Arm_ynfuGef_rLepfygwD A[dkpnf;@Hk;a&;aumfrwD.tmabmfArm_ynfuGef_rLepfygwD A[dkpnf;@Hk;a&;aumfrwD.tmabmfArm_ynfuGef_rLepfygwD A[dkpnf;@Hk;a&;aumfrwD.tmabmfArm_ynfuGef_rLepfygwD A[dkpnf;@Hk;a&;aumfrwD.tmabmfArm_ynfuGef_rLepfygwD A[dkpnf;@Hk;a&;aumfrwD.tmabmf
trSwf (35)
'DZifbm/ 2012 ckESpf?
pmwnf;tzG J @trSm ææææ 1pmwnf;tzG J @trSm ææææ 1pmwnf;tzG J @trSm ææææ 1pmwnf;tzG J @trSm ææææ 1pmwnf;tzG J @trSm ææææ 195 ESpfajrmuf atmufwd kbmawmfvSefa&; ææææ 295 ESpfajrmuf atmufwd kbmawmfvSefa&; ææææ 295 ESpfajrmuf atmufwd kbmawmfvSefa&; ææææ 295 ESpfajrmuf atmufwd kbmawmfvSefa&; ææææ 295 ESpfajrmuf atmufwd kbmawmfvSefa&; ææææ 2OD;odef;p de ftpd k ;&. tajymif;tvJ ææææ4OD;odef;p de ftpd k ;&. tajymif;tvJ ææææ4OD;odef;p de ftpd k ;&. tajymif;tvJ ææææ4OD;odef;p de ftpd k ;&. tajymif;tvJ ææææ4OD;odef;p de ftpd k ;&. tajymif;tvJ ææææ4NLD a&S@a&; Auy tawG; ææææ 10a&S@a&; Auy tawG; ææææ 10a&S@a&; Auy tawG; ææææ 10a&S@a&; Auy tawG; ææææ 10a&S@a&; Auy tawG; ææææ 10ay:jyLvmEd ki fi Ha&;ESi f h tm%mEd ki fi Ha&;ææææ 12ay:jyLvmEd ki fi Ha&;ESi f h tm%mEd ki fi Ha&;ææææ 12ay:jyLvmEd ki fi Ha&;ESi f h tm%mEd ki fi Ha&;ææææ 12ay:jyLvmEd ki fi Ha&;ESi f h tm%mEd ki fi Ha&;ææææ 12ay:jyLvmEd ki fi Ha&;ESi f h tm%mEd ki fi Ha&;ææææ 12pnf;urf;jynf h0wJ h ygwDpH k' Dr d kua&pDææææ 15pnf;urf;jynf h0wJ h ygwDpH k' Dr d kua&pDææææ 15pnf;urf;jynf h0wJ h ygwDpH k' Dr d kua&pDææææ 15pnf;urf;jynf h0wJ h ygwDpH k' Dr d kua&pDææææ 15pnf;urf;jynf h0wJ h ygwDpH k' Dr d kua&pDææææ 15urBm hp D;y Gm;&; ææææ 18urBm hp D;y Gm;&; ææææ 18urBm hp D;y Gm;&; ææææ 18urBm hp D;y Gm;&; ææææ 18urBm hp D;y Gm;&; ææææ 18bmar;&Sm;ppftkyfp k& J @ ææææ 21bmar;&Sm;ppftkyfp k& J @ ææææ 21bmar;&Sm;ppftkyfp k& J @ ææææ 21bmar;&Sm;ppftkyfp k& J @ ææææ 21bmar;&Sm;ppftkyfp k& J @ ææææ 21td kbm;rm;&J @ Armjynfysm;&nfqrf;c&D;ææææ 32td kbm;rm;&J @ Armjynfysm;&nfqrf;c&D;ææææ 32td kbm;rm;&J @ Armjynfysm;&nfqrf;c&D;ææææ 32td kbm;rm;&J @ Armjynfysm;&nfqrf;c&D;ææææ 32td kbm;rm;&J @ Armjynfysm;&nfqrf;c&D;ææææ 32u|Ek fy fwd k @E Si f hO D;ausmf +i dr f; pmtkyfææææ 33u|Ek fy fwd k @E Si f hO D;ausmf +i dr f; pmtkyfææææ 33u|Ek fy fwd k @E Si f hO D;ausmf +i dr f; pmtkyfææææ 33u|Ek fy fwd k @E Si f hO D;ausmf +i dr f; pmtkyfææææ 33u|Ek fy fwd k @E Si f hO D;ausmf +i dr f; pmtkyfææææ 33Ed ki fi HwumuAsm - ,l*si f;ay:wD,Jææææ 34Ed ki fi HwumuAsm - ,l*si f;ay:wD,Jææææ 34Ed ki fi HwumuAsm - ,l*si f;ay:wD,Jææææ 34Ed ki fi HwumuAsm - ,l*si f;ay:wD,Jææææ 34Ed ki fi HwumuAsm - ,l*si f;ay:wD,Jææææ 34tm%m&Si fpepfudpP aqG;aEG; jcif;ææææ 38tm%m&Si fpepfudpP aqG;aEG; jcif;ææææ 38tm%m&Si fpepfudpP aqG;aEG; jcif;ææææ 38tm%m&Si fpepfudpP aqG;aEG; jcif;ææææ 38tm%m&Si fpepfudpP aqG;aEG; jcif;ææææ 38Ed ki fi HawmfESi f hawmfvSefa&;ææææ 46Ed ki fi HawmfESi f hawmfvSefa&;ææææ 46Ed ki fi HawmfESi f hawmfvSefa&;ææææ 46Ed ki fi HawmfESi f hawmfvSefa&;ææææ 46Ed ki fi HawmfESi f hawmfvSefa&;ææææ 46owif;e J @r Swfcsuf ææææ 52owif;e J @r Swfcsuf ææææ 52owif;e J @r Swfcsuf ææææ 52owif;e J @r Swfcsuf ææææ 52owif;e J @r Swfcsuf ææææ 52
* s m e , f* s m e , f* s m e , f* s m e , f* s m e , f
1
pmwnf;tzGJhtrSm
trSwf (35) 2012 ckESpf 'DZifbm
wkdi f;oljynfom;rsm; Ek d ;E k d ; =um;=um; &S d =uukefavmhwk di f;oljynfom;rsm; Ek d ;E k d ; =um;=um; &S d =uukefavmhwk di f;oljynfom;rsm; Ek d ;E k d ; =um;=um; &S d =uukefavmhwk di f;oljynfom;rsm; Ek d ;E k d ; =um;=um; &S d =uukefavmhwk di f;oljynfom;rsm; Ek d ;E k d ; =um;=um; &S d =uukefavmh
tdkbm;rm;&J@ jrefrmjynfc&D;pOfukd ‘orkdif;0ifc&D;’vkd@ rD'D,mawGu trSwftom;jyK=uw,f?aumif;usdK;ukd aqmifvmwmvm;/ ‘qkd;jypf’tarGxm;&pfcJhzkd@vm; awG;ylae&yg+yD?
ay:xGufvmwJh ‘'Dc&D;pOf’[m tar&duef&J@ aoe*FAsL[m tajymif;tvJeJ@ ywfoufygw,f? ol@jynfwGif;t&yf&yf taetxm;u yHHkysufyef;ysuf ,kd,Gif;aecsdef/ xGufayguf&Smae&csdef - urBmh'kwd, pD;yGm;a&;tiftm;t}uD;qHk; w±kwfu bufpHktiftm;}uD;xGm;vmcsdef -
w±kwfukd xdef;csKyfzkd@ udpP[m ol@twGuft&if;cH r[mwm0efjzpfw,f? tm&Sypdzdwfa'o[molwkd@ESpfEkdifiH&J@ tusdK;pD;yGm;awGeJ@ qufpyfywfoufaewm tm;vHk;tod?
'ga=umifhvnf; tm;+ydKif&ma'o jzpfvmw,f? wqufwnf;w±kwfukd vnfrsdKn‡pfEkdifr,fh ae&mawG[mta&;ygvmcJhw,f? ta&S@tm&SEkdifiHawGeJ@ tmqD,HEkdifiHawG wefzkd;wufvmcJhw,f?
tar&duef vkyfaeusyHkpHtwkdif; w±kwftxkdifusaewJh tmqD,HEkdifiHawGxJ 0ifaESmufygawmhw,f?e,fajrykdifqkdifr_ jy\em ykd}uD;xGm;vmw,f?
ta&S@ar#mf0g' usifhoHk;vmwJh tdENd,u tmqD,HeJ@ vHk;vmjyefw,f? *syefeJ@ awmifukd;&D;,m;rSmw±kwfeJ@ o[Zmw rjzpfwJhay:vpDawG ukdifpGJ+yD; a&G;aumufyGJ0ifwJh 0ef}uD;csKyfavmif;eJ@ orRwavmif;awGtm%m&vmw,f?
csKyfvkduf&if tar&duef&J@ w±kwf0kdif;ywfa&; pDrHudef; tar&duefoabmus ±kyfvHk;ay:vmyg+yD?Armjynf[m aoe*FAsL[m - yx0DEkdifiHa&;&J@ ta&;ygr_a=umifh b,folrS vufvGwfrcHEkdifwJhEkdifiH
jzpfvmw,f/ tJ'gtE©&m,fyJ? ArmjynfxJrSmvnf; csdefukdufv_yf&Sm;r_awG ay:vmaew,f?etz tpkd;&uawmh ocifa[mif;ukdvnf; rypfcGm&J/ tar#mfukd;}uD; ar#mfukd;vmcJhwJh ocifopfukdvnf;
vufvGwfrcHEkdifb0 usa&mufaeygw,f? jrif&wmuawmh ‘cGwkwf’‘cGwkwf’‘cGwkwf’‘cGwkwf’‘cGwkwf’ay:vpDusifhoHk;zkd@ jyifaewmyg? u|JESpfaumifcwf=ur,fh taetxm;rSm vdktyfwJh trsdK;om; pnf;vHk;nD!Gwfa&; ckdifckdifrmrmvkyfwm rawG@&/ tay:,H&Syfajym+yD; tiftm;pk toD;oD;ukd csnfwkyfxm;wmyJ awG@&w,f? 'Davmuf}uD;rm;wJh jy\em}uD;ukd b,fvkdausmfjzwf=urvJ/ &ifav;p&m aumif;ygw,f?
'ga=umifh “tkyfpk d;olawGukd owday;csifwmuawmh taerwwf&itkyfpk d;olawGukd owday;csifwmuawmh taerwwf&itkyfpk d;olawGukd owday;csifwmuawmh taerwwf&itkyfpk d;olawGukd owday;csifwmuawmh taerwwf&itkyfpk d;olawGukd owday;csifwmuawmh taerwwf&if ‘&Sifusyf-aousyf’‘&Sifusyf-aousyf’‘&Sifusyf-aousyf’‘&Sifusyf-aousyf’‘&Sifusyf-aousyf’jzpfukef =uvdrf hr,f? uk d,fus d K;awG aESmufvm&if wk di f; jynfaysmufoGm;vdrf hr,f”?jzpfukef =uvdrf hr,f? uk d,fus d K;awG aESmufvm&if wk di f; jynfaysmufoGm;vdrf hr,f”?jzpfukef =uvdrf hr,f? uk d,fus d K;awG aESmufvm&if wk di f; jynfaysmufoGm;vdrf hr,f”?jzpfukef =uvdrf hr,f? uk d,fus d K;awG aESmufvm&if wk di f; jynfaysmufoGm;vdrf hr,f”?jzpfukef =uvdrf hr,f? uk d,fus d K;awG aESmufvm&if wk di f; jynfaysmufoGm;vdrf hr,f”?
wqufwnf; jynfolawGukd yef=um;csifwmuawmh-“trsd K;om;jynfolrsm; Ek d ;Ek d ; =um;=um; &S d =uukefavmh”“trsd K;om;jynfolrsm; Ek d ;Ek d ; =um;=um; &S d =uukefavmh”“trsd K;om;jynfolrsm; Ek d ;Ek d ; =um;=um; &S d =uukefavmh”“trsd K;om;jynfolrsm; Ek d ;Ek d ; =um;=um; &S d =uukefavmh”“trsd K;om;jynfolrsm; Ek d ;Ek d ; =um;=um; &S d =uukefavmh” qk dwmygyJ?
pmwnf;tzGJ@
(21/ 12/ 2012)
2
95 ESpfajrmuf95 ESpfajrmuf95 ESpfajrmuf95 ESpfajrmuf95 ESpfajrmuf
atmufwdkbmawmfvSefa&;ae@ txdrf;trSwfatmufwdkbmawmfvSefa&;ae@ txdrf;trSwfatmufwdkbmawmfvSefa&;ae@ txdrf;trSwfatmufwdkbmawmfvSefa&;ae@ txdrf;trSwfatmufwdkbmawmfvSefa&;ae@ txdrf;trSwf
ArmjynfuGefjrLepfygwDArmjynfuGefjrLepfygwDArmjynfuGefjrLepfygwDArmjynfuGefjrLepfygwDArmjynfuGefjrLepfygwD
A[dkpnf;±Hk;a&;aumfrwD.xkwfjyefcsufA[dkpnf;±Hk;a&;aumfrwD.xkwfjyefcsufA[dkpnf;±Hk;a&;aumfrwD.xkwfjyefcsufA[dkpnf;±Hk;a&;aumfrwD.xkwfjyefcsufA[dkpnf;±Hk;a&;aumfrwD.xkwfjyefcsuf
(Edk0ifbm 7 &uf/ 2012 ckESpf)(Edk0ifbm 7 &uf/ 2012 ckESpf)(Edk0ifbm 7 &uf/ 2012 ckESpf)(Edk0ifbm 7 &uf/ 2012 ckESpf)(Edk0ifbm 7 &uf/ 2012 ckESpf)
atmufwdkbmawmfvSefa&;vrf;a=umif;
TEdk0ifbm 7 &ufonf acwfopfurBmhordkif;wGif tvkyform;/ v,form;/
òrd@aeqif;&Jom;rsm;ESifh ynmwwfrsm;twGuf ay:aygufcJhaom txl;jcm;qHk; tjzpftysuf}uD;
jzpfonhf ±k±Sm;EdkifiHrS r[matmufwkdbm awmfvSefa&;}uD; 95 ESpf ajrmufae@ jzpfonf?
qdkAD,uf,leD,HòyduGJjcif;ESifh ppfat;acwf+yD;qHk;oGm;jcif;rSm qdkAD,uf,leD,HusqHk;oGm;onhfvuQ%m
jzpfaomfvnf; tzdESdyfcHjynfolrsm;/ udkvdkeDEdkifiHrsm;ESifh ypPnf;rJhvlwef;pm; twGuf atmufwdkbm
awmfvSefa&;u aqmif=uOf;ay;cJhaom ar#mfvifhcsufrsm;/ udk,hfudk,fudk ,Hk=unfonhf pdwf"mwfrsm;
ESihf vGwfajrmufa&;twGuf wdkufyGJ0iftpOftvmrsm;uawmh xm0pOft"Gef@±Snf wnf±Sdae
ayonf?
atmufwdkbmawmfvSefa&;}uD;onf ±k±Sm;EdkifiHu ±k±Sm;jynfolrsm;udkomru urBmhtESH@±Sd
udkvdkeDb0 usa&mufaeolrsm;udkvnf; ar#mfvifhcsufESifh cGeftm;rsm;ay;cJhayonf? xdk@jyif
oabmw&m;r±SdbJ pD;yGm;a&; wdkufyGJrsm;avmufom prf;w0g;0g;qifE$Jae=uaom urBmt&yf&yfu
tvkyform;rsm;qDudkvnf; rmhufpf0g'ESifhvDeif0g' ydk@ay;cJhonf? 1917 ckESpfu ay:aygufcJhaom
atmufwdkbmawmfvSefa&;. aemufydkif;Y ay:aygufaom awmfvSefa&;rSefor#tay:wGif
TawmfvSefa&;}uD;.oufa&mufr_ tenf;ESifhtrsm;±Sd=uonfcsnf; jzpfonf? tm±SwdkufESihf
vufwiftar&duwdkufwdk@wGifyif TawmfvSefa&;}uD;pdwf"mwfjzifh awmfvSefa&;atmifyGJcHr_awG
ay:aygufcJhonf?
vDeif - pwmvifwdk@. TawmfvSefa&;}uD;udk atmifjrifr_&±SdapEdkifcJhonfh t"du
ta=umif;&if;rsm;teuf wckrSm tvkyform; -v,form; - ppfom; wyfaygif;pkudk xlaxmifEdkif
cJhaoma=umifh jzpfonf? olwdk@wifcJhaom “+idrf;csrf;a&;/ aygifrkef@ESifh vGwfvyfa&;” qdkaom
aºuG;a=umfoHrSm wEdkifiHvHk;u jynfolrsm;. toJESvHk;udk qGJ,lEdkifcJhonf? rD;cdk;rqHk;rdk;rqHk;
ppfwdkufae&aom ppfom;rsm;tzdk@ +idrf;csrf;a&;aºuG;a=umfoHrSm toJcdkufaomawmif;qdkcsuf
jzpfonf? tEdkifEdkifiHrS vlxkv_yf±Sm;r_rSefor# avhvmtwk,loifhonhf pnf;vHk;r_Oyrmwckudk
erlemxlay;cJhovdk ±Sdonf?
20 &mpkESpfrSm e,fcsJ@acwfjzpfonfqdkaom trSefw&m;ESifhqufvsuf 20 &mpkESpfrSm
e,fcsJ@orm;ESifhe,fcsJ@udk awmfvSefonhfacwf[k ajym&avmufatmif jzpfay:vmapcJhonfrSm
TawmfvSefa&;}uD;a=umifhyif jzpfonf? TawmfvSefa&;}uD;u t&if;±Sifpepfvnf; ocF g&w&m;udk
rausmfvGefEdkifa=umif; jyocJhonf? TawmfvSefa&;}uD;a=umifh tvkyform;rsm;ESifh tjcm;
atmufv$mjynfolrsm;. awmfvSefr_udk pdk;&drfaom ajrmufOa&myEdkifiHrsm;wGif tkyfpdk;ol t&if;±Sif
vlwef;pm;onf vlr_axmufyHha&;pepf (social welfare system) azmfxkwfI tumtuG,f
,lcJh=uonf?
qdkAD,uf,leD,HòyduGJoGm;+yD;aemuf 20 &mpktukefydkif;ESifh 21 &mpktpydkif;wGif e,fcsJ@
orm;rsm; w&m;rJh"m;rJh xifwdkif;}uJr_rsm; ydkvkyfvmae=uonfudk tm;vHk;tjrifyif jzpfonf? odk@jzifh
tiftm;}uD;EdkifiH}uD;rsm; wckESifhwck xdyfwdkuf awG@wm/ wif;rmwmawG r=umc% awG@vmae
&onf? onftcgwGif atmufwdkbmawmfvSefa&;}uD;onfvnf; e,fcsJ@EdkifiH}uD;rsm;tcsif;csif;
yxrurBmppfwvif;rSm csdKcsif;csdwfr#cGyf - cwfaecsdefwGif ±k±Sm;jynfolrsm;u tcGifhaumif; ,lum
[email protected] atmifyGJ&atmif qifE$JcJh=uonfqdkaomtcsufudk owd&rdonf?
atmufwdkbmawmfvSefa&;u ay;cJhonfh/ oifjycJhonfh tcsufrsm;teuf rnfolr#
rjiif;qdkEdkifonhf tcsufwcsuf ±Sdygonf? ,if;rSm atmifyGJqdkonfrSm pnf;vHk;nD!GwfpGm
wdkufyGJ0if&JolawGtwGuf jzpfonfqdkaomtcsuf jzpfygonf?
atmufwdkbmawmfvSefa&;tpOftvmESifhpdwf"mwf t"Gef@&Snfygap?
45
3
'
OD;odef;pdeftpdk;&. tajymif;tvJESif hywfouf+yD;OD;odef;pdeftpdk;&. tajymif;tvJESif hywfouf+yD;OD;odef;pdeftpdk;&. tajymif;tvJESif hywfouf+yD;OD;odef;pdeftpdk;&. tajymif;tvJESif hywfouf+yD;OD;odef;pdeftpdk;&. tajymif;tvJESif hywfouf+yD;Auy . wifjycsufAuy . wifjycsufAuy . wifjycsufAuy . wifjycsufAuy . wifjycsuf(2 - 10 -2012)(2 - 10 -2012)(2 - 10 -2012)(2 - 10 -2012)(2 - 10 -2012)
(1) OD;odef;pdeftpdk;&u tajymif;tvJ vkyfaeonf? 'gudk rdrdwdk@todtrSwfðyyg.? tajymif;tvJu
atmifjrifoifhoavmufvnf; atmifjrifaeygonf? 'gudkvnf; owdðyrdyg.?
odk@aomf -
rdrdwdk@pOf;pm;wmu tajymif;tvJ&J@ &nfrSef;csufu bmvJqdkwmudk t"duxm;onf?
olwdk@&nfrSef;csufu
• ‘2008 tajccHOya'’ udk jynfwGif;jynfyu twdkuftcHrsm; vufcHapzdk@/ vlrsdK;pk
vufeufudkiftiftm;rsm; (‘+idrf;’ tzGJ@awGa&m/ qufwdkufaeolrsm;yg) vufcHvmapzdk@
jynfy ‘vGwfajrmufa'o’ a&mufaeonfh twdkuftcHrsm;tm;vHk; vufcHvmzdk@
jzpfonf?
'D&nf&G,fcsuf txdkuftavsmuf atmifjrifaeonf? Todk@ atmifjrif&onfhta=umif;rSm
(u) jynfyta=umif;tcsuftaejzifh tar&duefeJ@taemuftkyfpku Armjynfqdkif&m ay:vpD
ajymif;vJjcif; (w±kwfudk ajymp&mrvdk? olu e0w§etz eJ@ yvJeHyoifh+yD; jzpfonf?)
(c) jynfwGif;ta=umif;tcsufu 'DcsKyf (NLD) u EdkifiHa&;oabmxm; wqpfcsdK;ajymif;vJvmjcif;
jzpfonf? (tus,frcsJ@awmhyg? wckyJ ajymrnf? ‘rw&m;wJhtrdef@tm%mrSefor# zDqef=u’ aºu;a=umfoH
uae ‘w&m;Oya'pdk;rdk;a&;’ odk@ ajymif;vJay;vdkufonf? w&m;Oya'qdkwmrSm ‘2008 tajccHOya'’
tygt0if acwftqufqufu tpdk;&rsm; csrSwfxm;onfh ‘w&m;Oya'rsm;’ tm;vHk; tusKH;0ifonf?
(2) wcsdK@u ‘qifaumif}uD;’ (tajymif;tvJ) awG@aerS ‘qifajc&m’ &SmraeeJ@[k ajym=uonf? ‘qifajc&m’
&Sm&vdrfhrnf? ‘qifajc&m’ awG@rS 'Dqif}uD;u b,fuvmwmvJ - b,fqDudk OD;wnfaeovJqdkwm odrnf?
qif,Ofvm;/ qif±dkif;vm; qdkwmyg cGJjcm;Ekdifrnf?
ypPKyefu b,ftem*wfudk OD;wnfaeovJqdkwmudk odzdk@u twdwfu b,fvdkjzpfcJhovJqdkwmudk
odrSjzpfrnf?
‘ajc&mcH’ =unfhvdkufawmh -
§ 1962 rwfv tm%modrf;yGJ awG@onf?
§ ‘1974 tajccHOya'’ awG@onf?
§ a'gufwmarmifarmifu ‘1974 tajccHOya'’ atmufudk
taysmhqGJenf;eJ@ qGJoGif;wm awG@onf? ol ratmifjrifcJhyg?
bma=umifhvJ -
§ 1988 (1350 jynfh) vlxktHkºur_ &Sdaeonf?
4
§ a'gufwmarmifarmif oabm±dk;eJ@ tajymif;tvJ vkyfcsifaewm
ygvdk@ xGufajymrnfh EdkifiHa&;acgif;aqmif r&Sd? ajym0Hholr&Sd? ajymol
ajrmif;xJ wcgwnf;a&mufoGm;rnf?
§ a'gufwmarmifarmif&J@ ‘taysmhqGJ’ u OD;odef;pdefxuf aysmhajymif;
ygonf? olurS ‘74 tajccHOya'’ udk wydkif;wp ðzwfay;wm
&Sdonf? bmawGjyifcsif ðzwfcsifovJ aphpyfaqG;aEG;rnf[k ajymonf?
wuo (Auo) taqmuftOD;awmif jyefaqmuf=updk@vdk@
ajymonf? 'gu (Auo) udk w&m;0if jyefay;wm jzpfonf?
OD;odef;pdef taysmhqGJu ‘2008 tajccHOya'’ udk vHk;vHk;rxdyg;?
oljyifay;wmu orRwvkyfydkifcGifheJ@ ‘av;pm; vdkufemygrnf’
qdkwmyJ jzpfonf? tajccHOya'&J@ usrf;opPm qdkcsufrSmygwJh
‘xdef;odrf;umuG,fapmifha&Smuf+yD; EdkifiHawmf. Oya'rsm;udkvnf;
vdkufemygrnf’ qdkwmudk jyifray;cJh? (jyifay; EdkifwJh tcGifhtm%m
vnf; ol@rSm r&Sd?) 'DcsKyfacgif;aqmif a':pk uvnf; olwdk@ ‘vpf[m’
oGm;onf[k qdkonf? od&or#u 'gudk jrifol&Sdonf? a':pkeJ@,SOf+yD;
rajymcsif rajym0Hhvdk@ jzpfonf? wu,fu jyifvdkv#ifvnf; tcef;
(12) yg yk'fraygif; (5) cktwdkif; vkyf&rnf? 'DvdkvkyfEdkifzdk@u
cufa=umif; olwdk@od=uygonf? ñuHvdk@ ajym&OD;rnf? OD;odef;pdefeJ@
OD;a&$ref;wdk@ cHk±Hk;qHk;jzwfcsufudpPeJ@ uawmufuqjzpfawmh
OD;odef;pdefu ‘cHk±Hk;qHk;jzwfcsuf’ jyifcsif&if ‘tajccHOya'udk
jyifwJhvkyfenf; vkyfyg’ qdk+yD; OD;a&$ref;udk acsmuf (acsmuf)
wGef;onf? OD;a&$ref;u vufrcH? olvnf; odonf? 'gudk jyifzdk@
vkyfv#if ppftm%mydkifrsm;eJ@ jy\emwufrnfqdkwm odonf?
xl;qef;wmu tajccHOya' jyifzdk@qdk+yD; v$wfwmfxJ acgif;iHk@0if
oGm;wJh 'DcsKyfu OD;odef;pdefcif;ay;wJhvrf; rvdkufbJ =um;ujzefajzol
vkyfonf? tJ'Duawmufuqjzpfr_+yD;awmh a':pkvnf; v$wfawmfu
cef@wJh w&m;Oya'pdk;rdk;a&;aumfrwDOuUX jzpfoGm;onf? aumfrwD
xJrSm ppfAdkvftrwfygzkd@ udpPrSmawmh OD;a&$ref;vnf; rwwfEdkif? tJ'D
aumfrwDu ‘aA'ga&cwfwJhtvkyf’ yJ vkyf&awmhrnf? ppfAdkvf
rygv#if ajredrfh&mvSHpdkufwJhtvkyfyJ t&yfom;w&m;ol}uD;awG udkyJ
udkif&rvdk jzpfawmhrnf? (v,f,m opfawm) ajrawG rw&m;
odrf;wmu t"dutm;jzifh ppfwyf jzpfonf?
H kc H k± H k ;qH k;jzwfcsufcH k± H k ;qH k;jzwfcsufcH k± H k ;qH k;jzwfcsufcH k± H k ;qH k;jzwfcsufcH k± H k ;qH k;jzwfcsufudpPe J @udpPe J @udpPe J @udpPe J @udpPe J @
uawmufuquawmufuquawmufuquawmufuquawmufuqjzpfawmhjzp fawmhjzp fawmhjzp fawmhjzp fawmh
O D;ode f;p de fuOD;ode f;p de fuOD;ode f;p de fuOD;ode f;p de fuOD;ode f;p de fu‘cHk±H k;qHk;jzwfcsuf’‘cH k±H k;qHk;jzwfcsuf’‘cH k±H k;qHk;jzwfcsuf’‘cH k±H k;qHk;jzwfcsuf’‘cH k±H k;qHk;jzwfcsuf’
jyi fcsi f&i fjyi fc si f&i fjyi fc si f&i fjyi fc si f&i fjyi fc si f&i f‘tajcc HOya'‘tajcc HOya'‘tajcc HOya'‘tajcc HOya'‘tajcc HOya'
jyifwJ henf;jyifwJ henf;jyifwJ henf;jyifwJ henf;jyifwJ henf;vkyfyg’ qd k +yD;vkyfyg’ qd k +yD;vkyfyg’ qd k +yD;vkyfyg’ qd k +yD;vkyfyg’ qd k +yD;
5
_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m
_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m
6
(3) OD;odef;pdef&J@ ‘taysmhqGJ’ u tajccHtm;jzifh atmifjrifygonf? olwdk@zdwfac:or# tm;vHk;avmufu
jynfawmfjyef+yD; (2015) a&G;aumufyGJudk ar#mf=uonf? ‘Auy’ uawmh ‘2015’ rSm ay:vmrnfh ‘tmqD,H
vGwfvyfwJh ukefoG,fa&;a'o (AFTA)’ wdk@ tmqD,HpD;yGm;a&;todkuft0ef; (AEC) wdk@a=umifh
ArmjynfolawG cH&rnfhokc'kuQudkyJ awG;onf? rdrdwdk@&J@ 'DtawG;tjrifudk aemiftvsOf;oifhrS a&;ygrnf?
tck OD;odef;pdef/ 'DcsKyfeJ@ tar&dueftaemuftkyfpkwdk@&J@ ay:vpDtajymif;tvJwckudk wifjyygrnf?
OD;odef;pdef/ OD;a&$ref;wdk@&J@ tajymif;tvJxuf tc&muswmu EdkifiHawmfppfwyf (wyfrawmf)
Adkvfrif;atmifvd_ifwdk@udk tajymif;tvJvkyfzdk@qdkwm tar&duefodonf? aemufawmh 'DcsKyfacgif;aqmifpkvnf;
odonf?
xdk@a=umifh tar&duefu e0w§etz acwfwckvHk;rSm tquftoG,fvHk;0jywfoGm;wJh
‘wyfrawmfcsif; qufqHa&;’ udk jyefxlaxmifzdk@u ponf?
• puFmylu ‘&Sef*&Dvm’ qdkwJh umuG,fa&;0ef}uD;awG&J@ tpnf;ta0;rSm ppfwyfcsif;
xdawG@qufqHa&; vkyfcsifa=umif; tar&duefu tcsufjyonf?
• Armppfwyfbufuvnf; ‘tcsdefwefv#if ppfwef;vsm;jyefrSmyg’ vdk@ ESyfa=umif;jyefay;
onf? 'gudk wqifhwufvmwmyJvdk@ tar&duefuwGuf+yD; auseyfonf? tar&duef
ppfausmif;awG/ oifwef;awGrSm Armjynfu vli,fppfAdkvfawG vmwufapzdk@ urf;vSrf;
onf? 'Durf;vSrf;r_u aemifrSmtqifajyp&m &Sdw,fvdk@ xifygonf?
• tar&duefbuf wGufudef;u 'Dvli,fppfAdkvfawG ppfwyf&J@xdyfydkif;a&mufvmwJhtcsdefrSm
olwdk@jzpfapcsifwJh ‘'Drdkua&pD’ taumiftxnfay:rnf[k wGufonf? ESpf 20 - 30
apmifh&vnf; apmifhEdkifonf?
• Armjynfppfbufuvnf; ‘2008 tajccHOya'’ u ESpf 20 - 30 wnf+rJaezdk@ aocsm
oavmufjzpfvdk@ tar&duefeJ@ &if=um;aphcsifonf? (rqv &J@ 1974 tajccHOya'u
14 ESpfyJ wnf+rJcJhwm jzpfonf?)
• tar&duefeJ@&if=um;apha&;u t"dujzpfvdk@ vuf&SdArmjynfppftm%mydkifrsm;u
oabmus=uonf?
xHk;pHtwdkif; 'DcsKyfacgif;aqmifpkuyg ppftm%mydkifrsm;ESifh xdawG@qufqHcsifw,f[k qdkvmonf?
odk@aomf rvG,fvSyg? tar&duefvdk ol@rSm wefcdk;=oZm r&Sdyg? ppfwyfxdyfydkif;eJ@ xdawG@qufqHr_ rajymeJ@
ppfAdkvftrwfawGeJ@ wpm;yGJwnf;xdkif+yD; xrif;vufqHkpm;zdk@awmif rvG,fwmawG@&onf?
twdkcsKyfygawmhrnf? tar&duefu xdawG@qufqHzdk@ vG,fonf? 'DcsKyftzdk@ rvG,fyg?
• tar&duefu a&&SnfapmifhEdkifonf? udpPr&Sd? ESpf 20 - 30 qdkwm olwdk@twGuf
jy\emr&Sd?
• jy\em&Sdwmu 'DcsKyf? acwfòyifygwDcsif;jzpfvdk@ av;pm;axmufxm;wJhtaeeJ@
tus,fra&;awmhyg?
• jynfoluvnf; rapmifhEdkifyg?
(4) ed*Hk;taeeJ@ wifjyygrnf?
_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m
7
ppftm%m&SifpepfrSm tm%modrf;wJhumv/ tm%mtajccs+yD; tajcuswJhumv/ tm%mxdef;wJh
umvqdk+yD; (3) ydkif; &Sdw,fvdk@ Auy u owfrSwfygonf? tusOf;csKyf+yD; wifjyygrnf?
