Pharmacotherapy & Pharmaceutical Care
› Prof. dr. Han de Gier › Basiseenheid Farmacotherapie & Farmaceutische Patiëntenzorg
› E-mail: [email protected]
Farmaceutische patiëntenzorg (FPZ) bij osteoporose Nascholing “Osteoporose anno 2013: en de rol van de apotheker” 17 januari 2013
Copyright
prof. dr. H
an de Gier
Pharmacotherapy & Pharmaceutical Care
Inhoud Waarom FPZ? Definitie FPZ (geïntegreerde FPZ) Betekenis van FPZ voor patiënt met osteoporose Ontwikkeling van FPZ bij osteoporose: plan van aanpak Conclusies
Copyright
prof. dr. H
an de Gier
Pharmacotherapy & Pharmaceutical Care
Waarom FPZ?
mm-dd-yy | 3
Copyright
prof. dr. H
an de Gier
Pharmacotherapy & Pharmaceutical Care
Determinanten voor vermijdbare geneesmiddelgerelateerde ziekenhuisopnames (Leendertse et al., 2008)
Variabele Risico: OR (95%CI)
Minder zelfstandige woonsituatie 3,0 (1,4-6,5)
Verminderde cognitie 11,9 (3,9-36,3)
Verminderde nierfunctie 2,6 (1,6-4,2)
Therapie-ontrouw 2,3 (1,4-3,8)
Multimorbiditeit 1-3 aandoeningen ≥ 4 aandoeningen
5,9 (2,2-15,5) 8,1 (3,1-21,7)
Polyfarmacie (≥ 5 geneesmiddelen, chronisch gebuikt)
2,7 (1,6-4,4)
Copyright
prof. dr. H
an de Gier
Pharmacotherapy & Pharmaceutical Care
Potentieel vermijdbare bijwerkingen (HARM, 2006; IPCI, 2007)
Potentieel vermijdbare bijwerking
Aantal Belangrijkste risico geneesmiddelgroepen
Gastro-intestinale/andere bloeding
84 Anticoagulantia Trombocytenaggregatieremmers NSAID’s
Elektrolytenstoornis/ dehydratie
30 Diuretica RAS-remmers (hyperkaliëmie)
Fractuur 26 Psychofarmaca (valincidenten) Corticosteroïden (via osteoporose)
Ontregeling/uitlokking diabetes
20 Bloedglucoseverlagende middelen (vooral hypoglykemie) Corticosteroïden (hyperglykemie)
Nierinsufficiëntie/hartfalen 13 RAS-remmers (alleen nierinsufficiëntie) NSAID’s (nierinsufficiëntie/hartfalen)
Constipatie 11 Opioïden
Bradycardie 10 Cardiale middelen (digoxine, sotalol)
Totaal 194
Copyright
prof. dr. H
an de Gier
Pharmacotherapy & Pharmaceutical Care
Definitie Farmaceutische Patiëntenzorg (1)
Filosofie (van FPZ): Farmaceutische patiëntenzorg is een patiëntgerichte wijze van zorgverlening omtrent medicatie, waarin de apotheker verantwoordelijkheid neemt voor de geneesmiddel-gebonden behoeften van de patiënt en waarbij hij/zij aanspreekbaar is op het aangaan van dit commitment. (Cipolle et al. 2004)
Copyright
prof. dr. H
an de Gier
Pharmacotherapy & Pharmaceutical Care
Definitie Farmaceutische Patiëntenzorg (2) Medicatiemanagement (uitvoering van FPZ): Een standaard werkwijze voor zorgverlening omtrent medicatie die
garandeert dat iedere patiënt erop kan rekenen dat zijn/haar medicatie (op recept, zelfzorgmiddelen, etc.) is beoordeeld als geschikt voor de patiënt gegeven zijn klachten en aandoeningen; veilig, gegeven zijn aandoeningen, klachten en overige medicatie; uitvoerbaar gegeven de mogelijkheden om deze te kunnen gebruiken. (PCPCC Medication Management Task Force, 2012) Zie ook: www.pcpcc.net
mm-dd-yy | 7
Copyright
prof. dr. H
an de Gier
Pharmacotherapy & Pharmaceutical Care
Definitie Farmaceutische Patiëntenzorg (3) Medicatiemanagement is het meest succesvol wanneer deze omvat: Een gestructureerde beoordeling van geneesmiddel-gebonden
behoeften en (potentiële) medicatie-gerelateerde problemen (samen met patiënt en arts/andere zorgverleners).
