7/30/2019 Bina-gvenlik-sistemlerinin-bilgisayarla-kontrol-computer-controlled-building-securty-systems.pdf
1/180
T.C.
MARMARA NVERSTES
FEN BLMLER ENSTTS
BNA GVENLK SSTEMLERNN
BLGSAYARLA KONTROL
Muharrem EREN(Elektrik retmeni)
YKSEK LSANS TEZ
ELEKTRONK BLGSAYAR ETM ANABLM DALI
BLGSAYAR KONTROL ETM PROGRAMI
DANIMAN
Prof.Dr. RFAN GNEY
STANBUL 2006
7/30/2019 Bina-gvenlik-sistemlerinin-bilgisayarla-kontrol-computer-controlled-building-securty-systems.pdf
2/180
T.C.
MARMARA NVERSTES
FEN BLMLER ENSTTS
BNA GVENLK SSTEMLERNN
BLGSAYARLA KONTROL
Muharrem EREN(Elektrik retmeni)(141100420000099)
YKSEK LSANS TEZ
ELEKTRONK BLGSAYAR ETM ANABLM DALI
BLGSAYAR KONTROL ETM PROGRAMI
DANIMAN
Prof.Dr. RFAN GNEY
STANBUL 2006
7/30/2019 Bina-gvenlik-sistemlerinin-bilgisayarla-kontrol-computer-controlled-building-securty-systems.pdf
3/180
T.C.MARMARA NVERSTES
FEN BLMLER ENSTTS
KABUL VE ONAY BELGES
BNA GVENLK SSTEMLERNN
BLGSAYARLA KONTROL
............................................n ................................................................ isimli
Lisansst tez almas, M.. Fen Bilimleri Enstits Ynetim Kurulunun
...................... tarih ve ........................ sayl karar ile oluturulan jri tarafndan
................................. Anabilim Dal .............................................. Programnda
YKSEK LSANS Tezi olarak Kabul edilmitir.
Danman :(nvan, Ad Soyad)(niversite) ...............................................
ye :(nvan, Ad Soyad)(niversite) ...............................................
ye :(nvan, Ad Soyad)(niversite) ...............................................
Tezin Savunulduu Tarih : ...........................................
ONAY
M.. Fen Bilimleri Enstits Ynetim Kurulunun ............tarih ve ........sayl
karar ile ..............................................n .............................................. Anabilim Dal
.............................. Programnda Y.Lisans(MSc.) derecesi almas onanmtr.
Marmara niversitesi
Fen Bilimleri Enstits Mdr
7/30/2019 Bina-gvenlik-sistemlerinin-bilgisayarla-kontrol-computer-controlled-building-securty-systems.pdf
4/180
I
NSZ VE TEEKKR
Binalarda yapsal gelimelerle artan sular, saldrlar, karlalan gvenlik
sorunlar bina gvenlik sistemleri kontrolnde, tek merkezden kontrol gerektirmesi
sonrasnda sistemleri entegre kullanacak merkezi yazlmlar gelitirildi.
Bina gvenlik sistemleri tez almasnda arakontrol kartlar ile bina genelinde
kullanlan hrsz, yangn alglama, kapal devre grnt kayt CCTV sistemleri
gerek zamanl bilgisayarla kontrol gerekletirildi.
Bu tez almasn alanla ilgilenenlerin kullanmalar dilei ile
Bu tezde bana her aamada, her anlamda yardmda bulunan, ilgilenen
lisansst tez danmanm sayn Prof.Dr. rfan GNEYe sonsuz teekkr ederim.
Tezde yardmlarn aldm Ar.Gr. Uur FDANa, Ar.Gr. nder DEMRe
arkadam Semih INKIR'a sonrasnda gsterdikleri ilgileri, alakalarndan dolay
aileme teekkr ederim.
Eyll, 2006 Muharrem EREN
7/30/2019 Bina-gvenlik-sistemlerinin-bilgisayarla-kontrol-computer-controlled-building-securty-systems.pdf
5/180
II
NDEKLER
NSZ VE TEEKKR........................................................................................... INDEKLER.......................................................................................................... IIZET......................................................................................................................VIABSTRACT........................................................................................................... VIIYEN
LK BEYANI.................................................................................................VIII
SEMBOL LSTES .................................................................................................. IXKISALTMA LSTES................................................................................................ XEKL LSTES ......................................................................................................XITABLO LSTES.....................................................................................................XIBLM I ................................................................................................................. 1
I.1 GR .............................................................................................................. 1I.2 AMA ............................................................................................................. 4
BLM II GENEL BLGLER.................................................................................. 5II.1 BNALARDA GVENLK KAVRAMI ............................................................. 6
II.1.1 Binalarda Genel Gvenlik Kavramlar .................................................. 6II.1.1.1 Binada Risk Faktr ......................................................................... 6II.1.1.2 Fiziksel Koruma................................................................................ 6II.1.1.3 Alglama Sistemi............................................................................... 7II.1.1.4 Kontrol Sistemi ................................................................................. 7II.1.1.5 Alarmlar............................................................................................ 7II.1.1.6 Alarm Sonras Uygulama.................................................................. 7II.1.1.7 Bakm-Yenileme-Test ....................................................................... 7
II.1.2 Bina Gvenlik Risk Durumu.................................................................. 8II.1.2.1 Bina Gvenlik Risk Analizi ................................................................ 8II.1.2.2 Binann Genel Konumu .................................................................... 9II.1.2.3 Bina Fiziksel Koruma.......................................................................10II.1.2.4 Bina Mal Varl Durumu .................................................................10II.1.2.5 Bina Yerleim ekli .........................................................................11II.1.2.6 Bina Yangn Risk Analizi, Risk Faktr............................................12II.1.2.6 Binada kaybn Sonular..................................................................13II.1.2.7 Bina Gemi Kayplar.....................................................................13II.1.2.8 Binada Bulunan Gvenlik Sistemleri................................................13II.1.2.9 Binada Gerekli Koruma Seviyesi Bulunmas....................................16
7/30/2019 Bina-gvenlik-sistemlerinin-bilgisayarla-kontrol-computer-controlled-building-securty-systems.pdf
6/180
III
II.2. BNALARDA KULLANILAN GVENLK SSTEMLER...............................17II.2.1 Koruma Alanlar ....................................................................................17II.2.1.1 evre Korumas ..............................................................................17
II.2.1.2 Alan Korunmas...............................................................................18II.2.1.3 Nesne Korunmas............................................................................18
II.2.2 Alarm sistemleri....................................................................................18II.2.3 Hrsz alglama gvenlik sistemleri......................................................20
II.2.3.1 Hrsz alglamada kullanlan dedektrler..........................................20II.2.3.2 Hrsz alglamada kullanlan dedektrlerin snflandrlmas .............21II.2.3.3 Ultrasonik hareket dedektrleri........................................................21II.2.3.4 Pasif kzltesi dedektrler...............................................................21II.2.3.5 Ses alglama dedektrleri ................................................................22II.2.3.6 Ikla alan alglama dedektrleri..................................................22II.2.3.7 Kapasitans alglama dedektrleri.....................................................23II.2.3.8 Cam krlma dedektrleri .................................................................23II.2.3.9 Alglama Sistemi Kablolar...............................................................23
II.2.4 Yangn alglama gvenlik sistemleri....................................................23II.2.4.1 risk faktr.......................................................................................24II.2.4.2 Yangn alglamada kullanlan dedektrler........................................25II.2.4.3 Yangn dedektrlerin snflandrlmas .............................................26II.2.4.4 Is alglama yangn alglama dedektrleri.........................................26II.2.2.5 Duman alglama yangn alglama dedektrleri.................................26II.2.4.6 Alev alglama yangn alglama dedektrleri .....................................27II.2.4.7 Kimyasal gazlar alglama yangn dedektrleri.................................27II.2.4.8 Dedektrlerin seilmesi, yerletirilmesinde dikkat edilmesi gerekenler....................................................................................................................28II.2.4.9 Alglama Sistemi Kablolar...............................................................29
II.2.5 Gei kontrol sistemleri(Access Control System)..............................31II.2.5.1 Kartl kontrol sistemleri ................................................. ...................31II.2.5.2 Biyometrik Sistemler........................................................................32II.2.5.3 X-ray Sistemler(X-Inl Gvenlik Tarayc Sistem) ..........................33II.2.5.4 Giri/k Kontrol Sistemleri(Turnikeler).........................................33II.2.5.5 Ara Gei Kontrol Sistemleri(Bariyerler).........................................33
II.2.6 evre Gvenlik Sistemleri....................................................................33II.2.7 Kapal Devre Grnt Kayt SistemleriCCTV......................................34
II.2.7.1 Kamera-Lens...................................................................................36II.2.7.2 Monitrler ........................................................................................39II.2.7.3 VIdeo seici .....................................................................................40II.2.7.4 Quad seici .....................................................................................41II.2.7.5 Video kayt cihaz(time-lapse)..........................................................41II.2.7.6 Multplexer.......................................................................................42II.2.7.7 Matrix swtcher ................................................................................43II.2.7.8 Video Motion ...................................................................................44II.2.7.9 Video sinyalleri iletimi ......................................................................44
II.2.8 Data/Grnt Nakil Sistemleri..............................................................46II.2.9 Soygun Sabotaj Alarm Sistemleri........................................................46II.2.10 Acil durum aydnlatma/ynlendirme Sistemleri................................47II.2.11 Besleme niteleri................................................................................48II.2.12 MG Sistemleri.....................................................................................54
7/30/2019 Bina-gvenlik-sistemlerinin-bilgisayarla-kontrol-computer-controlled-building-securty-systems.pdf
7/180
IV
II.2.12.1 Bina zleme Kontrol stasyonlar ....................................................54II.2.12.2 MGI sistemleri(Alarm Haber alma Merkezleri AHM).......................54II.3 SSTEMLERNN TEK MERKEZDEN ZLENMES .......................................55
II.4 VERLETM ................................................................................................56II.4.1 Seri veri iletimi ......................................................................................56
I.4.1.1 Asenkron Veri letimi........................................................................58II.4.1 2 Senkron Veri letimi .........................................................................58II.4.1 3 Senkron, Asenkron veri iletimleri karlatrlmas............................59
II.4.2 Paralel veri iletimi .................................................................................59II.4.3 Veri letiminde Kullanlan Hatlar ..........................................................60
II.4.3.1 Smplex Hatlar.................................................................................60II.4.3.2 Half Dublex Hatlar ...........................................................................60II.4.3.3 Full Dublex Hatlar............................................................................60
II.5 BLGSAYARIN KONTROL AMALI KULLANILMASI................................61II.5.1 Bilgisayarlarda Seri Portun Kullanm .............................. ...................61II.5.1.1 Seri Port Kullanlarak Bilgisayarn iletiimi.......................................62
II.5.1.2 Seri port kullanmnn avantajlar ........... ..........................................65II.5.2 Bilgisayarlarda paralel portun kullanm .............................................65
II.5.2.1 Paralel Port Kullanlarak Bilgisayarlarn iletiimi ..............................67II.5.3 RS 485 standard kullanm ..................................................................69
BLM III TEZ ALIMALARI .............................................................................74III.1 BNA GVENLK SSTEM ..........................................................................75
III.1.1 Binada risk analizi, risk faktr durumu ............................................75III.1.2 Binada Kullanlacak Gvenlik Sistemi................................................77III.1.3 Bina Gvenlik Sistemi Fonksiyonlar .............................. ...................78III.1.4 Bina Koruma Alanlar ..........................................................................79
III.2 BNA GVENLK SSTEM TASARIMI........................................................80III.2.1 Bina gvenlik sistemi ..........................................................................80III.2.2 Sistem tasarm ....................................................................................83III.2.3.Alglama................................................................................................85III.2.4 Kontrol sistemi.....................................................................................85
III.2.4.1 Slave kart tasarm .........................................................................89III.2.4.2 kontrol kart tasarm.......................................................................94III.2.4.3 Master slave-kontrol kart veri iletimi................................................97III.2.4.4 Master bilgisayar program................... ..........................................99III.2.4.5 Kapal devre digital grnt kayt sistemi CCTV...........................103
III.2.5 Alarm Sistemi.....................................................................................106III.2.5.1 Alarm Bildirimleri ..........................................................................106III.2.5.2 Alarm Sorgulama..........................................................................108III.2.5.3 Alarm Raporlama .........................................................................109III.2.5.4 Alarm Kayt...................................................................................109
III.3 BNA GVENLK SSTEM KONTROL...................................................110III.3.1 Bina gvenlik sistemi kullanlmas ........... ........................................110III.3.2 Bina gvenlik sisteminde slave, kontrol kart kullanlmas.............112III.3.3 Bina gvenlik sistemi CCTV dvr-kart program kullanlmas ..........113III.3.4 Bina Gvenlik Sistemi Bilgisayarla Kontrol...................................120
III.4 BNA SSTEMLERNN ENTEGRE KULLANILMASI ................................126
7/30/2019 Bina-gvenlik-sistemlerinin-bilgisayarla-kontrol-computer-controlled-building-securty-systems.pdf
8/180
V
BLM IV SONULAR.......................................................................................128BLM V TARTIMA VE DEERLENDRME....................................................131KAYNAKLAR.......................................................................................................134EKLER .................................................................................................................136
EK A TEZ slave, kontrol kart devre tasarmlar .............................................137EK B TEZ Slave, Kontrol kart programlar akemalar..............................141 EK C TEZ datasheet ........................................................................................144EK D Kapal devre grnt kayt sistemiCCTV kullanlan dvr-kart..............162EK E TEZ program kod cd ..............................................................................163
ZGEM ..........................................................................................................164
7/30/2019 Bina-gvenlik-sistemlerinin-bilgisayarla-kontrol-computer-controlled-building-securty-systems.pdf
9/180
VI
ZET
BNA GVENLK SSTEMLERNN BLGSAYARLA KONTROL
Bu almada bilgisayar kontroll bina gvenlik sistemi gerekletirilmitir.