(u) (1962 rS 1974) xd tm%modrf;wJhumv jzpfonf? tm%m+rJatmif tm%ma[mif; (zqyv
(2) jcrf;pvHk;) udk zdESdyfonf? ‘Oya'wGif;rmhufpf0g'Dqdkol twdkuftcHrsm;’ udk qGJaqmifodrf;oGif;Edkifonf? zqyv
(2) jcrf;u xdef;odrf;umv vGwfvmawmhvnf; (Adkvfae0if;&J@ (33) OD; t}uHay;tzGJ@ taysmhqGJumvrSm)
&yfwnfcsuf rajymif;=u? 'DawmhrS ‘tajccHOya'’ udk a&;qGJonf?
(c) (1974 rS 1988 xd) umv? tm%mtajccs+yD; tajcuswJhumv jzpfonf? qdk&S,fvpf0g'
acwfpm;csdefrdk@ ‘jrefrmhenf;jrefrmh[ef qdk&S,fvpf’ wHcGefv$ifhonf?
(*) (1988 rS 2008 xd) rSmawmh ‘tm%mxdef;’ wJhumv jyefa&mufonf? e0w§etz ppftm%m&Sif
pepf ajAmifvkyfonf? ‘tajccHOya'’ udk a&;qGJonf?
(2008 rS tcktxd) jrefrmhenf;jrefrmh[ef ‘pnf;urf;jynfh0wJh 'Drdkua&pDtajccHOya'’ udk wnfwHhatmif
vkyfwJhumv (tajcusatmif vkyfwJhumv) jzpfonf?
ppftm%m&Sifpepf&J@ oHo&mpuf0dkif;u odrf; - tajccs/ tajcus - xdef; umv (3) ck &Sdonf[k
t=urf;tm;jzifh owfrSwfEdkifonf? 'DoHo&mpuf0dkif;u tckwywfjyefvSnfhaeonf?
(5) rdrdwdk@tjrifudk wifjyygrnf?
• tm%mtajccswJhumvudk tckjzwfoef;aeonf?
• OD;odef;pdefwdk@&J@ taysmhqGJ atmifjrifaeonf? ‘2015’ a&G;aumufyGJ vkyfjzpfv#if tm%mtajcus
awmhrnf?
• wu,fvdk@ ‘1988 tHkºur_rsdK;’ aemifrSm jzpfvmv#if tm%mxdef;wJhtvkyf olwdk@jyefvkyf=u
vdrfhrnf? (e0w§etz) vdk tzGJ@rsdK; jyefvkyfvdrhfrnf?
(6) rdrdwdk@&J@ udk,fhudk,fudk,fa0zefa&;? Auy u -
• emvefxcsdef jzpfonf? [dkwkef;uvdk rvkyfEdkifao;? vkyfEdkifzdk@ tcsdefwck apmifh&rnf? apmifh&rnfh
tcsdef b,favmufqdkwmudk rcef@rSef;wwfao;yg? ([dkwkef;u cef@rSef;EdkifcJhonf? 1300 jynfh&J@
a&$&wkESpf 1350 (1988) rSm tcsdefus+yDvdk@ rSefrSefuefuef cef@rSef;EdkifcJhonf?)
rdrdwdk@,Hk=unfcsuf -
• zdESdyfol&Sdv#if wGef;uefol&Sdrnf?
• wefjyefawmfvSefa&;&Sdv#if awmfvSefa&;&Sdrnf?
• EdkifiHwumhtajctae txl;ojzifh jynfwGif;tajctaeu awmfvSefa&;tajctae &ifhrSnfh
rrSnfhudk jyXmef;vdrfhrnf?
• awmfvSefa&;oabmw&m;r&SdbJ awmfvSefa&;w&yf rjzpfEdkif? rSefuefwJh aoe*FAsL[meJ@
enf;y&d,m,fvrf;pOf r&SdbJ atmifyGJr&Edkif? rawmfwq awmfvSefa&;atmifjrifwm avmurSm
r&Sd?
• rdrdwdk@u &ifhrSnfhwJh tcsdefxd apmifhrnf? rSefuefwJh awmfvSefa&;oabmw&m;udk udk,fhtm;udk,fudk;
&SmazGrnf? aemuf jynfolodk@ wifjyrnf?
_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m
8
• ‘a,m,drf;vdkuf bom;,drf;vdkuf’ rvkyfEdkif? vdktyfvmv#if ‘*k%foa&&SdwJh txD;usefjzpfr_’
udk vufcH&ef toifhjzpfonf?
• b,favmuf=um=um apmifhEdkifygonf?
ñuHóuufwkef; ajymcsifwm -
• udk,feJ@rqdkifayr,fh ‘a&G;aumufyGJOya'’ udk zwf=unfhonf? u|efawmfwdk@udk óuwif+yD;y,fxm;wm
awG@onf? aus;Zl;wifygonf?
• udk,fu vufrcHayr,fh vufcHolrsm;udkawmh trSefyJ av;pm;ygonf? axmufxm;ygonf? olwdk@
tajctaet& vkyfwmyJvdk@ vufcHxm;ygonf?
Auy u -
• rmhufpf0g'udk vrf;!ïefoabmw&m;tjzpf xm;onf?
• awmfvSefwJh vlwef;pm;wdkufyGJudk pGJ+rJpGm,Hk=unfonf?
• ArmjynfudkcspfwJh jynfcspf0g'Djzpfonf?
• vufrcHEdkifwmudk vufcHcsif[efraqmifyg?
ajym&OD;rnf?
• Auy &J@ arG;ouU&mZfudk tcktjiif;yGm;wm rawG@&? arG;&mZmwdudkawmh trsdK;rsdK;ajym=uonf?
Oya'y ajratmufygwDudk arG;zGm;&wmjzpfvdk@ ae&mawmfawmfrsm;rsm; ajymif;&onf? udkA[def;
tdrfrSmvdk@ ajymwmvnf; rrSm;? &efukefòr@xJrSmvdk@ ajymwmvnf; rrSm;yg?
• wck wifjycsifwmu Auy &J@ arG;&mZmwdt&if;tjrpfu wuo§Auo jzpfonf? 'ga=umifhyJ
wuo§Auo taqmuftOD;udk oHa,mZOf&Sd wG,fwmonf? 'ga=umifhyJ ‘Armjynf’ (A)
qdkwmudk pGJ+rJaewm jzpfonf? jrefrmjynfjzpfvnf; ta&;r}uD;yg? 'gayrJh ‘Auo’ &Sdor#awmh
‘Auy’ &J@ (A) udk rjyifEdkifyg?
• tckawmh ‘Auy’ uG,fvGefaoqHk;wJhouU&mZf tjiif;yGm;ae=ujyefonf? OD;Ek/ udkausmf+idrf;wdk@u
wrsdK;ajymvdrfhrnf? Adkvfatmif}uD;/ Adkvfatmifa&$/ Adkvfarmifarmifwdk@u wrsdK;ajymvdrhfrnf?
Adkvfapmarmif/ Adkvfoef;a&$/ Adkvfcif!Gef@wdk@u wrsdK;ajymvdrfhrnf? ajymcsifwmajym=uygap? rdrdwdk@
0ifrajymyg? ajymp&mrvdkvdk@yg? ajymrd&ifvnf; ‘zkwfouf0if+yD;’ ajymwmvdk@ pGyfpGJ=uvdrhfOD;rnf?
• wygwnf; ajymvdkufrnf? Auy udk qJa&;wJhpmawG zwf&ygonf? tusdK;ta=umif;ygwJhpmudkawmh
a0zefwmvdk@ oabmxm;vdkufonf? qJa&;pmoufoufqdk&if zwfyJzwfonf? vufeufcs
opPmazmufawG a&;wmvnf; zwfonf? wm0eft& t}udrf}udrfvufeufcs=u&wmyJvdk@
oabmxm;um ab;rJhay;onf? (ordkif;rSefudk ±dk;±dk;om;om; odvdkolrsm;u odcsifvdk@ ar;vm&if
‘twGif;pmtjzpf’ jyefa&;ygrnf? xkwfjyefzdk@ r[kwfyg?)
• ppfeJ@awmfvSefa&;acwfrrDvdkufolrsm;u tJ'Dacwfu usefrdusef&m aocgeD;awGudk (trsm;pku
aoukef+yD) vGwfvyfa&;acwfusrS vljzpfvmolawGu (ynmwef;ukefatmif oifcJh&olawGu)
pGJcsuftrsdK;rsdK;wifaewmudk zwf&=um;&awmh em=uOfygonf? tenf;qHk;awmh vGwfvyfa&;twGuf
pGef@v$wftepfemcHcJholrsm;tjzpf todtrSwf ðyapcsifygonf?
_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m
9
rdrdwdk@vnf; wef;ukefatmif oifcsifygonf? rdbrsm;uvnf; oifapcsifonf?
vGwfvyfa&;&zdk@/ wdkufzdk@/ aozdk@vrf;udk a&G;+yD;vdkufcJholrsm;vdk@awmh todtrSwfðyapcsifonf?
‘ynmwef;ukefatmif roifcJh&olawG’ ‘aphpyfaqG;aEG;a&; ,Ofaus;r_r&SdolawG’
‘olEdkifudk,fEdkif rvkyfwwfolawG’ pwJh pwJh a&;wmajymwm zwf&=um;&wdkif; toJqwfqwf
emygonf?
'g[m tvwfwef;pm;ADZ&SdolwOD;&J@ cHpm;csufyg? q&mrif;ok0%f&J@uAsmxJu
tvkyform;/ v,form;om;orD; usqHk;tHhqJqJ ajymuf=um;&Jabmfuawmh ol@rSmwrf;rSm
‘tm;emcJha=umif;’ ajymcJhonfrSm vGwfvyfa&;wdkufyGJ0ifolrsm;udkajymwm jzpfonf? vGwfvyfa&;
twGuf toufawGpaw;cJhwJh axmifaomif;aom tmZmenfrsm;uawmh aus;Zl;&Sifudk aus;pGyfol
rsm;vdk@ oabmxm;=uvdrhfrnf? rdrdwdk@uawmh rajym&ufvdk@ rajymyg? &ifemw,fqdkwmeJ@yJ
&yfxm;vdkufygonf? pdkwJhvuf rajcmufapcsifwm jzpfonf?
wifjycsifwmu Auy &J@ arG;&mZmwdwifjycsifwmu Auy &J@ arG;&mZmwdwifjycsifwmu Auy &J@ arG;&mZmwdwifjycsifwmu Auy &J@ arG;&mZmwdwifjycsifwmu Auy &J@ arG;&mZmwd
t&if;tjrpfut&if;tjrpfut&if;tjrpfut&if;tjrpfut&if;tjrpfu
wuo§Auo jzpfonf?wuo§Auo jzpfonf?wuo§Auo jzpfonf?wuo§Auo jzpfonf?wuo§Auo jzpfonf?
'ga=umif hy J'ga=umif hy J'ga=umif hy J'ga=umif hy J'ga=umif hy J
wuo§Auo taqmuftOD;ud kwuo§Auo taqmuftOD;ud kwuo§Auo taqmuftOD;ud kwuo§Auo taqmuftOD;ud kwuo§Auo taqmuftOD;ud k
oHa,mZOf&S d wG,fwmonf?oHa,mZOf&S d wG,fwmonf?oHa,mZOf&S d wG,fwmonf?oHa,mZOf&S d wG,fwmonf?oHa,mZOf&S d wG,fwmonf?
NLD a&S@a&; - Auy tawG;a&S@a&; - Auy tawG;a&S@a&; - Auy tawG;a&S@a&; - Auy tawG;a&S@a&; - Auy tawG;(29- 9 - 2012)(29- 9 - 2012)(29- 9 - 2012)(29- 9 - 2012)(29- 9 - 2012)
(1) Taqmif;yg;udk trsdK;om;'Drdkua&pDtzGJ@csKyf ('DcsKyf) em,u OD;wifOD;u ‘a':atmifqef;pk=unfudk
t+rJtm;udk;aevdk@rjzpf’ [k ajymwmudk zwf&vdk@ a&;vdk@&+yDqdk+yD; a&;jcif;jzpfonf?
(2) a':pkwa,muf v$wfawmfajy;wufvdkuf/ tdrfjyef+yD; wnavmuftdyf/ aumhrª;udkxGuf vkyfae&wm/ 'D=um;xJ
EdkifiHjcm;xGufwmawG awG@+yD; 'D (67) ESpft&G,feJ@ b,favmuf=um=umvkyfEdkifrSmvJvdk@ pOf;pm;rdonf? ol
ArmjynfEdkifiHa&;xJ 0ifvmawmhawmif touf (40) ausmfae+yD? ol@tazvdk vli,fajcwufb0eJ@ vkyf&wm
r[kwf?
'gxufta&;}uD;wmu
§ ygwDOuUXvkyfaeolu ygwDvkyfief;rvkyfEdkifjzpfv#if ygwDpnf;vHk;a&; ysufjym;wwfonf?
=um;ae&wJh owif;awGu raumif;yg? 1962 tm%modrf;yGJ +yD;pu owif;pm&Sif;vif;yGJ
wGif Adkvfatmif}uD;u ‘OD;Eku udk,fhygwDudkyif rxdef;odrf;Edkifawmhvdk@ olwdk@ppftkyfpku
wdkif;jynfudk 0ifxdef;zdk@ tm%modrf;&wm’ [k ajymcJhonf? ('DcsKyf acgif;aqmifrsm;
owdðy=uzdk@yg?)
§ ppfwyftmabmf*sme,frSmawmh a':pkudk 'DcsKyfacgif;aqmifrvkyfbJ (statesman) yJ
vkyfzdk@ ajAmifa&;ae+yD?
(3) ñuHóuufvdk@a&;cGifhðyyg?
§ a'gufwmarmifarmiforRwvkyfwkef;u ygwDpHk a&G;aumufyGJvkyfay;rnfqdk+yD; a&G;aumufyGJ
aumfr&SifzGJ@ay;oGm;onf? xdktcgu rdrdwdk@jiif;y,fcJhonf? bma=umifhvJ ‘1974 tajccHOya'’
atmufudk qGJoGif;aevdk@ jzpfonf? olzsufay;wmu tJ'DtajccHOya'xJu yk'frwckeJ@ ywfouf
wmawGudkyJ zsufay;wm jzpfonf? wjcm;yk'frawGudk rzsufodrf;?
§ e0w u ‘1990’ a&G;aumufyGJvkyfay;awmh ‘a&G;aumufyGJaumfr&Sif’ u a'gufwmarmifarmif
zGJ@ay;wJh aumfr&SifygyJ? ('gayrJh) ‘1974 tajccHOya'’ zsufodrf;+yD; jzpfonf? 'ga=umifh ‘Auy’
u ‘a&G;aumufyGJ oydwfrarSmufeJ@ - 'DcsKyfudk yHkatm+yD; rJay;=u’ vdk@ aqmf=ocJhonf?
(4) ‘2015 a&G;aumufyGJ’ udk ‘2008 tajccHOya'’ t& vkyfrSmjzpfovdk a&G;aumufyGJaumfr&Sifuvnf;
tckvuf&Sdaumfr&Sifu vkyfrSmjzpfonf? 'ga=umifh ‘Auy’ u 'Da&G;aumufyGJudk oydwfarSmufzdk@ aqmf=ornf?
§ +yD;cJhwJhtawG@tñuHt&qdkv#if rdrdwdk@tenf;pk jzpfEdkifonf? udpPr&Sd? (Auy &J@ }uHqcsuf ‘'Drdk
2006’ udk wifjywkef;u (vrf;jyajryHk RM (7) csufpvHk; tqifhwdkif; wdkufzsufrnf[k avmbw}uD;10
ajymcJholrsm;u aemufqHk;awmh bmrS rwdkufzsufEdkifcJhwJh tawG@tñuHudk ‘Auy’ &xm;+yD
jzpfonf?)
§ tck ydkcufvdrhfrnf? ‘2008 tajccHOya'’ udk vufcHae=u+yD? ‘2015’ udk ar#mfae=u+yD? 1940
umvwkef;uvnf; &mcdkifE_ef;trsm;pk wjynfvHk;qdkygpdk@ *syef ar#mf=uonf? ‘Auy’ rygcJhyg?
§ ‘2008 tajccHOya'’ atmufudk acgif;iHk@0ifzdk@ ‘[’ ay;wJh taygufxJ wdk;0ifrd&if ‘pnf;urf;
jynfh0’ wJh 'Drdkua&pD&J@ tEdkifusifhwm cH&vdrfhrnf? 'DcsKyf vpf[if;vdk@ usrf;udkifcJh&+yD?
(5) OD;wifOD;&J@ ‘nnf;csif;’ =um;cJh&+yD? tck udk,fhudk,fudk a0zefa&;oabmawG@&vdk@ a&;vdkuf+yD?
§ 'DcsKyfoufwrf; &Snfapcsifvdk@
§ 'Dwcgu ‘1990 tvH’ udk pGef@vdkufwmrsdK;/ ‘a&$*Hkwdkif&yfwnfcsuf’ pGef@vdkufwmrsdK; r[kwfbJ
ArmhEdkifiHa&;rSm jzpfavh&Sdovdk yk*~dKvfwOD;&J@ acgif;aqmifr_vnf; r&Sda&m wygwDvHk; qefuGJ}uJovdk
tjzpfrsdK; 'DcsKyf rwdk;apcsifvdk@ apwemeJ@ a&;ygonf?
_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m
11
ygwDOuUXvkyfaeoluygwDvkyfief;rvkyfEdkifv#if
ygwDpnf;vHk;a&;ysuf_ym;wwfonf
12
ay:_yLvmEkdifiHa&;ESifhay:_yLvmEkdifiHa&;ESifhay:_yLvmEkdifiHa&;ESifhay:_yLvmEkdifiHa&;ESifhay:_yLvmEkdifiHa&;ESifh
tm%mEkdifiHa&; tm%mEkdifiHa&; tm%mEkdifiHa&; tm%mEkdifiHa&; tm%mEkdifiHa&;
(1)(1)(1)(1)(1)
ArmjynfEkdifiHa&;rSm aumif;wJhtpOftvmawG &SdcJhovkd raumif;wJh tpOftvmawGvnf; &SdcJhw,f? vlxktm;ukd tajccH+yD; 'Drkdua&pDenf;us pnf;±Hk;,SOf+ydKifwmrsdK; wcsdK@u rvkyfcsif=ubl;? rvkyfEkdif=ubl;? vlyk*~dKvfwOD; a&S@wef;a&mufvmay:jyLvmjzpfvm&if b,fvkdqGJcsypf&rvJ/ b,fvkd&Sif;ypf=urvJ pOf;pm;olawG&SdcJhw,f?
'Daumif vlwGifus,fvkyfaew,f/ &Sif;ypfqkdwJh tawG;tac:awG vkyf[efawGxGef;um;vmcJhwm vGwfvyfa&; t}udKumvuwnf;u jzpfw,f? 'DvkdeJ@trsdK;om;acgif;aqmif AkdvfcsKyfatmifqef; a&wdrfepfcJh&w,f? EkdifiHjcm;a&;0ef}uD;OD;wifxGwf AHk;cGJvkyf}uHwm cHcJh&w,f?
vGwfvyfa&;&+yD;awmh 'Dvkyf[efrsdK; yk drsm;vmw,f? qdk&S,fvpfawGtrsm;qHk;vkyfcJhw,f?
ppftkyfpk ppftm%m&Sifpepf usif hoH k;vmwJh 58-62 ppftpk d;&awGvufxufusawmh txGwftxdyf a&mufoGm;cJhw,f?
rqvacwf0ef}uD; a'gufwmnDnD&J@ vkyf&nfukdif&nfukd owdjyKrd+yD;tm&S&J@ xGef;opfp acgif;aqmifwOD;vkd@ jynfyrD'D,mwcku csD;yifha&;vkdufrd&muol@crsm +*dK[fpD;+*dK[feif;rvGwf +*dK[far$cH&+yD; tjzKwfcHxdoGm;ygw,f?
ukvtwGif;a&;rSL;OD;oef@/ EkdifiHwumrSm xifay:ausmf=um;tav;pm;cH&wma=umifh 74§75 ta&;tcif;ukd jzpfay:apcJhw,f?
rSefw,fxif&ifvkyfwwfwJh AkdvfcsKyf}uD;wifOD;udpP - qHyif&Snfvli,fawGukdppfwyfuzrf;+yD; qHyifwkdypfwJh v_yf&Sm;r_wckrSm Akdvfae0if;om; ygoGm;w,f? 'gukdewfaeudkif;rcsef tm%m+ydKifvmw,fvkd@ ,lqcH&w,f? vlxk=um;rSm ‘AkdvfcsKyf}uD;wifOD; oufawmf&Snfygap’vkd@ atmf[pfvmwJhtxd ay:jyLvmjzpfvmwmawGa=umifh ppfOD;pD;csKyf&mxl;uae tjzKwfcH&zkd@ =urRmiifcJhw,f? 'ga=umifhAkdvfae0if;vufxufrSm ta=umif;odolawGu ay:jyLvmtjzpf rcH=uygbl;?
50-62 rSm OD;Ekacwfjzpfw,f? ‘OD;EkrS OD;Ek’jzpfvmw,f? 'ght&if zqyvukd+zdKcGJypfvnf; olbmrS rjzpfcJhbl;? 58 tm%mtodrf;cH&vnf; c%yJ? ‘ypfwkdif;axmif’jzpfaecJhw,f? 'gayrJh tcGifhaumif;apmifhaewJh ppftkyfpk'%f udkawmh olrcHEkdif?aemufqHk;awmh axmifxJ a&mufcJh&w,f? vGwfvmjyefawmh vufeufukdifawmfvSefa&;udk wl;wl;cg;cg; qef@usifygw,fqkdwJh OD;Ek wyfawmifwm Akdvfxkvlpk+yD; olykefxcJh&w,f?
ckvnf; a':atmifqef;pk=unf&J@ xif&Sm;ausmf=um; ay:jyLvmjzpfwJhacwf
vufeufukdifvufeufukdifvufeufukdifvufeufukdifvufeufukdif
awmfvSefa&;udkawmfvSefa&;udkawmfvSefa&;udkawmfvSefa&;udkawmfvSefa&;udk
wl;wl;cg;cg;wl;wl;cg;cg;wl;wl;cg;cg;wl;wl;cg;cg;wl;wl;cg;cg;
qef@usifygw,fqkdwJhqef@usifygw,fqkdwJhqef@usifygw,fqkdwJhqef@usifygw,fqkdwJhqef@usifygw,fqkdwJh
OD;EkOD;EkOD;EkOD;EkOD;Ek
_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m
13
a&mufaeygw,f? t0ef;t0kdif;u us,fygw,f? jynfwGif;omru jynfytxd aygufa&mufygw,f? ppftkyfpk acgif;ukdifzcif(a*ghzm;om;) }uD; Akdvfae0if;/ aemufAkdvf atmif}uD;/ Akdvfoef;a&$/ AkdvfcifnGef@wkd@ tqufquf owfrEdkifvkd@ v$wfxm;&wm-
'gayrJh olwkd@ vufav#mhvkduf=u+yDvm;?olwkd@u EkdifiHa&;ukd ppfa&;vkdoabmxm;+yD; vkyfukdifae=uw,fqdkwm rarhoifhbl;?
( 2 )( 2 )( 2 )( 2 )( 2 )
ta=umif;qufpyf+yD; OuUÏocifAodef;wif u|efawmfwkd@ukd ajymjycJhwmwck owd&rdw,f?“&JabmfarmfpDwkef; wcgu ajymzl;w,f? &JabmfAodef;wif ppfwkdufw,fqkdwm rcufygbl;? 'Dae&mwkdufr&&if [kdae&m
ajymif;wkdufaygh? 'Denf;eJ@r&&if [kdenf;eJ@ wkdufaygh-As”æwJh?ppftkyfpktaeeJ@ 'Dpum; =um;zl;r=um;zl;awmh rajymwwfyg? “usKyfwkd@vnf; OuUÏarmfppfa&;usrf;awGukd zwfyg
w,f? vkdovkdvnf; toHk;csygw,f”vkd@ ppfAkdvfwcsdK@ ajymwmawmh =um;zl;rSwfzl;ygw,f?'DESpfukd,f=um; ajymwJhpum;ukdawmh OuUÏu tvsOf;oifhwkef; ppfa&;aqmif&Gufr,fh ygwDwGif; &JabmfwcsdK@ukd ajym
wmyg? ppftpdk;& ppftkyfpkodp&m ta=umif;r&Sdyg?'gayrJh 'Denf;eJ@ r&vkd@ ‘[kdenf;’ajymif;oHk;vmwm awG@&w,f? 'Dae&mrSm ‘tvkdvkduf t}udKufaqmifwJhenf;’vkd@
oHk;yghr,f? (wkduf±kdufa0g[m& oHk;vkduf&if tcH& cufukefrSm pdk;vkd@yg)?“wdk@acgif;aqmifawGvkyfwm tm;vHk;rSefw,f/ twkduftcHawGukd ukdifwG,fwm (wckyJ) rSm;w,f? 'Denf;ukd ckrS
oHk;&ovm;? apmapmuoHk;&if usKyfwkd@wyfrawmfvnf; 'Davmufemrnfrysufbl;? vlxkvnf; 'Davmufrembl;”vkd@ajymwJhtoHxGufvmw,f?
(3)(3)(3)(3)(3)
jrif&wmuawmh ‘tay;t,l vkyf=uwmyJ’(wkd@tusyftwnf;vnf; rif;wkd@ ulajz&Sif;ay;/ wkd@uvnf; rif;wkd@vkyfcsifwmawG axmufxm;or_jyKr,f) qdkwJh em;vnfr_jzpfvmw,f?
t&yfom;pum;eJ@ ajym&&if vla&;jycGifh&vkd@ twkduftcHawG pdwfvGwfukd,fvGwf jzpfvmw,f? 'gayrJh xGufay:vmwJh&v'fuawmh “2008 tajccHOya' wnfap - +rJap/ OD;ykdifukr`%D wnfap - +rJap æ”qkdwmyJ?
'Dem;vnfr_a=umifh jynfwGif;u ArmjynfolawG&J@ b0ajymif;vJukef=u+yDvm;? vlrsdK;pkwkdif;&if;om; jynfolawG&J@b0wkd;wuf pnfyifvm=u+yDvm;? olwkd@e,fajrawG +idrf;csrf;om,mae=u+yDvm;?
jrif&wmu etz wdwfwdwfuav;vkyfxm;wJh vlqdk; (Black List) pm&if;0if vlwcdsK@ukd trnfysufpm&if;uy,fzsufay;vkdufw,f? tjyeftvSeftm;jzifh tar&duefjyKpkxm;wJh ‘ikd@b’pm&if;0if wyfeJ@ tpdk;&t&m&SdwcsdK@/ tpdk;&eJ@pm;azmfpm;zuf c±kdeDwcsdK@ xl;cwfxm;wm jzKwfay;+yD; tar&duefokd@ ‘0ifap - xGufap’ jzpfvmw,f? orRwjzpfoluy%mr+idrf;csrf;a&;Ekdb,fqk pm&if;0ifjzpfvmw,f?
ckawmh tar&dueJ@ Oa&myukr`%D}uD;awG vm=u+yD? olwkd@u tjrwfrxGufbJ rvm=ubl;? jynfwGif;rSmawmh c&kdeDawGuyJ ‘pm;’oGm;rvm;/ jynfolawGyJ ‘jym;’oGm;rvm;- apmifh=unfhyghr,f?
(4)(4)(4)(4)(4)
2015 a&G;aumufyGJ 3 ESpfyJ vkdygawmhw,f? bmawG jzpfvmrvJ? &ifckefaerdygw,f? t"duajymcsifwJh ay;csifwJhowif;pum;u 'gyJjzpfygw,f?
ckwavm jyifyrD'D,m wcsdK@u 2015 a&G;aumufyGJrSm a':atmifqef;pk=unf orRwjzpfvmEkdfifw,fvdk@ ESyfa=umif;ay; wpf}udKcef@rSef;csufawG xkwfay;aeygw,f?
jynfolrJeJ@ jzpfvm&ifawmh (ckppfwydkif; tpdk;&eJ@pm&if) aumif;wmaygh? &ifav;aerdwm[ 'DtcsufyJ? jzpfrvm;/rjzpfbl;vm;?
a':atmifqef;pk=unfvnf; pkd;&drfpdwf&SdwJhoabm awG@&w,f? tdENd,c&D;pOf twGif;rSmyJ 2008 tajccHOya' jyifqifray;&if rjzpfEkdifbl;qdkwJhoabm ajymxGufvmygw,f?
etzuawmh ol@wyfol jyifxm;vkdufyg+yD? +yD;cJhwJh atmufwkdbm }uHhzGH@ygwDnDvmcHrSm A[kdtvkyftr_aqmif 44OD;&J@ pm&if; xkwfjyefcJhw,f? vlpm&if;=unfhvkdufawmh taysmhqGJorm;awG ygovkd‘a&bl;aygufwm rvdkcsifbl;/ a&&atmifom,lcJh’qdkwJholawG ygaewm awG@&w,f?
taysmhqGJorm;awGeJ@ ywfoufvkd@uawmh ‘ukd,f t˜&if ukd,fcHaygh’vkd@ ajym&rSmyJ? 'Dvkdajymvkd@ olwkd@ tE©&m,fukdav#mhwGufwmr[kwf/ ygwDawG uGJwm+yJwm yJhxGufukef=uwmawGrSm olwkd@&J@ vuf&mawG awmfawmfav;yg˜ygw,f?
ckArmjynf (txl;ojzifh) jynfrEkdifiHa&;rSm t"du 2 ygwDyJ +ydKif&rSmyg? tm%mukd rvGwfwrf; qkyfukdifxm;csifolawG/ usifhoHk;EkdifwJhenf;vrf;awGuawmh -
(1) zqyv qkd&S,fvpfawG&J@ rif;vS 4 avmif;+ydKifenf;/ igef;ZGef 6 avmif;+ydKif enf;/ EkdifEkdif - ±_H;±_H; - Ekdif&r,fqkdwJhenf; (2) Akdvfae0if;&J@ awmfvSefa&;aumifpDenf;/ rqvenf;/ Akdvfapmarmif-AkdvfcifnGef@ e0w enf;/ Akdvfoef;a&$-AkdvfcifnGef@wkd@&J@ etzenf;
(3) (tm%mvufrv$wf&&if) EkdifiHa&;upm;csif=uwJh olawGuawmh OD;odef;pdef - OD;a&Gref;enf;ukd }udKufEkdif=uw,f?
'gayrJh olwkd@xJrSm tqHk;tjzwfay;r,fhvlawGuawmh wyfrawmf&J@ OD;aqmifr_tcef;ukd udkifxm;wJh um§vHk(okd@r [kwf) tuvyJ jzpfygw,f? 'DtxJrSm t"duusolu Akdvfrif;atmifv_difqkdwm owd&Sd&ygr,f?
'Dawmh ay:jyLvmEkdifiHa&;eJ@tm%mEkdifiHa&; tm;+ydKifwJhyGJrSm OD;Ek&J@ay:jyLvmEkdifiHa&; usqHk;ovkd a':atmifqef;pk=unfusqHk;oGm;Ekdifovm;?
ref'Jvm;&J@ ay:jyLvmEkdifiHa&; atmifyGJcHovkd a':atmifqef;pk=unf atmifyGJcHEkdifrvm;? wGuf=unfh=uyg?t&mtm;vHk;[m EkdifiHa&;vrf;pOfeJ@ qkdifygw,f?'Dae&mrSm ref'Jvm;&J@ ANC eJ@ a':pk&J@ NLD wlovm;/ pOf;pm;yg? (apmapmykdif;rSm wlovkdvkd &Sdayr,fh/
aemufykdif; rwlbl; xifygw,f)?OD;Ek&J@ yxpeJ@ a':pk&J@ NLD wlovm;? ([kwfuJh - wlygw,f) vlxkaxmufcHr_ &wmcsif; wlygw,f? vpfb&,f
'Drkdua&pD ukdifpGJwm wlygw,f? a&G;aumufyGJEdkifwmcsif;vnf; wlygw,f?'gayrJh jzpfavhjzpfx &Sdwmu 'Drkdua&pD txkduftavsmuf&SdwJhEkdifiH/ jynfolawGu ukd,fh'Drkdua&pDukd ukd,fum
uG,fwJhEkdifiH/ ppftm%m&SifawG tkyfpkd;rxm;wJhEkdifiHawGrSmom a&G;aumufyGJEkdifwJh ygwDawG tm%m&=uygw,f?'Dae@umvrSm ukd,fhukd0ef;&HaewJh jynfolawGukd ‘&&if &-r&&if cs’qdkwJh tawG;tac: wyfqifxm;Ekdif&if
atmifyGJeJ@ eD;ygw,f? ‘ay;rS,lr,f’qkd&ifawmh tm%meJ@ a0;ygr,f? t&if;&Sif'Drkdua&pD EkdifiHawGrSm pOf;pm;ovkd/ vkyfovkdpOf;pm;vkyfaqmifaevkd@uawmh jynfolawG atmifyGJapmfreHEkdifa=umif; ajymvkdygw,f?
bk&m;w&m; =unfndK/ t=urf;zufawmfvSefa&;udk t+rJ±_wfcscJhwJh OD;Ek - ‘ykwD;wuHk; AHk;wvHk;’eJ@ aoewfpGJukdifcJh&wJhb0 a&mufoGm;wmukd oifcef;pm,loifhygw,f?
_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m
14
15
pnf;urf;jynfh0wJhpnf;urf;jynfh0wJhpnf;urf;jynfh0wJhpnf;urf;jynfh0wJhpnf;urf;jynfh0wJh
ygwDpkH'Drkdua&pDpepf&J@ t"dym,fygwDpkH'Drkdua&pDpepf&J@ t"dym,fygwDpkH'Drkdua&pDpepf&J@ t"dym,fygwDpkH'Drkdua&pDpepf&J@ t"dym,fygwDpkH'Drkdua&pDpepf&J@ t"dym,f
orRw OD;odef;pdeftpkd;& vkyfaeudkif
aewmtm;vkH;[m 2008 tajccH
Oya'abmifxJukd tiftm;pktm;vkH;
0ifvmatmif wenf;enf;eJ@ qGJoGif;
a&;yJ jzpfw,f?2008 tajccHOya'
[m ukd,fa&mifazsmufxm;wJh ppf
tkyfpk twGuf oufoufyJ jzpfygw,f?
