëria e Bashkuar, si dhe biznese të tjera në Azi, Amerikë dhe vende të tjera në
Evropë.AEGON është regjistruar në bursat e Amsterdamit, Londër, Neë York dhe
Tokyo.
1.4 Nje krahasim I nevojshem
25
ANALIZË E TREGUT TË SIGURIMEVE SHQIPTARE
• Meqë kontributet për pensionet është një nga zërat më
të rëndësishme të sigurimeve të detyrueshme dhe
primet e paguara të sigurimeve janë të detyrueshme
dhe paguhen pranë ISSH ,ndërsa një pjesë e vogël janë
pensione suplementare të tre fondeve private të
pensionit.
• Prandaj , do te ishte e rendësishme të shikonim pozicionin e Shqiperise ne
raport me vendet e rajonit .
Normat e Kontributit për Pensionet në Vendet në tranzicion(2012)
Sic shihet edhe nga ky grafik , krahasuar me vendet e tjera Shqipëria është e
vendosur pothuaj ne mes , me nje norme prej 23.9%.
Nga kerkimet e bera kemi verejtur se reformat e sistemit shëndetësor në Republikën e
Maqedonisë janë zbatuar në të gjithë periudhën e tranzicionit. Zbatimi I reformave u
ndikua nga shumë faktorë të jashtëm dhe të brendshëm.
Në anën e jashtme faktori më me ndikim ishin presionet e politikave dhe aktiviteteve
të projektit të financuar nga kreditë e Bankës Botërore. Këto projekte duhet të
inicionin ndryshime të caktuara në sistemin shëndetësor, por proceset u përballën me
shumë ndryshime të brendshme politike, ku grupe të ndryshme interesi luftonin.
Faktori më i rëndësishëm i brendshëm për ndjekjen ose pengimin e reformave është
interesi i partive politike. Motivet politike për të fituar më shumë vota rezultuan në
kolaps të sektorit publik. Suksese të mëtejshme në reformat e sistemit shëndetësor do
26
ANALIZË E TREGUT TË SIGURIMEVE SHQIPTARE
të varen nga ndikimet e politikës mbi institucionet e kujdesit shëndetësor. Driten
jeshile e hapi miratimi i legjislacionit të ri për autonominë e ofruesve të zgjedhur të
kujdesit shëndetësor që do të transformojnë spitalet e zgjedhur në entitete
korporative.
Së fundi, propozimet ambicioze te qeverisë për të zgjatur paketën bazë që përfitojnë
dhe për të siguruar të gjithë të papunët duhet të pasohet me transferimin e fondeve
shtesë nga buxheti qendror. Përndryhe, qëndrueshmëria financiare e sistemit
shëndetësor social do të vihet në rrezik. Por, mund te themi se Maqedonia ka
plotesuar kerkesat e BE-se ne kete fushe edhe te tjera perderisa edhe eshte disa hapa
para Shqiperise ne procesin e saj ne Integrimin ne Bashkimin Europian.
Edhe ne Shqiperi ecuria e ketij sektori ka ecur pak a shume ne te njejten rruge. Edhe
pse krahasuar me Maqedonine , e cila ka pasur tensione te brendshme politike shume
here me te medha per shkak te perberjes se madhe etnike te popullsise. Persa i perket
Shqiperise ne kete linje duhet te kishte bere me shume ecuri , por koha ka treguar ne
cdo aspekt se deshira dhe vullneti i politikes ka qene i ulet per te bere reforma te
verteta, qe do te ndikonin teresisht zhvillimin e tregut te sigurimeve privat dhe
shteteror.
Meqe identifikuam se sigurimi per pensionet eshte nje nga zerat me peshe ne te
ardhurat nga sigurimet e detyrueshme , e rendesishme qe per te rritur nivelin e
pagesave per kete lloj sigurimi te identifikojme problemet me specifike qe ndikojne
nivelin e ketyre pagesave.tregon nje ecuri me te madhe ne reforma dhe realitet te
ketyre vendeve
1.5Tregu i sigurimeve ne Shqiperi dhe pasojate krizes globale
Kompanitë e sigurimeve në tregun shqiptar kanë vendosur që t’i kundërpërgjigjen
pasojave të krizës globale financiare me ofrimin e shërbimeve të reja për të gjithë
klientët. Sipas përfaqësuesve më kryesorë të këtij tregu në Shqipëri, kriza globale
nuk e ka prekur ende tregun e sigurimeve, por sigurisht që fitimet e kompanive nuk
do t’i shpëtojnë efekteve të saj. Një mendim të tillë ka edhe kreu i Bordit Mbikëqyrës
të kompanisë “SIGMA”, z. Christoph Wolf, i cili shprehet gjatë një intervistë dhënë
27
ANALIZË E TREGUT TË SIGURIMEVE SHQIPTARE
për mediat duke prezantuar produktet e reja që kjo kompani po ofron për tregun
shqiptar. Ai flet edhe mbi zgjerimin e tregut privat të pensioneve, ku kompania
“SIGMA”, pjesë e “Vienna Insurance Group” është duke përmirësuar cilësinë e
shërbimit dhe të paketave që kompania ofron për klientët. Sipas Wolf, tregu i
sigurimeve në vend është zgjeruar gjatë dy viteve të fundit dhe këtë trend do të vijojë
të ndjekë, sepse tashmë komuniteti i biznesit dhe vetë shoqëria shqiptare janë
ndërgjegjësuar për rëndësinë që ka sigurimi i jetës, shëndetit, apo pronës.
.
Çfarë risish ofron “SIGMA” në krahasim me kompanitë e tjera të sigurimeve
në vend?
Që nga koha kur “Vienna Insurance Group” bleu “SIGMA”-n para dy vjetësh kishte
si synim të saj përmirësimin e shërbimeve ndaj klientit dhe futjen e produkteve të
reja në treg, duke përmirësuar cilësinë e stafit dhe punonjësve të kompanisë dhe duke
kontribuar për kulturën e sigurimeve në Shqipëri. Mbi të gjitha ne po përpiqemi që të
sjellim një ndryshim në atë që ofrojmë për tregun sigurimeve në Shqipëri, për të qenë
shumë më mirë se sa konkurrentët tanë dhe për të ofruar shërbimet e cilësisë shumë
të lartë, që është ajo që klientët tanë presin nga ne. .
Cilat janë disa nga produktet e reja që ofron aktualisht “SIGMA”?
Që prej vjeshtës së vitit të kaluar ne nxorëm në treg produktin e ri të sigurimit të
shëndetit për klientët. Kjo paketë mbulon sigurimin shëndetësor jo vetëm në
Shqipëri, por edhe jashtë saj. Në këtë momente produkti u ofrohet kompanive të
mëdha këtu në vend, që mund të sigurojnë punonjësit e tyre. Gjithashtu në fusha të
tjera ne po mundohemi të përmirësojmë produktet ekzistuese dhe të fusim në treg
produkte të reja, kryesisht në linjat e sigurimit vullnetar si për shembull sigurimi i
shtëpisë i cili për momentin nuk është dhe aq i përhapur në Shqipëri, si dhe sigurimin
e pronës për kompani të vogla dhe të mesme. .
A ka ndryshuar pjesa juaj e klientelës gjatë këtyre viteve të fundit, në raport me
28
ANALIZË E TREGUT TË SIGURIMEVE SHQIPTARE
kompanitë e tjera? .
Në krahasim me vende të tjera të rajonit ku ne operojmë, Shqipëria është akoma një
treg i vogël, megjithatë tregu po rritet dhe zhvillohet. Ne duam të marrim pjesë në
këtë rritje dhe të japim kontributin tonë në këtë proces. Kemi vënë re që të paktën në
periudhën e fundit se ka një rritje dhe më shumë klientë po e kuptojnë se vlera e
sigurimit është e madhe. Kjo jo vetëm në linjat e detyrueshme si kartoni jeshil, por
edhe në linjat vullnetare. .
A ka pasur efekte nga kriza globale tregu i sigurimeve në Shqipëri dhe në
veçanti i kompanisë suaj? .
Kemi vënë re që të paktën deri tani tregu i sigurimeve dhe ekonomia në përgjithësi
nuk duket të jenë prekur nga kriza financiare, në krahasim me rënien që kanë pësuar
vendet e tjera. Pra nga njëra anë kjo është një gjë pozitive dhe nga ana tjetër nuk
mund të mohohen ato efekte që tashmë janë vënë re në Shqipëri. Tregu i sigurimeve
gjatë dy muajve të fundit është vënë nën presion për nivelin e çmimeve, të cilat
padyshim do të japin efektin e tyre në rezultatin e tregut të sigurimeve. Kompanitë
shqiptare dhe bizneset nuk janë të pritura aktualisht që të harxhojnë shumë për
sigurimet, një ndikim ky i drejtpërdrejtë dhe i dukshëm. Por ne si “SIGMA” po
përpiqemi që të bindim kompanitë shqiptare dhe klientët për përfitimet që kanë nga
sigurimet. Efektet do t’i shohim në fund, por ne parashikojmë që presionet e
ushtruara deri tani në çmime do të kenë efekt në përfitimet e kompanisë.
.
Sa është numri i klientëve të “SIGMA”-s dhe drejt cilave paketa janë më të
interesuar ata? .
Janë rreth 50 mijë klientë të siguruar në kompaninë “SIGMA”. Ashtu si në të gjithë
tregun sigurimi i TPL-së është më i përhapuri, kështu që edhe një pjesë e madhe e
klientëve tanë është i orientuar drejt këtij produkti. Neve po përpiqemi që të
zgjerohemi në linja të tjera të biznesit përveç linjave jovullnetare. Ne po përpiqemi
t’u tregojmë klientëve që edhe shërbimi i ofruar në linjat e tjera të biznesit është me
po aq cilësi të lartë. .
A është i zhvilluar tregu i pensioneve private dhe cili është mendimi juaj në lidhje me
legjislacionin në këtë fushë? .
29
ANALIZË E TREGUT TË SIGURIMEVE SHQIPTARE
Ky treg është shumë i vogël aktualisht dhe i pazhvilluar, por pensionet private janë
një fushë shumë interesante. Ne kemi diskutuar edhe me Autoritetin e Mbikëqyrjes
Financiare dhe jemi të informuar rreth reformave që do të ndërmerren në këtë drejtim
në Shqipëri. “SIGMA” ka një fond privat të pensioneve dhe ne jemi të integruar në
këtë proces, pasi ofrojmë një produkt për pensionet private. Në të ardhmen, kur
reforma të jetë adoptuar dhe të përfshihet në shtyllën e dytë të skemës së
detyrueshme, siç është edhe në vende të tjera të rajonit, ky do të jetë akoma më
interesant edhe për kompaninë tonë, por edhe për kompanitë e tjera që të jenë më
aktive në këtë drejtim. Ne kemi fonde të tjera pensionesh private në vende të tjera.
Kemi marrë pjesë në të tilla diskutime për reforma të ngjashme në Bullgari, Rumani,
Kroaci që e kanë futur në shtyllën e dytë të skemës së pensioneve të detyrueshme.
Nëse autoritetet shqiptare vendosin të vënë në zbatim këtë reformë, ne jemi të
gatshëm që të marrim pjesë dhe të japim kontributin dhe eksperiencën tonë në tregun
privat të pensioneve.
• KAPITULLI I DYTE
“Produktet kryesore te kompanive te sigurimeve ne shqiperi”
2.1Cfarë është sigurimi i jetës
Sigurimi i jetës është një marëveshje midis të siguruarit dhe një siguresi. Sipas
kushteve të kontatës,siguruesi premton të paguajë një shumë të caktuar perfituesit
nëse i siguruari humbet jetën,si një shkembim për primet e paguara.
30
ANALIZË E TREGUT TË SIGURIMEVE SHQIPTARE
Sigurimi i jetës është një mënyrë finaciare unike,që mbështet përkujdesjen dhe
dashurinë për të afërmit.sigurmi i jetës siguron dhe përfitime personale,por përfitimi
kryesor është përkujdesja financiare,për ata që duan më shumë në jetë për ti ofruar
siguri e mirqënie në cdo situatë e pasiguri
Cilat janë përparësitë e posedimit të policës së Sigurimit të Jetës?
Sigurimi i Jetës ofron qetësi shpirtërore në planifikim e të ardhmes suaj dhe të
afërmve tuaj,
duke:
1. Siguruar se në rast që juve papritmas ju ndodh diçka, të afërmit e juaj përfitojnë
mbështetjen e nevojshme financiare, ose ju gëzoni mbështetjen e merituar financiare
2. Ndihmuar në krijimin e një fondi të cilin mund ta shfrytëzoni për çfarëdo synimi
që
keni planifikuar
3. Ndihmuar që të krijoni të ardhura shtesë pas pensionimit tuaj
4. Ndihmuar në financimin e shkollimit të fëmijëve tuaj
5. Mundësuar kthim më të lartë në investimet tuaja
6. Mundësuar zvogëlimin e obligimeve tatimore nga investimet tuaja
Pse kemi nevojë për Sigurimin e Jetës?
