„Dojrzała przedsiębiorczość
-innowacyjny model preinkubacji przedsiębiorczej
osób 50+”
MATERIAŁY SZKOLENIOWE
DOTYCZĄCE SZKOLEŃ MIĘKKICH
WERSJA SKRÓCONA
IV
BLOK TEMATYCZNY
Rozwój osobisty
Opracowała: Monika Sikorska
2 Rozwój osobisty -materiały szkoleniowe skrócone
Spis treści
1.Komunikacja interpersonalna - podstawą tworzenia relacji z otoczeniem ..................................... 3
a. Definicja komunikacji ............................................................................................................... 3
b. Łańcuch komunikacyjny .......................................................................................................... 4
c. Środki i płaszczyzny komunikacji ............................................................................................. 5
d. Błędy percepcyjne - czyli , co utrudnia komunikację .............................................................. 5
e. Słuchanie - jako element usprawniający komunikację ............................................................ 6
f. Jak powinna wyglądać praca zespołowa .................................................................................. 7
2. Podział osób ze względu na sposób odbierania informacji ............................................................. 9
a. Trzy podstawowe kanały przekazu informacji......................................................................... 9
b. Jak rozpoznać system percepcji mojego rozmówcy .............................................................. 10
c.O co zadbać w rozmowie z innymi .......................................................................................... 10
d. Mój system reprezentacji ..................................................................................................... 13
3. Asertywność - wyrazem najwyższego szacunku do siebie i innych ............................................... 13
a.Co to jest autentyczna asertywność ...................................................................................... 13
b. Cele asertywności ................................................................................................................. 13
c. Jak odmawiać bez poczucia winy i burzenia relacji ............................................................... 14
d. Jak radzić sobie z opiniami innych- jak przyjmować krytykę i komplementy ....................... 15
4.Stres troszkę oswojony .................................................................................................................. 18
a. Rodzaje stresu ....................................................................................................................... 18
b. Główne stresory ................................................................................................................... 19
c. Konsekwencje stresu ............................................................................................................. 19
d. Strategie radzenia sobie ze stresem ...................................................................................... 21
e. Zanim będzie za późno - czyli jak powstaje wypalenie zawodowe ...................................... 23
5. Ćwiczenia ...................................................................................................................................... 27
3 Rozwój osobisty -materiały szkoleniowe skrócone
1. Komunikacja interpersonalna
a. Komunikacja – próba zdefiniowania
KOMUNIKACJA - symbole, mowa, rozumienie, proces, transmisja, kanał, intencja,
znaczenie i sytuacja
KOMUNIKACJA - - proces organizowania wiadomości w celu stworzenia znaczenia.
PROCES KOMUNIKACJI - stałe udzielanie sobie feedbacku, celem usunięcia błędów
i nieporozumień oraz nadinterpretacji.
Rodzaje komunikacji:
Komunikacja zewnętrzna -> komunikuje się na zewnątrz, kiedy staram się przekazać
słowem, gestem, pismem, obrazem lub innymi znakami pewne treści, począwszy od
najprostszych , jak prośba o sól po bardzo skomplikowane , jak instrukcja
użytkowania rozdzielacza trójfazowego.
Komunikacja wewnętrzna - > komunikuję się ze sobą, myśląc, podając wewnętrzne
ciche instrukcje, czasem monologując w głowie, złoszcząc się lub ciesząc się skrycie,
czasami wyobrażając sobie różne obrazy i sytuacje.
Komunikacja jako proces - czyli jak powstaje komunikacja
NADAWCA ODBIORCA
AA
OBJAŚNIENIE
INFORMACJI
ZAKODOWANIE
(sposób przekazu)
PRZEKAZ ODBIÓR
ODKODOWANIE
(interpretacja)
ZROZUMIENIE
INFORMACJI
4 Rozwój osobisty -materiały szkoleniowe skrócone
Kontakt obustronny zachodzi wówczas, gdy zarówno NADAWCA, jak i ODBIORCA wykonują
wszystkie cztery czynności, a mianowicie:
mówienie
zadawanie pytań
słuchanie
zrozumienie
Osoby, których zadaniem jest zawodowe nawiązywanie kontaktu, muszą sprawnie
wykonywać wszystkie cztery czynności.
b. Łańcuch komunikacyjny
Klasyczny model procesu komunikacji składa się z sześciu elementów. Dwie skrajne strony
tego procesu to NADAWCA i ODBIORCA . Najważniejsze funkcje tego procesu to
KODOWANIE, ODKODOWANIE. Dwa najważniejsze instrumenty to: PRZEKAZ i ODBIÓR.
Spójrzmy na ten proces z bliska
Jednym słowem do zaistnienia procesu komunikacji konieczne jest wystąpienie
7 zasadniczych elementów:
źródło- nadawca komunikatu
kodowanie- przekształcenie w symboliczną postać
komunikat – zakodowania wiadomości
kanał- środek przekazu ( komunikacja ustna, pisemna, wizualna)
komunikat
SPRZĘŻENIE ZWROTNE
komunikat komunikat komunikat
KODOWANIE NADAWCA KANAŁ DEKODOWANIE ODBIORCA
5 Rozwój osobisty -materiały szkoleniowe skrócone
dekodowanie- przełożenie komunikatu na zrozumiałą formę
odbiorca- adresat komunikatu
sprzężenie zwrotne- informacja zwrotna o zrozumieniu przekazu
c. Środki i płaszczyzny komunikacji
Forma Korzyści Wady
Ustna/ Werbalna 1.Sprzyja reakcji i wymianie
poglądów
2.Łatwa w użyciu
1.Może być niedokładna
2.Nie zostawia trwałego zapisu
Pisemna 1.Przeważnie jest
dokładniejsza
2.Zostawia zapis
1.Nie sprzyja zwrotnej reakcji
i wymianie poglądów
2. Trudniejsza i bardziej
czasochłonna
Niewerbalna 1.Wzmocnienie przekazu
werbalnego ładunkiem emocji
2.Buduje atmosferę rozmowy
1.Niebezpieczeństwo odmiennej
interpretacji tego samego
przekazu
2. Niewystarczająca do pełnego
przekazu komunikacyjnego
d. Błędy percepcyjne – czyli co utrudnia komunikację
Brak skutecznej komunikacji jest jedną z najpoważniejszych przeszkód na drodze do
efektywnej działalności grupowej. Dotyczy to zarówno przekazywania odpowiednich
wiadomości, jak również rozumienia ich znaczeń.
6 Rozwój osobisty -materiały szkoleniowe skrócone
Najczęstsze bariery w komunikacji
krytykowanie ( „ Bo Ty zawsze jesteś”, „To nie ma sensu..”)
obrażanie ( „ Po prostu idiota…”, „Tylko półinteligent mógł to zrobić…”)
orzekanie ( „ To się musiało tak skończyć…”, „ Najzwyczajniej w świecie zawaliłeś…’)
rozkazywanie ( „ Masz zrobić to i to natychmiast..”, „Wykonaj to natychmiast..”)
grożenie ( „Ty lepiej uważaj..”, „ Na takich jak Ty są sposoby…”)
moralizowanie („ Przyzwoity i uczciwy człowiek tak nie robi..”, „Ale hańba..”)
zasypywanie pytaniami ( „Po co?”, „ Dlaczego”, „ Z jakiego powodu?”,
„ A kiedy konkretnie…?”, „ Czemu nie wcześniej)
ucieczka od cudzych problemów
Co Tobie ułatwia , a co utrudnia komunikację?
( Ćwiczenie nr 1 )
e. Słuchanie- jako element usprawniający efektywną komunikację
Słuchanie – jest najczęściej wykorzystywanym elementem sprawnej komunikacji.
Umiejętność aktywnego słuchania sprzyja porozumiewaniu i poprawnej komunikacji.
Rozróżniamy dwie formy słuchania:
SŁUCHANIE PASYWNE ( słyszenie), polegające na biernym odbieraniu wszystkiego ,
co dociera do naszych uszu. Słuchacz nie zdradza żadnej reakcji na słowa
SŁUCHANIE AKTYWNE ( słuchanie ), oznacza demonstrowanie rozmówcy, że się go
słucha z zaangażowaniem i uważnie. Pomagają w tym sygnały werbalne i niewerbalne .
Umiejętność aktywnego słuchania jest bardzo istotna, gdyż zwykle rejestrowanie tego,
co rozmówca nam przekazuje , nie wystarcza. Często koniecznym jest zachęcenie
mówiącego do kontynuowania wypowiedzi, ujawnienie go, że jest słuchany i ułatwienie
mu skonkretyzowania myśli.
A Ty – czy potrafisz słuchać?