Een geïndividualiseerd farmacotherapeutisch behandelplan waarmee gestelde behandeldoelen kunnen worden behaald (samen met patiënt en arts/andere zorgverleners).
Een effectieve evaluatie om patiëntuitkomsten te kunnen bepalen (samen met patiënt en arts/andere zorgverleners).
Copyright
prof. dr. H
an de Gier
Pharmacotherapy & Pharmaceutical Care
Definitie Farmaceutische Patiëntenzorg (4) Medicatiemanagement kan alleen goed verlopen als: De patiënt begrip heeft van, instemt met, en actief deelneemt aan
dit proces. Ieder geneesmiddel dat wordt gebruikt voor de patiënt de gewenste
uitkomsten heeft. De processen van alle betrokken zorgverleners/disciplines op
elkaar aansluiten en op basis van de juiste informatie worden aangestuurd (geïntegreerde multi-disciplinaire samenwerking).
Copyright
prof. dr. H
an de Gier
Pharmacotherapy & Pharmaceutical Care
Definitie Farmaceutische Patiëntenzorg (5) Welke patiënten hebben er baat bij?: Patiënten bij wie de gestelde behandeldoelen niet worden gehaald
of gehandhaafd. Patiënten die nadelige effecten van hun medicatie ervaren. Patiënten die problemen hebben met het opvolgen van
geadviseerd medicatiegebruik. Patiënten die behoeften hebben aan gebruik van medicatie voor
preventie van klachten en aandoeningen. Patiënten die (regelmatig) worden opgenomen in het ziekenhuis.
Copyright
prof. dr. H
an de Gier
Pharmacotherapy & Pharmaceutical Care
11
FPZ en Concordance FPZ gaat ook over de ondersteunende rol van de apotheker bij
gedragsverandering die de patiënt wellicht overweegt, aandacht voor het gemotiveerd kiezen van mogelijke opties, in samenspraak afgewogen (in “concordance”).
Gedrag is te meten, zoals bij Patient adherence: the extent to which a person's behaviour – taking medication,
following a diet, and/or executing lifestyle changes -, corresponds with agreed recommendations from a health-care provider.
Sabate E, ed. Adherence to long-term therapies: evidence for action. Geneva, World Health Organization, 2003.
Copyright
prof. dr. H
an de Gier
Pharmacotherapy & Pharmaceutical Care
12
Wat is ‘Concordance’? Niet een ander ‘C-woord’ of politiek correct woord voor compliance (therapietrouw)
Copyright
prof. dr. H
an de Gier
Pharmacotherapy & Pharmaceutical Care
13
Wat is ‘Concordance’? Het gaat over een proces van gezamenlijke besluitvorming in
het contact tussen patiënt en zorgverlener, waarin de patiënt als partner met eigen deskundigheid en overtuigingen wordt gerespecteerd.
Het overleg kan ‘non-concordant’ zijn, maar de patiënt niet Een patiënt kan wel ‘non-compliant’ (ofwel therapieontrouw)
zijn, omdat het een vaststelling van een bepaald slikgedrag betreft.
Copyright
prof. dr. H
an de Gier
Pharmacotherapy & Pharmaceutical Care
14 Van compliance naar concordance Concordance model Compliance model
Medicines Partnership
Copyright
prof. dr. H
an de Gier
Pharmacotherapy & Pharmaceutical Care
Patiënt als partner “Only nine studies reported hard outcomes, such as hospital (re)admissions; however, these studies had different results, not all of which were statistically significant. Randomized controlled trials should be able to describe hard outcomes, but large patient groups will be needed to perform such studies….” “Studies also showed that when cooperation between healthcare providers and patients occurred, more drug-related problems were defined and solved”.
mm-dd-yy | 15
Copyright
prof. dr. H
an de Gier
Pharmacotherapy & Pharmaceutical Care
Betekenis van FPZ voor de patiënt met osteoporose
mm-dd-yy | 16
Copyright
prof. dr. H
an de Gier
Pharmacotherapy & Pharmaceutical Care
Systematische literatuurstudie 25 studies naar rol apotheker bij osteoporose management (slechts
3 RCTs, Aus, USA, Canada) “Results from 3 RCTs (all community pharmacy based) suggest
that pharmacists interventions may improve bone mineral density testing and calcium intake among patients with high risk for osteoporosis……..no study examined the impact of pharmacist intervention on osteoporosis treatment adherence”
Elias MN et al. The impact of pharmacist interventions on osteoporosis management: a systematic review. Osteoporosis Int 2011;22:2587-2596
mm-dd-yy | 17
Copyright
prof. dr. H
an de Gier
Pharmacotherapy & Pharmaceutical Care
FPZ, therapietrouw en persistentie RCT met postmenopauzale vrouwen met osteoporose, alendronaat
1x/wk Interventiegroep (n=100): consult met apotheker (over
risicofactoren, bijwerkingen, therapietrouw, behandeldoelen; met telefonische follow-up) vs controle groep (n=98) zonder consult.