Bina gvenlik sisteminde kullanlacak donanmlarn belirlenmesi iin binada risk
analizi kullanlarak bina risk faktr bulunmutur. Binada istenilen koruma
seviyesine gre bina gvenlik sistemi olsa da bilgisayar kontroll bina gvenlik
sistemi kullanm sonrasnda bina risk faktrnn azald grlmtr.Bina gvenlik sistemi tasarmda hrsz, yangn alglama, dvrt- kart kapal devre
grnt kayt(CCTV) sistemi bulunmaktadr. .NET C# programlama dili kullanlarak
grsel kullanml, gerek zamanl izleme, kontroll bilgisayar program gelitirilmitir.
Kontrol sisteminde arakontroller iin PIC C ile programlanan PIC Mikrodenetleyici
F877/F876 kullanlan slave, kontrol kartlar tasarlanmtr. Bina gvenlik sisteminde
alglama alanlarnda slave kartlar, alarm kontrolnde kontrol kart kullanlmtr.
Kullanlan slave kartlarla dedektr alglama sonular RS 485 seri iletiim protokol
kullanlarak Master bilgisayara programna gnderildi. RS 485 protokol ile slave,
kontrol kartlar istenilen mesafelerde kullanlmaktadr. Kullanlan slave, kontrol
kartlar alglama sonrasnda istenilen alanlarda rle kontrolnde, sesli/grntl
ikazda bulunmaktadr. Kontrol sistemi bilgisayar programnda alglama sonras
istenilen standart/gsm telefonlar aranlarak bina gvenlik sistemi durumu ile ilgili
sorumlular, bina gvenlik personeli, ilgililer bilgilendirilir. Kullanlan dvr-kartla
istenilen alanlarda real-time grnt alnmaktadr
Eyll, 2006 Muharrem EREN
7/30/2019 Bina-gvenlik-sistemlerinin-bilgisayarla-kontrol-computer-controlled-building-securty-systems.pdf
10/180
VII
ABSTRACT
COMPUTER CONTROLLED BUILDING SECURTY SYSTEMS
In this thesis, a computer controlled building security system is realized.
Building risk factor is analyzed to decide hardware of the building security system.
The computer controlled security system reduces building risc factor even the
building has a security system.
The computer controlled building security system contains fire detectionsubsystem, robbery alarm subsystem and DVR cards closed circuit television
subsystem. CCTV A software with graphical user interface is designed by using
C#.NET to control and monitor the system in real time. Control and slave cards are
designed for interfaces. These cards have F877 / F876 PIC microcontroller which
programmed by using PIC C language. Slave cards send detection results to master
computer with RS 485 communication standard. RS 485 standard can supply
communication between slave cards and control cards for long distances. Slave and
control cards give siren and light alarms in specified situations. In an emergency
situation, standard and mobile phones can be dialed by software to inform
responsible in charge. The security system can record images by using DVR cards.
September, 2006 Muharrem EREN
7/30/2019 Bina-gvenlik-sistemlerinin-bilgisayarla-kontrol-computer-controlled-building-securty-systems.pdf
11/180
VIII
YENLK BEYANI
BNA GVENLK SSTEMLERNN BLGSAYARLA KONTROL
Binalarda yapsal, donanmsal deimelerle bina gvenlik sorunlar art, bina
kullanmnda istenilenler, binada kullanclarn durumlar, bina sorumlularn istekleri
genel gvenlik sistemleri sorunlar, kiisel bilgisayarlarda, programlamada olan
gelimelerle sre iinde sistemlerde tek merkezli izleme, kontrol gereksinimleri
sonrasnda bina gvenlik sistemleri bilgisayar kontroll kullanlmaktadr.
Bu tezde binada gvenlik risk durumlar, bina risk analizi sonrasnda bulunan
bina gvenlik risk faktr kullanlarak binalar koruma seviyesine gre snflandrld.
Binada gvenlik sistemi olsa da bilgisayar kontroll bina gvenlik sistemi tasarm
kullanm sonrasnda bina risk faktr azaltlarak bina koruma seviyesi drld.
Bina gvenlik sistemi tasarmda hrsz, yangn alglama, dvr-kart kapal devre
grnt kaytCCTV sistemi bilgisayar kontroll kullanld. Kontrol sisteminde
arakontroller iin slave, kontrol kartlar tasarlanmtr. Koruma alanlarda alglamada
slave kartlar, alarmlarda ikaz kontrolnde kontol kart kullanld. Bina gvenlik
sisteminde kullanlan slave kartlarla sistemin daha kararl olmas salandalglamada dedektr saysnn arttrld, kontrol kart ile istenilen alanda sesli
grntl ikazda bulunuldu. Kontrol sisteminde slave, kontrol kartlar ile bilgisayar
arasnda RS 485 seri iletiim protokol kullanld. RS 485 seri iletiim protokol ile
sorunsuz mesafelerde(1200m) veri iletimi saland. Kullanlan dvr-kart kapal devre
grnt kaytCCTV sistemi istenilen koruma alanlarda sesli/grnt kayt alglama
sonras kayt, kayt sorgulama yapld. Bina gvenlik sistemi tasarm bina/binalarda
istenilen koruma alanlarda bilgisayar kontroll kullanld.
Eyll, 2006 Prof.Dr.rfan GNEY Muharrem EREN
7/30/2019 Bina-gvenlik-sistemlerinin-bilgisayarla-kontrol-computer-controlled-building-securty-systems.pdf
12/180
IX
SEMBOL LSTES
S : Kanal kesit alan(m2)t : sre(s)Am : Monitrlenmi AlanT : Scaklk(C)D : Dedektrler aras mesafed : Dedektrler aras dier yndeki mesafeDw : Dedektrler duvara uzakldw : Dedektrler duvara dier yndeki uzakl
W :Koridor genilii
7/30/2019 Bina-gvenlik-sistemlerinin-bilgisayarla-kontrol-computer-controlled-building-securty-systems.pdf
13/180
X
KISALTMA LSTES
UPS : Uninterruptible Power SupplyAm : Monitrlenmi AlanLAN : Local Area NetworkWAN : WIde Area NetworkTCP/IP : Transmission control protocol/Internet protocolCCTV : Closed Circuit TelevisionPIC : Peripheral Interface ControllerPIR : Pasif kzltesi hrsz dedektr
DVR kart :Digital kayt, grnt transferi yapabilen CCTV bilgisayar dvr-kart
PZT : pan tilt zoom
7/30/2019 Bina-gvenlik-sistemlerinin-bilgisayarla-kontrol-computer-controlled-building-securty-systems.pdf
14/180
XI
EKL LSTES
SAYFA NO
ekil II.1 Bina koruma alanlar yangn risk faktr.............................................. 24ekil II.2 Bina yangn alglama dedektrleri........................................................ 26ekil II.3 Bina yangn alglama sistemi balant emas ..................................... 28
ekil II.4 Kapal devre grnt sistemiCCTV kameralar................... .................. 37ekil II.5 Kapal devre grnt sistemiCCTV Monitrler................... .................. 40ekil II.6 Dinamik UPS sistemi emas............................................................... 50ekil II.7 ON-LINE UPS ..................................................................................... 51ekil II.8 statik UPS............................................................................................ 52ekil II.9 Kuru tip standart ups akleri ................................................................ 53ekil II.10 Kuru tip uzun mrl ups akleri .........................................................53ekil II.11 Standart ak kartular, yedekleri ........................................................53ekil II.12 Seri veri iletimi format .........................................................................57ekil II.13 Seri asenkron veri iletim format ..........................................................58ekil II.14 Seri senkron veri iletim format ............................................................59ekil II.15 Seri port konnektrler ..........................................................................62ekil II.16 seri iletiimde konnektr pinleri balantlar .........................................63
ekil II.17 paralel port konnektr.......................................................................... 66ekil II.18 iletimde centronics paralel veri iletimi format....................................... 68ekil II.19 RS 485 protokol blok emas.............................................................69ekil II.20 RS 485 half dublex hat balant emas .............................................. 70ekil II.21 RS 485 full dublex hat balant emas................................................71ekil II.22 RS 485 hattnda GND kullanlmas balant emas ............................71ekil II.23 RS 485 hatt balant ekilleri ..............................................................72ekil II.24 RS 485 hatt mesafe hat hz ilikisi ..................................................... 72ekil III.1 Bina gvenlik risk blok diyagram......................................................... 75ekil III.2 Bina gvenlik sistemi blok diyagram ................................................... 80ekil III.3 Bina gvenlik sistemi tasarm blok diyagram ..................................... 81ekil III.4 Bina gvenlik sistemi donanm balantlar..........................................83ekil III.5 Bina gvenlik sistemi kart kontrol blok diyagram................................. 86
ekil III.6 Kullanlan kartlarla RS 485 protokol balantlar .................................. 88ekil III.7 Slave kart balant emas .................................................................. 89ekil III.8 Slave kart blok diyagram .................................................................... 90ekil III.9 Kontrol kart kullanm balantlar ........................................................94ekil III.10 Kontrol kart blok diyagram................................................................. 95ekil III.11 RS 485 protokol standart balantlar.................................................97ekil III.12 Master bilgisayar program ak diyagram ........................................ 102ekil III.13 Binada CCTV sistemi dvr-kart kullanm............................................. 1o3ekil III.14 Bina CCTV sistemi dvr-kart ekran grnts..................... ................ 1o5ekil III.15 Bina gvenlik sistemi program kullanc girii .................................... 110
7/30/2019 Bina-gvenlik-sistemlerinin-bilgisayarla-kontrol-computer-controlled-building-securty-systems.pdf
15/180
XII
ekil III.16 Bina gvenlik sistemi program Ekran grnts............................... 111
ekil III.17 Bina gvenlik sistemi dvr-kart CCTV program kullanc girii ............ 113ekil III.18 Bina gvenlik sistemi CCTV program Ekran grnts..... ................ 114ekil III.19 Bina gvenlik sistemi CCTV program hareket alglama ayarlar........ 114ekil III.20 Kullanlan dvr-kart CCTV program uygulamalar ............................... 115ekil III.21 Kullanlan dvr-kart CCTV program kamera ayarlar........................... 115ekil III.22 Bina gvenlik sistemi CCTV program bakm ayarlar ........................ 116ekil III.23 Bina gvenlik sistemi CCTV program kayt ayarlar .......... ................ 116ekil III.24 Bina gvenlik sistemi CCTV program uygulama ayarlar .................. 117ekil III.25 Bina gvenlik sistemi CCTV program genel ayarlar ......................... 117ekil III.26 Bina gvenlik sistemi CCTV program kayt ayarlar .......... ................ 118ekil III.27 Bina gvenlik sistemi CCTV program parola ayarlar........................ 118ekil III.28 Bina gvenlik sistemi CCTV program kaytl video grnt izleme.... 119ekil III.29 Bina gvenlik sistemi slave kart kaytlar............................................ 120
ekil III.30 Bina gvenlik sistemi kontrol sistemi genel ayarlar ........... ................ 121ekil III.31 Bina gvenlik sistemi program arama ayarlar .................................. 122ekil III.32 Bina gvenlik sistemi program sre ayarlar ..................................... 123ekil III.33 Bina gvenlik sistemi program kullanc ilemleri .............................. 124ekil III.34 Bina gvenlik sistemi program raporlama......................................... 125ekil III.35 Bina gvenlik sistemlerinin entegre kullanlmas................................ 126
7/30/2019 Bina-gvenlik-sistemlerinin-bilgisayarla-kontrol-computer-controlled-building-securty-systems.pdf
16/180
XIII
TABLO LSTES
SAYFA NO
Tablo II.1 Binann genel konumu......................................................................... 9Tablo II.2 Bina Fiziksel koruma ...........................................................................10Tablo II.3 Bina mal varl durumu....................................................................... 11Tablo II.4 Bina yerleim ekli............................................................................... 11Tablo II.5 Bina yangn riski durumu ..................................................................... 12Tablo II.6 Binada kaybn sonular ......................................................................13Tablo II.7 Bina gemi kayplar...........................................................................13Tablo II.8 Binada bulunan alglama gvenlik sistemleri ..................... .................. 14Tablo II.9 Binada bulunan besleme niteleri durumu........................................... 14Tablo II.10 Binada bulunan yangn alglama gvenlik sistemleri............................ 15Tablo II.11 Binada bulunan sistemlerde kontrol durumu...................... .................. 15Tablo II.12 Bina koruma seviyesi bulunmas .........................................................15Tablo II.13 DB25 DB9 konnektr pinleri aklamalar karlatrmalar .................. 62Tablo II.14 Paralel port pinler, aklamalar ...........................................................67Tablo III.1 Binada tasarlanan gvenlik sistemleri risk faktr................................ 67Tablo III.2 Binada tasarlanan gvenlik sistemleri risk faktr................................ 76Tablo III.3 RS 485 haberlemede Id adres kullanm ............................................98Tablo III 4 RS 485 haberlemede kullanlan Id adres durumu ..............................98Tablo III,5 Bina gvenlik sistemi alarm durumlar ............................................... 106Tablo III,5 Kontrol kart rle balantlar ............................................................. 107Tablo III.7 Slave kart rle balantlar ................................................................ 108
7/30/2019 Bina-gvenlik-sistemlerinin-bilgisayarla-kontrol-computer-controlled-building-securty-systems.pdf
17/180
1
BLM I
I.1 GRBina/binalarn kullanmda farkl konseptlerle, estetik grnmesi, istenilenleri
salamak amac ile bina tasarmlarda, kullanlan materyallerde, kiisel kullanmlarda
snrsz gelimeler olmutur. Sermaye harcamalar yksek olan binalarn, yaplarn,
yan alanlar korunmas gereklidir.