(Ćwiczenie nr 4)
7 Rozwój osobisty -materiały szkoleniowe skrócone
f. Jak powinna wyglądać praca zespołowa
Często zdarza się, że z jakichś powodów członkom zespołu trudno się współpracuje,
zespół nie jest efektywny, a praca nie idzie do przodu. Czasem powodem może być
niewłaściwe dopasowanie ludzi do zadań, lub/i brak zrozumienia indywidualnych
predyspozycji.
Każdy z nas posiada role (zadania) przez siebie preferowane – wypełnia je
z zaangażowaniem, przyjemnością i dobrymi efektami. Oprócz tego jest kilka ról, do których
co prawda nie zostaliśmy stworzeni, ale okresowo możemy się ich podjąć i efektywnie
wykonać powierzone nam zdania.
Mamy również takie role, które będą nam sprawiały ogromny kłopot i przypuszczalnie efekty
pracy będą opłakane. Każda z ról niesie ze sobą zarówno mocne, jak i słabe strony toteż
zespół powinien składać się z różnych typów ludzi. Wtedy podejście do zadań jest
najpełniejsze i szanse powodzenia największe.
Teoria ról zespołowych M. Belbina- czyli jak stworzyć w odpowiedni sposób zespół
Teoria Ról Zespołowych M. Belbina, pozwala w każdej Organizacji na świadome dobieranie
odpowiednich dla zespołu osób, następnie zlecanie im odpowiednich zadań oraz
komunikowanie się z nimi w odpowiedni sposób. Te grupy zachowań, odpowiednio
nazwane, to dzisiejsze role zespołowe.
W wyniku badań wyselekcjonowano osiem konkretnych ról zespołowych:
1. Praktyczny Organizator
2. Naturalny Lider
3. Człowiek Akcji
4. Człowiek Idei (siewca)
5. Człowiek Kontaktów
6. Sędzia
7. Człowiek Grupy
8. Perfekcjonista
8 Rozwój osobisty -materiały szkoleniowe skrócone
Jest oczywiste, że sprawnie działający zespół powinien skupiać członków charakteryzujących
się odpowiednimi stylami uczestnictwa. Na przykład w każdym zespole powinien być
przywódca. Ale istotne jest, by osób pretendujących do tej roli nie było więcej, gdyż może
to zrodzić konflikty i powodować dysfunkcjonalność zespołu.
W każdym podziale ról w zespole można dostrzec zalety i wady:
Role w zespole Typowe cechy Zalety Wady
Praktyczny Organizator
Konserwatywny,
obowiązkowy, praktyczny
Zdolności organizacyjne,
zdrowy rozsądek,
samokontrola
Brak plastyczności,
możliwe powątpiewanie
w nowe pomysły i zmiany
Neutralny Lider
Spokojny, pewny siebie,
zdyscyplinowany
Zdolność do dostrzegania
potencjału tkwiącego w
ludziach i silne skupienie
na celach
Przeciętny, jeśli chodzi
o zdolności intelektualne
i twórcze
Człowiek Akcji
Bardzo napięty,
dynamiczny, stawiający
wyzwania
Pragnienie i gotowość
przezwyciężenia inercji,
braku efektywności,
samozadowolenia
Skłonność do
prowokowania, irytacji
i niepokoju
Człowiek Idei (siewca)
Indywidualista, poważny,
niekonwencjonalny
Geniusz, wyobraźnia,
intelekt, wiedza
Bujanie w obłokach,
możliwe pomijanie
Człowiek Kontaktów
Ekstrawertyk, entuzjasta,
ciekawy świata,
komunikatywny
Zdolność do
kontaktowania się
z ludźmi
i odkrywania tego, co
nowe. Umiejętność do
reagowania na wyzwania
Szybko traci
zainteresowanie sprawą,
gdy mija pierwsza
fascynacja
9 Rozwój osobisty -materiały szkoleniowe skrócone
Sędzia Trzeźwy, bez emocji,
ostrożny
Umiejętność oceny,
dyskrecja, praktyczność i
niebawienie się w
sentymenty
Brak mu umiejętności
inspiracji i zdolności do
motywowania innych
Człowiek Grupy Zorientowany na
społeczną stronę pracy,
łagodny, wrażliwy
Umiejętność wczuwania
się w ludzi i w sytuacje,
umiejętność wzbudzania
„ducha” grupy
Brak zdecydowania
w sytuacjach
kryzysowych
Perfekcjonista Staranny,
uporządkowany,
sumienny, niespokojny
Zdolność do
doprowadzenia do
skutku,
perfekcjonizm
Skłonność do martwienia
się drobiazgami, napięcie
Czy wolisz pracować samodzielnie , czy w grupie? Jaka jest Twoja rola w grupie ? Sprawdź to.
(Ćwiczenie nr 2 )
2. Podział osób ze względu na sposób odbierania informacji
Odbieramy świat za pomocą 5 zmysłów : wzroku, słuchu, smaku, dotyku ( ruchu) i węchu
-z czego trzy pierwsze odgrywają najważniejszą rolę w naszym funkcjonowaniu.
Na podstawie pobieranych informacji- nadajemy im sens i podejmujemy jakieś działania.
Konkretnie komunikujemy się.
a. Trzy podstawowe kanały przekazu informacji
Ludzie często wysyłają werbalne i niewerbalne sygnały, wskazujące jakiego sygnału
reprezentacji używają w danej chwili.
10 Rozwój osobisty -materiały szkoleniowe skrócone
Kiedy rozmawiają dwie osoby, o różnych sygnałach reprezentacji , to równie dobrze mogłaby
by być prowadzona w dwóch różnych językach. Każdy słyszy, co mówi rozmówca, ale oboje
prawie w ogóle nie mogą zrozumieć, co on ma na myśli.
b. Jak rozpoznać system percepcji mojego rozmówcy
Osoby o wzrokowym systemie reprezentacji
Szacuje się, że około 50-55 % osób dorosłych- to osoby o wzrokowym systemie reprezentacji.
Kodują oni informacje w formie graficznej i najlepiej reagują na informacje docierające do
nich w takim samym formacje. Myślą obrazami. Zapamiętują to, co zobaczą.
Mają skłonność do szybkiego mówienia, najczęściej ich ton głosu jest wysoki, gestykulują na
wysokości lub poniżej głowy.
Można te osoby rozpoznać, po tym, że używają języka zorientowanego na bodźce wzrokowe
Używają takich zwrotów jak:
„Widzę, co mas na myśli”
„Przyjrzę się z bliska tej ofercie”
„ Przymknę na to oko”
„Nie ma cienia nadziei”
„To raczej optymistyczny pogląd „
„Przyszłość rysuje się w jasnych barwach”
Typowi przedstawiciele tej grupy myślą, mówią i zachowują się jak gdyby wszystkie procesy
myślowe były zapisane na taśmie filmowej. Z reguły mówią szybko o mogą okazywać
zniecierpliwienie, gdy ktoś im przerwie, ponieważ muszą mówić tak szybko, jak szybko, jak
szybko wyświetla się w ich głowie film. Osoby o wzrokowym systemie reprezentacji często
swobodnie gestykulują, uzupełniając w ten sposób przekaz ustny.
Mają również skłonność do ciągłego poruszania się, chodzenia w trakcie mówienia
i patrzenia na wszystko dookoła z wyjątkiem osoby, do której się zwracają.
11 Rozwój osobisty -materiały szkoleniowe skrócone
Osoby, o słuchowym systemie reprezentacji
Jeśli w Twoim otoczeniu jest ktoś, kto regularnie mówi sam do siebie, zwłaszcza jeśli się
bardzo intensywnie koncentruje- to z dużym prawdopodobieństwem można powiedzieć, że
osoba ma silnie rozwinięty słuchowy system reprezentacji.
Osoby takie, wchodzą w interakcje ze światem przede wszystkim poprzez dźwięki,
Rozpoznajemy je po wypowiadanych słowach:
Np.
„ Słyszę co do mnie mówisz”
„ To brzmi nieźle”
„ Coś mi tu nie gra”
„ To mi nic nie mówi”
„ Słowo za słowo”
„Powiedz mi coś więcej”
Kojarzą zdarzenia i ludzi dźwiękami i muzyką, ich wspomnienia przypominają taśmę
magnetofonową.
Zwracają uwagę tylko na to, co mówisz, ale również jak mówisz ( ton, modulacja głosu,
prędkość mówienia, pauzy). Ich ton głosu jest poważny, średnio wysoki, gestykulują na
poziomie barków. Najlepiej reagują na informacje przekazywane ustnie. Częściej zadają
pytania i wracają po ustne wyjaśnienie po rozmowie.