Therapietrouw verbeterde significant na 6 (98.3 vs 97.0%) en 12 (98.0 vs 96.1%) maanden; geen effect op persistentie (89.8 vs 87.0%).
Lai PSM et al. Effect of pharmaceutical care on adherence and persistence to bisphosphonates in postmenopausal osteoporotic women. J Clin Pharm Ther. 2011;36:557-567.
mm-dd-yy | 18
Copyright
prof. dr. H
an de Gier
Pharmacotherapy & Pharmaceutical Care
Centraal aangestuurde FPZ Vergelijkende studie met “pharmacist managed group” (n=827) op
afstand begeleid door ‘clinical pharmacy specialist’ en “comparison group “ (n=302), centraal begeleid door verpleegkundige. Adviezen na review van medicatie aan openbaar apotheker, na OK begeleiding uitsluitend per telefoon, post, e-mail gedurende 6 mnd.
65% startte medicatie in interventiegroep en 46% in controlegroep (p < 0,001; 95%CI 1,44-2,12). Na 12 mnd. therapietrouw interventiegroep 46% (vs 28% in controlegroep; p=0,007)
Heilmann RMF et al. Impact of a pharmacist-directed intervention in postmenopausal women after fracture. Am J Health-Syst Pharm 2012;69:504-509.
mm-dd-yy | 19
Copyright
prof. dr. H
an de Gier
Pharmacotherapy & Pharmaceutical Care
Ontwikkeling van FPZ bij osteoporose: plan van aanpak
mm-dd-yy | 20
Copyright
prof. dr. H
an de Gier
Pharmacotherapy & Pharmaceutical Care
Kijken naar de Nederlandse situatie Hoe staat het met de therapietrouw na 12 maanden? Netelenbos JC et al. Adherence and profile of non-persistence in patients treated for osteoporosis- a large-scale,
long-term retrospectvie study in The Netherlands. Osteoporosis Int 2011;22:1537-1546
mm-dd-yy | 21
Copyright
prof. dr. H
an de Gier
Pharmacotherapy & Pharmaceutical Care
Kijken naar de Nederlandse situatie Hoe staat het met de persistentie? Na 12 maanden persistentie bij 8626 startende patiënten 43%
(spreiding 29-53%), gerelateerd aan leeftijd > 60 jaar, beter bij additioneel calcium- en vit. D- gebruik en verminderd bij gebruik van corticosteroïden en cardiovasculaire medicatie.
Netelenbos JC et al. Adherence and profile of non-persistence in patients treated for osteoporosis- a large-scale,
long-term retrospectvie study in The Netherlands. Osteoporosis Int 2011;22:1537-1546
mm-dd-yy | 22
Copyright
prof. dr. H
an de Gier
Pharmacotherapy & Pharmaceutical Care
Interventie in de apotheek geeft 15% verhoging persistentie (Stuurman en Hiddink, Pharm Weekbld WP 2010;4:100-107)
15-01-13 | 23
Copyright
prof. dr. H
an de Gier
Pharmacotherapy & Pharmaceutical Care
15-01-13 | 24
De interventie • Project in apotheek om therapietrouw te verhogen
• Gestructureerde 1e en 2e uitgifte begeleiding
• Medicatie monitoring (volgen van het gebruik)
Eerste Uitgifte -Werking -Wijze van innemen etc.
Tweede uitgifte -Problemen? -Bijwerkingen? -Vragen?
Medicatiemonitoring -Elke 3 maanden search en interventie
Copyright
prof. dr. H
an de Gier
Pharmacotherapy & Pharmaceutical Care
Interventie Therapietrouw Fractuur risico
15-01-13 | 25
Hiligsmann, et al. CT. 2010
Kosten-effectief?