'ga=umifh tiftm;pktm;vkH;ukd 2008
tajccH Oya'xJqGJoGif;Edkif&if EdkifiHa&;
tiftm;pk tm;vkH;eJ@twl jynfolvlxk
w&yfvkH; ukd acgif;razmfEdkifatmif
a&&SnfzdESdyf xm;EdkifrSmjzpfygw,f?
tck orRwOD;ode f ;p de f
tpkd;&u tajymif;tvJqkdwmvkyfw,f?
tcsdK@udpPawGudk wm;qD;ydwfyifwm
rvkyfbJ vGwfvyfcGifhay;w,fqkdwm
[m }udK;&SnfeJ@vSefxm;wJhoabmygyJ?
2008 tajcc HOya'abmifxJ
0ifatmif em;vSnfhyg;&kduf vkyfzkd@ygyJ?
em;vSnfhaewJh tcsdefumvwckrSm
oabmaumif;jyaewmyJ jzpfygw,f?
ppftkyfpktqufquf vkyfcJh
wmeJ@ orRw OD;odef;pdeftpkd;& vkyfae
wmukd ta&;}uD;wJhtcsuf tcsdK@rSm
Ed_if;,SOfqufpyf}unfh&if vkyfenf;
vkyf[efo¿meft& rwlovkd &Sday
r,fh &nf&G,fcsufu twlwlyJqkdwm
awG@&rSm jzpfygw,f/
jynfwGif;ppf &yfpJa&;/ trsdK;
om;pnf;vkH;nDnGwfr_ wnf aqmufa&;
udpPrSm awmfvSefa&;aumifpD tpdk;&
vufxuf 1963 ckESpfrSm [efjy aphpyf
aqG;aEG;a&; (EdkifiHa&;aqG;aEG;r_) w}udrf
vkyfwmuvGJ&if aqG;aEG;yGJ (v#d@0Suf
aqG;aEG;yGJtygt0if) wkdif;rSm vufeuf
csa&;yJ aqG;aEG;wmygyJ? vufeufrcs
&if tjyKwfwdkufr,f qkdwJh oabmxm;
yJ xm;cJh}uygw,f? awmfvSefa&;
aumifpDeJ@ rqv tpdk;& vufxuf
rSm qkd&ifawmh b,fEdkifiHa&; ygwDrS
w&m;0if&yfwnf cGifhray;ygbl;/ 'Drkd
ua&pD[m tJh'Dtxd qdwfokOf;cJh
ygw,f?
e0w Ak dvfapmarmif
vufxufrSmawmh EdkifiHa&;ygwDawGudk
tuef@towf t}uD;}uD;xm;jyD;
zGJ@pnf;cGihfay;cJhw,f? EdkifiHa&;t&
bmrSraqG;aEG;bl;/ a&G;aumufyG J
vkyfw,f? tm%mrv$Jbl;? vufeufudkif
tiftm;pkawGudk wzJhcsif;xkd;cG JjyD;
vufeufcscdkif;w,f?
etz Ad kvfoef;a& $
vufxufrSmawmh EdkifiHa&;ygwDawGukd
trsdK;om;nDvmcHqdkwJh +cHcwfjyD;
avSmifydwfzkd@ }udK;pm;w,f? vufeuf
ukdiftiftm;pkawGudk wjcrf;pD/ wzJhpD
jzpfatmifvkyfjyD; wjcrf;csif; wzJh
csif;eJ@ typftcwf &yfpJa&;qkdwmukd
wzufowf tuef@towf}uD;}uD;eJ@
vkyfjyefw,f/ typftcwf&yfpJjyD; EdkifiH
a&;aqG;aEG;r_awG rvkyfbJ zGH@+zdK;a&;
ta=umif;jy+yD; tzGJ@tpnf;acgif;aqmif
ydkif;ukd pD;yGm;a&;rufvkH;ay;jyD; zsufqD;
ypfw,f?
etz u trs d K ;om;
nDvmcHrSm tajccHrl 6 csufr&/
&atmifcsw,f? tajccHrl 6 csufeJ@
tnD tajccHOya'ukd r&/ &atmif
a&;qGJw,f/ 2008 rSm vlxkqEN
_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m
16
cH,lw,fqkdjyD; tajccHOya'ukd Adkvf
oef;a&$u twnfjyKw,fqkdwm
vkyfw,f? tJh'DtajccHOya't&
a&G;aumufyGJvkyfw,f? a&G;aumufyGJ
r0ifrae&qkdwJhenf;eJ@ Ed kifiHa&;
tiftm;pkawG rSwfykHwif&w,f? EdkifiH
a&;tiftm;pkawGukd rSwfykHwifa&;/
rwifa&;/ 90 ckESpfa&G;aumufyGJ&v'f
pGef@v$wfa&;/ rpGef@v$wfa&;qkdwmeJ@
xkd;cGJypfw,f? 2010 a&G;aumufyGJrSm
ppfAdkvfawG/ ppfAdkvfvlxGufawGOD;pD;wJh
vlr_a&;toif;tzGJ@ygqkdwJh }uH@§zGH@
toif;ukd csufcsif;yJ EdkifiHa&;ygwD
tjzpf ajymif;vkdufw,f? a&G;aumufyGJ
rSm enf;trsdK;rsdK;eJ@ rEdkifvnf;Edkif&r,f/
Edkifvnf;Edkif&r,fqkdwJhenf;eJ@ }uH@§zGH@
ygwDtEdkif&jyD; v$wfawmfac:w,f?
tpdk;&zGJ@w,f? 0ef}uD;csKyf AkdvfcsKyf}uD;
odef;p de fvnf; orRwOD;odef;p de f
jzpfvmw,f?
tajccHOya'/ v$wfawmf
qkdwmawGeJ@ orRwOD;odef;pdef tpkd;&
[m w&m;0iftpdk;& jzpfvmw,f?
tajymif;tvJawGvkyfjyD; 'Drkdua&pD
azmfaqmifr,fvkd@ ajymygw,f? vufawG@
rSmawmh ppftpkd;&tqufquf ukdifpGJ
cJ hwJh oabmxm; ay:vpDawGudk
}uH@§zGH@ orRwenf;eJ@ cef@cGJaewmyJ
jzpfygw,f?
ppftpdk;&tqufquf[m
ArmvlrsdK;}uD;0g'ukdusifhokH;jcif;tm;jzifh
vlrsdK;pkawGeJ@ ArmvlrsdK;awG aoG;uGJ
atmifvkyfw,f? wkdif;&if;om; pnf;vkH;
nDnGwfa&;ajym+yD; vlrsdK; wrsdK;eJ@wrsdK;
rwluGJjym;r_awGukd tokH;cs+yD; aoG;cGJ
ypfw,f? +idrf;csrf;a&; pum;ajymjyD;
enf;rsdK;pkHeJ@ vufeufcs tnHhcHa&;/
tjyKwfwkdufa&;ukd vkyfw,f? ppfa&;rSm
t,kwfrm t±dkif;pkdif;qkH; vlrqefwJh
jzwfav;jzwf pepfukd usifhokH;w,f?
ppfwyfukd EdkifiHa&;ygwD wckvkdvdk
bmvkdvkd vkyfypfw,f? wu,fawmh
ppftkyfpkwvufudkifwyf jzpfatmif
vkyfwm jzpfw,f? Ak'<bmomukd
tm;ay;ovkdvkdvkyf+yD; c&pf,mefeJ@
Ak'<bmom/ rlqvifeJ@ Ak'<bmom
jy\emay:atmifvkyfw,f? vuf
awG@rSm Ak'<bmom0ifawGukdvnf;
zdESdyfwmyJ? bkef;}uD;awGukdowfjzwf/
zrf;qD;axmifcs nSOf;qJESdyfpufwm
ppftpkd;&tqufquf vkyfwmyJ?
Akdvfae0if;&J@ bkef;}uD;awGudk bkef;}uD;
awGeJ@ jyefwkdufa&;qkdwJh ay:vpDukd
uae@txd usifhokH;aewmyJ?
pnf;urf;jynfh0wJh ygwDpkH 'Drdk
ua&pDpepfajymaewJh orRwOD;odef;pdef
tpdk;&[m rw&m;toif; Oya'awG
udk rzsufodrf;bJ EdkifiHa&;ygwDawG
vGwfvGwfvyfvyf pnf;±Hk;zGJ@pnf;cGifh
awGudk uef@owfvkdufw,f? 'Denf;eJ@
trsdK;om; pnf;vkH;nDnGwfa&;ukd
+zdKcGJaewmyJ? wjynfvkH;twkdif;twm
eJ@ typftcwf&yfpJjyD; wef;wl&nfwl
&SdwJhaqG;aEG;yGJawG w&m;r#wwJh EdkifiH
a&;t& tajz&Smr_awG rvkyfbJ
+idrf;csrf;a&; azmfaqmifa&;tzGJ@qkdwm
awGeJ@ wzGJ@csif;/ wzJhcsif; vdkufjyD;
aqG;aEG;wm[m aoG;cGJtkyfcsKyfr_ukd
taumiftxnf azmfwmyJjzpfw,f?
+idrf;csrf;a&;pum;ajym+yD; +idrf;csrf;
a&;ukd zsufqD;aewmyJ jzpfw,f?
rqv wygwDtm%m&Sifpepfukd
}uH@§zGH@ xm0pOfv$rf;rdk;wJh pnf;urf;
jynfh0wJh ygwDpk HpHepf tpm;xdk;zk d @
vkyfaewmyJ jzpfw,f?
Armpmay/ Armpum; Arm
,Ofaus;r_awGukd tm;ay;oa,mif
a,mifeJ@ vlrsdK;pkbmompum;/ pmay
,Ofaus;r_awG wdrfaumyaysmuf
atmif vkyfaeovkd Armpmay/ Arm
pum;/ Arm,Ofaus;r_awGudkvnf;
zsufqD;aeygw,f? ynma&;avmu
qkd&if tzwfq,fzkd@ cJ,Of;oGm;avmuf
wJhtxd zsufqD;ypfwmyJ?
pD;yGm;a&;e,fy,frSmvnf;
wkdif;jynfpD;yGm;a&;wckvkH;ukd ppftkyfpk
0ifawGeJ@ ol@taygif;toif;a&mif;&if;
awGuyJ vuf0g;}uD;tkyfjc,fvS,f
rrqv wygwDqv wygwDqv wygwDqv wygwDqv wygwD
tm%m&Sifpepfudktm%m&Sifpepfudktm%m&Sifpepfudktm%m&Sifpepfudktm%m&Sifpepfudk
}uHh-zGHh}uHh-zGHh}uHh-zGHh}uHh-zGHh}uHh-zGHh
xm0pOfv$rf;rdk;wJhxm0pOfv$rf;rdk;wJhxm0pOfv$rf;rdk;wJhxm0pOfv$rf;rdk;wJhxm0pOfv$rf;rdk;wJh
pnf;urf;_ynfh0wJhpnf;urf;_ynfh0wJhpnf;urf;_ynfh0wJhpnf;urf;_ynfh0wJhpnf;urf;_ynfh0wJh
ygwDpH kpepfygwDpH kpepfygwDpH kpepfygwDpH kpepfygwDpH kpepf
tpm;xdk;zdkhtpm;xdk;zdkhtpm;xdk;zdkhtpm;xdk;zdkhtpm;xdk;zdkh
vkyfaewmyJvkyfaewmyJvkyfaewmyJvkyfaewmyJvkyfaewmyJ
_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m
17
w,f? tusdK;qufuawmh jynfol vlxkw&yfvkH; qif;&JwGif; eufoGm; w,f? trsdK;om;*k%foduQm usqif; w,f?
tvkyform;/ v,form;awG tvkyfvufrJh jzpfw,f? b0awG ysufw,f?
'Drkdua&pDukd azmfaqmifzkd@ tajymif;tvJawG vkyfw,fvkd@ ajymaewJh orRwOD;odef;pdeftpdk;&[m jynf olvlxk
tusdK;pD;yGm;eJ@ rudkufnDwJh ay:vpDt&yf&yf/ 'grSr[kwf jynfol@ qENeJ@ zDvmqef@usifaewJh ay:vpD w&yf&yfukd
cef@cGJaeygw,f? tusdK; qufuawmh jynfwGif;ppf qufjzpfaew,f? tvkyform;awG/ v,form;awG b0ysuf
ae}uw,f? vl@tcGifhta&;csdK;azmufr_awG ae&mwdkif;rSm jzpfaew,f? &ckdifjynfe,fbufrSmvkd vlrsdK;a&; bmoma&;
yÉdyuQawG jzpfay:aew,f? tJh'DyËdyuQawGudk tpkd;&taeeJ@ wm0ef,lajz&Sif;r_ xda&mufpGmrvkyfbJ wzufrSm
rD;avmif&mavyifh vkyfw,f? wzufrSm yk'fr 144 xkwfw,f? ppftkyfcsKyfa&; csw,f? &ckdifjynfe,frSm jzpfwJhudpPrsdK;
Armjynfae&mtESH@rSm jzpfvm&if yk'fr 144 xkwfjcif;jzifh wjynfvkH; ppftkyfcsKyfa&; jzpfoGm;rSmyJ? v$wfawmfwkd@/ w&m;
Oya' pdk;rdk;a&;wkd@ 'Drkdua&pDwdk@qdkwm aemufwef;ukd wGef;ykd@wmcH&jyD; umuG,fa&;OD;pD;csKyf[m wcsufv$wftrdef@ydkif&Sif/
tm%m&Sif jzpfoGm;rSmyJjzpfw,f? tJh'Dvkd jzpfvm&ifvnf; 2008 tajccHOya'eJ@ukdufnDaerSmyJjzpfjyefw,f?
pnf;urf;jynfh0wJh ygwDpkH'Drdkua&pD&J@ wu,fht"dym,fyJ/ wkdwkdeJ@&Sif;&Sif; ajym&&if jynfwGif;ppfukdw&m;r#wpGm &yfpJzkd@
rvkyfcsifvkd@ trsdK;om;pnf;vkH;nD!Gwfa&;ukd razmfaqmifcsifvkd@/ 'Drdkua&pD pepfukd razmfaqmifcsifvkd@pnf;urf;jynfh0wJh
ygwDpkH'Drdkua&pDqdkwmukd aºu;a=umfaewmyJ jzpfygw,f?
Armjynfae&mtESH@rSmArmjynfae&mtESH@rSmArmjynfae&mtESH@rSmArmjynfae&mtESH@rSmArmjynfae&mtESH@rSmjzpfvm&ifjzpfvm&ifjzpfvm&ifjzpfvm&ifjzpfvm&if
yk'fr 144 xkwfjcif;jzifhyk'fr 144 xkwfjcif;jzifhyk'fr 144 xkwfjcif;jzifhyk'fr 144 xkwfjcif;jzifhyk'fr 144 xkwfjcif;jzifhwjynfvkH;wjynfvkH;wjynfvkH;wjynfvkH;wjynfvkH;
ppftkyfcsKyfa&; jzpfoGm;rSmyJppftkyfcsKyfa&; jzpfoGm;rSmyJppftkyfcsKyfa&; jzpfoGm;rSmyJppftkyfcsKyfa&; jzpfoGm;rSmyJppftkyfcsKyfa&; jzpfoGm;rSmyJ
18
wdrfndKwdrfrnf;awGwdrfndKwdrfrnf;awGwdrfndKwdrfrnf;awGwdrfndKwdrfrnf;awGwdrfndKwdrfrnf;awG
tHk@qdkif;aeqJjzpfwJhtHk@qdkif;aeqJjzpfwJhtHk@qdkif;aeqJjzpfwJhtHk@qdkif;aeqJjzpfwJhtHk@qdkif;aeqJjzpfwJh
urBmhpD;yGm;a&;urBmhpD;yGm;a&;urBmhpD;yGm;a&;urBmhpD;yGm;a&;urBmhpD;yGm;a&;
wdkufqkdifvSygw,f? atmufwdkbm
awmfvSefa&;}uD; 95 ESpf jynhfajrmufwJh
tcgor,rSm urBmht&if;±Sifpepf[m
ordkif;rSmrñuHzl;wJh pD;yGm;a&;tusyf
twnf;}uD;eJ@ &ifqdkifae&ygw,f?
1930 ckESpfrsm;wkef;u qdk;vSygw,f
qdkwJh pD;yGm;a&;uyf}uD;xufawmif
oufa&mufwJh twdkif;twmu us,f
jyef@w,fvdk@ wcsdK@oHk;oyfolawGu
ajym=uygw,f? 2007 ckESpf tukefydkif;
pcJhwJh 'Db¾ma&;tusyftwnf;}uD;
[m 5 ESpfumvxJ 0ifvm+yDjzpf+yD;
xGufaygufvnf; rjrif&ao;ygbl;?
'Duyf}uD;jzpfay:cgpwkef;uawmh
tdkift,fvftdku “ckvdktvkyf±Sm;yg;r_
[m 8ESpfavmufqufjzpfaeOD;r,f”
vdk@ a[mudef; xkwfcJhzl;ygw,f? 'gayrJh
olwdk@ajym+yD;vdk@ ig;ESpfawmif vGef+yD
jzpfwJh tcktcgrSm aemifoHk;ESpf=um&if
tajctae aumif;vmr,fvdk@ b,f
olurS rajym&Jao;bl; jzpfaeygw,f?
abm*aA'ynm±SifawGajymwJh rSwf
avmufom;avmuf pum;wcGef; ±Sdyg
w,f? “t&if;±SifpepfqdkwmrSm r±dS
rjzpfwJhtcsuESpfcsuf ±Sdw,f? tJ'g
awGu (1) acgif;yHkjzwfjcif;eJ@ (2) uyf
qdkufjcif;wdk@ jzpfw,f” qdkwmygyJ?
1970 pkESpfrsm;tpydkif;rSm
a&eHaps;E_ef;jy\ema=umifh urBmh
t&if;±Sifpepf[m csmvywf&rf;oGm;
wJhaemuf 1975 ckESpfupvdk@ urBmh
pD;yGm;a&; tiftm;}uD;EdkifiHawG[m
wESpfwcg awG@qHkaqG;aEG;wmawG vkyf
cJhygw,f? &nf±G,fcsufuawmh urBmh
pD;yGm;a&;udk xdef;zdk@twGuf tiftm;
}uD;EdkifiHawG tcsif;csif; pD;yGm;a&;
ay:vpDawG xdef;n‡d=uzdk@ jzpfygw,f?
r=umao;cifurS *syefEdkifiHtdkuDem0g
rSm vkyf+yD;oGm;wJh *sD (8) tpnf;ta0;
[m 'DtpDtpOfxJu wckjzpfygw,f?
'gayrJh 'Dtpnf;ta0;rSm “TESpfrsm;
twGif; urBmrSm ay:aygufcJhaom
pD;yGm;a&;ESifh b¾ma&;tusyftwnf;
rsm;onf urBmhpD;yGm;a&;udk }uD;rm;
aom pdefac:r_rsm; jzpfcJh.”vdk@ 0efcHcJh
wmuvGJvdk@ tm;&avmufwJh tajz
&vdkufw,fvdk@ b,fae&murS ajymoH
r=um;cJh&ygbl;?
wu,fu 'Dae@tcgavmuf
t&if;±SifpepfrSm pD;yGm;a&;uyfawG
pdyfpdyf}uD;jzpfay:wm[m +yD;cJhwJhordkif;
rSm rawG@&zl;oavmufyg? txl;
ojzif h b¾ma&;taqmufttHk
rSmyg? 1992 ckESpfrSm +Adwdo#aygif
pwmvif uyfqdkufcJh+yD; aygifpwmvif
[m Oa&myaiGvJvS,fa&;pepfxJu
EkwfxGufcJh&+yD; puif'Dae;AD;,ef; EdkifiH
awG&J@ b%fvkyfief;udkvnf; 'kuQ
t}uD;tus,f awG@oGm;apcJhygw,f?
tJ'Daemuf 1994 ckESpfrSm pufr_EdkifiH}uD;
13 ckrSm bGef;aps;uGufuaomif;ueif;
jzpfr_}uD; ay:ayguf+yD; 1994 - 95
ckESpfrSmawmh ruUqDudkpD;yGm;a&;uyf
jzpfay:cJhygw,f? tJ'Daemuf 1997 -
98 rSm xdkif;tyg tm±SwdkufEdkifiHawGeJ@
±k±Sm;EdkifiHwdk@rSm b¾ma&;tusyf
twnf;}uD; uyfqdkufcJhygw,f? tJ'D
aemufrSmawmh tar&duefEd ki fi H
[uf*sf&efyH kaiG (hedge funds)
_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m
19
awGrSm jzpfay:cJhwJh r±dk;rom; vkyfr_u
qufay:vmwJh tusyftwnf;/
jywfvyfw,f r±Sdygbl;?
'Dwcgtusyftwnf;&J@ xl;
jcm;csufu xdcdkufwJhe,fy,f us,fjyef@
vGef;wmyg? tar&duefrSmomru
,l±dke,fy,frSmvnf; pD;yGm;a&;usqif;
r_ '%fudk tvl;tvdrfhcHpm;ae=u
&ygw,f? 'Dae@tcgrSm Oa&myu q,f
EdkifiH jzpfwJh tDwvD/ pydef/ b,fvf*sD,H/
tdkif,mvef/ *&d/ pvdkaA;eD;,m;/
e,fomvef/ t*Fvef/ 'def;rwfeJ@ csuf
EdkifiHwdk@[m pD;yGm;a&; tusyftwnf;
awG@ae&w,fvdk@ w&m;0ifa=unm
xm;&ygw,f? *&deJ@pydefwdk@rSm touf
15 ESpfeJ@ 25 ESpf t=um; vli,fawG
xJrSm 51µ/ tDwvDeJ@ay:wl*DrSm 36µ/
jyifopfrSm20µ wdk@[m tvkyfvufrJh
jzpfae=uygw,f? wjcm;EdkifiHawGrSm
vnf; E_ef;xm;[m rwdrf;r,drf;vdk@
qdk=uygw,f?
rwnf+idrfwJ hEd ki fiHwum
t&if;eJ@ e,fcsJ@toGifaqmifaewJh
*vdkb,fvdkufaZ;±Sif;wdk@u 'Dae@t&if;±Sif
pepf}uD;udk uyfoHo&mwGif; qGJoGif;
aewm jzpfygw,f? t&if;±Sifpepf&J@
'%fa=umifh 0,ftm;usvmwJhomref
vlxkudk aiGawG ydkoHk;atmifvkyfzdk@
twGuf twdk;E_ef;edrfhuswJh taºu;
awG trsm;}uD;acs;ay;ygw,f? omref
pm;oHk;olawGuawmh &wkef;,lxm;
vdkufOD;r,fqdk+yD; tdrf0,f/ um;0,f
awG vkyf=uygw,f? 'Dawmh vkyfief;±Sif
}uD;awGtaeeJ@ umvwckawmh
tjrwfawG trsm;}uD;&/ tyG}uD;yGcJh
=uygw,f? 'gayrJh'g[m obm0uspGm
yJ +rDpm;awGu taºu;jyefrqyfEdkifwJh
tcgrSm b%fawG tusyf±dkufawmh
wmygyJ? 'DvdkeJ@ aiGa=u;tzGJ@tpnf;}uD;
awG òyvJusygw,f? 'Dvdkt&if;±Sifpepf
&J@ ausmaxmufaemufcHvdk@ ajym&rvdk
jzpfwJh b¾ma&;taqmufttHkawG
òyw,fqkdawmh tpkd;&awGu u,f
wifa&; tpDtrHawG vkyf=uygw,f?
tJ'guawmh tJ'Db¾ma&;taqmuf
ttHkawGudk {&mraiGa=u;yrm%awG
acs;ay;ygw,f? 'DvdkaiGtajrmuf
tjrm; acs;ay;&awmh tpdk;&twGuf
0ifaiGxGufaiGuGm[r_awG jzpfay:vm
ygw,f? 'DtcgrSm tpdk;&u toHk;awG
jzwfygw,f? jzwfw,fqdkawmh 0efxkyf
0efyd k;u omrefjynfolawGtay:
usvmygw,f? vpmrwdk;bJxm;wm/
tvkyfcsdefwdk;wm/ yifpif tcGifhta&;
awG jzwfawmufwm pwmrsdK;awGyg?
tJ'DvdkeJ@ 'Duae@ t&if;±SifEdkifiHawGrSm
‘a0gvrf;rudk odrf;ydkuf=u’ qdkwJh v_yf
±Sm;r_}uD;awG ay:aygufvmwmygyJ?
vmr,fh 2014 ckESpfrSm
Oa&myb%fu a':vm 1²3 x&DvsH
jyefqyf&r,fh tcsdefudka&muf&if 'D
tusyftwnf;[m jyef'kuQawG@vdrfh
OD;r,fvdk@ ynm±SifawGu axmufjyae
=uygw,f? 'Dvdk tusyftwnf;awG
qufwdkufñuHawG@ae&vdk@uawmh
'DEdkifiHawG[m emvefxlzdk@ rvG,fyg
bl;? 'ga=umifhvnf; a0gvrf;r qef@
usifa&; qENjyolawGu “'g[m pepf
xJu trSm; r[kwfbl;? pepfudku rSm;
aewm” vdk@ ajym=uwmyg?
*vdkb,fvdkufaZ;±Sif;acwf
rSm qufoG,fr_E_ef;awG ydkjrefovdk aiGpD;
qif;r_awG[mvnf; ydkrsm;/ ydkjrefyg
w,f? 'ga=umihfvnf; b%fawGòyvJ
wm/ pD;yGm;a&;uyfqdkufwmawG[m
ydkrsm; ydkpdyfvmw,fvdk@ ajym&r,f
xifyg w,f? e*dku t&if;±Sifpepfqdkwm
pufr_t& a±S@wef;a&mufwJh EdkifiHawG
u pufr_rxGef;um;wJh EdkifiHawGtay:
aoG;pkyfe,fcsJ@=uwmyJ jzpfygw,f?
acwfaemufuswJh EdkifiHawGqDu ukef
=urf;awGudk aps;aygaygeJ@&,l/ +yD;awmh
tJ'DEdkifiHawGqDudk pufr_xGufukefawG
aps;}uD;}uD;eJ@ jyefydk@/ 'g[m urBmht&if;±Sif
pepf&J@ t"duaoG;pkyfenf;vdk@ wacwf
u ajym=uygw,f? *vdkb,fvdkufaZ;±Sif;
acwfrSmawmh yHkpHajymif;oGm;yg+yD? pufr_
t&if;eJ@ vufwGJvkyfwm ±Sdayr,fh
t&if;±SifEdkifiH}uD;awGu t"duwifydk@
wm[m t&if;tESD;jzpfygw,f? &Jabmf
vDeifuvnf; 'Dvdk jzpfvdrfhr,fvdk@
tapmuwnf;u ajymcJhzl;ygw,f?
'Dae@tcgrSm pufr_vkyfief;yJjzpfjzpf/
enf;ynm vkyfief;yJjzpfjzpf/ v,f,mvkyfief;yJjzpfjzpf/ vkyfief;}uD;awG&J@ aemufuG,frSm b%ff§tmrcHvkyfief;}uD;awG
±Sdaeygw,f? EdkifiHwumrSm {&mrt&if;tESD;}uD;awG tjrefpD;qif;aewm[m 'Db%f}uD;awG&J@ wefcdk;a=umihfvdk@
ajym&if&ygw,f? 'ga=umihfvnf; 'Dae@urBmhpD;yGm;a&;avmurSm taemufwdkif;t&if;±SifEdkifiH}uD;awGu tpdk;&awG[m
a'0gvDcH&wJh b%fawGudk wdkif;jynf&J@pD;yGm;a&;tysufcH+yD; aiGtrsm;tjym;xkwfay;+yD; u,fxkwfaewm jzpfygw,f?
EdkifiHwEdkifiHudk udk,fhb%fa&mufoGm;&if udk,hf&J@b¾ma&;cHuwkwfwck aqmufvdkufEdkifovdkyJ jzpfaeygw,f? tck
Adkvfodef;pdefwdk@u ArmjynfxJukd taemufwdkif;u t&if;tESD;awGtrsm;tjym; 0ifapcsifaewmeJ@ EdkifiHjcm;b%fawG
vmzGifhzdk@ vuf,yfac:aewmwdk@[m tdkbm;rm;u Adkvfodef;pdefudk oabmus&wJh ta=umif;&if;w&yf jzpfygw,f?
aemifqdk&if ArmjynfrSmvnf; urBmhpD;yGm;a&;uyfawG&J@ *,ufudk jrefjrefxufxufeJ@ us,fus,fjyef@jyef@/ eufeuf±d_if;±d_if;
jrnf;prf;&awmhr,fhoabm ±Sdygw,f?
'Dvkdtusyftwnf;aygif;pHk }uHKawG@ae&wJh t&if;±Sifpepf[m t&if;tESD;wifydk@p&meJ@ ukefoG,fa&;vkyfp&m
e,fajrawGwdk;csJ@Edkifor#wdk;csJ@zdk@ vdkvmygw,f? 'ga=umifh tcktcg urBmwcGifudk rsufpd0J=unhfvdkufawmh ArmjynfrSm
olwdk@twGuf tacsmifayguf&Edkifw,fqdkwm awG@vm&ygw,f? 'ghtjyif wjcm;EdkifiHa&;t& vdktyfcsufawGyg aygif;pyf
vdkufawmh tdkbm;rm;tzdk@ Adkvfodef;pdeftkyfcsKyfxm;wJh ArmEdkifiHudk tqDw0if;0if;eJ@ awG@&awmhwmygyJ? 'Dawmh t&if;±Sif
avmu&J@ t"duausm±dk;}uD;awGjzpfwJh tar&duefEdkifiHtyg pD;yGm;a&;plygEdkifiH}uD;awG[m olwdk@'Dvdk'kuQ
yifv,fa0aewkef;rSm “ta±S@awmiftm±Sudk tar&duefjyefvm+yD”vdk@ aºu;a=umf/ AdkvfcsKyf}uD;OD;odef;pdefeJ@ taygif;yg
awGudk acG;a&yk&ydkufpm&if;xJu zsufay;wmawG vkyfcJhwmygyJ? Adkvfodef;pdefwdk@aus;Zl;a=umihf ArmEdkifiH[m tiftm;}uD;
EdkifiHawG&J@ EdkifiHa&;yÉdyuQawGxJrSm nyfyg±Hkru t&if;±Sifpepf&J@ b¾ma&;pD;yGm;a&;tusyftwnf;awGxJrSmvnf;
pkefumarsmum jzpfygawmhr,f? tckawmh ydkodom/ ydkjrefqef/ ydkepfemrSmaygh?
_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m
20
21
wa&;Edk;aomf t}uHay: ææwa&;Edk;aomf t}uHay: ææwa&;Edk;aomf t}uHay: ææwa&;Edk;aomf t}uHay: ææwa&;Edk;aomf t}uHay: ææ
bmar;&Sm;ppftkyfpk&J@ avS}uD;ay:avSi,fwifbmar;&Sm;ppftkyfpk&J@ avS}uD;ay:avSi,fwifbmar;&Sm;ppftkyfpk&J@ avS}uD;ay:avSi,fwifbmar;&Sm;ppftkyfpk&J@ avS}uD;ay:avSi,fwifbmar;&Sm;ppftkyfpk&J@ avS}uD;ay:avSi,fwif
tif'dkeD;&Sm;vrf;pOftif'dkeD;&Sm;vrf;pOftif'dkeD;&Sm;vrf;pOftif'dkeD;&Sm;vrf;pOftif'dkeD;&Sm;vrf;pOf
ppftkyfpktpdk;& 'Duae@av#mufvSrf;vmwJhvrf;udk awmfawmfrsm;rsm; a0zefpdwfjzmol okawoDawGu tif'dkeD;&Sm;rSmql[mwdk cif;oGm;wJhvrf;eJ@ cdkif;Ed_if;ajymqdkoHk;oyfjy=uwmudk zwf=u&r,f xifygw,f?
,kefeJ@vdyfyHkjyifrSm ,kefu tdyfaewkef; vdyfu rDvmayr,fh onfZmwfvrf;rSmjzifh Armvdyfu tdyfaecJhwmqdkawmh tckrS wa&;Edk;aomf t}uHay:/ ay:onfht}uH wodef;wef/ ,kef}udrf;x}udrf;wmrdk@ enf;enf;awmh cG (*G)usaew,f? rsm;rsm;r[kwf/ tESpfig;q,fyJ aemufususefaecJhwmyg? wu,fawmhvnf; wGef;Ed_;v_yfEd_;cHae&wmrdk@a&S@quf+yD; ZdrfeJ@rSdef;csifwdkif; rSdef;rjzpfawmhvdk@omyg?
rSwfrd=uygvdrfhOD;r,f? [dk;a&S;a&S;wkef;u rav;,m;qdkwJh yo#L;acgif;jzwfawG &Sdw,fqdkwJh rmvm,ku|ef;qG,fu wdkif;jynf[m 1963 ckESpfrSm puFmylu|ef;eJ@uGJ+yD; rav;&Sm;EdkifiH&,fvdk@ jzpfvmawmh Armjynfudkawmhbmar;ar; &Sm;wmrdk@ bm;rm; (Burma) uae “bmar;&Sm;” vdk@ ajymif;&r,fvdk@ jyufvHk;wckay:cJhzl;ygw,f? t&ifuawmh tif'dkeD;&Sm;wdk@/ ±k&Sm;wdk@yJ &SdcJhwm r[kwfvm;? ckawmh ql[mwdk&J@ tcif;tusif;opf (New Order - Or-
der Baru) AsL[mudk twk,lpHxm; vHk;yef;oGm;zdk@ Armppftkyfpku wrsdK;wzHk}uHqzefwD;vmyHk &ygw,f?
tif'd keD;&Sm;eJ@Arm ordkif;a=umif;udk Ed _if;,SOfoHk;oyf=unfh=u&atmif? ql[mwdk&J@ ‘qifoGm;vrf;jzpftif'd keD;&Sm;eJ@Arm ordkif;a=umif;udk Ed _if;,SOfoHk;oyf=unfh=u&atmif? ql[mwdk&J@ ‘qifoGm;vrf;jzpftif'd keD;&Sm;eJ@Arm ordkif;a=umif;udk Ed _if;,SOfoHk;oyf=unfh=u&atmif? ql[mwdk&J@ ‘qifoGm;vrf;jzpftif'd keD;&Sm;eJ@Arm ordkif;a=umif;udk Ed _if;,SOfoHk;oyf=unfh=u&atmif? ql[mwdk&J@ ‘qifoGm;vrf;jzpftif'd keD;&Sm;eJ@Arm ordkif;a=umif;udk Ed _if;,SOfoHk;oyf=unfh=u&atmif? ql[mwdk&J@ ‘qifoGm;vrf;jzpf'Drd kua&pD’ Zmwfa=umif;tusOf;udkvnf; waphwapmif; =unfh=u&atmif?'Drd kua&pD’ Zmwfa=umif;tusOf;udkvnf; waphwapmif; =unfh=u&atmif?'Drd kua&pD’ Zmwfa=umif;tusOf;udkvnf; waphwapmif; =unfh=u&atmif?'Drd kua&pD’ Zmwfa=umif;tusOf;udkvnf; waphwapmif; =unfh=u&atmif?'Drd kua&pD’ Zmwfa=umif;tusOf;udkvnf; waphwapmif; =unfh=u&atmif?
wlwmawG &Sdovdk rwluGJjym;jcm;em;wmawGvnf; renf;ygbl;?