Kiilerin yaamsal alan bina/binalarn korunmasnda, kiilerin korunmas
binada i sreklilii salanmas, binada istenilen her trl ara-gerele-donanmlar
bina d alanlarn korunmas, grntlenmesi istenilir.
Kullanlan bina/binalarda kiiler, sektrel firmalar, kurumlar tehdit unsurlardan
saldr, hrszlk, yangn vandalizm, bilgi szdrmak, sabotaj, terr saldrs, kontrolsz
akkanlarla-gazlar, doal-sra d olaylardan istenilen maliyetle korunmak isterler.
Binalarda koruma denilince risk-tedbirlerle hrszlk, yangn tehlikesi alglanma-
sndrlme, bilgi szdrlma, terr, saldr gibi istenilmeyen durumlarn azaltlmas,
kaldrlmasdr. Kiiler, firmalar etkin gvenlik yntemleriyle sorunlar azaltarakkayplarn asgari olmasn salamaktadrlar. Bina gvenlik sistem ile korunmakta
olan binalarda kayplar snrl olacaktr. Binalarda izleme, kontrol sistemleri
kurulmasnda ilk aamas olan risk analizinde, her trl ihtimaller dikkate alnmaldr.
Kalabalk binalarda gvenliin salanabilmesi iin bina gvenlik sistemleri entegre
kullanlmaldr. Bina/binalarda hrsz, yangn alglama sistemi, gei kontrol sistemi,
kapal digital grnt kayt sistemleriCCTV(Closed Circuit Television) tek merkezde
izlenme, kontrol gereklidir. Sektr gvenlik Firmalar sistemleri entegre kullanlan
Merkezi yazlmlar gelitirmektedir. Merkezi yazlmlarla kontrol gerekletirilen
bina/binalarn gvenlik uygulamalar sistemlerin entegre almasn salamakta,kullanlan dinamik Ekranlar araclyla ayrntl kullanc kontrol salanmaktadr
Sektr gvenlik Firmalar bina/binalarda hrsz alglama, yangn alglama sistemleri
kartl gei sistemleri, saha kontrol niteleri kart okuyucular turnikeleri, kapal devre
grnt kayt sistemiCCTV ile izlenme, kontrol sistemleri kullanrlar.
7/30/2019 Bina-gvenlik-sistemlerinin-bilgisayarla-kontrol-computer-controlled-building-securty-systems.pdf
18/180
2
Kapal devre grnt kayt sistemiCCTV kameralarnn grntleri izlenmekte,
istenen kamera grntleri kayt altna alnmaktadr. Bina gvenlik sistemlarde
Flar, dahili/harici sirenler-kornalar, bina aydnlatma kontrol, bina anons sistemleri
acil aydnlatma/ynlendirme yangn sndrme sistemleri sistemlerde kullanlr.
Sistemde arivleme, raporlama olmas, stenilen raporlarn alnmas, gvenlik,
kontrol seenekleri bulunmas, yerel-uzak balant salanmas srelerde programl
kontrol istenilir.
Bina gvenlik sistemleri esneklik, etkili, sorunsuz kullanm iin entegre
kullanlmas, tasarlanmas gerekli hale gelmitir. Sistemlerde mikroilemci tabanl
kontrollerde, iletiimlerde kontrol panelleri, alt sistemler kullanlmaktadr.
Bina gvenlik sistemleri bilinenin aksine, bulunan gvenlik sistemleri sorun
annda koruma deil, sorun anndan ncesi/sonrasnda etken olan sistemlerdir.
Bina/binalarda gvenlik sorunlar, riskler belirlenmeli, bunlara gre bina gvenlik
sistemlari kurulmaldr. Sistem kullanmnda belirlenen dier riskler, sistemdekirisklere dahil kullanmlar ile gncel bina risk faktr bulunmaldr.
Bina/binalarda risk faktr gncel olmal, kullanm srecinde sistemde farkllklar,
kullanc istekleri sistem gncellemeleri sektrsel gelimeler bina gvenlik
sisteminde kullanlmaldr. Bina gvenlik sistemi tasarm esnek, gelitirilebilir
kesintisiz, sistemlerle entegre kullanlmaldr. Bina gvenlik sisteminde yazlmlar
gelitiren firmalar binalarda artan gvenlik ihtiyalar nedeniyle, gvenlik
sektrndeki gvelik ynetim sistemlerinde geliimin gelecekte de srecei,
sistemlerin bilgisayarla tek merkezde izleme, kontroll geliimi srecektir.
7/30/2019 Bina-gvenlik-sistemlerinin-bilgisayarla-kontrol-computer-controlled-building-securty-systems.pdf
19/180
3
Literatr taramasnda bulunan bina gvenlik sistemleri kullanlan tezlerden kontrol
sistemi, veri iletimi, alarm kontrol bakmndan farkllklar bulunmaktadr.
Blm II de literatr taramas yaplarak, binalarda gvenlik kavram, bina risk
durumlar, bina risk faktr, binalar koruma seviyelerine gre snflandrlmtr. Bina
koruma alanlar aklanmtr. Binalarda kullanlan gvenlik sistemleri, donanmlar
veri iletimi, bilgisayarn kontrol amal kullanlmas incelenmitir.
Blm III te bina gvenlik sistemi tez proje donanm, program ksmlar
anlatlmtr. Kontrol bilgisayar program ile yaplan bina gvenlik sistemi tasarm
aklanmtr.
Blm IV te bina gvenlik sistemlerinin bilgisayarla kontrolnde tasarmnda
sonrasnda sistemde karlalan sorunlar, bunlarn nasl ald, bulunan sonular
anlatlmtr.
Blm V te bina gvenlik sistemleri bilgisayarla kontrol tez proje sonular
sorguland, projede bulunanlarla, sonrasnda bulunmas gerekenler sralanmtr.
7/30/2019 Bina-gvenlik-sistemlerinin-bilgisayarla-kontrol-computer-controlled-building-securty-systems.pdf
20/180
4
I.2 AMABina gvenlik sistemleri bilgisayarla kontrol salanrsa gvenlikte kiisel
kullanm sorunlar, hatalar, eksikleri, gecikmeleri azaltabilir.
Bu almada gvenlik sistemi ilgili genel bilgilendirmeden sonra lkede
gelime ierisinde olan bina gvenlik sistemleri incelenerek bina gvenlik sistemi
bilgisayarla kontrol yaplacaktr.
Binalarda alglama, yangn alglama, dvr-kart CCTV sistemleri sorunsuz
kullanlmalar iin tek merkezden kontrol salanmaldr. Buna gre sektrel
gvenlik firmalar bina gvenlik sistemlerinin entegre kullanld merkezi programlar
gelitirmektedir. Bina gvenlik sistemlerinde tek merkezli izleme, kontrol programlar
sorunlarda, alglamalarda, alglama sonrasnda sorunsuz kullanlmaktadr.
Bu almada bina gvenlik sistemlerinin bilgisayarla kontrol ile binada
sistemlerle entegre kullanmlar, kontrolde grsel, esnek kullanmlar, alglama
sonrasnda kararl sre, alglama sonras bildirimlerde seenekler, alarmlarda
istenilen donanmlarn kontrolleri, istenilen koruma alanlarda alglama sonras
grnt kayt, kayt sorgulama, raporlama, alglamada kart kontrol, alarmlarda
istenilen kullanc iletiim-ikazlar gerek zamanl(reel-time) kontrol salanacaktr.
7/30/2019 Bina-gvenlik-sistemlerinin-bilgisayarla-kontrol-computer-controlled-building-securty-systems.pdf
21/180
5
BLM II GENEL BLGLER
Bu blmde binalarda gvenlik kavram, bina gvenlii iinde kullanlan genel
kavramlar, binalarda gvenlik risk durumu, risk durumunu etkileyen genel faktrler,
bina risk faktr bulunmas, binalarn koruma seviyeleri, bina gvenlik risk faktrne
gre binada gerekli koruma seviyesinin bulunmas incelenecektir.
Sonrasnda binada koruma alanlar, binalarda kullanlan bina gvenlik
sistemleri, binada kullanlmalar, binada bulunan sistemlerle entegre kullanmlar
binada koruma alanlar bulunmas, veri iletimi, seri iletiim protokol RS 485
kullanlmas bilgisayarlarn kontrol amal kullanlmas incelenecektir.
7/30/2019 Bina-gvenlik-sistemlerinin-bilgisayarla-kontrol-computer-controlled-building-securty-systems.pdf
22/180
6
II.1 BNALARDA GVENLK KAVRAMI
Binalarda her aamada, her trl su ilenmesine, risklere kar korunmaldr.