W przeciwieństwie do osób o wzrokowym czy kinestetycznym systemie reprezentacji, które
mogą przechowywać informacje na piśmie, osoby słuchowe podejmują decyzje, opierając się
głównie na tym, co pamiętają z usłyszanych słów. Dlatego też osoby słuchowe nie lubią, gdy
przedstawia im się wiele opcji i często mają trudności z opowiedzeniem się po jednej stronie.
12 Rozwój osobisty -materiały szkoleniowe skrócone
Osoby o kinestetycznym systemie / czuciowcy/
Podobnie jak słuchowcy, ludzie ci stanowią około ¼ wszystkich osób dorosłych. Słowo
„kinestetyczny”, pochodzi od greckich słów kinin ( ruszać się ) i jest najczęściej używane
w odniesieniu do ruchu fizycznego . W NLP termin ten odnosi się do odczuć i uczuć, zarówno
fizycznych, jak i emocjonalnych. Łatwo rejestrują sytuacje, ludzi rzeczy w ruchu oraz pojęcia
odnoszące się do doznań, uczuć, wrażeń. Uczą się przez działanie. Lubią przykłady z życia
wzięte, pytania i odpowiedzi.
Ton ich głodu jest niski, mówią raczej wolno, stosując przerwy. Gestykulują na poziomie
bioder.
Używają zwrotów:
„ Wyczuwam, co masz na myśli”
„ Rozpiera mnie energia”
„ W lot to złapię”
„ Zimny drań”
„ Wystawić kogoś do wiatru”
„ Nie przyłożę ręki do tego”
„ Trzymaj nerwy na uwięzi”
Osoby kinestetyczne przywiązują znacznie większe znaczenie do własnych odczuć ( zwłaszcza
swoich emocji), niż jakakolwiek inna grupa. Niestety emocje nie maja treści i mają tendencję
do przemijania. Osoby o kinestetycznym systemie reprezentacji często mają trudność
z logicznym rozumowanie, dopóki nie określą swoich uczuć na dany temat.
Są wyczuleni na swoje odczucia i mogą się wydawać nieco introwertyczni i niewrażliwi,
a nawet „zimni”. Takie osoby czują się niepewnie i podatne na zranienie w sytuacjach
naładowanych emocjami lub sytuacyjnie chaotycznie . Osoby kinestetyczne nie radzą sobie
dobrze, jeśli są poddane dużym napięciom, ponieważ potrzebują czasu , by zinterpretować
odbieranie informacje pod kątem wcześniejszych doświadczeń i emocji.
13 Rozwój osobisty -materiały szkoleniowe skrócone
c. Mój system reprezentacji
(Ćwiczenie nr 3)
3. Asertywność – wyrazem szacunku do siebie i innych
a. Co to jest autentyczna asertywność .
W asertywności istotnym jest – stosunek do ludzi , własnych przekonań i wartości.
Różne są definicje asertywności . Poniżej kilka najlepiej oddających jej znaczenie :
• ASERTYWNOŚĆ -> to styl podróżowania przez życie z dużą świadomością własnego
kierunku, własnego celu, własnych potrzeb/ niezbędną jest- dobra mapa swych
potrzeb i rozeznanych możliwości – to czego chcę, co mogę oraz wartości (co jest dla
mnie ważne)
• ASERTYWNOŚĆ-> działanie , wyrażające szacunek do własnych praw.
• ASERTYWNOŚĆ-> decyzja o tym, że to Ty jesteś jedyną osobą , która może mieć
wpływ na Twoje życie.
• ASERTYWNOŚĆ-> to wyzwolenie, wyzwolenie od kiedyś wpojonych nam przekonań,
wyzwolenie od lęku, wyzwolenie od wpływu innych, wyzwolenie od sytuacji, która
panuje nad nami .
b. Cele asertywności
CEL 1 -> Uczenie innych jak mają Cię traktować
CEL 2 -> Zmiana zachowań innych- za to też my jesteśmy po części odpowiedzialni.
CEL 3-> Pomoc innym w decydowaniu o sobie.
CEL 4 -> Maksymalizacja szans
CEL 5. -> Twoje zdrowie
14 Rozwój osobisty -materiały szkoleniowe skrócone
Jak wygląda Twoja Mapa asertywności. Sprawdź i wykonaj ćwiczenie.
( Ćwiczenie nr 4)
c. Jak odmawiać bez poczucia winy i burzenia relacji
1.KROK – „Nie „
Jeśli jest Ci przykro, a odmowa jest dla Ciebie bardzo trudna , powiedz co czujesz.
Powiedz „przykro mi”, bo to nie usprawiedliwianie się, ani tłumaczenie, to sposób na
autentyczność, twoja ludzka twarz. Ma prawo być Ci przykro. Powiedz to zwłaszcza wtedy,
gdy chcesz pomóc, ale po prostu nie możesz.
ASERTYWNOŚĆ- to przecież pomoc czynna. To bardzo dalekie od poczucia winy.
2.KROK – „ Obszar odmowy”- wskaż go!
Kolejny krok – to precyzyjne wskazanie obszaru odmowy, Twojej odmowy. Im bardziej
będzie on precyzyjny, tym łatwiej będzie go przyjąć Twojemu rozmówcy. To musi być
komunikat , który nie odrzuca jego jako osoby, ale komunikat, iż nie chcesz zrealizować jego
prośby.
3 . KROK – „Uzasadnienie”
Krótkie, prawdziwe uzasadnienie Twojej decyzji.
Psychologowie udowodnili, że obecność uzasadnienia wzmacnia skuteczność komunikatu
o blisko 30% .
Wykorzystaj więc uzasadnienie , aby wzmocnić swój przekaz
4.KROK. – „Podtrzymanie kontaktu”- czynna pomoc
To najważniejszy krok asertywnej odmowy. Pozwoli Ci zrealizować pozytywną intencję,
która dotychczas ,mogła krępować Ci ręce- chęć bycia pomocnym, chęć bycia w porządku
wobec innych, intencję, która nie raz sprawiała , że godziłeś się na coś, na co nie miałeś
ochoty, bo tak było lepiej.
15 Rozwój osobisty -materiały szkoleniowe skrócone
Ten krok pomoże Ci czuć się osobą pomocną , która uwolni Cię od wyrzutów sumienia
i poczucia winy, pomoże Ci okazać troskę wobec innych, pomoże Ci zadbać o trwałość relacji.
Trzy pierwsze kroki były bowiem troską o Ciebie, Troską o własne bezpieczeństwo. Dopiero
teraz możesz pomagać aktywnie, dopiero teraz możesz pomagać skutecznie.
Czas więc na aktywną pomoc. Pomoc wynikająca z Twojej potrzeby, Twojego zaangażowania
, a nie zobowiązania czy lęku przed winą.
d. Jak radzić sobie z opiniami innych
JAK RADZIĆ SOBIE Z KRYTYKĄ?
(Ćwiczenie nr 5)
Czy Ci się podoba, czy też nie – cokolwiek zrobisz, spotkasz się z opiniami innych , nie zawsze
przyjemnymi.
Co z tym fantem zrobić?
Możesz nie zrobić nic, nie podejmować żadnych działań w obawie przed
krytyką
Możesz próbować dostosować się do opinii innych ( zachowaniem,
przekonaniami..)m wierząc ,że są prawdziwe , ale w ten sposób możesz stracić
wiele ( a co jeśli ktoś się myli), lecz możesz też żyć w napięciu.
Możesz próbować walczyć, próbować się bronić, za wszelką cenę udowadniać
światu, że nie ma racji, za wszelką cenę próbując odwrócić uwagę na siebie
( „Ty spójrz lepiej na siebie, nie zapominaj , że to przez Ciebie ), jednak w ten
sposób niepotrzebnie stracisz energię i chyba nikogo nie przekonasz
Możesz próbować ignorować cudze opinie, możesz nie chcieć ich słuchać ,
uważając za nieprawdziwe , potraktować jako czyjś wymysł, udawać, że po
Tobie spływają.
16 Rozwój osobisty -materiały szkoleniowe skrócone
JAK RADZIĆ SOBIE Z KRYTYKĄ O DOBRYCH INTENCJACH?
1 KROK -> Ocena formalna
Każdą krytykę warto poddać rozłożonej w czasie analizie. Nie musisz reagować na bieżąco,
masz prawo do swojego temat reagowania, masz prawo do przemyśleń…. Przyjmując
krytykę do analizy nie reagując tu u teraz , dając sobie czas na przemyślenia, zyskujesz kilka
korzyści.
Dając sobie czas na przemyślenia, przygotowujesz sobie grunt pod spokojną , rzeczową
dyskusję, a przy okazji zyskujesz czas na” ocenę merytoryczną wniosku”.
