Joanna Didkowska Krajowy Rejestr Nowotworów Zakład Epidemiologii i Epidemiologii Nowotworów Centrum Onkologii – Instytut im. M. Skłodowskiej-Curie w Warszawie
EPIDEMIOLOGIA NOWOTWORÓW
ZŁOŚLIWYCH PIERSI W POLSCE
Niebieski płomień Kazimierz Mikulski, 1994
Kazimierz Mikulski
Krajobraz zimowy
6% 9%
29% 27% 26%
8%
32%
48%
18%
23%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
0-1
9
20-4
4
45-6
4
65
+
ogółe
m
od
se
tek
Mężczyźni Kobiety
2
UDZIAŁ NOWOTWORÓW ZŁOŚLIWYCH W ZGONACH OGÓŁEM W POLSCE W 2011, WEDŁUG WIEKU
1
10
100
1000
10000
0-4
10
-14
20
-24
30
-34
40
-44
50
-54
60
-64
70
-74
80
-84
zachoro
wania
/100,0
00
zachorowania
zgony
0
50
100
150
200
250
0-4
5-9
10
-14
15
-19
20
-24
25
-29
30
-34
35
-39
40
-44
45
-49
50
-54
55
-59
60
-64
65
-69
70
-74
75-7
9
80-8
4
85
+
za
ch
oro
wa
nia
/10
0,0
00
zachorowania
zgony
• Do 30 roku życia: liczba zachorowań i zgonów <10/100,000
• W wieku 30-50 lat : liczba zachorowań i zgonów < 100/100,000
• Powyżej 65-75 roku życia : liczba zachorowań i zgonów >1000/100,000
Skala logarytmiczna
Nowotwory złośliwe ogółem Nowotwory piersi
WSPÓŁCZYNNIKI ZACHOROWALNOŚCI I UMIERALNOŚCI NA NOWOTWORY ZŁOŚLIWE W POLSCE W GRUPACH WIEKU
ZACHOROWALNOŚĆ I UMIERALNOŚĆ NA NOWOTWORY PIERSI W WYBRANYCH KRAJACH 2012
Region zachorowania zgony chorobowość
Świat 1,677,000
522,000
6,255,000
Kraje rozwinięte 794,000
198,000
3,224,000
Kraje rozwijające się
883,000
324,000 3,032,000
Unia Europejska
POLSKA
367,000
17,220
91,000
5,350
1,467,000
67,800
Rak piersi jest główną przyczyną zgonów nowotworowych wśród kobiet na świecie
Ferlay J, Shin HR, Bray F, Forman D, Mathers C and Parkin DM.
GLOBOCAN 2012, Cancer Incidence and Mortality Worldwide: IARC CancerBase No. 10 [Internet].
Lyon, France: International Agency for Research on Cancer; 2013 Available from: http://globocan.iarc.fr
POLSKA 2012 52,9/105 POLSKA 2012 13,5/105
ZACHOROWALNOŚĆ UMIERALNOŚĆ
Ferlay J, Shin HR, Bray F, Forman D, Mathers C and Parkin DM.
GLOBOCAN 2008, Cancer Incidence and Mortality Worldwide: IARC CancerBase No. 10 [Internet].
