Bina-gvenlik-sistemlerinin-bilgisayarla-kontrol-computer-controlled-building-securty-systems.pdf

7/30/2019 Bina-gvenlik-sistemlerinin-bilgisayarla-kontrol-computer-controlled-building-securty-systems.pdf

1/180

T.C.

MARMARA NVERSTES

FEN BLMLER ENSTTS

BNA GVENLK SSTEMLERNN

BLGSAYARLA KONTROL

Muharrem EREN(Elektrik retmeni)

YKSEK LSANS TEZ

ELEKTRONK BLGSAYAR ETM ANABLM DALI

BLGSAYAR KONTROL ETM PROGRAMI

DANIMAN

Prof.Dr. RFAN GNEY

STANBUL 2006


2/180

T.C.

MARMARA NVERSTES

FEN BLMLER ENSTTS


BLGSAYARLA KONTROL

Muharrem EREN(Elektrik retmeni)(141100420000099)

YKSEK LSANS TEZ

ELEKTRONK BLGSAYAR ETM ANABLM DALI

BLGSAYAR KONTROL ETM PROGRAMI

DANIMAN

Prof.Dr. RFAN GNEY

STANBUL 2006


3/180

T.C.MARMARA NVERSTES

FEN BLMLER ENSTTS

KABUL VE ONAY BELGES


BLGSAYARLA KONTROL

............................................n ................................................................ isimli

Lisansst tez almas, M.. Fen Bilimleri Enstits Ynetim Kurulunun

...................... tarih ve ........................ sayl karar ile oluturulan jri tarafndan

................................. Anabilim Dal .............................................. Programnda

YKSEK LSANS Tezi olarak Kabul edilmitir.

Danman :(nvan, Ad Soyad)(niversite) ...............................................

ye :(nvan, Ad Soyad)(niversite) ...............................................

ye :(nvan, Ad Soyad)(niversite) ...............................................

Tezin Savunulduu Tarih : ...........................................

ONAY

M.. Fen Bilimleri Enstits Ynetim Kurulunun ............tarih ve ........sayl

karar ile ..............................................n .............................................. Anabilim Dal

.............................. Programnda Y.Lisans(MSc.) derecesi almas onanmtr.

Marmara niversitesi

Fen Bilimleri Enstits Mdr


4/180

I

NSZ VE TEEKKR

Binalarda yapsal gelimelerle artan sular, saldrlar, karlalan gvenlik

sorunlar bina gvenlik sistemleri kontrolnde, tek merkezden kontrol gerektirmesi

sonrasnda sistemleri entegre kullanacak merkezi yazlmlar gelitirildi.

Bina gvenlik sistemleri tez almasnda arakontrol kartlar ile bina genelinde

kullanlan hrsz, yangn alglama, kapal devre grnt kayt CCTV sistemleri

gerek zamanl bilgisayarla kontrol gerekletirildi.

Bu tez almasn alanla ilgilenenlerin kullanmalar dilei ile

Bu tezde bana her aamada, her anlamda yardmda bulunan, ilgilenen

lisansst tez danmanm sayn Prof.Dr. rfan GNEYe sonsuz teekkr ederim.

Tezde yardmlarn aldm Ar.Gr. Uur FDANa, Ar.Gr. nder DEMRe

arkadam Semih INKIR'a sonrasnda gsterdikleri ilgileri, alakalarndan dolay

aileme teekkr ederim.

Eyll, 2006 Muharrem EREN


5/180

II

NDEKLER

NSZ VE TEEKKR........................................................................................... INDEKLER.......................................................................................................... IIZET......................................................................................................................VIABSTRACT........................................................................................................... VIIYEN

LK BEYANI.................................................................................................VIII

SEMBOL LSTES .................................................................................................. IXKISALTMA LSTES................................................................................................ XEKL LSTES ......................................................................................................XITABLO LSTES.....................................................................................................XIBLM I ................................................................................................................. 1

I.1 GR .............................................................................................................. 1I.2 AMA ............................................................................................................. 4

BLM II GENEL BLGLER.................................................................................. 5II.1 BNALARDA GVENLK KAVRAMI ............................................................. 6

II.1.1 Binalarda Genel Gvenlik Kavramlar .................................................. 6II.1.1.1 Binada Risk Faktr ......................................................................... 6II.1.1.2 Fiziksel Koruma................................................................................ 6II.1.1.3 Alglama Sistemi............................................................................... 7II.1.1.4 Kontrol Sistemi ................................................................................. 7II.1.1.5 Alarmlar............................................................................................ 7II.1.1.6 Alarm Sonras Uygulama.................................................................. 7II.1.1.7 Bakm-Yenileme-Test ....................................................................... 7

II.1.2 Bina Gvenlik Risk Durumu.................................................................. 8II.1.2.1 Bina Gvenlik Risk Analizi ................................................................ 8II.1.2.2 Binann Genel Konumu .................................................................... 9II.1.2.3 Bina Fiziksel Koruma.......................................................................10II.1.2.4 Bina Mal Varl Durumu .................................................................10II.1.2.5 Bina Yerleim ekli .........................................................................11II.1.2.6 Bina Yangn Risk Analizi, Risk Faktr............................................12II.1.2.6 Binada kaybn Sonular..................................................................13II.1.2.7 Bina Gemi Kayplar.....................................................................13II.1.2.8 Binada Bulunan Gvenlik Sistemleri................................................13II.1.2.9 Binada Gerekli Koruma Seviyesi Bulunmas....................................16


6/180

III

II.2. BNALARDA KULLANILAN GVENLK SSTEMLER...............................17II.2.1 Koruma Alanlar ....................................................................................17II.2.1.1 evre Korumas ..............................................................................17

II.2.1.2 Alan Korunmas...............................................................................18II.2.1.3 Nesne Korunmas............................................................................18

II.2.2 Alarm sistemleri....................................................................................18II.2.3 Hrsz alglama gvenlik sistemleri......................................................20

II.2.3.1 Hrsz alglamada kullanlan dedektrler..........................................20II.2.3.2 Hrsz alglamada kullanlan dedektrlerin snflandrlmas .............21II.2.3.3 Ultrasonik hareket dedektrleri........................................................21II.2.3.4 Pasif kzltesi dedektrler...............................................................21II.2.3.5 Ses alglama dedektrleri ................................................................22II.2.3.6 Ikla alan alglama dedektrleri..................................................22II.2.3.7 Kapasitans alglama dedektrleri.....................................................23II.2.3.8 Cam krlma dedektrleri .................................................................23II.2.3.9 Alglama Sistemi Kablolar...............................................................23

II.2.4 Yangn alglama gvenlik sistemleri....................................................23II.2.4.1 risk faktr.......................................................................................24II.2.4.2 Yangn alglamada kullanlan dedektrler........................................25II.2.4.3 Yangn dedektrlerin snflandrlmas .............................................26II.2.4.4 Is alglama yangn alglama dedektrleri.........................................26II.2.2.5 Duman alglama yangn alglama dedektrleri.................................26II.2.4.6 Alev alglama yangn alglama dedektrleri .....................................27II.2.4.7 Kimyasal gazlar alglama yangn dedektrleri.................................27II.2.4.8 Dedektrlerin seilmesi, yerletirilmesinde dikkat edilmesi gerekenler....................................................................................................................28II.2.4.9 Alglama Sistemi Kablolar...............................................................29

II.2.5 Gei kontrol sistemleri(Access Control System)..............................31II.2.5.1 Kartl kontrol sistemleri ................................................. ...................31II.2.5.2 Biyometrik Sistemler........................................................................32II.2.5.3 X-ray Sistemler(X-Inl Gvenlik Tarayc Sistem) ..........................33II.2.5.4 Giri/k Kontrol Sistemleri(Turnikeler).........................................33II.2.5.5 Ara Gei Kontrol Sistemleri(Bariyerler).........................................33

II.2.6 evre Gvenlik Sistemleri....................................................................33II.2.7 Kapal Devre Grnt Kayt SistemleriCCTV......................................34

II.2.7.1 Kamera-Lens...................................................................................36II.2.7.2 Monitrler ........................................................................................39II.2.7.3 VIdeo seici .....................................................................................40II.2.7.4 Quad seici .....................................................................................41II.2.7.5 Video kayt cihaz(time-lapse)..........................................................41II.2.7.6 Multplexer.......................................................................................42II.2.7.7 Matrix swtcher ................................................................................43II.2.7.8 Video Motion ...................................................................................44II.2.7.9 Video sinyalleri iletimi ......................................................................44

II.2.8 Data/Grnt Nakil Sistemleri..............................................................46II.2.9 Soygun Sabotaj Alarm Sistemleri........................................................46II.2.10 Acil durum aydnlatma/ynlendirme Sistemleri................................47II.2.11 Besleme niteleri................................................................................48II.2.12 MG Sistemleri.....................................................................................54


7/180

IV

II.2.12.1 Bina zleme Kontrol stasyonlar ....................................................54II.2.12.2 MGI sistemleri(Alarm Haber alma Merkezleri AHM).......................54II.3 SSTEMLERNN TEK MERKEZDEN ZLENMES .......................................55

II.4 VERLETM ................................................................................................56II.4.1 Seri veri iletimi ......................................................................................56

I.4.1.1 Asenkron Veri letimi........................................................................58II.4.1 2 Senkron Veri letimi .........................................................................58II.4.1 3 Senkron, Asenkron veri iletimleri karlatrlmas............................59

II.4.2 Paralel veri iletimi .................................................................................59II.4.3 Veri letiminde Kullanlan Hatlar ..........................................................60

II.4.3.1 Smplex Hatlar.................................................................................60II.4.3.2 Half Dublex Hatlar ...........................................................................60II.4.3.3 Full Dublex Hatlar............................................................................60

II.5 BLGSAYARIN KONTROL AMALI KULLANILMASI................................61II.5.1 Bilgisayarlarda Seri Portun Kullanm .............................. ...................61II.5.1.1 Seri Port Kullanlarak Bilgisayarn iletiimi.......................................62

II.5.1.2 Seri port kullanmnn avantajlar ........... ..........................................65II.5.2 Bilgisayarlarda paralel portun kullanm .............................................65

II.5.2.1 Paralel Port Kullanlarak Bilgisayarlarn iletiimi ..............................67II.5.3 RS 485 standard kullanm ..................................................................69

BLM III TEZ ALIMALARI .............................................................................74III.1 BNA GVENLK SSTEM ..........................................................................75

III.1.1 Binada risk analizi, risk faktr durumu ............................................75III.1.2 Binada Kullanlacak Gvenlik Sistemi................................................77III.1.3 Bina Gvenlik Sistemi Fonksiyonlar .............................. ...................78III.1.4 Bina Koruma Alanlar ..........................................................................79

III.2 BNA GVENLK SSTEM TASARIMI........................................................80III.2.1 Bina gvenlik sistemi ..........................................................................80III.2.2 Sistem tasarm ....................................................................................83III.2.3.Alglama................................................................................................85III.2.4 Kontrol sistemi.....................................................................................85

III.2.4.1 Slave kart tasarm .........................................................................89III.2.4.2 kontrol kart tasarm.......................................................................94III.2.4.3 Master slave-kontrol kart veri iletimi................................................97III.2.4.4 Master bilgisayar program................... ..........................................99III.2.4.5 Kapal devre digital grnt kayt sistemi CCTV...........................103

III.2.5 Alarm Sistemi.....................................................................................106III.2.5.1 Alarm Bildirimleri ..........................................................................106III.2.5.2 Alarm Sorgulama..........................................................................108III.2.5.3 Alarm Raporlama .........................................................................109III.2.5.4 Alarm Kayt...................................................................................109

III.3 BNA GVENLK SSTEM KONTROL...................................................110III.3.1 Bina gvenlik sistemi kullanlmas ........... ........................................110III.3.2 Bina gvenlik sisteminde slave, kontrol kart kullanlmas.............112III.3.3 Bina gvenlik sistemi CCTV dvr-kart program kullanlmas ..........113III.3.4 Bina Gvenlik Sistemi Bilgisayarla Kontrol...................................120

III.4 BNA SSTEMLERNN ENTEGRE KULLANILMASI ................................126


8/180

V

BLM IV SONULAR.......................................................................................128BLM V TARTIMA VE DEERLENDRME....................................................131KAYNAKLAR.......................................................................................................134EKLER .................................................................................................................136

EK A TEZ slave, kontrol kart devre tasarmlar .............................................137EK B TEZ Slave, Kontrol kart programlar akemalar..............................141 EK C TEZ datasheet ........................................................................................144EK D Kapal devre grnt kayt sistemiCCTV kullanlan dvr-kart..............162EK E TEZ program kod cd ..............................................................................163

ZGEM ..........................................................................................................164


9/180

VI

ZET

BNA GVENLK SSTEMLERNN BLGSAYARLA KONTROL

Bu almada bilgisayar kontroll bina gvenlik sistemi gerekletirilmitir.