Kullanmda binada bulunanlar, bina sorumlular, sektrel firmalar, kurumlar tehdit
unsurlarndan hrszlk vandalizm, bilgi szdrmak, sabotaj, terr saldrs, yangn,kontrolsz akkanlar-gazlardan doal-sra d olaylardan snrl maliyetle korunmak
istemektedirler. Binalarda alnacak tedbirlerle sonrasnda oluabilecek sorunlar,
kayplar azaltlabilir, yok edilebilir. Binada kullanlacak gvenlik sistemi tasarm,
bina yapmnda, sonrasnda binada dardan olabilecek her trl su, dolandrclk
gibi faaliyetlerle, saldr, tehlike olasl gibi risklere kar hukuk davalar tehditlerini
azaltarak korumaldr.[1]
Binalarda risk analizi yaplmal, koruma alanlar oluturulmal, standartlara
gre bina gvenlik donanmlar kullanlmal, bina gvenlik sistemi fiziksel koruma ile
desteklenmeli kullananlarn yetki seviyeleri bulunmal, bina personeli gvenlik iin
gerekli prosedrlere gre davranmaldr. Binada bulunanlar sadece hrszlk, yangn
terrist saldr olarak deil kiisel, kurumsal gvenlik olarak da korunmaldr.
Binada kiisel, kurumsal ayr gvenlik sistemleri olmadan, bina genelinde bina
gvenlik sistemi ile korunmaldr. Binada olabilecek gvenlik risk durumlar
bulunmal, bunlara gre binada kullanlacak, bina gvenlik sistemi kurulmaldr. Bina
korunmas, binada bulunanlarnda korunduu sistemlerle entegre bilgisayar
kontroll sistemlerle kullanlmaldr.
II.1.1 Binalarda Genel Gvenlik Kavramlar
II.1.1.1 Binada Risk Faktr
Binalarda hrszlk, vandalizm, bilgi szdrmak, sabotaj, terr saldrs, yangn
kontrolsz akkanlar-gazlardan, doalsra d olaylarn olumas binada bulunan
risklerdir. Buna gre binada bulunan her trl risk faktr bina gvenlik sistemi
tasarmnda etken olarak alnmaldr.
II.1.1.2 Fiziksel Koruma
Bina izinsiz giri klar engelleyecek, geciktirecek ekilde korunacak alanlarkoruma iti ile yanalanlar kapatlr ve/veya bina unsurlar(duvarlar, blme, duvarlar,
kaplar pencereler, bariyerler srgler, kilitler, kasalar, asansr boluklar, teras gibi)
kullanlarak salanan korumadr.
7/30/2019 Bina-gvenlik-sistemlerinin-bilgisayarla-kontrol-computer-controlled-building-securty-systems.pdf
23/180
7
II.1.1.3 Alglama Sistemi
Binada bulunan riskleri, salanacak fiziksel koruma eklini destekleyecek
ekilde seilmelidir. Fiziksel koruma sonrasnda koruma alan szmalar iin gerekli
sre, suun ilenme sresinden daha ksa srede alglama sisteminin aktif olmas
gereklidir. Alglama sistemi caydrc nitelikte olmaldr.
II.1.1.4 Kontrol Sistemi
Bina gvenlik sistemi sre iinde gelitirilebilir, bina/binalarda sorunlarda
alglamalarda, sistemleri kontrollerde kararl sre salanmaldr. Buna gre
bina/binalarda gvenlik sistemleri kontrolnde tek merkezli izleme, kontrol sistemleri
kullanlmaldr. Kullanlan bina/binalarda kontrol sistemi sorunlarda, alglamalarda
kontrolde devre dnda kaldnda, kontrol sistemi ierisinde bulunan arakontrollerle
istenilen alanlarda kontrollerde kullanlmaldr.
II.1.1.5 AlarmlarAlarm uygulama ekilleri(Elle, otomatik, sessiz, sesli, grsel gibi) binada
koullarna gre belirlenmelidir. Alarm kullanmda su ileyen kii, kiileri etkilemeli
bina/binalar kullananlara ikaz niteliinde olmal, caydrc olmaldr. Eylemler
srasnda, hangi aamada, alanlarda, kii/kiileri alglama sonras grnt kaytlarla
sorumlu bina gvenlik personeline bildirmelidir.
II.1.1.6 Alarm Sonras Uygulama
Alarm alglandnda bina gvenlik sistemi, binada bulunan gvenlikten
sorumlu personelin yapaca ilemlerdir. Alarm srasnda sulularn yakalanmasgerekiyorsa kullanlan bina gvenlik sistemi, sorumlu bina gvenlik personeli hzl,
sessiz sorunsuz olarak alglama uygulamalardr. Binada gvenlik grevlileri says,
alma saatleri, bulunduklar alanlar alarm sonras durumlar olduka etkiler.
Binada alglama sonrasnda, binada bulunan yangn sndrme sistemleri binada
yangn sonrasnda sndrmede, acil aydnlatma/ynlendirme,sistemleri binada
alglama tahliyesinde, kapal devre grnt kayt sistemiCCTV sular/sulularda
grnt kaydetme, sonrasnda sulu/sulularn tehisinde kullanlabilir.
II.1.1.7 Bakm-Yenileme-TestBina gvenlik sistemi olaslk dahilinde sorunsuz, sorunlarn azaltlmas,
sistem olas aksaklklarn giderilmesi, alarm sonras yantlamada sre ksaltlmas,
binada her trl alarm sonrasnda sorumlu gvenlik personelin etkin olabilmesi gibi
durumlar sistemde sre iinde kullanmlar srasnda testler, periyodik bakm,
personel eitimi yaplarak salanmaldr.
7/30/2019 Bina-gvenlik-sistemlerinin-bilgisayarla-kontrol-computer-controlled-building-securty-systems.pdf
24/180
8
II.1.2 Bina Gvenlik Risk DurumuBina gvenlik sistemi tasarm srasnda binada risk durumlar, bina risk
faktr, istenen koruma seviyesi, finansal yatrmda belirleyici olmaktadr.
Binada bulunan riskleri azaltmak isteyen sigorta irketleri, satlarn arttrma
amacnda olan sektr firmalar, igc firmalar sistem bakmdan sorumlu olan
mtehaitler/danman firmalar koruma, alglama sistemleri bulunmasn isterler.
Bina gvenlik sistemleri tasarmnda binada risk olarak bulunanlar rasyonel
olarak, analitik olaraktan incelenmelidir. Bina gvenliinde risk olarak genelde
hrszlk olsa da farkl durumlarda ilenen sular, olaslk dahilinde kabilecek
sorunlar bulunur. Buna gre bina risk durumlar incelenmedii durumda binada
snrl gvenlik salanr.[1]
Binada gvenlik risk durumlar bulunmasnda sorumlular
Binanda kullanm eklini aratrmak iin bina sorumlular ile grmelIdir.
Binay, bina yan alanlarn, yan alanlardaki binalar incelemelIdir. Bunlarla tablo II.1 ile tablo II.11de arasnda bulunan tablolarda listelenen
unsurlar incelenmesi salanmaldr.
Binada risk faktrn azaltmak iin bina koruma seviyesinde genel olarak yaplmas
gerekenler tablo II.12de gsterilmitir.
Bina gvenlik risk analiz srasnda bina risk faktr sorumlu kii, bina yaps binann
kullanm ekli, bina yan alanlar, yan binalar, olaslk dahilinde dier koullar bina
kullanclar, binadan sorumlularla grerek yapmaldr. Binada gvenlik risk faktr
bulunmasnda hrszlk olaslnda oluacak zararlar maliyet olmasa bile farkl
sonular olacandan bina yetkilisi ile detayl grlerek alnmaldr.
II.1.2.1 Bina Gvenlik Risk Analizi
Binada gvenlik risk faktr saysal olarak bulunabilir. Buna gre bulunan
tablolarda her trl risk durumuna gre saysal derecelendirme yaplmtr. Burada
risk faktrleri olarak negatif saylar bina risk faktrn azaltan gvenlik yanl faktrler
pozitif olanlar bina risk faktrn arttranlardr. Binada risk analiz tablolarnda risk
faktrleri alnrken -5 ile 5 rakamlar arasnda alnmtr. Buna gre binada bulunan
risk faktrleri hesaplanrsa sonuca gre bina koruma seviyesi bulunur. Binada
bulunan bina risk faktr artarsa, bina koruma seviyesi de artar.[4]
Binada kullanlacak bina gvenlik sistemi her durumda bina risk faktrn
azaltr. Burada istenen bina koruma seviyesinin azaltlmas, binann gvenilir hale
gelmesini salamaktr. Bina gvenlik sistemi bina risk analizi sonucunda bulunan
risk faktrne gre seilmelidir. Buna gre bina gvenlik sistemi kullanlrsa bina risk
faktr azalr, koruma seviyesi der bina sorunsuz korunabilir.
7/30/2019 Bina-gvenlik-sistemlerinin-bilgisayarla-kontrol-computer-controlled-building-securty-systems.pdf
25/180
9
II.1.2.2 Binann Genel Konumu
Binann genel konumu, su ilenme oran istatiksel olarak kasaba, kentin
gelimiliine baldr. Sululuk psikolojisinde az yerleim yerlerinde yabanc olarak
fark edileceklerinden pheli davranlarda bulunmazlar.
Binann bulunduu yan alan karakteri, harabe, kt yaplama, kalabalk olmas
yerleim merkezinde bulunmas binada risk artacaktr.
Risk periyotlar sresince yan alanlarn yerleim durumu, binada kii olmadnda
riskli saatlerde yan alanlardaki kiilerin bulunma durumu etken alnr.
Bina d alanda hareketlilik d grnmler, sulular su ilerken bina d alanda
hareketlilik,geen kii saysnda etkili olmaktadr.
Aydnlatma seviyesi, sulular karanlk alanlarda, gizlenecekleri srelerde su
ilerler. Aydnlatmada gece aydnlatmas, gerekli alanlarda farkl aydnlatmalar
kullanlmas sularda azalmada dorudan etkilidir. Bu durumda bina, bina yan
alanlarn aydnlatma durumlar incelenir. Buna gre binann genel konumu bina riskfaktrne etkisi tablo II.1de gsterilmitir.
Tablo II.1 Binann genel konumu[4]
Risk Etkileyen Koullar Faktr
Binann genel konumuUzak yerler 0,75Ky 1,0Krsal Alan 1,5Kasaba(kk) 2,0Kasaba(byk) veya Kent kenar 4,0Kent Merkezi 5,0
Binann bulunduu yan alan karakteriyi donanml 0,5Vasat,yetersiz 1,0Harap,ykk 2,0Risk periyotlar sresince yan alanlarn durumuYerleim Alan -0,5Ksmen yerleim 1,0Yerleimsiz 2,0Bina d alanda hareketlilik,d grnmlerBina katlar grnme ak -1,0Zarar grebilecek katlar grnme ak -0,5Zarar grebilecek katlar grnme kapal 1,0Uzak grnm 1,5Bina grnme kapal 2,0
Aydnlatma seviyesiBina, Bina yan alanlar,blgesel aydnlatlm -2,0Bina, Bina yan alanlar aydnlatlm -1,0Bina yan aydnlatma yetersiz 0,5Bina, Bina yan alanlar aydnlatma yetersiz 1,5
7/30/2019 Bina-gvenlik-sistemlerinin-bilgisayarla-kontrol-computer-controlled-building-securty-systems.pdf
26/180
10
II.1.2.3 Bina Fiziksel Koruma
Bina giri, hareket kolayl bina ierisindeki eyalarn darya kartlmas
bina dardan giri/k hareket kolayln inceler. Buna gre bu tablo binalarda
giri/knda kiilerle, aralarda uygulanabilir.
Bina yaps, yapsal saldrlara kar binann dardan dayanakln inceler.
Kap pencereler, korkuluklar, fiziksel olarak bina giriine engel olarak incelenir.
Kap, pencere gvenlik sistemleri, kullanlan gvenlik sistemi kalitesi bina
giriine dorudan etkiler. Binada genelde fiziksel koruma durumu bina risk faktrne
etkisi tablo II.2de gsterilmitir.