Lyon, France: International Agency for Research on Cancer; 2010. Available from: http://globocan.iarc.fr
ŚWIAT - ZACHOROWALNOŚĆ I UMIERALNOŚĆ NA NOWOTWORY PIERSI 2012
EUROPA - ZACHOROWALNOŚĆ I UMIERALNOŚĆ NA NOWOTWORY PIERSI 2012
POLSKA 2012 52,9/105 POLSKA 2012 13,5/105
ZACHOROWALNOŚĆ UMIERALNOŚĆ
ZACHOROWALNOŚĆ I UMIERALNOŚĆ NA NOWOTWORY PIERSI W WYBRANYCH KRAJACH
0
20
40
60
80
100
120
140
1980 1990 2000 2010
Zach
oro
wan
ia/1
00
00
0
WielkaBrytaniaDania
Finlandia
Szwecja
Norwegia
Polska
7
0
5
10
15
20
25
30
35
1980 1990 2000 2010
zgo
ny/
10
00
00
Dania
Węgry
WielkaBrytania
Finlandia
Polska
22,8%
10,0%
8,7%
7,2%
4,9%
4,1%
2,5%
2,7%
2,6%
2,3%
Sutek
Jelito grube (C18-C21)
Płuco
Trzon macicy
Jajnik
Szyjka macicy
Żołądek
Tarczyca
Nerka
Trzustka
15,4%
13,4%
11,8%
6,3%
5,4%
4,3%
4,1%
3,3%
3,1%
2,7%
Płuco
Sutek
Jelito grube (C18-C21)
Jajnik
Trzustka
Żołądek
Szyjka macicy
Mózg
Białaczki
Trzon macicy
8
ZACHOROWANIA ZGONY
ZACHOROWALNOŚĆ I UMIERALNOŚĆ NA NOWOTWORY POLSKA 2011
3 8 6
4
8
7 4
13 8
3
1
26 27
14
0
10
20
30
40
50
60
0-19 20-44 45-64 65+
pierś
szyjka macicy
jajnik
trzon macicy
inne nowotworynarządówpłciowychżeńskich
%
5.2%
29%
51% 50.0%
UDZIAŁ NOWOTWORÓW ZWIĄZANYCH Z PŁCIĄ W NOWOTWORACH OGÓŁEM WEDŁUG GRUP WIEKU, KOBIETY, POLSKA 2011
0
10
20
30
40
50
60
1980 1990 2000 2010
wsp
. sta
nd
aryz
ow
ane
Pierś Jelito grubePłuco Szyjka macicyJajnik ŻołądekNerka Tarczyca
Zachorowalność
0
5
10
15
20
25
1961 1971 1981 1991 2001 2011
wsp
. sta
nd
aryz
ow
ane
Płuco Pierś Jelito grube
Jajnik Szyjka macicy Trzustka
Żołądek Mózg
Umieralność
10
NAJCZĘSTSZE NOWOTWORY ZŁOŚLIWE W POLSCE – 1980-2011
0
0,2
0,4
0,6
0,8
1
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16
PRAW
DO
PO
DO
BIE
ŃSTW
O P
RZEŻYCIA
LATA OD DIAGNOZY
1-9 mm
10-14 mm
15-19 mm
20-29 mm
30-49 mm
>50 mm
Źródło: Duffy S., Hill C., Esteve J. Quantitative methods for the evaluation of cancer screening, London 2001
PRAWDOPODOBIEŃSTWO PRZEŻYCIA W ZALEŻNOŚCI OD ŚREDNICY GUZA
UMIERALNOŚĆ Z POWODU RAKA PIERSI PO WPROWADZENIU PROGRAMÓW PRZESIEWOWYCH
0
20
40
60
80
100
120
1959 1969 1979 1989 1999 2009
USA
W. BRYTANIA
POLSKA
ODSETEK KOBIET W WIEKU 40 LAT I WIĘCEJ, KTÓRE MIAŁY
WYKONANĄ MAMMOGRAFIĘ, USA 1989-1997, POLSKA
1996-2009
6,6
25,8
59
8
39
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
1989 1992 1995 1998 2001 2004 2007 2010
odse
tek k
obie
t
USA, kiedykolwiek
USA, w ciągu ostatnich 2 lat
Polska, kiedykolwiek
Polska, w ciągu ostatnich 2 lat
13 ŹRÓDŁO: Stan zdrowia ludności Polski. GUS, 2006, 2011
EFEKT WPROWADZENIA MAMMOGRAFICZNYCH BADAŃ PRZESIEWOWYCH W NOWYM YORKU 1982
http://www.health.state.ny.us/diseases/chronic/screening.htm
UMIERALNOŚĆ Z POWODU RAKA PIERSI WEDŁUG WYKSZTAŁCENIA, POLSKA
0
10
20
30
40
50
60
70
80
1965 1975 1985 1995 2005
ogółem
wyższe
średnie
zas. zawodowe
podstawowe
Źródło: Wojciechowska U. Analiza wpływu wybranych cech społeczno-demograficznych na umieralność z
powodu nowotworów złośliwych
w Polsce w 1994-1996 roku.COI2005
WSPÓŁCZYNNIKI ZACHOROWALNOŚCI NA RAKA PIERSI W SZWECJI W 5-LETNICH OKRESACH W ZALEŻNOŚCI OD LICZBY JEDNOSTEK ADMINISTRACYJNYCH UCZESTNICZĄCYCH W SCREENINGU. PO LEWEJ STRONIE: OKRESY PO WPROWADZENIU W 1986 ROKU NARODOWEGO PROGRAMU MAMMOGRAFICZNYCH BADAŃ PRZESIEWOWYCH.