Arsyeja më e zakonshme që dikush ka nevojë të blejë sigurimin e Jetës, është që të
zëvendësojë të ardhurat e humbura kur ai të humbë jetën. Për shembull, le të themi se
Ju punoni dhe të ardhurat tuaja përdoren për t'Ju mbajtur Ju dhe familjen tuaj. Nëse
Ju humbni jetën, kush do të paguajë detyrimet tuaja? Atëherë mund të përdoret
sigurimi i Jetës që të mbështesë pjestarët e familjes që mund të lini pas.
Një përdorim tjetër i Sigurimit të Jetës është që të paguajë ndonjë hua që i Siguruari
mund të ketë lenë pa paguar për shkak të humbjes së jetës ose mbetjes i paaftë për
punë. Për shembull, hipotekat, kreditë për makinat, faturat mjeksore, dhe ndonjë
31
ANALIZË E TREGUT TË SIGURIMEVE SHQIPTARE
pagesë që shpesh lihet pezull kur dikush humbet jetën. Kjo mund të reduktojë
burimet për të cilat ka nevojë familja juaj. Sigurimi i Jetës mund të përdoret për të
paguar këto detyrime duke lënë të paprekura pasuritë e familjes.
Sigurimi i Jetës siguron likuiditet për pronat tuaja. Kur dikush humbet jetën, mund të
lerë disa pasuri të tundshme apo të patundshme. Pasuritë e tundshme mund të mos
jenë të mjaftueshme për të paguar të gjitha detyrimet tuaja, si dhe shpenzimet që
bëhen për shkak të vdekjes (siç janë funerali apo taksat). Asetet e patundshme mund
të shiten në mënyrë që të përmbushen këto detyrime. Kjo mund të shkaktojë një
humbje financiare sepse pasuritë tuaja do të shiten lirë në mënyrë që paratë të merren
në kohë sa më të shpëjtë. Sigurimi i Jetës mund të parandalojë këto situata sepse
dëmshpërblimet jepen menjëherë pas vdekjes së të siguruarit.
Më në fund sigurimi i jetës mund të jetë një paketë investimi. Disa tipe të sigurimit të
jetës në realitet mund dhe t'Ju bëjnë të fitoni te ardhura si dhe Ju jep përfitimet e
përmendura më lart. Kjo Ju ndimon me objektivat financiare afatgjatë
Ne të gjithë kemi përgjegjësine për të mbrojtur ata që janë të varur nga ne me një
shumë të mjaftueshme të sigurimit të jetës. Sigurimi i jetës është garancia e sigurisë
së familjes tuaj. Sigurimi i jetës mund t'ju ofrojë të afërmëve që keni lënë vetëm,
siguri financiare për tërë jetën.
Sigurimi i jetës gjithashtu i ofron bizneseve nje kapital i cili është i domosdoshëm
për të mbijetuar në rast të humbjes së jetës së një të punësuari ose partneri shumë të
rëndësishëm.
2.1.1Kompanite kryesore te sigurimit te jetes ne shqiperi
SICRED-sha Kompania e pare private e Sigrimit te
Jetes ne Shqiperi me shtrirje ne te gjithe vendin. Ofron te gjitha llojet e sigurimit te
individit si: sigurimin e jetes per shkaqe natyrore dhe aksidentale, sigurimin e jetes
ne udhetim, sigurimin e jetes se punonjesve, studenteve, sportisteve, debitorit,
depozituesit dhe sigurimin e familjes, sigurimin ndaj pa-aftesive te perkohshme dhe
te perhershme.
32
ANALIZË E TREGUT TË SIGURIMEVE SHQIPTARE
SIGAL LIFE-UNIQA GROUP AUSTRIA
ofron shërbimin e sigurimit te jetës
1. -Sigurimi I jetës me afat
Përmës këtij produkti familiaret e të siguruarit përfitojnë 100% të shumës së
sigurimit në formën e një shume të vetme dhe të menjëhershme,nëse I siguruari
humb jetën Brenda periudhës së sigurimit. Ky sigurim mund të kombinohet me
mbulime shtesë, si Sëmundje Kritike, Aksidente Personale, Sigurim Shëndeti "Cash
Plan".
2 -Sigurim shëndeti CASH PLAN
Përbën një formë të thjeshtësuar të sigurimit të shëndëtit dhe zakonisht ofrohet
sëbashku me sigurimin e jetës me afat
3. –Sëmundjet kritike
Shuma e sigurimit që përfiton I siguruari përms këtij produkti,i shërben atij për të
përballuar shpenzimet mjeksore, dhe disa nga shpenzimet e jetesës në një momënt të
vështire të krijuar si rezultat I invaliditetit dhe sëmundjes së rëndë.
Duhet thënë që kjo shoqëri ofron dhe një seri produktesh të tjera
2.2 Cfarë është sigurimi I jo-jetës
Sigurimi i jo-jetës përfshin gjithë shërbimet e sigurimit të cilat nuk përfshihen në
sigurimin e jetës (si sigurimi i pasurive të paluajtshme, sigurimi i shëndetit, i
automjeteve etj).
2.2.1 Llojet kryesore të sigurimit të jo-jetës
-Sigurimi i pasurisë dhe i biznesit
Sigurimi nga Zjarri dhe rreziqet shtesë
33
ANALIZË E TREGUT TË SIGURIMEVE SHQIPTARE
Ky sigurim mbulon (zjarrin, rrufenë, eksplozionin, rënien e objekteve fluturuese nga
lart). Ju mund ti shtoni këtij sigurimi dhe rreziqe të tjera natyrore si: tërmeti, stuhia,
përmbytje, breshëri, rëshqitja e tokës, thyerja e xhamave.
Sigurimi nga Vjedhja
Ky sigurim mbulon humbjen e pasurisë ose demtimin e saj gjatë vjedhjes.
Sigurimi nga të gjitha rreziqet ëe ndertim (CAR).
Eshtë një sigurim i rëndesishënm për kompanitë e ndërtimit. Ky sigurim mbulon të
gjitha rreziqet gjatë periudheë së ndërtimit.
Sigurimi nga të gjitha rreziqet në montim (EAR).
Eshtë një sigurim i rëndësishëm për kompanitë e montimit. Ky sigurim mbulon të
gjitha rreziqet gjatë periudhës së montimit.
Sigurimi i Makinërive (MI).
Ky sigurim mbulon nga të gjitha rreziqet, makineritë dhe pajisjet e bizneseve të
ndryshme.
Sigurimi i parave në kasaforte (CIS) dhe në udhetim (CIT)
Ky sigurim aplikohet për shoqërite financiare të cilat administrojnë, ruajnë dhe
transportojnë mjetet monetare. Mbulon humbjet ose dëmtimet e parave, ceqeve, etj.
Sigurimi i përgjithshem i Bankave (BBB)
Ky sigurim përdoret për të mbuluar dëmët që mund ti shkaktohen bankave apo
shoqërive financiare, si pasojë e gabimeve që mund të bejnë punonjësit e tyre.
PËRGJEGJËSITË
Sigurimi i Pergjegjesise Civile
Eshtë një sigurim që mbulon të gjitha kërkesat e palëve të treta për dëmshpërblim si
rezultat i aktivitetit të të siguruarit (për të cilat ai është ligjerisht përgjegjës).
34
ANALIZË E TREGUT TË SIGURIMEVE SHQIPTARE
Sigurimi i Përgjegjesisë së Produktit
Eshtë një sigurim që mbulon të gjitha kërkesat e paleve të treta për dëmshpërblim si
rezultat i përdorimit të produkteve të të siguruarit (për të cilat ai është ligjerisht
përgjegjës).
Sigurimi i Përgjegjesisë Profesionale
Eshtë një sigurim që mbulon të gjitha kërkesat e palëve të treta për dëmshpërblim si
rezultat i profesionit të të siguruarit (për të cilat ai është ligjërisht përgjegjës).
Sigurimi i Përgjegjësise së Punëdhënesit
Eshtë një sigurim që mbulon të gjitha kërkesat e të punësuarit për dëmshpërblim si
rezultat i urdhërave të dhëna nga punëdhënësi (i siguruari).
SIGURIMI I GARANCIVE
Sigurimi Garancisë së Ofertës
Eshtë një sigurim i cili ofrohet për subjektet pjesmarrëse në tender.
Sigurimi i Garancisë së Kontratës
Eshtë një sigurim i cili i ofrohet subjekteve të shpallura fituese ne tender dhe
sigurojnë kontratën e sipërmarrjes, si dhe për kontrata të tjëra të ndyshme.
MJETET MOTORIKE
Pergjegjësine ndaj palëve të treta (MTPL). .
Eshtë sigurim i detyrueshëm sipas ligjit në fuqi, duke patur për qëllim, peëveç të
tjerash, mbrojtjen e interesave financiare të të siguruarit kundrejt kërkesave për
dëmshpërblim që vijnë nga palë të treta të dëmtuara në aksidente automobilistike.
TPL
Eshtë sigurimi i detyrueshëm për të gjitha llojet e automjeteve që qarkullojnë në
Republikën e Shqipërisë. Me këtë lloj siguracioni mbulohen dëmet e palës së tretë,
ç’ka do të thotë se në rast se një person i siguruar i shkakton një dëm një të treti,
atëherë kompania ku ai ka prerë sigurimin është e detyruar të rimbursojë dëmin. Ky
lloj sigurimi quhet i detyrueshëm dhe pronarët e makinave duhet të jenë të siguruar
35
ANALIZË E TREGUT TË SIGURIMEVE SHQIPTARE
gjatë gjithë vitit, në të kundërt ligji parashikon penalitete të rënda deri në konfiskim
të makinës. Çmimi i primit të sigurimit të detyrueshëm TPL është 87 mijë lekë të
vjetra
Kartoni Jeshil
Eshtë polica anologe që presin pronarët shqiptarë të automjeteve kur dalin jashtë
kufirit. Edhe ky lloj sigurimi është i detyrueshëm dhe të gjithë pronarët e automjeteve
nuk lejohet të kalojnë kufirin pa këtë lloj sigurimi. Kartoni jeshil është i detyrueshëm
të pritet për sa kohë automjeti do të qëndrojë jashtë kufirit. Për këtë ka disa tarifa, të
cilat variojnë nga 40 euro që është minimali deri në 2500 euro, që është për një kohë
të gjatë qëndrimi, por dhe për automjetet e rënda, të cilat kanë tarifa më të larta se
automjetet e vogla. .
Sigurimi Kufitar i mjeteve motorike. .
Eshtë sigurim i detyrueshëm për mjetet me targa të huaja, të cilat nuk janë të pajisura
me Karton Jeshil. Ky sigurim mbulon pergjegjësine e paleve të treta në teritorin e
Shqipërisë.
Sigurimi i vete mjetit motorik (Kasko).
Eshtë sigurim i plotë jo i detyrueshëm, i cili e siguron pronarin e automjetit nga të
gjitha llojet e dëmeve. Këtu hyjnë jo vetëm dëmet që mund t’i shkaktohen makinës
nga përplasjet, por dhe ato që mund të vijnë nga vjedhja, zjarri nga dëmtimet e
pjesshme. Sigurimi kasko nënkupton që gjatë një përplasje, kompania ku ke prerë
sigurimin mbulon jo vetëm dëmet e të tretëve, por dhe ato të personit të siguruar.
Duke patur parasysh nivelin e lartë të riskut që ka ky sigurim, primi për të është
vendosur në masën 1 deri në 4 për qind të vlerës së makinës së siguruar.
Eshtë sigurimi i vetë mjetit motorik, i cili mbulon interesat financiare të të siguruarit
në rastet kur automjeti i tij, pëson dëme si pasoje: .
Aksidentet e trafikut / goditjet (Mbulimi i Niveli I) .
Rreziqet Mbulimi I + Natyrore (Coverage Niveli II) .
36
ANALIZË E TREGUT TË SIGURIMEVE SHQIPTARE
Mbulimi II + vjedhjes (III Niveli Coverage)
Polica kufitare .
Eshtë lloji i sigurimit që pritet në kufi nga të gjitha automjetet me targa të huaja që
vijnë në Shqipëri dhe qëndrojnë për një periudhë provizore. Ky siguracion pritet për
automjetet me targa të huaja që qëndrojnë për një kohë të caktuar në territorin
shqiptar dhe është i detyrueshëm. Autoveturat që hyjnë në pikat doganore për të
qëndruar për një afat të shkurtër në Shqipëri, janë të detyruara të presin një kontratë
kufitare pranë një shoqërie siguruese, për aq ditë sa do të qëndrojnë në Shqipëri.
Tarifat e kontratave kufitare janë 34 euro për 15 ditë, deri në 62 euro për 45 ditë.
SIGURIMI SHËNDETËSOR
Eshtë një sigurim që garanton dëmshpërblimin në rast se i siguruari pëson dëmtime
shëndetësore të shkaktuara nga ngjarje aksidentale, të papritura, të paparashikuara, të
dhunshme, që veprojnë nga jashtë dhe që shkaktojnë dëmtime fizike që janë
objektivisht të vërtetueshme.
Sigurimi i Shëndetit në Udhetim për personat që udhëtojne jashtë shtetit.
