Szkolenia specjalistyczne dla członków korpusu służby cywilnej są realizowane w ramach projektu „Wdrożenie strategii szkoleniowej”, Programu Operacyjnego
Kapitał Ludzki współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego (Priorytet V, Działanie 5.1, Poddziałanie 5.1.1).
Materiały szkoleniowe z tematu pn.
„POSTĘPOWANIE ADMINISTRACYJNE”
1
Szkolenia specjalistyczne dla członków korpusu służby cywilnej są realizowane w ramach projektu „Wdrożenie strategii szkoleniowej”, Programu Operacyjnego
Kapitał Ludzki współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego (Priorytet V, Działanie 5.1, Poddziałanie 5.1.1).
Program szkolenia:
„POSTĘPOWANIE ADMINISTRACYJNE”
Dzień I
09.45 - 10.00 rejestracja uczestników (kawa, herbata, woda, soki, słodki poczęstunek)
10:00 - 12:00 szkolenie
1. Administracja, prawo administracyjne, stosunek administracyjnoprawny,
postępowanie administracyjne.
2. Zasady postępowania – ich znaczenie i zastosowanie w procesie administracyjnym.
3. Uczestnicy postępowania administracyjnego:
− organ administracji,
− strona, pełnomocnik strony,
− podmioty na prawach strony.
4. Terminy, doręczenia ich znaczenie w postępowaniu:
− sposób liczenia terminu w postępowaniu administracyjnym,
− doręczenie zwykłe, zastępcze, fikcja doręczenia.
12:00 - 12:15 przerwa kawowa (kawa, herbata, woda, soki, słodki poczęstunek)
12:15 - 14:00 szkolenie
1. Wszczęcie postępowania:
− z urzędu,
− na wniosek,
− pisma,
− terminy załatwienia spraw administracyjnych.
2. Postępowanie dowodowe:
− środki dowodowe,
− fakty znane z urzędu i fakty powszechnie znane,
− okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia,
− prawa i obowiązki uczestników postępowania w postępowaniu dowodowym.
14:00 - 15:00 przerwa obiadowa
2
Szkolenia specjalistyczne dla członków korpusu służby cywilnej są realizowane w ramach projektu „Wdrożenie strategii szkoleniowej”, Programu Operacyjnego
Kapitał Ludzki współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego (Priorytet V, Działanie 5.1, Poddziałanie 5.1.1).
15:00 - 17:00 szkolenie
1. Rozprawa
2. Wezwania, protokoły, adnotacje,
3. Postanowienia, ugoda, decyzja.
Dzień II
08.45 - 09.00 rozpoczęcie II dnia szkolenia (kawa, herbata, woda, soki, słodki
poczęstunek)
09:00 - 11:00 szkolenie
1. Odwołania, zażalenia:
− terminy,
− warunki formalne,
− samokontrola,
− postępowanie przed organem II instancji,
− rozstrzygnięcia organu odwoławczego.
2. Zawieszenie postępowania i umorzenie postępowania – przesłanki, forma.
11:00 - 11:15 przerwa kawowa (kawa, herbata, woda, soki, słodki poczęstunek)
11:15 - 13:00 szkolenie
1. Koszty postępowania
2. Wyjątki od zasady trwałości decyzji - nadzwyczajne środki eliminacji decyzji z obrotu
prawnego:
− wznowienie postępowania,
− stwierdzenie nieważności decyzji,
− zmiana lub uchylenie decyzji ostatecznej,
− stwierdzenie wygaśnięcia decyzji.
13:00 - 14:00 przerwa obiadowa
14:00 - 16:00 szkolenie
1. Zaświadczenia.
2. Skargi i wnioski.
3
Szkolenia specjalistyczne dla członków korpusu służby cywilnej są realizowane w ramach projektu „Wdrożenie strategii szkoleniowej”, Programu Operacyjnego
Kapitał Ludzki współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego (Priorytet V, Działanie 5.1, Poddziałanie 5.1.1).
3. Przykłady:
− studium przypadku nr 1 - analiza stanu faktycznego przy zastosowaniu regulacji
dotyczących zagadnień: zdolność do czynności prawnych, sposób załatwienia
wniosku skierowanego do organu niewłaściwego, zasady postępowania.
− studium przypadku nr 2 - analiza stanu faktycznego przy zastosowaniu regulacji
dotyczących zagadnień: pełnomocnik w postępowaniu, doręczenia, odwołanie,
niedopuszczalność odwołania,
− studium przypadku nr 3 - analiza stanu faktycznego przy zastosowaniu regulacji
dotyczących zagadnień: doręczenie, strony postępowania, pełnomocnik, decyzja
ostateczna, wznowienie postępowania.
1
Szkolenia specjalistyczne dla członków korpusu służby cywilnej są realizowane w ramach projektu „Wdrożenie strategii szkoleniowej”, Programu Operacyjnego
Kapitał Ludzki współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego (Priorytet V, Działanie 5.1, Poddziałanie 5.1.1).
Skrypt
Postępowanie administracyjne
2
Szkolenia specjalistyczne dla członków korpusu służby cywilnej są realizowane w ramach projektu „Wdrożenie strategii szkoleniowej”, Programu Operacyjnego
Kapitał Ludzki współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego (Priorytet V, Działanie 5.1, Poddziałanie 5.1.1).
Spis treści
Wykaz skrótów .................................................................................................. 3
I. Wstęp.............................................................................................................. 4
II. Postępowanie administracyjne ...................................................................... 5
1. Zasady postępowania ................................................................................... 5
2. Organ administracji ...................................................................................... 7 3. Strona ........................................................................................................ 9 4. Podmioty na prawach strony ........................................................................ 10 5. Terminy ..................................................................................................... 11 6. Doręczenia ................................................................................................. 11 7. Wszczęcie postępowania .............................................................................. 14 8. Postępowanie dowodowe ............................................................................. 16 9. Rozprawa ................................................................................................... 18 10. Wezwanie ................................................................................................ 19 11. Protokoły ................................................................................................. 20 12. Postanowienia........................................................................................... 20 13. Ugoda ...................................................................................................... 21 14. Decyzja ................................................................................................... 22 15. Odwołania, zażalenia ................................................................................. 23 16. Zawieszenie postępowania ......................................................................... 25 17. Umorzenie postępowania ........................................................................... 26 18. Koszty postępowania ................................................................................. 26
III. Wyjątki od zasady trwałości decyzji – nadzwyczajne środki eliminacji
decyzji administracyjnej z obrotu prawnego .............................................. 27
1. Wznowienie postępowania............................................................................ 27
2. Stwierdzenie nieważności decyzji .................................................................. 28 3. Zmiana lub uchylenie decyzji ostatecznej ....................................................... 29
4. Stwierdzenie wygaśnięcia decyzji, uchylenie decyzji warunkowe ...................... 29
IV. Zaświadczenia ............................................................................................ 30
V. Skargi i wnioski ............................................................................................ 31
VI. Bibliografia ................................................................................................. 33
3
Szkolenia specjalistyczne dla członków korpusu służby cywilnej są realizowane w ramach projektu „Wdrożenie strategii szkoleniowej”, Programu Operacyjnego
Kapitał Ludzki współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego (Priorytet V, Działanie 5.1, Poddziałanie 5.1.1).
Wykaz skrótów
kpa - ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. – kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U
z 2000 r. nr 98 poz.1071 ze zm.),
kc- ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – kodeks cywilny (Dz.U. nr 16 poz. 93 ze zm),
ustawa i.d.p.p. – ustawa z dnia 17 listopada 2005 r. o informatyzacji działalności
podmiotów realizujących zadania publiczne (Dz.U. nr 64 poz.565 ze
zm.)
ustawa o opłacie – ustawa z dnia 16 listopada 2006 r. o opłacie skarbowej (Dz.U nr
225 poz 1635 ze zm.)
4
Szkolenia specjalistyczne dla członków korpusu służby cywilnej są realizowane w ramach projektu „Wdrożenie strategii szkoleniowej”, Programu Operacyjnego
Kapitał Ludzki współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego (Priorytet V, Działanie 5.1, Poddziałanie 5.1.1).
Ustrój Rzeczpospolitej Polskiej opiera się na podziale i równowadze władzy
ustawodawczej, władzy wykonawczej i władzy sądowniczej (art. 10 ust. Konstytucji RP)
Organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa (art. 7 Konstytucji
RP)
I. Wstęp – administracja publiczna, prawo administracyjne, stosunek
administracyjnoprawny, postępowanie administracyjne
Aby zrozumieć naturę postępowania administracyjnego należy najpierw zapoznać się
z cechami charakterystycznymi administracji i norm prawnych, które tę dziedzinę
regulują.
Administracja publiczna - przyjęte przez państwo i realizowane przez jego zawisłe
organy, a także przez organy samorządu terytorialnego zaspakajanie zbiorowych
i indywidualnych potrzeb obywateli, wynikających ze współżycia ludzi w społecznościach1.
Prawo administracyjne – zespół norm regulujący działalność administracyjną2:
- ustrojowe – określa strukturę oraz zasady funkcjonowania administracji publicznej;
- materialne – określa prawa i obowiązki organów administracji publicznej i obywateli;
- procesowe – reguluje postępowanie administracyjne.