2. KROK-> Ocena merytoryczna i decyzja
Tu są dwie możliwości :
Ktoś ma rację. Faktycznie zawiniłeś. Przekroczyłeś czyjeś grancie, coś kogoś zabolało,
nie dotrzymałeś danego słowa, popełniłeś błąd, uznajesz kogoś pomysły za słuszne. ->
Podziękuj i wprowadź je w życie, to najlepsza forma podziękowania
Masz prawo popełniać błędy, masz prawo oczekiwać , że inni będą zwracać Ci uwagę w
sposób, jaki Ty akceptujesz.
ASETYYWNOŚĆ nakłada także obowiązek bycia w porządku wobec innych .
Samo słowo nie wystarczy. Nic nie znaczy. Mechaniczne wypowiedzenie jest tylko
przejawem kultury języka, do niczego nie prowadzi. Warto dopilnować, aby zawierało ono
precyzyjne określenie obszaru , za który przepraszasz.
PAMIĘTAJ!
Odwołuj się do faktów. A zanim przedstawisz swoje argumenty, odwołaj się do obietnicy
Dzięki temu pokażesz , ze nie rzucasz słów na wiatr.
Jak przyjmować komplementy , nie doszukując się drugiego dnia?
(Ćwiczenie nr 6)
Pomyśl, przez chwilę. Jak czujesz się kiedy słyszysz komplement pod swoim adresem?
17 Rozwój osobisty -materiały szkoleniowe skrócone
Słysząc komplementy, możesz mieć dwa cele- chcesz by było Ci miło ( bez zakłopotania, bez
poczucia zobowiązania), bądź by było Ci milej.
Nie wiem jak dla Ciebie, ale dla mnie komplement – to taki prezent, który sprawia
przyjemność również wtedy, gdy się go daje!
Gdy powiesz „przestań „ może się zdarzyć , ze komuś zrobi się po prostu przykro. Odbierzesz
sobie szanse , aby n. wyrazić w ten sposób podziękowanie , wdzięczność, sympatię, uznanie.
Bez względu na to, który cel jest Ci bliższy , warto poszukać narzędzia , by zwiększyć Twoje
szanse na otrzymanie tego , na czym Ci faktycznie zależy.
Jeśli komplementy wywołują w Tobie zamieszanie, masz dwa wyjścia, aby poradzić sobie
z tym kłopotliwym stanem emocjonalnym i jednocześnie potrzebą zadowolenia z pozytywnej
opinii na swój temat.
Masz prawo powiedzieć , jak się czujesz w obliczu komplementów i czego chcesz w zamian.
Możesz tu powiedzieć o zaskoczeniu, o tym, że się nie spodziewałeś, że jest Ci miło, możesz
prosić o trochę czasu na przetrawienie , ochłonięcie , ale możesz też prosić o zaprzestanie.
Masz do tego prawo. W końcu to Ty przyjmujesz prezent i zawsze możesz odmówić jego
przyjęcia. Mimo wszystko warto jednak go przyjąć.
W obliczu komplementów zamiast zastanawiać się: „czego oni mogą ode mnie chcieć”,
warto słuchać i na bieżąco analizować , za co jesteśmy komplementowani.
Dziękując za komplement , pokazujesz innym, że są dla Ciebie ważni i pozwalasz im cieszyć
się z obdarowywania.
Pozytywny odbiór z Twojej strony jest przecież największym prezentem dla obdarowującego.
18 Rozwój osobisty -materiały szkoleniowe skrócone
4. Stres troszkę oswojony
I stres jest pozytywem, bo świadczy o tym, że
masz zamiar stawić czoła zadaniu trudnemu,
a to już mówi o ambicjach. Miejmy jednak
nadzieję, by te nie "chorowały".
(zasłyszane)
Czym jest stres
Stres zwany jest przyprawą życia, naszym najwierniejszym „przyjacielem”. Rzadko, kiedy nas
opuszcza i zawsze możemy na niego liczyć. Jest przy nas, gdy wykonujemy swoją pracę,
towarzyszy nam nawet podczas urlopów. Pojawia się częściej niż chcielibyśmy i częściej niż
trzeba.
Stres – to chroniczny wysoki poziom pobudzenia psychicznego i napięcia w organizmie,
przekraczający możliwości danej osoby do uporania się z nim. Definicja akcentuje tylko
negatywny aspekt stresu. Tymczasem pewien poziom stresu jest wręcz konieczny dla życia.
Pokonywanie przeszkód, na co dzień jest dla nas naturalne i akceptowalne. Stres spełnia
funkcję mobilizującą, dodając nam sił i energii. Każdy z nas posiada tzw. optymalny poziom
stresu to poziom napięcia, które nas mobilizuje i pomaga nam efektywnie działać.
a. Rodzaje stresu
Eustres (tzw. stres pozytywny) to taki poziom stresu, który jest nieodzowny do utrzymania
zdrowego organizmu. Eustres odczuwamy jako stan dobrego samopoczucia fizycznego
i psychicznego. Eustresem jest np.: mocniejsze bicie serca na widok ukochanej osoby lub
„dreszczyk emocji” przy wspinaczce w górach.
Dystres (tzw. stres negatywny) to długotrwałe nieprzyjemne napięcie zakłócające
równowagę duchowo-fizyczną, które może prowadzić do chorób psychosomatycznych. Tak
naprawdę mówiąc „stres” mamy na myśli dystres, czyli negatywne napięcie
i dyskomfortpsychiczny i fizyczny.
Stresor – zdarzenie bodźcowe, które wymaga od organizmu jakiegoś rodzaju reakcji
przystosowawczej. To wszystkie istniejące bodźce, które ze względu na swoją zwiększoną
intensywność wywołują w nas stan nieprzyjemnego (lub przyjemnego) napięcia.
19 Rozwój osobisty -materiały szkoleniowe skrócone
Stresujące są takie sytuacje, które odbieramy jako nietypowe, nagłe, wzbudzające w nas
skrajne emocje o wysokim nasileniu. Odbieramy je w sytuacjach: zmiany, zagrożenia lub lęku
przed utratą.
b. Główne stresory
Stres współczesnego życia tworzą ludzie. Co zatem powoduje, że nasze ciała reagują na
najmniejsze zagrożenie tak, jak nasi przodkowie reagowali na śmiertelne
niebezpieczeństwo? Nasze myśli i wyobrażenia są jak szkło powiększające – zniekształcają
rozmiar zagrożenia i tego, co się może wydarzyć.
Stres, który istnieje w naszym życiu, może mieć swoje źródło:
• w tym, co się działo w przeszłości
• w tym, co się dzieje TU i TERAZ – czyli w teraźniejszości
• w tym, czego oczekujemy, że się stanie – czyli w przyszłości
Poziom i rodzaj naszego stresu zależy nie tylko od naszej przeszłości, teraźniejszości czy
przyszłości.
Zależy też od emocjonalnego charakteru wspomnienia, doświadczenia czy wyobrażenia.
Warto tu zauważyć, że nie tylko przykre doświadczenia powodują stres (np. choroby
w rodzinie, wypadki, brak pracy, konflikty, brak awansu). Stres także wywołują silne, także
niespodziewane, pozytywne doświadczenia (np. zakochanie się, przeprowadzka do nowego
domu, awans, ślub, narodziny dziecka). Można humorystycznie powiedzieć, iż stresotwórcza
jest zarówno stabilizacja, jak i zmiany.
c. Konsekwencje stresu
Istnieje skala intensywności stresu oparta na pojęciu stresorów, czyli sytuacji stresujących.
Za poziom odniesienia (umownie 100 punktów) przyjęto stres związany ze śmiercią
współmałżonka. W stosunku do tego poziomu odniesienia określono siłę innych stresorów.
I tak, rozwód powoduje stres o sile 75 punktów, zawarcie małżeństwa 50, zajście w ciążę 40.
(Tak, pozytywne wydarzenia bywają również bardzo stresujące!). Utrata pracy kosztuje nas
47 punktów, przejście na emeryturę 45, konflikt z szefem 23 itd.
20 Rozwój osobisty -materiały szkoleniowe skrócone
Wiadomo, że skutki stresu z różnych źródeł (np. rodzina i praca) dodają się do siebie.
Wiadomo również, że stres kumuluje się w czasie. Jeżeli pomiędzy jedną sytuacją stresującą,
a następną nie nastąpi dostatecznie długa przerwa, stres nakłada się na stres. Ma to daleko
idące konsekwencje. Stwierdzono, że osoby, poddane działaniu stresu o łącznej wartości 300
punktów w ciągu jednego roku, często zapadają na ciężką chorobę lub depresję
z prawdopodobieństwem 80%. Jeżeli suma stresu wynosi 200 punktów to
prawdopodobieństwo zachorowania jest nadal bardzo wysokie i wynosi 50%. Wynika to
z faktu, że najniebezpieczniejszy jest stres chroniczny. Stres chroniczny to stres, który nigdy
nie ustaje. Organizm jest stale zmobilizowany, umysł napięty, ciało gotowe do walki.