Bina gvenlik sisteminde kullanlacak donanmlarn belirlenmesi iin binada risk

analizi kullanlarak bina risk faktr bulunmutur. Binada istenilen koruma

seviyesine gre bina gvenlik sistemi olsa da bilgisayar kontroll bina gvenlik

sistemi kullanm sonrasnda bina risk faktrnn azald grlmtr.Bina gvenlik sistemi tasarmda hrsz, yangn alglama, dvrt- kart kapal devre

grnt kayt(CCTV) sistemi bulunmaktadr. .NET C# programlama dili kullanlarak

grsel kullanml, gerek zamanl izleme, kontroll bilgisayar program gelitirilmitir.

Kontrol sisteminde arakontroller iin PIC C ile programlanan PIC Mikrodenetleyici

F877/F876 kullanlan slave, kontrol kartlar tasarlanmtr. Bina gvenlik sisteminde

alglama alanlarnda slave kartlar, alarm kontrolnde kontrol kart kullanlmtr.

Kullanlan slave kartlarla dedektr alglama sonular RS 485 seri iletiim protokol

kullanlarak Master bilgisayara programna gnderildi. RS 485 protokol ile slave,

kontrol kartlar istenilen mesafelerde kullanlmaktadr. Kullanlan slave, kontrol

kartlar alglama sonrasnda istenilen alanlarda rle kontrolnde, sesli/grntl

ikazda bulunmaktadr. Kontrol sistemi bilgisayar programnda alglama sonras

istenilen standart/gsm telefonlar aranlarak bina gvenlik sistemi durumu ile ilgili

sorumlular, bina gvenlik personeli, ilgililer bilgilendirilir. Kullanlan dvr-kartla

istenilen alanlarda real-time grnt alnmaktadr

Eyll, 2006 Muharrem EREN


10/180

VII

ABSTRACT

COMPUTER CONTROLLED BUILDING SECURTY SYSTEMS

In this thesis, a computer controlled building security system is realized.

Building risk factor is analyzed to decide hardware of the building security system.

The computer controlled security system reduces building risc factor even the

building has a security system.

The computer controlled building security system contains fire detectionsubsystem, robbery alarm subsystem and DVR cards closed circuit television

subsystem. CCTV A software with graphical user interface is designed by using

C#.NET to control and monitor the system in real time. Control and slave cards are

designed for interfaces. These cards have F877 / F876 PIC microcontroller which

programmed by using PIC C language. Slave cards send detection results to master

computer with RS 485 communication standard. RS 485 standard can supply

communication between slave cards and control cards for long distances. Slave and

control cards give siren and light alarms in specified situations. In an emergency

situation, standard and mobile phones can be dialed by software to inform

responsible in charge. The security system can record images by using DVR cards.

September, 2006 Muharrem EREN


11/180

VIII

YENLK BEYANI

BNA GVENLK SSTEMLERNN BLGSAYARLA KONTROL

Binalarda yapsal, donanmsal deimelerle bina gvenlik sorunlar art, bina

kullanmnda istenilenler, binada kullanclarn durumlar, bina sorumlularn istekleri

genel gvenlik sistemleri sorunlar, kiisel bilgisayarlarda, programlamada olan

gelimelerle sre iinde sistemlerde tek merkezli izleme, kontrol gereksinimleri

sonrasnda bina gvenlik sistemleri bilgisayar kontroll kullanlmaktadr.

Bu tezde binada gvenlik risk durumlar, bina risk analizi sonrasnda bulunan

bina gvenlik risk faktr kullanlarak binalar koruma seviyesine gre snflandrld.

Binada gvenlik sistemi olsa da bilgisayar kontroll bina gvenlik sistemi tasarm

kullanm sonrasnda bina risk faktr azaltlarak bina koruma seviyesi drld.

Bina gvenlik sistemi tasarmda hrsz, yangn alglama, dvr-kart kapal devre

grnt kaytCCTV sistemi bilgisayar kontroll kullanld. Kontrol sisteminde

arakontroller iin slave, kontrol kartlar tasarlanmtr. Koruma alanlarda alglamada

slave kartlar, alarmlarda ikaz kontrolnde kontol kart kullanld. Bina gvenlik

sisteminde kullanlan slave kartlarla sistemin daha kararl olmas salandalglamada dedektr saysnn arttrld, kontrol kart ile istenilen alanda sesli

grntl ikazda bulunuldu. Kontrol sisteminde slave, kontrol kartlar ile bilgisayar

arasnda RS 485 seri iletiim protokol kullanld. RS 485 seri iletiim protokol ile

sorunsuz mesafelerde(1200m) veri iletimi saland. Kullanlan dvr-kart kapal devre

grnt kaytCCTV sistemi istenilen koruma alanlarda sesli/grnt kayt alglama

sonras kayt, kayt sorgulama yapld. Bina gvenlik sistemi tasarm bina/binalarda

istenilen koruma alanlarda bilgisayar kontroll kullanld.

Eyll, 2006 Prof.Dr.rfan GNEY Muharrem EREN


12/180

IX

SEMBOL LSTES

S : Kanal kesit alan(m2)t : sre(s)Am : Monitrlenmi AlanT : Scaklk(C)D : Dedektrler aras mesafed : Dedektrler aras dier yndeki mesafeDw : Dedektrler duvara uzakldw : Dedektrler duvara dier yndeki uzakl

W :Koridor genilii


13/180

X

KISALTMA LSTES

UPS : Uninterruptible Power SupplyAm : Monitrlenmi AlanLAN : Local Area NetworkWAN : WIde Area NetworkTCP/IP : Transmission control protocol/Internet protocolCCTV : Closed Circuit TelevisionPIC : Peripheral Interface ControllerPIR : Pasif kzltesi hrsz dedektr

DVR kart :Digital kayt, grnt transferi yapabilen CCTV bilgisayar dvr-kart

PZT : pan tilt zoom


14/180

XI

EKL LSTES

SAYFA NO

ekil II.1 Bina koruma alanlar yangn risk faktr.............................................. 24ekil II.2 Bina yangn alglama dedektrleri........................................................ 26ekil II.3 Bina yangn alglama sistemi balant emas ..................................... 28

ekil II.4 Kapal devre grnt sistemiCCTV kameralar................... .................. 37ekil II.5 Kapal devre grnt sistemiCCTV Monitrler................... .................. 40ekil II.6 Dinamik UPS sistemi emas............................................................... 50ekil II.7 ON-LINE UPS ..................................................................................... 51ekil II.8 statik UPS............................................................................................ 52ekil II.9 Kuru tip standart ups akleri ................................................................ 53ekil II.10 Kuru tip uzun mrl ups akleri .........................................................53ekil II.11 Standart ak kartular, yedekleri ........................................................53ekil II.12 Seri veri iletimi format .........................................................................57ekil II.13 Seri asenkron veri iletim format ..........................................................58ekil II.14 Seri senkron veri iletim format ............................................................59ekil II.15 Seri port konnektrler ..........................................................................62ekil II.16 seri iletiimde konnektr pinleri balantlar .........................................63

ekil II.17 paralel port konnektr.......................................................................... 66ekil II.18 iletimde centronics paralel veri iletimi format....................................... 68ekil II.19 RS 485 protokol blok emas.............................................................69ekil II.20 RS 485 half dublex hat balant emas .............................................. 70ekil II.21 RS 485 full dublex hat balant emas................................................71ekil II.22 RS 485 hattnda GND kullanlmas balant emas ............................71ekil II.23 RS 485 hatt balant ekilleri ..............................................................72ekil II.24 RS 485 hatt mesafe hat hz ilikisi ..................................................... 72ekil III.1 Bina gvenlik risk blok diyagram......................................................... 75ekil III.2 Bina gvenlik sistemi blok diyagram ................................................... 80ekil III.3 Bina gvenlik sistemi tasarm blok diyagram ..................................... 81ekil III.4 Bina gvenlik sistemi donanm balantlar..........................................83ekil III.5 Bina gvenlik sistemi kart kontrol blok diyagram................................. 86

ekil III.6 Kullanlan kartlarla RS 485 protokol balantlar .................................. 88ekil III.7 Slave kart balant emas .................................................................. 89ekil III.8 Slave kart blok diyagram .................................................................... 90ekil III.9 Kontrol kart kullanm balantlar ........................................................94ekil III.10 Kontrol kart blok diyagram................................................................. 95ekil III.11 RS 485 protokol standart balantlar.................................................97ekil III.12 Master bilgisayar program ak diyagram ........................................ 102ekil III.13 Binada CCTV sistemi dvr-kart kullanm............................................. 1o3ekil III.14 Bina CCTV sistemi dvr-kart ekran grnts..................... ................ 1o5ekil III.15 Bina gvenlik sistemi program kullanc girii .................................... 110


15/180

XII

ekil III.16 Bina gvenlik sistemi program Ekran grnts............................... 111

ekil III.17 Bina gvenlik sistemi dvr-kart CCTV program kullanc girii ............ 113ekil III.18 Bina gvenlik sistemi CCTV program Ekran grnts..... ................ 114ekil III.19 Bina gvenlik sistemi CCTV program hareket alglama ayarlar........ 114ekil III.20 Kullanlan dvr-kart CCTV program uygulamalar ............................... 115ekil III.21 Kullanlan dvr-kart CCTV program kamera ayarlar........................... 115ekil III.22 Bina gvenlik sistemi CCTV program bakm ayarlar ........................ 116ekil III.23 Bina gvenlik sistemi CCTV program kayt ayarlar .......... ................ 116ekil III.24 Bina gvenlik sistemi CCTV program uygulama ayarlar .................. 117ekil III.25 Bina gvenlik sistemi CCTV program genel ayarlar ......................... 117ekil III.26 Bina gvenlik sistemi CCTV program kayt ayarlar .......... ................ 118ekil III.27 Bina gvenlik sistemi CCTV program parola ayarlar........................ 118ekil III.28 Bina gvenlik sistemi CCTV program kaytl video grnt izleme.... 119ekil III.29 Bina gvenlik sistemi slave kart kaytlar............................................ 120

ekil III.30 Bina gvenlik sistemi kontrol sistemi genel ayarlar ........... ................ 121ekil III.31 Bina gvenlik sistemi program arama ayarlar .................................. 122ekil III.32 Bina gvenlik sistemi program sre ayarlar ..................................... 123ekil III.33 Bina gvenlik sistemi program kullanc ilemleri .............................. 124ekil III.34 Bina gvenlik sistemi program raporlama......................................... 125ekil III.35 Bina gvenlik sistemlerinin entegre kullanlmas................................ 126