Stosunek administracyjnoprawny - stosunek prawny regulowany przez normy prawa
administracyjnego. Powstaje wskutek zaistnienia przesłanek faktycznych lub określonych
faktów prawnych.
Stosunek administracyjnoprawny charakteryzuje się nierównorzędnością jego
podmiotów - organ administracji publicznej jednostronnie kształtuje sytuację
prawną stron. Stosunek administracyjnoprawny może mieć charakter materialny tzn.
powstać na skutek zaistnienia stanu faktycznego lub faktu prawnego, wyczerpującego
przesłanki wskazane w normach prawa administracyjnego materialnego. W wyniku jego
zaistnienia, w momencie wszczęcia postępowania administracyjnego powstaje stosunek
administracyjnoprawny o charakterze procesowym. Pochodną stosunku procesowego
jest z kolei stosunek administracyjnoprawny egzekucyjny. Jego istota polega na
konieczności bezwzględnego podporządkowania się decyzji organu administracji
publicznej wydanej w celu wykonania prawa.
1 Jan Boć (red.), „Prawo Administracyjne” Wydawnictwo Kolonia Limited, Wrocław 2001, s. 16. 2 Tamże, s. 35.
5
Szkolenia specjalistyczne dla członków korpusu służby cywilnej są realizowane w ramach projektu „Wdrożenie strategii szkoleniowej”, Programu Operacyjnego
Kapitał Ludzki współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego (Priorytet V, Działanie 5.1, Poddziałanie 5.1.1).
Postępowanie administracyjne - regulowany przez prawo procesowe ciąg czynności
procesowych podejmowanych przez organy administrujące oraz inne podmioty
postępowania w celu rozstrzygnięcia sprawy administracyjnej w formie decyzji
administracyjnej, jak i ciąg czynności procesowych podjętych w celu weryfikacji decyzji
administracyjnej.
II. Postępowanie administracyjne
Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z
2000r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.) reguluje postępowanie:
• przed organami administracji publicznej w należących do właściwości tych organów
sprawach indywidualnych rozstrzyganych w drodze decyzji administracyjnych;
• przed innymi organami państwowymi oraz przed innymi podmiotami, gdy są one
powołane z mocy prawa lub na podstawie porozumień do załatwiania spraw określonych
w pkt 1;
• w sprawach rozstrzygania sporów o właściwość między organami jednostek samorządu
terytorialnego i organami administracji rządowej oraz między organami i podmiotami,
o których mowa w pkt 2;
• w sprawach wydawania zaświadczeń;
• w sprawie skarg i wniosków przed organami państwowymi, organami jednostek
samorządu terytorialnego oraz przed organami organizacji społecznych.
1. Zasady postępowania
Zasada legalizmu (art. 6 kpa) – organy administracyjne działają na podstawie
przepisów prawa. Przez przepisy prawa rozumie się tutaj ogół regulacji prawnych
obowiązujących w państwie, ze szczególnym naciskiem na przepisy kompetencyjne
procesowe i materialnoprawne. Na mocy przepisów prawa powołuje się organy, które
działają w ramach i według reguł stworzonych przez ustawodawcę. Jeśli przepis prawa
wskazując na sposób podejmowania rozstrzygnięcia przez organ posługuje się terminami
niedookreślonymi np. zasady współżycia społecznego, słuszny interes obywateli itp.
organ rozstrzyga w ramach tzw. uznania administracyjnego (luz decyzyjny). Uznanie
administracyjne nie oznacza dowolności. Ramy swobody wyznaczają ogólne zasady
postępowania i orzecznictwo.
6
Szkolenia specjalistyczne dla członków korpusu służby cywilnej są realizowane w ramach projektu „Wdrożenie strategii szkoleniowej”, Programu Operacyjnego
Kapitał Ludzki współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego (Priorytet V, Działanie 5.1, Poddziałanie 5.1.1).
Zasada prawdy obiektywnej (art. 7 kpa) – ukierunkowuje postępowanie organów
oraz wyznacza cel postępowania administracyjnego. Jej rozwinięcie znajdujemy
w postępowaniu dowodowym.
Zasada wyrażania interesu społecznego i interesu obywateli (art. 7 kpa) –
zasada wyznaczająca ogólny kierunek działania organów, ramy stosowania innych zasad
postępowania.
Zasada pogłębiania zaufania do organów Państwa (art. 8 kpa) – zachowanie
zasady należy analizować na tle konkretnej sprawy. Stosowana wg reguł wskazanych
w przepisach prawa materialnego;
Zasada informowania stron (art. 9 kpa) – znosi w postępowaniu administracyjnym
ogólną zasadę ignotantia iuris nocet (nieznajomość prawa szkodzi). Zobowiązuje organy
administracyjne do udzielania informacji o przepisach prawa materialego i procesowego,
mających zastosowanie w sprawie w której toczy się postępowanie. Nie należy jej mylić
z doradztwem prawnym.
Zasada czynnego udziału stron w postępowaniu (art. 10 kpa) – organy
administracyjne mają obowiązek zapewnić stronom czynny udział w każdym stadium
postępowania, a przed wydaniem decyzji umożliwić im wypowiedzenie się co do
zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań. Postępowanie, w którym
strona nie mogła nie z własnej winy brać udziału jest wadliwe (przesłanka wznowienia
postępowania). Od tej zasady można odstąpić tylko w obliczu zagrożenie dla życia lub
zdrowia ludzkiego, niepowetowanej szkody materialnej lub w związku z wyraźnym
zapisem ustawowym.
Zasada przekonywania (art. 11 kpa) – pierwszeństwo przekonywania nad
przymusem. Organy administracji powinny wyjaśniać stronom zasadność przesłanek,
którymi kierują się przy załatwianiu sprawy, aby w ten sposób w miarę możliwości
doprowadzić do wykonania przez strony decyzji bez potrzeby stosowania środków
przymusu. Łączy się z zasadą pogłębiania zaufania. Nakłada na organy obowiązek
starannego i pełnego uzasadnienia rozstrzygnięcia.
Zasada szybkości i prostoty postępowania (art. 12 kpa) – zasada ekonomii
procesowej. Organy administracyjne powinny działać w sprawie możliwie wnikliwie
7
Szkolenia specjalistyczne dla członków korpusu służby cywilnej są realizowane w ramach projektu „Wdrożenie strategii szkoleniowej”, Programu Operacyjnego
Kapitał Ludzki współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego (Priorytet V, Działanie 5.1, Poddziałanie 5.1.1).
i szybko, posługując się możliwie najprostszymi środkami prowadzącymi do jej
załatwienia.
Zasada ugodowego załatwiania spraw (art. 13 kpa) – sprawy, w których
uczestniczą strony o spornych interesach, mogą być załatwione w drodze ugody
sporządzonej przed organem administracji. Ugoda zatwierdzona przez organ jako zgodna
z obowiązującym prawem ma moc decyzji.
Zasada pisemności (art. 14 kpa) – postępowanie jest dokumentowane; nawet ustnie
załatwiona spraw musi zostać udokumentowana.
Zasada dwuinstancyjności (art. 15 kpa) – postępowanie administracyjne jest
dwuinstancyjne. Organ odwoławczy rozpoznaje sprawę od początku, sprawdzając czy
postępowanie organu I instancji było prawidłowe.
Zasada trwałości decyzji (art. 16 kpa) – decyzję ostateczną może wzruszyć tylko
właściwy organ, w trybie wskazanym przepisami, o ile spełnione zostaną przesłanki
ustawowe.
Prawo do sądu - decyzje i niektóre postanowienia są poddawane kontroli niezawisłego
sądu pod względem ich zgodności z prawem. Sąd posiada kompetencję do uchylania
zaskarżonych aktów lub stwierdzenia ich nieważności.
2. Organ administracji
Organ administracyjny – podmiot (człowiek lub grupa ludzi) wyodrębniony
w strukturze administracji, wyposażony we władztwo administracyjne oraz posiadający
kompetencje do realizacji powierzonych mu zadań3.
Organ wyższego stopnia – organ strukturalnie wyodrębniony i kompetencyjnie
nadrzędny nad organem niższego stopnia. Organy administracyjne działają na podstawie
przydanych prawem kompetencji.
Kompetencje administracyjne – prawem przypisane właściwości organów
administracyjnych; uprawnienia, zadania i obowiązki organów przewidziane prawem
administracyjnym. Organy administracyjne z urzędu przestrzegają swojej właściwości. Jej
3 Jan Boć (red.), „Prawo Administracyjne”, Wydawnictwo Kolonia Limited, Wrocław 2001, s. 126.
8
Szkolenia specjalistyczne dla członków korpusu służby cywilnej są realizowane w ramach projektu „Wdrożenie strategii szkoleniowej”, Programu Operacyjnego
Kapitał Ludzki współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego (Priorytet V, Działanie 5.1, Poddziałanie 5.1.1).
naruszenie jest poważnym uchybieniem skutkującym nieważnością aktu
administracyjnego wydanego przez organ niewłaściwy.