Tablo II.2 Bina Fiziksel koruma[4]
Risk Etkileyen Koullar Faktr
Bina giri,hareket kolaylsnrlandrlm -4,0Zor -1,0
Snrl zorluk 0,5kolay 2,0Bina yapsMetal yap -1,0Ta yap -0,5Tula,beton yap 0,5Ahap yap 1,0Prefabrik,hareketli yap 1,5Hibiri 2,0Bina kap,pencerelerMetal 0,5Sert tahta 1,0Alminyum,tahta 1,5Plastik 2,0
Bina kap,pencereler gvenlik sistemiKuvvetli, yksek kalite -1,0Vasat 0,5kalitesiz 1,5Zayf 2,0
II.1.2.4 Bina Mal Varl Durumu
Bina mal varl risk seviyesini dorudan etkiler. Binada bulunan, depolanan
mallarn bulunma yerleri, saklanma ekli, para karl, paraya dntrme durumu
mallarn tanabilirlik durumu, mallarn kullanlma durumu, kaybn fark edilme
durumu risk seviyesinde etkendir.
Binada mal varl durumu bulunmasnda bunlarn dnda binaya gre faklrisk faktrleri bulunabilir. Binada risk faktrleri genelde olmasa da bulunacak farkl
risk faktrleri, bina risk faktrn olduka arttrarak bina korumasnda tek etken
olarak bina gvenlik sistemini etkiler. Binada kullanlacak bina gvenlik sistemi
tasarmnda bina sorumlular ile bina mal varl etkileri incelenerek bina risk faktr
7/30/2019 Bina-gvenlik-sistemlerinin-bilgisayarla-kontrol-computer-controlled-building-securty-systems.pdf
27/180
11
bulunmasnda kullanlmaldr. Binada genelde bina mal varl bina risk faktrne
etkisi tablo II.3te gsterilmitir.
Tablo II.3 Bina mal varl durumu[4]
Risk Etkileyen Koullar Faktr
Bina mlk deeriDk varsaylan 0,5Dk 1,0Dntrlebilir 1,5Yksek deer 2,0Binadaki mallarn satlabilme durumukullanlamaz -0,5Satlamaz,olduka snrl 0,1Snrl satlabilir,kullanlamaz 0,5Kullanlabilir,satlabilir 1,0Satlabilir 1,5Kolayca satlabilir 2,0Para 4,0Bina mallarn tanabilirlik durumu
Tanamaz -1,0Tanmas g,mekanik kaldrma gerekli -0,5Yardmc insan grubu,ar ara gerekli 0,5Sre gerektiren,ara gerekli 1,0Tanabilir,ara gerekli 2,0Kiisel tanabilir 4,0
II.1.2.5 Bina Yerleim ekli
Binalarda kiilerin bulunmas etkendir. Bina yerleim iin kullanlyorsa gndz
saatlerinde, ticari-endstriyel alanlarda kullanlyorsa akam saatlerinde, her ikisinde
akam ge saatlerde riskli sreler olacaktr. Binada kiiler olmadnda risk faktr
kiilerin bulunduu saatlere gre artacaktr. Binann bo olduu srelerin bilinmesi
gzlenmesi de etkendir. Binada dardan gelenlerin denetlenmesi yaplmyorsa
saylar artarsa bina risk faktrn arttrr. Binaya dardan gelenlerin ne amala
geldii bilinemez. Binada bulunan kiilerin says, bulunma sreleri, kullandklar
alanlar snrl olmaldr. Binada yerleim eklinin bina risk faktrne etkisi tablo II.4te
gsterilmitir
Tablo II.4 Bina yerleim ekli[4]
Risk Etkileyen Koullar Faktr
Kiilerin bulunma saatleri
Srekli kiilerin bulunmas -2,0Ksa sreli kiilerin bulunmas -1,5
Standart d dzensiz kiilerin bulunmas 1,5Standart sreli,kiilerin bulunmamas 2,0Uzun srelerde, kiilerin bulunmamas 4,0Binada dardan gelenlerin durumuBinada gei kontrol sistemi kart kontroll -2,0Bina kap gei kontrol sistemi kurulu -1,0Kii says az,denetimli 0,5Kiiler bulunuyor,denetimsiz 1,5Kii says fazla,denetimsiz 2,0
7/30/2019 Bina-gvenlik-sistemlerinin-bilgisayarla-kontrol-computer-controlled-building-securty-systems.pdf
28/180
12
II.1.2.6 Bina Yangn Risk Analizi, Risk Faktr
Binada yangn riski genelde yangndan zarar grme tehlikesine denilmektedir.
Buna gre yangn riskinin azaltlmas, dk olmas binalarda olmazsa olmazlar
arasndadr. Binalarda yangnlar genelde sndrlmeyen sigara izmaritleri, binada
elektrik konta, baca/kvlcm sramas, sorunlu Lpg kullanm, kastl yangnlar
korunma sistemsiz depolardr.[2]
Binalarda genelde kullanldnda daha fazla olan bina yangn risk faktr
bulunur. Buna gre bina kullanlmasa da yangn risk faktr bulunur. Binada yangn
risk faktr bina kullanm durumu, binada bulunan sistemler bina yaps(tula yap
yangnlar risk faktr dier bina gre olduka fazladr) binada kullanlan yangn
gvenlik sistemi durumu, binay kullananlarn says, binada bulunanlar, depolar
depolananlarn durumlar gibi unsurlarla bulunur. Binada yangn tehlikesi riskleri
incelenerek yangn riski analizi yaplmaldr. Bina yangn risk analizi sonrasnda,
bina yangn risk faktr bulunmaldr. Binalarda yangn risk faktr azaltlmaldr.Binada kullanlacak yangn gvenlik sistemi, bina gvenlik programlar stratejileri
yangn risk analizi sonrasnda bulunan bina yangn risk faktrne gre bulunmaldr.
Binada bulunan yangn risk faktr bina koruma seviyesini arttrdndan binada
zorunlu yangn alglama gvenlik sistemi kurulmaldr. Binalarda duruma gre
yangn alglama sistemlerinden, sndrme sistemleri de bulunan kapsaml yangn
gvenlik sistemleri de kullanlabilir.[19]
Binada bulunan genel bina yangn risk durumlar tablo II.5te gsterilmitir.
Tablo II.5 Bina yangn risk durumu
Risk Etkileyen Koullar Faktr
Bina kullanm durumuSrekli kiilerin bulunmas -2,0Ksa sreli kiilerin bulunmas -1,5Standart d dzensiz kiilerin bulunmas 1,5Standart sreli,kiilerin bulunmamas 2,0Uzun srelerde, kiilerin bulunmamas 4,0Bina yaps, kullanlanlarBina yaps ta yap/beton yap -2,0Metal yap kullanlan 0,5Bina yaps tula kullanlan 1,5Bina ahap yap kullanlan 4,0Binada bulunanlar/depolar/depolananlar durumlar
Binada bulunanlar yanc 1,5Binada depolar snrl alanda 0,5Binada depolar snrlsz alanlarda 2,0Binada depolarda bulunanlar yanc 2,5Bina itfaiye aras uzaklk/sndrme mdahale zorluuMerkezde ksa srede sndrme 0,5Merkezde sorunlu sndrme 1,5Merkezden darda sorunlu sndrme 2,5Merkezden uzak mdahale yaplamaz 4,0
7/30/2019 Bina-gvenlik-sistemlerinin-bilgisayarla-kontrol-computer-controlled-building-securty-systems.pdf
29/180
13
II.1.2.6 Binada kaybn Sonular
Binada yaplanlardan sonra zararn sonular, farkl durumlarda zararlar
bulunabilir. Binada zararlar bilgi hrszl, kurumsal-politik kayplar, manevi kayplar
vazgeilmez olabilirler. Kayplarn bu durumda sonulardan oluan rahatszlk
kaybedilenlerin maliyetinden fazla olacaktr. Binada kayplarn engellenmesi gelecek
iinde belirleyici olabilir. Sektr firmalar geleceklerini snrlayabilir. Binada kaybn
sonular bina risk faktrne etkisi tablo II.6da gsterilmitir.
Tablo II.6 Binada kaybn sonular[4]
Risk Etkileyen Koullar Faktr
Kaybn seviyesiSnrl 0,5Zor 1,0Snrl zorluk 2,0Kabul edilemez 4,0Kaybn sonular
Az 0,5Snrl 1,0Etkileyici 2,0Kritik 4,0
II.1.2.7 Bina Gemi Kayplar
Bina gemi kayplar bina sigortalanmas durumlarnda etkendir. Kaypla
sonulanan olaylar engelleyici tedbirler alnmadysa yeni kayplarn olabileceini
gsterir. Bina risk faktr bulunmasnda kaypla sonulananlar, farkl durumlarda
bulunanlar zorunlu olarak kullanlmaldr. Bina gemi kayplar bina risk faktrne
etkisi tablo II.7de gsterilmitir.
Tablo II.7 Bina gemi kayplar[4]
Risk Etkileyen Koullar Faktr
Bina iin gemi kayplarn seviyesiSnrl -0,5orta 1,0Yksek 2,0Bina yetkilisi iin gemi kayplarn seviyesiSnrl 0,5orta 1,0Yksek 2,0
II.1.2.8 Binada Bulunan Gvenlik Sistemleri
Binada bulunan gvenlik sistemleri, bina koruma seviyesini dolasyla bina risk
faktr belirlemede etkendir. Binada bulunan sistem ne kadar kapsaml olursa
sorunlarda alglamada, alglama/bildirme sresinde alglama doruluu, sistemde
anlk mdahaleler gibi unsurlar istenilen seviyede olacaktr. Binada bulunan gvenlik
sistemi durumu bina risk faktrne etkisi bulunmaldr. Buna gre bina risk faktr
sonrasnda bina koruma seviyesi bulunur. Binada sre iinde gvenlik sisteminde
7/30/2019 Bina-gvenlik-sistemlerinin-bilgisayarla-kontrol-computer-controlled-building-securty-systems.pdf
30/180
14
grlen sistem gelimeleri, risklerde deimeler olursa bina gvenlik risk faktrnde
kullanlarak tekrar koruma seviyesi bulunmaldr. Binada bulunan gvenlik sistemleri
risk durumlar tablo II.8de gsterilmitir
Tablo II.8 Binada bulunan alglama gvenlik sistemleri[4]
Risk Etkileyen Koullar FaktrHrsz alarm sistemi durumuKapsaml,gei kontrol sistemi dahil -2,0Kapsaml hrsz alarm sistemi -1,0Snrl hrsz alarm sistemi 0,5Sistem basit 1,0Kullanlmayan bina 2,0Bina gvenlik grevlileri seviyesiBinada 24 saat gvenlik grevlisi -4,0Binada gn boyunca, part-time gece devriyesi -2,0Binada girilerde gndz grevlisi 0,5Binada girilerde snrl gvenlik grevlisi 1,0Binada snrl gvenlik grevlisi 2,0Binada grevli bulunmuyor 4,0
Bina kapal devre grnt kayt sistemiCCTV durumuKatlar giriler, full-time, gncel sistem -2,0Katlar giriler, full-time -1,0Katlar giriler, part-time gzlemci -0,5Stratejik katlar,giriler, full-time gzlemci 0,5Stratejik katlar,giriler, part-time gzlemci 1,0Sadece giriler,full-time gzlemci 1,5Sadece giriler, part-time gzlemci 2,5Binada sistem yok 4,0
Bina gvenlik sisteminde kesintisiz g kaynaUPS kullanm olmazsa
olmazlar arasndadr. Bina gvenlik sistemi durumu ne kadar kapsaml olsa da
sistemde Elektrik Enerjisi sorunlu olduunda kullanmda bu sorunlar bina gvenliksistemlerini kullanlamaz duruma getirebilir. Buna gre bina gvenlik sistemlerinde
kesintisiz g kayna kullanm bina risk faktrne etkisi tablo II.9da gsterilmitir.