Poziomy hormonów związanych ze stresem są nieprawidłowe, ciśnienie krwi za wysokie,
skład chemiczny krwi zmieniony. Organizm nie może bez końca funkcjonować w taki sposób;
nie został do tego „zaprojektowany”. Po pewnym czasie siły życiowe wyczerpują się.
Następuje stan adaptacji - walka o przetrwanie przy mocno zakłóconej równowadze
organizmu. Na tym właśnie polega chroniczny stres. Choroba wieńcowa serca to tylko jeden
z rozlicznych skutków stresu, jednak często naświetlany ze względu na dramatyczne
następstwa. Nieleczony chroniczny stres prowadzi do przedwczesnej śmierci. Dzieje się to
najczęściej, choć nie wyłącznie, za sprawą zaatakowanego przez stres mięśnia sercowego.
Stresu nie wolno więc ignorować.
A Ty wiesz, co najbardziej Ciebie stresuje w życiu osobistym i zawodowym?
( Ćwiczenie nr 7 )
21 Rozwój osobisty -materiały szkoleniowe skrócone
d. Jak radzić sobie ze stresem
Substancje pomagające walczyć ze stresem :
Sposoby radzenia sobie ze stresem
analiza problemu ( przetłumaczenie sobie, ze to nie jest
problem – szukanie rozwiązania ) 20%
spotkanie towarzyskie 17%
alkohol ( i inne używki) 16%
rozmowa z bliskimi 10%
sport 9%
śmiech 8%
spowiedź 5%
pomoc psychologiczna 3%
leki( farmaceutyki) 2%
inne 10%
Ocena poznawcza
Odgrywa ona główną rolę w ocenie sytuacji. Odpowiada na nasze pytania: „Jak duże jest
zagrożenie?”, „Jakimi dysponujemy środkami, by stawić czoło stresorowi?”, „Jakie strategie
są odpowiednie, aby poradzić sobie ze stresem?”.
Jak formułować ocenę poznawczą, czyli jaki naprawdę jest problem, który jest źródłem
stresu?
• Ocena problemu: Czy wystąpią poważne zagrożenia, jeśli nie dokonam zmiany?
• Przegląd alternatyw: Czy ta możliwość jest nadającym się do zaakceptowania
środkiem uporania się z danym problemem? Czy dokonałem wystarczającego
przeglądu możliwości?
• Wybór: Która możliwość jest najlepsza? Czy ta najlepsza możliwość mogłaby spełnić
istotne wymagania?
• Zastanawianie się, czy się zaangażować: Czy powinienem realizować najlepszą
możliwość i powiadomić o tym innych?
• Wytrwanie: Czy wystąpią jakieś poważne zagrożenia, jeśli nie dokonam zmiany? Czy
wystąpią jakieś poważne zagrożenia, jeśli dokonam zmiany?
22 Rozwój osobisty -materiały szkoleniowe skrócone
W zależności od dokonanej oceny wybierana jest strategia radzenia sobie ze stresem.
• rozwiązywanie problemu oraz podejmowanie bezpośrednich działań,
• regulowanie samych emocji.
Czasami najlepsza strategia radzenia sobie ze stresem wymaga podjęcia działania
polegającego naprzeprowadzeniu zmianw środowisku fizycznym lub społecznym, w którym
żyjemy. Zanim pozwolimy, aby stres spustoszył nasz umysł i ciało, zróbmy wszystko, aby się
uspokoić. Następnie nauczmy się nim zarządzać, a szybko zorientujemy się, że często STRACH
MA JEDYNIE WIELKIE OCZY!!!!!
Mów , co Cię boli
Całkiem legalnym i jednym z najlepszych sposobów radzenia sobie ze stresem jest rozmowa.
Wiele osób , chcąc odgonić od siebie złe myśli szuka ukojenia w dialogu z innymi osobami.
Niekiedy rozmowa taka ma formę monologu, zawsze jednak cel jest ten sam, czyli wygadanie
się , zrzucenie z siebie ciężaru, który powoduje u nas napięcie.
Czasami liczymy na reakcję drugiej osoby, wręcz czekamy na gotową receptę na poradzenie
sobie z problemem. Innym razem wystarczy , że rozmówca nas wysłucha, pozwoli
opowiedzieć o stresie i dzięki temu da nam się z nim oswoić.
Aktywność fizyczna w walce ze stresem
Nie ulega wątpliwości, ze aktywność fizyczna może odciągać uwagę od problemów, co więcej
małe sukcesy na boisku, bieżni , w basenie czy na parkiecie w trakcie tańca- powodują, że
czujemy się dużo lepiej i jesteśmy z siebie zadowoleni ( wydzielają się endorfiny).
To prowadzi z kolei do łatwego , choć nie zawsze długotrwałego odstresowania .
W radzeniu sobie z napięciami i stresem pomogą nam także:
o Techniki psychorelaksacyjne: ćwiczenia oddechowe, treningi relaksacyjne,
wizualizacje, modlitwa.
o Właściwa perspektywa dotycząca własnej osoby.
A teraz przeprowadź taką ROZMOWĘ ANTYSTRESOWĄ sam ze sobą
( Ćwiczenie nr 13)
23 Rozwój osobisty -materiały szkoleniowe skrócone
e. Zanim będzie za późno- czyli jak powstaje wypalenie zawodowe
„Nie możesz się wypalić, jeśli nigdy nie płonąłeś” Jeff Schmidt
Jaki jestem? ( Jaki byłem)
Pełen energii i chęci zmian.
Wierzący, ze potrafię wszystkim pomóc i pokonać przeszkody.
Pracujący i angażujący się ponad miarę.
Dobrowolnie i chętnie podejmujący dodatkowe zadania i obowiązki.
Wypalony , czyli jaki?
Stereotypowy.
Nadmiernie oceniający.
Zmęczony i zniechęcony.
Unikający lub obawiający się wypowiadania swojego własnego zdania.
Autorytarny, nieznoszący sprzeciwu.
Niechętny wobec zmian i nowości.
Wypalenie – to odpowiedź na długotrwały stres
Archetyp pierwszej reakcji na stres to walka lub ucieczka : dostajemy zastrzyk adrenaliny ,
napinamy mięśnie, zwężają się nasze naczynia krwionośne ( w razie urazu nie wykrwawimy
się tak szybko), mamy skurcze żołądka , mdłości, rozszerzone źrenice.
Następuje pełna mobilizacja organizmu. Potężny wysiłek wydolnościowy. Jesteśmy właśnie
w pierwszej fazie reakcji na stres. tyle, że raczej nie zaatakujemy szefa , który wezwał nas na
dywanik. Ani nie uciekamy przed spotkaniem z chirurgiem.
Kolejną porcję energii wydatkujemy więc na ukrycie naturalnych reakcji.
W drugą fazę reakcji na stres- zwaną fazą adaptacji – chodzimy, gdy nie dało się
wyeliminować ani ominąć czynnika spostrzeganego przez nas jako zagrażający. On nadal
działa, nadal nas niepokoi, ale niejako przyzwyczailiśmy się do niego, nie zauważamy , że
ciągle funkcjonujemy na wysokich obrotach, by normalnie wykonywać swoje zadania.
24 Rozwój osobisty -materiały szkoleniowe skrócone
Stresor ciągle obecny. Faza trzecia – to faza wyczerpania. Nasz energia się kończy-
wypalamy się
Czynniki zaliczane do stresogennych , a nadmiarze prowadzące do wypalenia :
Niekorzystne ( wręcz szkodliwe) warunki pracy
Konieczność ciągłej koncentracji ( całe dni, całe tygodnie, całe lata)
Brak wytchnienia
Nierealistyczne wymagania i oczekiwania
Praca nigdy się nie kończy ( wracasz do domu i nadal jesteś w pracy)
Brak uznania społecznego
Zanim wypalenie zawodowe rozwinie się w pełni, rozwijają się przykre symptomy:
Fizyczne:
długotrwałe poczucie zmęczenia
zaniedbywanie aktywności fizycznej
zaburzenia apetytu
zakłócenia snu
problemy zdrowotne i zaniedbywanie wizyt u lekarza
długotrwale obniżone samopoczucie
palenie tytoniu, nadużywanie alkoholu
Emocjonalne i behawioralne
trudności w relaksowaniu się
utrzymujące się poczucie znużenia
obniżony nastrój
czytanie głównie książek i pism zawodowych
noszenie w sobie urazy do innych osób
poczucie osamotnienia lub izolacji
nawracające lęki
poczucie pustki i braku celów
zachowania impulsywne i agresywne
25 Rozwój osobisty -materiały szkoleniowe skrócone
Rodzinne i społeczne
obniżenie zainteresowania członkami rodziny
łatwiejsze wpadanie w irytację lub złość na członków rodziny
niechęć przed wspólnym wypoczynkiem lub niemożność cieszenia się nim
spędzanie więcej czasu w samotności
oglądanie telewizji, jako sposób ucieczki od problemów
bardzo intensywne przeżywanie stresu towarzyszącego codziennym problemom
życiowym
poczucie braku wsparcia
Związane z pracą
utrata chęci i zapału do pracy
poczucie stałego braku czasu
rosnące poczucie niekompetencji
poczucie marnowania czasu
trudności w kończeniu rozpoczęty zadań
narastające niezadowolenie z pracy
brak pomysłów na dokonanie pozytywnych zmian
unikanie wypowiadania własnego zdania
schematyczne traktowanie współpracowników i przełożonych
bardzo duża dyrektywność
niecierpliwość w kontaktach ze współpracownikami , przełożonymi
Co więc robić, zanim będzie za późno?