Właściwość organu - instytucja prawa procesowego - fakt posiadania kompetencji
organu do rozstrzygnięcia konkretnej sprawy. Wyróżnia się trzy rodzaje właściwości:
− rzeczową – określa rodzaj spraw rozstrzyganych przez organ,
− miejscową – określa zasięg terytorialny kompetencji organu,
− funkcjonalną (instancyjną) – określa kompetencje do czynności procesowych.
Właściwość rzeczową wskazują przepisy prawa materialnego i ustawy kompetencyjne.
Organami wyższego stopnia w rozumieniu kodeksu postępowania administracyjnego są:
− w stosunku do organów jednostek samorządu terytorialnego - samorządowe kolegia
odwoławcze,
− w stosunku do wojewodów – właściwi w sprawie ministrowie,
− w stosunku do innych organów państwowych, odpowiednie organy nadrzędne lub
właściwi ministrowie, a w razie ich braku – organy państwowe sprawujące nadzór
nad ich działalnością,
− w stosunku do organów organizacji społecznych – odpowiednie organy wyższego
stopnia tych organizacji, a w razie ich braku – organ państwowy sprawujący nadzór
nad ich działalnością.
Przepisy kpa normują również sposób ustalania właściwości miejscowej. Zgodnie z art. 19
kpa właściwość miejscową organu administracji publicznej ustala się:
− w sprawach dotyczących nieruchomości – według miejsca jej położenia. Jeżeli
nieruchomość położona jest na obszarze właściwości dwóch lub więcej organów,
orzekanie należy do organu, na którego obszarze znajduje się jej większa część,
− w sprawach dotyczących prowadzenia zakładu pracy – według miejsca, w którym
zakład pracy jest lub ma być prowadzony,
− w innych sprawach – według miejsca zamieszkania4 (siedziby) w kraju, a w braku
zamieszkania w kraju zamieszkania (siedziby) lub pobytu – według miejsca
ostatniego ich zamieszkania (siedziby) lub pobytu w kraju.
W przypadku braku możliwości ustalenia właściwości w powyższy sposób, o właściwości
decyduje miejsce zdarzenia powodującego wszczęcie postępowania, a jeśli takiego
miejsca nie można również ustalić, właściwość należy do organu właściwego dla obszaru
dzielnicy Śródmieście miasta stołecznego Warszawy.
4 art. 27 k.c. – miejscem zamieszkania jest miejscowość, w której osoba fizyczna przebywa z wolą stałego
pobytu.
9
Szkolenia specjalistyczne dla członków korpusu służby cywilnej są realizowane w ramach projektu „Wdrożenie strategii szkoleniowej”, Programu Operacyjnego
Kapitał Ludzki współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego (Priorytet V, Działanie 5.1, Poddziałanie 5.1.1).
Jeśli pomiędzy organami wyniknie spór o właściwość w sprawie, o właściwości
rozstrzygają organy wskazane w art. 22 kpa. Do czasu rozstrzygnięcia sporu, organ na
którego obszarze wynikła sprawa podejmuje tylko czynności niecierpiące zwłoki ze
względu na interes społeczny lub słuszny interes obywateli i zawiadamia o tym organ
właściwy do rozstrzygnięcia sporu.
3. Strona
Strona – każdy, którego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie albo
kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek.
Stronami mogą być osoby fizyczne i prawne, a gdy chodzi o państwowe i samorządowe
jednostki organizacyjne i organizacje społeczne również te, które nie posiadają
osobowości prawnej.
Postępowanie administracyjne posługuje się również pojęciami właściwymi dla prawa
cywilnego takimi jak zdolność prawna, zdolność do czynności prawnej. W art. 30 kpa
odsyła wprost do kodeksu cywilnego w kwestiach kryteriów oceny tych cech.
Dla przypomnienia:
Osoba fizyczna to każdy człowiek. Zdolność prawną (czyli zdolność do tego by być
podmiotem praw i obowiązków) każdy człowiek nabywa z chwilą urodzenia. Zdolność do
czynności prawnych – czyli zdolność do tego by nabywać prawa i zaciągać zobowiązania
osoba fizyczna nabywa stopniowo: po ukończeniu 13 roku życia (o ile jej nie
ubezwłasnowolniono) nabywa ograniczoną zdolność do czynności prawnych, a po
uzyskaniu pełnoletniości – pełną zdolność do czynności prawnych. Poza tym, pełną
zdolność do czynności prawnych nabywa kobieta, która jest niepełnoletnia, jednak wstąpi
w związek małżeński.
Osobą prawną jest Skarb Państwa oraz jednostki organizacyjne, którym przepisy prawa
przyznają osobowość prawną.
Zgodnie z przepisami regulującymi postępowanie administracyjne osoba fizyczna nie
posiadająca pełnej zdolności do czynności prawnych działa przez swojego przedstawiciela
ustawowego, a osoba prawna i jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości
prawnej przez swoich ustawowych lub statutowych przedstawicieli.
Strona może działać w postępowaniu przez pełnomocnika, chyba że charakter czynności
wymaga jej osobistego udziału.
Pełnomocnik - w postępowaniu administracyjnym pełnomocnikiem może być jedynie
osoba fizyczna, która posiada zdolność do czynności prawnych.
10
Szkolenia specjalistyczne dla członków korpusu służby cywilnej są realizowane w ramach projektu „Wdrożenie strategii szkoleniowej”, Programu Operacyjnego
Kapitał Ludzki współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego (Priorytet V, Działanie 5.1, Poddziałanie 5.1.1).
W regulującym tę kwestię art. 33 kpa nie wskazano wyraźnie zakresu zdolności do
czynności prawnych pełnomocnika, jednakże w kwestii tej wypowiadają się sądy
administracyjne wskazując, iż chodzi tu o pełną zdolność do czynności prawnych5.
Pełnomocnictwo powinno być udzielone na piśmie lub zgłoszone do protokołu.
Pełnomocnik składa do akt sprawy dokument pełnomocnictwa lub jego urzędowo
poświadczony odpis6. Kodeks wskazuje, iż tzw. pełnomocnik profesjonalny (adwokat,
radca prawny, rzecznik patentowy) może sam uwierzytelnić odpis pełnomocnictwa. Od
1.01.2010 r. obowiązuje również zapis, iż organ, którego wątpliwości budzi podpis strony
widniejący na pełnomocnictwie, może zwrócić się do strony o poświadczenie tego
podpisu.
Od momentu przedłożenia organowi pełnomocnictwa, pełnomocnik wstępuje w miejsce
strony w postępowaniu.
4. Podmioty na prawach strony
Organizacja społeczna – może w sprawie dotyczącej innej osoby występować z
żądaniem wszczęcia postępowania lub dopuszczenia jej do udziału w postępowaniu jeśli
jest to uzasadnione celami statutowymi tej organizacji lub przemawia za tym interes
społeczny. Przepis art. 31 § 4 kpa nakłada na organ obowiązek poinformowania
organizacji społecznej o wszczęciu postępowania w sprawie dotyczącej innego podmiotu,
jeśli uzna, że może ona być zainteresowana udziałem w tym postępowaniu ze względu na
swoje cele statutowe lub interes społeczny.
Prokurator – może żądać wszczęcia postępowania w celu usunięcia stanu niezgodnego
z prawem. Prokurator może też brać udział w każdym stadium już toczącego się
postępowania w celu zapewnienia, aby postępowanie i rozstrzygnięcie sprawy było
zgodne z prawem. Jeśli postępowanie zostało zakończone, prokuratorowi służy prawo
zgłoszenia sprzeciwu w sytuacji gdy kpa lub przepisy szczególne dopuszczają wznowienie
postępowania, stwierdzenie nieważności decyzji, uchylenie lub zmianę decyzji. Udział
prokuratora w postępowaniu administracyjnym regulują przepisy Działu IV kpa.
5 Patrz. np. wyrok NSA V SA/2502/01. 6 Art. 1 ust. 2 pkt a ustawy z dnia 9.09.2000 r. o opłacie skarbowej (dalej zwana ustawa o opłacie) przewiduje wniesienie opłaty skarbowej od każdego dokumentu stwierdzającego pełnomocnictwo.
11
Szkolenia specjalistyczne dla członków korpusu służby cywilnej są realizowane w ramach projektu „Wdrożenie strategii szkoleniowej”, Programu Operacyjnego
Kapitał Ludzki współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego (Priorytet V, Działanie 5.1, Poddziałanie 5.1.1).
Rzecznik Praw Obywatelskich - może zwrócić się o wszczęcie postępowania
administracyjnego, wnosić skargi do sądu administracyjnego, a także uczestniczyć w tych
postępowaniach - na prawach przysługujących prokuratorowi7.
5. Terminy
Jeśli początkiem terminu określonego w dniach jest pewne zdarzenie, przy obliczaniu
tego terminu nie uwzględnia się dnia, w którym zdarzenie nastąpiło. Koniec terminu
następuje z upływem ostatniego z wyznaczonej liczby dni.