I destinuar për te gjithe ata që udhëtojnë jashtë shtetit për periudha të ndryshme
kohore (nga 3 ditë deri ne 365 ditë). Ky sigurim mbulon të gjitha shpenzimet
financiare si pasojë e aksidenteve, ndërhyrjeve mjeksore emergjente, riatdhesim, etj.
2.2.2 Kompanitë kryesore të sigurimit të jo-jetes në Shqipëri (vetem logot me
posht)
SIGAL holding sha. Eshtë një grup shoqërish që
ushtron aktivitet në fushën e sigurimeve të Jetës,të
Jojetës dhe të Risigurimeve. Ajo është shoqeria e parë
Holding e themeluar në shqiperi e shtrirë gjithashtu
në kosovë dhe në Maqedoni. SIGAL Holding zotëron
katër shoqëri sigurimi:SIGAL UNIQA GROUP
AUSTRIA, Shqipëri (Jo - Jetë dhe Risigurime), SIGAL LIFE UNIQA GROUP
AUSTRIA, Shqipëri, SIGAL UNIQA GROUP AUSTRIA Kosovë (Jo -Jetë).
37
ANALIZË E TREGUT TË SIGURIMEVE SHQIPTARE
dhe UNIQA Maqedoni (Jo -Jetë). Nëpërmjet filialeve të saj, ajo është e vetmja
shoqëri në Shqipëri që ofron produkte për të gjitha klasat e sigurimeve të Jo-Jetës,
Jetës dhe Risigurimeve. Stafi i SIGAL Holding i përbërë nga rreth 300 punonjës dhe
400 agjentë ofron shërbim cilësor me mbi 50 degë të cilat mbulojnë plotësisht
territorin e Shqipërisë, Kosovës dhe Maqedonisë.
Misioni i SIGAL Holding.
Objektivi kryesor i SIGAL Holding është krijimi i stabilitetit për të gjitha palët e
interesuara: klientët dhe të siguruarit, aksionerët, punonjësit, agjentët, media,
administrata publike dhe Autoriteti Mbikqyrës, komuniteti lokal dhe shoqëria civile
në përgjithësi.
Në parimet e punës së saj, SIGAL Holding është e angazhuar për të vepruar në
përputhje me parimet e ligjshmërisë, ndërshmërisë dhe korrektesës.
Misioni i SIGAL Holding në thelb të veprimtarisë ka zhvillimin e shërbimeve të
sigurimeve dhe atyre financiare si dhe të krijojë siguri dhe besim, duke kërkuar
gjithmonë më të mirën në interes të aksionerëve dhe të të siguruarve.
Vlerat me të cilat SIGAL Holding identifikohet dhe punon janë dinamizmi,
përgjegjshmëria, shërbimi, përkujdesje ndaj klientit dhe rritja e vepmritarisë.
Të gjitha këto e bëjnë SIGAL Holding, kompaninë lider në tregun në të cilin operon
duke i dhënë "sigurimeve" përmasa dhe kuptime të tjera, ato të "Gjeneratës së Re".
ATLANTIK "është një kompani të sigurimit me një
prestigj të lartë në tregun shqiptar .
.sigurimeve. "ATLANTIK" është kompani e tretë private
të sigurimit. .
Kompania ka një rrjet të gjerë të degëve në të gjithë
vendin. Veprimtaria e kompanisë mbulon 100% të territorit shqiptar që ka Zyra
Qendrore në Tiranë dhe Drejtoritë Rajonale në Tiranë, Durrës, Fier, Vlorë, Elbasan,
Korçë, Berat, Kukësi, Lezha, Gjirokastra dhe Shkodra dhe 200 agjentët dhe
agjencive.
38
ANALIZË E TREGUT TË SIGURIMEVE SHQIPTARE
ATLANTIK ofron shërbimet e mëposhtme:
- Sigurimi i pronës
- Sigurimi shëndetësor
- Motor Sigurimi
- Sigurimit për aksidente
- Detare dhe sigurimin e mallrave
- Sigurimi i Përgjegjësive
- Sigurimi Inxhinierike
- Garancia dhe sigurimin e kredisë, etj
INTERSIG-kompani private e sigurimeve në
shqiperi,krijuar me vendim të komisionit mbikqyrës
më datë 13.09.01. Eshtë shoqëri aksionere me kapital
tërësisht shqiptar. Nga pikpamja organizative Intersig
e ka shtrirë aktivitetin e saj në tetë qytete në territorin
e shqipërisë. Ka aktualisht 9 degë që veprojnë në :
Tiranë,Durrës,Shkodër,Elbasan,Korcë,Gjirokastër,Vlorë,Fier,Berat
PRODUKTET bazë të sigurimeve janë:
-Sigurimi i aksidenteve dhe i shëndetit
-Sigurimi i përgjegjësive ndaj palëve të treta brenda vendit
-Sigurimet jashtë vendit me karton jeshil
-Sigurimi kasko
-Sigurimi i mallrave gjatë transportit detar,tokesor,ajror,
-Sigurimi I pronës nga zjarri ,tërmeti,përmbytja dhe vjedhja
-Sigurim i bizneseve dhe investimeve
-Sigurime të tjera
39
ANALIZË E TREGUT TË SIGURIMEVE SHQIPTARE
ALBSIG- Shoqëria është licencuar më
10.09.2004 nga Autoriteti i Mbikëqyrjes
Financiare, Tiranë, Shqipëri, me Vendimin Nr.
45, datë 10.09.2004 në cilësinë e siguruesit të
jo-jetës (trajtim dëmesh). ALBSIG sha
përfaqëson bashkimin e kapitaleve të personave
të mirnjohur të bizneseve shqiptare .Ushtron veprimtarinë e sigurimit me seli në
Tiranë dhe nëpërmjet 14 degëve me shtrirje në të gjithë territorin e Shipërisë.
Produktet qe ofrohen
-Aksidente dhe shendeti
-Inxhinierike
-Garancitë
-Malli ne tranport
-Mjetet monetare
-Motorike
-Përgjegjësite
-Prona
INTERALBANIAN- Kompania e
sigurimeve interalbanian e themeluar që
prej vitit 2004, operon në tregun e
sigurimeve të Jo Jetës me synimin
kryesor që të ndihmojë klientët të realizojnë projektet e tyre me produkte të
dizenjuara posaçërisht për mbrojtjen e biznesit dhe familjes nga të papriturat e jetës.
Deget e Interalbanian-Tirane,Fier,Durres, Sarande,Shkoder ,Elbasan ,Lac ,Korce
,Berat, Lushnje, Pogradec, Gjirokaster
40
ANALIZË E TREGUT TË SIGURIMEVE SHQIPTARE
PRODUKTET- Sigurime automjeti,pasuri,shëndeti....Mjete motorike
pasuri,garanci,inxhinierike,përgjegjësi
SIGMA-SIGMA Sh.a, pjesë e Vienna
Insurance Group, është shoqëria e parë private e
sigurimeve në Shqipëri me të drejta të plota
juridike për të konkuruar në treg.
E liçensuar nga Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare për sigurimin e të gjitha
kategorive të sigurimeve të Jo-Jetës, filloi aktivitetin e saj më 03.02.1999. Në këto 10
vjet të krijimit të saj kompania SIGMA aktualisht zë një pozicion të rëndësishëm në
tregun shqiptar të sigurimeve.
Themelimi i Shoqërisë së Sigurimeve Sigma Sh.a shënon edhe fillimin e proçesit të
liberalizimit të tregut të sigurimeve në Shqipëri, treg, i cili ka evoluar dhe është
plotësuar përgjatë viteve si në gamën e produkteve që ofron, ashtu edhe në mënyrën e
funksionimit të tij duke dhënë gjithashtu kontributin e saj si një ndër bizneset më të
fuqishme.
VIZIONI
Vizioni i Sigma-s Sh.a., pjesë e Vienna Insurance Group, është shprehur mjaft qartë,
që në hapat e para të aktivitetit në slloganin e saj të njohur “BESIMI JUAJ,
DETYRIMI YNË”. Për Sigma-n, pjesë e Vienna Insurance Group, do të thotë
ofrimin e produkteve dhe shërbimeve inovative duke u shërbyer në mënyrën më
korrekte dhe të sigurt interesave të klientëve, punonjësve dhe aksionerëve.
Me një drejtim, ndërtim dhe zhvillim mbi bazat e parimeve të etikës, të respektit, të
përgjegjësisë, të korrektësisë, të partneritetit dhe të punës në grup Sigma Sh.a ka
arritur të renditet si kompani lider në fushën e sigurimeve në Shqipëri, Maqedoni dhe
Kosovë. Këto parime, së bashku me kapitalin financiar dhe punonjësit tanë, janë
fuqia dhe siguria jonë.
Eurosig Sh.është themeluar si një Kompani
Sigurimi në 16 Korrik të vitit 2004 me emrin
“DUKAGJIN-AL� Sh.a. Aktivitetet e saj
kryesore përfshijne sigurimin e mjeteve motorrike,
pasurisë, shëndetit si dhe të produkteve të tjera të
41
ANALIZË E TREGUT TË SIGURIMEVE SHQIPTARE
sigurimit të aktiviteit të Jo-Jetës.
Veprimtaria e kesaj kompanie si dhe i te gjithë kompanive të tjera që kryejnë
aktivitet në territorin e Shqipërisë rregullohet përmes ligjit nr 9267 “Për
Veprimtarinë e Sigurimeve, Risigurimeve dhe Ndërmjetesimit në Sigurime dhe
Risigurime si dhe mbikqyrësit të saj qe është Autoriteti Mbikqyrës Financiar (AMF).
Instituti i Sigurimeve INSIG është krijuar në 31
Korrik 1991 me miratimin e ligjit nga
Parlamenti Shqiptar për krijimin e Institutit të
Sigurimeve,duke e ndarë atë nga Instituti i Arkave te
Kursimit dhe Sigurimeve.
INSIG është një emër familjar me mbi 130 000
kliente në cdo qytet dhe fshat të vendit.
INSIG mbetet Shoqeëia më e fuqishme në tregun e Sigurimeve në kushtet e
një konkurence të plotë dhe me një shtrirje rajonale në territorin
eShqiperise, Kosoves dhe Maqedonise.
Që nga krijimi i tij dhe deri ne vitin 2000 Instituti i Sigurimeve ka qene
Institucion shteteror.Viti 2000 do te shënonte fillimin e hapave për
privatizimin e Kompanise duke e kthyer atë në një shoqëri anonime,
mbeshtetur ne vendimin e Keshillit të Ministrave Nr.61 date 24/02/2000.
Linjat e jo-jetës
a - Sigurime motorike
b - Sigurime te Pronës
c - Sigurime te Përgjegjësis
42
ANALIZË E TREGUT TË SIGURIMEVE SHQIPTARE
DEMET:
• TPL..
• Kasko..
• Paaftesi e përkoheshme..
• Paaftesi e përhereshme ..
• Vdekje..
Në vitin 2010, të ardhurat nga sigurimet vullnetare* arritën në rreth 4 miliardë lekë,
ose 7% më shumë se të ardhurat e një viti më parë. Kjo rritje ndjehet si në sigurimet
vullnetare te JoJetës po ashtu dhe në sigurimet e Jetës.(Merr grafikun me poshte TE
SLITE 10 NE POWERPOINT
Në sigurimet vullnetare të Jo-Jetës me të ardhura rreth 3 miliardë lekë, vendin e parë
e zunë zjarri dhe dëmtimet në pronë me rreth 34.77%, të pasuara nga sigurimi kasko
me rreth 19.63%, sigurimi i përgjegjësive të përgjithshme civile me rreth 16.24% të
të ardhurave të këtij grupi dhe peshë më të ulët patën sigurimi i aksidenteve dhe
shëndetit. Të ardhurat nga sigurimet e aksidenteve dhe shëndetit në 2010 arritën në
43
ANALIZË E TREGUT TË SIGURIMEVE SHQIPTARE
rreth 458 milionë lekë, ose rreth 22.06% më shumë se në vitin 2009. Peshën më të
madhe e mbajtën sigurimet e shëndetit me rreth 80% të të ardhurave të këtij grupi.
Futja e investitorëve të huaj në treg këto vitet e fundit, ka pasur ndikimet e veta në
drejtim të prezantimit të një game të re produktesh vullnetare, të cilat kanë gjetur
hapësirat e duhura në treg. Faktor tjetër që dha ndikimin e vet ne rritjen e volumit të
primeve të shkruara, të sigurimit të shëndetit në udhëtim ishte dhe liberalizimi i
vizave.
2.3 Risigurimet
Te gjitha kompanitë e sigurimeve përdorin risigurimin. Risigurimi ndodh atëherë kur
një kompani sigurimesh kalon një pjese te riskut qe ajo ka pranuar tek një kompani
tjetër sigurimesh apo tek një kompani e specializuar risigurimi. Asnjë kompani nuk
është aq e madhe sa te paguaje te gjitha kërkesat per siguracion kur bie një uragan,
kur çahet tubacioni i naftës apo kur një avion rrezohet. Sa me te kufizuar te jene
kapitali dhe teprica e kompanisë, aq me e vogël është mundësia e saj per te përballuar
një katastrofe. Kjo nënkupton qe kompanitë e vogla kane tendence te jene shume me
shume te risiguruara se sa ato te mëdhatë.