Tablo II.9 Binada bulunan besleme niteleri durumuKesintisiz g kaynaUPS(uninterruptible power supply)
Risk Etkileyen Koullar FaktrBinada bulunan besleme niteleri durumuKapsaml dinamikkesintisiz g kaynaUPS
-2,0
Kapsaml Statikkesintisiz g kaynaUPS
-1,0
Snrl sistem ak kuru
kesintisiz g kaynaUPS
0,5
Sistem basit,ak yetersizkesintisiz g kaynaUPS
1,0
Binada sistem yok 4,0
Binada bulunan yangn gvenlik sistemleri, bina yangn risk faktrn
azaltacaktr. Buna gre binada bulunan yangn gvenlik sistemi, bina risk faktr
bulunmasnda kullanlmaldr. Binalarda genelde yangn alglama sistemleri olsa da
7/30/2019 Bina-gvenlik-sistemlerinin-bilgisayarla-kontrol-computer-controlled-building-securty-systems.pdf
31/180
15
sndrme sistemleri de bulunan kapsaml yangn gvenlik sistemleri de bulunabilir.
Binada bulunan yangn gvenlik sistemleri risk durumlar tablo II.10da gsterilmitir.
Tablo II.10 Binada bulunan yangn alglama gvenlik sistemleri[2]
Risk Etkileyen Koullar Faktr
Yangn alarm sistemi durumuKapsaml,sndrme sistemi dahil -4,0Kapsaml yangn gvenlik alarm sistemi -2,0Snrl yangn gvenlik alarm sistemi,snrl 0,5Sistem basit, alglamasz 1,0Klasik yangn sndrme donanm, bakmsz 1,5Kullanlmayan bina 2,0Bina yangn merdivensiz 2,5Bina gvenlik grevlileri seviyesiBinada 24 saat gvenlik grevlisi -4,0Binada gn boyunca, part-time gece devriyesi -2,0Binada girilerde gndz grevlisi 0,5Binada girilerde snrl gvenlik grevlisi 1,0Binada snrl gvenlik grevlisi 2,0
Binada grevli bulunmuyor 4,0Bina acil durum sistemiAcil aydnlatma sistemli, kapsamal -2,0Acil aydnlatma sistemli,snrl -1,5Acil ynlendirme sistemli -1,0Acil tahliye yangn merdiveni bulunuyor -1,5Binada sistem yok 4,0
Binada kullanlan sistemlerin kontrol, kullanlan kontrol sistemi durumu bina
risk faktrn olduka etkiler. Buna gre kullanlan bina gvenlik sistemi kontrol
kullanc, bina gvenlik personeli hatalar, alglamada sorunlar, alarm sonrasnda
sorunlar azaltrsa binada bulunan bina risk faktr azalr, binada koruma seviyesider. Bina gvenlik sistemi kontrol durumlar bina risk faktrne etkisi tablo II.11de
gsterilmitir.
Tablo II.11 Binada bulunan sistemlerde kontrol durumu
Risk Etkileyen Koullar Faktr
Binada bulunan sistemlerin kontrol durumuBinada sistem kontrolkapsaml, bilgisayar kontroll
-4,0
Binada sistem kontrolkapsaml, tek merkez kontroll
-2,0
Binada gvenlik sistem
kontrol ayr kullanlyor
-0,5
Binada snrl sistemkontrol ayr, digital
1,5
Binada snrl sistemkontrol ayr, analog, manuel kontroll
2,5
7/30/2019 Bina-gvenlik-sistemlerinin-bilgisayarla-kontrol-computer-controlled-building-securty-systems.pdf
32/180
16
II.1.2.9 Binada Gerekli Koruma Seviyesi Bulunmas
Binada koruma seviyesi bulunmasnda bina risk faktrleri kullanlmasyla
binada gvenlik seviyesi gereksinimi bulunur. Bina koruma seviyesi bulunmas g
olduundan tablo II.12 yol gsterici olacaktr.
Tablo II.12 Bina koruma seviyesi bulunmas[4]Bina riskFaktr
Korumaseviyesi
Koruma
-14 risksiz Korumaya gerek yok
14-19 dk riskFiziksel korumalar
19-23 riskli Fiziksel,snrlelektronik sistemler
23-27 yksek risk Fiziksel, elektroniksistemler
27- tehlikeli risk Fiziksel,kapsamlelektronik sistemler
Kullanlan tablolar yksek risk grubu binalarda, yaplarda(bankalar, askeri
kurulular resmi kurumlar, aratrma merkezleri, firmalar gibi) adam karma,
terrizm, gasp riski olan alanlarda uygulanamaz. Bu tablolarda bulunmayan blgesel
koullar, bina gre bulunan faktrlerde bina risk faktrn olduka fazla etkiler.
Binada her trl unsurlarn hesaplanmas risk analizi sonrasnda risk faktrn
bulanlar sorumludur. Bina gvenlik risk analizi gelitirilebilir olsalar da bina risk
faktrleri bulunmas srasnda bina sorumlusu/sorumlular, sigorta irketi sorumlusu,
kurumsal gvenlik sorumlular grleri, bildirimleri alnmaldr.[4]
7/30/2019 Bina-gvenlik-sistemlerinin-bilgisayarla-kontrol-computer-controlled-building-securty-systems.pdf
33/180
17
II.2. BNALARDA KULLANILAN GVENLK SSTEMLER
Bina gvenlik sistemleri binada olabilecek terr, sabotaj, gasp, hrszlk yangn
gibi sorunlar kontrol altna almak, engellemek iin kullanlr. Buna gre binada
bulunanlar, kullananlar korumak iin farkl sistemler bulunmaktadr.Binada risk faktr, bina yaps, bina kullanm alanlar, binay sorumlular
istekleri, maliyet gibi durumlarna gre standartlar bulunan bina gvenlik sistemleri
kullanlmaldr. Bina gvenlik sistemleri bina alt yapsn kullanarak daha az maliyetle
kurulabilir, binada bulunan sistemlerle entegre kullanlabilir. Binalarda kullanlan
sistemler, iletiim sistemleri bilgisayarla kontroll sistemlerle entegre kullanlmaldr.
Bu durumda bina gvenlik risk faktrn azaltlarak binada koruma seviyesi
drmektedir. Bina inaat srasnda bina alt yaps buna gre olursa bina gvenlik
sisteminde istenenler sre iinde sorunsuz yaplr.
II.2.1 Koruma AlanlarBinalarda kullanm srecinde bina gvenlik sistemine gre farkl koruma
alanlar bulunur. Bina gvenlik sistemi tasarmnda bina koruma alanlar seilerek
sistem tasarmnda kullanlmaldr. Buna gre bina gvenlik sistemi fonksiyonlar
bina yapsna, bina kullanm ekline gre sorunsuz kullanlr.[1]
Koruma alanlar incelenirse
1. evre Korunmas
2. Alan Korunmas
3. Nesne Korunmas
II.2.1.1 evre Korumas
Bina d alann korunmasn salayan genelde kullanlan gergin tel sistemdir.
Bu sistemler dk maliyetle korumaktadr. Bu sistem endstriyel komplekslerde
etkinliini kantlamtr. Bina evresi korunmasnda basit olarak tipik gergin tel
sisteminde grnemez fakat kuvvetli tel, itlerin veya duvarlarn stnde
bulunmaktadr. Bunun dnda, d evre koruma sistemleri, elektronik it sistemleri
radyo frekans sistemleri kullanlr. Baz reticiler, elektronik it sistemleri retseler de
d evre koruma uygulamalarnda karklklara neden olduu iin kullanmda
kalmad. Radyo frekans donanmlar gnmzde geliim iindedir ama henz ticari
adan hazr deildir. Binalarda evre korumas uygulamasnda, alamayan iklim
problemleri kalkt iin sorunsuz kullanlmaktadr. Kaplarn, pencerelerin korunmas
iin genelde kontak donanmlar kullanlmaktadr.
7/30/2019 Bina-gvenlik-sistemlerinin-bilgisayarla-kontrol-computer-controlled-building-securty-systems.pdf
34/180
18
II.2.1.2 Alan Korunmas
Alan koruma sistemleri, binalardaki i alanlar korumak iin kullanlmaktadr.
Buna gre etkin alan koruma sistemler sralanrsa
Ses alglama sistemleri
Elektronik titreim alglama sistemleri
Hareket alglama sistemleri
Binalarda ses alglama sistemleri, alan ierinde bulunan fark edilmeyen mikrofon-
hoparlr niteleri kullanlr. Buna gre koruma alanlarda olan grlt alglama
sonrasnda sistem, bina gvenlik izleme istasyonuna durumu bildirir.
Binada elektronik titreim dedektr gelitirilmi mikrofonlardr. Duvarlara, zemine,
tavana montaj yaplmakta, kontrol nitesine balanmaktadr. Buna gre sistem
koruma yzeylere yaplan her trl mdahaleyi alarm olarak alglar.
Hareket alglama sistemlerinde, korunacak alanda elektromanyetik dalga modeli
bulunmaktadr. Buna gre alandaki bozulmalar koruma sistemi alarm olarak alglar.Koruma sistemleri hareketi alglamak, karklklar azaltmak iin dalga modeli
analizi yapabilen fark devreleri kullanrlar.
II.2.1.3 Nesne Korunmas
Nesne korumas, nesnelerin dorudan korunmasdr. Bu koruma, kullanld
bina koruma alanlarda, sistemde son ksmdr. Nesne korumas iin farkl
dedektrler olsa da kapasitans korumas genelde kullanlan sistemdir. Bu sistemde
alc olarak, kullanlan nesne elektrostatik alan dengesi bozulursa alglama kontrol
nitesi durumu, alarm olarak alglanr.
II.2.2 Alarm sistemleriAlarm sistemleri, aktif olduunda alarm veren basit telli sistemlerden
gnmzn ileri teknoloji rn bilgisayar tabanl sistemlerine geliim geirmitir.
Alarm sistemleri gelimi teknoloji sensrleri ile bu sensrleri gzlemleyen
alarm panelleri gibi donanmlardr. Alarm panelleri, kendisine bal donanmlar
gzlemledii gibi, mdahale yaplma olaslna gre kendisini de izler.[3]
Alarm sistemleri snflandrlrsa
1. Yerel alarm sistemleri2. Merkezi izleme istasyonlu sistemler
3. Mal sorumlusuna ait sistemler
4. Dorudan balant kuran sistemler
Yerel alarm sistemleri, korunan alann evresinde sesli alarmda bulunmaktadr.
(buzzer, korna siren, bunlar gibi) bu tip sistemler genelde karuma alan dk risk
altndaki alanlar korumak iin kurulmaktadr. Yerel alarm sistemleri uzak yerde
7/30/2019 Bina-gvenlik-sistemlerinin-bilgisayarla-kontrol-computer-controlled-building-securty-systems.pdf
35/180
19
bulunan izleme istasyonuna alarm iaretini ulatrlamad yada ekonomik olmad
durumlarda kullanlmaktadr.
Merkezi izleme sistemleri, korunan alanda oluan alarm iareti, gvenlik irketi
tarafndan iletilen merkezi izleme istasyonuna ulatrlmaktadr. Merkezi izleme
istasyonundaki bulunan donanmlar genellikle gvenlik irketine ait olmakta korunan
alan sorumlulara kiralanmaktadr. Bu sistemler, genelde nfuslu kent merkezlerinde
kurulmaktadr. Binalarda, i merkezlerinde kk iyerleri, kendi koruma personeli
sistemleri, donanmlar kullanacak ekonomik gc olmadndan, sonrasnda yerel
alarm sisteminden daha gvenilir korunma istediinde merkezi izleme sistemlerini
kullanmaktadr. Bu sistem tarafndan korunan alanlar merkezi istasyona, kiralanm
telefon hatlaryla balanmaktadr. Merkez, saldrlara kar korunmakta, ierisinde
24 saat eitimli gvenlik personeli bulunmaktadr. Binada, korunan alanda alarm
alglandnda, gvenlik grevlisi derhal kurumsal gvenlik merkezlerine durumu
bildirecektir.Mal sorumlusuna ait sistemlerde, korunan alanda meydana gelen alarm iareti
korunan alann sorumlusuna ait olan merkezi izleme istasyonuna ulatrlmaktadr.
Bu sistemler genel olarak; askeri sler, finansal kurumlar, ofis binalar, hastaneler
niversite kampsleri gibi korunacak alanlar fazla olduklarnda kurulurlar.