Terminy określone w tygodniach – kończą się z upływem tego dnia w ostatnim tygodniu,
który nazwą odpowiada początkowemu dniowi terminu. Podobnie oblicza się terminy
obliczone w miesiącach, z zastrzeżeniem, że gdyby takiego dnia nie było – termin upływa
w ostatnim dniu tego miesiąca. Jeżeli koniec terminu przypada na dzień ustawowo wolny
od pracy, za ostatni dzień terminu uważa się najbliższy następny dzień powszedni8. Do
zachowania terminu wystarcza, aby pismo zostało wysłane w formie dokumentu
elektronicznego, nadane w polskiej placówce pocztowej operatora publicznego, złożone w
polskim urzędzie konsularnym, przez żołnierza – w dowództwie jednostki wojskowej,
członka załogi statku morskiego – kapitanowi statku, przez osobę pozbawioną wolności –
złożone w administracji zakładu karnego. Jeśli naruszono termin bez winy strony, a jest
on przywracalny, należy wnieść o przywrócenie terminu dokonując jednocześnie
czynności, do której termin przysługuje. O przywrócenie terminu wnosi się w ciągu 7 dni
od ustania przyczyny uchybienia terminu.
6. Doręczenia
Doręczenie ma doniosłe znaczenie w postępowaniu administracyjnym. Od skuteczności
doręczenia zależy skuteczność wezwań, wejście do obrotu prawnego aktów
administracyjnych, rozpoczęcie biegu terminów procesowych.
Organ administracji publicznej doręcza pisma za pokwitowaniem przez pocztę, swoich
pracowników, lub przez inne upoważnione osoby lub organy. Doręczenie następuje za
pomocą środków komunikacji elektronicznej w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 18
7 Art. 14 ust. 6 Ustawy z dnia 15.07.1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich (Dz. U. z 2001, nr 14, poz. 141 ze zm.)
8 W postępowaniu administracyjnym sobota nie jest dniem wolnym od pracy (Ustawa z dnia 18.01.1951 r. o dniach wolnych od pracy, Dz. U. z 1951 r., nr 4, poz. 28 ze zm.)
12
Szkolenia specjalistyczne dla członków korpusu służby cywilnej są realizowane w ramach projektu „Wdrożenie strategii szkoleniowej”, Programu Operacyjnego
Kapitał Ludzki współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego (Priorytet V, Działanie 5.1, Poddziałanie 5.1.1).
lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną9, jeżeli strona lub inny uczestnik
postępowania:
– wystąpił do organu administracji publicznej o doręczenie albo
– wyraził zgodę na doręczenie mu pism za pomocą tych środków.
Pisma doręcza się stronie. Jeśli strona działa przez przedstawiciela pisma doręcza się
temu przedstawicielowi. Jeżeli strona ustanowiła pełnomocnika, pisma doręcza się
pełnomocnikowi. W sprawie wszczętej na skutek podania złożonego przez dwie lub więcej
stron pisma doręcza się wszystkim stronom, chyba że w podaniu wskazały jedną jako
upoważnioną do odbioru pism. W toku postępowania strony oraz ich przedstawiciele
i pełnomocnicy mają obowiązek zawiadomić organ administracji publicznej o każdej
zmianie swego adresu. Jeśli tego nie zrobią doręczenie pisma pod dotychczasowym
adresem ma skutek prawny.
Zgodnie z art. 42 kpa, pisma doręcza się osobom fizycznym w ich mieszkaniu lub miejscu
pracy. Pisma mogą być doręczane również w lokalu organu administracji publicznej, jeżeli
przepisy szczególne nie stanowią inaczej. W razie niemożności doręczenia pisma w wyżej
wskazany sposób określony, a także w razie koniecznej potrzeby, pisma doręcza się
w każdym miejscu, gdzie się adresata zastanie.
Jednostkom organizacyjnym i organizacjom społecznym doręcza się pisma w lokalu ich
siedziby do rąk osób uprawnionych do odbioru pism.
Doręczenie zastępcze – polega na powierzeniu przesyłki osobie, która zobowiązuje się
do przekazania korespondencji adresatowi. Podmioty za pomocą, których można dokonać
doręczenia zastępczego oraz postępowanie w takiej sytuacji wskazuje art. 43 kpa.
W przypadku nieobecności adresata pismo doręcza się, za pokwitowaniem, dorosłemu
domownikowi, sąsiadowi lub dozorcy domu, ale tylko pod warunkiem, że osoby te podjęły
się oddania pisma adresatowi. O doręczeniu pisma sąsiadowi lub dozorcy zawiadamia się
adresata, umieszczając zawiadomienie w oddawczej skrzynce pocztowej lub, gdy to nie
jest możliwe, w drzwiach mieszkania.
Fikcja doręczenia – polega na przyjęciu z mocy prawa skutku doręczenia, pomimo, iż
korespondencja nie trafi do rąk adresata. Powyżej wspomniano, iż niezgłoszenie przez
pełnomocnika lub stronę w trakcie postępowania nowego adresu skutkuje skutecznym
doręczeniem pod adres dotychczasowy. Inne wypadki fikcji opisują przepisy art. 44 i art.
47 kpa. I tak, jeśli nie można zastosować doręczenia zastępczego poczta przechowuje
pismo przez okres czternastu dni w swojej placówce pocztowej - w przypadku doręczania
9 Ustawa z dnia 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną (Dz. U. Nr 144, poz. 1204, ze zm.)
13
Szkolenia specjalistyczne dla członków korpusu służby cywilnej są realizowane w ramach projektu „Wdrożenie strategii szkoleniowej”, Programu Operacyjnego
Kapitał Ludzki współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego (Priorytet V, Działanie 5.1, Poddziałanie 5.1.1).
pisma przez pocztę. Pismo składa się na okres czternastu dni w urzędzie właściwej gminy
(miasta) - w przypadku doręczania pisma przez pracownika urzędu gminy (miasta) lub
upoważnioną osobę lub organ. Zawiadomienie o pozostawieniu pisma wraz z informacją o
możliwości jego odbioru w terminie siedmiu dni, licząc od dnia pozostawienia
zawiadomienia na poczcie lub w urzędzie gminy, umieszcza się w oddawczej skrzynce
pocztowej lub, gdy nie jest to możliwe, na drzwiach mieszkania adresata, jego biura lub
innego pomieszczenia, w którym adresat wykonuje swoje czynności zawodowe. Można
też je umieścić w widocznym miejscu przy wejściu na posesję adresata. W przypadku
niepodjęcia przesyłki w tym terminie, pozostawia się powtórne zawiadomienie o
możliwości odbioru przesyłki w terminie nie dłuższym niż czternaście dni od daty
pierwszego zawiadomienia. Doręczenie uważa się za dokonane z upływem 14 dnia od
dnia pierwszego awizowania, a pismo pozostawia się w aktach sprawy. Jeżeli adresat
odmawia przyjęcia pisma przesłanego mu przez pocztę lub inny organ albo w inny
sposób, pismo zwraca się nadawcy z adnotacją o odmowie jego przyjęcia i datą odmowy.
Pismo wraz z adnotacją włącza się do akt sprawy. W tym przypadku również, uznaje się,
że pismo doręczone zostało w dniu odmowy jego przyjęcia przez adresata.
Odbiór korespondencji potwierdza się podpisem ze wskazaniem daty doręczenia. Jeżeli
odbierający pismo uchyla się od potwierdzenia doręczenia lub nie może tego uczynić,
doręczający sam stwierdza datę doręczenia oraz wskazuje osobę, która odebrała pismo i
przyczynę braku jej podpisu. W przypadku doręczenia pisma za pomocą środków
komunikacji elektronicznej doręczenie jest skuteczne, jeżeli w terminie 7 dni od dnia
wysłania pisma organ administracji publicznej otrzyma potwierdzenie doręczenia pisma.
W razie nieotrzymania takiego potwierdzenia organ doręcza pismo w sposób określony w
przepisach niniejszego rozdziału dla pisma w formie innej niż forma dokumentu
elektronicznego.
W celu doręczenia dokumentu w formie dokumentu elektronicznego organ administracji
publicznej, przesyła na adres elektroniczny adresata informację zawierającą:
– wskazanie, że adresat może odebrać dokument w formie dokumentu
elektronicznego;
– wskazanie adresu elektronicznego, z którego adresat może pobrać dokument i pod
którym powinien dokonać potwierdzenia doręczenia dokumentu;
– pouczenie dotyczące sposobu odbioru dokumentu, a w szczególności sposobu
identyfikacji pod wskazanym adresem elektronicznym w systemie
teleinformatycznym organu administracji publicznej oraz informacji o wymogu
podpisania urzędowego poświadczenia odbioru w sposób wskazany w art. 20a
ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów
realizujących zadania publiczne. W sposób określony w tej ustawie następuje
14
Szkolenia specjalistyczne dla członków korpusu służby cywilnej są realizowane w ramach projektu „Wdrożenie strategii szkoleniowej”, Programu Operacyjnego
Kapitał Ludzki współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego (Priorytet V, Działanie 5.1, Poddziałanie 5.1.1).
doręczenie dokumentu w formie dokumentu elektronicznego do podmiotu
publicznego przez elektroniczną skrzynkę podawczą tego podmiotu.