1? bDtdkifatudk *syefu 'kwd,urBmppf'kwd,urBmppf'kwd,urBmppf'kwd,urBmppf'kwd,urBmppftwGif; arG;xkwfay;cJhovdkyJ tif'dkeD;&Sm;wyf (PETA) udkvnf; olyJxlaxmifay;cJhygw,f? t*Fvdyfjyef0ifvmawmh Armwyfudk vspfvsL±_vdk@ r&ovdk 'yfcsfawG jyef0ifvmwJhtcgrSmvnf;tif'dkeD;&Sm;wyfu xD;xD;rm;rm; &Sdae+yDudk;? qlumEdku [wWmeJ@twl EdkifiHa&;orm;awmfvSefa&;acgif;aqmif/ql[mwdkuawmh 'yfcsfudkvdkeDwyf (KNIL) uae awmfvSefa&;buf ul;vmolyg?
2? ppfat;umvppfat;umvppfat;umvppfat;umvppfat;umv qlumEdk acgif;aqmifwJh tif'dkeD;&Sm;rSm vuf0Jqdk&S,fvpfpum; ajymayr,fh 1954 ck befa'gif;rSmbufrvdkufEdkifiHtkyfpkzGJ@=uawmh Armjynfvnf; OD;Ek zqyv tzGJ@&J@ yJhudkifr_atmufrSm ueOD;uwnf;uonftkyfpkaxmifwJhtxJ yg0ifcJhygw,f?
jynfwGif;rSm usifhoHk;wJhvrf;pOfudkawmh qlumEdku “yJhudkif'Drdkua&pD” (Guided Democracy) vdk@ac:ygw,f? usifhpOfig;&yf (Pancasila) - xm0&bk&m; (rdk[mruf&,f/ a,±_c&pfawmf&,f r[kwf) vlom;csif;pmemr_/'Drd kua&pD/ trsdK;om;a&;eJ@ vlr_a&;w&m;r#wr_udk tajccHw,f? tpPvmrfbmomudk a&S@wef;rwifbJvuf0Jtiftm;pkrsm;eJ@ yl;aygif;w,f?
_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m
22
cHkc
OD;Ekuawmh ,Of,Ofuav;jynfawmfomwJh?
uGe f jrLep fqef @usi fa&;vkyf+yD; Ak'<bmom EdkifiHawmfbmomjyXmef;r,f vkyfygw,f? ygwDpH k'Drdkua&pDcsif; wlaomfvnf; tif'dkeD;&Sm;rSm qlumEdk orRwtm%mjyif;ygw,f? OD;Ekvdk ,dkifeJ@eJ@ r[kwfyg?
3? 1962 ArmjynfrSm ppfwyfuppfwyfuppfwyfuppfwyfuppfwyfutm%modrf;tm%modrf;tm%modrf;tm%modrf;tm%modrf; ygw,f? 1965 rSmql[mwdk tif'dkeD;&Sm;rSm tm%modrf;ygw,f?
Armjynfr Sm pp fwyfutm%modrf;wm aoG;xGufoH,kdrjzpfzl;vdk@ urBmhrD'D,mu qdk=uayr,fh orRw p0fa&$odkuf&J@om;i,fp0frDrDodkuf ypfowfcHcJh&ygw,f?
tif'dkeD;&Sm;rSmawmh uGefjrLepfeJ@ vuf0Jorm;vdk@ pGyfpGJcH&olawG 5odef;uae 1 oef;xd towfcHcJh=u&w,f? tcgay; aordef@pm&if;yg ay;wJh rif;q&mykÀm;u pDtdkifatyg?ql[mwdk[m vufrSm aoG;pGef;±Hkwifru wudk,fvHk;aoG;òzifòzif pGef;cJhol
yg?1˜21˜21˜21˜21˜2
twlqHk; bmvJvdk@ pOf;twlqHk; bmvJvdk@ pOf;twlqHk; bmvJvdk@ pOf;twlqHk; bmvJvdk@ pOf;twlqHk; bmvJvdk@ pOf;pm;r,fqd k&i f tay:vGi ftyDpm;r,fqd k&i f tay:vGi ftyDpm;r,fqd k&i f tay:vGi ftyDpm;r,fqd k&i f tay:vGi ftyDpm;r,fqd k&i f tay:vGi ftyDjyifqH k; vuQ%m[m pd kufvd kufjyifqH k; vuQ%m[m pd kufvd kufjyifqH k; vuQ%m[m pd kufvd kufjyifqH k; vuQ%m[m pd kufvd kufjyifqH k; vuQ%m[m pd kufvd kufrwfwwf jywfjywfowfowf uGefrwfwwf jywfjywfowfowf uGefrwfwwf jywfjywfowfowf uGefrwfwwf jywfjywfowfowf uGefrwfwwf jywfjywfowfowf uGefjrLepfqef@usifa&;vkyfief; vkyfcJ hjrLepfqef@usifa&;vkyfief; vkyfcJ hjrLepfqef@usifa&;vkyfief; vkyfcJ hjrLepfqef@usifa&;vkyfief; vkyfcJ hjrLepfqef@usifa&;vkyfief; vkyfcJ hwmyJ jzpfygw,f/wmyJ jzpfygw,f/wmyJ jzpfygw,f/wmyJ jzpfygw,f/wmyJ jzpfygw,f/
4? ArmjynfrSm ppfwyftm%m&Sifpepf yDjyifpGmajymifajymifxifxif}uD;tkyfpdk;EdkifcJhayr,fh tif'dkeD;&Sm;rSmawmhppfwyf}uD;pdk;wJh 'Drdkua&pDacwfppfwyf}uD;pdk;wJh 'Drdkua&pDacwfppfwyf}uD;pdk;wJh 'Drdkua&pDacwfppfwyf}uD;pdk;wJh 'Drdkua&pDacwfppfwyf}uD;pdk;wJh 'Drdkua&pDacwfudkpcJhygw,f?
ae0if; rqv acwf 26 ESpf/
e0w - etz 22 ESpf pkpkaygif; &mpkESpfw0ufusdK;vkeD;eD;=umrS ArmjynfrSmppfwyf}uD;pdk;wJh 'Drdkua&pDacwf -olwdk@tac: “pnf;urf;&SdwJh 'Drdkua&pD” (Disciplined Democracy)acwfudkpzdk@ óu;pm;vmwm jzpfygw,f?
5? udk,fusdK;&Sm wudk,faumif;tm%mudk ZGwftwif;qkyfudkifxm;+yD; ppfwyfxdyfoD;rdom;pkeJ@ oif;wdk@&J@ykvif;wlbl;qdk@awG pD;yGm;a&;aomif;usef;wmvnf; wlayr,fh æ
ql[mwkdtkyfpk[m yg;pyfql[mwkdtkyfpk[m yg;pyfql[mwkdtkyfpk[m yg;pyfql[mwkdtkyfpk[m yg;pyfql[mwkdtkyfpk[m yg;pyfayguf}uD; 0rf;acgif;us,foavmuayguf}uD; 0rf;acgif;us,foavmuayguf}uD; 0rf;acgif;us,foavmuayguf}uD; 0rf;acgif;us,foavmuayguf}uD; 0rf;acgif;us,foavmuff ff frkef@uav;enf;enf;awmh a0pm;rkef@uav;enf;enf;awmh a0pm;rkef@uav;enf;enf;awmh a0pm;rkef@uav;enf;enf;awmh a0pm;rkef@uav;enf;enf;awmh a0pm;ao;w,fvdk@ qdk&ygr,f?ao;w,fvdk@ qdk&ygr,f?ao;w,fvdk@ qdk&ygr,f?ao;w,fvdk@ qdk&ygr,f?ao;w,fvdk@ qdk&ygr,f?
Arm pp ftm%m&Si fArm pp ftm%m&Si fArm pp ftm%m&Si fArm pp ftm%m&Si fArm pp ftm%m&Si ftkyfpkuawmh vHk;0roxma&;cstkyfpkuawmh vHk;0roxma&;cstkyfpkuawmh vHk;0roxma&;cstkyfpkuawmh vHk;0roxma&;cstkyfpkuawmh vHk;0roxma&;csroxm? olwd k @csnf; rs K d =uwmroxm? olwd k @csnf; rs K d =uwmroxm? olwd k @csnf; rs K d =uwmroxm? olwd k @csnf; rs K d =uwmroxm? olwd k @csnf; rs K d =uwmtpif;od trsm;od r[kwfygvm;?tpif;od trsm;od r[kwfygvm;?tpif;od trsm;od r[kwfygvm;?tpif;od trsm;od r[kwfygvm;?tpif;od trsm;od r[kwfygvm;?
aemufqHk; tif'dkeD;&Sm;rSmawmif 1997 ta&S@tm&S b¾ma&;uyf qdkufvm+yD; ±lyD,maiGaps;xdk;ustjynfjynfqdkif&m aiGa=u;&efyHkaiGtzGJ@ (IMF) udk csOf;uyf&vdk@ olu zdtm;ay;vmwJ htcgrawmh ql[mwd krdom;pkeJ@ w±kwfolaX;pD;yGm;bufawG&J@ vuf0g;}uD;tkyfr_/ rormc|wfacsmfr_awGa=umifh aps;uGufpD;yGm;a&; ratmifjrifbJ qkwf,kwfysufpD;wJhudef;qdkuf&w,f? a&rsm;&myJ rdk;&Gmaew,fvdk@ vlxku jrifvm+yD; wcJeufqlylqENjy=uvdk@ ql[mwdk eef;oufaºucJh&ygw,f? 1966 uae 1998txd pkpkaygif; 32 ESpf ql[mwdk
orRw&mxl;u rqif;cJhbl;?3
6? Armppftkyfpku qdk&S,fvpftwkta,mif rqv ygwDaxmif+yD; 26
ESpfvHk;vHk; wygwDppftm%m&SifpepfeJ@emrnfcH qdk&S,fvpfpD;yGm;a&;pepfudkawmifpOfa&r& &rf;oef;vkyfvdkufwmwjynfvHk; wrsdK;vHk; vlrsdK;pkaum Armyg vHk;0O\Hk jynfe,fjynfr vSnf;aeavSatmif; jrif;aZmif;rusef jzLumjymumusatmif qif;&JwGif;euf vlrsdK;pHk vl!Gef@wHk; urBmhvlyHktvnfrSmt&SufwuGJtusdK;enf; jzpf&wJh rzGHòz;qHk;EdkifiHrsm; (LDC-Least Devel-
oped Countries) pm&if;0ifwJh b0xd wGif;qHk;uscJh&w,f?
tky fp d k ;olvlwef;pm;uawmh tm%mapmif;xuf pD;yGm;wufatmifvHrvSJ yef;yefvsufygyJ?
vufeufcsrsm; rsufESmvdktm;& a&;om;ðypkay;wJh acwfpm;qJtawG;tac:w&yfeJ@ bmoma&;a0g[m&awG a&morar$+yD; “tnrn” oabmw&m;rsufvSnfhjyw,f?vufawG@rSmawmh “tlrrawmifhvdk@oDvrapmifh” EdkifwJhb0 trsm;pkjynfolawG wav#mufvHk;jzwfoef;vm=u&w,f?
ql[mwdkuawmh tar&duefvlyDyD wygwDppftm%m&Sifpepfud k rxlaxmifbJ t&if;&SifygvDrefvrf;udk av#mufoGm;&mrSmppfwyfu t&yfom;0efxrf;tzGJ@csKyf(*dkvfum Golkar) udk zGJ@pnf;ay;+yD;tm%m+rJzdk@ tpGrf;ukefóu;yrf;ygw,f?,ae@Armjynf }uH@zGH@ygwD&J@ a&S@aqmifvrf;jyvdk@ qdk=uygpdk@? tif'dkeD;&Sm;ppfwyfrSm ppfa&;tjyif EdkifiHa&;ygwm0ef}uD;ESpf&yf ('GdudpP dwi fungsi)udk xrf;aqmif&r,fqdkwJh vrf;pOfudk
vnf; csrSwfygw,f?4 4 4 4 4 (Armppftkyfpk
rD;armif;xdk;jyaecJhwJh pHerlemwckyg?)1973 rSmawmh twdkuf
_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m
23
tcHygwDawG wðrH}uD;jzpfaevdk@ uGefjrLepfqef@usifa&; vlowfyGJawGwkef;u a&S@wef;u tm;wufoa&m yg0ifcJhwJh rlqvifygwDawGu wpk/ c&pf,mefeJ @ tjcm;ygwDawGu wpk/twdkuftcH ESpfygwDyJ owfrSwf+yD;vufoifhcHw,f? jynfxJa&;XmeatmufrSm xm;vdk@/ orRw&J@tm%meJ@ EdkifiHa&;v_yf&Sm;r_rsm;udk tcsdefra&G;ydwfyifEdkifcGifh&SdwJhtjyif 1975 Oya'eJ@aus;vufa'orSm a&G;aumufyG JumvuvGJ&if pnf;±Hk;v_yf&Sm;cGifhr&Sdvdk@wm;jrpfcJhw,f? EdkifiHa&;ygwDpm&if;raygufwJh *dkvfumtzGJ@0if tpdk;&t&m&SdawGuawmh ae&mwum&Sdaewmrdk@ pnf;±Hk;v_yf&Sm; vkyfcsifwdkif;tcsdefra&G; vkyfcGifh&cJhw,f? rlqvifacgif;aqmifu tefwk,SOfòyifrvmEdkifatmifvnf; qlumEdk&J@usifhpOfig;&yfudkawmh pGef@rypfbJ jyefvnf
toufoGif; pGJudkifcJhw,f?55555
tpueOD;uwnf;u Oya'ðyv$wfawmftrwf 500 rSm ppfwyfutrwf 38 ae&m ,lxm;+yD;wJhtjyif1971 a&G;aumufyGJup+yD; *dkvfumcsnf; Edkifvmvdkufwm 1998 usawmhr=umcifyJ qif;ay;&awmhr,fh ql[mwdkwa,muf[m 7 }udrfajrmuf orRw
jzpfaeyg+yD?33333
}uH@zGH@OD;odef;pdef tm;usr,fqdkvnf; tm;usavmufygayw,f?
7? wu,fawmh qdk&S,fvpfrsufESmzHk;c|wf+yD; aps;uGufpD;yGm;a&; 0ifvmcJhwm 1989 aemufydkif; e0w - etzacwf wav#mufvHk;yg? a*:bmacsmh(Gorbachev) &J@ ðyjyifajymif;vJa&;(Perestroika) udk EdkifiHa&;wHcg; zGifhay;r_ (Glasnost) rygbJ vkyfcJhw,f
vdk@ qdkEdkifygw,f? ckrS EdkifiHa&;wHcg;zGifhay;r_ rvkyfrjzpfawmhvdk@ vkyfvmwmyg? ESpfqifhjzpfae+yD; tESpf 20ausmf=umrS 'kwd,tqifh pzdk@yg?ql[mwdk wqifhyJ 32 ESpf vkyfcJhwJh
vkyfief;yg?66666
w±kwftm;xm; w&m;tm;xkwfw±kwftm;xm; w&m;tm;xkwfw±kwftm;xm; w&m;tm;xkwfw±kwftm;xm; w&m;tm;xkwfw±kwftm;xm; w&m;tm;xkwfae±H keJ @ a&&SnfrSm [efrusawmhae±H keJ @ a&&SnfrSm [efrusawmhae±H keJ @ a&&SnfrSm [efrusawmhae±H keJ @ a&&SnfrSm [efrusawmhae±H keJ @ a&&SnfrSm [efrusawmhtaemufar#mf a':vmpuf0d kif;xJtaemufar#mf a':vmpuf0d kif;xJtaemufar#mf a':vmpuf0d kif;xJtaemufar#mf a':vmpuf0d kif;xJtaemufar#mf a':vmpuf0d kif;xJ0ifacsrS jzpfawmhrudk;? ql[mwdk0ifacsrS jzpfawmhrudk;? ql[mwdk0ifacsrS jzpfawmhrudk;? ql[mwdk0ifacsrS jzpfawmhrudk;? ql[mwdk0ifacsrS jzpfawmhrudk;? ql[mwdkaemuf tESpf 50 eD;yg;=umrS vdkif;aemuf tESpf 50 eD;yg;=umrS vdkif;aemuf tESpf 50 eD;yg;=umrS vdkif;aemuf tESpf 50 eD;yg;=umrS vdkif;aemuf tESpf 50 eD;yg;=umrS vdkif;ajymif;+yD; taomhESif trDvdkuf&ajymif;+yD; taomhESif trDvdkuf&ajymif;+yD; taomhESif trDvdkuf&ajymif;+yD; taomhESif trDvdkuf&ajymif;+yD; taomhESif trDvdkuf&atmif avxdrcHwJh tar&duefudkatmif avxdrcHwJh tar&duefudkatmif avxdrcHwJh tar&duefudkatmif avxdrcHwJh tar&duefudkatmif avxdrcHwJh tar&duefudkOD;odef;pdefa& bifoHeJ@yd k @?OD;odef;pdefa& bifoHeJ@yd k @?OD;odef;pdefa& bifoHeJ@yd k @?OD;odef;pdefa& bifoHeJ@yd k @?OD;odef;pdefa& bifoHeJ@yd k @?
8? ql[mwdkacwfOD; tif'dkeD;&Sm;rSmpD;yGm;a&;ðyjyifajymif;vJr_ (eco-
nomic liberalisation) awGwu,faZmufcsvkyfygw,f? qlumEdkjynfolydkifvkyfcJhwmawG jyeftyf/ EdkifiHjcm;t&if;tESD; zdwfac:/ aqmufvkyfa&;vkyfief; pDrHudef;}uD;rsm;eJ@ wifcJhwJhtaºu;awGudk av#mhzdk@qyfzdk@ urBmhb%feJ@ IMF uruxðywJh “tif'dkeD;&Sm;twGuf tpdk;&rsm;tzGJ@” (IGG
Inter-Governmental Group
on Indonesia taemufEdkifiHawGtjyif *syefvnf;yg0if) rS aºu;opfay;zdk@yg vkyfcJh=uw,f?
u,fvDzdk;eD;,m; bmuavwuUodkvfxGuf tif'dkeD;&Sm;ynm&Sifwpkudk t}uHay;0ef}uD;cef@ toHk;cs+yD;‘bmuavrmzD;,m;’ (Berkeley
Mafia) vdk@ emrnfxGufvmw,f?olwdk@ aps;uGufoef@oef@orm; wuUEdku&uftkyfpk (technocrats) u wzuf/wdkif;&if;om; (pribumi) OD;pm;ay;0HomEkpD;yGm;a&;bufom;rsm;u
wzuf 1969 - 1993 ig;ESpfpDrHudef;(Repelita) ig;c k a&;qG Jc J hy g
w,f?7˜8˜97˜8˜97˜8˜97˜8˜97˜8˜9 ArmjynfrSm pvHk;a&p/
EdkifiHjcm;&if;ESD;jr‡KyfESHr_Oya' twnfðyjzpfwm od=uwJhtwdkif;ygyJ?
1973 urBmha&eHaps; 4 qwufoGm;wJhtcg tdkyuf (OPEC)tzGJ@0if tif'dkeD;&Sm; pdkifaumfvdk@ ðcHay:a&muf w[kefxdk; pD;yGm;wuf zGH@òz;+yD; acwfolaX;jzpfvmcsdefaygh? a&eHu&wJh 0ifaiG[m 1968 - 1985 rSm4000 &mE_ef; wufygw,f? vrf;yef;qufoG,fa&;yEMufcs taqmufttHk/ usef;rma&;/ ynma&; pojzifhwdk;wufzGH@òz;atmif vkyfEdkifcJhw,f?pufr_vkyfief;}uD;awG xlaxmifvmcJhw,f? 1983 rSm EdkifiHydkifpufr_vkyfief;222 xd &Sdvm+yD; yk*~vdupD;yGm;a&;xuf tm;}uD;vmjyefw,f? oGif;ukefawGav#mh/ tpm;xdk;wJh vkyfief;rsm;udktm;ay;/ Ed kifiHjcm;om;ydkifqdkifcGif hyrm%udk uef@owfvmjyef+yD; EdkifiHom;a0pktzdk@udk w±kwfaum wdkif;&if;om;yg wdk;jr‡ifhapw,f? txGufwdk;pyg;rsdK;opfawGvnf; wcsdefwnf; ay:vmwmrdk@ jynfwGif;pm;oHk;zdk@ aumufESH
zlvHkr_tusdK;udkyg cHpm;vm&w,f?7˜97˜97˜97˜97˜9
EdkifiHyd kifa&eHur`%D ygwrDem (Pertamina) &J@ 'g±dkufwmAdkvfcsKyfa[mif; qlwdk0dk (Sutowo) aiG,m;av;eJ@ oHr%dpuf±Hk}uD; axmifvdkufwJh tcgrawmh a':vm 10 bDvsHaºu;wif+yD; a'0gvDcH&/ EdkifiHjcm; &if;ESD;jr‡KyfESHr,fh aiG&Sifrsm; t,Hkt=unfrJhjzpfoGm;ygw,f? AsL±dku&uft&if;&SifAsL±dku&uft&if;&SifAsL±dku&uft&if;&SifAsL±dku&uft&if;&SifAsL±dku&uft&if;&Sifpepfpepfpepfpepfpepf jy,k*fvdk@ okawoDwOD;u aumuf
csuf csygw,f?77777
aiGeJ@tm%m pkvsm;&pfywf
_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m
24
wJh obm0/ a&$avSaiGavSqdkuf+yD;wefcdk;tm%m ydkvdk@}uD;xGm;vmwJhumv qdkygpdk@? wdkif;&if;om;t&if;&Sif}uD;}uD;rm;rm; r&Sdao;awmh t&ifEdkifiHydkifvkyfief;}uD;awGu tm%mydkift&m&Sd}uD;awG&,f/ w±kwfolaX;(cukong ArmjynfrSmawmh avmyef;)awG&,f/ olwdk@yJ zufpyf+yD;awmh&,fwefcdk;xGm; wGifus,fwJhacwfyg? 1986rSm ypPnf;tr,f 1500 twGufoGif;ukefvdkifpif vdktyfygw,f?vufoifh&m pm;awmfac:yGJawmf}uD;w+cdrf h+cdrf hcif;wJh umvyg? 1990onfbufrSmawmh yk*~vdupD;yGm;a&;jyefvnfwacwfqef;vm+yD; EdkifiHydkifpD;yGm;a&;udk ausmfwufoGm;yg+yD?ql[mwdkeJ@ w±kwfolaX; vsHqdkavsmif;(Liem Sioe Liong) pD;yGm;zufa&mif;&if;}uD;awGqdkwm trsm;od/ql[mwdk&J@ om;orD; 6 a,muf&J@pD;yGm;a&;aomif;usef;r_awGvnf;wjynfvHk;od? orD;}uD;wGwfwGwf(Tutut) u vrf;eJ@aqmufvkyfa&;uefx±dkufawG vuf0g;}uD;tkyf/ 1990
ckESpfrsm;rSm olwdk@taz tm%mus+yD;umvrSmawmif om;awmfarmifbrfbef (Bambang) u wDAGDukr%D/awmfrD (Tommy) u ava=umif;ukr%D udk,fpDeJ@ atmifvHrvSJ yef;yef
vsufygyJ?7˜8˜97˜8˜97˜8˜97˜8˜97˜8˜9
ql[mwdk&J@ pD;yGm;a&;vrf;pOf[m wu,fawmh wzufu ðyjyifajymif;vJr_awG vkyfovdk aemufwzufu avS}uD;ay:avSi,fwif ol@rdom;pkaqGrsdK;eJ@ ykvif;wlbl;qdk@ c±dkeD/ ppfwyf/wtkyfpktwGufudk ydkvdk@tm±Hkpdkufóu;yrf;cJhwJh qifoGm;vrf;jzpfqdkwJh vrf;
pOfygyJ?1010101010 onfae&mrSmawmh Armppf
tkyfpkuvnf; om&ifomr,f vHk;vHk;rnHhygbl;? onfc&D;wGif+yD;om;rdk@vm;?vrf;jyajryHkrvdk/ acgif;xJrSm arG;uwnf;u idk@b uGefygav; tqifoifhyg+yD;om; vlpm;awGyg?
9? tif'dkeD;&Sm;ppfwyf&J@toHk;p&dwfudkOya't& EdkifiHawmftpdk;& bwf*sufu tukeftuscH&r,fqd kayr,fh
tpueOD;uyif tjynfhr[kwf/ 25 -30 &mE_ef;avmufyJ&+yD; wyfrawmfwyfrawmfwyfrawmfwyfrawmfwyfrawmfpD;yGm;a&;vkyfief;pD;yGm;a&;vkyfief;pD;yGm;a&;vkyfief;pD;yGm;a&;vkyfief;pD;yGm;a&;vkyfief;udk udk,fwdkifvkyfy d kufqH&Smjznf hvmcJ hwJ hae&mrSmw&m;0ifwmaum r0ifwmyg tm%mvufeuftm;udk;eJ@ vkyfcJ hwmyg?ajAmifvk,ufwmwifru wdkif;&if;om;ukefonfrsm;eJ@ EdkifiHjcm;ukr%DawG/ a&eHeJ@owWKwGif;/ opfawmvkyfief;awG ukefwifum;awGudk txl;ojzifh olykefoluefxvdk@ r+idrfroufqlylaewJ h e,frsm;rSm vH k ðc Ha&;*dwfa=u; pwmawG/ t&ufeJ@rl;,pfaq;0g; arSmifcdkul;wmawG/ w&m;r0ifopfckwfvSJwmawG wav#mufvHk;vkyfvmcJhw,f? ukr%D}uD;awGtwGufajrodrf;,modrf;+yD; &GmESifwJh vkyfief;awGaum tif'dkeD;&Sm;ppfwyftwGufaiGwGif;}uD;awG qdkygpdk@?
“vmawmh trf 16 aoewfxrf;/ jyefawmh aiG 16 oef;xkyfxrf;”qdkwJhpum; ay:cJhw,f? ql[mwdkus+yD;10 ESpfeD;yg; t=um ar 2007 rSm a&wyfu rw&m;odrf;xm;cJhwJhajrudpPuef@uGufqENjyol &Gmom;awGudk aoewfeJ@ypfvdk@ 4 OD;ao+yD; 8 OD; '%f&m
&cJhw,f?11˜1411˜1411˜1411˜1411˜14
'Dtufpftdkif/ bDtD;'DpDwdk@vdkvkyfief;}uD;awGudkvnf; =unf;/ a&/aveJ@&Jygrusef vHkðcHa&;wyftm;vHk;ut}uD;tus,f vkyfvmcJhwm ckxdygyJ?tif'dkeD;&Sm; trsdK;om;wyfrawmf(Tentara Nasional Indonesia -
TNI) &J@ OD;ydkifvdk azmifa';&Sif;tzGJ@(Yayasan) awG/ or0g,rtzGJ@awGvkyfaewJh pD;yGm;a&;vkyfief;yrm%[m2007 ck ESpfcsKyfpm&if;Z,m;t&a':vm oef; 350/ tjrwf 28³5 oef;xGufw,fvdk@ azmfjyygw,f?
ql[mwdkql[mwdkql[mwdkql[mwdkql[mwdk
_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m
25
EdkifiHawmftpdk;& bwf*sufrSmawmh wyfrawmfp&dwf (wydkif;wpaom pm&if;ayguf) 2007 rSm a':vm3³2 oef;/ 2009 rSm 3³6 oef;vdk@ azmfjy
ygw,f?12˜1312˜1312˜1312˜1312˜13 aqmufvkyfa&;/ [dkw,f/
b%fvkyfief;/ tmrcHvkyfief;awGtm;vHk;rSm0if+yD; t&if 1998 rwdkifrDtif'dkeD;&Sm; orRwEdkifiHwyfrawmf(Angkatan Bersenjata
Republik Indonesia - ABRI)acwf wav#mufvHk;uae qufwdkufonfbufacwfxd vkyfcJhwmyg? 1998ql[mwdk eef;uswJhtcsdefrSm wyf&J@pD;yGm; pkpkaygif; a':vmoef; 8000xdatmif wefzdk;&Sdw,fvdk@ qdkygw,f?*smumwmòr@v,f pD;yGm;a&;&yfuGufaqmufvkyfa&;pDrHudef;udku a':vm
oef; 3250 wefygw,f?1212121212
pufwifbm 24 ygvDrefrSmjyXmef;+yD; orRw r,f*g0gwD (qlumEdkorD; Megawati Sukarnoputri)aemufqHk;vufrSwfxdk;cJhwJh Oya't&ppfwyftaeeJ@ pD;yGm;a&; vkyfief;rsm;udk atmufwdkbmm 2009 aemufqHk;xm;+yD; &yfwef;u &yfzdk@/ EdkifiHawmfvuftyfzdk@ jzpfaomfvnf; ol@tcsdefwdkifwJh tcgrSmawmh orRopf AdkvfcsKyfa[mif; ,l'dk,dkEdk (Yudhoyono) uj y e f v n f z G J @ p n f ; a & ; o mvd ktyfw,fvd k @ trde f @tm%m
xkwfjyef+yD; jyifyg w,f?1414141414
10? tky fc s Ky fa&; AsL± d kua&p Dtky fc s Ky fa&; AsL± d kua&p Dtky fc s Ky fa&; AsL± d kua&p Dtky fc s Ky fa&; AsL± d kua&p Dtky fc s Ky fa&; AsL± d kua&p D,EW&m;,EW&m;,EW&m;,EW&m;,EW&m;xJrSm tif'dkeD;&Sm;ppfwyfueOD;uwnf;u ,leDazmif;0wfeJ@0if xm;+yD; jzpfygw,f? umuG,fa&;0ef}uD;XmewckvHk;eJ@ uufbdeuftqifhomru atmufajce,ftESH@t&yfom;eJ@ wGJzuftkyfcsKyfa&;pepf
(kekaryaan) udk usifhoHk;vmcJhw,f?1980 rSm 0ef}uD;tqifh 50 &mcdkifE_ef;/twGif;0efcsKyf 75 &mE_ef;/ !ïefrª;csKyf80 &mE_ef;/ twGif;0ef 84 &mE_ef;eJ@wdkif;tqifhe,fydkif0ef 75 &mE_ef;udkwyfu ,lxm;ygw,f?