16/180

XIII

TABLO LSTES

SAYFA NO

Tablo II.1 Binann genel konumu......................................................................... 9Tablo II.2 Bina Fiziksel koruma ...........................................................................10Tablo II.3 Bina mal varl durumu....................................................................... 11Tablo II.4 Bina yerleim ekli............................................................................... 11Tablo II.5 Bina yangn riski durumu ..................................................................... 12Tablo II.6 Binada kaybn sonular ......................................................................13Tablo II.7 Bina gemi kayplar...........................................................................13Tablo II.8 Binada bulunan alglama gvenlik sistemleri ..................... .................. 14Tablo II.9 Binada bulunan besleme niteleri durumu........................................... 14Tablo II.10 Binada bulunan yangn alglama gvenlik sistemleri............................ 15Tablo II.11 Binada bulunan sistemlerde kontrol durumu...................... .................. 15Tablo II.12 Bina koruma seviyesi bulunmas .........................................................15Tablo II.13 DB25 DB9 konnektr pinleri aklamalar karlatrmalar .................. 62Tablo II.14 Paralel port pinler, aklamalar ...........................................................67Tablo III.1 Binada tasarlanan gvenlik sistemleri risk faktr................................ 67Tablo III.2 Binada tasarlanan gvenlik sistemleri risk faktr................................ 76Tablo III.3 RS 485 haberlemede Id adres kullanm ............................................98Tablo III 4 RS 485 haberlemede kullanlan Id adres durumu ..............................98Tablo III,5 Bina gvenlik sistemi alarm durumlar ............................................... 106Tablo III,5 Kontrol kart rle balantlar ............................................................. 107Tablo III.7 Slave kart rle balantlar ................................................................ 108


17/180

1

BLM I

I.1 GRBina/binalarn kullanmda farkl konseptlerle, estetik grnmesi, istenilenleri

salamak amac ile bina tasarmlarda, kullanlan materyallerde, kiisel kullanmlarda

snrsz gelimeler olmutur. Sermaye harcamalar yksek olan binalarn, yaplarn,

yan alanlar korunmas gereklidir.

Kiilerin yaamsal alan bina/binalarn korunmasnda, kiilerin korunmas

binada i sreklilii salanmas, binada istenilen her trl ara-gerele-donanmlar

bina d alanlarn korunmas, grntlenmesi istenilir.

Kullanlan bina/binalarda kiiler, sektrel firmalar, kurumlar tehdit unsurlardan

saldr, hrszlk, yangn vandalizm, bilgi szdrmak, sabotaj, terr saldrs, kontrolsz

akkanlarla-gazlar, doal-sra d olaylardan istenilen maliyetle korunmak isterler.

Binalarda koruma denilince risk-tedbirlerle hrszlk, yangn tehlikesi alglanma-

sndrlme, bilgi szdrlma, terr, saldr gibi istenilmeyen durumlarn azaltlmas,

kaldrlmasdr. Kiiler, firmalar etkin gvenlik yntemleriyle sorunlar azaltarakkayplarn asgari olmasn salamaktadrlar. Bina gvenlik sistem ile korunmakta

olan binalarda kayplar snrl olacaktr. Binalarda izleme, kontrol sistemleri

kurulmasnda ilk aamas olan risk analizinde, her trl ihtimaller dikkate alnmaldr.

Kalabalk binalarda gvenliin salanabilmesi iin bina gvenlik sistemleri entegre

kullanlmaldr. Bina/binalarda hrsz, yangn alglama sistemi, gei kontrol sistemi,

kapal digital grnt kayt sistemleriCCTV(Closed Circuit Television) tek merkezde

izlenme, kontrol gereklidir. Sektr gvenlik Firmalar sistemleri entegre kullanlan

Merkezi yazlmlar gelitirmektedir. Merkezi yazlmlarla kontrol gerekletirilen

bina/binalarn gvenlik uygulamalar sistemlerin entegre almasn salamakta,kullanlan dinamik Ekranlar araclyla ayrntl kullanc kontrol salanmaktadr

Sektr gvenlik Firmalar bina/binalarda hrsz alglama, yangn alglama sistemleri

kartl gei sistemleri, saha kontrol niteleri kart okuyucular turnikeleri, kapal devre

grnt kayt sistemiCCTV ile izlenme, kontrol sistemleri kullanrlar.


18/180

2

Kapal devre grnt kayt sistemiCCTV kameralarnn grntleri izlenmekte,

istenen kamera grntleri kayt altna alnmaktadr. Bina gvenlik sistemlarde

Flar, dahili/harici sirenler-kornalar, bina aydnlatma kontrol, bina anons sistemleri

acil aydnlatma/ynlendirme yangn sndrme sistemleri sistemlerde kullanlr.

Sistemde arivleme, raporlama olmas, stenilen raporlarn alnmas, gvenlik,

kontrol seenekleri bulunmas, yerel-uzak balant salanmas srelerde programl

kontrol istenilir.

Bina gvenlik sistemleri esneklik, etkili, sorunsuz kullanm iin entegre

kullanlmas, tasarlanmas gerekli hale gelmitir. Sistemlerde mikroilemci tabanl

kontrollerde, iletiimlerde kontrol panelleri, alt sistemler kullanlmaktadr.

Bina gvenlik sistemleri bilinenin aksine, bulunan gvenlik sistemleri sorun

annda koruma deil, sorun anndan ncesi/sonrasnda etken olan sistemlerdir.

Bina/binalarda gvenlik sorunlar, riskler belirlenmeli, bunlara gre bina gvenlik

sistemlari kurulmaldr. Sistem kullanmnda belirlenen dier riskler, sistemdekirisklere dahil kullanmlar ile gncel bina risk faktr bulunmaldr.

Bina/binalarda risk faktr gncel olmal, kullanm srecinde sistemde farkllklar,

kullanc istekleri sistem gncellemeleri sektrsel gelimeler bina gvenlik

sisteminde kullanlmaldr. Bina gvenlik sistemi tasarm esnek, gelitirilebilir

kesintisiz, sistemlerle entegre kullanlmaldr. Bina gvenlik sisteminde yazlmlar

gelitiren firmalar binalarda artan gvenlik ihtiyalar nedeniyle, gvenlik

sektrndeki gvelik ynetim sistemlerinde geliimin gelecekte de srecei,

sistemlerin bilgisayarla tek merkezde izleme, kontroll geliimi srecektir.


19/180

3

Literatr taramasnda bulunan bina gvenlik sistemleri kullanlan tezlerden kontrol

sistemi, veri iletimi, alarm kontrol bakmndan farkllklar bulunmaktadr.

Blm II de literatr taramas yaplarak, binalarda gvenlik kavram, bina risk

durumlar, bina risk faktr, binalar koruma seviyelerine gre snflandrlmtr. Bina

koruma alanlar aklanmtr. Binalarda kullanlan gvenlik sistemleri, donanmlar

veri iletimi, bilgisayarn kontrol amal kullanlmas incelenmitir.

Blm III te bina gvenlik sistemi tez proje donanm, program ksmlar

anlatlmtr. Kontrol bilgisayar program ile yaplan bina gvenlik sistemi tasarm

aklanmtr.

Blm IV te bina gvenlik sistemlerinin bilgisayarla kontrolnde tasarmnda

sonrasnda sistemde karlalan sorunlar, bunlarn nasl ald, bulunan sonular

anlatlmtr.

Blm V te bina gvenlik sistemleri bilgisayarla kontrol tez proje sonular

sorguland, projede bulunanlarla, sonrasnda bulunmas gerekenler sralanmtr.


20/180

4

I.2 AMABina gvenlik sistemleri bilgisayarla kontrol salanrsa gvenlikte kiisel

kullanm sorunlar, hatalar, eksikleri, gecikmeleri azaltabilir.

Bu almada gvenlik sistemi ilgili genel bilgilendirmeden sonra lkede

gelime ierisinde olan bina gvenlik sistemleri incelenerek bina gvenlik sistemi

bilgisayarla kontrol yaplacaktr.

Binalarda alglama, yangn alglama, dvr-kart CCTV sistemleri sorunsuz

kullanlmalar iin tek merkezden kontrol salanmaldr. Buna gre sektrel

gvenlik firmalar bina gvenlik sistemlerinin entegre kullanld merkezi programlar

gelitirmektedir. Bina gvenlik sistemlerinde tek merkezli izleme, kontrol programlar

sorunlarda, alglamalarda, alglama sonrasnda sorunsuz kullanlmaktadr.

Bu almada bina gvenlik sistemlerinin bilgisayarla kontrol ile binada

sistemlerle entegre kullanmlar, kontrolde grsel, esnek kullanmlar, alglama

sonrasnda kararl sre, alglama sonras bildirimlerde seenekler, alarmlarda

istenilen donanmlarn kontrolleri, istenilen koruma alanlarda alglama sonras

grnt kayt, kayt sorgulama, raporlama, alglamada kart kontrol, alarmlarda

istenilen kullanc iletiim-ikazlar gerek zamanl(reel-time) kontrol salanacaktr.


21/180

5

BLM II GENEL BLGLER

Bu blmde binalarda gvenlik kavram, bina gvenlii iinde kullanlan genel

kavramlar, binalarda gvenlik risk durumu, risk durumunu etkileyen genel faktrler,

bina risk faktr bulunmas, binalarn koruma seviyeleri, bina gvenlik risk faktrne

gre binada gerekli koruma seviyesinin bulunmas incelenecektir.

Sonrasnda binada koruma alanlar, binalarda kullanlan bina gvenlik

sistemleri, binada kullanlmalar, binada bulunan sistemlerle entegre kullanmlar

binada koruma alanlar bulunmas, veri iletimi, seri iletiim protokol RS 485

kullanlmas bilgisayarlarn kontrol amal kullanlmas incelenecektir.


22/180

6

II.1 BNALARDA GVENLK KAVRAMI

Binalarda her aamada, her trl su ilenmesine, risklere kar korunmaldr.

Kullanmda binada bulunanlar, bina sorumlular, sektrel firmalar, kurumlar tehdit

unsurlarndan hrszlk vandalizm, bilgi szdrmak, sabotaj, terr saldrs, yangn,kontrolsz akkanlar-gazlardan doal-sra d olaylardan snrl maliyetle korunmak

istemektedirler. Binalarda alnacak tedbirlerle sonrasnda oluabilecek sorunlar,

kayplar azaltlabilir, yok edilebilir. Binada kullanlacak gvenlik sistemi tasarm,

bina yapmnda, sonrasnda binada dardan olabilecek her trl su, dolandrclk

gibi faaliyetlerle, saldr, tehlike olasl gibi risklere kar hukuk davalar tehditlerini

azaltarak korumaldr.[1]

Binalarda risk analizi yaplmal, koruma alanlar oluturulmal, standartlara

gre bina gvenlik donanmlar kullanlmal, bina gvenlik sistemi fiziksel koruma ile

desteklenmeli kullananlarn yetki seviyeleri bulunmal, bina personeli gvenlik iin

gerekli prosedrlere gre davranmaldr. Binada bulunanlar sadece hrszlk, yangn

terrist saldr olarak deil kiisel, kurumsal gvenlik olarak da korunmaldr.