7. Wszczęcie postępowania
Przepisy prawa materialnego wskazują sposób wszczęcia postępowania
administracyjnego. Zapis ustawy decyduje, czy postępowanie może być wszczęte tylko z
urzędu, tylko na wniosek strony, czy też zarówno z urzędu jak i z wniosku
zainteresowanego podmiotu.
Wszczęcie postępowania z urzędu – przepisy prawa obligują organ administracji
publicznej do wszczęcia postępowania w określonej sprawie niezależnie od woli stron
postępowania. W tym celu organ wydaje postanowienie o wszczęciu postępowania, które
aby odniosło skutek prawny, musi być prawidłowo doręczone. Postępowanie jest
wszczęte z chwilą doręczenia postanowienia stronie.
Organ administracji publicznej może ze względu na szczególnie ważny interes strony
wszcząć z urzędu postępowanie także w sprawie, w której przepis prawa wymaga
wniosku strony. Organ obowiązany jest uzyskać na to zgodę strony w toku postępowania,
a w razie nieuzyskania zgody – postępowanie umorzyć.
Wszczęcie postępowania na wniosek – strona może żądać wszczęcia postępowania w
sprawie indywidualnej. Dniem wszczęcia takiego postępowania będzie dzień, w którym
żądanie doręczono organowi. O wszczęciu postępowania z urzędu lub na żądanie jednej
ze stron należy zawiadomić wszystkie osoby będące stronami w sprawie. Datą wszczęcia
postępowania na żądanie strony wniesione drogą elektroniczną jest dzień wprowadzenia
żądania do systemu teleinformatycznego organu administracji publicznej.
Konsekwencją zasady pisemności jest to, iż żądanie wszczęcia postępowania powinno być
wyrażone pismem, lub złożone ustnie do protokołu.
Podania - zgodnie z art. 63 kpa żądania, wyjaśnienia, odwołania i zażalenia10 mogą być
wnoszone pisemnie, telegraficznie, za pomocą telefaksu lub ustnie do protokołu, a także
za pomocą innych środków komunikacji elektronicznej przez elektroniczną skrzynkę
podawczą organu administracji publicznej utworzoną na podstawie ustawy z dnia 17
10 Zgodnie z art. 1 ust 1 ustawy o opłacie wniesienie podań w sprawach indywidualnych z zakresu administracji
rządowej podlega opłacie skarbowej.
15
Szkolenia specjalistyczne dla członków korpusu służby cywilnej są realizowane w ramach projektu „Wdrożenie strategii szkoleniowej”, Programu Operacyjnego
Kapitał Ludzki współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego (Priorytet V, Działanie 5.1, Poddziałanie 5.1.1).
lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne11.
Podanie powinno zawierać co najmniej wskazanie osoby, od której pochodzi, jej
adres i żądanie oraz czynić zadość innym wymaganiom ustalonym w przepisach
szczególnych.
Podanie wniesione pisemnie albo ustnie do protokołu powinno być podpisane przez
wnoszącego, a protokół ponadto przez pracownika, który go sporządził. Gdy podanie
wnosi osoba, która nie może lub nie umie złożyć podpisu, podanie lub protokół podpisuje
za nią inna osoba przez nią upoważniona, czyniąc o tym wzmiankę obok podpisu. Podanie
wniesione w formie dokumentu elektronicznego powinno być uwierzytelnione przy użyciu
mechanizmów określonych w art. 20a ust. 1 albo ust. 2 ustawy i.d.p.p (profil zaufany)
oraz zawierać dane w ustalonym formacie, zawartym we wzorze podania określonym w
odrębnych przepisach, jeżeli te przepisy nakazują wnoszenie podań według określonego
wzoru.
Brak podpisu jest brakiem formalnym, który uniemożliwia skuteczne wszczęcie
postępowania. Dopiero po jego ewentualnym uzupełnieniu organ będzie mógł podjąć
czynności urzędowe.
Jeżeli w podaniu nie wskazano adresu wnoszącego i nie ma możności ustalenia tego
adresu na podstawie posiadanych danych, podanie pozostawia się bez rozpoznania.
Przepisy prawa mogą wskazywać inne elementy niezbędne podania, których brak
uniemożliwi skuteczne wszczęcie postępowania. Jeżeli podanie nie czyni zadość
wymaganiom ustalonym w przepisach prawa, należy wezwać wnoszącego do usunięcia
braków w terminie siedmiu dni z pouczeniem, że nieusunięcie tych braków spowoduje
pozostawienie podania bez rozpoznania.
Od momentu wszczęcia postępowania w sprawie administracyjnej rozpoczyna bieg termin
do załatwienia sprawy. Ustanowione przepisami prawa terminy do załatwienia sprawy
administracyjnej są konsekwencją zasady ekonomii procesowej. Mają zapewnić dynamikę
postępowania i przeciwdziałać jego przewlekłości.
Jeśli strona wniesie swoje żądanie do organu niewłaściwego w sprawie, a organ właściwy
można ustalić, żądanie to będzie przekazane do organu właściwego (obowiązek
poinformowania strony). Odesłanie wniosku możliwe jest jedynie wtedy, gdy organu
właściwego nie można ustalić, lub gdy sprawa dotyczy sprawy w której właściwy jest sąd
powszechny. Jeżeli podanie dotyczy kilku spraw podlegających załatwieniu przez różne
organy, organ administracji publicznej, do którego podanie wniesiono, rozpoznaje sprawę
należącą do jego właściwości. Równocześnie zawiadamia wnoszącego podanie, że w
sprawach innych powinien wnieść odrębne podanie do właściwego organu.
11 Ustawa z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne (Dz.
U. z 2005 r., nr 64, poz. 565) - w dalszej części zwana ustawą i.d.p.p.
16
Szkolenia specjalistyczne dla członków korpusu służby cywilnej są realizowane w ramach projektu „Wdrożenie strategii szkoleniowej”, Programu Operacyjnego
Kapitał Ludzki współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego (Priorytet V, Działanie 5.1, Poddziałanie 5.1.1).
Wszczęcie postępowania powoduje, iż rozpoczyna bieg termin do załatwienia sprawy.
Terminy wyznaczone przez przepisy prawa dla załatwienia spraw administracyjnych
wynikają z zasady ekonomii procesowej. Maja na celu zdynamizowanie postępowania i
zapobieżenie jego przewlekłości.
Terminy do załatwienia spraw administracyjnych - określone są przede wszystkim
w Rozdziale 7 kpa – „Załatwianie spraw”. Organy administracji publicznej obowiązane są
załatwiać sprawy bez zbędnej zwłoki. I tak, sprawy, które mogą być rozpatrzone w
oparciu o dowody przez stronę łącznie z żądaniem wszczęcia postępowania lub w oparciu
o fakty i dowody powszechnie znane albo znane z urzędu organowi, przed którym toczy
się postępowanie, bądź możliwe do ustalenia na podstawie danych, którymi rozporządza
ten organ. Powinny być rozpatrzone niezwłocznie.
Załatwienie sprawy wymagającej postępowania wyjaśniającego powinno nastąpić nie
później niż w ciągu miesiąca, a sprawy szczególnie skomplikowanej - nie później niż w
ciągu dwóch miesięcy od dnia wszczęcia postępowania, zaś w postępowaniu
odwoławczym - w ciągu miesiąca od dnia otrzymania odwołania. Terminy te mogą ulec
skróceniu mocą ustawy, lub na polecenie organów wyższego stopnia.
Faktyczny czas załatwienia sprawy może być jednak dłuższy od wskazanych w
powyższych regulacjach. Umożliwia to regulacja art. 35 i 36 kpa. Pierwszy z nich – art.
35 kpa stwierdza, iż do terminów załatwienia spraw nie wlicza się terminów
przewidzianych w przepisach prawa dla dokonania określonych czynności, okresów
zawieszenia postępowania oraz okresów opóźnień spowodowanych z winy strony albo z
przyczyn niezależnych od organu. Drugi – art. 36 kpa pozwala termin do załatwienia
sprawy wydłużyć, pod warunkiem zawiadomienia o tym fakcie stron postępowania,
wyjaśnienia przyczyn zwłoki i wskazania nowego terminu zakończenia postępowania.
Obowiązek ten ciąży na organie nawet, jeśli przyczyna wydłużenia postępowania nie jest
zależna od organu. Jeśli organ nie zawiadomi o przyczynie wydłużenia postępowania w
sposób określony w art. 36 kpa, stronie służy zażalenie na załatwienie sprawy w
terminie. Jeśli organ, zdaniem strony, mimo upływu czasu nie podejmuje oczekiwanych
czynności – strona może złożyć skargę na postępowanie organu w trybie art. 227 kpa.
8. Postępowanie dowodowe
Organ administracyjny ma obowiązek ustalenia stanu faktycznego sprawy (zasada
prawdy obiektywnej). W tym celu obowiązany jest wyczerpująco zebrać materiał
dowodowy. Organ winien więc określić, z punktu widzenia przesłanek norm prawnych
17
Szkolenia specjalistyczne dla członków korpusu służby cywilnej są realizowane w ramach projektu „Wdrożenie strategii szkoleniowej”, Programu Operacyjnego
Kapitał Ludzki współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego (Priorytet V, Działanie 5.1, Poddziałanie 5.1.1).
mających zastosowanie w konkretnym przypadku, jakie okoliczności mają istotne
znaczenie w sprawie, czy wymagają przeprowadzenia dowodu i jakiego rodzaju powinien
to być dowód. Wnioski dowodowe może również składać strona, jednak to organ
decyduje, czy dowód ten powinien być przeprowadzony, czy też nie wniesie on nic
nowego do sprawy. Ocena czy dana okoliczność jest udowodniona jest dokonywana przez
organ na podstawie całokształtu materiału dowodowego zebranego w sprawie (zasada
swobodnej oceny dowodów – art. 80 kpa).