Kontrata ndërmjet dy kompani sigurimesh njihet si një marrëveshje risigurimi ose
bashke-sigurimi. Është quajtur marrëveshje dhe jo kontrate sepse kalon tej
koncepteve te një kontratave te biznesit ligjor. Marrëveshjet e risigurimit bazohen
nezhvillimin e biznesit ne mbi 300 vjet, prandaj edhe termat dhe mirëkuptimet janë
te mbështetura mbi normat e industrisë dhe mirëkuptimet, gjera te cilat nuk janë te
përfshira domosdoshmerisht ne një fjalor ligjor.
Marrëveshja fakultative është një organizim me ane te cilit një kompani jep
risiguruesit te gjithë informacionin per një policë dhe risiguruesi vendos se ne
ç’kushte ai dëshiron ta pranoje riskun, nëse e pranon, rast pas rasti.
Marrëveshja e risigurimit është një organizim me an te cilit risiguruesi pranon
riskun ne mënyrë automatike nga regjistruesi i drejtpërdrejte. Marrëveshja i
risigurimit i nënshtrohet limiteve dhe praktikave te nënshkrimit si dhe kushteve te
tilla si me poshtë vijon:
44
ANALIZË E TREGUT TË SIGURIMEVE SHQIPTARE
Siguruesi i drejtpërdrejtë pranon riskun deri ne nivelin e retencionit
(ruajtjes) te humbjes (i njohur si prioriteti). Kjo garanton qe siguruesi i
drejtpërdrejte ka një interes ne rezultatet e policës dhe e bën me te lehte per
risiguruesin te pranoje pjesën e riskut. Niveli i drejtpërdrejte i retencionit te siguruesit
përfshin edhe çdo kërkese siguracioni mbi limitin obligimeve terisiguruesit.
Pasi risigurimi te jete vendosur, siguruesi i drejtpërdrejtë ruan pjesën e tij te
riskut dhe nuk e risiguron atë diku tjetër, domethënë, ai vazhdon te ruaje interesin e
tij mbi policën.
Risigurimi është tek policat i shkruar në të njëjtin formular me të njëjtat
norma. Risqet përcaktohen mire pastaj dhe të dy palët i kuptojnë ato. Nëse siguruesi i
drejtpërdrejte ndryshon produktet e tij, atëherë do të ketë nevoje për të bëre një
marrëveshje të re ose për të amenduar marrëveshjen e tij ekzistues.
Do te ndiqen një grup rregullash te nënshkrimit për te cilat te dy palët bien
dakord.
Mund të ketë një kufi te masës se policës se sigurimit qe do te jete subjekt i
marrëveshjes automatike. Çdo risk mbi atë mase do tesigurohet ne baze
fakultativeBiznesi, domethënë produkti, vjen nga një lloj i caktuar burimi te tille si
agjentet e drejtpërdrejtë te të siguruesit. Biznesi qe vjen nga përqasje te ndryshme te
marketingut, për shembull, nga agjente, brokera te pavarur, marketing i
drejtpërdrejte, ka te ngjare te ketë një eksperience te ndryshme
Risqet kufizohen në një zone të dhënë gjeografike.
2.3.1 LLOJET E RISIGURIMIT JOJETËSOR
Ka disa lloje risigurimi jo te jetës.
Çdo kompani ka një limit lidhur me atë se sa pjese te cilido risk mund te pranoje. Ky
quhet retencioni sipas riskut . Një kompani sigurimi e drejtuar mire do te cedojë
riskun mbi këtë prioritet tek një kompani tjetër e liçensuar sigurimi dhe risigurimi
dhe, ne fakt, mund te detyrohet te luaje rolin e organit te rregullave te sigurimit ose te
45
ANALIZË E TREGUT TË SIGURIMEVE SHQIPTARE
organit supervizor te sigurimit. Limiti i retencionit është një funksion i (a) oreksit te
kompanisë për luhatje ne fitime, (b) i masës se kapitalit dhe e tepricës se saj, (c) i asaj
se çfarë bën konkurrenca e saj dhe (d) i caktimit aktual te risigurimit.
Tabelat tregojnë tre metoda te ndryshme për ndarjen e riskut te një police te ceduar
nga A-ja ndërmjet kompanive risiguruese B,C,D,E,F. Lartësia e kuadratit tregon
shumen e humbjes se mundshme.
Eksesi i risigurimit te humbjes siguron çdo gjë mbi retencionin. Kjo siguron
mbrojtje kundër një kërkese shume te madhe pe siguracion. Kjo ilustrohet ne Figurën
Nr. 1 me sipër ku kompania A i mban humbjet deri tek prioriteti dhe kompania B
risiguron çdo gjë mbi këtë shume deri ne limitet e specifikuara ne marrëveshjen e
risigurimit.
Risigurimi proporcional e ndan kontratën ndërmjet dy ose me shume kompanive
dhe ato bashkëndajnë primet, shpenzimet, kërkesat për siguracion, etj. Kjo jo vetëm
bashkëndan riskun, por ajo lejon ndihmefinanciare për fitimin e një produkti te ri.
Kjo ilustrohet ne Figurën Nr. 2 ku kompanitë A dhe B bashkëndajnë te gjitha
humbjet ne te njëjtin raport. Bashkësigurimi aplikohet kur përfshihen dy sigurues te
drejtpërdrejte dhe qe mund te ketë edhe një policë te vetme te shkruar sebashku nga
dy kompani ku secila merret drejtpërsëdrejti me te siguruarit.
46
ANALIZË E TREGUT TË SIGURIMEVE SHQIPTARE
Për risigurimin jo-proporcional (vendosi te 3 tabelat me lart) (Shih Tabelën 1)
përcaktimi i çmimit është futur tek primi i risigurimit. Për risigurimin proporcional
(pjesa e kuotave dhe linjat e tepricës1 – Tabela Nr. 2 ) vendosja e çmimit
ështëtekstuale ne komisionit e këmbimit qe i është paguar siguruesit te drejtpërdrejtë
për te mbuluar kostot e tij te përvetësimit dhe te administrimit.
Eksesi i risigurimit te humbjes ne rast katastrofe (Cat XOL) ose "sigurim nga
katastrofa” është risigurimi qe mbron kundër një ndodhie siç është uragani qe prek
disa polica sigurimi njëkohësisht. Mund te ketë edhe sigurim te specializuar ndaj
katastrofës siç është sigurimi nga tërmeti qe paguhet vetëm ne rastin e rënies se
njëtërmeti. Risigurimi ndaj katastrofës ndërhyn ne një nivel humbje te mbledhur ne
totale dhe zakonisht është i organizuar ne shtresëzime mbi këtë nivel ku ka një
kryesigurues te ndryshëm për çdo shtresëzim. Risiguruesit zakonisht nuk mbulojnë
meshume se sa një numër te caktuar ndodhish dhe shpesh kërkojnë pagimin e një
primi rehabilitimi për te vazhduar mbulimin mbas një ndodhie. Sigurimi i pjese se
kuotës shpesh përdoret për te mbuluar rastet e katastrofave kur si është relativisht me
pak i kushtueshëm ne krahasim me XOL (Eksesi i Risigurimit te Humbjes ne Rast
Katastrofe).
Risigurimi i Ndalimit te Humbjes mbron një kompani nga një luhatje e
pazakonshme ne eksperience. Për shembull, ka raste kur ne disa vite ndodhin disa
rrëzime avionësh. Risigurimi i ndalimit te humbjeve i ndalon humbjet e siguruesit te
drejtpërdrejtë ne një nivel te shprehur monetar ose ne një raport te caktuar humbje.
Zakonisht retencioni i ndalimit te humbjes se risiguruesit kufizohet edhe ne një
shumete përcaktuar dhe ne një raport te eksesit ndaj prioritetit te siguruesit te
drejtpërdrejtë.
Risigurimi financiar organizohet për arsye financiare me shume se sa për arsye
risku – për shembull, për te rregulluar një bilanc. Ai merr emrin e vet sepse risku
është i mire-përkufizuar dhe i përcaktuar. Kompanitë e kuptojnë se risigurimi prek
pasqyrat e tyre financiare kështu qe ato punojnë ne krah te kundërt me rezultatet qe
duan te arrijnë ne kuadrin e një marrëveshje te përshtatshme. Kjo përfshin shume
formulime financiare, gjë për te cilën eksperienca ka treguar se jo gjithmonë është e
47
ANALIZË E TREGUT TË SIGURIMEVE SHQIPTARE
ligjshme, veçanërisht, nëse transaksioni nuk është pasqyruar saktësisht ne llogarite e
siguruesit.
Kompanitë e sigurimit te përgjithshëm varen ne një mase te konsiderueshme tek
risigurimi, pasi përvojat e tyre te humbjeve mund te luhaten me mënyre radikale nga
njeri vit ne tjetrin ne vartësi te katastrofave natyrore, te motit, dhe te përqendrimeve
te riskut. Kështu qe është shume e rëndësishme qe kompanitë e sigurimit te
përgjithshëm te merren me risiguruesit te cilët mund te paguajnë kur atyre u kërkohet
te paguajnë. Një nga arsyet kryesore qe kompanitë e sigurimit te përgjithshëm
dështojnë është cilësia e dobët ose risigurimi i papërshtatshëm.
Rreziqet e kontraktuara dhe mbulimi me risigurim
Gjatë vitit 2010 shoqëritë e sigurimit kanë kontraktuar rreziqe, të cilat i përkasin si
sigurimit të pasurive të ndryshme, sigurimit të bankave, sigurimit të marinës e
aviacionit, sigurimit të Jetës, ashtu edhe sigurimit të përgjegjësive, siç është rasti i
ndërtimit të rrugëve të ndryshme gjatë gjithë territorit të vendit, apo sigurimit të
përgjegjësisë ndaj palëve të treta të drejtuesve të automjeteve si brenda territorit të
Republikës së Shqipërisë ashtu edhe në vendet e tjera anëtare të sistemit të Kartonit
Jeshil. Lidhur me këto rreziqe, Autoriteti ka monitoruar mënyrën e administrimit dhe
transferimit të rrezikut prej shoqërive të sigurimit, si nëpërmjet kontrollit mbi
dokumenta edhe nëpërmjet kontrollit pranë kompanive të sigurimit. Kompanitë
përdorin kapitalet e nevojshme dhe kryejnë diversifikimin e portofoleve të sigurimit,
si nëpërmjet bashkësigurimit, nëpërmjet kalimit në risigurim të portofoleve të
sigurimit në tërësi dhe mbulimin me risigurim fakultativ në kontrata të veçanta, në
funksion të rritjes së kapacitetit të tyre dhe zbutjes së efekteve financiare prej
dëmeve të mëdha. Marrëveshjet risiguruese në porotofolet e sigurimit të Jo-Jetës
kanë qenë si të formës jo proporcionale të tipit Excess of Loss, ashtu edhe të formës
proporcionale të tipit Quota Share e Surplus. Ndërkohë, në sigurimin e Jetës,
mbulimi me risigurim është kryer nëpërmjet marrëveshjeve risiguruese të formës
proporcionale të tipit Surplus e të tipit Quota Share. AMF - Raport Vjetor 2010
AMF ka monitoruar marrëveshjet risiguruese dhe kontratat fakultative të risigurimit
në përputhje me kërkesat ligjore të mbajtjes maksimale për rrezik dhe kritereve të
48
ANALIZË E TREGUT TË SIGURIMEVE SHQIPTARE
lidhura me cilësinë e risiguruesve. Primet e ceduara në risigurim për nëntëmujorin e
vitit 2010 rezultojnë 969,859,582 lekë ose 16% e primeve te shkruara. Më shumë se
80% e partnerëve risigurues të shoqërive të sigurimit kanë klasifikim më të lartë se
BBB- në Standard & Poors, nga ku mbi 50% kanë klasifikim më të lartë se A. Ndër
pjesëmarrësit kryesorë në këto programe risigurimi mund të përmendim Munich Re,
Hannover Re, Sëiss Re, Scor, Lloyd’s Syndicates, etj.
SIGAL UNIKA group Austria RISIGURIME
Eshte themeluar ne shkurt 2006,Sigal risigurime eshte risiguruesi I pare dhe i vetem i
kompanive shqipetare dhe rajonale te sigurimit Aktiviteti I risigurimit filloi
menjehere sapo Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare licensoi shoqerine per nje
veprimtari te tille.
2.4ZHVILLIMET E FUNDIT TE KOMPANIVE TE SIGURIMEVE
SHOQERORE NE SHQIPERI
1-periudha janar-prill 2010
Të ardhurat nga primet e sigurimit, në periudhën janar - prill 2010 arritën rreth 2,732
milionë lekë, ose rreth 3 % më shumë se në të njëjtën periudhë të vitit të kaluar. Gjatë
periudhës janar - prill 2010 numri i kontratave të sigurimit të lidhura arriti në 189,557
duke shënuar një ulje prej rreth 17.81 %, krahasuar me janar - prill 2009. Tregu
vazhdoi të mbetet sërish i orientuar tek sigurimet e Jo-Jetës që sollën rreth 91 % të
vëllimit të përgjithshëm të primeve, duke i lënë sigurimet e Jetës me rreth 9 %. Parë
nga këndvështrimi i ndarjes së tregut sipas llojit të sigurimit i detyrueshëm dhe
vullnetar, primet e shkruara bruto të sigurimit vullnetar zënë 53 % dhe primet e
shkruara bruto të sigurimit të detyrueshëm zënë 47 % të totalit të tregut. Rritja e
volumit të primeve të shkruara bruto në sigurimin vullnetar tregon për një ndryshim
të strukturës së tregut të sigurimeve ndikuar nga rritja e ndjeshme e sigurimeve
vullnetare.