Copyright
prof. dr. H
an de Gier
Pharmacotherapy & Pharmaceutical Care
Balans opmaken (Van Boven, PRISMA symposium 2013)
15-01-13 | 26
Kosten Effecten Medicatie - Alendroninezuur↑ - Risedroninezuur↑ - Ibandroninezuur↑
Voorkomen botbreuken - Heupfracturen↓ (+/- €12.000) - Polsfracturen↓ (+/- €1.000) - Wervelfracturen↓ (+/-€ 700)
Kosten apotheek - Tijd en uurloon - Apotheker of assistente?
- Kwaliteit van leven↑ (QALY) Copyright
prof. dr. H
an de Gier
Pharmacotherapy & Pharmaceutical Care
15-01-13 | 27
Geen interventie 9,542 fracturen
Interventie 9,206 fracturen
Fracturen voorkomen 336 fracturen
Fracturen voorkomen(%) 3,53%
QALY winst 46
ICER 16,363 €/QALY
Van Boven, et al. PW. 2011
Copyright
prof. dr. H
an de Gier
Pharmacotherapy & Pharmaceutical Care
Communicatie is gerelateerd aan adherence Communication is significantly positively correlated with patient
adherence; there is a 19% higher risk of non-adherence among patients whose physician communicates poorly than among patients whose physician communicates well.
Zolnierek KB Dimatteo MR Physician communication and patient adherence to treatment: a meta- analysis.Med Care. 2009 Aug;47(8):826-34. doi: 10.1097/MLR.0b013e31819a5acc.
mm-dd-yy | 28
Copyright
prof. dr. H
an de Gier
Pharmacotherapy & Pharmaceutical Care
Extra aandacht bij start is effectief Een telefoongesprek 2 weken na een eerste uitgifte van een
geneesmiddel voor een chronische indicatie bij patiënten > 75 jaar (n=500) in randomised controlled trial (40 openbare apotheken). 2 openbare apothekers boden de service aan vanuit een centraal
informatiepunt (bij de keten Moss - nu Alliance) Na een follow-up van 4 weken werden de volgende resultaten bereikt:
Non-adherence was in de interventiegroep significant lager (9% vs 16%, P=0.032) vergeleken met controle groep
Aantal patiënten met geneesmiddelgerelateerde problemen was in de interventiegroep significant lager dan in de controlegroep (23% vs 34%, P=0.021)
Meer positieve “beliefs about their medicines” in de interventiegroep vergeleken met controle groep (5.0 vs 3.5, P=0.007).
Telefoongesprekken duurden ca 12 minuten (mediaan)
Clifford S et all. (2006) Patient-centred advice is effective in improving adherence to medicines. Pharm World Sci 28:165-170.
mm-dd-yy | 29
Copyright
prof. dr. H
an de Gier
Pharmacotherapy & Pharmaceutical Care
Concordancegesprek bij tweede uitgifte Bij eerste uitgifte van chronisch bedoelde medicatie in de apotheek
(concordance-formulier meegeven), afspraak voor concordance gesprek bij tweede uitgifte
Concordance formulier met vragen voor “de eigen agenda”: Wat zou u graag willen weten over het medicijn (of de medicijnen)? Wat verwacht u van het medicijn (of de medicijnen)? Waar maakt u zich zorgen over als er medicijnen voor een lange periode
worden voorgeschreven? Bent u eerder problemen tegengekomen met het gebruik van medicijnen,
en zo ja welke? Wat zou een reden kunnen zijn om te stoppen met het medicijn (de
medicijnen)?
mm-dd-yy | 30
Copyright
prof. dr. H
an de Gier
Pharmacotherapy & Pharmaceutical Care
Resultaten concordancegesprek Concordance gesprek duurde gemiddeld 16 minuten (in 50% van de
gevallen over het geneesmiddel bij EU) en bleek goed instrument Geen significant effect op gedragsverandering patiënt (voor- en
nadelen, eigen effectiviteit) en op waardering voor informatie van de apotheker
Therapietrouw (n.s.) hoger in interventiegroep (83%) in vergelijking met controlegroep (78%)
Geurts MME et al. (2010) The evaluation of an intervention based on the application of patient self- completion concordance forms in Dutch community pharmacies and the effect on adherence to chronic medication. Pat Educ Couns 78:85-90.