WCZESNY EFEKT SCREENINGU OPORTUNISTYCZNEGO I POPULACYJNEGO W POLSCE?
0
50
100
150
200
250
30-34
35-39
40-44
45-49
50-54
55-59
60-64
65-69
70-74
75-79
Zach
oro
wan
ia
wsp
. sta
nd
aryz
ow
any
grupy wieku
2010
2000
2006
1990
1980
ZACHOROWALNOŚĆ I UMIERALNOŚĆ W GRUPIE KOBIET OBJĘTYCH SCREENINGIEM
0
20
40
60
80
100
120
140
160
180
1960 1980 2000 2020
ZACHOROWALNOŚĆ
UMIERALNOŚĆ
50-59 LAT
0
50
100
150
200
250
1960 1980 2000 2020
ZACHOROWALNOŚĆ
UMIERALNOŚĆ
60-69 LAT
WSKAŹNIKI 5-LETNICH PRZEŻYĆ WZGLĘDNYCH W EUROPIE – RAK PIERSI EUROCARE -4 (1995-1999)
Polska
2000-2002 – 75%
2003-2005 – 77%
Eurocare-5
2000-2007 – 71,6%
WSKAŹNIKI 5-LETNICH PRZEŻYĆ WZGLĘDNYCH U PACJENTÓW ZDIAGNOZOWANYCH W POLSCE W LATACH 2000-2002 I 2003-2005
20
93
79
77
54
49
43
17
53
91
77
75
54
44
42
16
51
0 20 40 60 80 100
Tarczyca
Trzon macicy
Pierś
Szyjka macicy
Jelito grube
Jajnik
Płuco
Ogółem
2003-2005
2000-2002
Źródło: Wojciechowska U, Didkowska J. Poprawa przeżyć chorych na nowotwory złośliwe w Polsce. Analiza
przeżyć pacjentów zdiagnozowanych w latach 2003–2005. NOWOTWORY JoO 2013, vol. 63, No: 4, 1–216.
CHOROBOWOŚĆ 5-LETNIA
53400
63800 68000
0
25000
50000
75000
2006 2009 2012
340
350
356
370
370
405
424
498
503
528
684
685
758
822
854
0 500 1000
Litwa
Słowacja
Łotwa
POLSKA
Estonia
Bulgaria
Węgry
Austria
Słowenia
Czechy
Wielka Brytania
Niemcy
Finlandia
Dania
Belgia
21
Liczba żyjących chorych w Polsce zdiagnozowanych w ciągu ostatnich 5 lat
Liczba żyjących chorych w wybranych krajach zdiagnozowanych w ciągu ostatnich 5 lat na 105 populacji kobiet
Wiek
Płeć
Historia rodzinna
Łagodne choroby piersi
Czynniki reprodukcyjne
Hormony endogenne
Hormony egzogenne
Otyłość
Dieta
Aktywność fizyczna
Alkohol
Promieniowanie jonizujące
CZYNNIKI RYZYKA - CZY MOŻLIWA JEST INTERWENCJA?
WSPÓŁCZYNNIKI DZIETNOŚCI W POLSCE W LATACH 1960-2012
0
0,5
1
1,5
2
2,5
3
3,5
1950 1960 1970 1980 1990 2000 2010 2020
PŁODNOŚĆ KOBIET W WYBRANYCH KRAJACH EUROPEJSKICH 1990-2011
24
Zmiana (2011) w stosunku do 1990 r.