aemufawmh ql[mwdk[mol@tm%mwnf+rJzdk@ wyfxJu =oZmwufvm+yD; tefwkvmEdkifolrsm;udkz,f&Sm; t&yfbufu ppft&m&SdawGudk av#mh/ ynmwwfrlqvif tpnf;t±Hk; (Indonesian Association
of Islamic Intellectuals - ICMI)zGJ@zdk@ tm;ay;ae&may;/ wuQEdku&ufawGudk ae&may; enf;y&d,m,fpHk oHk;cJhygw,f? 1988 usawmh ppfwyfu0ef}uD; 4 OD;om usefygawmhw,f?1993 rSm wyfu v$wfawmftrwftkyfpku ql[mwdk cef@csifwJh aemiforRw jzpfvmr,fh wuQEdku&uf[mbDbD (Habibie) tpm; AdkvfcsKyfqlx&pPEdk (Sutrisno) udk 'korRw&mxl;cef@zdk@ wGef;tm;ay;wmudk vufcHcJh&w,f? onfumvrSmyJ OD;pD;csKyfuae umuG,fa&;0ef}uD;jzpf wefcdk;xGm;vmwJh c&pf,mefbmom0ifAdkvfcsKyfrdk0g'geD (Moerdani) eJ@ ol@
vlrsm;udk z,f&Sm;EdkifcJhw,f? jzpfcsifawmh rdk0g'geDu ql[mwdkom;orD;rsm;pD;yGm;a&;aomif;usef;r_udk a0zefrdw,f? ql[mwdkus+yD; onfbufacwfrSmawmh tpdk;&0ef}uD;Xmersm;eJ@ e,ftkyfcsKyfa&;&mxl; tawmfrsm;rsm;rSm,leDazmif;c|wf+yD;rS/ ,SOfòyifa&G; aumufwifajr‡mufcH&rSom vkyfcGifh&yg
w,f?1515151515
11? tif'dkeD;&Sm;ppfwyfzGJ@pnf;yHktif'dkeD;&Sm;ppfwyfzGJ@pnf;yHktif'dkeD;&Sm;ppfwyfzGJ@pnf;yHktif'dkeD;&Sm;ppfwyfzGJ@pnf;yHktif'dkeD;&Sm;ppfwyfzGJ@pnf;yHk[mu|ef;aygif;axmifcsDyg0ifwJh EdkifiH}uD;rSmwyfe,f}uD;rsm; (territorial com-
mands) rSm tajccHwyf&if; wyfrrsm; xm;+yD;/ AsL[mt&efppfqifa&;(Army Strategic Reserve
Command - Kostrad) eJ@ txl;ppfqifa&; (Army Special Forces
Command - Kopassus) wyfrsm;eJ@ zGJ@pnf;xm;w,f? tkyfcsKyfa&;bufrSmvnf; &ifcsif;quftr$mvdk wGJxm;wmrdk@ e,fpm;y,fpm;wyfawG jzpfae+yD; olwdk@ajcolwdk@vuf qdk=uygpdk@? ppfaxmufvSrf;a&; (BAIS) eJ@ orRwudkwdkuf±dkufowif;ydk@&wJh t&yfaxmufvSrf;a&; (BAKIN) yl;aygif;aqmif&Gufr_ud k ta&;xm;w,f? ql[mwdk
ql[mwdk[m ol@tm%mwnf+rJzdk @ql[mwdk[m ol@tm%mwnf+rJzdk @ql[mwdk[m ol@tm%mwnf+rJzdk @ql[mwdk[m ol@tm%mwnf+rJzdk @ql[mwdk[m ol@tm%mwnf+rJzdk @
wyfxJu =oZmwufvm+yD;wyfxJu =oZmwufvm+yD;wyfxJu =oZmwufvm+yD;wyfxJu =oZmwufvm+yD;wyfxJu =oZmwufvm+yD;
tefwkvmEdkifolrsm;udk z,f&Sm;tefwkvmEdkifolrsm;udk z,f&Sm;tefwkvmEdkifolrsm;udk z,f&Sm;tefwkvmEdkifolrsm;udk z,f&Sm;tefwkvmEdkifolrsm;udk z,f&Sm;
t&yfbufut&yfbufut&yfbufut&yfbufut&yfbufu
ppft&m&SdawGudkav#mhppft&m&SdawGudkav#mhppft&m&SdawGudkav#mhppft&m&SdawGudkav#mhppft&m&SdawGudkav#mh
_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m
26
ruscif aemufydkif;ESpfrsm;rSm yl;wGJ,lepf (Bakorstanas) wck &SdcJhzl;ygw,f? wefcdk;txGm;qHk; axmufvSrf;a&; wyfrª;[m 1993 rSm tz,f&Sm;cHvdkuf&wJh AdkvfcsKyfrdk0g'geDygyJ? 1998ck =o*kwfrSm AdkvfcsKyf,l'dk,dkEdk OD;aqmifa&;qGJwJh pHerlopf (New Para-
digm) t& jynfwGif;vHkðcHa&;uaejynfy&efumuG,fa&;udk OD;pm;ay;r,fqdkwmudk ppfOD;pD;csKyf AdkvfcsKyf0D&Hwdk(Wiranto) u a=unmygw,f?2000 ckESpfrSm wyf&J@wm0efESpf&yf vrf;pOf (dwi fungsi) udk pGef@y,fcJhayr,fhe,fyd kifwyf}uD;awG (territorial
command system) &J@ obm0u
awmh ajymif;vJrvmcJhygbl;? 0g[pf(Wahid) tpdk;&vufxuf 2001 rSmawmh t&yfaxmufvSr f ;a&;ud k(BAKIN) uae (BIN) trnfajymif;/ygvDrefrS ppfa=umcGifh jyXmef;ygw,f?aemuf r,f*g0gwDtpdk;&u t&yfaxmufvSrf;a&; !ïefcsKyfa[mif;t+idrf;pm; AdkvfcsKyf [if'±dky&D,dkEdk(Hendropriyono) udk axmufvSrf;a&; 0ef}uD;&mxl;jr‡if h cef @tyfyg
w,f?1515151515
12? EdkifiHjcm;qufqHa&;EdkifiHjcm;qufqHa&;EdkifiHjcm;qufqHa&;EdkifiHjcm;qufqHa&;EdkifiHjcm;qufqHa&; eJ@ vlrsdK;pk vlrsdK;pk vlrsdK;pk vlrsdK;pk vlrsdK;pkvlenf;p kr sm;ta&;/ tpPvmrfvlenf;p kr sm;ta&;/ tpPvmrfvlenf;p kr sm;ta&;/ tpPvmrfvlenf;p kr sm;ta&;/ tpPvmrfvlenf;p kr sm;ta&;/ tpPvmrft=urf;zufr _ta&;t=urf;zufr _ta&;t=urf;zufr _ta&;t=urf;zufr _ta&;t=urf;zufr _ta&;rsm;[m 20
&mpkESpfukefydkif;rSmawmh cGJjcm;r&wJhudpPawG jzpfvmygw,f? tif'dkeD;&Sm;tzdk@ t}uD;tus,frsufESmtysuf&qHk; udpP[m ta&S@wDarmu|ef;(East Timor) ta&;ygyJ? 1975 ESpftukef ay:wl*DudkvdkeDtpdk;&u wDarmu|ef;udk vufv$wfwJhtcsdef tif'dkeD;&Sm;u olydkifw,f a=unm+yD; tar&duefoabmwlnDr _e J @ z&ufwDvif(Fretilin) wdkif;&if;vuf0Jolykef rtkyfpD;rdatmif ppfwyfeJ@ wufodrf;cJhw,f?1991 Edk0ifbmv qENjyvlxkudk ppfwyfu aoewfeJ@ypf vlpkcGJ&mrSm aowJh vli,fwOD;&J@ tokbcsvmwJh vlxkudk 'DvDòr@ (Dili) ok\efrSm ppfwyfut=urf;zuf ypfcwfjyefawmh wurBmvHk;u vuf!‡dK;xdk; ±_wfcscH&+yD; taemufEdkifiH tpdk;&rsm;u tultnD&yf '%fcwfr,f vkyfvm=uw,f? 1992 rSmFretilin acgif;aqmif o#memem*lparm ("Xanana"Gusmo) udk zrf;rd+yD; axmifcsygw,f? 1993 rSm tar&duef&J@ a0zefr_/ ukefoG,fa&;zdtm;ay;r_tjyif vl@tcGifhta&;azmufzsufr_ apmifh=unfhcH&wJh EdkifiHpm&if;0ifcJhygw,f? 1995 rSm uufovpfbkef;awmf}uD; b,fvdk (Belo) eJ@'Drdkua&pDacgif;aqmif &mrdk@pf a[mfwm (Ramos-Horta) udk Edkb,f+idrf;csrf;a&;qk csD;jr‡ifhcH&ygw,f? aemufqHk;rawmh ukvor*~u 1999 rSm0ifa&mufxdef;csKyfcJh&+yD; ar 2002 rSmorRw o#memem*lparm a&S@aqmif+yD;vGwfvyfa&;atmifyef; qGwfvSrf;EdkifcJh
ygw,f?33333
wu,fawmh ay:wl*DtxGufrSm wDarmu|ef;wjcrf;udkarmifydkifpD;+yD; udkvdkeDvrf;av#mufcJhjcif;yg? pufwifbm 1963 rav;&Sm;
o#memem*lparmo#memem*lparmo#memem*lparmo#memem*lparmo#memem*lparm
_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m
27
Ed ki fiH ay:aygufvmwkef;uvnf;qm&m0yf (Sarawak) eJ@ qmbm;(Sabah) udk vdkcsifawmh =o*kwf1966 xd tjiif;yGm; ppfjzpfvdkuf=u&ao;w,f? tD&D,efa*s,m (Irian
Jaya) vdk@ ac:wJh abmfeD,dku|ef;taemufjcrf;udk e,fomvefu 1962usrS vufv$wfygw,f? wdkif;&if;om;vlrJrsm; 1960 aemufydkif; ykefuefxºu+yD; ygyl0ge,l;*DeD (Papua New
Guinea) eJ@ aygif;csifwJhudpP/ 2002ESpfqef;rSmawmh 0g[pftpd k;&uygyl0gtrnf w&m;0ifwGifap+yD; udk,fydkiftkyfcsKyfa&; ay;cJhygw,f?
1969 - 92 umvrSm vlOD;a&cGJjzef@a&;pDrHudef;qdk+yD; twGif;ydkif;u|ef;awGu rdom;pkwoef;cGJudktjyifu|ef;rsm;udkydk@+yD; tajccscdkif;ygw,f? 'Day:vpDa=umifh aemuf0ifvmwJh rlqvifawGeJ@ Xmaersm; c&pf,meftrsm;pkaewJh rmvlulu|ef;pk
(Moluccas) rSm tcsif;rsm;&efrD;yGm;/umvDrefwef (Kalimantan) uwdkif;&if;om; 'g;;,uf (Dayak) awGeJ@vnf; tvm;wl twGif;rD;awG avmifòrufvmw,f? *smAm;u|ef; (Java)om; vlrsm;pk}uD;pdk;wJh EdkifiHrSm qlrm=wm (Sumatra) u|ef;wzufxdyfu±d k;&mrlqvifbmom0if tmacs(Aceh) vlrsdK;pku 1950 avmufupvdk@ ykefuefygw,f? 1959 rSm txl;a'otjzpf owfrSwfay;cJhayr,fhql[mwdktus 1999 rSm (GAM-
Gerakan Merdekal Aceh
Movement) jyefxwJh ykefuefr_[m2005 qlemrDa&ab;}uD; wpfESpfvnfrS ppfajy+idrf;a&; aphpyfxajrmufvdk@udk,fydkiftkyfcsKyfa&; txl;a'o jzpfcJh
ygw,f?3˜15˜163˜15˜163˜15˜163˜15˜163˜15˜16
e,l;a,muf pufwifbm2001 wm0g}uD;ESpfvHk; rD;avmifwdkufoGif; òzcGif;r_}uD;t+yD; aemufwywfrSm
orRw r,f*g0gwD[m rlqvifEdkifiHt}uD;tuJrsm;xJu yxrqHk; tar&duefudk oGm;a&muftm;ay;cJhol jzpfayr,fh taemufEdkifiHu {nfhonfawGtrsm;}uD;tygt0if vl 202 OD;aowJh2002 bmvDAHk;}uD;udk rwm;cJhEdkifyg?*srm; tpPvmrfrD,m (Jemaah
Islamiyah) r lqvift,loD;acgif;aqmif tblbmumbm&SD,m(Abubakar Bashir) udk zrf;qD;
axmifcscJhygw,f?33333
'kuQtay;qHk; rlqvifppfaoG;ºu vyfpum*sD['f (Laskar
Jihad) tzGJ@[m 1999 rmvlulu|ef;pk c&pf,mef-rlqvif ta&;tcif;rSm 0ifvm+yD; aoG;xGufoH,dkr_ydkrdk}uD;xGm;vmwJhtcgrSm ppfwyfurEdkif/ vufydkuf=unfhaewm/ wzufudkyif;wm/ vufeufay;wmawG jzpfygw,f? 2000 - 2001 rSmawmh
_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m
28
qlvma0pD (Sulawesi) tvnfydkif;u c&pf,meftrsm;pk y d kp d ku|ef;(Poso) rSm quf+yD; &efrD;[kef;[kef;awmufjyefygw,f? *smumwmaumbmvDrSmyg AHk;awG wESpf+yD;wESpf
qufaygufygw,f?1515151515
13? tif*sDtdktif*sDtdktif*sDtdktif*sDtdktif*sDtdk (NGO tpdk;&jyifytzGJ@tpnf;) EdkifiHa&;v_yf&Sm;r_EdkifiHa&;v_yf&Sm;r_EdkifiHa&;v_yf&Sm;r_EdkifiHa&;v_yf&Sm;r_EdkifiHa&;v_yf&Sm;r_awGa&S@vmr,fh 3 - 4 ESpftwGif; ArmjynfrSm tifrwef ta&;ygvmr,fvdk@wGuf&rSm jzpfw,f? tif'dkeD;&Sm;rSm1989 ck urBmhb%faiGa=u; tultnDeJ@ wnfwJh Kedung Ombo a&a&a&a&a&umwmpDrHudef;umwmpDrHudef;umwmpDrHudef;umwmpDrHudef;umwmpDrHudef;twGuf aus;&Gmrsm;udk tm%meJ@ a&$@&mrSm vlxkuef@uGufqEQjyr_rsm; }uD;xGm;us,fjyef@vm&muwqifh ajr,mudpP/obm0ywf0ef;usif ysufokOf;r_ udpPrsm;yg qufpyf+yD; 1970 avmufuwnf;u &yfwef@oGm;cJhwJh ausmif;om;EdkifiHa&; v_yf&Sm;r_rsm;yg jyefvnf
Edk;ºuvmw,f?17 17 17 17 17 tvm;wl Arm
jynfrSmvnf; t&ifjrpfqHkeJ@ ,ae@vufyefawmif;awmifudpP vlxk v_yf&Sm;r_rsm;/ a&S@udkvnf; a&$obm0"mwfaiG@ydkufvdkif;ta&;awG ay:aygufvmEdkifygw,f?
1980 arvxJ tif'dkeD;&Sm;r Sm t+i dr f ;pm;A d kvfc s Ky f 'gqd kE d k(Dharsono)/ EdkifiHa&;orm;rsm;/ynm&Sifrsm;/ ausmif;om;rsm; yg0if+yD; EdkifiHa&;vGwfvyfcGifhrsm; wdk;jr‡ifh&&Sda&; awmif;qdkwJh “awmif;cHv$mig;q,f” (Petition of Fifty)ta&;udpP ay:w,f? 1984 rSm'DtzGJ@u orRwql[mwdkudk usifhpOfig;&yf toHk;cs+yD; wygwDpepfxlaxmifaew,fvdk@ pGyfpGJygw,f? 1985 vlxktzGJ@tpnf;rsm; Oya'tzGJ@tpnf;rsm;rS v_yf&Sm;r_rsm; yHkrSeftpD&ifcHpmwifjcif;/ tm%mydkifrsm;u yHkrSefpdppfjcif; jyXmef;csdefrSmawmh 1984pufwifbmv Tanjung Priok *sm
umwmAvDta&;tcif; qlylr_/ AHk;aygufr_rsm; 1985 xJxd *smumwmpD;yGm;a&;&yfuGuf/ tpdk;& a&'D,dk±Hk;csKyf/bdk±dkAka'<mykxdk;}uD;eJ@ eef;awmfwaqmiftygt0if ae&mtESH@jzpfxm;+yD; onfht&if tpdk;&eJ@ wzufwvrf;jzpfcJhwJhAdkvfcsKyfa[mif;'gqdkEdkeJ@ wjcm;vl 10OD;udk w&m;pGJaxmif'%f pD&ifcsufcsyg
w,f?17˜1817˜1817˜1817˜1817˜18
1989 yGif hvif;r_ES D;aESmr_yGif hvif;r_ES D;aESmr_yGif hvif;r_ES D;aESmr_yGif hvif;r_ES D;aESmr_yGif hvif;r_ES D;aESmr_(keterbukaan) qdkwmudk vkyfvmjyefawmh 1990 'gqdkEdk jyefvGwfvmayr,fh axmiftESpf 20 csxm;wJh uGefjrLepf 9 OD;udk 1986 rSm/ aemuf 2 OD;udk 1988 rSm ao'%fpD&if uGyfrsufvdkufw,f?
t,loD; rlqvifawGom!‡mr,f/ vuf0Jqdk tvJwG,fr,fvdk@
"m;}udrf;}udrf;jyvdkufw,f?1818181818
1991 rSmawmh ynmwwfrsm;/ owif;pmq&mrsm;/ wuUodkvfq&mrsm; yg0ifwJh 'Drdkua&pDpifjrifh
_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m
29
(Democracy Forum) ay:vmEdkifcJh+yD; aemiforRwjzpfvmr,fh rsufrjrifrlqvifacgif;aqmif tAŠ'l&mref0g[pf (Abdurrahman Wahid) u
OuUX jzpfygw,f?1818181818
14? 1997 ta&S@tm&Sb¾ma&;ta&S@tm&Sb¾ma&;ta&S@tm&Sb¾ma&;ta&S@tm&Sb¾ma&;ta&S@tm&Sb¾ma&;uyfuyfuyfuyfuyfqdkuf+yD; ±lyD,maiGaps; xdk;usvmwm[m ql[mwdkacwf jynfzHk;um;}uD; usvmwJhtcsdefyg? IMF qdkwJhurBmhxdyfoD; cspfwD;ykÀm;}uD;udktoem;cH&jyef+yDayg h? pD;yGm;a&;awGysuf/ ukefaps;e_ef;awGwuf usyfwnf;r_'%fcH&wJhtcg “vmbfay;vmbf,lr_/ aygif;pm;r_/ vufoifh&mpm;awmfac:r_ qef@usifa&;” (cor-
ruption, collusion, nepotism/
KKN - korupsi, kolusi,
nepotisme) vlxkv_yf&Sm;r_ ay:aygufvm+yD; 1998 ar rSm jzpfvmwJhtif'dkeD;&Sm; w±kwfawGudktjypfzdk@uef@uGufqENjy ±kef;&if;qefcwfjzpfr_rsm;rSm vl 1200 ao&w,f?vltkyfeJ@ w±kwftrsdK;orD;awGudk0dkif;0ef;rk'drf;usifh=uwm cH=u&w,f?qlylr_rsm;udk ppfwyfu wrifzefwD;w,fvdk@vnf; wcsdK@u ,Hk=unf=uw,f? ar 12 &uf }wdqwUdwuUodkvf(Trisakti University) rSm wyfuypfvdk@ ausmif;om; 4 a,muf ao&wmuae vlxktHkºuaygufuGJr_ pw,fvdk@ qdkygw,f? ql[mwdk tD*spfEdkifiHa&mufaecdkuf ppfOD;pD;csKyf AdkvfcsKyf0D&Hwdku 'korRw [mbDbD (Habibie)udk orRw wifygawmhw,f? ql[mwdkom;ruf AdkvfcsKyfy&mbdk0dk (Prabowo)eJ@ ol@vlrsm;udk qlylr_rsm; ypfcwfr_rsm;udpP v$Jcs+yD; &mxl;ðzwfw,f?ql[mwdkus+yD; 6 v twGif; Edk0ifbm
rSmawmh [mbDbDtpdk;&udk qEQjywJhausmif;om;xkudk 0D&Hwdkwyfu ypfcwfvlpkcGJjyefvdk@ 15 OD;ao/ 500 cef@'%f&m&ygw,f? aemuf 10 v aeawmhwcg wyfuypfvdk@ 4 OD; xyfao
ygw,f?20˜21˜2220˜21˜2220˜21˜2220˜21˜2220˜21˜22
15? ðy jyi fa jymi f ;vJa&;acwfðy jyi fa jymi f ;vJa&;acwfðy jyi fa jymi f ;vJa&;acwfðy jyi fa jymi f ;vJa&;acwfðy jyi fa jymi f ;vJa&;acwf(Reformasi) rSm ta&S@wDarm udk,fyd ki ftkyfcsKyfcGif hudpPeJ @ 1999 a&G;aumufyGJrSm [mbDbD ðywfus+yD; 0g[pforRw jzpfvmawmh 0D&HwdkeJ@ol@vlawG&mxl;cscH&wJh tvSnfhyg? AdkvfcsKyfql'gwdk (Sudarto) udk AdkvfcsKyf0d&[(Wiraha) eJ@ tpm;xdk;r,fvkyfawmhAdkvfcsKyf 46 OD; EkwfxGufr,fvdk@ +cdrf;ajcmufvmwmeJ@ tav#mhay;cJ h&w,f? *sLvdkif 2001 rSm tvGJoHk;pm;r_eJ@ 0g[pf qif;ay;&wJhudpPrSm azazmf0g&Dv ygvDrefrSm ol@udk a0zef±_wfcswJhrJcGJpOfu ppfwyfudk,fpm;vS,ftrwf38 OD;eJ@ &Jwyfuyg 0g[pfqef@usifrJay;cJhw,f? r,f*g0gwD orRwjzpfvmw,f? AdkvfcsKyfa[mif; ,l'dk,dkEdkudkta&;ygwJh vHkðcHa&;eJ@EdkifiHa&;0ef}uD;
cef@ygw,f? 2004 a&G;aumufyGJrSmawmh r,f*g0gwD ±H_;edrfh+yD; ,l'dk,dkEdk
orRw jzpfvmygw,f?1515151515
16? tif'dkjrefrmqufqHa&;tif'dkjrefrmqufqHa&;tif'dkjrefrmqufqHa&;tif'dkjrefrmqufqHa&;tif'dkjrefrmqufqHa&; tpOfyJaumif;cJhygw,f? Armjynfudk wavSwnf;pD; wc&D;wnf;oGm; nDi,fyrmoabmxm;yHk &w,fvdk@ tif'dkeD;&Sm;owif;pmq&mwOD;u a&;ygw,f?wzufu olwdk@vdk 'Drdkua&pDvrf;vdkufzdk@ wdkufwGef;/ wzufu wjcm;EdkifiHrsm;u jypfwif'%fcwfr,f &G,fvm&if umqD;ay;avh &Sdygw,f?1997 tmqD,H (ASEAN) tzGJ@0ifcGifh axmufcHay;cJhw,f? OD;odef;pdef&J@yxrqHk;EdkifiHjcm;c&D;[mvnf; arv2011 *sumwm tmqD,HxdyfoD;tpnf;ta0;rSm orRw ,l'dk,dkEdk/ EdkifiHjcm;a&;0e f }uD; emwmvD*g0g(Natalegawa) wdkeJ@ rdwfqufcJh/2014 OuUÏae&mtwGuf axmufcHay;zd k @ odr;foGif;qGJaqmifEd kifcJ hwJh
c&D;yg?23˜24˜2523˜24˜2523˜24˜2523˜24˜2523˜24˜25
17? b,fvkda&S@quf=urvJ?b,fvkda&S@quf=urvJ?b,fvkda&S@quf=urvJ?b,fvkda&S@quf=urvJ?b,fvkda&S@quf=urvJ? Armjynfolvlxktzdk@ ppftkyfpk&J@ vufeuf
Arm_ynfudk wavSwnf;pD;wc&D;wnf;oGm; nDi,fyrm
oabmxm;yHk &w,fvdkh tif'dkeD;&Sm;owif;pmq&mwOD;u a&;ygw,ff
_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m
30
udkiftEdkifusifh EdkifiHa&;ESdyfuGyfr_/ jynfwGif;ppfeJ@pD;yGm;a&; zdESdyfaomif;usef;r_'%fudk &mpkESpfw0ufusdK;atmif cHpm;jzwfoef;vm=u&+yD jzpf w,f? EdkifiHa&;wHcg;zGifhr_wckom wacwfqef;vmw,fvdk@ qdkEdkifygw,f?
tckvdk qifvmwJh EdkifiHa&; usm;uGufu aemufxyf ql[mwdkvdk rsm; tESpf 30 avmuf quf+yD;pdk;pH&OD;rvm;qdkwJh wGufudef;av;eJ@yg? ql[m wdk a&S@uewfvrf;!ïefcJhovdk ygvDref 'Drdkua&pD rsufESmzHk;av;pGyf+yD; pnf;pdrfrysuf vlxkukyfay:u rqif;bJ vlxk twGufawmh qifyg;pyfESrf;yuf oavmuf (trickle down) apwem AvyGeJ@a0r#ay;urf;r,fh pDrHudef;}uD;yg?
ArmjynfavS}uD;ay: }uH@zGH@ ppftkyfpk avSi,fwif/ yJhpifuv_yf/ vufeufEdkifiH}uD;rsm;/ IMF urBmhaps;uGufvd_if;awGu ykwfwJh=um;/ tcef;quf Zmwfvrf;&Snf}uD;udk u=uOD;r,fh oabmyg? olwdk@xJu vdkif;aysmh vdkif;rm uGJjym;r_r&Sd&SdvmatmifcGJ+yD; tjrwfxkwfEdkifzdk@ vdkygvdrfhr,f? 1917 ±k&Sm;rSm abmf&SDApf awmfvSefa&;}uD; atmifyGJcHcJhwm 95ESpfvnfcJhyg+yD? Zmbk&ifppfwyfu vlxkbufygvmvdk@ acwfajymif;zdk@ wu,fta&;omcJhw,fqdkwm ordkif;oifcef;pmwck jzpfygw,f? odk@ayr,fh tif'dkeD;&Sm;rSmvdk ppfwyf}uD;pdk; ordkif;a=um&Snfvsm; ayrsm;aer,fhudpPudk rwdkwdkatmif±_H@ypf&r,fh vlxk wdkufyGJrsm; wnDw!Gwfwnf; wqufwnf;wpyfwnf; qifE$JoGm;Edkif=uzdk@ vHk;yef;=uygpdk@? AdkvfcsKyfopf/AdkvfcsKyfa[mif;/ AdkvfcsKyfavmif;rsm; rsufESm=unfhae&wJh qifoGm;vrf;jzpf 'Drdkua&pDudky,f wu,fh'Drdkua&pDatmifyef;udk qGwfvSrf;=uygpdk@?
ta&;awmfyH katmif&rnf?ta&;awmfyH katmif&rnf?ta&;awmfyH katmif&rnf?ta&;awmfyH katmif&rnf?ta&;awmfyH katmif&rnf?
pm!ïef;?
1.Former US Ambassador Marshall Green dead at 82 - a key participant in Indonesian
massacre
http://www.wsws.org/articles/1998/jun1998/gren-j26.shtml
2. http://www.thejakartapost.com/news/2012/09/01/new-findings-1965-
indonesiantragedy.html
3. http://www.encyclopedia.com/topic/Indonesia.aspx
4. US Library of Congress: http://countrystudies.us/indonesia/22.htm
5. http://countrystudies.us/indonesia/87.htm
6. Amitav Acharya - Democratising Southeast Asia: Economic Crisis and Political
Change(August 1998)
http://wwwarc.murdoch.edu.au/publications/wp/wp87.pdf
7. http://countrystudies.us/indonesia/23.htm
8. http://countrystudies.us/indonesia/62.htm
9. http://202.244.105.132/English/Publish/Download/Papers/pdf/04.pdf
1 0 . ht t p : / / w w w. s l ate . co m /a r t i c l es / n e ws _ a n d _ p o l i t i c s /ex p l a i n e r /20 0 4/0 3 /
how_did_suharto_steal
_35_billion.html
11. When Gun Point Joins The Trade (Kontras 2004):
http://www.kontras.org/buku/Executive_Summary.pdf
12. Indonesian Military Controls Business Empire
http://www.monitor.net/monitor/9811a/copyright/indonesianarmybiz.html
○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○
_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m
31
13. http://www.hrw.org/news/2010/01/08/indonesia-military-business-reforms-
totallyinadequate
14. Unkept Promise: Failure to End Military Business Activity in Indonesia (Human Rights
Watch Jan 2010)
http://www.hrw.org/sites/default/files/reports/indonesia0110webwcover.pdf
15. The Military and Democracy in Indonesia - Challenges, Politics, and Power (RAND
report2002)
http://www.rand.org/content/dam/rand/pubs/monograph_reports/2002/MR1599.pdf
16. http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/asia-pacific/4561922.stm
17. http://countrystudies.us/indonesia/95.htm
18. http://countrystudies.us/indonesia/92.htm
19. Assessing 12-year Military Reform in Indonesia
http://www.rsis.edu.sg/publications/WorkingPapers/WP227.pdf
20. http://www.fpri.org/enotes/20040716.friend.indonesiareview.html
21. http://news.bbc.co.uk/1/hi/events/indonesia/special_report/244390.stm
22. http://edition.cnn.com/ASIANOW/asiaweek/magazine/2000/0303/cover1.html
23. http://www.fairobserver.com/article/indonesia-myanmar-relations-promoting-
democracysouth-east-asia
24. http://www.thejakartaglobe.com/home/sby-burma-head-call-for-stronger-relations/
439401
25. http://www.rnw.nl/english/bulletin/indonesia-hints-support-myanmar-asean-chair
tckvdk qifvmwJh EdkifiHa&;tckvdk qifvmwJh EdkifiHa&;tckvdk qifvmwJh EdkifiHa&;tckvdk qifvmwJh EdkifiHa&;tckvdk qifvmwJh EdkifiHa&;
usm;uGufu aemufxyfusm;uGufu aemufxyfusm;uGufu aemufxyfusm;uGufu aemufxyfusm;uGufu aemufxyf
ql[mwdkvdkrsm; tESpf 30 avmufql[mwdkvdkrsm; tESpf 30 avmufql[mwdkvdkrsm; tESpf 30 avmufql[mwdkvdkrsm; tESpf 30 avmufql[mwdkvdkrsm; tESpf 30 avmuf
quf+yD;pd k;pH&OD;rvm;qdkwJhquf+yD;pd k;pH&OD;rvm;qdkwJhquf+yD;pd k;pH&OD;rvm;qdkwJhquf+yD;pd k;pH&OD;rvm;qdkwJhquf+yD;pd k;pH&OD;rvm;qdkwJh
wGufudef;av;eJ@yg?wGufudef;av;eJ@yg?wGufudef;av;eJ@yg?wGufudef;av;eJ@yg?wGufudef;av;eJ@yg?
32
tdkbm;rm; tar&dueforRwtjzpf jyefta±G;cH&+yD;vdk@ &ufydkif;twGif;rSmyJ Armjynfudkvmr,fhowif; xGufvmygw,f?tckawmh twnfðyvdk@vnf; &oGm;yg+yD?
tpDtpOfudk orRwtjzpf jyefta±G;cHt+yD;rSm qHk;jzwfwmr[kwfbl;vdk@ ,lq&ygw,f? onfhrwdkifrDuwnf;upOf;pm;pDpOfxm;+yD;om;jzpfzdk@ rsm;ygw,f?
aocsmwmuawmh orRwtdkbm;rm;[m tdrfjzLawmfrSmquf+yD; ±Hk;xdkifcGifh&w,fqdkwmeJ@wòyifeuf ol@t&ifoufwrf;wkef;u r+yD;qHk;ao;wJhpDrHudef;jzpfwJh w±kwf0dkif;ywfa&;vkyfief;udk t&ifqHk;OD;pm;ay;tjzpf vkyfw,fqdkwmmygyJ?
tdkbm;rm;tzdk@ ol@&J@+yD;cJhwJhoufwrf;twGif;rSm trSwf,lp&m&,fvdk@ bifvm'ifudk olrsm;EdkifiHxJ wyfeJ@0if+yD;owfjzwfcJhwmeJ@ aps;aygifusdK;&wJh Armjynfudk ol@ywfvrf;twGif; qGJoGif;EdkifcJhwmyJ ±Sdygw,f? wjcm;awmh ol@EdkifiH&J@pD;yGm;a&;usqif;wm/ tvkyfvufrJhE_ef; wdk;rsm;oxuf wdk;rsm;aewmwdk@udk rwm;qD;EdkifcJhygbl;?
'Dordkif;tauG@rSm tar&duef&J@"e=oZm/ EdkifiHa&;=oZmawG usqif;aewmudk wm;zdk@[m tar&dueftkyfpdk;olvlwef;pm;&J@ t"duta&;}uD;wm0efvdk jzpfaewmyg? qdkAD,uf,leD,H ay:vmawmh taemufEdkifiHawGu (tckusL;bm;eJ@ ajrmufudk&D;,m;EdkifiHawGtay: vkyfovdk) pD;yGm;a&;ydwfqdk@wm/ t&if;tESD;rwifydk@bJaewmawG vkyfcJhygw,f? 'DawmhpD;yGm;a&;t& qdkAD,uf,leD,Hudk olwdk@wcsdK@e,fy,fawGrSm tEdkifusifhEdkifcJhygw,f? 'gayrJh w±kwfudk olwdk@tJ'Dvdkvkyfvdk@r&bl;? ESpfEdkifiHpD;yGm;a&;u e,fy,ftajrmuftjrm;rSm cGJr&/ ðzwfr& jzpfaeyg+yD? w±kwfudkom pD;yGm;a&;t& xdxda&mufa&muf ta&;,lw,fqdkwmrsdK; vkyfvdkuf&if ol@jynfwGif;rSmwif u|rf;xdk;arSmufckefawG jzpfukefEdkifygw,f?'ga=umifh w±kwfudk tm;enf;atmifvkyfzdk@qdk&if wjcm;enf;awG pOf;pm;&ygw,f? tJ'DtxJrSm wenf;u w±kwfywf0ef;usifrSm jy\emawG azmfwmyg? w±kwfuvnf; ol@tdrfeD;csif;EdkifiHawGeJ@ qufqHa&;aumif;atmif qufqHxm;wmqdkawmh urBmhtv,frSmtxD;usefjzpfae+yD; vGefcJhwJhESpfaygif;rsm;pGmuwnf;u tar&duefudk av#mufjyefoHay;vkyfaewJh Armjynfu tpdk;&udkyJ qGJxkwfEdkifcJhygw,f?
tJ'DtwGuftck tdkbm;rm;u qkcswmvnf;jzpf/ ol@udk,fol wHqdyfay;wmvnf;tjzpfeJ@ ArmEdkifiHudkordkif;0ifc&D;xGufcJhygw,f?
'gayrJh a&'D,dktoHv$ifhXmeawGu ajym=uwmawGxJrSm vuf±Sdtpdk;&[m vl@tcGifhta&;jy\emawG±SdaeqJjzpfw,fvdk@ajymwm =um;&ygw,f? aemuf+yD; tdkbm;rm;vmwJhtwGuf tkyfpdk;olawGeJ@ olwdk@todkif;t0dkif;yJ tusdK;±Sdcsrf;om=ur,f/ Armjynfom;qif;&Jom;awGuawmh 'Hk&if;'Hk&if;yJjzpfr,fvdk@ ajymwmawG =um;&ygw,f?
olwdk@ajymwmawGudk 'DvdkyJ aemufqufwGJ qufay;vdkufcsifygw,f? tar&duef[m olrsm;EdkifiHawGuvl@tcGifhta&;qdkwmudk ol@EdkifiH/ olwdk@txufv$mawG&J@ tusdK;pD;yGm;&J@ vufatmufcHyJ oabmxm;ygw,f? aemuf+yD;qif;&Jom;awG&J@ tusdK;pD;yGm;qdkwmuawmh ol@EdkifiHtwGif;rSmawmifrS u|Jul;a&ygavmuf oabmxm;wmyg?