mm-dd-yy | 31
Copyright
prof. dr. H
an de Gier
Pharmacotherapy & Pharmaceutical Care
Na de start: periodieke medicatiebeoordeling Criteria volgen die vermeld staan in de Multidisciplinaire Richtlijn
Polyfarmacie bij Ouderen (2012): 65 jaar en ouder met En poly-farmacie (chronisch gebruik ≥ 5 geneesmiddelen) En minimaal 1 risico factor:
Verminderde nierfunctie (eGFR <50 ml/min/1,73 m²) Verminderde cognitie Verhoogd valrisico (≥ 1 val in voorgaande 12 maanden) Signalen van verminderde therapietrouw Niet/zelfstandig wonend (verpleeg-, verzorgingshuis) Niet-geplande ziekenhuisopname
mm-dd-yy | 32
Copyright
prof. dr. H
an de Gier
Pharmacotherapy & Pharmaceutical Care
(P)HARM studie (Anne Leendertse, 2010) Patiënten: >65 j, 5 of > geneesmiddelen, non-adherence, ATC A/B, Setting: 42 eerstelijns locaties (samenwerking huisarts en apotheker) Randomisatie: op huisarts-niveau (364 interventie, 310 controle patiënten) Interventie: geïntegreerd FPZ proces, 12 maanden follow-up Uitkomsten: HARMs, ADEs, EQ5D/VAS Interventie vs controlegroep: 6 vs 10 HARMs
Co-morbidities NNT 3 231 4 57 5 30 6 19 7 14 8 11
Copyright
prof. dr. H
an de Gier
Pharmacotherapy & Pharmaceutical Care
Stappenplan medicatiebeoordeling Stap 1 Farmacotherapeutische anamnese Stap 2 Farmacotherapeutische analyse Stap 3 Overleg arts en apotheker, opstellen farmacotherapeutisch
behandelplan Stap 4 Overleg met patiënt, vaststellen farmacotherapeutisch
behandelplan Stap 5 Follow-up en monitoring
mm-dd-yy | 34
Copyright
prof. dr. H
an de Gier
Pharmacotherapy & Pharmaceutical Care
Prestatiebekostiging farmaceutische zorg BELEIDSREGEL BR/CU-5046 Kenmerk BR/CU-jaar 2012 Deze beleidsregel dient twee doelen: - De vastlegging van de diverse prestatiebeschrijvingen voor farmaceutische zorg en de wijze waarop gedeclareerd kan worden. - Het zichtbaar maken van handelingen behorend bij farmaceutische zorg in de onderhandelingstaal tussen zorgverzekeraars en zorgaanbieder Deze beleidsregel is op 1 januari 2012 in werking getreden
Copyright
prof. dr. H
an de Gier
Pharmacotherapy & Pharmaceutical Care
NZa Prestatiebeschrijvingen farmacie
7. Medicatiebeoordeling chronisch UR-geneesmiddelengebruik Prestatiebeschrijving Het in samenspraak met de betreffende patiënt en betrokken zorgaanbieder(s) periodiek evalueren van de farmacotherapie van individuele (veelal oudere) patiënten die chronisch UR-geneesmiddelen gebruiken. Deze prestatie kan enkel worden gedeclareerd indien er een medische of farmaceutische noodzaak bestaat. Als de zorg al onder terhandstelling geleverd is of geleverd dient te worden valt deze zorg niet onder deze prestatie. Om deze prestatie te kunnen declareren dienen alle onderstaande activiteiten tenminste te zijn uitgevoerd:
Copyright
prof. dr. H
an de Gier
Pharmacotherapy & Pharmaceutical Care
NZa Prestatiebeschrijvingen farmacie Vervolg 7 - Het vastleggen van het concrete en meetbare doel van de medicatiebeoordeling - Het houden van een geprotocolleerde evaluatie op basis van medische informatie, farmaceutische informatie en gebruiksinformatie met behulp van behandelrichtlijnen, wetenschappelijke publicaties en FT(T)O afspraken - Het afstemmen van individuele behoeften van de patiënt en betrokken zorgaanbieder(s) - Het delen van de eindconclusie met betrokken patiënt en betrokken zorgaanbieder(s) - Het effectueren van de eindconclusie van de medicatiebeoordeling - Het evalueren van het effect van de medicatiebeoordeling op basis van het eerder vastgelegde doel ervan - Het vastleggen van de medicatiebeoordeling en de evaluatie in het digitale patiëntendossier
Copyright
prof. dr. H
an de Gier
Pharmacotherapy & Pharmaceutical Care
Bron: Room for Review, 2002, NHS
Copyright
prof. dr. H
an de Gier
Pharmacotherapy & Pharmaceutical Care
Aandacht voor informatie-overdracht over
bijwerkingen
mm-dd-yy | 39
Copyright
prof. dr. H
an de Gier
Pharmacotherapy & Pharmaceutical Care
Hoe kun je bijwerkingen vermelden? Frequentie indeling:
Patiënten hebben moeite met het begrijpen van frequenties (‘vaak’ valt hoger uit dan de bedoelde 1 tot 10%).