Jedna główna rada – DBAJ O SIEBIE!
Nie można nikomu nic dać, jeśli samemu się nie ma. Chrońmy więc swoje zasoby dla siebie i
innych.
26 Rozwój osobisty -materiały szkoleniowe skrócone
Jay Haley podpowiada o co warto zadbać:
Pozytywne nastawienie – możemy wpływać na swoje przekonania i dbać o to, by były
pozytywne i realistyczne
Relaksacja i oddychanie – dbanie o odpowiedni czas odpoczynku, relaksowanie się ,
świadoma praca z oddechem regenerują i dodają sił
Zdrowe nawyki żywieniowe- istotą jest poznanie i zrozumienie podstawy racjonalnego
odżywania
Aktywność fizyczna – znalezienie dla siebie odpowiednich form aktywności fizycznej i
systematyczne ich podejmowanie pomaga w uwalnianiu się od stresu fizycznego
i psychicznego
Gospodarowanie czasem – panując nad czasem , nie dopuszczamy – by brak czasu
zawładnął nami i wywołał stres
Asertywność – pomaga nam dbać o siebie w relacjach z innymi i budować szacunek dla
samych siebie .
27 Rozwój osobisty -materiały szkoleniowe skrócone
Ćwiczenia ;
Ćwiczenie nr 1. „Co ułatwia, a co utrudnia mi komunikację”
W oparciu o własne doświadczenia i spostrzeżenia, zastanów się co Tobie ułatwia komunikację
z otoczeniem? A co utrudnia Tobie efektywny dialog?
Co ułatwia proces komunikacji Co utrudnia proces komunikacji
Ćwiczenie nr 2. „Moja rola w zespole „.
KWESTIONARIUSZ RÓL ZESPOŁOWYCH
wg M. Belbina
Kwestionariusz składa się z szeregu zdań, dotyczących funkcjonowania ludzi w grupie. twoim
zadaniem jest rozdzielenie punktów między te zdania , które najlepiej opisują Twoje
funkcjonowanie w grupie. Nie ma tu zdań dobrych albo złych. Każde wybrane przez Ciebie zdanie
jest równie dobre, jak każde inne, jeśli zrobiłeś je szczerze, gdyż w badaniu tym chodzi o jak
najlepsze poznanie Ciebie dla Twojego własnego dobra.
Każdą z siedmiu części kwestionariusza wypełnij w następujący sposób:
1. Przeczytaj daną część kwestionariusza w całości
2. Zastanów się , które zdania najlepiej Ciebie opisują
3. Masz do dyspozycji 10 punktów. Możesz przydzielić 10 punktów tylko jednemu zdaniu,
które doskonale opisuje Twoje zachowanie w grupie lub też rozdzielić 10 punktów
pomiędzy wszystkie lub niektóre zdania opisujące mniej lub bardziej adekwatnie Twoje
zachowanie
4. Sprawdź, czy danej części kwestionariusza przydzieliłeś dokładanie 10 punktów
Przykład możliwej punktacji dla pierwszej części kwestionariusza:
A- 1pkt B- 0 pkt C- 5 pkt D- 0 pkt E- 0 pkt F- 0 pkt G- 0 pkt H- 4 pkt Razem : 10 pkt
28 Rozwój osobisty -materiały szkoleniowe skrócone
Część I
Sądzę, że osobiście wnoszę do grupy: Punkty
(a) wydaje mi się że szybko dostrzegam i umiem wykorzystać nowe możliwości _______
(b) mogę pracować z bardzo różnymi ludźmi _______
(c) „produkowanie” pomysłów to moja naturalna zdolność _______
(d) moja siła tkwi w tym, że potrafię wyciągać z ludzi to, co mają w
sobie najlepszego (aby przyczynili się do realizacji zadań i celów grupy) _______
(e) moja główna umiejętność wiąże się z doprowadzanie spraw do końca
i wiąże się z efektywnością _______
(f) jestem w stanie przez jakiś czas zaakceptować niepopularność mojej osoby,
jeśli prowadzi to do wartościowych wyników _______
(g) zwykle odczuwam, co jest realistyczne i prawdopodobne, jeśli chodzi
o osiągnięcie sukcesu _______
(h) zwykle mogę zaproponować jakieś alternatywne wyjście bez uprzedzeń
czy niechęci ________
Część II
Jeśli mam jakieś niedociągnięcia w pracy grupowej, to dlatego, że... Punkty
(a) nie mogę się uspokoić ________
(b) mam skłonność do bycia zbyt wspaniałomyślnym dla tych,
których przekonujące pomysły nie zostały do końca przemyślane ________
(c) mam skłonność do gadulstwa, gdy grupa rozpracowuje nowe pomysły ________
(d) mój chłodny ogląd spraw utrudnia mi przyłączenie się o gotowości
i entuzjazmu koleżanek/kolegów ________
(e) czasami jestem spostrzegany jako wywierający nadmierny
nacisk i autorytatywny wpływ, jeśli coś musi zostać oczywiście zrobione. _________
(f) trudno mi kierować „na pierwszej linii”, gdyż czuję się zbyt
odpowiedzialny za atmosferę grupową ________
(g) mam skłonność do rozmyślania o tym , co w danej chwili wpada
mi do głowy, prze co tracę kontakt z tym, co się dzieje. ________
(h) koleżanki/koledzy widzą mnie jako niepotrzebnie przejmującego
się szczegółami i możliwością, że sprawy mogą źle się ułożyć ________
29 Rozwój osobisty -materiały szkoleniowe skrócone
Część III
5. Gdy jestem wciągnięty razem z innymi w przygotowywanie projektu... Punkty
(a) mam skłonność do wywierania wpływu na ludzi, lecz bez wywierania
na nich presji. _______
(b) moja czujność pozwala zapobiec wielu pomyłkom i błędom. _______
(c) jestem gotowa kłaść nacisk na działanie, aby się upewnić że narada
nie jest stratą czasu lub że prowadzi do utracenia z widoku głównego celu _______
(d) zwykle można na mnie polegać, że wymyślę coś oryginalnego _______
(e) zawsze jestem gotowy uczynić dobrą sugestię przedmiotem
zainteresowania całej grupy. _______
(f) zawsze poszukuję ostatnich nowinek, nowych odkryć i wyników
badań na określony temat. _______
(g) mam przekonanie że moja umiejętność wydawania sądu może
pomóc w podjęciu odpowiedniej decyzji _______
(h) moją specjalnością jest zorganizowanie najbardziej znaczącej części pracy _______
Część IV
Moją charakterystyczną cechą w pracy grupowej jest.... Punkty
(a) rzeczywiście interesuję się bliższym poznaniem moich kolegów _______
(b) nie mam oporów przed przeciwstawianiem się zdaniu większości _______
(c) zwykle potrafię przyjąć taka linię argumentacji, aby obalić błędny
punkt widzenia (pogląd) _______
(d) sądzę że mam szczególny talent do wprowadzanie pomysłów w życie,
gdy plan ma być zastosowany _______
(e) mam skłonność do unikania tego, co oczywiste i do zaskakiwania czymś
niespodziewanym. _______
(f) doprowadzam to, czego się podejmuję do perfekcji _______
(g) jestem gotowy do nawiązania i wykorzystania kontaktów
pozagrupowych, jeśli to jest potrzebne _______
(h) nawet jeśli interesuje mnie wiele aspektów sprawy, nie mam problemów
z podjęciem decyzji co do wyboru rozwiązania. _______
30 Rozwój osobisty -materiały szkoleniowe skrócone
Część V
Czerpię satysfakcję z pracy grupowej, gdyż... Punkty
(a) cieszy mnie analizowanie sytuacji i rozważanie możliwości wyboru _______
(b) interesuje mnie znalezienie praktycznych rozwiązań problemów _______
(c) lubię mieć przekonanie, że sprzyjam kształtowaniu dobrych kontaktów
międzyludzkich w pracy _______
(d) lubię mieć duży wpływ na decyzje _______
(e) cieszę się z kontaktów z ludźmi, którzy mają coś nowego do
zaoferowania. _______
(f) jestem w stanie doprowadzić do zgody w ważnych dla pracy sprawach _______
(g) wczuwam się w moją część zadania, jeżeli pragnę poświęcić zadaniu
całą swoją uwagę. _______
(h) lubię znaleźć taki obszar, który pobudza moją wyobraźnię _______
Część VI
Jeśli nagle otrzymuję trudne zadanie do wykonania w ograniczonym czasie i wobec nieznanych mi
osób ... Punkty
(a) mam ochotę zaszyć się w kącie, aby wymyślić sposób na wyjście z impasu ______
(b) byłbym gotów do współpracy z osobą, która wykazała najbardziej pozytywne
nastawienie ______