Armjynf jynfolawGudkusrS arwWmawmfxm;r,fxifvdk@uawmh t&if AD,uferf/ tck tD&wf - tmz*efuvlawGu &,fygvdrfhr,f?
tdkbm;rm;&Jhtdkbm;rm;&Jhtdkbm;rm;&Jhtdkbm;rm;&Jhtdkbm;rm;&Jh
Arm_ynfysm;&nfqrf;c&D;Arm_ynfysm;&nfqrf;c&D;Arm_ynfysm;&nfqrf;c&D;Arm_ynfysm;&nfqrf;c&D;Arm_ynfysm;&nfqrf;c&D;
33
‘u|Ekfyfwdk@ESifh OD;ausmf+idrf;’‘u|Ekfyfwdk@ESifh OD;ausmf+idrf;’‘u|Ekfyfwdk@ESifh OD;ausmf+idrf;’‘u|Ekfyfwdk@ESifh OD;ausmf+idrf;’‘u|Ekfyfwdk@ESifh OD;ausmf+idrf;’
pmtkyfeJ@ywfouf+yD;pmtkyfeJ@ywfouf+yD;pmtkyfeJ@ywfouf+yD;pmtkyfeJ@ywfouf+yD;pmtkyfeJ@ywfouf+yD;
rSwfcsufwdkrsm;rSwfcsufwdkrsm;rSwfcsufwdkrsm;rSwfcsufwdkrsm;rSwfcsufwdkrsm;
(1) ema&;udpPeJ@ywfouf+yD; a&;=uwmjzpfvdk@ aumif;uGufawGyJ a&;=u&rSmyg? 'gu jy\emr&Sdyg?jy\em&Sdwmu OD;ausmf+idrf;eJ@ twdkuftcHjzpfcJholawG/ ol@tm%meJ@zdESdyfwmudk cHcJh&olawGxdcdkufatmifa&;wmawG jzpfygw,f?
uG,fvGefoGm;+yDjzpfwJh yk*~dKvfrsm;ta=umif;jzpfvdk@ 'Dxufydk+yD; ra&;csifawmhyg?
(2) OD;ausmf+idrf; uG,fvGefwJh&ufpGJu trsdK;rsdK;jzpfaewm awG@&w,f? 29 - 6 - 86 vdk@ a&;=uwmurSefygvdrfhr,f? (trSma&;oluawmh 1987 vdk@ a&;xm;ygw,f?)
(3) ocif0wif wa,mufyJ OD;ausmf+idrf;udk a0zefwJh tuJjzwfwJhoabm a&;w,f? OD;EkuawmhvGefvGefusL;usL;a&;w,f? ‘um;pifwif+yD; tonf;udk tpdrf;vdkuf0g;pm;cH&ol’ vdk@ a&;w,f? OD;ausmf+idrf;udkAdkvfae0if;uyJ axmifoGif;w,f? qdk&S,fvpf ppfAdkvfvlrdkufudk udk,fxdvufa&muf!‡Of;qJcdkif;w,f? tJ'Denf;eJ@rmefpG,fcsdK;cJhwmyJ? OD;Ek odrSmyg? OD;Ek ra&;&Jvdk@yJ jzpfvdrfhr,f?
(4) OD;ausmf+idrf;udk,fwdkifa&;xm;wJh ‘rSmwrf;’ udkyg quf+yD;xkwfa0oifhw,f? OD;Ek&J@ ‘wmawpaeom;’/AdkvfausmfaZm&J@ ‘udk,fwdkifa&;twKywWd’ wdk@vnf; xGufae+yDqdkawmh ,SOf+yD;zwf=u&&if ordkif;udka0zefydkif;jcm;Edkif=uygvdrfhr,f?
(5) udk,hfvludk tr$ef;wifvGef;awmh tjcm;yk*~dKvfawGudk xdyg;apmfum;ovdkjzpfaewmu pdwfraumif;p&myJ?‘Auy’ uawmh wHk@jyefrSm r[kwfyg? wckyJ (1985) ydk@puwfv_yf&Sm;r_vkyfwkef;u udkausmf+idrf; pmjyefw,fqdkwmr[kwfygbl;? olu olrsm;awGvdk E_wfeJ@awmif rSwfcsufray;ygbl;? ol@vlawG=um;rSmyJ “'DwcgocifAodef;wifajymwm ighoabmxm;eJ@wlw,f” qdk+yD;ajymw,fvdk@ jyef=um;&wmyJ &Sdygw,f?
Utopian as we are,
How they must feel that we are mad!
To want the happiness of men
So what are we meddling with?
It’s worth better to sing in a round
And to drink from full cup;
Let us not disturb the world,
Let’s keep each one as he is.
Their logic exasperates me.
They reply: “That’s the law!
I did as my father did;
My son will do as me.”
It’s routine that bases.
Faith says its prayer bead.
Let us not disturb the world,
Let’s keep each one as he is.
The owl fears light
Enlighten it is inhuman.
The wheel likes its rut,
Let us not do metalling of the path
The more the work is high up and fecund
And the bitterer is the hissing.
Let us not disturb the world,
Let’s keep each one as he is.
Our parole blunts itself
On the granite mass.
If we tempt some jolt
They strike us, they banish us.
Prove that the earth is round
And they seize us by the collar.
Let us not disturb the world,
Let’s keep each one as he is.
After all, sluggish crowds,
I’m strongly wrong in being willful.
Your ideal, greenbottle flies,
Is not the one of my nose.
The pool’s stagnant water,
The scurry people takes pleasure being in.
Let us not disturb the world,
Let’s keep each one as he is.
Thus, my good ones, no more row,
Suffer, bear your cross.
The wife of Sganarelle11111
Wants to be thrashed sometimes.
Go on, sheep, so let them shear you!
Make you being milked, dairy cow.
Let us not disturb the world,
Let’s keep each one as he is.
Let us not disturb the worldLet us not disturb the worldLet us not disturb the worldLet us not disturb the worldLet us not disturb the world
34
EdkifiHwumuAsm
,l*sif;ay:wD,J ,l*sif;ay:wD,J ,l*sif;ay:wD,J ,l*sif;ay:wD,J ,l*sif;ay:wD,J (Eugène Edine Pottier)
usKyfwdk@[mpdwful;,Ofavawmh±l;w,fvdk@olwdk@uxif=ur,f?
vlawGaysmf±$if=uzdk@jzifhusKyfwdk@bmawGvkyfae=uwmvJ/
oDcsif;twlqdk=u+yD;t&ufwcGuftjynfhaomufvdkufwmuydkaumif;w,f/
avmu}uD;udkraESmifh,SufbJae&atmifygtm;vHk;udkt±Sdtwdkif;yJ±Sdygap?
olwdk@&J@avm*spfuusKyfudka'gyGapw,f?olwdk@ajymwmu-“'g[mOya'oyJ?
ightazvkyfwJhtwdkif;igvkyfw,figom;vnf; ighvdkvdkufvkyfvdrfhr,f”?
'gvkyf±dk;vkyfpOfy?olwdk@,Hk=unfaewmu
olwdk@&J@ykwD;udkajymw,favmu}uD;udkraESmifh,SufbJae&atmifyg
tm;vHk;udkt±Sdtwdkif;yJ±Sdygap?
ZD;uGufutvif;a&mifudka=umufw,fvif;atmifvkyfvdkuf&if vlpdwfr±Sdbl;?
vSnf;bD;uvSnf;vrf;a=umif;udkoabmusw,fvrf;udkuwW&mrcif;bJae&atmifwJh?
vkyfp&muydkcuf ydktusdK;±Sdavnnf;nLoHawGuydk cg;oD;p&maumif;avavmu}uD;udkraESmifh,SufbJJae&atmifygtm;vHk;udkt±Sdtwdkif;yJ±Sdygap/
ysif;&dav;wGJ@wJhvltkyfawGqENapmwmu|efawmhftrSm;yg,ifrrJ±dkif;awG[m cifAsm;&J@pHxm;p&mjzpfr,fusKyfESmacgif;twGufawmh r[kwfbl;As?a&uefxJuaoaewJha&okwfokwfysmysmvlawGutJ'Da&xJpdrf&wmudk=unfEl;=uw,f?avmu}uD;udkraESmifh,SufbJJae&atmifygtm;vHk;udkt±Sdtwdkif;yJ±Sdygap?
'DvdkyJ a&mif;&if;wdk@a&/ pum;rrsm;=ueJ@awmhpdwfrausvnfwmudkacguf+yD;atmifhomcH=uawmh
p*gem&Jvf····· &J@rdef;r[m
wcgwavt±dkufcHcsifw,f?odk;awG- oifwdk@tarG;awGudk&dwfyapawmhEGm;awG- oifwdk@Edk@awGudkn‡pfyapawmhavmu}uD;udkraESmifh,SufyJae&atmifygtm;vHk;udkt±Sdtwdkif;yJ±Sdygap? ?
○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○
· · · · · p*gem&Jvf - jyifopfjyZmwfq&m}uD;rdk;vsJ&J@jyZmwfxJu t"duZmwfaumifwOD;yg?
avmujuD;udktaESmifht,Sufray;bJ ae&atmif
○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○
wurBmvHk;u uGefjrLepfawG tav;tjrwfxm;wJhoDcsif; - tifwmae±Sife,fudk Ed kifiHwumoDcsif;&J@pmom;rsm;udk a&;om;ol ,l*sif;ay:wD,J (Eugène Edine Pottier) udk 1816ckESpfrSmarG;zGm;cJh+yD; ol[m 1887 ckESpfrSmuG,fvGefoGm;cJhygw,f? xif±Sm;wJh tvkyform;EdkifiHa&;orm; ay:wD,J[m 1871 ckESpf yJ&pfbHktzGJ@rSm acgif;aqmifwOF;
35
EdkifiHwumuAsm
_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m
36
jzpfcJh+yD; bHktzGJ@tacsr_ef;cH&+yD;aemufrSm tvkyform;vlwef;pm;ta&;awmfy H ktwGuf wjcm;o¿mefawGeJ @ qufvufwd kufy G J0ifcJhygw,f?
ol[m qif;&JwJhtvkyform;wa,mufjzpf+yD; ajymifajrmufwJh uAsmawG pmawGudk a&;cJhygw,f? 'DtxJu tckazmfjywJh uAsm[mtJ'Dtcsdeftcgu vlwcsdK@udk oa&mfxm;wmyg? ,l*sif;ay:wD,Jujyifopfvdka&;+yD; t*Fvdyfvdkbmomjyefxm;wmudk Armvdkjyefwmjzpfygw,f? 'Dtifwmae±Sife,foDcsif;udk qdkAD,uf,leD,Hu 1944 ckESpftxd olwdk@&J@EdkifiHawmfoDcsif;tjzpf owfrSwfcJhygw,f?
wygwnf;rSm ,l*sif;ay:wD,JuG,fvGef+yD;aemuf (25)ESpfajrmuf tcgor,rSm &JabmfvDeifa&;cJhwJh ol@ta=umif;aqmif;yg;wdkav;udk azmfjyvdkufygw,f?
,l*sif;ay:wD,J,l*sif;ay:wD,J,l*sif;ay:wD,J,l*sif;ay:wD,J,l*sif;ay:wD,J
(uG,fvGef jcif; 25 ESpfajrmuftxdrf;trSwf)(uG,fvGef jcif; 25 ESpfajrmuftxdrf;trSwf)(uG,fvGef jcif; 25 ESpfajrmuftxdrf;trSwf)(uG,fvGef jcif; 25 ESpfajrmuftxdrf;trSwf)(uG,fvGef jcif; 25 ESpfajrmuftxdrf;trSwf)
ADtdkifvDeif (1913)
+yD;cJhonhfhESpf Edk0ifbmvwGif “xavmh-tiwfab;usa&mufolwdk@wawG-”tpcsDaom ausmf=um;vSonhfypPnf;rJhvlwef;pm; oDcsif;}uD;udka&;ol jyifopftvkyform;uAsmq&m ,l*sif;ay:wD,J uG,fvGefjcif; 25 ESpf jynhfcJhonff?
ToDcsif;tm; Oa&mywdkufwckvHk;u bmomrsm;tjyif wjcm;wdkufbmomawGESifhyg bmomjyefqdkcJhonf?vlwef;pm;tod±Sdaom tvkyform;wOD;tzdk@ rdrdZmwdajru uGmvSrf;onhf rnfonhfae&mudkyJa&mufa&muf/ rnfonhfuH=urRmrsdK;ESifhñuH&ñuH&/ rnfr#yif olpdrf;w&HqHvdk cHpm;ae&onfjzpfap tifwmae±Sife,f oDcsif;. oHòyiftydk'frSwqifh&JabmfawG/ rdwfaqGawG ±SmawG@Edkifonf?
EdkifiHwumrS tvkyform;rsm;onf [email protected]±S@r SoGm;ESihfaom wdkufyGJol&Jaumif;/ ypPnf;rJhuAsmq&m.oDcsif;udkwurBmvHk;u tvkyform;rsm;. oDcsif;}uD;tjzpf cH,lcJh=uonf?
EdkifiHtm;vHk;±Sd tvkyform;rsm;u ,l*sif;ay:wD,Judk trSwfw&*k%fjyKaeonhf ,cktcgwGif ol.ZeD;ESifhorD;wdk@onf olwoufvHk;aecJhouJhodk@yif csdK@wJqif;&JpGm aeae=u&onf? ay:wD;,Judk 1916 ckESpf atmufwdkbm 4 &ufae@wGifyJ&pfYf arG;zGm;cJhonf? olonf 14 ESpft±G,fwGif ol.yxrqHk;oDcsif;udk a&;zGJ@cJhonf? oDcsif;.trnfrSm vGwfvyfr_t"Gef@±Snfygap [lIjzpfonf? 1848 ckESpfwGif olonf "e±Sifvlwef;pm;tm; wdkufcdkufaom tvkyform;rsm;. r[mwdkufyGJ}uD;(yJ&pf bHktzGJ@ - bmomjyefol) . uwkwfusif;rsm;xJwGif wyfom;wOD; jzpfaeonf?
_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m
37
,l*sif;ay:wD,JrSm qif;&JwJhrdom;pku aygufzGm;vmoljzpf+yD; b0wav#mufvHk;vnf; qif;&Jom;/ ypPnf;rJhvlwef;pm;jzpfcJ honf? ypPnf;xkyfyd k;ol/ aemufyd kif;wGiftxnfpuf±Hktvkyform;tjzpf toufarG;0rf;a=umif;jyKcJhonf?
1840ckESpfrSpI olonfjyifopfEd kifiH. ta&;ygaom ta&;tcif;wdkif;wGif tvkyform;rsm;udk aoG;pnf;&efESif h jyifopf"e±Siftpd k;&ud k jyif;jyif;xefxefa0zefwdkufcdkuf&ef vH_@aqmfonfh wufºuaomaw;oDcsif;rsm;pyfqdkcg yg0ifcJhonf?
yJ&pfbHktzGJ@ (1871) umvwGif ay:wD,JrSm bHktzGJ@0iftjzpf a±G;aumufwifajr‡mufjcif;cH&onf? ay;rJ3600 teuf olu 3352 rJ &onf? olonfordkif;wGif yxrqHk;aom ypPnf;rJhvlwef;pm;.tpdk;&jzpfonfh [email protected]_yf±Sm;r_tm;vHk;wGif yg0ifcJhonf?
yJ&pfbHktzGJ@ usqHk;aomtcg ,l*sif;ay:wD,JrSmt*Fvefodk@ xGufajy;&onf? ,if;aemufwGif tar&duefEdkifiHodk@ xGufoGm;&onf? ol.emrnfausmf tifwmae±Sife,f oDcsif;udk 1871 ckESpfZGefvwGif a&;onf[kqdkEdkifonf?arv. aoG;pGef;aom±H_;edrf hr_}uD; +yD;onhfaemuf wvt=umwGif jzpfonf?
bHktzGJ@}uD;rSm usqHk;oGm;onf? odk@aomf ay:wD,J. tifwmae±Sife,foDcsif;u [email protected],ltqrsm;udkurBmtESH@jzef@ay;vdkuf+yD; ,cktcg ,cifuxufyif touf0ifaeayonf?
1876 ckESpfwGif we,fjcm;wGif a&mufaeaomay:wD,Ju tar&duefEdkifiHrStvkyform;rsm;u jyifopfEdkifiHrS tvkyform;rsm;odk@ [laomuAsmudk a&;cJhonf? TuAsmxJwGif olu t&if;±Sifpepfxrf;ydk;atmuf±Sd tvkyform;rsm;.b0/ [email protected];&JrGJawr_/ olwdk@wawG cg;usdK;rwwf tvkyfvkyf&yHk/ acgif;yHkjzwfcH&yHkESifh [email protected]@aom atmifyGJtay: cdkifrmaom,Hk=unfcsufwdk@udk azmfjyxm;onf?
bHktzGJ@}uD;ysufpD;+yD;aemuf 9 ESpf=umaomtcgwGif ay:wD,JjyifopfEdkifiHodk@a&mufvm+yD; ‘tvkyform;’ygwDxJ csufcsif;0ifvdkufonf? ol.yxruAsmpkudk 1884ckESpfwGif pmtkyftjzpfxkwfa0cJh+yD; awmfvSefa&;oDcsif;rsm;[k trnfay;xm;aom 'kwd,tkyfudk 1887 ckESpfwGifxkwfa0cJhonf?
Ttvkyform;uAsmq&m. oDcsif;tajrmuftjrm;udk oluG,fvGef+yD;aemufwGif xkwfa0cJhonf?
1887 ckESpf/ Edk0ifbmv8&ufae@wGif yJ&pftvkyform;rsm;u ay:wD,J.tavmif;tm; ao'%fay;cH&aombHktzGJ@0ifrsm;tm; ðr‡yfESHonhf yJvm±SJpf (Père Lachaise)
ocsõKif;odk@ o,faqmifjr‡KyfESHcJhonf? vrf;wGif ykvdyfrsm;uvdkufygydk@aqmifolawGvufxJrS atmifvHeDudk vk,l&eftwGuf =urf;=urf;wrf;wrf;vkyfaqmifcJhao;onf? ol.tokbwGif {&mrvlxk}uD; yg0ifcJ honf? vrf;wzufwcsufrSaeI olwdk@u“ay:wD,J t"Gef@±Snfygap”[lIaºu;a=umfcJh=uonf?
ay:wD,JrSm qif;qif;&J&Jyif uG,fvGefcJhonf?odk@aomf olcsefxm;cJhonfwdk@rSm vlwa,mufzefwD;onfhtEkynmxufyif wm±SnfwnfwHhusef&pfonf? olonfaw;oDcsif;jzif h 0g'jzef@olrsm;xJwGif t}uD;jrwfqHk;olwa,muf jzpfonf? yxrqHk;oDcsif;udk ola&;om;pyfqdkcsdefwGif qdk±S,fvpftvkyform;OD;a&rSm tvGefqHk; q,f*%ef;r#om ±Sdrnf? ,cktcg ,l*sif;ay:wD,J. ordkif;0ifoDcsif;udk oef;ESifhcsDaom ypPnf;rJhrsm;u odae=uay+yD?
tm%m&SifpepfudpPaqG;aEG;jcif; (1)tm%m&SifpepfudpPaqG;aEG;jcif; (1)tm%m&SifpepfudpPaqG;aEG;jcif; (1)tm%m&SifpepfudpPaqG;aEG;jcif; (1)tm%m&SifpepfudpPaqG;aEG;jcif; (1)
(8 - 10 - 2012)(8 - 10 - 2012)(8 - 10 - 2012)(8 - 10 - 2012)(8 - 10 - 2012)
jynfol@tm%m pmwnf;tzGJ@trSm
• 'DudpP[m tawG;tac:e,fy,fu ta&;}uD;wJhudpP jzpfw,f?
• ygwD0ifrsm; vGwfvGwfvyfvyf yg0ifaqG;aEG;zdk@ “pifjrifh” xdk;ay;wmyJ?
• &Jabmfwdk@0if+yD; aqG;aEG;=uapcsifw,f?
• pmwnf;tzGJ@u pdppfwnf;jzwf+yD; wifjyay;r,f? tcsuftvufrygwJh/ usdK;a=umif;jycsuf
rcdkifrmwJh pmrsm;udkom wnf;jzwfrSm jzpfygw,f? (bma=umifh ‘wnf;’ w,f/ ‘jzwf’ w,f/
y,fw,fqdkwmudk pmwrf;&Sifodk@ &Sif;jyrSm jzpfw,f?)
• txl;owdðyzdk@u rdrdóuufESpfouf&m ‘emrnf0Suf’ udk oHk;yg? ('DudpPtwGuf wcgoHk;
‘emrnf0Suf’ jzpfzdk@ vdkw,f?)
• ygwD (A[dk) u b,ft,ltqudkrqdk tav;teuf pOf;pm;ygr,f? (ygwDpnf;rsOf; yk'fr (4)
udk twdtusvdkufem usifhoHk;rSm jzpfygw,f?)
‘ypPnf;rJhvlwef;pm;tm%m&Sifpepf’ awG;ac:r_&J@ tpu rmhufpf/ tdef*,fyJ? rmhufpfu tdef*,feJ@!‡dEd_if;+yD;a&;wJh ‘*dkom
vkyfief;pOftm; a0zefjcif;’ pmtkyfrSm 'Dta=umif; wcgyJa&;w,f?
'Dvdka&;zdk@ ta=umif;&Sdw,f? uGefjrLepfawGtwGif;rSm tawG;tac:±_yfaxG;aewJh ‘udpP’ &Sdvdk@yJ?
tJ'D ‘udpP’ u (1838) ckESpfu t*Fvdyftvkyform;awGu ‘jynfol@yËdnmOfpmwrf;’ a&;+yD; awmif;qdkcsuf
(4) csuf wifw,f? tJ'D (4) csufu
(1) a,mufsm;wdkif; rJay;cGifh&zdk@?
(2) v#dK@0SufrJay;pepf usifhoHk;zdk@
(3) trwfawGudk aiGa=u;axmufyHhzdk@/ a&G;aumufyGJ0ifòyifr,fholawGudk b,fvdkt&nftcsif;&Sd&r,f/
ydkifqdkifr_ b,fvdk&Sd&r,fpwJh uef@owfcsufawG rxm;zdk@?
(4) wESpfywfvHk;avmuf v$wfawmfusif;yzdk@
qdkwmawGygyJ? &Sif;ygw,f? ypPnf;rJhawG trwfjzpfcsifwmyg? trwfjzpf&ifvnf; vkyfc&csifw,f? r&&if
‘emrnf}uD; xrif;iwf’ jzpfr,f? 'gawGudk xnfhwGuf+yD; awmif;qdkwmyJ? ya'o&mZfajr&Sif/ "e&SifawGom }uD;pdk;aewJh
v$wfawmfrSm ypPnf;rJhu ae&m&csifwmyJ? (1832) u (1842) xd t"du±k%f;qefwJh v_yf&Sm;r_awG jzpfw,f?
aemufvnf; ‘v$wfawmf’ odk@ toem;cHpmqefqef pmawGydk@wJh v_yf&Sm;r_vkyfw,f? 'gayrJh ratmifjrifcJhbl;? wckyJ
atmifjrifovdkvdk&Sdwmu ESpfpOfyHkrSefv$wfawmf usif;ywmyJ? 'gudk ‘csm;wpf Chartist v_yf&Sm;r_’ vdk@ ac:wGifw,f?
rmhufpfwdk@acwfa&mufawmh ‘csm;wpfawmif;qdkcsufawG’ tm;vHk;avmufeD;yg;&w,f? bma=umifh&ovJ
qdkawmh "e&SifawGu jynfwGif;rSmyJ zdaxmif;aoG;pkyftjrwfxkwfaep&m rvdkawmhvdk@yJ? urBmywf+yD; udkvdkeDawG
38
xm;Edkif+yD? tJ'Du aoG;pkyfEdkif+yD? ‘plyg
tjrwf’ awG &ae+yD? tJ'DtjrwfxJ
u t±dk;t&if;udk XmaejynfwGif;
tvkyform;udk pGef @ }uJEd ki fw,f?
vmbfxdk; ac|;odyfEdkifw,f? jynfwGif;
rSm w&m;Oya'pdk;rdk;+yD; wnf+idrfcsif
ae+yD? "e&SifeJ@tvkyform; wufnD
vufnDyl;aygif;+yD; urBmywfum aoG;
pkyfcsifae+yD? 'ga=umifh av#mhay;wm
yJ?
tJ'Dawmh uGefjrLepfwcsdK@eJ@
qdk&S,fvpfawGu ‘vlwef;pm;wdkufyGJ’
rvdkawmhbl;? ‘awmfvSefa&; rvdk
awmhbl;’? vdkcsifwmawGudk 'Drdkua&pD
abmifxJ (v$wfawmfxJ) uae &atmif
vkyfEdkif+yD? wpwp&atmif vkyfvdk@&+yD
qdk+yD; rmhufpf0g'&J@ tESpfom& vlwef;
pm;wdkufyGJeJ@ vlwef;pm;awmfvSefa&;
udk ypfy,f=uw,f?
'ga=umifh rmhufpfeJ@tdef*,f
u jywfjywfom;om; a0zefvm&wm
yJ? ypPnf;rJhvlwef;pm;wdkufyGJeJ@ awmf
vSefa&; vdktyf+rJ vdktyfw,f? awmfvSefa&;atmifjrif+yD;&ifvnf; ajr&Sif"e&SifawGtay: ypPnf;rJhtm%m&Sif usifhoHk;
&r,fvdk@ jywfjywfom;om; wifjywmyJ? tJ'Dwkef;u *smr%Dqdk&S,f'Drdku&ufawGu ygvDrefvrf;vdkuf+yD; wcsdK@u trwf
jzpfae=u+yD?
tdef*,fuawmh "e&Sifya'o&mZfajr&SifawG&J@ EdkifiHawmftm%mudkzsufodrf;+yD; emvefrxlatmif vkyf&r,f?
ypPnf;rJhtm%m&Sifpepf xlaxmif&r,f? tpydkif;rSm enf;enf;rS rwGef@qkwfzdk@ ‘tm%mopf’ tajcusvmrS
wjznf;jznf;csif; ajzav#mhay;zdk@qdkwJh oabmrsdK;a&;wm zwf&zl;w,f? aqmif;yg;wckrSm awG@wmyg?
wcgu rmhufpfu &if;ESD;wJh&JabmfwOD;udk ypfypfcgcg a0zefpm a&;zl;w,f? jzpfyHku
‘yJ&pfbHktzGJ@’ usqHk;awmh Oa&myuGefjrLepfawG tar&dum;udk ajy;=u&w,f? [dka&mufawmh udk,fvkyf
Edkifoavmuf ajrawGudk tvum;&=uw,f? &rSmaygh? tJ'DajrawGu tar&duefajr&Sif "e&SifawGydkifwJhajr r[kwfbl;?
Xmaewdkif;&if;om;awGuvnf; yk*~vduypPnf; ydkifqdkifwJhpepf ra&mufao;bJ ‘a&S;a[mif;bHkpepf’ tqifhrSmyJ
&Sdao;wm? tar&dum;uvnf; tus,f}uD;? wdkuf}uD;wwdkufpmru us,fw,f? Oa&myrSmvdk r[kwfbl;?
39
_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m
tJ'DajrawG&vdkufwJh rmhufpf&J@a&mif;&if;u ‘'DrSmawmh
avmuedAŠmefyJ? u|efawmfwdk@ ar#mfrSef;cJ hwJhwmawG &+yD?
awmfvSefa&; vkyfp&mrvdkawmhbl;? 'gighajr/ 'gightdrf/ 'gighypPnf;vdk@
aºu;a=umfEdkif+yD’ vdk@ a&;vmw,f? rmhufpf jyefa&;wmu ‘'gigh
aemufacs;yHk’ vdk@vnf; xyfjznfhygOD;vdk@ ceJ@w,f? yk*~vduypPnf;
ydkifqdkifr_pepf &Sdaeor# rif;wdk@ &wmawGu wae@us&if t&if;
tESD;}uD;rm;ol vuf0g;}uD;tkyfawGvufxJ a&mufukefrSmyJvdk@
a&;w,f?
csKyfvdkuf&if
• "e&Siftm%m&Sifpepfa[mif;udk awmfvSefa&;eJ@ tjrpfyg
rusefatmif ±dkufcsdK;zdk@/ ol@udk ròzEdkifbJ pepfopf rxlaxmifEdkifbl;?
• pepfa[mif;udk ypPnf;rJhtm%m&SifpepfeJ@rS tjrpfygrusef
atmif vkyfEdkifr,fvdk@ oGefoifwmyJ?
rmhufpftdef*,fwdk@u b,fudpPudkyJjzpfjzpf vufawG@uae
tpcsD+yD; oabmw&m;xkwf,lw,f? vufawG@ r&Sd&if &rf;oef;+yD; oabmw&m;rxkwfbl;?
oabmw&m;xkwf+yD;&ifawmif vufawG@vkyf=unfhzdk@/ w&m;aor,lzdk@ tvkyfvrf;!ïeftjzpfyJ oabmxm;zdk@
txyfxyfrSmw,f?
'ga=umifh ypPnf;rJhtm%m&SifpepfeJ@ ywfouf+yD; xyfa&;wm rawG@&bl;? olwdk@woufrSm vufawG@vnf;
ñuHroGm;&bl;? t&if;&Sifpepfu ydkydk}uD;xGm;cdkifrmaewm awG@oGm;w,f? udkvdkeDodrf;vdkufwJh e,fcsJ@pepf atmifjrif
aecsdefyJ?
rmhufpfu (1883) rSm uG,fvGefw,f? tdef*,fu (1895) rSm uG,fvGefw,f? vDeifu (1870) rSm arG;w,f?
rmhufpfudk rDw,f? 'gayrJh (13) ESpfom; vli,fb0yJ? armfpDwkef;u (1893) arG;qdkawmh tdef*,fudk rDw,f? (2) ESpfom;yJ?
olwdk@ (2) a,mufuyJ ypPnf;rJhtm%m&Sifpepfudk vufawG@vkyfcGifh&=uwmyg? olwdk@a&;om;csufawGudk
quf+yD;avhvm&ygr,f?
"e&Siftm%m&Sifpepfa[mif;udk"e&Siftm%m&Sifpepfa[mif;udk"e&Siftm%m&Sifpepfa[mif;udk"e&Siftm%m&Sifpepfa[mif;udk"e&Siftm%m&Sifpepfa[mif;udkawmfvSefa&;eJhawmfvSefa&;eJhawmfvSefa&;eJhawmfvSefa&;eJhawmfvSefa&;eJh
t_rpfygrusefatmif @dkufcsdK;zdk h/t_rpfygrusefatmif @dkufcsdK;zdk h/t_rpfygrusefatmif @dkufcsdK;zdk h/t_rpfygrusefatmif @dkufcsdK;zdk h/t_rpfygrusefatmif @dkufcsdK;zdk h/olhudk r_zdKEdkifbJ pepfopfolhudk r_zdKEdkifbJ pepfopfolhudk r_zdKEdkifbJ pepfopfolhudk r_zdKEdkifbJ pepfopfolhudk r_zdKEdkifbJ pepfopf
rxlaxmifEdkifbl;rxlaxmifEdkifbl;rxlaxmifEdkifbl;rxlaxmifEdkifbl;rxlaxmifEdkifbl;
_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m
40
tm%m&SifpepfudpP aqG;aEG;jcif; (2)tm%m&SifpepfudpP aqG;aEG;jcif; (2)tm%m&SifpepfudpP aqG;aEG;jcif; (2)tm%m&SifpepfudpP aqG;aEG;jcif; (2)tm%m&SifpepfudpP aqG;aEG;jcif; (2)
(14 - 10 - 2012)(14 - 10 - 2012)(14 - 10 - 2012)(14 - 10 - 2012)(14 - 10 - 2012)
vDeifu tm%m&SifpepfeJ@ywfouf+yD; ‘EdkifiHawmfESifhawmfvSefa&;’
pmtkyfudk óu+yD;a&;cJhovdk armfpDwkef;uvnf; ‘jynfol@'Drdkua&pD
tm%m&Sifpepf’ udk óu+yD;a&;cJhw,f?
olwdk@ tm%m&awmhvnf; tJ'DpmtkyfawGrSm a&;cJhwJhtwdkif;
usifhoHk;cJh=uw,f?
'gayrJh olwdk@ (óu+yD;) rjrifEdkif/ rodEdkifwJh jzpfay:ajymif;vJr_
awGeJ@ ñuH&w,f?
vDeifñuH&wmawGu -
• e,fcsJ@EdkifiH}uD;awG&J@ &efvkyfr_yJ? ±k&Sm;rSmqdk&if ‘e,fcsJ@orm;awGu 0dkif;wdkufwm’ cH&w,f?
jynfwGif;ppf zefwD;vdk@ ‘jynfwGif;ppf’ wdkuf&w,f?
• vDeifxuf0g&ifhwJh ‘rmhufpf0g'D’ }uD;awGu vDeifvkyfwm[m qdk&S,fvpfawmfvSefa&; r[kwfbl;/
±kwfw&uf tpdk;&w&yfudk ðzwfcswmoufoufyJvdk@ owfrSwfwm cH&w,f?
• (aoewfypf) cH&w,f? aoonftxd emvefrxlbl;?
• 1918 rS 1921 txd jynfwGif;ppfwdkufvdk@ ‘ppfuGefjrLepfpepf’ udk usifhoHk;cJh&w,f? 'ga=umifh
&efol ydkrsm;ukefw,f?