Het maakt patiënten niet uit hoeveel mensen de bijwerking krijgen, zij willen weten wat zij moeten doen als zij er zelf last van krijgen.
Adviesindeling: Consumer Medicines Information (CMI) in Australië deelt rubriek
bijwerkingen in op basis van adviezen. Onderzoek laat zien dat de adviesindeling de leesbaarheid en
begrijpelijkheid van de rubriek verbetert.
mm-dd-yy | 40
Copyright
prof. dr. H
an de Gier
Pharmacotherapy & Pharmaceutical Care
Bijwerkingen anders benoemen mm-dd-yy | 41
Steekproef deelnemers Consumentenpanel Gezondheidszorg (NIVEL) kreeg vragenlijst over rubriek bijwerkingen van geneesmiddelen.
Eén groep (n=180) kreeg de
adviesindeling en de andere groep (n=180) de indeling met frequentie. Voor en na het lezen rubriek bijwerkingen vragenlijsten (ZBV-S)
Gudde P. et al. Angst: een bijwerking van de bijsluiter? Het effect van twee verschillende presentaties op angst, veronderstelde vatbaarheid en ernst. Health Base/NIVEL, 2012.
Copyright
prof. dr. H
an de Gier
Pharmacotherapy & Pharmaceutical Care
Angst: een bijwerking van de bijsluiter? (Gudde P. et al. 2012)
mm-dd-yy | 42
Copyright
prof. dr. H
an de Gier
Pharmacotherapy & Pharmaceutical Care
Angst: een bijwerking van de bijsluiter? (Gudde P et al. 2012)
Copyright
prof. dr. H
an de Gier
Pharmacotherapy & Pharmaceutical Care
Risedronaat wekelijks tablet 35 mg. Informatie over bijwerkingen in een adviesindeling. Vergeleken met indeling naar frequentie: - minder angst voor bijwerkingen; - geen verschil in inschatting van ernst van de bijwerkingen. Bron: SHB-Geneesmiddelinformatie voor de Patiënt (GIP)
Copyright
prof. dr. H
an de Gier
Pharmacotherapy & Pharmaceutical Care
Conclusies
mm-dd-yy | 45
Copyright
prof. dr. H
an de Gier
Pharmacotherapy & Pharmaceutical Care
Er zijn drie zaken van belang Extra aandacht Extra aandacht Extra aandacht
mm-dd-yy | 46
Copyright
prof. dr. H
an de Gier
Pharmacotherapy & Pharmaceutical Care
Er zijn drie zaken van belang Extra aandacht bij de start van chronisch gebruik van medicatie bij
osteoporose (tweede uitgifte is een uniek moment) Extra aandacht Extra aandacht
mm-dd-yy | 47
Copyright
prof. dr. H
an de Gier
Pharmacotherapy & Pharmaceutical Care
Er zijn drie zaken van belang Extra aandacht bij de start van chronisch gebruik van medicatie bij
osteoporose (tweede uitgifte is een uniek moment) Extra aandacht bij periodieke medicatiebeoordeling chronisch
geneesmiddelen gebruik (let op “targeting”) Extra aandacht
mm-dd-yy | 48
Copyright
prof. dr. H
an de Gier
Pharmacotherapy & Pharmaceutical Care
Er zijn drie zaken van belang Extra aandacht bij de start van chronisch gebruik van medicatie bij
osteoporose (tweede uitgifte is een uniek moment) Extra aandacht bij periodieke medicatiebeoordeling chronisch
geneesmiddelen gebruik (let op “targeting”) Extra aandacht bij het bespreken van de rubriek bijwerkingen in
bijsluiters en geneesmiddel-informatieteksten (geef adviezen in plaats van frequenties)
mm-dd-yy | 49
Copyright
prof. dr. H
an de Gier
Pharmacotherapy & Pharmaceutical Care
Bedankt voor uw aandacht
Copyright
prof. dr. H
an de Gier