Dowód - jako dowód należy dopuścić wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia
sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem. W szczególności dowodem mogą być dokumenty,
zeznania świadków, opinie biegłych oraz oględziny. Jeżeli przepis prawa nie wymaga
urzędowego potwierdzenia określonych faktów lub stanu prawnego w drodze
zaświadczenia właściwego organu administracji, organ administracji publicznej odbiera od
strony, na jej wniosek, oświadczenie złożone pod rygorem odpowiedzialności za fałszywe
zeznania (art. 75 kpa).
Fakty powszechnie znane, fakty znane z urzędu - fakty powszechnie znane oraz
fakty znane organowi z urzędu nie wymagają dowodu. Fakty znane organowi z urzędu
należy zakomunikować stronie (art. 77 § 4 kpa).
Okoliczności istotne – okoliczności niezbędne do podjęcia rozstrzygnięcia,
odpowiadające przesłankom wskazanym w przepisie prawa mającym zastosowanie w
sprawie.
Organ w trakcie postępowania dowodowego ma obowiązek zapewnić stronie możliwość
ustosunkowania się do dowodów. W tym celu ustawa nakazuje zawiadamiać stronę w
odpowiednim terminie o miejscu i czasie przeprowadzenia dowodu, przydaje stronie
prawo do uczestnictwa w przeprowadzeniu dowodu, zadawania pytań, wnoszenia
własnych wniosków dowodowych. Okoliczność faktyczna może być uznana za
udowodnioną, jeżeli strona miała możność wypowiedzenia się co do przeprowadzonych
dowodów. Organy administracji publicznej mogą odstąpić od tej zasady tylko w
przypadkach, gdy załatwienie sprawy nie cierpi zwłoki ze względu na niebezpieczeństwo
dla życia lub zdrowia ludzkiego albo ze względu na grożącą niepowetowaną szkodę
materialną (art. 81 w związku z art. 10 kpa).
18
Szkolenia specjalistyczne dla członków korpusu służby cywilnej są realizowane w ramach projektu „Wdrożenie strategii szkoleniowej”, Programu Operacyjnego
Kapitał Ludzki współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego (Priorytet V, Działanie 5.1, Poddziałanie 5.1.1).
9. Rozprawa
Postępowanie wyjaśniające organu może mieć formę rozprawy. Rozprawa powinna być
przeprowadzona obligatoryjnie w każdym przypadku, gdy:
– zapewni to przyśpieszenie lub uproszczenie postępowania,
– zapewni to osiągnięcie celu wychowawczego,
– gdy wymaga tego przepis prawa.
Rozprawa może być przeprowadzona fakultatywnie, gdy:
– zachodzi potrzeba uzgodnienia interesów stron,
– jest to potrzebne dla wyjaśnienia sprawy przy udziale świadków lub biegłych albo w
drodze oględzin.
Wśród czynności, które podejmuje organ przed rozprawą kpa wymienia:
– wezwanie strony do złożenia przed rozprawą wyjaśnień, dokumentów i innych
dowodów i do stawienia się na rozprawę osobiście lub przez przedstawicieli albo
pełnomocników,
– wezwanie świadków i biegłych do stawienia się na rozprawę,
– zawiadomienie o rozprawie państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne,
organizacje społeczne, a także inne osoby, jeżeli ich udział w rozprawie jest
uzasadniony ze względu na jej przedmiot - w tym przypadku organ wzywa je do
wzięcia udziału w rozprawie albo do złożenia przed rozprawą oświadczenia i
dowodów dla jego poparcia.
Termin rozprawy powinien być tak wyznaczony, aby doręczenie wezwań oraz ogłoszenie
o rozprawie nastąpiły przynajmniej na siedem dni przed rozprawą.
Rozprawą kieruje wyznaczony do przeprowadzenia rozprawy pracownik tego organu
administracji publicznej, przed którym toczy się postępowanie. Gdy postępowanie toczy
się przed organem kolegialnym, rozprawą kieruje przewodniczący albo wyznaczony
członek organu kolegialnego.
Na rozprawie strony mogą składać wyjaśnienia, zgłaszać żądania, propozycje i zarzuty
oraz przedstawiać dowody na ich poparcie, wypowiadać się co do wyników postępowania
dowodowego. Kierujący rozprawą może uchylić zadawane świadkom, biegłym i stronom
pytania, jeżeli nie mają one istotnego znaczenia dla sprawy. Jednakże na żądanie strony
należy zamieścić w protokole osnowę treści uchylonego pytania.
Instrumentami formalnymi przydanymi organom administracyjnym w celu realizacji,
utrwalenia i zakomunikowania czynności procesowych są m.in. wezwania, protokoły,
adnotacje i postanowienia.
19
Szkolenia specjalistyczne dla członków korpusu służby cywilnej są realizowane w ramach projektu „Wdrożenie strategii szkoleniowej”, Programu Operacyjnego
Kapitał Ludzki współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego (Priorytet V, Działanie 5.1, Poddziałanie 5.1.1).
10. Wezwanie
Kwestie wezwań reguluje Rozdział 9 kpa. Organ administracji publicznej może wzywać
osoby do udziału w podejmowanych czynnościach i do złożenia wyjaśnień lub zeznań
osobiście, przez pełnomocnika lub na piśmie, jeżeli jest to niezbędne dla rozstrzygnięcia
sprawy lub dla wykonywania czynności urzędowych.
Organ obowiązany jest dołożyć starań, aby zadośćuczynienie wezwaniu nie było
uciążliwe. W przypadkach, w których osoba wezwana nie może stawić się z powodu
choroby, kalectwa lub innej nie dającej się pokonać przeszkody, organ może dokonać
określonej czynności lub przyjąć wyjaśnienie albo przesłuchać osobę wezwaną w miejscu
jej pobytu, jeżeli pozwalają na to okoliczności, w jakich znajduje się ta osoba.
Obowiązek osobistego stawienia się dotyczy jedynie osób w obrębie gminy lub miasta, w
których one zamieszkują albo przebywają oraz gminie i mieście sąsiednim.
Pomoc prawna – jeśli charakter sprawy na to pozwala12, w toku postępowania organ
administracji publicznej zwraca się do właściwego terenowego organu administracji
rządowej lub organu samorządu terytorialnego o wezwanie osoby zamieszkałej lub
przebywającej w danej gminie lub mieście do złożenia wyjaśnień lub zeznań albo do
dokonania innych czynności, związanych z toczącym się postępowaniem. Organ
prowadzący postępowanie oznaczy zarazem okoliczności będące przedmiotem wyjaśnień
lub zeznań albo czynności, jakie mają być dokonane.
Elementy wezwania (art. 54 kpa):
– nazwę i adres organu wzywającego,
– imię i nazwisko wzywanego,
– w jakiej sprawie oraz w jakim charakterze i w jakim celu zostaje wezwany,
– czy wezwany powinien się stawić osobiście lub przez pełnomocnika, czy też może
złożyć wyjaśnienie lub zeznanie na piśmie,
– termin, do którego żądanie powinno być spełnione, albo dzień, godzinę i miejsce
stawienia się wezwanego lub jego pełnomocnika,
– skutki prawne niezastosowania się do wezwania,
– podpis pracownika organu wzywającego, z podaniem imienia, nazwiska i stanowiska
służbowego podpisującego lub, jeżeli dokonywane jest z użyciem dokumentu
elektronicznego, powinno być opatrzone bezpiecznym podpisem elektronicznym
weryfikowanym za pomocą ważnego kwalifikowanego certyfikatu.
12 Charakter sprawy lub czynności wymaga dokonania czynności przed organem administracji publicznej prowadzącym postępowanie - art. 53 kpa.
20
Szkolenia specjalistyczne dla członków korpusu służby cywilnej są realizowane w ramach projektu „Wdrożenie strategii szkoleniowej”, Programu Operacyjnego
Kapitał Ludzki współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego (Priorytet V, Działanie 5.1, Poddziałanie 5.1.1).
W sprawach niecierpiących zwłoki wezwania można dokonać również telegraficznie lub
telefonicznie albo przy użyciu innych środków łączności, z podaniem elementów istotnych
wezwania. Wezwanie dokonane w ten sposób powoduje skutki prawne tylko wtedy, gdy
nie ma wątpliwości, że dotarło do adresata we właściwej treści i w odpowiednim terminie.