Dorudan balant kuran sistemlerde, alarm iareti dorudan kurumsal gvenlik
merkezine ulatrlmaktadr. Buna gre sistemler genellikle bulunduklar alanda
kurumsal gvenlik grevlisi, sorumlular alarmlar sonras mdahale bulunacaklar
kentlerde, yakn merkezlerde kurulmaktadr.
Alarm sistemleri genelde alarm paneli, alarm alglama donanmlar, alarm
sinyal donanmlar bulunur.
Alarm alglama donanmlar, elektromekanik alglayclar, fotoelektronik alglayclar,
ses alglayclar, titreim alglayclar, kapasitans alglayclar, pasif kzltesi,
ultrasonik, mikrodalga dedektrler ieren hareket alglayclardr.
Alarm paneli, alarm alglama donanmlarndan ald iaretleri, sesli alarm sinyal
donanmlarna, srekli gzlenen uzak izleme istasyonuna iletmektedir.
Alarm sinyal donanmlar, korunan alanda, uzak izleme istasyonlarna montaj
bulunmaktadr. Yerel sistemlerde kullanlan donanmlarda genellikle, korunanalanlarda dar montaj bulunan siren, kornalardr. Uzak alarm sinyal donanmlar,
alarm alclar, alarm kayt donanmlardr.
7/30/2019 Bina-gvenlik-sistemlerinin-bilgisayarla-kontrol-computer-controlled-building-securty-systems.pdf
36/180
20
II.2.3 Hrsz alglama gvenlik sistemleriBinada hrszla kar korumada, bina risk seviyesine gre alglayclarla
bal kontrol donanmlarndan oluan hrsz alarm sistemi kurulmaldr. Bina gvenlik
sistemi olarak, binada kullanc ile bilgisayar kontroll, kararl kesintisiz, binada
bulunan kullanclarn isteklerine gre, kaliteli donanmlar olan, sorunsuz tesisat
yaplabilen, standartlara gre hrsz gvenlik sistemi kullanlmaldr. Buna gre hrsz
alarm sistemi, binada istenmeyen, yanl girileri alglar, bunlar istendii gibi bildirir.
Sistemde kontrol paneline bal alglamada dedektrler, alarmlarda siren, flar
bulunur. Kullanmda alarm durumunda kontrol paneli dedektrlerden gelen
sinyallere gre alarm donanmlarn aktif olmalarn salar, sonrasnda gvenlik
sistemi merkezi gzlem istasyonuna bal ise, sistemle ilgili alarm/arza durum
bilgilerini merkezi gvenlik istasyonuna iletilmesini salar. Bina hrsz alglama
sistemlerinde, baz d saha gvenlik sistemi donanmlar ile bina ii kullanmlar
olan alglama donanmlar kullanlr. Bunlardan bazlar, hareket alglamada pr
dedektrleri, snr/giri katlarnda kullanlan cam krlma sesini alglayan cam krlma
dedektrleri, matkap ile delme, krma gibi olaylar alglamada kullanlan sismik
dedektrler kap/pencerelerin kontrolnde kullanlan manyetik kontaklardr.
Kullanlan hrsz alarm kontrol panelleri, bu alglama donanmlarnn alarm/hata
bilgileri kontrol iin kullanlrlar. Kablosuz iletiimde kontrol panelleri hrsz alglama
donanmlar kullanmlar artmaktadr. Kullanc kiisel gvenlii iin kullanlsa da
kullanc aktif kullanmsz, mdahalesiz alglama sonucu ileten sistemlerdir.
Binalarda duruma gre alglama donanmlar, bina gvenlik sistemi I/O kartlarnnbulunduu nitelere baldrlar, bunlar binada gvenlik kontrol merkezi ile datlm
istasyonlardan kontrolleri yaplmaktadr.[18]
Binalarda hrsz alglama sistemi genelde kullanlan sralanrsa[44]
Kontrol paneli, tu takm(keypad)
pr hareket dedektrleri
panik alarm butonlar
Scaklk, gaz sensrleri, su baskn dedektrleri gibi alglayclar
Manyetik kontaklar
Cam krlma dedektrleri
Sesli/kl alarm donanmlar(flarl kornalar)
II.2.3.1 Hrsz alglamada kullanlan dedektrler
Sosyal sorunlardan herhangi yerleim alannda deerli eyalarn alnmas
alanlarn deiik sabotajlara, terrist saldrlara maruz kalnmasdr. Dolaysyla bina
gvenlik sistemleri ierisinde bu probleme de zm getirilmesi kanlmaz
7/30/2019 Bina-gvenlik-sistemlerinin-bilgisayarla-kontrol-computer-controlled-building-securty-systems.pdf
37/180
21
unsurdur. Hrsz alglama sistemlerindeki genel ama ,sistemin kurulu olduu
alanlara belirli zaman aralklar ierisinde insanlarn giri klarn alglamasdr.
Kullanmda hrsz alglama sistemi belirlenen sreler ierisinde alanda tespit ettikleri
insanlar hrsz olarak alglar, durumu alarm olarak bildirirler. Binalarda hrsz
alglama sistemleri gelimeler sonrasnda artk alglamada alanda bulunan gvenlik
kameralar kontrolnde kullanlarak sorunlarda kontrol merkezi gvenlik personeli
alarm karar srecinde etkili olmaktadr.
Binalarda belirli sreler ierisinde istenmeyen girileri alglamada fakl dedektrler
kullanlr. Kullanlan dedektrler farkl doal verileri alglasa alanda bulunan canl
hareketleri alglamas, istenen yerlere alglamalar elektriksel sinyaller eklinde
gnderilmesIdir.
II.2.3.2 Hrsz alglamada kullanlan dedektrlerin snflandrlmas
Hrsz alglama dedektrleri genele olarak snflandrlrsa
Ultrasonik hareket dedektrleri
Pasif kzltesi dedektrler
Ses alglama dedektrleri
Ikla alan dedektrleri
Kapasitans alglama dedektrleri
Cam krlma dedektrleri
II.2.3.3 Ultrasonik hareket dedektrleri
Ultrasonik hareket dedektrleri, etkin korumay salayan alarm sistemIdir.
Kullanldklar alanda dolatrlan ultrasonik klarn kesilmesi, dolamn
engellenmesi gre alglamaktadr. Ultrasonik n, gl, ynlendirilmi yksek
frekansl ses dalgalardr. Ses dalgalarnn yksek frekans seviyesinde olmas, bu
seslerin duyulmamas salamaktr. Buna gre insan, bu ses dalgalarnn
dolatrlm olduu alana girerse, alanda yaplan hareketler sonucu ses enerjisi
frekansnda bozulmalar olur. Bu olumsuz deiimleri alglayan elektronik devreler
alarm sinyalini ilgili kontrol merkezlerine durum bildirilir.[5]
II.2.3.4 Pasif kzltesi dedektrler
Pasif kzltesi hrsz dedektrleri gvenlik sistemlerinde genelde kullanlan
hareket dedektrleri, pasif nfrared yada ksaltlm pr hareket dedektrlerdir. Pasif
kzltesi hrsz dedektrleri alanlarda doal varolan kzltesi nlarn alglanmas
ilkesine gre alglarlar. Kzltesi nlar belirli seviyelerde s deerleri bulundurur.
Buna gre doada varolan canllarda belirli s deerlerini, bulunduklar alanda s
7/30/2019 Bina-gvenlik-sistemlerinin-bilgisayarla-kontrol-computer-controlled-building-securty-systems.pdf
38/180
22
enerjisi olarak aktarrlar. Pasif kzltesi hrsz dedektrler kzltesi nlar aracl
ile alglanmada s farklar olduunda alarm alglar.
Pasif kzltesi hrsz dedektrleri etki alanlarn kesiksiz aktif blgeler arasnda
aktif olmayan pasif blgeler bulunur. Buna gre alglama iki aktif blgenin ksa sre
iinde kesilmesi sonucu olur. Pasif kzltesi hrsz dedektrleri kullanmda geni
etki alan tiplerinde alglama mesafesi 10-15m olsa da dar al uzun alglama
mesafesi olan tiplerinde alglama mesafesi 40mden 400mye kadar farkllk gsterir.
PIR dedektr balants olduka kullanlr dedektrlerdir. Ultrasonik, mikrodalga
dedektrler de alglamada yanl alarma neden olan rzgar, yamur, hava akm,
hareketli sinyaller gibi d etkenler pr hareket dedektrleri etkilemez.
Pasif kzltesi hrsz dedektrleri holler, korIdorlar gibi genel kullanm alanlarda
koruma salamak iin kullanlrlar. Pr hareket dedektrleri koruma alanlarda
hareketi alglayarak kontrol paneline alarm sinyali gnderirler. Kullanm amacna
gre seilmeyen pr hareket dedektrler gereksiz/hatal alarmlara sebep olabilirler.Kullanmda hareket dedektrleri farkl alanlarda gre bulunmaktadr Buna gre
alglama sorunlar azaltacak hatal alarmlar engellemek iin sistemde dedektr
seimleri, kullanlacak alanlara gre yaplmaldr.
II.2.3.5 Ses alglama dedektrleri
Ses alglama dedektrleri fiziksel saldr yada terr olaylarnn seslerini
alglayabilmek iin mahzen yada cephane gibi kapal alanlar korumak amacyla
kullanlmtr.Ses alglama dedektrleri alanda bulunan sesleri alarm alglar.
Kullanm alanlar snrl kalmtr. Ses alglama dedektrleri tek veya fazla mikrofonses alglaycs, amplifikatr kullanlmaktadr. Ses sinyalleri alglama sonrasnda
kontrol merkezine telefon devresi sayesinde iletilmektedir.
II.2.3.6 Ikla alan alglama dedektrleri
Ikla alan alglama dedektrleri ilke olarak ultrasonik hrsz dedektrleri gibi
koruma alan ierisinde kalan alanda yksek frekansl ses dalgalar dolatrlmasna
karn, kla alan hrsz alglama sistemlerinde normal k nlar dolatrlr.
Buna gre herhangi alanda canl bu nlar keserse alglamada kontrol merkezine
alarm olarak iletilecektir. Ikla alan alglama dedektrleri yksek seviyeli alglamasistemlerinde korunacak alan ekli, mesafe snrsz olarak n yolu istenildii gibi
belirlenebilir. Ik kaynandan kan nlar istee gre tek yada fazla ayna ile
yanstlarak korunacak alan ierisinde dolatrldktan sonra tekrar k kayna
zerinde bulunan alc devreye gelir. Buna gre alc devre zerinde bulunan foto
diren zerine den k Iddeti ile diren deeri deien devre elemandr.
7/30/2019 Bina-gvenlik-sistemlerinin-bilgisayarla-kontrol-computer-controlled-building-securty-systems.pdf
39/180
23
Herhangi canlnn n dolat alanda n akn kesmesi sonucu foto dirence
k gelmezse kontrol merkezine alglama sonras alarm sinyalleri gnderilir.
II.2.3.7 Kapasitans alglama dedektrleri
Kapasitans dedektrleri alanda az ksmlarla, eyalarn korunmasnda kullanlr.
Kapasitans dedektrleri alanda istenen eyalar, para kasalar, eyalarn saklandkasalar gibi maliyeti fazla eyalar korumak iin kullanlr. Kapasitans dedektrleri
genellikle bulunduklar koruma alanda 4-5 cm. uzaklkta alglarlar.
II.2.3.8 Cam krlma dedektrleri
Cam krlma dedektrleri kullanm artmaktadr. Cam krlma dedektrleri seilen
tipe gre camlara yaptrlr yada akustik modelleri camlara yakn ksmlarda
kullanlrlar. Kullanldklar camn krlma frekanslarn tespit edebilmekte buna gre
baz elektronik alarm devreleri aktif hale getirmektedir. Baz durumlarda hzlca
krlan camlar alglama sorunlar bulunmaktadr. Manyetik kontaklar kullanm daralan kap, pencerelerle alabilir ksmlarda kullanlrlar.