• pD;yGm;a&;z±dkz&Jjzpfwmudk ðyjyifzdk@ ‘pD;yGm;a&;ay:vpDopf’ (NEP) csrSwfcJhw,f? tJ'Day:vpDu
EdkifiHjcm; t&if;tESD;awGudk wHcg;zGifhzdwfac:wmyJ? (wdef@a&Smufzif&J@ wHcg;zGifhay:vpDrsdK;yg?) 'gayrJh
olvkyfcGifh &roGm;bl;? 1924 rSm uG,fvGefw,f? (pwmvifu NEP rvkyfbl;? tus,fra&;awmhyg?
tcka&;r,fhudpPeJ@ rywfoufvdk@yJ?)
armfpDwkef; ñuH&wmawGu -
• vDeif&J@tawG@tñuHeJ@oifcef;pmawG &xm;vdk@wa=umif;/ urBmhacwfcsif; rwlawmhvdk@wa=umif;
olu vDeif&J@ tcuftcJrsdK; rñuH&bl;?
• a&&SnfjynfwGif;ppfwdkuf+yD; Edkifvdkufwmqdkawmh jynfwGif;ppfudk e,fcsJ@orm;awG rzefwD;Edkifbl;?
(KMT u ±H_;+yD; xdkif0rfa&mufoGm;+yD?)
• yifv,fjyifu ydwfqdk@zdk@uvnf; vHkatmifrydwfEdkifbl;? =um;aeEdkifiHawGuae xGufEdkif0ifEdkifw,f?
‘a[mifaumif’ uvnf; xGufEdkifw,f?
• pwmvif uG,fvGef+yD;awmh qdkAD,ufuGefjrLepfeJ@ &efbufjzpfvmw,f? ('DtjzpfrsdK; b,fvdkrS
óurwGufEdkifbl;?)
41
_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m
42
• armfpDwkef;&J@acgif;aqmifr_udk twGif;ydkif;uae òzcszdk@ (armfpudku) t}udrf}udrf}uHpnfwmawGvnf;
&Sdw,f? ('gudkvnf; tus,frcsJ@awmhbl;? oD;jcm;avhvm=u&r,fhudpP)
• qdkAD,uf ‘uGefjrLepf’ udk OD;wnf&efol owfrSwfvm&w,f? tar&duefeJ@ &if=um;aphwm
vkyfw,f? 'g[m }uD;rm;wJh tcsdK;tauG@ - tvSnfhtajymif;yJ? (&JabmfawG od+yD;jzpfvdk@ tus,f
ra&;awmhbl;?)
§ vDeifjzpfjzpf/ armfpDwkef;jzpfjzpf olwdk@u ‘ypPnf;rJh
vlwef;pm; tm%m&Sifpepf’ vrf;a=umif;u aoGzDoGm;wm
rvkyfbl;? tajctaeajymif;vdk@ enf;y&d,m,feJ@ajcvSrf;yJ
ajymif;zdk@vdk&if ajymif;w,f? 'gudk twk,l&r,f? rmhufpf0g'udk
yuwdtajctaeeJ@ vdkufavsmnDaxGjzpfatmif ðyjyifwm vkyf&
rSmyJ? 'gayrJh vlwef;pm;wdkufyGJeJ@ ypPnf;rJhvlwef;pm; tm%m&Sifpepfudk rpGef@&bl;?
§ 21 &mpkxJrSm EdkifiHwumhuGefjrLepfawGu pnf;a0;yGJawG/
aqG;aEG;yGJawG/ !‡dE_dif;yGJawG t}udrf}udrfvkyfw,f? u|efawmfwdk@
wufEdkif&ifwufw,f? o0%fv$m a&;oifha&;w,f? u|efawmfwdk@
rkcsvkyfwmu tJ'Dpnf;a0;yGJ/ aqG;aEG;yGJ/ !‡dEd_if;yGJawGu pmapmif
pmwrf;awGudk tao;pdwfavhvmw,f? ‘21 &mpk rmhufpf0g'’
udk 0dkif;0ef;xkqpf=uzdk@ &nf&G,fwmyJ? ‘uGefjrLepf a=unmpmwrf;’
&J@ awmfvSefa&;tESpfom&udk vDeif/ armfpDwkef;wdk@ umuG,f
xdef;odrf;ovdk/ ‘ypPnf;rJhvlwef;pm; tm%m&Sifpepf’ &yfwnfr_udk qufcHwdk;csJ@ovdk vkyfzkd@qdkwJh&nf&G,fcsufeJ@
avhvmwmyJ?
§ ypPnf;rJhtm%m&Sifpepf usifhoHk;wm[m qdk&S,fvpfawmfvSefa&;vkyfzdk@yJ? 'ga=umifh tm%m&Sifpepf usifhoHk;
&wm jzpfw,f? tm%m (a[mif;) udk z,f&Sm;+yD; tm%m (opf) wnfaxmifwJh vlwef;pm;awmfvSefa&;
wdkif;[m tm%m&Sifpepfudk usifhoHk;=u&wmcsnf;yJ? tar&dum;rSma&m/ Oa&myrSma&m/ jyifopf/ ±k&Sm;rSmyg
jynfwGif;ppf jzpfcJhwmyJ? jynfwGif;ppfqdkwm t=urf;wrf;qHk; tm%m&Sifpepf usifhoHk;wmyg? qef@usifbufudk
ESdyfuGyfcJhwmcsnf;yJ? tar&dum;rSmqdk&if tpdk;&vkyfol[m WASP (wdkuf±dkufbmomjyef&if eus,f - eusD
aumif) qdkwJha0g[m&awmif ay:cJhw,f? (W) jzL&r,f? (AS) t*FvdkqufpGefrsdK;EG,f (t*FvdyfrsdK;EG,f)
jzpf&r,f? (P) c&pf,mef (y±dkpwufpwifh*dk%f;om;) jzpf&r,fvdk@ ajym&wJhtxdyJ? aemufrS wjznf;jznf;
'DyHkpHuG,faysmufoGm;wmyg? tckqdk vlrJorRwawmif &Sdae+yD?
tm%mtajcusoGm;&if tm%m&SifpepfusifhoHk;r_ ydk+yD;avsmhenf;oGm;=uwmcsnf;yg?
w±kwfjynfrSmu jynfwGif;ppf rjzpfbl;? bma=umifhvJqdkawmh a&&SnfjynfwGif;ppf jzpf+yD;+yD? (ypPnf;rJhygwD)
uGefjrLepf tm%m&vdk@yJ? ppfEdkifvdk@yJ? w±kwfjynfrrSm jynfwGif;ppf rjzpfayr,fh ywf0ef;usifrSm ppfyGJawG jzpfw,f?
xdkif0rfu tcktxd tar&dueftm;udk;eJ@ &efvkyfaeqJyg? ‘jynfol@'Drdkua&pDtm%m&Sifpepf’ u aysmhnHhnHh
vkyfrd&if cH&rSmaygh?
_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m
43
tajctaeeJ@tnD xdef;!‡dðyjyifwmawmh vkyf&rSmyg? 'gayrJh tajccHrleJ@&yfwnfcsufudk txdyg;rcH&ygbl;?
ppftm%m&Sifpepf qef@usifae&vdk@ ‘tm%m&SifpepfrSefor# qef@usif=u’ vdk@ Auy b,fawmhrS rvkyfEdkifygbl;?
tm%m&SifpepfudpP aqG;aEG;jcif; (3)tm%m&SifpepfudpP aqG;aEG;jcif; (3)tm%m&SifpepfudpP aqG;aEG;jcif; (3)tm%m&SifpepfudpP aqG;aEG;jcif; (3)tm%m&SifpepfudpP aqG;aEG;jcif; (3)
EdkifiHawmf,EW&m;rSm ppfwyf/ &Jwyf/ w&m;±Hk;wdk@[m t"du,EW&m;
rsm; jzpfw,f?
EdkifiHawmftm%mudk &&Sdol[m 'D,EW&m;udk oHk;w,f?
tpdk;&wcku tJ'D,EW&m;udk b,fae&mrSm oHk;ovJ/ b,fol@tay:
oHk;ovJ/ b,fvdk usifhoHk;ovJqdkwmawGudk=unfh&if tJ'Dtpdk;&u
b,fvlwef;pm;/ b,fvl@tv$mudk udk,fpm;ðyovJqdkwm bGm;bGm;
ay:wmyJ? b,fvdkrS zHk;uG,fxm;vdk@ r&bl;? pum;,Of pum;vS
awGeJ@ zHk;vnf; r&bl;?
uGefjrLepfawGu 'DvdkudpPrsdK;rSm bGif;bGif;ajymavh&Sdw,f?
bGif;bGif;ajymwJhpum;u em;0ifrcsdKbl;? 'gayrJh 'ufueJxdw,f?
rSwfrdvG,fw,f?
Oyrm ‘ypPnf;rJhtm%m&Sifpepf usifhoHk;r,f’
‘EdkifiHa&;tm%m[m aoewfajymif;0u xGufw,f’
'Dpum;awGu tus,f&Sif;jyrS oabmaygufEdkifrSm jzpfw,f? tm%m&Sifpepfu ypPnf;rJhvlwef;pm;udk udk,fpm;
ðyr,f? tJ'Dvlwef;pm;&J@ &efolvlwef;pm;tay:rSm tm%musifhoHk;r,fvdk@ ajymwmyJ? tajccHvlwef;pm;/ r[mrdwf
vlwef;pm;/ =um;xm;&r,fhvlwef;pm;awG twGufawmh 'Drdkua&pD&&SdaprSmyJ? udk,fhudk &efvkyfoltay: tm%musifhoHk;
r,fqdkwJh t"dym,fjzpfw,f?
aoewfajymif;uxGufwJh tm%m[mvnf; EdkifiHa&;tm%mjzpfw,f? tJ'Dtm%mu &efoltay:rSmyJ
oHk;wJhtm%m jzpfw,f?
&SdrSef;udk rod&wJh ‘tpdk;&? 'gu pum;,Ofpum;vS oHk;wmyJ? &Sdaewmudk zHk;uG,fcsifvdk@vm;/ &Sdaewmudk rodusdK;u|ef
ðycsifvdk@vm;? OyuQmðyxm;csifvdk@vm;? wckckjzpfvdrfhr,f xifw,f? wcsdK@uawmh a=umifolawmfajymenf; ajymwmyJ
jzpfr,f?
vlawG[m pm;0wfaea&;omru vlr_a&;/ bmoma&;/ EdkifiHa&;pwJh wm0efrsm;t& ae@wdkif;v_yf&Sm;
ae&wmyg? tm%mydkiftrsdK;rsdK;eJ@ xdawG@qufqHae&wmyg? ‘tm%mydkif’ wOD;OD;eJ@awmh awG@=u&rSmyJ? a&Smifvdk@
rvGwfygbl;? vrf;jzwful;wm rSm;&ifawmif ta&;,lcH&/ '%fwyfcH&wmyJ?
_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m
44
uGefjrLepfajymwJh ‘tm%mydkif’ u xdyfydkif;u tm%mydkif/ ppfwyf/ &Jwyf/ w&m;±Hk;awGudk trdef@ay;!ïef=um;
Edkifol “EdkifiHawmftpdk;&” yg?
tJ'Dtpdk;&u ppfwyfudk b,fvdkoHk;ovJ/ &Jwyfudk b,fae&mrSm oHk;ovJ/ w&m;±Hk;udk b,fvdkvkyfudkifovJ
qdkwm =unfhvkduf&if &Sif;aewmyg? tJ'Dtm%m ,EW&m;awGudk trdef@ray;Edkif&if tJ'Dtpdk;& ðywfrSmyJ? rm;udk@pf b,fvdk
ðywfoGm;ovJ/ ql[mwdk b,fvdktm%mvufvGwf jzpfoGm;ovJqdkwm=unfh&if &Sif;ygw,f? Adkvfae0if;udk =unfh?
aoewfudk trdef@ay;Edkifvdk@ tm%modrf;Edkifw,f? aoewfudk oHk;Edkifvdk@ tm%mudk xdef;Edkifw,f? aoewfudk
!ïef=um;Edkifvdk@ b,fudkrS rajy;&bl;? tdrfawmfrSm tchhHom;aeEdkifw,f? aoewfudk odyf+yD;trdef@ray;EdkifawmhrSyJ tdrfcsKyf
uswmyJ? 'gayrJh tm%m&Sdolu ouf!‡mcH&wmyJ? tJ'Dvdk ouf!‡mcH&wm oleJ@ AdkvfcsKyfatmifqef;orD;a':pkyJ &Sdw,f?
• ‘zqyv tpdk;&’ b,folawGtay: tm%m&SifpepfusifhoHk;cJhovJ?
• ‘rqv tpdk;&’ b,folawGtay: tm%m&SifpepfusifhoHk;cJhovJ?
• ‘e0w tpdk;&’ b,folawGtay: tm%m&SifpepfusifhoHk;cJhovJ?
• ‘etz tpdk;&’ b,folawGtay: tm%m&SifpepfusifhoHk;aeovJ?
tJ'gawGudk tao;pdwfcGJjcrf;pdwfjzm avhvm=unfhyg? olwdk@udk,fpm;ðywJh tkyfpdk;olvlwef;pm;/ vl@tv$m bmvJ
qdkwm bGm;bGm;}uD;ay:ygvdrfhr,f?
ydk+yD;&Sif;atmif e0w§etz tpdk;&eJ@ OD;odef;pdeftpdk;& tm%m&SifpepfusifhoHk;yHkudkyJ tusOf;csKyf wifjyygr,f?
e0w§etz tpdk;&u -
• 2008 tajccHOya'&J@ ‘rl’ awG/ ‘abmif’ awG/ ‘enf;Oya'’ awG wpHkvHk; csrSwf&w,f? 'ga=umifh
olu 'DcsKyf (NLD) tay: tm%m&Sifpepf
usifhoHk;cJhw,f r!‡mygbl;? &[ef;oHCm
awmif r!‡mbl;? ausmif;om;awmh ajym
raeeJ@?
• b,fol@ukdumuG,fovJ/ tusdK;ðy
ovJ? ppftm%m&Sifpepf&J@yifr a'gufwdkif
jzpfwJh OD;ydkif (UMEH) udk tvkyftau|;
ðyw,f? awmifolv,form;awG&J@ ajr,m
udk trsm;qHk;odrf;wm olwdk@yJ? (c±dkeD arG;wm
vnf; olwdk@? 'DudpPu us,fjyef@vdk@ oD;jcm;
a&;&rSmyg? wckyJ ajymcsifw,f? rqv
tpdk;&wkef;u ‘c±dkeD’ rarG;bl;qdkwm r[kwfygbl;? ‘ol@enf;ol@[ef’ eJ@yJ arG;cJhygw,f?)
rajymr+yD;vdk@ ajymygr,f?
• urBmay:rSm EdkifiHawmftpdk;&qdkwm &Sdaeor# vlwef;pm;wckck&J@ ‘tm%m&Sifpepf’ wrsdK;rsdK;udk usifhoHk;ae
wmcsnf;yJ?
• tm%m&Sifpepf usifhoHk;wmrSm urBmwckvHk;udk jc,fvS,fEdkifwJhtpdk;&u urBmywf+yD; tm%m&Sifpepf usifhoHk;
w,f? a'owckckudk jc,fvS,fEdkifolu a'oEW&mtm%m&Sifpepf usifhoHk;wmyJ?
u
uGefjrLepfajymwJh tm%mydkifuuGefjrLepfajymwJh tm%mydkifuuGefjrLepfajymwJh tm%mydkifuuGefjrLepfajymwJh tm%mydkifuuGefjrLepfajymwJh tm%mydkifu
xdyfydkif;u tm%mydkif/ ppfwyf/ &Jwyf/xdyfydkif;u tm%mydkif/ ppfwyf/ &Jwyf/xdyfydkif;u tm%mydkif/ ppfwyf/ &Jwyf/xdyfydkif;u tm%mydkif/ ppfwyf/ &Jwyf/xdyfydkif;u tm%mydkif/ ppfwyf/ &Jwyf/
w&m;±Hk;awGudk trdef@ay;!$ef=um;Edkifolw&m;±Hk;awGudk trdef@ay;!$ef=um;Edkifolw&m;±Hk;awGudk trdef@ay;!$ef=um;Edkifolw&m;±Hk;awGudk trdef@ay;!$ef=um;Edkifolw&m;±Hk;awGudk trdef@ay;!$ef=um;Edkifol
Ed kifiHawmftpdk;&ygEdkifiHawmftpdk;&ygEdkifiHawmftpdk;&ygEdkifiHawmftpdk;&ygEdkifiHawmftpdk;&yg
_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m
45
• 'Drdkua&pDrdk@ ‘tm%m&Sifpepf’ rusifhoHk;bl;vdk@ ajymwm[m rSm;ygw,f? tar&dum;rSmjzpfjzpf/ Oa&myrSm
jzpfjzpf/ tm&S/ tmz&durSmyJjzpfjzpf EdkifiHawmftm%m&xm;olu tm%m&Sifpepfudk wenf;enf;eJ@ usifhoHk;
ae=uwmcsnf;yg?
aemufwckajymzdk@ vdkwmu zdESdyfcsKyfcs,fwmudk umv&Snf=um cHae&olawGu olwdk@ zdESdyfcsKyfcs,fcHae&wm[m
avmu"rRwmyJvdk@ pGJrSwfoGm;wwfwmvnf; &Sdygw,f? &mpkESpfawG/ axmifpkESpfawGeJ@csD+yD; cGJjcm;owfrSwfjcif;cH&wJh
trsdK;orD;awGxJu renf;vSwJh trsdK;orD;wcsdK@[m 'guawmh obm0w&m;t& jzpfwmyJ/ avmu"rRwmyJvdk@ ajym=u/
a&;=uwmawGawmif &Sdygw,f? wcsdK@usawmhvnf; cGJjcm;qufqHcHae&wmudkawmif rodawmhbJ w±kwfajcao;rvdk
wdk@u tjzpfrcH&bl;/ ukvm;vdkvnf; ZmwfcGJjcm;ESdrfhcswm rcH&bl;? vljzLawGvdkvnf; udk,fhi,femrnfaysmuf+yD; vif
a,mufsm;&J@ emrnfajymif;wm rcH&bl;qdkwmavmufeJ@ a&mifh&Jwif;wdrfaewwfwmyJ? urBmywf+yD; aoG;pkyf&vkd@
{&mrtjrwf&wJhtxJu tenf;tusOf; vmbfxdk;cH&vdk@ tvkyform;vlwef;pm;pdwf"mwfaysmufuG,foGm;wmvnf;
&SdwwfwmyJvdk@ajym+yD; ed*Hk;csKyfygw,f?
OD;pGmajymcsifwm æ 'Dpmwrf;[m yk*~vdutjrif jzpfw,f? aqG;aEG;zdk@ tpðyxm;wmom jzpfw,f?
(1) vDeif&J@ 'Dusrf;&if;udk awmfvSefa&;vnf; rvkyfzl;ao;cif EdkifiHa&;tm%mvnf; rxlaxmifzl;ao;cifu
p+yD;avhvmcJhygw,f? txl;ojzifh awmfvSefa&;tydkif;udk ydk+yD; pdwf0ifpm;cJhw,f? em;vnfovdkvdkawmh &Sdw,f?
'gayrJh eufeuf±d_if;±d_if;r[kwf?
tcef; (1) u -
• tkyfpdk;olvlwef;pm;eJ@ &efbufyËdyuQ rajy+idrf;Edkifr_u ‘EdkifiHawmf’ ay:vmwmqdkwmudkawmh oabmayguf
w,f? tJ'Dwkef;u tkyfpkd;olu t*Fvdyfe,fcsJ@orm; jzpfaevdk@yJ? jynfwGif;rSm ol@t"dua'gufwdkifawGuvnf;
vufa0cHeJ@ ya'o&mZfajr&Sif}uD;awGqdkawmh oabmaygufzdk@ rcufbl;? jynfolvlxkudk &Sif;vif;wifjy&ifvnf;
‘b0ay;todt&’ oabmaygufvG,fw,f?
(2) 'gayrJh
• 48 vGwfvyfa&;&awmh vufeufudkifwdkufyGJwdkuf&awmh ygwDwGif;rSmudkyJ tawG;tac: (2) ck ay:w,f?
jynfolvlxkwGif;vnf; Za0Z0g jzpfw,f?
• zqyv tpdk;&u (u&if/ ucsif/ a*:&cg;wyfawG) udk toHk;ðy+yD; ‘uGefjrLepfacsr_ef;a&;’ vkyfawmh tJ'DwyfawG
&J@ tukefvk/ tukefrD;±d_@/ a,musfm;rSefor# tukefowfay:vpDa=umifh jynfolvlxku ‘b0ay;todt&’
vufeufudkifawmfvSefa&;buf (A/S) wdrf;!ïwfw,f/ jynfol@&Jabmfawmcdk/ RBA u awmfvSefa&;buf
a&muf/ KNDO u ykefuefawmh awmfvSefa&;'Da& jrifhwufvmw,f? 'ga=umifh ygwDwGif;u A/S qef@usifa&;
orm;awGyg A/S udk vufcHvm=uw,f? olwdk@uawmif ydk+yD;wufºuoa,mifa,mifygyJ?
EdkifiHawmfESifhawmfvSefa&;udkEdkifiHawmfESifhawmfvSefa&;udkEdkifiHawmfESifhawmfvSefa&;udkEdkifiHawmfESifhawmfvSefa&;udkEdkifiHawmfESifhawmfvSefa&;udk
xyfrHavhvm&mrS &&Sdcsuf (1)xyfrHavhvm&mrS &&Sdcsuf (1)xyfrHavhvm&mrS &&Sdcsuf (1)xyfrHavhvm&mrS &&Sdcsuf (1)xyfrHavhvm&mrS &&Sdcsuf (1)
46
• 'gayrJh ygwD&J@vrf;pOfrSm ‘2 ESpftwGif; ppfEdkifa&;’ ppfa&;vrf;pOf trSm;a=umifh wyfawGòyawmh ‘A/S
qef@usifa&;orm;’ awGu A/S udk ar;cGef; p+yD;xkwfvm=uw,f? ‘ppfwrf;’ awGa&;+yD; jzef@=uw,f?
olwdk@&J@ t"duusdK;a=umif;jycsufu-
§ zqyv tpdk;&[m trsdK;om;"e&Siftpdk;& jzpfw,f? aygif;vnf;aygif; wdkufvnf;wdkuf&r,fh vlwef;
pm;yJ/ tm%m&pyJ &Sdao;w,f?
§ olwdk@ trsdK;om;"e&SifawG&J@ trsdK;om;pufr_vkyfief; xlaxmifcGifhay;&r,f? 'Drdkua&pDawmfvSefa&;
qHk;cef;wdkifvkyfcGifh olwdk@udk ay;&r,f?
§ Armjynf pufr_EdkifiHawmfjzpfrSyJ ygwDu ‘qdk&S,fvpfawmfvSefa&;’ udk vkyfoifhw,f æ wJh?
olwdk@udk zqyv tpdk;&&J@ vufawG@vkyfaqmifcsufawGudk cGJjcrf;pdwfjzmjyprf;ygvdk@ ajymawmh olwdk@u
zqyv qdk&S,fvpfawG&J@ “aºu;a=umfoHawG” udkyJ ajymEdkifw,f?
tckdiftrm (vufawG@) udk ajymygqdkawmhvnf; [oFmwOD;jrwdk@/ qrm;'l;0g;}uD;wdk@&J@ trsdK;om;pufr_
vkyfief; pdwful;awGyJ ajymEdkifw,f? OD;jreJ@qrm;}uD;u ay:vpD csrSwfEdkifol r[kwfbl;? ay:vpDcsEdkifolu
OD;ausmf+idrf;/ OD;Ekwdk@yJ? olwdk@uvnf; aºu;a=umfoHxkwf+yD; vufawG@vkyfwmu tar&duef/ *syef/ t*Fvdyfwdk@&J@
vufa0cHvkyf+yD; pufr_vkyfief;wcsdK@ vkyfaewmyJ? e,fcsJ@orm;awGuvnf; pufr_vkyfief; r[kwfwJh vkyfief;awG
rSmyJ &if;ESD;jr‡KyfESH=uw,f? vrf;yef;qufoG,fa&;vdk/ v#yfppfrD;pufvdk/ [dkw,fvkyfief;vdk[mawGrSmyJ &if;ESD;
jr‡KyfESH=uw,f? zufpyfawGvkyfawmh ydkqdk;oGm;w,f? pufr_EdkifiH}uD;awGu ukefacsmudk atmwdkuf+yD;oGif;wmudk
wqifhjzef@jzL;wJh vufa0cHtvkyfyJ jzpfaew,f?
rqv ppftm%m&Sifacwfusawmh *syef/ *smr%D&J@ vufa0cH ydk+yD;yDovmw,f? e0w§etz ppf
tm%m&Sifacwfusawmh w±kwfvufa0cH jzpfvmwmyJ?
tck OD;odef;pdeftpdk;&u tar&duef/ *syef/ Oa&myor*~ (EU) jyef0ifvmzdk@vkyfawmhvnf; olwdk@ bmudkyJ
pdwf0ifpm;=uovJqdkwmudk jyae+yD? ArmjynfrSm trsdK;om;pufr_ xGef;um;zdk@ r&Sdygbl;? pufr_EdkifiHxlaxmifa&;
[m Avmaºu;a=umfoHyJ jzpfrSmyg?
1955 usawmh (55 vrf;pOf) qdkwm ygwDu csrSwfw,f? [dkwkef;u A/S qef@usifa&;orm;awG tm;vHk;
(wu,fhudk tm;vHk;) A/S udk pHkuef+yD; vufeufcs=uw,f? 1958 tdrfapmifhppftpdk;&acwfusawmh ygwDu
tedrfhusqHk;tcsdef jzpfoGm;+yD? A/S udk
w&Gwfwdkuf vdkufaewJholawGvnf;
wðzwfðzwf vufeufcs=uw,f? ‘55
vrf;pOf’ wckwnf;a=umifhvdk@awmh
ajymr&ygbl;? trSm;awG'%fudk pkyHk
cH&wmyJ?
• 1989 - 90 aemufydkif;? ygwDu A/S
ygwDu UG ygwD jzpfoGm;+yD? "e&Sif
vpfb&,f0g' acwfpm;ae+yD? EdkifiH
awmf&J@ vlwef;pm;vuQ%mukd
‘uGefjrLepfacsr_ef;a&;’‘uGefjrLepfacsr_ef;a&;’‘uGefjrLepfacsr_ef;a&;’‘uGefjrLepfacsr_ef;a&;’‘uGefjrLepfacsr_ef;a&;’vkyfawmh tJ'DwyfawG &J@vkyfawmh tJ'DwyfawG &J@vkyfawmh tJ'DwyfawG &J@vkyfawmh tJ'DwyfawG &J@vkyfawmh tJ'DwyfawG &J@tukefvk/ tukefrD;±d_@/tukefvk/ tukefrD;±d_@/tukefvk/ tukefrD;±d_@/tukefvk/ tukefrD;±d_@/tukefvk/ tukefrD;±d_@/
a,musfm;rSefor#a,musfm;rSefor#a,musfm;rSefor#a,musfm;rSefor#a,musfm;rSefor#tukefowfay:vpDa=umifhtukefowfay:vpDa=umifhtukefowfay:vpDa=umifhtukefowfay:vpDa=umifhtukefowfay:vpDa=umifh
_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m
47
azsmufzsufypf+yD; vifuGef;&J@ ‘*ufwD;bmh*frdef@cGef;’
(Gettysburg) xJu ‘jynfolawG&J@tpdk;&/ jynfolawG
twGuf jynfolu wifajr‡mufwJhtpdk;&’ qdkwmudk
tr$rf;wifvm=uw,f?
vlwef;pm;awG uGJuGJjym;jym; &SdaewJhvl@tzGJ@
tpnf;rSm jynfolawG&J@tpdk;&qdkwm r&SdEdkifygbl;?
tkyfpd k;olvlwef;pm;u ajAmifxGufjywJh
e0w§etz vdk tpdk;&rsdK; jzpfcsifjzpf/ ajAmifrxGufbJ
aemufuG,frSm ykef;uG,faewJh OD;odef;pdeftpdk;&rsdK;
jzpfrSmyJ?
1958 rSm ppfAsL±dku&ufvuf0g;}uD;tkyf "e&Sif
vlwef;pm;tpdk;&&J@o±kyf ryDoayr,fh 1962 up+yD;
tcktxd ppfAsL±dku&ufvuf0g;}uD;tkyf "e&Sifvlwef;pm;&J@
vuQ%mu yDyDjyifjyif jzpfvmwmyJ? 'grSr[kwf ajAmif
xGuf&yfovm;/ aemufuG,fu aeovm; qdkwmu
jynfwGif;jynfytajctaet& vkyf=uwmyg?
• rsufarSmufavmurSm
§ vlwef;pm; odk@r[kwf vl@tv$mwckck&J@ EdkifiHawmfyJ &Sdw,f? ajAmifaomfvnf;aumif;
ykef;uG,f+yD;aomfvnf;aumif; olwdk@&J@ tm%m&Sifpepfudk usifhoHk;=uwmcsnf; jzpfw,f?
§ vlwef;pm;aygif;pHk&J@ jynfol@tpdk;&qdkwm r&SdEdkifbl;?
'DudpPeJ@ywfouf+yD; rdrd&J@&&Sdcsufudk qufvufwifjyygr,f? xyfajymyg&ap? jiif;cHkzdk@ r[kwf?
aqG;aEG;zdk@yg?
awmif;,l&if tkyfpdk;olu o'<goavmuf &rSmyg? ol@qDutm%mudk awmif;,lvdk@&r,fxif&ifawmh
±dk;tvGef;&m usygvdrfhr,f?
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567891234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678912345678901234567890123456789012123456789012345678901234567891234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678912345678901234567890123456789012123456789012345678901234567891234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678912345678901234567890123456789012123456789012345678901234567891234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678912345678901234567890123456789012123456789012345678901234567891234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m
48
(1) 'Dpmtkyfudk vDeifa&;wkef;u awmfvSefa&;vufawG@ avhvmp&mu jyifopf"e&Sif'Drdkua&pDawmfvSefa&;eJ@
yJ&pfbHktzGJ@ awmfvSefa&; (2) ckyJ &Sdw,f?
tck rdrdwdk@avhvmzdk@ awmfvSefa&;vufawG@awG odyfrsm;w,f? ±k&Sm;atmufwdkbmawmfvSefa&;
up+yD; w±kwf/ AD,uferf/ usL;bm; pojzifh awmfvSefa&;tawG@tñuHawG odyfrsm;ygw,f? jynfol@tm%m
xlaxmif=uwJh tawG@tñuHawGeJ@ oifcef;pmwGvnf; rsm;w,f?
twk,lp&mawGeJ@ a&Smif=uOfp&mawG &Sdygw,f? qufvuf+yD; jzpfay:qJ jzpfpOftwGif;rSm&Sdvdk@ t+rJ
qufvuf avhvmae&rSmyg?
rdrdwdk@u ArmjynfawmfvSefa&; qifE$Jaewmyg? Armjynf&J@ ppftm%m&Sifpepfudk wdkufzsuf+yD;
Armjynf jynfol@'Drdkua&pDtm%m&Sifpepf xlaxmif&rSmyg? EdkifiHjcm;u yHkpHudk yHkwlul;csvdk@ r&ygbl;? wjcm;
wdkif;jynfawGu tajctaeeJ@ Armjynf&J@ tajctaeu c|wfpGyfrwlEdkifygbl;? wloa,mifa,mif &Sdaumif;
EdkifiHawmfESifhawmfvSefa&;udkEdkifiHawmfESifhawmfvSefa&;udkEdkifiHawmfESifhawmfvSefa&;udkEdkifiHawmfESifhawmfvSefa&;udkEdkifiHawmfESifhawmfvSefa&;udk
xyfrHavhvm&mrS &&Sdcsuf (2)xyfrHavhvm&mrS &&Sdcsuf (2)xyfrHavhvm&mrS &&Sdcsuf (2)xyfrHavhvm&mrS &&Sdcsuf (2)xyfrHavhvm&mrS &&Sdcsuf (2)
49
_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m
50
&Sdygvdrfhr,f? vHk;0O\Hk wlwmawmh r&SdEdkifygbl;? (Oyrm)
tif'dkeD;&Sm;u ql[mwdkppftm%m&SifpepfeJ@ ae0if;
ppftm%m&Sifpepf rwlygbl;? pwifay:vmyHkeJ@ usifhoHk;yHkcsif;
vHk;vHk;uGJjym;ygw,f?
rdrdwdk@ qifE$JwJh awmfvSefa&;eJ@ w±kwf/ AD,uf
erf/ usL;bm;pwJh awmfvSefa&;awGvnf; rwlygbl;?
wlra,mif &Sdaumif;&Sdr,f? 'gayrJh c|wfpGyf rwlygbl;?
rdrdwdk@ygwDtaeeJ@ yHkwlul;csrdvdk@ ESmacgif;usnfayG@ awG@cJh
&aygif; rsm;yg+yD?
Oyrm w±kwf,Ofaus;r_awmfvSefa&;udk yHkwlul;cswJh ygwDwGif;awmfvSefa&;vrf;pOf (ygwDwGif;
Aef;pum; (jargon) ‘ðzwf - xkwf - owf’) vkyfcJhvdk@ u|rf;jyefatmif rSm;cJhw,f? ‘udk,fhtm;udk,fudk;a&;
tajccH’ qHk;±_H;cJh&w,f? aemufusawmh trSm;udkjyifzdk@ t}udrf}udrfóu;pm;cJhw,f? ratmifjrifbl;? aemufqHk;
t±H_;eJ@ ñuHcJh&wmyJ? 'Doifcef;pmudk b,fawmhrS rarhzdk@ vdkygw,f?
udk,fhtm;udk,fudk; tajccH&Sdwkef;uqdk&if ‘Auy’ [m tcuftcJaygif;rsm;pGmudk ausmfjzwfEdkif
cJhw,f? &efol&J@ zdESdyfr_/ acsr_ef;r_awGudk }uH@}uH@cdkif &ifqdkifEdkifcJhw,f? b,favmufyJ tiftm;enf;ygap?
vufeufudkifawmfvSefa&;tvH vJroGm;cJhbl;? 'gayrJh udk,fhtm;udk,fudk;tajccH qHk;±H_;oGm;awmh tiftm;}uD;
rm;ayr,fh ‘Auy’ &J@ vufeufudkif awmfvSefa&;tvH vJusoGm;cJhw,f? 'g[m t}uD;qHk;oifcef;pmyg?