11. Protokoły
Przepisy kpa nakładają na organ administracji obowiązek utrwalania na piśmie czynności
procesowych mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy. Podstawową formą
jest protokół z przeprowadzenia czynności procesowych (urzędowych). Przepis art. 67
kpa zawiera katalog otwarty czynności, które powinny być w tej formie stwierdzone:
– przyjęcia wniesionego ustnie podania,
– przesłuchania strony, świadka i biegłego,
– oględzin i ekspertyz dokonywanych przy udziale przedstawiciela organu
administracji publicznej,
– rozprawy,
– ustnego ogłoszenia decyzji i postanowienia.
W myśl art. 177 § 2 kpa protokołem stwierdza się również fakt zawarcia ugody.
Protokół powinien być sporządzony tak, by wynikało z niego kto, kiedy, gdzie i jakich
czynności dokonał, kto i w jakim charakterze był przy tym obecny, co i w jaki sposób w
wyniku tych czynności ustalono i jakie uwagi zgłosiły obecne osoby.
Aby protokół można było uznać za prawidłowy powinien zostać odczytany osobom
obecnym, biorącym udział czynności, a następnie przez nie podpisany
12. Postanowienia
W toku postępowania organ administracji publicznej wydaje postanowienia. Ich
przedmiotem z zasady są poszczególne kwestie wynikające w toku postępowania, lecz nie
rozstrzygające o istocie sprawy, chyba że przepisy kodeksu stanowią inaczej.
Elementy postanowienia (art. 124 kpa):
– oznaczenie organu administracji publicznej,
– datę wydania,
– oznaczenie strony lub stron albo innych osób biorących udział w postępowaniu,
– powołanie podstawy prawnej,
– rozstrzygnięcie,
21
Szkolenia specjalistyczne dla członków korpusu służby cywilnej są realizowane w ramach projektu „Wdrożenie strategii szkoleniowej”, Programu Operacyjnego
Kapitał Ludzki współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego (Priorytet V, Działanie 5.1, Poddziałanie 5.1.1).
– pouczenie, czy i w jakim trybie służy na nie zażalenie lub skarga do sądu
administracyjnego,
– jeżeli służy na nie zażalenie lub skarga do sądu administracyjnego oraz gdy wydane
zostało na skutek zażalenia na postanowienie powinno zawierać uzasadnienie
faktyczne i prawne,
– podpis z podaniem imienia i nazwiska oraz stanowiska służbowego osoby
upoważnionej do jego wydania lub, jeżeli postanowienie wydane zostało w formie
dokumentu elektronicznego, powinno być opatrzone bezpiecznym podpisem
elektronicznym weryfikowanym za pomocą ważnego kwalifikowanego certyfikatu.
Po dokonaniu ustaleń stanowiących o możliwości załatwienia sprawy organ wydaje
rozstrzygnięcie, w którym orzeka co do istoty sprawy. Kodeks postępowania
administracyjnego wskazuje na dwie formy aktów administracyjnych kończących
postępowanie w sprawie i rozstrzygających co do jej istoty: ugodę i decyzję.
13. Ugoda
Ugoda jest to pisemne porozumienie zawarte pomiędzy stronami postępowania
administracyjnego przed organem administracyjnym prowadzącym to postępowanie,
zatwierdzone przez ten organ.
Przesłanki zawarcia ugody:
– sporny charakter sprawy – wielość stron postępowania,
– postępowanie musi być w toku,
– wola stron.
Elementy ugody:
– oznaczenie organu, przed którym została zawarta,
– data sporządzenia,
– oznaczenie stron,
– przedmiot i treść ugody,
– wzmianka o jej odczytaniu i przyjęciu,
– podpisy stron,
– podpis pracownika organu administracji publicznej, upoważnionego do sporządzenia
ugody.
Organ administracyjny przed zatwierdzeniem kontroluje prawidłowość jej zawarcia a
następnie zatwierdza (lub nie) postanowieniem, na które służy zażalenie. Zatwierdzona
ugoda zastępuje decyzję. W przypadku gdy ugoda zawarta została w toku postępowania
22
Szkolenia specjalistyczne dla członków korpusu służby cywilnej są realizowane w ramach projektu „Wdrożenie strategii szkoleniowej”, Programu Operacyjnego
Kapitał Ludzki współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego (Priorytet V, Działanie 5.1, Poddziałanie 5.1.1).
odwoławczego, z dniem, w którym stało się ostateczne postanowienie zatwierdzające
ugodę, traci moc decyzja organu pierwszej instancji, o czym zamieszcza się wzmiankę w
tym postanowieniu. Ugoda staje się wykonalna z dniem, w którym postanowienie o jej
zatwierdzeniu stało się ostateczne. Organ administracji publicznej, przed którym została
zawarta ugoda, potwierdza jej wykonalność.
14. Decyzja
Organ administracji publicznej załatwia sprawę przez wydanie decyzji, chyba że przepisy
kodeksu stanowią inaczej. Decyzje rozstrzygają sprawę co do jej istoty w całości lub w
części albo w inny sposób kończą sprawę w danej instancji. W myśl art. 105 kpa decyzją
stwierdza się również umorzenie postępowania w sprawie ze względu na jego
bezprzedmiotowość, lub gdy wystąpi o to strona, na której żądanie postępowanie zostało
wszczęte, a nie sprzeciwiają się temu inne strony oraz gdy nie jest to sprzeczne z
interesem społecznym.
Elementy decyzji:
– oznaczenie organu administracji publicznej,
– data wydania, oznaczenie strony lub stron,
– powołanie podstawy prawnej,
– rozstrzygnięcie,
– uzasadnienie faktyczne i prawne tj. wskazanie faktów, które organ uznał za
udowodnione, dowodów, na których się oparł, oraz przyczyn, z powodu których
innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej, oraz wyjaśnienie
podstawy prawnej decyzji, z przytoczeniem przepisów prawa,
– pouczenie, czy i w jakim trybie służy od niej odwołanie,
– podpis z podaniem imienia i nazwiska oraz stanowiska służbowego osoby
upoważnionej do wydania decyzji lub, jeżeli decyzja wydana została w formie
dokumentu elektronicznego, powinna być opatrzona bezpiecznym podpisem
elektronicznym weryfikowanym za pomocą ważnego kwalifikowanego certyfikatu.
Decyzja, w stosunku, do której może być wniesione powództwo do sądu powszechnego
lub skarga do sądu administracyjnego, powinna zawierać ponadto pouczenie o
dopuszczalności wniesienia powództwa lub skargi.
Przepisy szczególne mogą określać także inne składniki, które powinna zawierać decyzja.
Od uzasadnienia decyzji można odstąpić, gdy uwzględnia ona w całości żądanie strony o
ile nie jest to decyzja rozstrzygająca sporne interesy stron a także decyzja wydana na
23
Szkolenia specjalistyczne dla członków korpusu służby cywilnej są realizowane w ramach projektu „Wdrożenie strategii szkoleniowej”, Programu Operacyjnego
Kapitał Ludzki współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego (Priorytet V, Działanie 5.1, Poddziałanie 5.1.1).
skutek odwołania. Możliwość odstąpienia od uzasadnienia decyzji istnieje także jeśli
przepisy dopuszczają takie postępowanie ze względu na interes bezpieczeństwa Państwa i
interes publiczny.
Decyzja wiąże organ od momentu jej doręczenia stronie.
Wykonalność decyzji – moment od którego decyzja może być wykonana przymusowo.
Wykonalne są decyzje, którym nadano rygor natychmiastowej wykonalności oraz decyzje
ostateczne.
Rygor natychmiastowej wykonalności - nadawany decyzji gdy jest to niezbędne ze
względu na ochronę zdrowia lub życia ludzkiego albo dla zabezpieczenia gospodarstwa
narodowego przed ciężkimi stratami bądź też ze względu na inny interes społeczny lub
wyjątkowo ważny interes strony. W tym ostatnim przypadku organ administracji
publicznej może w drodze postanowienia zażądać od strony stosownego zabezpieczenia.
Rygor natychmiastowej wykonalności może być nadany decyzji również po jej wydaniu.
W tym przypadku organ wydaje postanowienie, na które służy stronie zażalenie.
Strona może wykonać dobrowolnie decyzję przed terminem jej wykonalności.
Wzruszalność decyzji - możliwość eliminacji lub zmiany decyzji przy użyciu zwykłych
środków procesowych.
Ostateczność decyzji – brak możliwości podważenia jej za pomocą zwykłych środków
procesowych (odwołania); możliwość eliminacji tylko przy użyciu środków
nadzwyczajnych. Decyzja jest ostateczna jeśli:
– stanowi tak przepis ustawy,
– decyzja organu I instancji po bezskutecznym upływie terminu do odwołania,
– decyzja organu II instancji.
Prawomocność decyzji – decyzji nie może już wzruszyć, strona, organ, który ją wydał,
czy sąd administracyjny, który ją kontrolował.
15. Odwołania, zażalenia
Od decyzji wydanej w pierwszej instancji służy stronie odwołanie tylko do jednej
instancji. Właściwy do rozpatrzenia odwołania jest organ administracji publicznej
wyższego stopnia, chyba że ustawa przewiduje inny organ odwoławczy. Od decyzji
wydanej w pierwszej instancji przez ministra lub samorządowe kolegium odwoławcze nie
24
Szkolenia specjalistyczne dla członków korpusu służby cywilnej są realizowane w ramach projektu „Wdrożenie strategii szkoleniowej”, Programu Operacyjnego
Kapitał Ludzki współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego (Priorytet V, Działanie 5.1, Poddziałanie 5.1.1).
służy odwołanie, jednakże strona niezadowolona z decyzji może zwrócić się do tego
organu z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy.