Sigurimi i Detyrueshëm
49
ANALIZË E TREGUT TË SIGURIMEVE SHQIPTARE
Primet në sigurimet e detyrueshme motorike arritën shifrën 1,278 milionë lekë, ose
rreth 13 % më pak se në të njëjtën periudhë të vitit të kaluar.
Produkti Sigurim Kufitar gjatë periudhës janar - prill 2010 pati një rritje prej 19.56
% për primet e shkruara bruto, ndërsa numri i kontratave pati një rritje prej 18.24 %
krahasuar me janar - prill 2009.
Produkti TPL e brendshme gjatë periudhës janar - prill 2010 pati një ulje prej 2.5 %
për primet e shkruara bruto dhe numri i kontratave pati një ulje prej 0.59 %
krahasuar me janar - prill 2009.
Ndërsa produkti Karton Jeshil pati një ulje me rreth 41.19 % për primet e shkruara
bruto, krahasuar me janar - prill 2009 dhe numri i kontratave pati një ulje prej 18.46
% krahasuar me të njëjtën periudhë të vitit 2009.
Sigurimi Vullnetar
Në harkun kohor të pak viteve, tregu i sigurimeve gjendet me një strukturë të
përmirësuar në favor të sigurimeve vullnetare, që në janar - prill 2010 sollën 53 % të
primeve të sigurimit. Primet e sigurimit vullnetar arritën rreth 1,454 milionë lekë, ose
22.77 % më shumë se në janar - prill të vitit 2009, por me rreth 32.61 % ulje të
numrit të kontratave të sigurimit krahasuar me të njëjtën periudhë të një viti më parë.
Sigurimet vullnetare të jo-jetës gjatë periudhës janar - prill 2010 patën rritje me rreth
24.49 % kundrejt periudhës janar - prill 2009.
Në portofolet e pronës, përgjegjësive, garancive me të ardhura rreth 870 milionë
lekë në total, vendin e parë e zunë zjarri dhe dëmtime në pronë me rreth 44.77 % të
pasuara nga sigurimi i përgjegjësive të përgjithshme civile me rreth 38.36 % .
Në janar - prill të vitit 2010, sigurimet e përgjegjësisë kanë pasur një rritje me rreth
52.87 % krahasuar me periudhën janar - prill 2009.
Në portofolin ‘Zjarri dhe rreziqet shtesë' gjatë periudhës janar - prill 2010 ndihet
një rritje prej 8.55 % e numrit të kontratave të sigurimit dhe rritje me rreth 30.12 % të
50
ANALIZË E TREGUT TË SIGURIMEVE SHQIPTARE
volumit të primeve të shkruara bruto të këtij portofoli, krahasuar me periudhën janar
- prill 2009.
Të ardhurat nga sigurimet e aksidenteve personale dhe shëndetit në periudhën
janar - prill 2010 arritën në rreth 131 milionë lekë, duke shënuar një ulje prej 2.91 %
në krahasim me të njëjtën periudhë të vitit 2009. Peshën më të madhe e mbajtën
sigurimet e shëndetit me rreth 77.27 % të të ardhurave të këtij grupi.
Primet nga sigurimet e jetës në janar - prill 2010 arritën 238 milionë lekë, ose rreth
14.72 % më shumë se e njëjta periudhë e vitit të kaluar.
Dëmet e Paguara Bruto
Pagesat e dëmeve gjatë muajve janar - prill 2010 u rritën me rreth 31.99 % krahasuar
me të njëjtën periudhë të vitit të kaluar. Pjesa më e madhe e dëmeve të paguara bruto
u përket sigurimeve motorike me 546 milionë lekë, apo 86.38 % të totalit të dëmeve
të paguara bruto.
Duke i hedhur një vështrim dëmit mesatar në produktet e sigurimit motorik,
meqenëse ky lloj sigurimi ka dhe peshën më të madhe në pagesën e dëmeve, të bie në
sy një rritje e vlerës së dëmit mesatar për këtë lloj sigurimi, paraqitur në tabelën e
mëposhtme
51
ANALIZË E TREGUT TË SIGURIMEVE SHQIPTARE
Për çdo të interesuar, Raporti Mujor Statistikor janar - prill 2010 përmban pasqyra të
detajuara të ndarjes së Tregut të Sigurimeve sipas llojit të sigurimit, sipas produkteve
të sigurimit, pjesëmarrjes
2-periudha janar-maj 2011
Të ardhurat nga primet e sigurimit, në periudhën janar-maj 2011, arritën rreth 3,603
milionë lekë, ose 8.79% më shumë se në të njëjtën periudhë të vitit të kaluar. Gjatë
periudhës janar-maj 2011 numri i kontratave të sigurimit të lidhura arriti në 512,876
duke dyfishuar numrin e kontratave krahasuar me të njëjtën periudhë të një viti më
parë. Tregu vazhdoi të mbetet sërish i orientuar tek sigurimet e Jo-Jetës që sollën
rreth 87.80% të vëllimit të përgjithshëm të primeve, duke i lënë sigurimet e Jetës me
rreth 11.93% dhe veprimtarinë e risigurimit me 0.27%. Parë nga këndvështrimi i
ndarjes së tregut sipas llojit të sigurimit i detyrueshëm dhe vullnetar, primet e
shkruara bruto të sigurimit vullnetar zënë 56.57% dhe primet e shkruara bruto të
sigurimit të detyrueshëm zënë 43.43% të totalit të tregut
Sigurimi i Detyrueshëm
Primet në sigurimet e detyrueshme motorike arritën shifrën 1,565 milionë lekë, ose
rreth 4.23% më pak se në të njëjtën periudhë të vitit të kaluar.
Produkti MTPL e brendshme gjatë periudhës janar-maj të vitit 2011 pati një ulje
prej 23.28% për primet e shkruara bruto, ndërsa numri i kontratave pati një rritje prej
0.79% krahasuar me periudhën janar-maj të vitit 2010.
Produkti Sigurim Kufitar në periudhën janar-maj 2011 pati një ulje prej 1.45% për
primet e shkruara bruto shoqëruar dhe me uljen e numrit të kontratave prej 11.21%
krahasuar me të njëjtën periudhë të një viti më parë.
Produkti Karton Jeshil në periudhën janar-maj 2011 pati një rritje prej 62.60% për
primet e shkruara bruto, shoqëruar dhe me rritjen e numrit të kontratave prej 41.37%
krahasuar me të njëjtën periudhë të një viti më parë.
Sigurimi Vullnetar
52
ANALIZË E TREGUT TË SIGURIMEVE SHQIPTARE
Primet e sigurimit vullnetar, në periudhën janar-maj të vitit 2011, arritën rreth 2,038
milionë lekë, ose 21.46% më shumë se në të njëjtën periudhë të një viti më parë por
dhe me një katërfishim të numrit të kontratave të sigurimit krahasuar me janar-majin
e vitit 2010.
Sigurimet vullnetare të Jo-Jetës gjatë periudhës janar-maj 2011 patën rritje me rreth
16.79% kundrejt janar- majit të vitit 2010.
Në portofolet e pronës, përgjegjësive, garancive me të ardhura rreth 929 milionë
lekë në total, vendin e parë e zunë zjarri dhe rreziqet shtesë, me rreth 45.04%, të
pasuara nga sigurimi i përgjegjësive të përgjithshme civile me rreth 21.94%
Në portofolin Zjarri dhe rreziqet shtesë gjatë periudhës janar-maj të vitit 2011
ndihet një rritje prej 18.23% e numrit të kontratave të sigurimit dhe rritje me rreth
13.82% të volumit të primeve të shkruara bruto të këtij portofoli, krahasuar me janar-
majin e vitit 2010.
Të ardhurat nga sigurimet e aksidenteve personale dhe shëndetit gjatë periudhës
janar-maj 2011 arritën në rreth 420 milionë lekë, duke shënuar një rritje prej
141.98% në krahasim me janar-majin e vitit 2010. Peshën më të madhe e mbajtën
sigurimet e shëndetit me rreth 89.20% të të ardhurave të këtij grupi.
Primet nga sigurimet e Jetës gjatë periudhës janar-maj 2011 arritën 430 milionë
lekë, ose rreth 42.83% më shumë se janar - maji i vitit të kaluar.
Dëmet e Paguara Bruto
Pagesat e dëmeve gjatë periudhës janar-maj 2011 u rritën me rreth 9.17% krahasuar
me janar-majin e vitit 2010. Pjesa më e madhe e dëmeve të paguara bruto u përket
sigurimeve motorike me 709 milionë lekë, apo 78.44% të totalit të dëmeve të paguara
bruto.
në mijë lekë
53
ANALIZË E TREGUT TË SIGURIMEVE SHQIPTARE
Për çdo të interesuar, Buletini Statistikor për periudhën janar-maj 2011, përmban
pasqyra të detajuara të ndarjes së Tregut të Sigurimeve sipas llojit të sigurimit, sipas
produkteve të sigurimit, pjesëmarrjes së shoqërive të sigurimit ne treg, etj.
• KAPITULLI I TRETE
“Nje analize e tregut te sigurimeve kombetare”
A. Primet nga sigurimet
B. Pagesat e demeve
3.1Primet nga sigurimet
PRIMET DHE REZERVA E E PRIMIT TE PAFITUAR
Kur një police shitet, primi i plote qe do te paguhet nga i siguruari quhet prim i
shkruar. Kështu primi bruto i shkruar, i cili është shuma e te gjithë primeve te
shkruar, përbën një matje te suksesit te shitjeve te kompanisë. Kompania zakonisht
dërgon një pjese primi pranë kompanive te risigurimit për t’u mbrojtur kundrejt
humbjeve ekstreme, duke e lënë primin neto te shkruar ne librat e vet. Primi neto i
shkruar ne raport me kapitalin dhe tepricën është matja e fuqise (ose aftësisë
paguese) te një kompanie te sigurimit te përgjithshëm. Përgjithësisht një kompani
nuk duhet te shkruaje me shume se sa 2 deri ne 4 here kapital dhe teprice, por kjo do
te ndryshoje sipas linjës se biznesit. – sa me te paqëndrueshme qe te jene rezultatet
e klasës se biznesit, aq me shume kapital dhe teprice ( te quajtur kapital ekonomik)
duhen alokuar për atë klase për te kompensuar riskun shtese. Fuqia investuese e
lejueshme është e lidhur edhe me
masën absolute te kapitalit dhe te tepricës. Një kompani e vogël nuk ka një
shpërndarje te gjere te mjaftueshme te riskut dhe te një numri te madh te policave ne
mënyrë qe te jete ne gjendje te mbështetet ne përvojën e “mesatare”. Primi neto i
shkruar mbulon një periudhe te caktuar kohore e cila ndoshta shtrihet gjate
periudhave te ndryshme kontabël. Për këtë arsye primi neto i shkruar duhet
54
ANALIZË E TREGUT TË SIGURIMEVE SHQIPTARE
amortizuar gjate te gjithë periudhës kohore. Pjesa e cila aplikohet ne një periudhe te
caktuar kohore është konsideruar si “i fituar” ne këtë periudhe. Prandaj primet
neto te shkruara ndahen ne prime te fituara deri tani dhe pjesa tjetër e primit i cili
është konsideruar si “i pafituar”.
Kompania e vendos mënjanë këtë prim te pafituar duke krijuar ne këtë mënyrë një
shume te parashikuar qe quhet shuma e parashikuar si rezerve e primit te pafituar.
Ne ditën e pare, ne teori, do te ketë një shume e parashikuar si rezerve e primit te
pafituar e krijuar nga kompania e barabarte me 100% te primit (neto-ja e kostove te
posedimit dhe kostove administrative). Ne praktike shumat e parashikuara (dhe
rezervat) llogariten vetëm ne fund te periudhave kontabël.
Meqenëse këto prim-e janë për t’u aplikuar ne muajt e ardhshme ata do te jene pjese
e te ardhurave ne këta muaj. Me fjale te tjera, 1/12 e prim-it do te fitohet çdo muaj
dhe kjo shume do te shkoje për ne te ardhurat e kompanisë ndërkohë qe koha kalon.
Rezerva e prim-it te pafituar zakonisht llogaritet ne baze te proporcionalitetit. Për
shembull, një prim për një vit me datën 1 Tetor 2006 do te ishte 3/12 i fituar ne vitin
2006 dhe 9/12 do te ishte një rezerve primi e pafituar ne fund te vitit. Kjo 9/12 do te
fitohej ne vitin 2007.
Nëse kompjuterat janë te disponeueshëm, mënyra me e mire për te alokuar primet
ndërmjet te fituarës dhe te pafituarës është te veprohet ne baze ditore (1/365). Në
kohët e shkuara dhe ne ambientet e pakompjuterizuara mënyra me a zakonshmedo te
ishte ne baze mujore ose gjysme mujore (metoda e 1/24-s).