Binada kiisel, kurumsal ayr gvenlik sistemleri olmadan, bina genelinde bina

gvenlik sistemi ile korunmaldr. Binada olabilecek gvenlik risk durumlar

bulunmal, bunlara gre binada kullanlacak, bina gvenlik sistemi kurulmaldr. Bina

korunmas, binada bulunanlarnda korunduu sistemlerle entegre bilgisayar

kontroll sistemlerle kullanlmaldr.

II.1.1 Binalarda Genel Gvenlik Kavramlar

II.1.1.1 Binada Risk Faktr

Binalarda hrszlk, vandalizm, bilgi szdrmak, sabotaj, terr saldrs, yangn

kontrolsz akkanlar-gazlardan, doalsra d olaylarn olumas binada bulunan

risklerdir. Buna gre binada bulunan her trl risk faktr bina gvenlik sistemi

tasarmnda etken olarak alnmaldr.

II.1.1.2 Fiziksel Koruma

Bina izinsiz giri klar engelleyecek, geciktirecek ekilde korunacak alanlarkoruma iti ile yanalanlar kapatlr ve/veya bina unsurlar(duvarlar, blme, duvarlar,

kaplar pencereler, bariyerler srgler, kilitler, kasalar, asansr boluklar, teras gibi)

kullanlarak salanan korumadr.


23/180

7

II.1.1.3 Alglama Sistemi

Binada bulunan riskleri, salanacak fiziksel koruma eklini destekleyecek

ekilde seilmelidir. Fiziksel koruma sonrasnda koruma alan szmalar iin gerekli

sre, suun ilenme sresinden daha ksa srede alglama sisteminin aktif olmas

gereklidir. Alglama sistemi caydrc nitelikte olmaldr.

II.1.1.4 Kontrol Sistemi

Bina gvenlik sistemi sre iinde gelitirilebilir, bina/binalarda sorunlarda

alglamalarda, sistemleri kontrollerde kararl sre salanmaldr. Buna gre

bina/binalarda gvenlik sistemleri kontrolnde tek merkezli izleme, kontrol sistemleri

kullanlmaldr. Kullanlan bina/binalarda kontrol sistemi sorunlarda, alglamalarda

kontrolde devre dnda kaldnda, kontrol sistemi ierisinde bulunan arakontrollerle

istenilen alanlarda kontrollerde kullanlmaldr.

II.1.1.5 AlarmlarAlarm uygulama ekilleri(Elle, otomatik, sessiz, sesli, grsel gibi) binada

koullarna gre belirlenmelidir. Alarm kullanmda su ileyen kii, kiileri etkilemeli

bina/binalar kullananlara ikaz niteliinde olmal, caydrc olmaldr. Eylemler

srasnda, hangi aamada, alanlarda, kii/kiileri alglama sonras grnt kaytlarla

sorumlu bina gvenlik personeline bildirmelidir.

II.1.1.6 Alarm Sonras Uygulama

Alarm alglandnda bina gvenlik sistemi, binada bulunan gvenlikten

sorumlu personelin yapaca ilemlerdir. Alarm srasnda sulularn yakalanmasgerekiyorsa kullanlan bina gvenlik sistemi, sorumlu bina gvenlik personeli hzl,

sessiz sorunsuz olarak alglama uygulamalardr. Binada gvenlik grevlileri says,

alma saatleri, bulunduklar alanlar alarm sonras durumlar olduka etkiler.

Binada alglama sonrasnda, binada bulunan yangn sndrme sistemleri binada

yangn sonrasnda sndrmede, acil aydnlatma/ynlendirme,sistemleri binada

alglama tahliyesinde, kapal devre grnt kayt sistemiCCTV sular/sulularda

grnt kaydetme, sonrasnda sulu/sulularn tehisinde kullanlabilir.

II.1.1.7 Bakm-Yenileme-TestBina gvenlik sistemi olaslk dahilinde sorunsuz, sorunlarn azaltlmas,

sistem olas aksaklklarn giderilmesi, alarm sonras yantlamada sre ksaltlmas,

binada her trl alarm sonrasnda sorumlu gvenlik personelin etkin olabilmesi gibi

durumlar sistemde sre iinde kullanmlar srasnda testler, periyodik bakm,

personel eitimi yaplarak salanmaldr.


24/180

8

II.1.2 Bina Gvenlik Risk DurumuBina gvenlik sistemi tasarm srasnda binada risk durumlar, bina risk

faktr, istenen koruma seviyesi, finansal yatrmda belirleyici olmaktadr.

Binada bulunan riskleri azaltmak isteyen sigorta irketleri, satlarn arttrma

amacnda olan sektr firmalar, igc firmalar sistem bakmdan sorumlu olan

mtehaitler/danman firmalar koruma, alglama sistemleri bulunmasn isterler.

Bina gvenlik sistemleri tasarmnda binada risk olarak bulunanlar rasyonel

olarak, analitik olaraktan incelenmelidir. Bina gvenliinde risk olarak genelde

hrszlk olsa da farkl durumlarda ilenen sular, olaslk dahilinde kabilecek

sorunlar bulunur. Buna gre bina risk durumlar incelenmedii durumda binada

snrl gvenlik salanr.[1]

Binada gvenlik risk durumlar bulunmasnda sorumlular

Binanda kullanm eklini aratrmak iin bina sorumlular ile grmelIdir.

Binay, bina yan alanlarn, yan alanlardaki binalar incelemelIdir. Bunlarla tablo II.1 ile tablo II.11de arasnda bulunan tablolarda listelenen

unsurlar incelenmesi salanmaldr.

Binada risk faktrn azaltmak iin bina koruma seviyesinde genel olarak yaplmas

gerekenler tablo II.12de gsterilmitir.

Bina gvenlik risk analiz srasnda bina risk faktr sorumlu kii, bina yaps binann

kullanm ekli, bina yan alanlar, yan binalar, olaslk dahilinde dier koullar bina

kullanclar, binadan sorumlularla grerek yapmaldr. Binada gvenlik risk faktr

bulunmasnda hrszlk olaslnda oluacak zararlar maliyet olmasa bile farkl

sonular olacandan bina yetkilisi ile detayl grlerek alnmaldr.

II.1.2.1 Bina Gvenlik Risk Analizi

Binada gvenlik risk faktr saysal olarak bulunabilir. Buna gre bulunan

tablolarda her trl risk durumuna gre saysal derecelendirme yaplmtr. Burada

risk faktrleri olarak negatif saylar bina risk faktrn azaltan gvenlik yanl faktrler

pozitif olanlar bina risk faktrn arttranlardr. Binada risk analiz tablolarnda risk

faktrleri alnrken -5 ile 5 rakamlar arasnda alnmtr. Buna gre binada bulunan

risk faktrleri hesaplanrsa sonuca gre bina koruma seviyesi bulunur. Binada

bulunan bina risk faktr artarsa, bina koruma seviyesi de artar.[4]

Binada kullanlacak bina gvenlik sistemi her durumda bina risk faktrn

azaltr. Burada istenen bina koruma seviyesinin azaltlmas, binann gvenilir hale

gelmesini salamaktr. Bina gvenlik sistemi bina risk analizi sonucunda bulunan

risk faktrne gre seilmelidir. Buna gre bina gvenlik sistemi kullanlrsa bina risk

faktr azalr, koruma seviyesi der bina sorunsuz korunabilir.


25/180

9

II.1.2.2 Binann Genel Konumu

Binann genel konumu, su ilenme oran istatiksel olarak kasaba, kentin

gelimiliine baldr. Sululuk psikolojisinde az yerleim yerlerinde yabanc olarak

fark edileceklerinden pheli davranlarda bulunmazlar.

Binann bulunduu yan alan karakteri, harabe, kt yaplama, kalabalk olmas

yerleim merkezinde bulunmas binada risk artacaktr.

Risk periyotlar sresince yan alanlarn yerleim durumu, binada kii olmadnda

riskli saatlerde yan alanlardaki kiilerin bulunma durumu etken alnr.

Bina d alanda hareketlilik d grnmler, sulular su ilerken bina d alanda

hareketlilik,geen kii saysnda etkili olmaktadr.

Aydnlatma seviyesi, sulular karanlk alanlarda, gizlenecekleri srelerde su

ilerler. Aydnlatmada gece aydnlatmas, gerekli alanlarda farkl aydnlatmalar

kullanlmas sularda azalmada dorudan etkilidir. Bu durumda bina, bina yan

alanlarn aydnlatma durumlar incelenir. Buna gre binann genel konumu bina riskfaktrne etkisi tablo II.1de gsterilmitir.

Tablo II.1 Binann genel konumu[4]

Risk Etkileyen Koullar Faktr

Binann genel konumuUzak yerler 0,75Ky 1,0Krsal Alan 1,5Kasaba(kk) 2,0Kasaba(byk) veya Kent kenar 4,0Kent Merkezi 5,0

Binann bulunduu yan alan karakteriyi donanml 0,5Vasat,yetersiz 1,0Harap,ykk 2,0Risk periyotlar sresince yan alanlarn durumuYerleim Alan -0,5Ksmen yerleim 1,0Yerleimsiz 2,0Bina d alanda hareketlilik,d grnmlerBina katlar grnme ak -1,0Zarar grebilecek katlar grnme ak -0,5Zarar grebilecek katlar grnme kapal 1,0Uzak grnm 1,5Bina grnme kapal 2,0

Aydnlatma seviyesiBina, Bina yan alanlar,blgesel aydnlatlm -2,0Bina, Bina yan alanlar aydnlatlm -1,0Bina yan aydnlatma yetersiz 0,5Bina, Bina yan alanlar aydnlatma yetersiz 1,5


26/180

10

II.1.2.3 Bina Fiziksel Koruma

Bina giri, hareket kolayl bina ierisindeki eyalarn darya kartlmas

bina dardan giri/k hareket kolayln inceler. Buna gre bu tablo binalarda

giri/knda kiilerle, aralarda uygulanabilir.

Bina yaps, yapsal saldrlara kar binann dardan dayanakln inceler.

Kap pencereler, korkuluklar, fiziksel olarak bina giriine engel olarak incelenir.

Kap, pencere gvenlik sistemleri, kullanlan gvenlik sistemi kalitesi bina

giriine dorudan etkiler. Binada genelde fiziksel koruma durumu bina risk faktrne

etkisi tablo II.2de gsterilmitir.