II.2.3.9 Alglama Sistemi Kablolar
Bina yangn alglama sisteminde iletimini salayan, sistemde sorunsuz
olmasnda gerekli olan kablolarnda uygun seilmesi gereklIdir. Bu seim yaplrken,
yksek hzda veri iletimi, kayplarnaza indirgenmesi, ekranlamann standardna
gre olarak yaplmaldr. Bu kablolar genelde tavan iinde, kablo kanallarnda veya
kablo tavalarnda [besleme, aydnlatma, havalandrma kablolar] arasndan
gemektedir. Bu tip kablolarda genelde ekransz olduundan, alma esnasndaelektriksel grlt yaymaktadr. Bu durumda yangn alglama sistemi kablolar
tesisat iindeki elektriksel alanlarda enterferansn karmas, endktif kapasitif
kuplajlardan etkilenmesini engel iin ekranl kablo kullanlmaldr.[11]
II.2.4 Yangn alglama gvenlik sistemleriYangn tehlikesini, sahada bulunan dedektrler vastasyla alglayan elektronik
ihbar, alarm sistemlerIdir. Konvansiyonel, analog adresli, digital adreslenebilir
yangn alarm panelleri kullanlmaktadr. Binalarda yangn alglama sistemi olarak
genelde kullanlan donanmlar sralanrsa[15] yonizasyon, optik duman tipi yangn dedektrleri[44]
Sabit scaklk, s art hz dedektrleri
Lineer s art dedektrleri
Manuel butonlar
In tipi dedektrler
7/30/2019 Bina-gvenlik-sistemlerinin-bilgisayarla-kontrol-computer-controlled-building-securty-systems.pdf
40/180
24
Alev dedektrleri
Sesli alarmlar/kornalar
Elektronik - Flarl alarm kornalar
Analog adresleri, konvansiyonel yangn ihbar panelleri
Sndrme sistemleri sprinkler, gazl sndrme sistemleri
II.2.4.1 risk faktr
Binada risk her dedektre den korunacak alann byklnn seilmesi
iin etkili kriterdir. Binada genel olarak yangna duman dedektr ile daha hzl
reaksiyon alnr. Korunan alan dedektr alanndan daha azsa sistemde yangn daha
hzl alglanr, Binada duman dedektrleri iin Iden(yksek risk) IIIe(dk risk) risk
blgeleri koruma alanlar ekil II.1de gsterilmektedir.[19]
ekil II.1 Bina koruma alanlar yangn risk faktr[9]
Blge I aadaki durumlarda seilmelIdir:
Ka alanlar iin her tehlikeli alana toplam insan saysn %10undan fazla insan
dyorsa,
Binada bulunan yangn blmlerini yangn yk olduka yksekse,
Blgede deerli eyalar,sanat eserleri bibi binalar varsa,
Binada yklma tehlikesi varsa,
Alanda yangn durumunda youn duman retecek %20den yangn materyali
varsa,
Blge II aadaki durumda seilmelIdir:
Alanda insan varsa,fakat ka alanlar kstlysa,
Yangnda yanabilecek mallarn deeri yksekse,
Bina yan alanlarnn yangn yk yksekse,
Alanda yanabilecek rnlerin %20den fazlas yangnda yksek toksit
retebilecekse,
7/30/2019 Bina-gvenlik-sistemlerinin-bilgisayarla-kontrol-computer-controlled-building-securty-systems.pdf
41/180
25
Blge III aadaki durumlarda seilmelIdir,
nsan hayatn direkt olarak tehlike altna olmayan alan ise,
Alanda bulunan metaryellerin deeri yksek deilse,
Binann yangn potansiyeli dkse,
Binada bulanan her trl metaryelin, mallarn yanmaya eimli deilse,
Alandaki yanmada toksit rn karacak rn yoksa.
Bina yangn gvenlik sisteminde dedektrn uygun ekilde yerletirilmesi salanrsa
sistem kararlln artrarak kurulumda maliyeti azaltr etki eder.
Kullanlan bina gvenlik sistemi.montaj srasnda kurallar sralanrsa
Koruma alandaki yangn potansiyeli, dedektr aktif yapacak dzeyde duman, s,
radyasyon yaymaldr.
Dedektre ekranlarm alandaki kullanlan alan faktr dedektre gre olmaldr.
Dedektrler dzenli test, bakmdan gemelIdir.
Dedektrlerin montajnda daha fazla koruma alan koullar dnlmelIdir. Estetik,dekoratif nedenler iinde uzlama gereklIdir. Buna gre kullanmda her duman
dedektr max alannn(80 m2) kural, normlara gre aadaki koullarda kuruludur.
Alanda tehlikeye maruz kalm insanlarn ka durumu,
Alandaki yangn potansiyeli,
Alandaki yangn sonrasndaki toksin duman rnleri miktar
Alandaki yangn blmleri 4 m2'den daha fazla ise artrlm dedektr yzeyi ile
ekranlanabilir durumdadr.
II.2.4.2 Yangn alglamada kullanlan dedektrlerBu nedenle binalarda tespit edilmesi, nne geilmesi gereken yangndr.
Binada yangnn kontrol altna alnabilmesi iin ksa srede tespit edilmesi
gerekmektedir.[6] Binada yangn fark edilebilecek genel belirtileri duman kmas,
baz kimyasal gazlarn yaylmas, ortam ssnn lineer olmayan ekilde artmas,
k radyasyonunda oluacak deiimlerdir. Kullanlan dedektrlerle alglanan
veriler koruma alanlarda belirli seviyeyi atnda, kullanlan deiik iletiim
yntemleri ile kontrol panelleri zerinden merkezi kontrol nitesine bu durumu
haber gndermekte sonrasnda yangn sndrme sistemlerini devreye
alnmaktadr. Bina gvenlik sistemlerinde kullanlan yangn alglama, kontrol
dedektrleri, yangn haber veren verilere gre seilmelIdir.[18]
Kullanlan yangn alglama sisteminde genel olarak bulunanlar sralanrsa
Yangn alglama dedektrleri
Kontrol panelleri
kaz amal kullanlan sesli ya da kl alarm devreleri
7/30/2019 Bina-gvenlik-sistemlerinin-bilgisayarla-kontrol-computer-controlled-building-securty-systems.pdf
42/180
26
Kap kapatc, havalandrma kapatc, yangn sndrme donanmlar gibi sistemler
bulunan donanm aralar
Kullanlan yangn alglama dedektrleri ekil II.2de gsterilmitir.
ekil II.2 Bina yangn alglama dedektrleri
II.2.4.3 Yangn dedektrlerin snflandrlmas
Yangn alglama dedektrleri genel kullanmlara gre snflandrlrsa[19]
Is alglama dedektrleri
Duman alglama dedektrleri
Alev alglama dedektrleri
Kimyasal gazlar alglama dedektrleri
II.2.4.4 Is alglama yangn alglama dedektrleriIs alglama yangn dedektrleri, kullanlan eski dedektrlerden olup dier
tipte olanlara gre daha gvenilir alglama mekanizmas bulunur. Is alglama
dedektrler scakl belirli seviyeyi amasnda alarm sinyali belirler. erisinde
snn artmasyla bimetal malzeme bulunur. Is snr alnca bimetal malzeme
dedektr ierisinde bulunan kontaklarn kapanmasna sebep olur. Is art normal
deere dndnde bimetal tekrar ksalarak kontaklar arasndaki balant kesilir.
Is alglama yangn dedektrleri genelde kazan daireleri, kurutma odalar,
buharlamann fazla olduu yerlerde kullanlr. Hareketli paralar olmadndan
genelde anmazlar Bu nedenle bakmlar kolaydr.
II.2.2.5 Duman alglama yangn alglama dedektrleri
Duman alglama yangn dedektrleri, yangn srasnda alana kan duman
alglayan elemanlardr. Genellikle iin iin yanmalarn olumas muhtemel
alanlarda kullanlrlar. Alglamalarda son derece sratlIdirler. yonizasyon veya
fotoelektrik ilkelerine bal olarak alrlar. yonizasyon ilkesiyle alan duman
7/30/2019 Bina-gvenlik-sistemlerinin-bilgisayarla-kontrol-computer-controlled-building-securty-systems.pdf
43/180
27
dedektrlerinde genellikle Amerikyum 241 radyoaktif maddesinin mas sonucu
iyonize olan ii hava dolu tp bulunur. Radyoaktif maddenin nmas, ortamda
bulunan dumana baldr. Eer duman younluu ar artarsa tp ierisinde hava
radyoaktif maddenin masyla iyonize olacaktr. yonize olan hava ierisinde
bulunan oksijen, nitrojen iyonlar da tp ierisindeki ortam iletken hale
getirecektir.tpn her iki Ucuna bal elektrotlar arasnda daha az seviyelIde olsa
akm geii salanr.Bylelikle de alarm devresi altrlabilir.
Fotoelektrik duman dedektrler de ise k kayna, bu kaynak tarafndan
beslenen k alglama alc devre bulunur. Kaynak normal durumda alc devreye
belirli k Iddetinde nlar yollanmaktadr. Eer ortamda duman olursa,
gnderilen belirli seviyedeki Iddete sabit k nlarndan zayflamalar olur. Alc
devre tarafndan bulunan, devre zerine den k Iddeti ile orantl olarak
devrede dolaan akm deerini deitire bilen elektronik elamanlar bu durumu
hissederler, gerekli alarm sistemlerini devreye alnmaktadr.
II.2.4.6 Alev alglama yangn alglama dedektrleri
Alev alglama yangn dedektrleri, yanc, patlayc maddelerden yaylan,
ak, grlebilen alevli yangnlarn alglanmalarda kullanlrlar. Kzltesi, Mortesi
dalga boylarda alacak ekilde tasarlanmlardr. Kzltesi alev dedektrleri,
binada yangn esnasnda oluan alevlerden oluan kzltesi nlara alglarlar.
Kullanmda alev dedektrleri arasra olsa da gne nlar, alanda bulunan dier
kaynaklardan yaylan nlarla, lambalardan da etkilenmektedir. Mortesi
dalgalarla alan alev dedektrleri ise ayn ekilde alevlerden yaylan mortesilar alglamak suretiyle alrlar. Alev alglama dedektrlerde, alglama eleman
olarak silikonkarbit yada alminyum nitrik benzeri kat madde kullanlabildii gibi
gaz dolu tp de kullanlr.
II.2.4.7 Kimyasal gazlar alglama yangn dedektrleri
Kimyasal gazlar alglama olarak alan yangn dedektrleri provan, isobtan
metan ile bunlarn karm olan svlatrlm petrol gaz, havagaz, doalgaz
hIdrojen, etil-alkol gibi gazlar alglarlar.[3] Binada yangn sonucu alana yaylan
gazlar, dedektr ierisinde buluna radyasyon kaynan etkilerler. Kullanlanradyasyon kaynandan yaylan radyoaktif maddelerle havann iyonize olmas
sonras hazne ierisine sktrlan hava iyonize edilerek iletken olarak kullanlrsa
akm geii salanr. yonize duman dedektrleri gibi alarm sistemleri de kullanlr
7/30/2019 Bina-gvenlik-sistemlerinin-bilgisayarla-kontrol-computer-controlled-building-securty-systems.pdf
44/180
28
II.2.4.8 Dedektrlerin seilmesi, yerletirilmesinde dikkat edilmesi gerekenler
Bina gvenlik sistemlerinde unsurlarda kullanlan dedektrlerin kontrol
edilecek olan alanlara gre seilmesi, yerletirilmesIdir. Bina gvenlik sisteminde
genel kontroller, binann olabilecek yangnlara, hrszlk gibi durumlarda korumaldr.
Kullanmda yangn alglama sistemlerinin amac yangnn balangcnda ksa srede
alglanarak alarm devrelerini aktif hale getirmektir. Buna gre hatal dedektr
seimleri, montaj sorunlar, alglamada sorunlar kaldrlmaldr.[19]
Kullanlan yangn alglama gvenlik sistemi balantlar ekil II.3te gsterilmitir
ekil II.3 Bina yangn alglama sistemi balant emas
Buna gre dedektrlerde alglamada etki eden faktrler
Tavan yaps
Dedektr alglama
Dedekt