NOWOTWORY ZŁOŚLIWE PIERSI, UMIERALNOŚĆ VS WSPÓŁCZYNNIKI PŁODNOŚCI
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
0 0,5 1 1,5 2 2,5 3 3,5 4
zach
oro
wal
no
ść
płodność
LUX GER
NETH
HOL
FIN
AUS
US
FRA
DEN
ITA IRE
SPA
LITH
HUN CR
SLAV
POL LAT
EST
ROM
SLOV
GREC
PORT
WIEK RODZĄCYCH W POLSCE
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
1955 1975 1995 2015
Przeciętny wiekrodzących kobiet
Przeciętny wiekkobiet rodzącychpierwsze dziecko
ŚREDNI WIEK URODZENIA DZIECKA W KRAJACH EUROPEJSKICH, 2011
27
28,9
30,8
30,3
30,3
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
20 40 60 80 100
wie
k r
odzących 1
. dzie
cko
zachorowania/100000
LT
PL
EST, SK
BUL
LV
RO
GR
E
H
CZ
HR SLO
PT
NL
DK
IRE
A
S SF
LUX
D
I
BE
F GB
Wiek rodzących pierwsze dziecko (1995)
vs zachorowalność (2004), Europa R2=0.66
KWARTALNA ZACHOROWALNOŚĆ NA RAKA PIERSI U KOBIET W WIEKU 50-69 LAT, WEDŁUG STATUSU RECEPTORA ESTROGENOWEGO (ER) ORAZ LICZBY RECEPT WYSTAWIONYCH NA HORMONALNĄ TERAPIĘ ZASTĘPCZĄ W LATACH 2000-2004.
Dane z dziewięciu rejestrów SEER Narodowego
Instytutu Walki z Rakiem w USA, trendy modelowane za
pomocą statystycznego oprogramowania (Joinpoint).
Współczynniki standaryzowane wg amerykańskiej
populacji standardowej z roku 2000 oraz poprawione o
opóźnienia związane z rejestracją.
Roczna liczba recept zgłoszonych w USA
wystawionych na złożony preparat estrogenowo-
progesteronowy „Prempro” oraz skoniugowany
estrogen koński „Premarin”.
Źródło: Ravdin PM, Cronin KA, Howlader N, et al. The Decrease in Breast-Cancer Incidence in 2003 in the United
States. N Engl J Med. 2007;;356;16:1670-1674
PRZECIĘTNE DALSZE TRWANIE ŻYCIA KOBIET W WIEKU 45 LAT W POLSCE
20
22
24
26
28
30
32
34
36
38
1950 1960 1970 1980 1990 2000 2010
dłu
gośc ż
ycia
rok
29
36
Oczekiwana długość życia kobiety 82 lata
30
PROGNOZA ZACHOROWALNOŚCI NA NOWOTWORY PIERSI W POLSCE
31
0
10
20
30
40
50
60
70
1980 1990 2000 2010 2020 20300
50
100
150
200
250
300
1980 1990 2000 2010 2020 2030
0
20
40
60
80
100
120
140
160
180
1980 1990 2000 2010 2020 2030
0+ 50-69 70+
PROGNOZA LICZBY ZACHOROWAŃ W POLSCE DO 2025 ROKU
13322 14756
15784 15300
17500
19300 21100
0
5000
10000
15000
20000
25000
2006 2008 2010 2015 2020 2025
obserwowane
prognoza
32
PROGNOZA LICZBY ZACHOROWAŃ NA RAKA PIERSI U KOBIET POWYŻEJ 50 ROKU ŻYCIA
1704
12918
16132
24749
0
5000
10000
15000
20000
25000
30000
1960 1980 2000 2020 2040
rzeczywiste
prognoza175/10^5
prognozamodel AP
33
Michelangelo Buonarroti„Noc”
Sagrestia Nuova, San Lorenzo, Florence
Michelangelo Buonarroti „Noc”
Sagrestia Nuova, San Lorenzo, Florence
oczywiste duże
wybrzuszenie
środkowo opuchnięta
otoczka
boczne wciągnięcie
skóry