(c) znalazłbym sposób na zmniejszenie skali zadania przez ustalenie co
mogłyby zrobić poszczególne jednostki ______
(d) moje naturalne wyczucie spraw pilnych pozwoli na postępowanie zgodne
z planem ______
(e) z pewnością zachowam spokój i zdolność do trzeźwego osądu ______
(f) mimo nacisków zachowam stałość celów ______
(g) byłbym przygotowany do przejęcia konstruktywnego kierownictwa,
jeśli stwierdziłbym, że grupa nie robi postępu ______
(h) zainicjowałbym dyskusję w celu stymulowania nowych postępów, rozwiązań. ______
31 Rozwój osobisty -materiały szkoleniowe skrócone
Część VII
W odniesieniu do problemów, za które jestem w grupie odpowiedzialny .... Punkty
(a) mam skłonność do ujawniania niezadowolenia wobec tych,
którzy moim zdaniem przeszkadzają w osiąganiu postępów ______
(b) inni mogą mnie krytykować za to, że jestem zbyt analityczny i niedostatecznie
opieram się na intuicji ______
(c) moje pragnienie aby praca została starannie wykonana, może wstrzymywać
pójście do przodu ______
(d) mam skłonność do nudzenia się i oczekuję że inni będą mnie
stymulować i „zapalać”. ______
(e) trudno mi rozpocząć jeśli cele nie są dla mnie jasne ______
(f) czasami nie jestem tak efektywny, jak bym chciał, jeśli chodzi o
wyjaśnienie i objaśnienie złożonych problemów, jakie przede na stoją ______
(g) mam świadomość, że wymagam od innych rzeczy, których sam
nie mogę zrobić ______
(h) waham się, gdy należałoby przeforsować mój punkt widzenia, gdy mam
do czynienia z jawną opozycją. ______
TABLICA WYNIKÓW DO KWESTIONARIUSZA SAMOOCENY
Przenieś wyniki z arkusza testowego do tablicy klucza. Dodaj punkty wpisane w każdej kolumnie w
celu obliczenia liczby punktów przypisanych poszczególnych rolom grupowym.
Typ/
część
PO NL CZA SIE CZK SĘ CZG PER
I G D F C A H B E
II A B E G C D F H
III H A C D F G E B
IV D H B E G C A F
V B F D H E A C G
VI F C G A H E B D
VII E G A F D B H C
Suma
32 Rozwój osobisty -materiały szkoleniowe skrócone
INTERPRETACJA I TABELA NORM
Najwyższy wynik w określonej kolumnie świadczy o najczęściej przyjmowanej konstruktywnej roli
grupowej. Następny w kolejności dotyczy roli, którą przyjmuje się gdy z jakiś powodów istnieje
mniejsze zapotrzebowanie na tę najbardziej preferowana. Dwa najniższe wyniki dotyczą obszarów,
które należałoby rozwijać i prawdopodobnie najsłabszych. Być może jednak zamiast je wzmacniać
lepiej by było poszukać koleżanek/kolegów, którzy mogliby w grupie stanowić najlepsze dla niej
dopełnienie.
Ćwiczenie nr 3. „ Mój system reprezentacji „
Wykonaj krótki test, odpowiadając na pytania pierwszym skojarzeniem, jakie pojawi się
w Twojej głowie. Jeśli w czasie czytania danej pozycji pojawią się także inne , silne
skojarzenia również je zaznacz, odpowiedzi może być kilka przy jednym pytaniu
1. Kiedy wyobrażam sobie poranną kawę, jako pierwszy pojawia się :
A Kolor płynu lub ulubiona filiżanka , kubek
B Widok kuchni lub miejsca , w którym piję kawę
C Obraz osoby lub osób, w których towarzystwie często piję kawę
D Charakterystyczny smak lub zapach kawy
E Dźwięk ekspresu , młynka lub czajnika , stuk porcelany, sztućców
2 Kiedy myślę o ostatnich wakacjach , najprzyjemniej wspominam
A Uczucie odprężenia, relaksu i wypoczynku
B Widoki i krajobraz, zachody i wschody słońca, widok zwiedzanych miejsc
C Rozmowy, muzykę, szum fal lub uspokajającą ciszę
D Znakomite potrawy, wina lub owce
E Ekscytujące przeżycie lub doznanie
3 Na myśl o moim przyjacielu, przyjaciółce
A Pojawia mi się w uszach jej lub jego głos
B Widzę oczami wyobraźni jej/ jego postać lub twarz
C Czuję przyjemność, miłe uczucia, mam chęć się spotkać
33 Rozwój osobisty -materiały szkoleniowe skrócone
D Przypominam sobie jej/ jego perfumy lub wodę po goleniu
E Wyobrażam sobie miejsce ostatniego spotkania
4 Kiedy przypominam sobie wczesne dzieciństwo
A Pojawiają się obrazy przeżyć i wspomnień, gra w piłkę, dom rodzinny, ogród
B Przypominam sobie głosy, urywki wypowiedzi, muzykę lub słowa bliskiej osoby
C Oczami wyobraźni widzę swój pokój, zabawki, rówieśników
D Odczuwam emocje podobne do tych w dzieciństwie , czuję się dobrze lub źle ze wspomnieniami
E Pojawiają się smaki i zapachy ulubionych potraw
5 Na myśl o praniu
A Czuję nieprzyjemny zapach brudnej bielizny lub proszku i płynu do płukania
B Widzę pralkę , łazienkę
C Słyszę odgłos wirowania
D Przypominam sobie rozwieszanie bielizny
E Słychać odgłosy wody, plusk , chlapanie
6 W czasie upalnego lata
A Czuję promienie słoneczne i miłe ciepło na skórze
B Najprzyjemniej jest pływać w jeziorze , w basenie lub łódką albo uprawiać jeszcze inny sport
C Rano słychać ptaki, a nocą świerszcze
D Lubię przypatrywać się zieleni, rozkwitające naturze, mam piękny widok z okna
E Przy otwartych oknach słychać szum ruchu miejskiego: samochodów, tramwajów, autobusów
7 Kiedy idę do restauracji
A Ważny jest dla mnie wystrój wnętrza , estetyczny wygląd miejsca
B Lubię miłą muzykę w tle albo ulubioną stację radiową
C Koncentruję się na smaku potraw
D Nieważne , jak potrawa wygląda , ważne jak smakuje
E Najistotniejsze jest towarzystwo i miła rozmowa
34 Rozwój osobisty -materiały szkoleniowe skrócone
8 Kiedy ktoś mnie pyta o mój ulubiony zespół
A Pamiętam okładkę ostatniej płyty
B W głowie brzmi mój ulubiony utwór, refren, albo riff gitarowy
C Mogę zanucić jeden z ich kawałków
D Pamiętam słowa utworów , mogę zacytować fragment
E Przypominam sobie ich ostatni koncert w telewizji albo na żywo
9. Kiedy czytam słowa „tramwaj” – pierwsze co się pojawia, to:
A Kolor wozu
B Zgrzyt i pisk metalowych kół
C Uczucie tłoku i ścisku w zatłoczonym tramwaju
D Numer linii
E Szum ulicznego ruchu u charakterystyczny dzwonek tramwaju
10 Zimą
A Słychać wycie wiatru
B Jest nieprzyjemnie zimno
C Świat zmienia swój wygląd , jest biało i szaro
D W radio pojawiają się charakterystyczne , świąteczne piosenki, a potem kolędy
Teraz przenieś zaznaczone odpowiedzi do tabelki poniżej. Jak łatwo się domyślić, pierwsza
kolumna oznacza modalność wzrokową, druga słuchową, a trzecia kinestetyczną/ z
uwzględnieniem także węchu, smaku, odczuwania stanów emocjonalnych/ . Zlicz wyniki /
liczbę zaznaczeń dla każdej modalności/
35 Rozwój osobisty -materiały szkoleniowe skrócone
Tabela wyników
W S K
1a 1e 1d
1b 2c 2a
1c 3a 2d
2b 4b 2e
3b 5c 3c
3e 6c 3d
4a 6e 4d
4c 7b 4e
5b 7e 5a
6d 8b 5d
7a 8c 6a
8a 8d 6b
8e 9b 7c
9a 9e 7d
9d 10a 9c
10c 10d 10b
Jeśli dla danej modalności pojawił się wynik w przedziale : 16> 11 wtedy możemy
powiedzieć , że jest to tendencja wiodąca, czyli bardzo aktywny przedział percepcji
Jeśli wynik plasuje się w przedziale 10> 6 , wówczas możemy sądzić , iż jest to dość
aktywny kanał , zazwyczaj wspierający modalność dominującą
Jeśli wynik plasuje się przedziale 5> , zazwyczaj mamy do czynienia z mało aktywną
modalnością
36 Rozwój osobisty -materiały szkoleniowe skrócone
Ćwiczenie nr 4. „Moja mapa asertywności”
Moje mocne i słabe obszary asertywności – mapa asertywności. Oceń swoje zachowanie we
wszystkich wymienionych niżej poziomach życia. (ŹródłoKurs Inspiracji. Zeszyt informacyjno-
metodyczny doradcy zawodowego. Nr 7.)