Tablo II.2 Bina Fiziksel koruma[4]


Bina giri,hareket kolaylsnrlandrlm -4,0Zor -1,0

Snrl zorluk 0,5kolay 2,0Bina yapsMetal yap -1,0Ta yap -0,5Tula,beton yap 0,5Ahap yap 1,0Prefabrik,hareketli yap 1,5Hibiri 2,0Bina kap,pencerelerMetal 0,5Sert tahta 1,0Alminyum,tahta 1,5Plastik 2,0

Bina kap,pencereler gvenlik sistemiKuvvetli, yksek kalite -1,0Vasat 0,5kalitesiz 1,5Zayf 2,0

II.1.2.4 Bina Mal Varl Durumu

Bina mal varl risk seviyesini dorudan etkiler. Binada bulunan, depolanan

mallarn bulunma yerleri, saklanma ekli, para karl, paraya dntrme durumu

mallarn tanabilirlik durumu, mallarn kullanlma durumu, kaybn fark edilme

durumu risk seviyesinde etkendir.

Binada mal varl durumu bulunmasnda bunlarn dnda binaya gre faklrisk faktrleri bulunabilir. Binada risk faktrleri genelde olmasa da bulunacak farkl

risk faktrleri, bina risk faktrn olduka arttrarak bina korumasnda tek etken

olarak bina gvenlik sistemini etkiler. Binada kullanlacak bina gvenlik sistemi

tasarmnda bina sorumlular ile bina mal varl etkileri incelenerek bina risk faktr


27/180

11

bulunmasnda kullanlmaldr. Binada genelde bina mal varl bina risk faktrne

etkisi tablo II.3te gsterilmitir.

Tablo II.3 Bina mal varl durumu[4]


Bina mlk deeriDk varsaylan 0,5Dk 1,0Dntrlebilir 1,5Yksek deer 2,0Binadaki mallarn satlabilme durumukullanlamaz -0,5Satlamaz,olduka snrl 0,1Snrl satlabilir,kullanlamaz 0,5Kullanlabilir,satlabilir 1,0Satlabilir 1,5Kolayca satlabilir 2,0Para 4,0Bina mallarn tanabilirlik durumu

Tanamaz -1,0Tanmas g,mekanik kaldrma gerekli -0,5Yardmc insan grubu,ar ara gerekli 0,5Sre gerektiren,ara gerekli 1,0Tanabilir,ara gerekli 2,0Kiisel tanabilir 4,0

II.1.2.5 Bina Yerleim ekli

Binalarda kiilerin bulunmas etkendir. Bina yerleim iin kullanlyorsa gndz

saatlerinde, ticari-endstriyel alanlarda kullanlyorsa akam saatlerinde, her ikisinde

akam ge saatlerde riskli sreler olacaktr. Binada kiiler olmadnda risk faktr

kiilerin bulunduu saatlere gre artacaktr. Binann bo olduu srelerin bilinmesi

gzlenmesi de etkendir. Binada dardan gelenlerin denetlenmesi yaplmyorsa

saylar artarsa bina risk faktrn arttrr. Binaya dardan gelenlerin ne amala

geldii bilinemez. Binada bulunan kiilerin says, bulunma sreleri, kullandklar

alanlar snrl olmaldr. Binada yerleim eklinin bina risk faktrne etkisi tablo II.4te

gsterilmitir

Tablo II.4 Bina yerleim ekli[4]


Kiilerin bulunma saatleri

Srekli kiilerin bulunmas -2,0Ksa sreli kiilerin bulunmas -1,5

Standart d dzensiz kiilerin bulunmas 1,5Standart sreli,kiilerin bulunmamas 2,0Uzun srelerde, kiilerin bulunmamas 4,0Binada dardan gelenlerin durumuBinada gei kontrol sistemi kart kontroll -2,0Bina kap gei kontrol sistemi kurulu -1,0Kii says az,denetimli 0,5Kiiler bulunuyor,denetimsiz 1,5Kii says fazla,denetimsiz 2,0


28/180

12

II.1.2.6 Bina Yangn Risk Analizi, Risk Faktr

Binada yangn riski genelde yangndan zarar grme tehlikesine denilmektedir.

Buna gre yangn riskinin azaltlmas, dk olmas binalarda olmazsa olmazlar

arasndadr. Binalarda yangnlar genelde sndrlmeyen sigara izmaritleri, binada

elektrik konta, baca/kvlcm sramas, sorunlu Lpg kullanm, kastl yangnlar

korunma sistemsiz depolardr.[2]

Binalarda genelde kullanldnda daha fazla olan bina yangn risk faktr

bulunur. Buna gre bina kullanlmasa da yangn risk faktr bulunur. Binada yangn

risk faktr bina kullanm durumu, binada bulunan sistemler bina yaps(tula yap

yangnlar risk faktr dier bina gre olduka fazladr) binada kullanlan yangn

gvenlik sistemi durumu, binay kullananlarn says, binada bulunanlar, depolar

depolananlarn durumlar gibi unsurlarla bulunur. Binada yangn tehlikesi riskleri

incelenerek yangn riski analizi yaplmaldr. Bina yangn risk analizi sonrasnda,

bina yangn risk faktr bulunmaldr. Binalarda yangn risk faktr azaltlmaldr.Binada kullanlacak yangn gvenlik sistemi, bina gvenlik programlar stratejileri

yangn risk analizi sonrasnda bulunan bina yangn risk faktrne gre bulunmaldr.

Binada bulunan yangn risk faktr bina koruma seviyesini arttrdndan binada

zorunlu yangn alglama gvenlik sistemi kurulmaldr. Binalarda duruma gre

yangn alglama sistemlerinden, sndrme sistemleri de bulunan kapsaml yangn

gvenlik sistemleri de kullanlabilir.[19]

Binada bulunan genel bina yangn risk durumlar tablo II.5te gsterilmitir.

Tablo II.5 Bina yangn risk durumu


Bina kullanm durumuSrekli kiilerin bulunmas -2,0Ksa sreli kiilerin bulunmas -1,5Standart d dzensiz kiilerin bulunmas 1,5Standart sreli,kiilerin bulunmamas 2,0Uzun srelerde, kiilerin bulunmamas 4,0Bina yaps, kullanlanlarBina yaps ta yap/beton yap -2,0Metal yap kullanlan 0,5Bina yaps tula kullanlan 1,5Bina ahap yap kullanlan 4,0Binada bulunanlar/depolar/depolananlar durumlar

Binada bulunanlar yanc 1,5Binada depolar snrl alanda 0,5Binada depolar snrlsz alanlarda 2,0Binada depolarda bulunanlar yanc 2,5Bina itfaiye aras uzaklk/sndrme mdahale zorluuMerkezde ksa srede sndrme 0,5Merkezde sorunlu sndrme 1,5Merkezden darda sorunlu sndrme 2,5Merkezden uzak mdahale yaplamaz 4,0


29/180

13

II.1.2.6 Binada kaybn Sonular

Binada yaplanlardan sonra zararn sonular, farkl durumlarda zararlar

bulunabilir. Binada zararlar bilgi hrszl, kurumsal-politik kayplar, manevi kayplar

vazgeilmez olabilirler. Kayplarn bu durumda sonulardan oluan rahatszlk

kaybedilenlerin maliyetinden fazla olacaktr. Binada kayplarn engellenmesi gelecek

iinde belirleyici olabilir. Sektr firmalar geleceklerini snrlayabilir. Binada kaybn

sonular bina risk faktrne etkisi tablo II.6da gsterilmitir.

Tablo II.6 Binada kaybn sonular[4]


Kaybn seviyesiSnrl 0,5Zor 1,0Snrl zorluk 2,0Kabul edilemez 4,0Kaybn sonular

Az 0,5Snrl 1,0Etkileyici 2,0Kritik 4,0

II.1.2.7 Bina Gemi Kayplar

Bina gemi kayplar bina sigortalanmas durumlarnda etkendir. Kaypla

sonulanan olaylar engelleyici tedbirler alnmadysa yeni kayplarn olabileceini

gsterir. Bina risk faktr bulunmasnda kaypla sonulananlar, farkl durumlarda

bulunanlar zorunlu olarak kullanlmaldr. Bina gemi kayplar bina risk faktrne

etkisi tablo II.7de gsterilmitir.

Tablo II.7 Bina gemi kayplar[4]


Bina iin gemi kayplarn seviyesiSnrl -0,5orta 1,0Yksek 2,0Bina yetkilisi iin gemi kayplarn seviyesiSnrl 0,5orta 1,0Yksek 2,0

II.1.2.8 Binada Bulunan Gvenlik Sistemleri

Binada bulunan gvenlik sistemleri, bina koruma seviyesini dolasyla bina risk

faktr belirlemede etkendir. Binada bulunan sistem ne kadar kapsaml olursa

sorunlarda alglamada, alglama/bildirme sresinde alglama doruluu, sistemde

anlk mdahaleler gibi unsurlar istenilen seviyede olacaktr. Binada bulunan gvenlik

sistemi durumu bina risk faktrne etkisi bulunmaldr. Buna gre bina risk faktr

sonrasnda bina koruma seviyesi bulunur. Binada sre iinde gvenlik sisteminde


30/180

14

grlen sistem gelimeleri, risklerde deimeler olursa bina gvenlik risk faktrnde

kullanlarak tekrar koruma seviyesi bulunmaldr. Binada bulunan gvenlik sistemleri

risk durumlar tablo II.8de gsterilmitir

Tablo II.8 Binada bulunan alglama gvenlik sistemleri[4]

Risk Etkileyen Koullar FaktrHrsz alarm sistemi durumuKapsaml,gei kontrol sistemi dahil -2,0Kapsaml hrsz alarm sistemi -1,0Snrl hrsz alarm sistemi 0,5Sistem basit 1,0Kullanlmayan bina 2,0Bina gvenlik grevlileri seviyesiBinada 24 saat gvenlik grevlisi -4,0Binada gn boyunca, part-time gece devriyesi -2,0Binada girilerde gndz grevlisi 0,5Binada girilerde snrl gvenlik grevlisi 1,0Binada snrl gvenlik grevlisi 2,0Binada grevli bulunmuyor 4,0

Bina kapal devre grnt kayt sistemiCCTV durumuKatlar giriler, full-time, gncel sistem -2,0Katlar giriler, full-time -1,0Katlar giriler, part-time gzlemci -0,5Stratejik katlar,giriler, full-time gzlemci 0,5Stratejik katlar,giriler, part-time gzlemci 1,0Sadece giriler,full-time gzlemci 1,5Sadece giriler, part-time gzlemci 2,5Binada sistem yok 4,0

Bina gvenlik sisteminde kesintisiz g kaynaUPS kullanm olmazsa

olmazlar arasndadr. Bina gvenlik sistemi durumu ne kadar kapsaml olsa da

sistemde Elektrik Enerjisi sorunlu olduunda kullanmda bu sorunlar bina gvenliksistemlerini kullanlamaz duruma getirebilir. Buna gre bina gvenlik sistemlerinde

kesintisiz g kayna kullanm bina risk faktrne etkisi tablo II.9da gsterilmitir.

Tablo II.9 Binada bulunan besleme niteleri durumuKesintisiz g kaynaUPS(uninterruptible power supply)

Risk Etkileyen Koullar FaktrBinada bulunan besleme niteleri durumuKapsaml dinamikkesintisiz g kaynaUPS

-2,0

Kapsaml Statikkesintisiz g kaynaUPS

-1,0

Snrl sistem ak kuru

kesintisiz g kaynaUPS

0,5

Sistem basit,ak yetersizkesintisiz g kaynaUPS

1,0

Binada sistem yok 4,0

Binada bulunan yangn gvenlik sistemleri, bina yangn risk faktrn

azaltacaktr. Buna gre binada bulunan yangn gvenlik sistemi, bina risk faktr

bulunmasnda kullanlmaldr. Binalarda genelde yangn alglama sistemleri olsa da


31/180

15

sndrme sistemleri de bulunan kapsaml yangn gvenlik sistemleri de bulunabilir.