'ga=umifh ppftm%m&Sifpepfwdkufzsufa&;yJ vkyfvkyf/ ppftm%m&Sifpepfudk wpwpðyjyifa&;vrf;pOf (tck
vpfb&,f0g'Drsm; vkyfaewJhvrf;pOf) yJvkyfvkyf wjcm;EdkifiHjcm; wdkif;jynfawG&J@ tawG@tñuHudk yHkwlul;rcsrdzdk@
vdkygw,f? Armjynf&J@ tajctaeeJ@ vdkufavsmnDaxG&SdwJh vrf;pOfudk udk,fhbmom wDxGif=u&rSmyg?
(2) vDeif&J@pmtkyf avhvm&&SdwJh t"dutusqHk;tcsufu tm%ma[mif;u xlaxmifxm;wJh tkyfcsKyfa&;
,EW&m; (ppfwyf/ &Jwyf/ w&m;±Hk;) udk jynfol@'Drdkua&pDtm%m&Sifpepfu qufvuftoHk;rcseJ@ qdkwmygyJ?
jynfol@'Drdkua&pdtm%m&Sifpepfu rdrd&J@ tkyfcsKyfa&;,EW&m;topf (ppfwyf/ &Jwyf/ w&m;±Hk;topf)
xlaxmif&rSmyg? tJ'Dvdk rvkyfEdkif&if tqdk;ausmhoHo&m wywfjyefvnfrSmyJ?
OD;Ek&J@ ‘yxp tpdk;&’ ñuH&wJh tjzpfqdk;rsdK; jyef+yD;ñuH&rSm aocsmygw,f?
vDeiftaeeJ@ 'DvdktjzpfrsdK; (qdkAD,uftm%m xlaxmif+yD;prSm) ñuHcJh&w,f? ppfwyf (a[mif;)
&Jwyf (a[mif;) w&m;±Hk; (a[mif;) awGu qdkAD,uftm%mudk tmcHwm ñuH&ygw,f? jynfwGif;ppf jzpf&w,f?
tJ'DtcgusawmhrS wyfrawmftopf/ &Jwyftopf/ w&m;±Hk;topfudk xlaxmifcJhwmyg?
armfpDwkef;uawmh 'DvdkrñuHygbl;? bma=umifhvJqdkawmh olu a&&SnfjynfwGif;ppftwGif;rSm
autrfwD (KMT) &J@ ppfwyf/ &Jwyf/ w&m;±Hk;awGudk acsr_ef;zsufqD;cJh+yD; jzpfvdk@yg? 'gawmifrS tjrpfusefae+yD;
xdkif0rfudk xGufajy;wJh (KMT) u tar&dueftm;udk;eJ@ &ef&Smaewkef;yg?
'ga=umifh ArmjynfrSm ppftm%m&Sifpepfu xlaxmifxm;wJh ppfwyf/ &Jwyf/ w&m;±Hk;awGudk
aumufumiifum toHk;csr,f/ wpwpðyjyif,lr,fqdkwJh pdwful;,Ofr_rsdK; r&Sdoifhygbl;? ol@udk udk,fu
rjyifEdkifbJ olu udk,fhudk wGef;vSefwmyJ ñuH&vdrfhr,f?
tm%ma[mif;u xlaxmifxm;wJh
tkyfcsKyfa&;,EW&m;
(ppfwyf/ &Jwyf/ w&m;±Hk;) udk
_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m_ynfolhtm%m
51
(3) vDeif/ armfpDwkef;wdk@ jzwfoef;cJh&wJhacwfu e,fcsJ@orm;awGtcsif;csif; urBmppf wdkuf=uwJhacwfyg?
rsufarSmufacwfeJ@ rwlygbl;? rsufarSmufacwfu e,fcsJ@tcsif;csif; ppfcif;wJhacwf r[kwfygbl;? tar&duef
plygyg0gwckyJ &Sdw,f? urBmppf}uD; rjzpfwmvnf; (67) ESpf &Sdyg+yD? a'oEW&ppfuav;awGyJ tuef@towfeJ@
jzpfcJhygw,f? jzpfaeygvdrfhOD;r,f? urBm}uD;wckvHk; +idrf;csrf;wJhacwf}uD; a&muf+yDvdk@ ,lqvdk@rjzpfygbl;?
rdrdwdk@taeeJ@ ta&;ñuH&if toifhjzpfaezdk@ vdkygw,f? Armjynf&J@ tajccHtrsdK;om;tusdK;pD;yGm;udk
xdyg;rcHzdk@/ Armjynf&J@ydkifeufe,fajrudk enf;enf;rS txdyg;rcHzdk@ vdkygw,f?
(4) vDeifu qdk&S,fvpfawmfvSefa&;twGuf a&;xm;wmyg? u|efawmfwdk@u 'Drdkua&pDawmfvSefa&;tqifh
vkyf&rSmyg? armfpDwkef;&J@ ‘jynfol@'Drdkua&pDtm%m&Sifpepf’ u ydk+yD;vufawG@usygw,f? avhvm&wmeJ@
em;vnfoabmaygufzdk@ vG,fulygw,f?
(5) awmfvSefa&;qdkwm awmif;,lwm r[kwf/ wdkuf,lwm jzpfw,f? vDeif/ armfpDwkef;wdk@ a&;om;csuf&J@
tESpfom&u 'gygyJ?
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123456789012345
owif;eJhrSwfcsufowif;eJhrSwfcsufowif;eJhrSwfcsufowif;eJhrSwfcsufowif;eJhrSwfcsuf
urBmrSm pD;yGm;usaew,fqdkayr,fh
ppfvufeufypPnf;ta&mif;t0,fuawmh
aumif;ygw,f? 2007 ckESpfrSm
tar&duefu vufeufukr%D}uD;
44 ck&J@ ta&mif;yrm%udku
tar&duefa':vm bDvsH 200
ausmf&SdowJh? tar&duefukr%D}uD;
avmhcf[drmwifwckwnf;&J@
ta&mif;wefzdk;uwif
tar&duefa':vm 35 bDvsH ausmf
&Sdw,fvdk@ qdkw,f? 'Dvdk
vufeufawG a&mif;Edkifzdk@
ta&mif;jr‡ifhwifzdk@ vdkw,f?
vufeuftopfawG xGif&r,f?
prf;oyf&r,f? +yD;&if
vufeufopfawG&J@ tpGrf;udkjy+yD;
a=umfjim&r,f?
b,fvdka=umfjim=uovJ?
taumif;qHk;uawmh
vufawG@jyojcif;ygyJ?
ppfajrjyifawGrSm prf;=uw,f?
jy=uw,f? 'Dae@urBmay:u
ppfajrjyifawGjzpfwJh tmz*ef/ tD&wf
pwmawG[m taumif;qHk;
prf;oyfuGif;awGaygh? tJ'Dvdk
ppfajrjyifawGrSm tpGrf;jyEdkif+yDqdk&if
ta&mif;oGufawmhwmaygh?
[dk;t&ifuvnf;
AD,uferfppfajrjyifrSm rD;avmifAHk;udk
prf;oyftoHk;ðycJhw,f r[kwfvm;?
'kwd,urBmppftqHk;rSm
tar&duefu *syefEdkifiHrSm
tEkjrLAHk;ESpfvHk;}uJcs
prf;oyfcJhwmygyJ?
urBmppfjrefjreftqHk;owfzdk@
qdkwJh&nf&G,fcsufwckwnf;
r[kwfygbl;?
wDxGifxm;+yD;umpjzpfwJh
AHk;&J@tpGrf;udkvnf; odcsifw,f?
aemuf+yD; ‘ighrSm
'DvdkpGrf;wJhAHk;&Sdw,f’ qdkwm urBmudk
jy+yD;+cdrf;ajcmufcsifwmvnf;
ygygw,f?
tck urBmwv$m;
emrnf}uD;aewJh armif;olrJhav,mOf
(drones) awG[m udkqdkAdkppfyGJrSm
pwifprf;oyftoHk;ðycJhwm jzpfw,f?
(Long Range Acoustic Device
(LRAD)) udkvnf;
'kwd,yifv,fauG@ppfyGJrSm
prf;oyftoHk;ðycJhwmyg? (LRAD)
qdkwm em;rcHEdkifatmif
emusifapwJhtoHudk
ta0;}uD;v$ifhxkwfEdkifwJh
vufeufud&d,m jzpfygw,f?
tpPa&;vf[m
tar&duefvufeufukr%D}uD;awG&J@
vufeufprf;oyfay;wJh
udk,fpm;vS,fat;*sifhtjzpf *gZmrSm
aqmif&Gufay;aewm jzpfygw,f?
*gZmu ygvufpwdkif;
jynfolawGuawmh tprf;oyfcH
vlom;awGaygh? prf;oyfcef;xJu
ºuufjzLav;awG&J@ b0xuf
trsm;}uD;qdk;ygw,f? tck+yD;cJhwJh
*gZmppfyGJrSm rD;pkef;jzL
(azmhpazm&yfpf) AHk;wrsdK;udk
prf;oyftoHk;ðycJhw,fwJh? jyif;xefwJh
avmifu|rf;r_awGudk
jzpfapwJhAHk;trsdK;tpm;yg?
LRAD eJ@ em;usyfwyf tar&duefppfom;eJ@ em;usyfwyf tar&duefppfom;eJ@ em;usyfwyf tar&duefppfom;eJ@ em;usyfwyf tar&duefppfom;eJ@ em;usyfwyf tar&duefppfom;
ppfvufeufta&mif;jr‡ifhwifenf;eJ@ppfvufeufta&mif;jr‡ifhwifenf;eJ@ppfvufeufta&mif;jr‡ifhwifenf;eJ@ppfvufeufta&mif;jr‡ifhwifenf;eJ@ppfvufeufta&mif;jr‡ifhwifenf;eJ@
Armppftkyfpk&J@ rD;avmifAH k;Armppftkyfpk&J@ rD;avmifAH k;Armppftkyfpk&J@ rD;avmifAH k;Armppftkyfpk&J@ rD;avmifAH k;Armppftkyfpk&J@ rD;avmifAH k;
52
owif;eJhrSwfcsufowif;eJhrSwfcsufowif;eJhrSwfcsufowif;eJhrSwfcsufowif;eJhrSwfcsuftck
vufyefawmif;awmif
oydwfòzcGJ&mrSm
oHCmawmfawGeJ@jynfolawG
jyif;xefwJh rD;avmif'%f&mawG
&=uw,f? rD;owfydkufeJ@
t&ifyuf+yD;rS AHk;awGeJ@ypf&mrSm
rD;avmifukef=uwm jzpfygw,f?
ppftpdk;&uawmh
rsuf&nf,dkAHk;eJ@rD;cdk;AHk;yJ oHk;wmygvdk@
rsufpdrSdwfjiif;ygw,f? 'g
ppftkyfpkxHk;pHygyJ? olwdk@uawmh
ta&mif;jr‡ifhwifzdk@ oHk;jywm
r[kwfavmufygbl;?
vufeuftpGrf;udk odcsifvdk@
prf;wmawmh ygcsifygygvdrfhr,f?
t"duuawmh olwdk@udk vlxku
qef@usifqENjyvm+yDqdk&if
tiftm;tqrwefoHk;+yD;
ESdyfuGyfypfvdkwJh ppftkyfpk&J@
tpOftvmyJ jzpfygw,f? tefwk&if
'DvdkcH&r,fvdk@ jycsifwmyg?
1962 ck Zlvdkif 7 &ufrSm
+idrf;csrf;pGmqENjyaewJh
tyfwkdwacsmif;awmifr&SdwJh
ausmif;om;awGudk topfpufpuf
*sDo&D; armif;jyefaoewfawGeJ@
&uf&ufpufpuf ypfcwfESdrfeif;vdk@
ausmif;om;&mausmf
usqHk;cJh&w,f? 'DvufeufawGudk
ArmjynfrSm yxrqHk;
poHk;vdkufwmyJ jzpfygw,f? +yD;awmh
Adkvfae0if;u ‘"m;"m;csif;
vSHvSHcsif;’ vdk@ }udrf;ygw,f?
'DaemufrSmvnf;
vlxktHkºur_awGjzpfwdkif;
tiftm;tqrwefoHk;+yD;
t=urf;zufESdrfeif;cJhwmcsnf;ygyJ?
aqG;aEG;!‡dEd_if;w,fqdkwm
ppftkyfpkrSm tpOftvm r&Sdygbl;?
rwwfomrSyJ [efjyaqG;aEG;wmawG
vkyfwmyg?
Adkvfae0if;[m yv†ifay:u
qif;awmhvnf; ‘aemifudk
qlqlylylvkyfr,fhvlawG
roufombl;rSwf/ wyfqdkwm
rdk;ay:axmifrypfbl;?
wnfhwnfhypfw,f’ vdk@
ajymoGm;cJhwmyg? 'g
Adkvfae0if;ay;oGm;wJh tarGyg? tck
ta&cGHvJxm;wJh
Adkvfodef;pdeftpdk;&[m tJ'DtarGudk
qufcHxm;wmyg?
ICRC udk 1863 azazmf0g&DrSm
zGJ@pnf;w,f? rzGJ@cifrSm
[ife&D'l;eef@u ‘rD;tdrfeJ@arwWm&Sif’
zavm&ifEdkufwif;a*;vfeJ@
qufoG,f+yD; pnf;±Hk;awmh tJ'D
‘olawmfpif’ u
,wdjywfjiif;vdkufowJh?
udk,fhwdkif;jynfu vlemyJ
udk,f*±kpdkufr,f? arwWmxm;Edkifr,f
qdkwJhoabm pmjyefvdkufw,fvdk@
qdkw,f? 'l;eef@u
qGpfZmvefEdkifiHom;yJ? 'DEdkifiHu
ordkif;0if =um;aeEdkifiHyJ? 'ga=umifh
ICRC udk *sDeDAmu vl}uD;vlaumif;
(5) OD;eJ@ p+yD;zGJ@&w,fvdk@
zwfrSwf&w,f? qGpfZmvefEdkifiH&J@
tvHrSmygwJh ‘=uufajcjzL’ udk
‘=uufajceD’ vkyfxm;wmvdk@
qdkw,f?
=uufajceD =uufajceD =uufajceD =uufajceD =uufajceD ICRC &J@tp&J@tp&J@tp&J@tp&J@tp
'DESpf +idrf;csrf;a&;Edkb,fqk&r,fvdk@
wpfóupm&if;xGufvmwJhtxJrSm
orRw}uD;OD;odef;pdefvnf;ygw,f?
'Dowif;xGufvmawmh
v_yfv_yf&G&GjzpfoGm;=uw,f?
&ifcGifajymif;vmwJh OD;odef;pdefudk
taemufu qkcscsifrSmyg?
ay;r,fqdk&ifvnf; ay;vdk@&ygw,f?
Edkb,fqkqdkwmuvnf;
EdkifiHa&;aemufcHawG &Sdaew,f
r[kwfvm;? 'gayrJh
+idrf;csrf;a&;Edkb,fqk&oGm;wmuawmh
Oa&myor*~yg? Oa&mywdkufrSm
+idrf;csrf;a&;eJ@ oifhjrwfa&;/
'Drdkua&pDa&;eJ@vl@tcGifhta&;awG
wdk;wufvmapatmif
Oa&myor*~[m
orRwOD;odef;pdefeJ@orRwOD;odef;pdefeJ@orRwOD;odef;pdefeJ@orRwOD;odef;pdefeJ@orRwOD;odef;pdefeJ@
+idrf;csrf;a&;Ed kb,fqk+idrf;csrf;a&;Ed kb,fqk+idrf;csrf;a&;Ed kb,fqk+idrf;csrf;a&;Ed kb,fqk+idrf;csrf;a&;Ed kb,fqk
53
owif;eJhrSwfcsufowif;eJhrSwfcsufowif;eJhrSwfcsufowif;eJhrSwfcsufowif;eJhrSwfcsuf
vkyfaqmifEdkifcJhwJhtwGuf tckvdk
Edkb,fqkcsD;jr‡ifhwm jzpfw,fvdk@
qdkygw,f?
rSef;csufeJ@ESrf;xGufawmh
rudkufbl; jzpfoGm;ygw,f? 'gayrJh
ESpfodrfhqkvdk@ ajym&rvm;yJ?
azmf&def;ay:vpDr*~Zif;u
OD;odef;pdefeJ@a':atmifqef;pk=unfwkd@udk
urBmhawG;ac:&Sif 100(w&m)
pm&if;xJrSm xdyfqHk;u
azmfjyay;cJhw,f? aemuf+yD;
EdkifiHwum yËdyuQajz&Sif;a&;
tzGJ@}uD; (The International
Crisis Group(ICG)) uvnf;
OD;odef;pdefeJ@ b&mZD;vforRwa[mif;
vlvm (Lula da Silva) wdk@udk
yl;wGJ+yD; +idrf;csrf;a&;qk
csD;jr‡ifhvdkufw,f?
qkcsD;jr‡ihfvdkuf+yD;
r=umcifrSmyJ OD; (Adkvf) odef;pdef &J@
Zmwd±kyfu ay:vmygw,f?
vufyefawmif;awmifrSm
+idrf;csrf;pGmqENazmfxkwf
oydwfarSmufae=uwJh oHCmawmfeJ@
t&yfom;/ ausmif;om;awGudk
rD;avmifAHk;eJ@ t=urf;zufòzcGJcJhw,f?
+yD;awmh cyfajymifajymifyJ
rsuf&nf,dkAHk;/ rD;cdk;AHk;awGyJ
oHk;wmygvdk@ ajymw,f?
1994 ckESpfrSm
,mqmtm&mzwf/ &SDrGefyJ&ufpfeJ@
,pfZuf&mbifwdk@oHk;a,muf
+idrf;csrf;a&;Edkb,fqk yl;wGJ&&Sdwkef;u
tpPa&;vf0ef}uD;csKyfa[mif;jzpfol
*dkvf'gar,m&J@ rSwfcsufpum;udk
oGm;owd&rdygw,f?
“olwdk@udkay;wJhqku vGJae+yD/
wu,fay;&rSmu atmfpumqkyg”
wJh? OD;odef;pdefvnf; æææ
tar&dueforRwtdkbm;rm;
jrefrmjynfvmpOfrSm
ol@&J@vHkðcHa&;twGuf
tar&duefppfoabFm
bGef[krf;&pfcswf (USS
Bonhomme Richard) udk
jrefrmha&ydkifeufxJ
0ifa&mufcGifhay;cJhw,fvdk@ od&w,f?
'DppfoabFm[m (Amphibious
Assault Ship) trsdK;tpm;
jre frm ha&y d ki feufa&mufjre frm ha&y d ki feufa&mufjre frm ha&y d ki feufa&mufjre frm ha&y d ki feufa&mufjre frm ha&y d ki feufa&muf
tar&duefppfoabFmtar&duefppfoabFmtar&duefppfoabFmtar&duefppfoabFmtar&duefppfoabFm
jzpfw,f? &[yf,mOfqif;vdk@
&w,f? tar&dueforRw
oGm;vmwJhtcgrSm
tapmifhta&Smuftjzpf
vdkufygvmwJhoabFm jzpfygw,f?
ta&;ay:tajctae
ay:aygufvm&if orRwudk
tqifoifhu,fxkwfEdkifzdk@
jzpfw,fwJh? jrefrmha&ydkifeufxJ
a&mufaepOfrSm jrefrmha&wyfrS
t&m&SdawGvnf;
tJ'DoabFmay:oGm;a&muf+yD;
yl;aygif;ulnDvkyfaqmifay;cJhw,f?
em*pfa=umifh jynfolawG
twd'kuQ a&mufaewkef;uvnf;
tar&duefa&wyfu
tultnDay;r,f/ 0ifcGifhay;zdk@
urf;vSrf;cJhzl;ygw,f? tJ'Dtcsdefu
bk&Sf (ti,f) &J@
‘tpdk;&tajymif;tvJ’
vkyfr,fqdkwJh
o}uFeftajrmufay:vpDudk
usifhoHk;aewJhumvjzpfawmh
tar&duefppfoabFm bGef[krf;&pfcswftar&duefppfoabFm bGef[krf;&pfcswftar&duefppfoabFm bGef[krf;&pfcswftar&duefppfoabFm bGef[krf;&pfcswftar&duefppfoabFm bGef[krf;&pfcswf
owif;eJhrSwfcsufowif;eJhrSwfcsufowif;eJhrSwfcsufowif;eJhrSwfcsufowif;eJhrSwfcsuftar&duefeJ@ppftpdk;&u
qufqHa&;rajyvnfygbl;?
tJ'Dawmh olwdk@udk
ðzwfcsrSmvm;qdk+yD;
a=umufwmvnf;yg?
olwdk@twGufvnf; bmrS
tusdK;r&Sdbl;?
olwdk@'kuQa&mufaewmrS r[kwfwm?
tultnDr&vnf; bmta&;vJ?
'ga=umifh
0ifcGifhay;zdk@awmif;qdkwmudk
ppftm%m&SifawGu y,fcscJhw,f?
'DaemufrSmawmh
tJ'D‘o}uFeftajrmuf’ ay:vpDu
Armjynfudk w±kwf&ifcGifxJ
wGef;ydk@aewmyJ/ ajymif;rSjzpfr,fqdk+yD;
tdkbm;rm;&J@ ‘xdawG@qufqHa&;’
ay:vpDudk tar&duefu
ajymif;vJusifhoHk;vmw,f?
tapm}uD;uwnf;u taemufu
ypfy,fxm;vdk@ w±kwfeJ@
aygif;ae&ygw,fqdk+yD;
idkcsif;csjyaewJh ppftpdk;&uvnf;
tjrefyJ ajy;uyfygawmhw,f?
tdkbm;rm;pum;eJ@ajym&&if
ppftpdk;&u vufoD;qkyfajzvdk@
tar&duefu vufurf;aewJhtcsdef
r[kwfvm;? [dku
vufjyefurf;aepOfrSm
&ifcGifajymif;csifaewJh ppftpdk;&u
y,fcsvdkufvdk@ b,fjzpfrvJ?
'ga=umifh tar&dueforRwudk
aejynfawmfuae
&efukeftxdqif;+yD; vmawG@&w,f?
emrnfausmf ‘0gwmvl;wdkufyGJ}uD;’
rSm (2) buf usqHk;olawG
odyfrsm;w,f? usqHk;oludk
aumuf,lo+*õK[fwm rvkyfbl;?
'Dtwdkif;yJ ykyfyG+yD;t±dk;awGyJ
ppfajrjyifrSm usef&pfw,f?
aemufawmfawmf=umrS
t*Fvdyfuefx±dkufwmawGu
t±dk;awGaumuf+yD;
tr_ef@}udwfw,f? t*FvefrSm
ajr=oZmtjzpf
jyefa&mif;=uw,fvdk@ qdkw,f?
ppfoabFm0ifr,fqdkawmhvnf;
“[kwfuJhygcifAs” aygh?
olwdk@tusdK;pD;yGm;twGufqdkawmh
vmap 0ifapownf;aygh?
wdkwdkxGmxGm odapcsifwmwdkwdkxGmxGm odapcsifwmwdkwdkxGmxGm odapcsifwmwdkwdkxGmxGm odapcsifwmwdkwdkxGmxGm odapcsifwm
tar&duefjynfwGif;ppfwkef;u
wdkufyGJ}uD;
*ufwD;bmh*fwdkufyGJrSmvnf;
usqHk;olawGudk
'Dtwdkif;ypfxm;wmyJvdk@ qdkw,f?
0gwmvl;ppfyGJudk OD;pD;wJh
0,fvifwefu t*Fvdyf0ef}uD;csKyf
jzpfvmw,f?
0gwmvl;ppfajrjyifrSmawmh
}uD;}uD;rm;rm;
txdrf;trSwf&Sdw,fvdk@ r=um;&bl;?
*ufwD;bmh*fppfajrjyifrSmawmh
b,fvdkqdkwm rod&?
vifuGef;rdef@cGef;uawmh
urBmausmfw,f?
vpfb&,f0g'DawG&J@
udk;um;p&mjzpfusef&pfw,f?
0gwmvl;ppfyG J0gwmvl;ppfyG J0gwmvl;ppfyG J0gwmvl;ppfyG J0gwmvl;ppfyG J
owif;eJhrSwfcsufowif;eJhrSwfcsufowif;eJhrSwfcsufowif;eJhrSwfcsufowif;eJhrSwfcsuf
urBmausmfrm,mjyuQ'defta=umif;od=urSmyg? ol@&J@jyuQ'defpuf0ef;rSmESpfaygif; 5˜125 ESpf yg&Sd+yD;aemufqHk;ae@pGJuawmh 'DZifbm 21&uf/ 2012 ckESpf jzpfygw,f?'ga=umifh tJ'Dae@[murBm&J@aemufqHk;ae@ (0g)urBmysufr,fhae@vdk@ qdk=uwmjzpfygw,f? 'gudk,Hk=unfolawGvnf; &Sd=uygw,f?e,l;a&mufwdkif;rSmygwJhowif;wyk'ft& ±k&Sm;EdkifiHuw±kwfjynfe,fpyfteD;&SdtrsdK;orD;tusOf;axmifrSmtusOf;usaeolawG[mpdwf"mwfa&;&majcmufjcm;r_awGjzpfae=uvdk@
rm,mjyuQ'def/rm,mjyuQ'def/rm,mjyuQ'def/rm,mjyuQ'def/rm,mjyuQ'def/urBmysufa=umufa&m*geJ @urBmysufa=umufa&m*geJ @urBmysufa=umufa&m*geJ @urBmysufa=umufa&m*geJ @urBmysufa=umufa&m*geJ @&moDOwktajymif;tvJqdkif&m&moDOwktajymif;tvJqdkif&m&moDOwktajymif;tvJqdkif&m&moDOwktajymif;tvJqdkif&m&moDOwktajymif;tvJqdkif&m'dk[m uGefz&ifh'dk[m uGefz&ifh'dk[m uGefz&ifh'dk[m uGefz&ifh'dk[m uGefz&ifh
c&pf,efbkef;awmf}uD;wyg;yifhzdwf+yD; pdwf+idrfatmifw&m;a[map&w,fvdk@ qdkygw,f?armfpudkòr@awmf&J@ ta&S@buf&Sdpufr_òr@wòr@rSmawmhxdwfvef@ae=uwJhòr@olòr@om;awG[m rD;jcpf/ a&eHqD/za,mif;wdkifeJ@ o=um;pwmawG0,f,lodkavSmifae=uwma=umifhypPnf;awGawmif jywfoGm;w,fvdk@qdkygw,f? aemufqHk;rSmta&;ay:tajctaeqdkif&m0ef}uD;jzpfoludk,fwdkifu‘urBmajray:rSmbmawGjzpfaevJqdkwmoda=umif;/tckvmr,fh 'DZifbmrSmurBmrysufbl;qdkwmtmrcHa=umif;’xGufajym&w,fwJh?
a=umufwJholawGvnf;tjypfajymvdk@ rjzpfygbl;?urBm}uD;[m obm0uyfab;awGydkydkrsm;vmwmvnf; trSefyJr[kwfvm;? ae@pOfowif;awGrSm
ivsifv_yfwm/rkefwdkif;uswm/rD;awmifaygufwm/
a&}uD;wm pwJhpwJhobm0uyfab;owif; rygwJhae@r&SdoavmufygyJ? ArmjynfrSmvnf;em*pf'%fudkt}uD;tus,fcHvdkuf&wmyg?wavmav;u zdvpfydkifrSmvnf;rkefwdkif;0ifar$oGm;vdk@vl&mcsDaoqHk;cJh&w,f?
urBmhb%ftpD&ifcHpmt&ouU&mZf 2100 ckESpf a&muf&ifpufr_rxGef;um;cifacwfuxufurBmhysrf;r#tylcsdef[m 4 'D*&DpifwD*&dwf ydkjrifhvmr,fvdk@ qdkw,f?'D&mpkESpftukefrSmyifv,fjyifrsufESmjyifuawmhrDwm0ufuae wrDwmtxdjrifhwufvmEdkifw,f?yifv,furf;pyfòr@}uD;rsm;rSmaexdkifwJh vlOD;a&oef;&maygif;rsm;pGmtwGuftEW&m,fusa&mufEdkifw,f?usefa'ovlxktwGufawmhrdk;acgifa&&Sm;r_/ydkjyif;xefwJhrkefwdkif;eJ@rkd;&GmoGef;r_tcsdeftcgawGajymif;ukefwJh tEW&m,fawGñuHawG@&Edkifw,fvdk@ qdkw,f?
b*Fvm;a'h&SfokawoetzGJ@wcku xkwfjyefwJhtpD&ifcHpmt&b*Fvm;a'h&SfEdkifiHwckwnf;rSmudk&moDOwkazmufjyefr_a=umifh 2040a&uf&if ae&ma&$@ajymif;ay;&r,fhvlta&twGuf[m (95) oef;&Sdr,fvdk@ qdkygw,f?a&$@ajymif;ay;&whJ
56
ta=umif;tcsufawGxJrSmyifv,fa&rsufESmjyifjrifhwufr_/rkefwdkif;'%fjrpfurf;yg;wdkufpm;r_eJ@rdk;acgifa&&Sm;r_ pwmawG ygygw,f?
pufr_pwifxGef;um;vmwJhumvrSm puf±Hk}uD;awGuumbGefxkwfv$ifhr_'%fawGa=umifhwjznf;jznf;eJ@ urBmh&moDOwkazmufjyefajymif;vJvmawmhwmjzpfygw,f? 'DaemufrSmvnf;tjrwftpGef;twGufbezl;odkufwl;=uwJhukr%D}uD;awGa=umifh ydkydk+yD;qdk;vmwm jzpfygw,f?tjrwftpGef;&r,fqdk&ifobm0ywf0ef;usifudk *±krpdkufbJvkyfcsif&mvkyf=uwJhtwGufjzpfvm&wmygyJ?&moDOwkazmufjyefr_'%fudkcHvm=u&wJh urBmhjynfolawGuobm0ywf0ef;usifxdef;odrf;a&;twGufv_yf&Sm;wdkufyGJ0ifvm=uygw,f?'DtcgrSm ukvor*~uvnf;urBmh&moDOwktajymif;tvJqdkif&mnDvmcHawG usif;yvmygw,f?'gayrJh zGH@òz;+yD;EdkifiHrsm;eJ@zGH@òz;qJEdkifiHrsm;t=um;rSmoabmwlnDcsuf r&EdkifbJjzpfaeygw,f?wcsdK@uwdu0wfawGudkvnf;zGH@òz;+yD;EdkifiHawGurjznfhqnf;=uygbl;?xnfh0if&r,fhb¾maiG/av#mhcs&r,fh umbGefxkwfvkyfr_yrm% pwmawG jzpfygw,f?
'DESpf 'dk[mrSmukvor*~u uruxvkyfwJh
&moDOwktajymif;tvJqdkif&mtpnf;ta0;w&yfusif;ycJhygw,f?usdKwdkoabmwlnDcsuf[m'DESpfukef&if oufwrf;aph+yDrdk@xyf+yD;toufqufzdk@ vdkygw,f?'DoabmwlnDcsufrSmzefvHktdrf"mwfaiG@xkwfv$ifhr_udk1990 ckESpfrsm;utqifhxuf 5²2&mE_ef;av#mhcszdk@ owfrSwfxm;w,f?ajymomajym&w,ftar&duefEdkifiHu'DoabmwlnDcsufudktwnfrðyygbl;?'DoabmwlnDcsufrSmxGef;opfpEdkifiHawGjzpfwJh w±kwf/tdENd,wdk@vdk EdkifiHawGtwGufuef@owfcsufrygbl;qdk+yD; ±k&Sm;/*syefeJ@ uae'gEdkifiHwdk@uEkwfxGufawmhr,fvdk@ qdkaeygw,f?
owif;eJhrSwfcsufowif;eJhrSwfcsufowif;eJhrSwfcsufowif;eJhrSwfcsufowif;eJhrSwfcsuf
aemuftjiif;yGm;aewmuawmh b¾maiGa=u;qdkif&yJjzpfygw,f? urBmh&moDOwkxdef;odrf;a&;twGufcsrf;omwJhEdkifiHawGuxnfh0if&r,fhaiGa=u;cGJwrf;udpPyJjzpfygw,f? qif;&JEdkifiHawGucsrf;omwJhEdkifiHawGudkydkxnfhapcsifw,f? 'gvnf;oabmrwlEdkif=ubl; jzpfaew,f?
ukvor*~twGif;a&;rª;csKyf befuDrGef;uawmh‘&moDOwkajymif;vJr_jzpf&yf[mzGH@òz;+yD;EdkifiHawG&J@ pufr_xGef;um;a&;jzpfpOfa=umifh jzpfvm&wmjzpfw,f? 'ga=umifh zGH@òz;+yD; urBmuydk+yD;wm0ef,l&rSm[mtusdK;ta=umif;vnf;&Sdw&m;r#wr_vnf; &Sdw,f’ vdk@ajymygw,f? 'g[m trSefygyJ?
rkefwdkif;'%fcH&wJh zdvpfydkifrkefwdkif;'%fcH&wJh zdvpfydkifrkefwdkif;'%fcH&wJh zdvpfydkifrkefwdkif;'%fcH&wJh zdvpfydkifrkefwdkif;'%fcH&wJh zdvpfydkif
57
ArmjynfuGefjrLepfygwDArmjynfuGefjrLepfygwDArmjynfuGefjrLepfygwDArmjynfuGefjrLepfygwDArmjynfuGefjrLepfygwDA[dk0g'jzef@cs da&;Xmeu xkwfa0onfA[dk0g'jzef@cs da&;Xmeu xkwfa0onfA[dk0g'jzef@cs da&;Xmeu xkwfa0onfA[dk0g'jzef@cs da&;Xmeu xkwfa0onfA[dk0g'jzef@cs da&;Xmeu xkwfa0onf