Primi i fituar është i barabarte me:
(a) primet e shkruar (neto-ja e risigurimit dhe një fond për kostot e shpërndarjes dhe
fikse), plus
(b) rezervën e primit te pafituar ne fillim te periudhës, minus
(c) primin e pafituar ne fund te periudhës.
Me fjale te tjera, primet qe futen ne pasqyrën e te ardhurave janë (a) ato qe janë
marre, plus (b) ato qe ishim marre ne periudhën e mëparshme, por qe e kishim vene
55
ANALIZË E TREGUT TË SIGURIMEVE SHQIPTARE
mënjanë tek rezervat e primit te pafituar për ta përdorur tani, minus (c) ato prime qe
ne duhet t’i vendosim mënjane për t’i përdorur ne periudhën pasardhëse
Një rritje ne shumen e parashikuar si rezerve e primit te pafituar përbën një shpenzim
te kompanisë kur llogarit fitimet. Nëse rezerva ka qene e larte dhe tani është ulur,
çlirimi i shumes se parashikuar si rezerve do te jete një shpenzimnegativ dhe do te
rrisë fitimet. Ne periudhat e ardhshme, primi i pafituar do te jete e gjitha ajo shume
qe është fituar për policat e trashëguara nga viti i mëparshëm kontabël. Kështu,
shuma eparashikuar si rezerve e primit te pafituar është, ne te vërtete, rezerva për
kërkesat e ardhshme te siguracionit.
Shembull: një prim për një vit te plote paguhet me 1 Korrik. Primi është 100 njësi,
komisioni është 15 njësi dhe kosto e menaxhimit e siguruesit është 15 njësi për vit.
Rezerva e primit te pafituar ne fund te vitit, bazuar ne primet neto te komisioneve,
është (100-30)/2 = 35.
Meqenëse shuma e parashikuar si rezerve e primit te pafituar shërben për pagimin e
kërkesave te ardhshme, nuk është gjithnjë e pranueshme për një kompani tallogarisë
ketë rezerve thjesht si një përqindje te primeve qe merren. Nëse është regjistruar një
bllok i keq biznesesh dhe humbjet pritet te kalojnë atë përqindje te primeve te
rezervës se atëhershme, atëherë rezerva duhet rritur respektivisht – shuma shtese
quhet një shume e parashikuar si rezerve për riskun e paskaduar (ose rezerve nëse
kërkesat shtese janë shume te pasigurta).
56
ANALIZË E TREGUT TË SIGURIMEVE SHQIPTARE
57
ANALIZË E TREGUT TË SIGURIMEVE SHQIPTARE
Primet në sigurimet e Jetës në vitin 2010 arritën në rreth 849 milionë lekë, ose rreth
17.30% më të larta se në vitin 2009. Sigurimi i Jetës vazhdon të jetë i lidhur ngushtë
me rritjen e nivelit të kredidhënies, kryesisht për individët. Ky fakt mbështetet dhe
me analizimin e produkteve, që patën ndikimin kryesor në rritjen e këtij tregu.
Kështu 67.42% e rritjes ka ardhur nga portofoli “Jetë Debitori”, ku përfitues janë
bankat e nivelit të dytë, të cilat i akordojnë kredi individëve dhe rreth 16.24% e rritjes
vjen nga portofoli “Jetë me kursim”.
Rritja e primeve të shkruara bruto në portofolin e sigurimit “Jetë Debitori” është
17.97% më shumë se në vitin 2009, e shoqëruar kjo dhe me një rritje të numrit të
kontratave në masën 7.78%.
Tregu i sigurimeve vazhdon të njohë rritje edhe gjatë vitit 2010, ku vijuan të
ushtrojnë veprimtarinë e tyre dhjetë shoqëri sigurimi, nga të cilat gjashtë shoqëri të
sigurimit të JoJetës, dy shoqëri të sigurimit të Jetës, një shoqëri kompozite e Jetës
dhe Jo-Jetës dhe një shoqëri e Jo-Jetës dhe veprimtari risigurimi.(merr grafikun
poshte)
Në vitin 2010 primet e shkruara bruto kapën shifrën 8.2 miliardë lekë, ose rreth
4.18% më shumë se shifra përkatëse e vitit 2009. Rritja e primeve në vitin 2010,
është më e ulët, krahasuar me rritjen në vitet paraardhëse (11.32%, 18.97% dhe
30.97% përkatësisht 2009, 2008 dhe 2007). Rreth 7.3 miliardë lekë ose 88.98% e
58
ANALIZË E TREGUT TË SIGURIMEVE SHQIPTARE
totalit të volumit të primeve të tregut i takojnë sigurimeve të Jo-Jetës, 0.9 miliardë
lekë ose 10.34% e totalit të tregut i takon sigurimeve të Jetës, ndërsa 0.06 miliardë
lekë ose 0.67% e totalit të tregut i takon primeve nga aktiviteti i risigurimeve. Viti
2010 vazhdoi te zbusë raportin e strukturës së tregut të sigurimeve. Primet e shkruara
bruto të sigurimit vullnetar zunë 48.10% dhe ato të sigurimit të detyrueshëm 51.90%
të tregut.
3.2 Pagesat e demeve
Gjatë 5 viteve të fundit, raporti i dëmeve të paguara kundrejt primeve të
përfituara nga shoqëritë e sigurimeve ka ndryshuar sipas grafikut:
59
ANALIZË E TREGUT TË SIGURIMEVE SHQIPTARE
Burimi: AMF
Komentet dhe Analiza: ODA
Në 2010, në tregun e sigurimit të jo-jetës, raporti i dëmeve të paguara kundrejt
primeve të përfituara nga shoqëritë e sigurimeve ka qënë 30%. Kjo është llogaritur si
raport i dëmeve të paguara (2.2 miliardë lek) kundrejt primeve të përfituara (7.3
miliardë lek) gjatë vitit 2010. Këtu duhet theksuar se dëmet e paguara i përkasin vitit
60
ANALIZË E TREGUT TË SIGURIMEVE SHQIPTARE
2010, por kontratat e sigurimit mund të jenë lidhur më parë, e për pasojë primet e
paguara lidhur me këto kontrata mund t’i përkasin viteve të mëparshme.
Ndërkohë në tregun e sigurimit të jetës, raporti i dëmeve të paguara kundrejt primeve
të përfituara nga shoqëritë e sigurimeve ka qënë më i ulët (rreth 8%). Kjo është
llogaritur si raport i dëmeve të paguara (72 milionë lek) kundrejt primeve të
përfituara (848 milionë lek) gjatë vitit 2010. Edhe në këtë rast primet e paguara
lidhur me këto kontrata mund t’i përkasin viteve të mëparshme.
Gjatë viteve niveli më i lartë i raportit dëme/prime është arritur në 2006 (32%) në
kategorinë e sigurimit të jo-jetës, dhe në 2009 (11%) në kategorinë e sigurimit të
jetës.
Përsa i përket sigurimeve sipas klasave individuale të sigurimit të jo-jetës, raporti më
i lartë i pagesës së dëmeve rezulton në klasën “sigurimi i mjeteve motorrike” (kasko),
ku raporti është 76.5% në 2010. Ndërsa në sigurimin e jetës, raporti është më i lartë
në klasën e “sigurimit të jetës së debitorit ” ku raporti është 10.9% në 2010.
Tregu i sigurimeve është shumë i rëndësishëm sepse lejon kalimin e rreziqeve nga
një palë tek një tjetër. Pra individët dhe bizneset që nuk duan të mbajnë rrezik, mund
t’ja kalojnë atë një shoqërie sigurimi. Ky është një funksion thelbësor për
funksionimin e mirë të një tregu ekonomik dhe financiar në një vend.
Gjatë vitit 2010 shoqëritë e sigurimeve paguan rreth 2.29 miliardë lekë dëme, ose
rreth 32.26% më shumë se në 2009, ndërsa rritja e primeve të shkruara bruto ishte
4.18% krahasuar me një vit më parë. Pjesa më e madhe e dëmeve të paguara bruto i
përket sigurimeve të detyrueshme motorike me 1.45 miliardë lekë, apo 63.29% të
totalit. Pavarësisht rritjes në vlerë absolute të dëmeve të paguara bruto, raporti i ulët
dëme/prime tregon se tregu ka ende shumë për të bërë në drejtim të përmirësimit të
shërbimit ndaj klientit e publikut në tërësi.
Ndarja e tregut midis shoqërive të sigurimit
Gjatë vitit 2010, tregu shqiptar i sigurimeve të Jo-Jetës u nda ndërmjet
kompanive të
61
ANALIZË E TREGUT TË SIGURIMEVE SHQIPTARE
sigurimeve: Sigal, Sigma, Insig, Atlantik, Interalbanian, Albsig, Intersig dhe
Eurosig.
Sigal udhëhoqi tregun me 30.71% të primeve të shkruara bruto.
3.3Demet e paguara nga sigurimet ende te uleta
Sipas te dhenave te Autoritetit te Mbikeqyrjes Financiare totali i demeve te paguara
bruto nga shoqerite e sigurimeve ne gjysmen e pare te vitit 2010 eshte rreth 1
miliarde leke ose 30 me shume se ne janar- qershor 2009 brbrPor kjo shifer
megjithese ne dukje ne rritje eshte 3 here me e vogel se vellimi i primeve te shkruara
bruto Ne periudhen janar-qershor 2010 te ardhurat nga primet e sigurimit arriten rreth
3974 miliarde leke Eksperte te Autoritetit te Mbikeqyrjes Financiare thone se pjesa
me e madhe e demeve te paguara bruto u perket sigurimeve motorike me 861 milione
leke apo 8542 te totalit te demeve te paguara bruto brbrNumri i demeve te paguara
eshte rritur me 1540 dhe kap shifren 7478 nga te cilat 7441 deme jane paguar nga
shoqerite e sigurimit te Jo-Jetes 35 nga shoqerite e Jetes dhe 2 deme nga veprimtaria
e risigurimit Rritja ne vellimin e primeve shpjegojne ekspertet nuk u shoqerua me
ritem te ngjashem ne pagesat e demeve nga shoqerite e sigurimit duke shtuar se ky
tregues eshte larg sjelljes se tregjeve te rajonit e Evropes brbr Ekspertet thone se
duke qene se raporti demeprime ne nivel tregu vazhdon te mbetet ne nivele shume te
uleta jane ndermarre disa masa qe kane te bejne kryesisht me trajtimin e demeve
bazuar ne standardet e OECD licencimin e vleresuesve te pavarur te demeve ne
sigurime brbrNe kete drejtim sipas eksperteve vemendje e vecante po i kushtohet
trajtimit te ankesave te ndryshme krahas detyrimit te vendosur te shoqerive te
sigurimit per mbajtjen e nje baze te dhenash per ankesat e konsumatoreve e cila do te
jete ne monitorim te vazhdueshem nga Autoriteti masa te cilat pritet te sjellin efektet
e tyre ne permiresimin e cilesise se trajtimit te demeve dhe efektivisht ne rritjen e
ketij raporti
3.4Tregu i sigurimeve, dëmet paguhen 2 here më pak se në Evropë
62
ANALIZË E TREGUT TË SIGURIMEVE SHQIPTARE
Megjithëse pagesat e dëmeve nga kompanitë e sigurimeve janë përmiresuar në raport
me të ardhurat, ato mbeten sërish shumë më të uleta në krahasim me vendet e rajonit.
Sipas raportit vjetor të Autoritetit të Mbikëqyrjes Financiare për vitin 2009, raporti
dëme-të ardhura, në vendin tonë është 2.5 herë më i ulët se mesatarja evropiane.
Ndërsa në vendet e rajonit ky tregues është mbi 50 per qind, në vendin tonë jo më
shume se 30 %. Autoriteti thote së në këto kushte, ka ndërmarrë një sërë nismash për
të përmirësuar tregun. Raporti i ulët dëme-prime, pranohet edhe nga vetë kompanitë
e sigurimeve, te cilat thone se kjo i dedikohet kryesisht faktit se tregu i sigurimeve ne
Shqiperi, eshte ende i ri dhe i pazhvilluar. Tregu i sigurimeve ne Shqiperi
perllogaritet ne rreth 70 milione dollare ne vit, duke pasur treguesin me te ulet per
fryme ne rajon, gati 20 dollare, kur ne vendet e tjera, edhe ato te rajonit ky treguesi
eshte disafish me i larte. Per tregun e sigurimeve gjate dy muajve te pare te vitit
mesohet se ne harkun kohor te pak viteve, tregu i sigurimeve gjendet me nje strukturë
të përmirësuar në favor të sigurimeve vullnetare, që në janar - shkurt 2010 sollen 59
% të primeve të sigurimit. Primet e sigurimit vullnetar arritën rreth 812 milionë leke,
ose 41.28 %
Autoriteti i Mbikëqyrjes Financiare thotë se kompanitë e sigurimeve në
Shqipëri paguajnë pak dëme në raport me të ardhurat që marrin nga sigurimet
e detyruara.