Binada bulunan yangn gvenlik sistemleri risk durumlar tablo II.10da gsterilmitir.

Tablo II.10 Binada bulunan yangn alglama gvenlik sistemleri[2]


Yangn alarm sistemi durumuKapsaml,sndrme sistemi dahil -4,0Kapsaml yangn gvenlik alarm sistemi -2,0Snrl yangn gvenlik alarm sistemi,snrl 0,5Sistem basit, alglamasz 1,0Klasik yangn sndrme donanm, bakmsz 1,5Kullanlmayan bina 2,0Bina yangn merdivensiz 2,5Bina gvenlik grevlileri seviyesiBinada 24 saat gvenlik grevlisi -4,0Binada gn boyunca, part-time gece devriyesi -2,0Binada girilerde gndz grevlisi 0,5Binada girilerde snrl gvenlik grevlisi 1,0Binada snrl gvenlik grevlisi 2,0

Binada grevli bulunmuyor 4,0Bina acil durum sistemiAcil aydnlatma sistemli, kapsamal -2,0Acil aydnlatma sistemli,snrl -1,5Acil ynlendirme sistemli -1,0Acil tahliye yangn merdiveni bulunuyor -1,5Binada sistem yok 4,0

Binada kullanlan sistemlerin kontrol, kullanlan kontrol sistemi durumu bina

risk faktrn olduka etkiler. Buna gre kullanlan bina gvenlik sistemi kontrol

kullanc, bina gvenlik personeli hatalar, alglamada sorunlar, alarm sonrasnda

sorunlar azaltrsa binada bulunan bina risk faktr azalr, binada koruma seviyesider. Bina gvenlik sistemi kontrol durumlar bina risk faktrne etkisi tablo II.11de

gsterilmitir.

Tablo II.11 Binada bulunan sistemlerde kontrol durumu


Binada bulunan sistemlerin kontrol durumuBinada sistem kontrolkapsaml, bilgisayar kontroll

-4,0

Binada sistem kontrolkapsaml, tek merkez kontroll

-2,0

Binada gvenlik sistem

kontrol ayr kullanlyor

-0,5

Binada snrl sistemkontrol ayr, digital

1,5

Binada snrl sistemkontrol ayr, analog, manuel kontroll

2,5


32/180

16

II.1.2.9 Binada Gerekli Koruma Seviyesi Bulunmas

Binada koruma seviyesi bulunmasnda bina risk faktrleri kullanlmasyla

binada gvenlik seviyesi gereksinimi bulunur. Bina koruma seviyesi bulunmas g

olduundan tablo II.12 yol gsterici olacaktr.

Tablo II.12 Bina koruma seviyesi bulunmas[4]Bina riskFaktr

Korumaseviyesi

Koruma

-14 risksiz Korumaya gerek yok

14-19 dk riskFiziksel korumalar

19-23 riskli Fiziksel,snrlelektronik sistemler

23-27 yksek risk Fiziksel, elektroniksistemler

27- tehlikeli risk Fiziksel,kapsamlelektronik sistemler

Kullanlan tablolar yksek risk grubu binalarda, yaplarda(bankalar, askeri

kurulular resmi kurumlar, aratrma merkezleri, firmalar gibi) adam karma,

terrizm, gasp riski olan alanlarda uygulanamaz. Bu tablolarda bulunmayan blgesel

koullar, bina gre bulunan faktrlerde bina risk faktrn olduka fazla etkiler.

Binada her trl unsurlarn hesaplanmas risk analizi sonrasnda risk faktrn

bulanlar sorumludur. Bina gvenlik risk analizi gelitirilebilir olsalar da bina risk

faktrleri bulunmas srasnda bina sorumlusu/sorumlular, sigorta irketi sorumlusu,

kurumsal gvenlik sorumlular grleri, bildirimleri alnmaldr.[4]


33/180

17

II.2. BNALARDA KULLANILAN GVENLK SSTEMLER

Bina gvenlik sistemleri binada olabilecek terr, sabotaj, gasp, hrszlk yangn

gibi sorunlar kontrol altna almak, engellemek iin kullanlr. Buna gre binada

bulunanlar, kullananlar korumak iin farkl sistemler bulunmaktadr.Binada risk faktr, bina yaps, bina kullanm alanlar, binay sorumlular

istekleri, maliyet gibi durumlarna gre standartlar bulunan bina gvenlik sistemleri

kullanlmaldr. Bina gvenlik sistemleri bina alt yapsn kullanarak daha az maliyetle

kurulabilir, binada bulunan sistemlerle entegre kullanlabilir. Binalarda kullanlan

sistemler, iletiim sistemleri bilgisayarla kontroll sistemlerle entegre kullanlmaldr.

Bu durumda bina gvenlik risk faktrn azaltlarak binada koruma seviyesi

drmektedir. Bina inaat srasnda bina alt yaps buna gre olursa bina gvenlik

sisteminde istenenler sre iinde sorunsuz yaplr.

II.2.1 Koruma AlanlarBinalarda kullanm srecinde bina gvenlik sistemine gre farkl koruma

alanlar bulunur. Bina gvenlik sistemi tasarmnda bina koruma alanlar seilerek

sistem tasarmnda kullanlmaldr. Buna gre bina gvenlik sistemi fonksiyonlar

bina yapsna, bina kullanm ekline gre sorunsuz kullanlr.[1]

Koruma alanlar incelenirse

1. evre Korunmas

2. Alan Korunmas

3. Nesne Korunmas

II.2.1.1 evre Korumas

Bina d alann korunmasn salayan genelde kullanlan gergin tel sistemdir.

Bu sistemler dk maliyetle korumaktadr. Bu sistem endstriyel komplekslerde

etkinliini kantlamtr. Bina evresi korunmasnda basit olarak tipik gergin tel

sisteminde grnemez fakat kuvvetli tel, itlerin veya duvarlarn stnde

bulunmaktadr. Bunun dnda, d evre koruma sistemleri, elektronik it sistemleri

radyo frekans sistemleri kullanlr. Baz reticiler, elektronik it sistemleri retseler de

d evre koruma uygulamalarnda karklklara neden olduu iin kullanmda

kalmad. Radyo frekans donanmlar gnmzde geliim iindedir ama henz ticari

adan hazr deildir. Binalarda evre korumas uygulamasnda, alamayan iklim

problemleri kalkt iin sorunsuz kullanlmaktadr. Kaplarn, pencerelerin korunmas

iin genelde kontak donanmlar kullanlmaktadr.


34/180

18

II.2.1.2 Alan Korunmas

Alan koruma sistemleri, binalardaki i alanlar korumak iin kullanlmaktadr.

Buna gre etkin alan koruma sistemler sralanrsa

Ses alglama sistemleri

Elektronik titreim alglama sistemleri

Hareket alglama sistemleri

Binalarda ses alglama sistemleri, alan ierinde bulunan fark edilmeyen mikrofon-

hoparlr niteleri kullanlr. Buna gre koruma alanlarda olan grlt alglama

sonrasnda sistem, bina gvenlik izleme istasyonuna durumu bildirir.

Binada elektronik titreim dedektr gelitirilmi mikrofonlardr. Duvarlara, zemine,

tavana montaj yaplmakta, kontrol nitesine balanmaktadr. Buna gre sistem

koruma yzeylere yaplan her trl mdahaleyi alarm olarak alglar.

Hareket alglama sistemlerinde, korunacak alanda elektromanyetik dalga modeli

bulunmaktadr. Buna gre alandaki bozulmalar koruma sistemi alarm olarak alglar.Koruma sistemleri hareketi alglamak, karklklar azaltmak iin dalga modeli

analizi yapabilen fark devreleri kullanrlar.

II.2.1.3 Nesne Korunmas

Nesne korumas, nesnelerin dorudan korunmasdr. Bu koruma, kullanld

bina koruma alanlarda, sistemde son ksmdr. Nesne korumas iin farkl

dedektrler olsa da kapasitans korumas genelde kullanlan sistemdir. Bu sistemde

alc olarak, kullanlan nesne elektrostatik alan dengesi bozulursa alglama kontrol

nitesi durumu, alarm olarak alglanr.

II.2.2 Alarm sistemleriAlarm sistemleri, aktif olduunda alarm veren basit telli sistemlerden

gnmzn ileri teknoloji rn bilgisayar tabanl sistemlerine geliim geirmitir.

Alarm sistemleri gelimi teknoloji sensrleri ile bu sensrleri gzlemleyen

alarm panelleri gibi donanmlardr. Alarm panelleri, kendisine bal donanmlar

gzlemledii gibi, mdahale yaplma olaslna gre kendisini de izler.[3]

Alarm sistemleri snflandrlrsa

1. Yerel alarm sistemleri2. Merkezi izleme istasyonlu sistemler

3. Mal sorumlusuna ait sistemler

4. Dorudan balant kuran sistemler

Yerel alarm sistemleri, korunan alann evresinde sesli alarmda bulunmaktadr.

(buzzer, korna siren, bunlar gibi) bu tip sistemler genelde karuma alan dk risk

altndaki alanlar korumak iin kurulmaktadr. Yerel alarm sistemleri uzak yerde


35/180

19

bulunan izleme istasyonuna alarm iaretini ulatrlamad yada ekonomik olmad

durumlarda kullanlmaktadr.

Merkezi izleme sistemleri, korunan alanda oluan alarm iareti, gvenlik irketi

tarafndan iletilen merkezi izleme istasyonuna ulatrlmaktadr. Merkezi izleme

istasyonundaki bulunan donanmlar genellikle gvenlik irketine ait olmakta korunan

alan sorumlulara kiralanmaktadr. Bu sistemler, genelde nfuslu kent merkezlerinde

kurulmaktadr. Binalarda, i merkezlerinde kk iyerleri, kendi koruma personeli

sistemleri, donanmlar kullanacak ekonomik gc olmadndan, sonrasnda yerel

alarm sisteminden daha gvenilir korunma istediinde merkezi izleme sistemlerini

kullanmaktadr. Bu sistem tarafndan korunan alanlar merkezi istasyona, kiralanm

telefon hatlaryla balanmaktadr. Merkez, saldrlara kar korunmakta, ierisinde

24 saat eitimli gvenlik personeli bulunmaktadr. Binada, korunan alanda alarm

alglandnda, gvenlik grevlisi derhal kurumsal gvenlik merkezlerine durumu

bildirecektir.Mal sorumlusuna ait sistemlerde, korunan alanda meydana gelen alarm iareti

korunan alann sorumlusuna ait olan merkezi izleme istasyonuna ulatrlmaktadr.

Bu sistemler genel olarak; askeri sler, finansal kurumlar, ofis binalar, hastaneler

niversite kampsleri gibi korunacak alanlar fazla olduklarnda kurulurlar.

Dorudan balant kuran sistemlerde, alarm iareti dorudan kurumsal gvenlik

merkezine ulatrlmaktadr. Buna gre sistemler genellikle bulunduklar alanda

kurumsal gvenlik grevlisi, sorumlular alarmlar sonras mdahale bulunacaklar

kentlerde, yakn merkezlerde kurulmaktadr.