MAPA ASERTYWNOŚCI
Tak,
raczej
tak
Nie,
raczej
nie
OBRONA SWOICH PRAW W KONTAKTACH OSOBISTYCH
Jeżeli ktoś zachowuje się wobec ciebie w sposób niesprawiedliwy lub
krzywdzący — czy zwracasz na to uwagę?
Jeżeli ktoś pożyczył od ciebie pieniądze lub jakąś rzecz i zwleka z oddaniem
— czy wspominasz mu o tym?
Jeżeli ktoś prosi cię o przysługę, której spełnienie wydaje ci się trudne lub
niewygodne — czy odmawiasz?
Czy masz wrażenie, że inni ludzie mają tendencje do wykorzystywania ciebie
lub rządzenia tobą?
Czy często zdarza ci się robić coś, na co nie masz ochoty, tylko dlatego, że nie
potrafisz przeciwstawić się otoczeniu?
INCJATYWA I KONTAKTY TOWARZYSKIE
Czy jesteś w stanie rozpocząć rozmowę z obcą osobą?
Czy często odczuwasz trudności w podtrzymywaniu rozmowy towarzyskiej?
Czy sprawia ci trudność podtrzymywanie kontaktu wzrokowego z osobą, z którą rozmawiasz?
Czy swobodnie uczestniczysz w spotkaniu towarzyskim, na którym nie znasz
nikogo oprócz gospodarza?
WYRAŻANIE I PRZYJMOWANIE KRYTYKI I POCHWAŁ
Gdy ktoś cię pochwali — czy wiesz jak się zachować?
Czy zdarza ci się chwalić znajomych, przyjaciół, członków rodziny?
Gdy ktoś cię krytykuje — czy wiesz jak się zachować?
Czy masz trudności w krytykowaniu znajomych, przyjaciół, rodziny?
37 Rozwój osobisty -materiały szkoleniowe skrócone
WYRAŻANIE PRÓŚB
Czy potrafisz zwrócić się do nieznajomej osoby z prośbą o pomoc?
Czy potrafisz prosić znajomych, przyjaciół, członków rodziny o przysługi i
pomoc?
WYRAŻANIE UCZUĆ
Czy potrafisz otwarcie i szczerze wyrażać ciepło, sympatię, zaangażowanie
wobec mężczyzn?
Czy potrafisz otwarcie i szczerze wyrażać niezadowolenie i złość wobec
mężczyzn?
Czy potrafisz otwarcie i szczerze wyrażać ciepło, sympatię, zaangażowanie
wobec kobiet?
Czy potrafisz otwarcie i szczerze wyrażać niezadowolenie i złość wobec
kobiet?
Czy często zdarza ci się unikać pewnych ludzi lub sytuacji z obawy przed
własnym zakłopotaniem?
Czy zdarza ci się dzielić swoimi odczuciami z inną osobą?
WYRAŻANIE OPINII
Jeżeli rozmawiając z kimś, uświadomisz sobie, że masz odmienne zdanie —
czy zwykle decydujesz się wyrazić swój pogląd?
Czy często unikasz wypowiadania prawdziwej opinii na jakiś temat z obawy,
aby Twój rozmówca nie nabrał o tobie niekorzystnego wyobrażenia?
Czy często przeżywasz taką sytuację, że inni atakują twoje zdanie, a ty masz
kłopot z jego obroną?
Czy masz zwyczaj reagować niepokojem i napięciem, gdy twój rozmówca ma
odmienne zdanie od twojego?
WYSTĄPIENIA PUBLICZNE
Czy sprawia ci trudność zabieranie głosu (zadanie pytania, podzielenie się
opinią) przy dużym audytorium?
Czy odczuwasz trudności podczas wystąpień publicznych (przemówienie, pogadanka) wobec szerszego forum?
38 Rozwój osobisty -materiały szkoleniowe skrócone
KONTAKT Z AUTORYTETEM
Jeżeli masz odmienne zdania, niż ktoś, kto jest dla ciebie autorytetem — czy
otwarcie wyrażasz swoje stanowisko?
Czy podczas kontaktu z osobą, która jest dla ciebie autorytetem, zdarza ci się
często rezygnować ze swoich interesów i preferencji na korzyść interesów i
preferencji tej osoby?
NARUSZENIE CUDZEGO TERYTORIUM
Czy zdarza ci się kończyć zdania za inne osoby?
Czy masz zwyczaj używać krzyku, jako sposobu zmuszania innych do
zrobienia tego, czego ty chcesz?
Czy złoszcząc się, masz zwyczaj używania wyzwisk i niecenzuralnych
wyrazów?
Czy kontynuujesz prowadzenie sprzeczki, mimo że druga osoba od dłuższego
czasu ma jej dosyć?
Czy masz zwyczaj podejmować decyzje za inne dorosłe osoby?
Zacienione kratki wskazują na obszary twoich trudności.
Wróć teraz do tych punktów Mapy, przy których twój krzyżyk znalazł się w zacienionej
kratce. Przypomnij sobie, o jakich sytuacjach z twojego życia myślałeś, odpowiadając na
dane pytanie. Spisz na kartce te sytuacje, z którymi masz kłopot, uwzględniając nie tylko
okoliczności, ale przede wszystkim osoby, których dotyczy trudność. Teraz zaplanuj zmianę.
39 Rozwój osobisty -materiały szkoleniowe skrócone
Ćwiczenie nr 5. ”Jak radzisz sobie z krytyką”
Pomyśl przez chwilę jak radzisz sobie z krytyką?
Jak czujesz się, jak reagujesz , kiedy ktoś mówi Tobie, „Że się źle odżywiasz…”, „Że za ciepło
ubierasz dzieci…”, „ Że nie powinnaś tak się zabierać do tego raportu….”
Spróbuj określić swoje emocje, swoje zachowania, co czujesz?
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Jak sobie dawaliście radę. Jak się czuliście? Osoby odporne na „długotrwałe
niedogodności”- czy wasza wytrzymałość, w pewnym momencie nie zaczęła ustępować
poczuciu krzywdy, niesprawiedliwości, żalu…a może ogarnęły was przykre emocje…???
Może ktoś z Was pytał i pyta nadal- „Dlaczego on, ona mnie tak traktuje?
ODPOWIEDŹ- > BO SAM NA TO POZWOLIŁEŚ!
Proste prawda! Spróbujcie przypomnieć sobie swoje życiowe sytuacje, kiedy ktoś Ciebie
skrytykował, wykorzystał do podbudowania własnego poczucia wartości…..
Ćwiczenie nr 6. „ Podarunek- czy potrafisz dawać komplementy?”
Za chwilę dobierzecie się w pary i będziecie przygotowywać podarunek dla swojego
partnera/ partnerki. Mam nadzieję, ze przyjmie go od Was z wdzięcznością. Proszę , abyście
usiedli naprzeciwko sienie i przez minutę przyglądajcie się sobie bez słów, z chęcią
zobaczenia czegoś zupełnie wyjątkowego w swoim partnerze.
Zrób drobny podarunek dla swojego partnera/ partnerki : powiedz komplement ( może on
dotyczyć jego/ jej wyglądu, zachowania, charakteru…
Jeśli trudno Tobie powiedzieć komplement „tak wprost”, to zacznij swoje zdanie od :
„Dobrze, że tu jesteś ponieważ…………..”