Në vitin 2008, raporti dëme-prime për sigurimet motorrike, që përbëjnë pjesën
dërrmuese të tregut, ishte 30 për qind. Edhe në vitin 2009, sipas AMF nuk pritet
ndonjë rritje e lartë e këtij treguesi. .
Raporti dëme-prime ne Shqiperi eshte 2.5 herë më i ulet nga mesatarja europiane.
Ndersa ne vendet e rajonit ky tregues është mbi 50 për qind.
Raporti i ulët dëme/prime pranohet edhe nga vetë kompanitë e sigurimeve, të cilat
thonë se kjo i dedikohet kryesisht faktit se tregu i sigurimeve në Shqipëri është ende i
ri dhe i pazhvilluar. .
Autoriteti thotë se në këto kushte ka ndërmarrë një sërë nismash për të përmirësuar
tregun.
Tregu i sigurimeve në Shqipëri përllogaritet në rreth 70 milionë dollarë ne vit, duke
63
ANALIZË E TREGUT TË SIGURIMEVE SHQIPTARE
patur treguesin më të ulët për frymë në rajon, gati 20 dollarë, kur në vendet e tjera,
edhe ato të rajonit ky tregues është disafish më i lartë.
Ndërkohë vetëm në vitin 2009, shifra zyrtare e aksidenteve me automjete u rrit 20
perqind, duke shënuar 1316, përkundrejt 1096 ne vitin 2008. Por një pjesë e
konsiderueshme e tyre nuk përfundojne në dyert e kompanive ku jane siguruar duke
u zgjidhur me pagesa nën dore nga vetë pronaret e makinave që konsiderohen
shkaktarë të aksidentit.
64
ANALIZË E TREGUT TË SIGURIMEVE SHQIPTARE
• KAPITULLI I KATERT
Konkluzione dhe rekomandime
Qytetarët, më të ndërgjegjshëm për sigurimin e jetës, progres me 3.3 për qind
Katërmujori i vitit 2011 ka shënuar një rritje në tregun e sigurimeve në vend.
Autoriteti i Mbikëqyrjes Financiare ka bërë publike shifrat e muajve të parë të këtij
viti, duke theksuar se sigurimi i jetës ka pasur trendin më të lartë të rritjes me rreth
3.3 për qind krahasuar me një vit më parë. Po ashtu, për shkak edhe të liberalizmit të
vizave, ka ardhur në rritje edhe sigurimet e shëndetit në udhëtim.
Rritja
Tregu i sigurimeve për katërmujorin e parë të vitit u rrit me 8.22%. Të dhënat zyrtare
të publikuara nga Autoriteti i Mbikëqyrjes Financiare treguan se në muajin prill
sigurimet e rritën lehtë ritmin e rritjes. Impulsin vazhdon ta japë kryesisht tregu i
sigurimit të jetës, që u rrit me mbi 48% me bazë vjetore, ndërkohë segmenti i jo-jetës
u rrit me vetëm 4%. Sigurimi i jetës zë tashmë 12% të totalit të tregut, nga rreth 8.7%
që zinte një vit më parë. Fenomeni më tipik për tregun e sigurimeve është rritja
shumë e lartë e numrit të kontratave, që për katër muajt e parë të vitit arritën në 408
mijë, me një rritje mbi dy herë krahasuar me të njëjtën periudhë të vitit2010.
Faktorët
Shpërpjestimi i thellë me rritjen prej vetëm 8% të volumit të primeve tregon se rritja
ka ardhur në kontratat me vlerë të vogël, kryesisht në ato të sigurimit të shëndetit në
udhëtim, kategori e lidhur ngushtë me udhëtimet jashtë vendit dhe me liberalizimin e
vizave. Vlera e dëmeve të paguara për katër muajt e parë të vitit ishte 683 milion
lekë, me një rritje prej rreth 8% krahasuar me një vit më parë. Norma e rritjes së
dëmeve është dukshëm më e ulët krahasuar me vitin 2010. Raporti mes dëmeve dhe
primeve ka rënë dukshëm në 23.2%, nga 28.3% që ishte për të njëjtën periudhë të një
viti më parë.
65
ANALIZË E TREGUT TË SIGURIMEVE SHQIPTARE
“Sigurimi, do shpëtonte shtetin nga dëmshpërblimi i Shkodrës”
66
ANALIZË E TREGUT TË SIGURIMEVE SHQIPTARE
Shteti do të ishte shumë më i lirë, nga ana financiare, për dëmet e përmbytjeve
në Shkodër, në rast se do të ishte siguruar. Në një intervistë për gazetën,
Drejtori i Përgjithshëm i SIGAL, shpjegon rastet si mund të sigurohen zona
të veçanta nga fatkeqësitë natyrore. Pse tregu i sigurimeve në Shqipëri është
akoma larg maksimumit të tij, dhe efektet që do të jepte në ekonomi
zhvillimi i tij. Sa herë që ka fatkeqësi natyrore lind edhe debati për
sigurimin e pronës.Kjo ndodh te të gjithë njerëzit, kur kanë fatkeqësi.
Njeriu është i prirur drejt asaj që mua nuk më ndodh gjë, për shkak të jetës
normale që bën dhe për shkak të dëshirës njerëzore që fatkeqësitë nuk
duhet të jenë pjesë e vetja, nëse do thoshim kështu. Shqipëria ka hyrë në një
tranzicion të gjatë dhe kalimi nga një ekonomi totalitare në një ekonomi
tregu nuk mund të bëhet lehtë. E dyta, industria e sigurimeve nuk ka
ekzistuar dhe për pasojë ka predominuar te secili mendimi se përgjegjësitë
nuk janë individuale, por janë përgjegjësi të shtetit dhe kulti i shtetit është
ulur në mendjen e gjithsecilit. çfarëdo që të ndodhë, asnjeri nuk e shikon
përgjegjësinë te vetja por tek strukturat shtetërore. Shteti nga ana e tij ka
funksionet e veta dhe natyrisht edhe përgjegjësitë. Ekspertët e fushës së
sigurimeve janë të vetmit në industri të cilët prodhojnë ide por gjithmonë
kanalizohen nga ekspertët si interesa të ngushta biznesi dhe shikohen me
xhelozi. Atëherë vijmë tek pyetja juaj. Për këto njëzet vjet tranzicion kemi
një industri sigurimesh të konsoliduar me partnerë shumë të rëndësishëm
ndërkombëtarë, me një nivel të lartë shërbimi që ofron të gjitha llojet e
sigurimeve që ofrojnë tregjet e tjera moderne të sigurimeve. Ndryshimi
konsiston në faktin se Shqipëria ka një portofol sigurimesh prej 60 milion
Euro, Maqedonia rreth 100 milion Euro, Mali i Zi 80 milion Euro, Kroacia
1.2 miliard Euro dhe Sllovenia 2 miliard Euro. Shqipëria ka prim për frymë
prej 10-15 Euro, ndërkohë që niveli i Kroacisë është 300 -400 Euro për
frymë, Sllovenia ka 1000 euro për frymë, Mali i Zi dhe Maqedonia rreth 100
euro për frymë. Cilat janë shkaqet e një situate të tillë? Mungesa e kulturës
së sigurimeve; Fatkeqësitë konsiderohen përgjegjësi e strukturave
shtetërore, është traditë ndërhyrja e shtetit në raste të fatkeqësive natyrore;
Mungesa e legjislacionit në këtë fushë.Në rastin e fundit përmbytjet sollën
një dëm kolosal. A mendoni se sigurimi i pronës sot do të përballohej nga
67
ANALIZË E TREGUT TË SIGURIMEVE SHQIPTARE
kompanitë e sigurimit?Le të hidhemi tek ngjarja e ditëve të fundit në
rajonin e Shkodrës. Ka një gjë interesante: për tregun e sigurimeve ajo ishte
një ngjarje e cilësuar si katastrofë dhe nëse do të ishte e siguruar do të
konsiderohej si ngjarje sigurimi. Kush mund të sigurohej dhe si mbulohet
ky sigurim? Do të ndalem në disa detaje të rëndësishme: çfarë janë rreziqet
katastrofike dhe si mbulohen ato në sigurim? Ngjarje me përmasa të mëdha
të kësaj natyre që shkaktojnë dëme materiale dhe njerëzore si përmbytjet e
shtëpive dhe kulturave bujqësore, tërmetet, rrëshqitjet e dherave në qytete
e fshatra, zjarret masive të pyjeve , breshri dhe stuhitë natyrore; të gjitha
këto janë rreziqe që klasifikohen si rreziqe katastrofike. A mbulohen në
sigurim dhe si mbulohen? Bota ka vite që këto lloj sigurimesh i ka bërë me
ligj pasi ato ndikojnë negativisht në disa faktorë të cilët mund të çojnë në
përkeqësim të stabilitetit fiskal dhe performancës makro ekonomike duke
detyruar qeveritë të prekin fonde të paparashikuara. Gjithashtu, këto
ngjarje kanë ndikim social në familjet e prekura pasi krijohen humbje jo
vetëm në pasuritë por edhe humbje të ardhurave nga punësimi në biznese
të prekura. Për më tepër, ka edhe efekte ekonomike në biznese si turizëm,
bujqësi, transport, pyje etj.Në këtë pikë lind pyetja: çfarë zgjidhje ka? Dy
janë format më efikase për të mbuluar këto rreziqe katastrofike:Kur shteti
merr përsipër të mbulojë vetë këto katastrofa blen në tregjet
ndërkombëtare të risigurimeve ato që quhen “cat bond”. çfarë janë “cat
bond” dhe si shiten ato? Këto janë produkte që kompanitë e risigurimeve
iu shesin shteteve dhe shteti merret me trajtimin e dëmeve. Një gjë e tillë
ndodh në ato vende ku tregjet e sigurimeve nuk janë efikase. Mënyra tjetër
është sigurimi i detyrueshëm i çdo familje për rreziqe që përmendëm më
lart. Pra llogariten rreziqet potenciale të një vendi në një vit dhe mbi këtë
bazë bëhen edhe kërkesat për mbulim. Më konkretisht, nëse Shqipëria ka
një rrezik potencial prej 300-400 milion Euro në vit, atëherë llogaritet se sa
duhet të jetë çmimi i këtij mbulimi dhe mbi këtë bazë caktohet edhe primi i
sigurimit i cili varion nga 10 deri 70 Euro për familje. Paguhet një herë në
vit dhe mbulon të gjitha rreziqet që përmendëm më lart. Në këtë mënyrë,
shmanget përfundimisht përgjegjësia e shtetit dhe krijohet pavarësia e çdo
familjeje nga shteti.Duke qenë se në Shqipëri ka disa njolla të territorit të
68
ANALIZË E TREGUT TË SIGURIMEVE SHQIPTARE
cilësuara si më shumë të rrezikuara, a duhet vendosur një lloj detyrimi për
sigurimin e tyre? Le të flasim për gjëra që ka interes publiku i cili, duhet
thënë, është vërtet i pa informuar për mundësitë që të jep sigurimi i
pasurisë, jetës apo çdo gjëje që disponon dhe rreziqeve që nuk dihen ku
janë dhe si mund të vinë. Rreziku është rrezik prandaj quhet i tillë, nuk
dihet koha, shkaqet dhe efektet. Duke mos ditur këto por duke e njohur si
fenomen i cili ndodh, duhet të mbrohemi. Por, më konkretisht,cilat janë këto
rreziqe? Ato klasifikohen në disa lloje por le të flasim për rreziqet natyrore
ndaj të cilave Shqipëria është potencialisht e rrezikuar.Përmbytjet, që sapo i
kaluam edhe mund të vinë përsëri në Veri dhe në Jug për shkak të lumenjve
malorë të furishëm që kemi dhe derdhjes në dete përmes zonave fushore.
Ky është një rrezik potencial i vazhdueshëm dhe i njohur nga gjithë tregjet
ndërkombëtare.Tërmeti, Shqipëria ka një cikël 10-vjeçar, më rrallë dhe më
shpesh, me një frekuencë jo të vogël dhe që harta e shfaqjes së tërmeteve
Shqipërinë e klasifikon si një zonë të rrezikshme. Breshëri, është një tjetër
rrezik jo i vogël i cili në periudhën e verës—- për shkak të klimave që kemi
është i pranishëm herë pas here dhe dëmton jo pak kultura bujqësore e
blegtorale me dëme kolosale. Shembjet, e dherave për shkak erozionesh e
zjarre masive në pyje kullota janë gjithashtu një tjetër rrezik. Pra janë disa
rreziqe potenciale dhe si të tilla kërkojnë mbrojtje potenciale. Zgjidhjet për
këtë i përmendëm më lart dhe janë pikërisht sigurimet nga katastrofat.
Mbrojtja dhe transferimi i këtyre rreziqeve tek ata që merren me to është
sukses i një menaxhimi të kujdesshëm. Në rast se fatkeqësia është shkaktuar
nga shteti pra, nga hapja e portave të hidrocentraleve, edhe në këtë rast
prona dëmshpërblehet nga kompanitë?Këtu kemi të bëjmë me një
katastrofë natyrore, edhe sikur të kemi të bëjmë me një pakujdesi në
administrimin e ujërave, përsëri do të kishim mbulim të dëmeve të
shkaktuara. Me çudisin opinionet dhe opinionistët diktatorë të cilët japin
konkluzione fikse dhe opinione fikse: “kjo është kështu sepse e them unë”.