Alarm sistemleri genelde alarm paneli, alarm alglama donanmlar, alarm

sinyal donanmlar bulunur.

Alarm alglama donanmlar, elektromekanik alglayclar, fotoelektronik alglayclar,

ses alglayclar, titreim alglayclar, kapasitans alglayclar, pasif kzltesi,

ultrasonik, mikrodalga dedektrler ieren hareket alglayclardr.

Alarm paneli, alarm alglama donanmlarndan ald iaretleri, sesli alarm sinyal

donanmlarna, srekli gzlenen uzak izleme istasyonuna iletmektedir.

Alarm sinyal donanmlar, korunan alanda, uzak izleme istasyonlarna montaj

bulunmaktadr. Yerel sistemlerde kullanlan donanmlarda genellikle, korunanalanlarda dar montaj bulunan siren, kornalardr. Uzak alarm sinyal donanmlar,

alarm alclar, alarm kayt donanmlardr.


36/180

20

II.2.3 Hrsz alglama gvenlik sistemleriBinada hrszla kar korumada, bina risk seviyesine gre alglayclarla

bal kontrol donanmlarndan oluan hrsz alarm sistemi kurulmaldr. Bina gvenlik

sistemi olarak, binada kullanc ile bilgisayar kontroll, kararl kesintisiz, binada

bulunan kullanclarn isteklerine gre, kaliteli donanmlar olan, sorunsuz tesisat

yaplabilen, standartlara gre hrsz gvenlik sistemi kullanlmaldr. Buna gre hrsz

alarm sistemi, binada istenmeyen, yanl girileri alglar, bunlar istendii gibi bildirir.

Sistemde kontrol paneline bal alglamada dedektrler, alarmlarda siren, flar

bulunur. Kullanmda alarm durumunda kontrol paneli dedektrlerden gelen

sinyallere gre alarm donanmlarn aktif olmalarn salar, sonrasnda gvenlik

sistemi merkezi gzlem istasyonuna bal ise, sistemle ilgili alarm/arza durum

bilgilerini merkezi gvenlik istasyonuna iletilmesini salar. Bina hrsz alglama

sistemlerinde, baz d saha gvenlik sistemi donanmlar ile bina ii kullanmlar

olan alglama donanmlar kullanlr. Bunlardan bazlar, hareket alglamada pr

dedektrleri, snr/giri katlarnda kullanlan cam krlma sesini alglayan cam krlma

dedektrleri, matkap ile delme, krma gibi olaylar alglamada kullanlan sismik

dedektrler kap/pencerelerin kontrolnde kullanlan manyetik kontaklardr.

Kullanlan hrsz alarm kontrol panelleri, bu alglama donanmlarnn alarm/hata

bilgileri kontrol iin kullanlrlar. Kablosuz iletiimde kontrol panelleri hrsz alglama

donanmlar kullanmlar artmaktadr. Kullanc kiisel gvenlii iin kullanlsa da

kullanc aktif kullanmsz, mdahalesiz alglama sonucu ileten sistemlerdir.

Binalarda duruma gre alglama donanmlar, bina gvenlik sistemi I/O kartlarnnbulunduu nitelere baldrlar, bunlar binada gvenlik kontrol merkezi ile datlm

istasyonlardan kontrolleri yaplmaktadr.[18]

Binalarda hrsz alglama sistemi genelde kullanlan sralanrsa[44]

Kontrol paneli, tu takm(keypad)

pr hareket dedektrleri

panik alarm butonlar

Scaklk, gaz sensrleri, su baskn dedektrleri gibi alglayclar

Manyetik kontaklar

Cam krlma dedektrleri

Sesli/kl alarm donanmlar(flarl kornalar)

II.2.3.1 Hrsz alglamada kullanlan dedektrler

Sosyal sorunlardan herhangi yerleim alannda deerli eyalarn alnmas

alanlarn deiik sabotajlara, terrist saldrlara maruz kalnmasdr. Dolaysyla bina

gvenlik sistemleri ierisinde bu probleme de zm getirilmesi kanlmaz


37/180

21

unsurdur. Hrsz alglama sistemlerindeki genel ama ,sistemin kurulu olduu

alanlara belirli zaman aralklar ierisinde insanlarn giri klarn alglamasdr.

Kullanmda hrsz alglama sistemi belirlenen sreler ierisinde alanda tespit ettikleri

insanlar hrsz olarak alglar, durumu alarm olarak bildirirler. Binalarda hrsz

alglama sistemleri gelimeler sonrasnda artk alglamada alanda bulunan gvenlik

kameralar kontrolnde kullanlarak sorunlarda kontrol merkezi gvenlik personeli

alarm karar srecinde etkili olmaktadr.

Binalarda belirli sreler ierisinde istenmeyen girileri alglamada fakl dedektrler

kullanlr. Kullanlan dedektrler farkl doal verileri alglasa alanda bulunan canl

hareketleri alglamas, istenen yerlere alglamalar elektriksel sinyaller eklinde

gnderilmesIdir.

II.2.3.2 Hrsz alglamada kullanlan dedektrlerin snflandrlmas

Hrsz alglama dedektrleri genele olarak snflandrlrsa

Ultrasonik hareket dedektrleri

Pasif kzltesi dedektrler

Ses alglama dedektrleri

Ikla alan dedektrleri

Kapasitans alglama dedektrleri

Cam krlma dedektrleri

II.2.3.3 Ultrasonik hareket dedektrleri

Ultrasonik hareket dedektrleri, etkin korumay salayan alarm sistemIdir.

Kullanldklar alanda dolatrlan ultrasonik klarn kesilmesi, dolamn

engellenmesi gre alglamaktadr. Ultrasonik n, gl, ynlendirilmi yksek

frekansl ses dalgalardr. Ses dalgalarnn yksek frekans seviyesinde olmas, bu

seslerin duyulmamas salamaktr. Buna gre insan, bu ses dalgalarnn

dolatrlm olduu alana girerse, alanda yaplan hareketler sonucu ses enerjisi

frekansnda bozulmalar olur. Bu olumsuz deiimleri alglayan elektronik devreler

alarm sinyalini ilgili kontrol merkezlerine durum bildirilir.[5]

II.2.3.4 Pasif kzltesi dedektrler

Pasif kzltesi hrsz dedektrleri gvenlik sistemlerinde genelde kullanlan

hareket dedektrleri, pasif nfrared yada ksaltlm pr hareket dedektrlerdir. Pasif

kzltesi hrsz dedektrleri alanlarda doal varolan kzltesi nlarn alglanmas

ilkesine gre alglarlar. Kzltesi nlar belirli seviyelerde s deerleri bulundurur.

Buna gre doada varolan canllarda belirli s deerlerini, bulunduklar alanda s


38/180

22

enerjisi olarak aktarrlar. Pasif kzltesi hrsz dedektrler kzltesi nlar aracl

ile alglanmada s farklar olduunda alarm alglar.

Pasif kzltesi hrsz dedektrleri etki alanlarn kesiksiz aktif blgeler arasnda

aktif olmayan pasif blgeler bulunur. Buna gre alglama iki aktif blgenin ksa sre

iinde kesilmesi sonucu olur. Pasif kzltesi hrsz dedektrleri kullanmda geni

etki alan tiplerinde alglama mesafesi 10-15m olsa da dar al uzun alglama

mesafesi olan tiplerinde alglama mesafesi 40mden 400mye kadar farkllk gsterir.

PIR dedektr balants olduka kullanlr dedektrlerdir. Ultrasonik, mikrodalga

dedektrler de alglamada yanl alarma neden olan rzgar, yamur, hava akm,

hareketli sinyaller gibi d etkenler pr hareket dedektrleri etkilemez.

Pasif kzltesi hrsz dedektrleri holler, korIdorlar gibi genel kullanm alanlarda

koruma salamak iin kullanlrlar. Pr hareket dedektrleri koruma alanlarda

hareketi alglayarak kontrol paneline alarm sinyali gnderirler. Kullanm amacna

gre seilmeyen pr hareket dedektrler gereksiz/hatal alarmlara sebep olabilirler.Kullanmda hareket dedektrleri farkl alanlarda gre bulunmaktadr Buna gre

alglama sorunlar azaltacak hatal alarmlar engellemek iin sistemde dedektr

seimleri, kullanlacak alanlara gre yaplmaldr.

II.2.3.5 Ses alglama dedektrleri

Ses alglama dedektrleri fiziksel saldr yada terr olaylarnn seslerini

alglayabilmek iin mahzen yada cephane gibi kapal alanlar korumak amacyla

kullanlmtr.Ses alglama dedektrleri alanda bulunan sesleri alarm alglar.

Kullanm alanlar snrl kalmtr. Ses alglama dedektrleri tek veya fazla mikrofonses alglaycs, amplifikatr kullanlmaktadr. Ses sinyalleri alglama sonrasnda

kontrol merkezine telefon devresi sayesinde iletilmektedir.

II.2.3.6 Ikla alan alglama dedektrleri

Ikla alan alglama dedektrleri ilke olarak ultrasonik hrsz dedektrleri gibi

koruma alan ierisinde kalan alanda yksek frekansl ses dalgalar dolatrlmasna

karn, kla alan hrsz alglama sistemlerinde normal k nlar dolatrlr.

Buna gre herhangi alanda canl bu nlar keserse alglamada kontrol merkezine

alarm olarak iletilecektir. Ikla alan alglama dedektrleri yksek seviyeli alglamasistemlerinde korunacak alan ekli, mesafe snrsz olarak n yolu istenildii gibi

belirlenebilir. Ik kaynandan kan nlar istee gre tek yada fazla ayna ile

yanstlarak korunacak alan ierisinde dolatrldktan sonra tekrar k kayna

zerinde bulunan alc devreye gelir. Buna gre alc devre zerinde bulunan foto

diren zerine den k Iddeti ile diren deeri deien devre elemandr.


39/180

23

Herhangi canlnn n dolat alanda n akn kesmesi sonucu foto dirence

k gelmezse kontrol merkezine alglama sonras alarm sinyalleri gnderilir.

II.2.3.7 Kapasitans alglama dedektrleri

Kapasitans dedektrleri alanda az ksmlarla, eyalarn korunmasnda kullanlr.

Kapasitans dedektrleri alanda istenen eyalar, para kasalar, eyalarn saklandkasalar gibi maliyeti fazla eyalar korumak iin kullanlr. Kapasitans dedektrleri

genellikle bulunduklar koruma alanda 4-5 cm. uzaklkta alglarlar.

II.2.3.8 Cam krlma dedektrleri

Cam krlma dedektrleri kullanm artmaktadr. Cam krlma dedektrleri seilen

tipe gre camlara yaptrlr yada akustik modelleri camlara yakn ksmlarda

kullanlrlar. Kullanldklar camn krlma frekanslarn tespit edebilmekte buna gre

baz elektronik alarm devreleri aktif hale getirmektedir. Baz durumlarda hzlca

krlan camlar alglama sorunlar bulunmaktadr. Manyetik kontaklar kullanm daralan kap, pencerelerle alabilir ksmlarda kullanlrlar.

II.2.3.9 Alglama Sistemi Kablolar

Bina yangn alglama sisteminde iletimini salayan, sistemde sorunsuz

olmasnda gerekli olan kablolarnda uygun seilmesi gereklIdir. Bu seim yaplrken,

yksek hzda veri iletimi, kayplarnaza indirgenmesi, ekranlamann standardna

gre olarak yaplmaldr. Bu kablolar genelde tavan iinde, kablo kanallarnda veya

kablo tavalarnda [besleme, aydnlatma, havalandrma kablolar] arasndan

gemektedir. Bu tip kablolarda genelde ekransz olduundan, alma esnasndaelektriksel grlt yaymaktadr. Bu durumda yangn alglama sistemi kablolar

tesisat iindeki elektriksel alanlarda enterferansn karmas, endktif kapasitif

kuplajlardan etkilenmesini engel iin ekranl kablo kullanlmaldr.[11]

II.2.4 Yangn alglama gvenlik sistemleriYangn tehlikesini, sahada bulunan dedektrler vastasyla alglayan elektronik

ihbar, alarm sistemlerIdir. Konvansiyonel, analog adresli, digital adreslenebilir

yangn alarm panelleri kullanlmaktadr. Binalarda yangn alglama sistemi olarak

genelde kullanlan donanmlar sralanrsa[15] yonizasyon, optik duman tipi yangn dedektrleri[44]

Sabit scaklk, s art hz dedektrleri

Lineer s art dedektrleri

Manuel butonlar

In tipi dedektrler


40/180

24

Alev dedektrleri

Sesli alarmlar/kornalar

Elektronik - Flarl alarm kornalar

Analog adresleri, konvansiyonel yangn ihbar panelleri

Sndrme sistemleri sprinkler, gazl sndrme sistemleri

II.2.4.1 risk faktr

Binada risk her dedektre den korunacak alann byklnn seilmesi

iin etkili kriterdir. Binada genel olarak yangna duman dedektr ile daha hzl

reaksiyon alnr. Korunan alan dedektr alanndan daha azsa sistemde yangn daha

hzl alglanr, Binada duman dedektrleri iin Iden(yksek risk) IIIe(dk risk) risk

blgeleri koruma alanlar ekil II.1de gsterilmektedir.[19]

ekil II.1 Bina koruma alanlar yangn risk faktr[9]

Blge I aadaki durumlarda seilmelIdir:

Ka alanlar iin her tehlikeli alana toplam insan saysn %10undan fazla insan

dyorsa,

Binada bulunan yangn blmlerini yangn yk olduka yksekse,

Blgede deerli eyalar,sanat eserleri bibi binalar varsa,

Binada yklma tehlikesi varsa,

Alanda yangn durumunda youn duman retecek %20den yangn materyali

varsa,

Blge II aadaki durumda seilmelIdir:

Alanda insan varsa,fakat ka alanlar kstlysa,

Yangnda yanabilecek mallarn deeri yksekse,

Bina yan alanlarnn yangn yk yksekse,

Alanda yanabilecek rnlerin %20den fazlas yangnda yksek toksit

retebilecekse,


41/180

25

Blge III aadaki durumlarda seilmelIdir,

nsan hayatn direkt olarak tehlike altna olmayan alan ise,

Alanda bulunan metaryellerin deeri yksek deilse,

Binann yangn potansiyeli dkse,

Binada bulanan her trl metaryelin, mallarn yanmaya eimli deilse,

Alandaki yanmada toksit rn karacak rn yoksa.

Bina yangn gvenlik sisteminde dedektrn uygun ekilde yerletirilmesi salanrsa

sistem kararlln artrarak kurulumda maliyeti azaltr etki eder.

Kullanlan bina gvenlik sistemi.montaj srasnda kurallar sralanrsa

Koruma alandaki yangn potansiyeli, dedektr aktif yapacak dzeyde duman, s,

radyasyon yaymaldr.

Dedektre ekranlarm alandaki kullanlan alan faktr dedektre gre olmaldr.

Dedektrler dzenli test, bakmdan gemelIdir.

Dedektrlerin montajnda daha fazla koruma alan koullar dnlmelIdir. Estetik,dekoratif nedenler iinde uzlama gereklIdir. Buna gre kullanmda her duman

dedektr max alannn(80 m2) kural, normlara gre aadaki koullarda kuruludur.

Alanda tehlikeye maruz kalm insanlarn ka durumu,

Alandaki yangn potansiyeli,

Alandaki yangn sonrasndaki toksin duman rnleri miktar

Alandaki yangn blmleri 4 m2'den daha fazla ise artrlm dedektr yzeyi ile

ekranlanabilir durumdadr.

II.2.4.2 Yangn alglamada kullanlan dedektrlerBu nedenle binalarda tespit edilmesi, nne geilmesi gereken yangndr.

Binada yangnn kontrol altna alnabilmesi iin ksa srede tespit edilmesi

gerekmektedir.[6] Binada yangn fark edilebilecek genel belirtileri duman kmas,

baz kimyasal gazlarn yaylmas, ortam ssnn lineer olmayan ekilde artmas,

k radyasyonunda oluacak deiimlerdir. Kullanlan dedektrlerle alglanan

veriler koruma alanlarda belirli seviyeyi atnda, kullanlan deiik iletiim

yntemleri ile kontrol panelleri zerinden merkezi kontrol nitesine bu durumu

haber gndermekte sonrasnda yangn sndrme sistemlerini devreye

alnmaktadr. Bina gvenlik sistemlerinde kullanlan yangn alglama, kontrol

dedektrleri, yangn haber veren verilere gre seilmelIdir.[18]

Kullanlan yangn alglama sisteminde genel olarak bulunanlar sralanrsa

Yangn alglama dedektrleri

Kontrol panelleri

kaz amal kullanlan sesli ya da kl alarm devreleri


42/180

26

Kap kapatc, havalandrma kapatc, yangn sndrme donanmlar gibi sistemler

bulunan donanm aralar

Kullanlan yangn alglama dedektrleri ekil II.2de gsterilmitir.

ekil II.2 Bina yangn alglama dedektrleri

II.2.4.3 Yangn dedektrlerin snflandrlmas

Yangn alglama dedektrleri genel kullanmlara gre snflandrlrsa[19]

Is alglama dedektrleri

Duman alglama dedektrleri

Alev alglama dedektrleri

Kimyasal gazlar alglama dedektrleri

II.2.4.4 Is alglama yangn alglama dedektrleriIs alglama yangn dedektrleri, kullanlan eski dedektrlerden olup dier

tipte olanlara gre daha gvenilir alglama mekanizmas bulunur. Is alglama

dedektrler scakl belirli seviyeyi amasnda alarm sinyali belirler. erisinde

snn artmasyla bimetal malzeme bulunur. Is snr alnca bimetal malzeme

dedektr ierisinde bulunan kontaklarn kapanmasna sebep olur. Is art normal

deere dndnde bimetal tekrar ksalarak kontaklar arasndaki balant kesilir.

Is alglama yangn dedektrleri genelde kazan daireleri, kurutma odalar,

buharlamann fazla olduu yerlerde kullanlr. Hareketli paralar olmadndan

genelde anmazlar Bu nedenle bakmlar kolaydr.

II.2.2.5 Duman alglama yangn alglama dedektrleri

Duman alglama yangn dedektrleri, yangn srasnda alana kan duman

alglayan elemanlardr. Genellikle iin iin yanmalarn olumas muhtemel

alanlarda kullanlrlar. Alglamalarda son derece sratlIdirler. yonizasyon veya

fotoelektrik ilkelerine bal olarak alrlar. yonizasyon ilkesiyle alan duman


43/180

27

dedektrlerinde genellikle Amerikyum 241 radyoaktif maddesinin mas sonucu

iyonize olan ii hava dolu tp bulunur. Radyoaktif maddenin nmas, ortamda

bulunan dumana baldr. Eer duman younluu ar artarsa tp ierisinde hava

radyoaktif maddenin masyla iyonize olacaktr. yonize olan hava ierisinde

bulunan oksijen, nitrojen iyonlar da tp ierisindeki ortam iletken hale

getirecektir.tpn her iki Ucuna bal elektrotlar arasnda daha az seviyelIde olsa

akm geii salanr.Bylelikle de alarm devresi altrlabilir.

Fotoelektrik duman dedektrler de ise k kayna, bu kaynak tarafndan

beslenen k alglama alc devre bulunur. Kaynak normal durumda alc devreye

belirli k Iddetinde nlar yollanmaktadr. Eer ortamda duman olursa,

gnderilen belirli seviyedeki Iddete sabit k nlarndan zayflamalar olur. Alc

devre tarafndan bulunan, devre zerine den k Iddeti ile orantl olarak

devrede dolaan akm deerini deitire bilen elektronik elamanlar bu durumu

hissederler, gerekli alarm sistemlerini devreye alnmaktadr.

II.2.4.6 Alev alglama yangn alglama dedektrleri

Alev alglama yangn dedektrleri, yanc, patlayc maddelerden yaylan,

ak, grlebilen alevli yangnlarn alglanmalarda kullanlrlar. Kzltesi, Mortesi

dalga boylarda alacak ekilde tasarlanmlardr. Kzltesi alev dedektrleri,

binada yangn esnasnda oluan alevlerden oluan kzltesi nlara alglarlar.

Kullanmda alev dedektrleri arasra olsa da gne nlar, alanda bulunan dier

kaynaklardan yaylan nlarla, lambalardan da etkilenmektedir. Mortesi

dalgalarla alan alev dedektrleri ise ayn ekilde alevlerden yaylan mortesilar alglamak suretiyle alrlar. Alev alglama dedektrlerde, alglama eleman

olarak silikonkarbit yada alminyum nitrik benzeri kat madde kullanlabildii gibi

gaz dolu tp de kullanlr.

II.2.4.7 Kimyasal gazlar alglama yangn dedektrleri

Kimyasal gazlar alglama olarak alan yangn dedektrleri provan, isobtan

metan ile bunlarn karm olan svlatrlm petrol gaz, havagaz, doalgaz

hIdrojen, etil-alkol gibi gazlar alglarlar.[3] Binada yangn sonucu alana yaylan

gazlar, dedektr ierisinde buluna radyasyon kaynan etkilerler. Kullanlanradyasyon kaynandan yaylan radyoaktif maddelerle havann iyonize olmas

sonras hazne ierisine sktrlan hava iyonize edilerek iletken olarak kullanlrsa

akm geii salanr. yonize duman dedektrleri gibi alarm sistemleri de kullanlr


44/180

28

II.2.4.8 Dedektrlerin seilmesi, yerletirilmesinde dikkat edilmesi gerekenler

Bina gvenlik sistemlerinde unsurlarda kullanlan dedektrlerin kontrol

edilecek olan alanlara gre seilmesi, yerletirilmesIdir. Bina gvenlik sisteminde

genel kontroller, binann olabilecek yangnlara, hrszlk gibi durumlarda korumaldr.

Kullanmda yangn alglama sistemlerinin amac yangnn balangcnda ksa srede

alglanarak alarm devrelerini aktif hale getirmektir. Buna gre hatal dedektr

seimleri, montaj sorunlar, alglamada sorunlar kaldrlmaldr.[19]

Kullanlan yangn alglama gvenlik sistemi balantlar ekil II.3te gsterilmitir

ekil II.3 Bina yangn alglama sistemi balant emas

Buna gre dedektrlerde alglamada etki eden faktrler

Tavan yaps

Dedektr alglama

Dedekt

Documents

Bina-gvenlik-sistemlerinin-bilgisayarla-kontrol-computer-controlled-building-securty-systems.pdf