Le të marrim për analogji një lloj sigurimi tjetër siç është sigurimi i
përgjegjësisë së anijes ku thuhet se edhe nëse anija përplaset për faj të
kapitenit, është rast sigurimi dhe si i tillë është i pagueshëm. Pra kjo është
katastrofë natyrore që nuk ka rregullore në botë që e mbron pasi
69
ANALIZË E TREGUT TË SIGURIMEVE SHQIPTARE
rregullorja përcakton në përgjithësi rregullat se çfarë duhet bërë dhe jo në
veçanti e rast pas rasti.Tregu i sigurimeve në Shqipëri është i vogël. Për faj
të operatorëve, konsumatorëve, mungesës së legjislacionit apo...?Ka edhe
plot faktorë të tjerë por do të thosha që të tre kanë fajet e tyre sepse nuk
kanë ndikuar te njëri-tjetri për ta zhvilluar industrinë e sigurimeve. Por
nëse do të kishim një industri të zhvilluar, vendi do të kishte bonuse shumë
të mëdha të cilat ia vlen t’i përmendim.Së pari do të kishte më shumë
likuiditete financiare, pra do të kishim më shumë para në sistemin financiar.
Le të marrim si shembull nëse Shqipëria do të kishte gjysmën e standardit
të Kroacisë pra 200 euro për frymë, kush do të ishin përfitimet?Në
qarkullim do të ishin mbi 600 milion euro, nga të cilat 200 milion do të ishin
dëme të paguara pra një rinovim total i kësaj pasurie në këtë vlerë: shtëpi,
makina, anije dëme shëndetësore etj. 200 milion do të ishin rezerva teknike
që pasuroheshin çdo vit dhe që do të rriteshin çdo vit dhe mbanin bankat në
gjendje të mirë financiare. Si dhe 200 milionë do shkonin për shtetin dhe
paga punonjësish të industrisë.Pra do të kishim një sistem financiar të
shëndoshë dhe rezerva të bollshme për t’i dhënë shtetit hua dhe investime.
Nuk duhet harruar që industria e sigurimeve është njëra nga tre shtyllat e
zhvillimit të ekonomisë së një vendi. Mbështetja tek kjo industri dhe
zhvillimi i saj çon vendin në një sistem financiar të shëndoshe pasi ajo në
fund të fundit bën rinovimin e ekonomisë bën rinovimin financiar të jetës.A
pati ndikim kriza ekonomike në industrinë e sigurimeve? Natyrisht që po.
Së pari frenoi zhvillimin e tregut. Ndërkohë që rritja normale duhet të ishte
50%, në një treg si i yni shkoi vetëm 1.9%. Së dyti u pakësuan të siguruarit
dhe klientët kërkuan të mos sigurohen për mungesë likuiditeti. Pati jo pak
vonesa në pagesat e primeve. Ajo që thamë më lart, mungesa e likuiditeteve
u reflektua gjatë vitit të kaluar me ashpërsi në treg, çka u monitorua mjaft
keq nga bankat të cilat filluan të vrasin bizneset. Në vend që të ulnin
normat e interesit, bënë të kundërtën dhe dëmtuan të gjitha bizneset
menjëherë. Duke shtrenjtuar kreditë ato i bllokuan ato dhe aty ku pati mos-
shlyerje bënë gabimin e pafalshëm duke iu rritur interesat. Kjo bëri
frenimin total të tërheqjes ose tërheqje të sforcuar. Pra, dashur padashur
biznesi u godit rëndë për shkak të konsolidimit të kredive dhe përdorimit të
70
ANALIZË E TREGUT TË SIGURIMEVE SHQIPTARE
termave skllavërues ndaj biznesit nga bankat. E kundërta duhet të ndodhte,
duheshin ulur interesat e kredive dhe ndërtuar një strategji tjetër më pranë
biznesit. Kjo krizë nuk ishte fundi i botës, ishte një cikël që Shqipëria duhej
ta kalonte pa e filluar pasi sistemi financiar ishte i mbrojtur tërësisht për
shkaqe që tashmë dihen, të tilla si mungesa e “stock Exchange” apo prania e
korporatave të mëdha apo bankave të mëdha që pësuan dëme kolosale në
vendet e tyre dhe në një vend të vogël si Shqipëria do të shkaktonin humbje
të mëdha.Sigurimet kanë një kosto, a janë shqiptarët të përgatitur për këto
kosto?Unë do të thosha që po madje mendoj që jemi të vonuar. Le të bëjmë
një analizë të vogël financiare të një familjeje. Mendoj që ka rreth 1 milion
familje në Shqipëri. Vetëm 10 për qind e tyre janë në shtëpi të vjetra dhe
jetojnë në fshat. Ndërkohë që rreth 40 për qind e familjeve kanë veturë dhe
shpenzojnë rreth 200 Euro në muaj për karburant. Mundësitë për një lloj
sigurimi të tillë dhe sigurime të tjera janë por duhen përmbushur dhe dy
elementë të tjerë: kultura e sigurimeve dhe legjislacioni bazë për sigurimet.
Ne se këto dy faktorë do ecin shpejt përpara atëherë do kemi një ekonomi të
shëndoshe financiare.Ponari: Ka kosto minimaleLegalizimet, sigurim i
detyrueshëm me ligj të paktën për 5 vjetRasti më i debatueshëm për
sigurimin e pronës është ai i pronës së pa hipotekuar. Në shpjegimin e tij për
gazetën, Avni Ponari, tregon një mënyrë që mund të shmangte përgjegjësinë
e shtetit, në zonat e legalizuara me një kosto shumë të ulët. Nga ana tjetër,
sigurimi i pronave në zonat e legalizuara do të sillte edhe mbulimin e plotë
të humbjeve për pronat e dëmtuara në raste fatkeqësish. Por e gjitha kjo,
edhe pse me një kosto të ulët, do të dojë ndërhyrjen e shtetit. “Industria i ka
propozuar qeverisë sigurimin jo më pak se 5 vjet të gjitha banesave që
shkojnë për legalizim.” Sipas kreut të SIGAL, situatat treguan që shumë
ndërtime janë bërë në zona të pastudiuara të rrezikshme, në zona që
mbartin rreziqe të ndryshme. Në se diçka ndodh nesër me këto shtëpi të
legalizuara pra në rrugë aksidentale të gjithë njerëzit do t’i drejtohen
qeverisë. “Pyetja është: Pse shteti ta marrë ketë risk përsipër dhe pse këta
qytetarë të mos paguajnë se paku 5 vjet sigurim të detyrueshëm për ketë
shtëpi pa leje të ndërtuar. Kosto nuk është asgjë më tepër se një euro për
metër/katrorë në vit. Të gjithë me siguri janë të gatshëm ta paguajnë vetëm
71
ANALIZË E TREGUT TË SIGURIMEVE SHQIPTARE
mungon predispozicioni i administratës për ta bërë të detyrueshëm për
secilin që bën ketë legalizim.”
KONKLUZIONE
Tregu shqiptar i sigurimeve përballet me vështirësi, si:
- Kompanitë shqiptare dhe individët aktualisht nuk janë të prirur për të
shpenzuar shumë për sigurim. Kjo për shkak të mungesës së informacionit,
mungesa e arsimimit, pamundësia financiare për shkak të nivelit të ulet te te
ardhurave te popullatës , mungeses se kultures per t’u siguruar etj
- Në Shqipëri, tregu i sigurimeve mbetet jo shumë i zhvilluar, me nje mesatare
shpenzimi prej 10 € / për frymë, ose 0,6% e PBB-së, ndërsa në vendet e
72
ANALIZË E TREGUT TË SIGURIMEVE SHQIPTARE
zhvilluara arrin 600USD/capita. Dhe paguhen vetëm 28% e demeve
krahasuar me të ardhurat, ndërsa ky raport duhet të jetë nga 50% në 80%.
- Tregu i sigurimeve është dominu ar nga sigurimi i detyrueshëm . Tregu i
sigurimeve është i ndarë 53% e detyrueshëm dhe sigurimin vullnetar 47%,
por edhe në këto shifra nuk paraqesin gjendjen reale të sigurimit vullnetar,
sepse shumica e tyre janë në mënyrë indirekte të detyrueshme, siç kërkohet
nga bankat per kreditimet, por edhe të parashikuara nga qeveria në investime
publike.
- Ekzistenca e konkurrences se pandershme , kompanitë e sigurimeve ofrojnë
sigurime me çmime me të ulëta se ato të parashikuara nga ligji për të rritur
pjesën e tregut që ata posedojnë.
- Pavarësisht nga problemet që ka në këtë treg potencial, mundësitë ekzistojnë
për zhvillimin, rritjen dhe përsosjen e tij si një treg me karakteristikat e tij.
PRIORITET PER ZHVILLIM
• Tregu i sigurimeve në Shqipëri është një treg i larmishëm , ne të cilin
operojnë disa kompani që kanë një përhapje të gjerë gjeografike brenda
vendit.
• Tregu i sigurimeve në Shqipëri është një treg i ri dhe modest, i fokusuar në
sigurimin e detyrueshem.
• Vëllimin e sigurimit vullnetar e përfaqëson zhvillimi i një tregu të sigurimit, i
cili në Shqipëri është ende në nivele mesatare. Rritja e primeve të sigurimit
vullnetar vazhdon të jetë i lidhur ngushtë me nivelin e kreditimit nga bankat
dhe hyrja e investitorëve të mëdhenj kryesisht në infrastrukturë.
• Legjislacioni është permiresuar mjaft dhe autoritetet mbikqyrëse duhet të
monitorojnë respektimin e tarifave të caktuara për primet, sepse përndryshe
një situatë të tillë, jo vetëm që zvogëlon besimin e kompanive të sigurimit te
klienti, por edhe i detyron ata të marrin në konsideratë sigurimin si një
detyrim ndaj shtetit dhe jo si një mjet, i cili do të shërbejë si mbrojtje, duke
lënë më shumë hapësirë për sigurimin vullnetar, si të nevojshme dhe të
rëndësishem, per nje te ardhme me te sigurte.
73
ANALIZË E TREGUT TË SIGURIMEVE SHQIPTARE
• Nga studimi i rrjedhes historike te ngjarjeve te vendeve te ballkanit si
Maqedonia dhe Mali i Zi , qe mund te supozohen si ne te njejtat stade
zhvillimi te shoqerise , me perafersisht te njejten kulture , perafersisht te
njejtat nivele te ardhurash , por te diferencuara nga Shqiperia ne arritjen e
standarteve te kerkuara nga Bashkimi Europian mund te themi se reformat ne
sistemin e kontributeve shoqerore dhe shendetesore kane ecur me nje ritem
me te ngadalte dhe me me pak permiresime se vendet e permendura dhe
sidomos ne Shqiperi.
REKOMANDIME
• Tregu i sigurimeve nuk është një treg të liberalizuar plotësisht – RRITJE E
FIKASITETIT Konkurrenca, ulja e efikasitetit dhe shanset e marrëveshjeve të
fshehta sjellin rritjen e monopolit.
• Liberalizimin i Primeve, veçanërisht në tregun e sigurimit të detyrueshëm do
të ndihmojë zhvillimin e mëtejshëm të tregut të sigurimeve në Shqipëri. Një
raportimit elektronik i kompanive të sigurimit do të mundësojë ekzistencën e një
74
ANALIZË E TREGUT TË SIGURIMEVE SHQIPTARE
bazë të të dhënave historike mbi dëmet, të cilat do të zbusë liberalizimin e mundshëm
të tarifave ose kalim te sigurimi i vërtetë "i bazuar në rrezik", e cila është e bazuar në
rrezikun e çdo të siguruari për të përcaktuar primin e tij dhe jo si deri me sot ku
primet i caktojne persona jokopetente duke rritur keshtu shkallen e riskut per
kompanite dhe ulje te nivelit te demshperblimeve per te siguruarit.
• Aktorë të ndryshëm në fushën e sigurimeve shteterore, kompanitë e
sigurimeve private , shoqatat duhet të përdorin format më të ndryshme të arsimit
për rritjen e njohurive mbi rëndësinë e sigurimit. Zbatimin e programeve efektive per
shperndarjen e informacionit për konsumatorët. Pra rritjen e nivelit kulturor mbi
sigurimet.
Dhe në fund kompanite e sigurimit duhet të luajnë sipas rregullave të lojës, me
ndershmëri dhe përgjegjësi, nga ana e konsumatorit të vetëdijshëm për rëndësinë e
sigurimit vullnetar dhe të detyrueshëm, duke ofruar një shumëllojshmëri të
produkteve dhe paketave, si per individët, dhe për bizneset
REFERENCAT
http://www.amf.gov.al/
WWW.ISSH.GOV.AL
75
ANALIZË E TREGUT TË SIGURIMEVE SHQIPTARE
www.sigal.com.al
www.sigma-al.com
www.insig.com.al
www.atlantik.com.al
www.intersig.com.al
www.albsig.com.al
www.interalbanian.com
www.eurosig.al
76