Odwołanie nie wymaga szczegółowego uzasadnienia. Wystarczy, jeżeli z odwołania
wynika, że strona nie jest zadowolona z wydanej decyzji. Przepisy szczególne mogą
ustalać inne wymogi co do treści odwołania. Odwołanie wnosi się do właściwego organu
odwoławczego za pośrednictwem organu, który wydał decyzję. Odwołanie wnosi się w
terminie czternastu dni od dnia doręczenia decyzji stronie, a gdy decyzja została
ogłoszona ustnie - od dnia jej ogłoszenia stronie. Przepisy szczególne mogą przewidywać
inne terminy do wniesienia odwołania. Zasadą jest, iż przed upływem terminu do
wniesienia odwołania decyzja nie ulega wykonaniu, a wniesienie odwołania w terminie
wstrzymuje wykonanie decyzji.
Pomimo, iż nie upłynął jeszcze termin do wniesienia odwołania, wykonaniu podlega
decyzja:
– której został nadany rygor natychmiastowej wykonalności,
– która podlega natychmiastowemu wykonaniu z mocy ustawy,
– która jest zgodna z żądaniem wszystkich stron.
Autokontrola - jeżeli odwołanie wniosły wszystkie strony, a organ administracji
publicznej, który wydał decyzję, uzna, że to odwołanie zasługuje w całości na
uwzględnienie, może wydać nową decyzję, w której uchyli lub zmieni zaskarżoną decyzję.
Od nowej decyzji służy stronom odwołanie.
Jeśli organ administracji publicznej, który wydał decyzję nie zmieni własnego
rozstrzygnięcia w trybie wskazanym w art. 132 kpa, obowiązany jest przesłać odwołanie
wraz z aktami sprawy organowi odwoławczemu w terminie siedmiu dni od dnia, w którym
otrzymał odwołanie.
Organ odwoławczy stwierdza w drodze postanowienia niedopuszczalność odwołania (np.
odwołanie od decyzji niedoręczonej, odwołanie wniesione przez osobę niebędącą stroną)
oraz uchybienie terminu do wniesienia odwołania. Postanowienie w tej sprawie jest
ostateczne.
Strona może cofnąć odwołanie przed wydaniem decyzji przez organ odwoławczy. Organ
odwoławczy nie uwzględni jednak cofnięcia odwołania, jeżeli prowadziłoby to do
utrzymania w mocy decyzji naruszającej prawo lub interes społeczny.
W ramach postępowania odwoławczego organ II instancji bada sprawę od początku,
analizując jakie okoliczności były istotne w sprawie, czy organ I instancji przeprowadził
prawidłowo postępowanie dowodowe, oraz czy prawidłowo zastosował w sprawie przepisy
25
Szkolenia specjalistyczne dla członków korpusu służby cywilnej są realizowane w ramach projektu „Wdrożenie strategii szkoleniowej”, Programu Operacyjnego
Kapitał Ludzki współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego (Priorytet V, Działanie 5.1, Poddziałanie 5.1.1).
prawa. Przedmiotem analizy są wszystkie aspekty sprawy nie tylko te, które są podstawą
zarzutów strony.
Organ odwoławczy może przeprowadzić na żądanie strony lub z urzędu dodatkowe
postępowanie w celu uzupełnienia dowodów i materiałów w sprawie albo zlecić
przeprowadzenie tego postępowania organowi, który wydał decyzję. Jeśli jednak
rozstrzygnięcie w sprawie wymagałoby zgromadzenia materiału dowodowego w znacznej
części lub całości, to zgodnie z zasadą dwuinstancyjności, organ II instancji uchyla
zaskarżoną decyzję organu I instancji przekazuje sprawę do ponownego rozpatrzenia
temu organowi (art. 138 § 2 kpa).
Jeśli materiał dowodowy na to pozwala organ II instancji po przeprowadzeniu
postępowania odwoławczego wydaje decyzję, w której:
– utrzymuje w mocy zaskarżoną decyzję albo
– uchyla zaskarżoną decyzję w całości albo w części i w tym zakresie orzeka co do
istoty sprawy bądź uchylając tę decyzję - umarza postępowanie pierwszej instancji,
– umarza postępowanie odwoławcze.
Zasada reformationis in peius (art. 139 kpa) - organ odwoławczy nie może wydać
decyzji na niekorzyść strony odwołującej się, chyba że zaskarżona decyzja rażąco
narusza prawo lub rażąco narusza interes społeczny.
Przepisy dotyczące odwołań mają odpowiednie zastosowanie do zażaleń na
postanowienia.
Zażalenie służy stronie na postanowienie wydane w toku postępowania jeśli tak stanowi
ustawa.
Zażalenie wnosi się w terminie siedmiu dni od dnia doręczenia postanowienia stronie, a
gdy postanowienie zostało ogłoszone ustnie - od dnia jego ogłoszenia stronie.
Postanowienie, na które nie służy zażalenie, strona może zaskarżyć tylko w odwołaniu od
decyzji. Wniesienie zażalenia nie wstrzymuje wykonania postanowienia, jednakże organ
administracji publicznej, który wydał postanowienie, może wstrzymać jego wykonanie,
gdy uzna to za uzasadnione.
16. Zawieszenie postępowania
Dokonywane w związku z zaistnieniem w trakcie postępowania zdarzeń, które
przejściowo uniemożliwiają jego prowadzenie.
26
Szkolenia specjalistyczne dla członków korpusu służby cywilnej są realizowane w ramach projektu „Wdrożenie strategii szkoleniowej”, Programu Operacyjnego
Kapitał Ludzki współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego (Priorytet V, Działanie 5.1, Poddziałanie 5.1.1).
Obligatoryjne przesłanki zawieszenia (art. 97 kpa):
– śmierć strony lub jednej ze stron (jeśli nie zachodzi konieczność umorzenia
postępowania jako bezprzedmiotowego),
– śmierć przedstawiciela ustawowego strony,
– utrata przez stronę lub jej ustawowego przedstawiciela zdolności do czynności
prawnych,
– gdy rozpatrzenie sprawy i wydanie decyzji zależy od uprzedniego rozstrzygnięcia,
– zagadnienia wstępnego przez inny organ lub sąd (zagadnienie wstępne).
Fakultatywne przesłanki zawieszenia (art. 98 kpa):
– wniosek strony, na żądanie której postępowanie było wszczęte.
Forma – postanowienie, na które służy zażalenie.
Po ustąpieniu przyczyn zawieszenia organ podejmuje postępowanie z urzędu lub na
żądanie strony (postanowienie).
17. Umorzenie postępowania
Postępowanie umarza się wydając w tej sprawie decyzje w trybie art. 105 k.p.a. –
decyzja, która nie rozstrzyga sprawy co do istoty, ale kończy postępowanie w danej
instancji.
Przesłanki umorzenia:
- bezprzedmiotowość postępowania;
- wycofanie żądania wszczęcia postępowania przez stronę.
18. Koszty postępowania
Stronę obciążają koszty postępowania, które:
– wynikły z winy strony,
– zostały poniesione w interesie lub na żądanie strony, a nie wynikają z ustawowego
obowiązku organów prowadzących postępowanie.
Postanowienie w sprawie ustalenia wysokości kosztów postępowania, osób
zobowiązanych do ich poniesienia oraz terminy i sposób ich uiszczenia doręcza się wraz z
postanowieniem kończącym postępowanie. Na postanowienie służy zażalenie.
27
Szkolenia specjalistyczne dla członków korpusu służby cywilnej są realizowane w ramach projektu „Wdrożenie strategii szkoleniowej”, Programu Operacyjnego
Kapitał Ludzki współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego (Priorytet V, Działanie 5.1, Poddziałanie 5.1.1).
III. Wyjątki od zasady trwałości decyzji – nadzwyczajne środki eliminacji
decyzji administracyjnej z obrotu prawnego
1. Wznowienie postępowania
Instytucja procesowa, umożliwiająca ponowne rozpoznanie i rozstrzygnięcie sprawy
zakończonej decyzją ostateczną, jeśli postępowanie, w którym ona zapadła było
dotknięte kwalifikowaną wadliwością procesową.
Przesłanki dopuszczalności wznowienia postępowania:
– rozstrzygnięcie sprawy decyzją ostateczną oraz
– wystąpienie jednej z wyliczonych w art. 145 § 1 i art. 145 a § 1 kpa podstaw
prawnych wznowienia postępowania.
Podstawy prawne wznowienia postępowania:
– dowody, na których podstawie ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne,
okazały się fałszywe,
– decyzja wydana została w wyniku przestępstwa,
– decyzja wydana została przez pracownika lub organ administracji publicznej, który
podlega wyłączeniu,
– strona bez własnej winy nie brała udziału w postępowaniu,
– wyjdą na jaw istotne dla sprawy nowe okoliczności faktyczne lub nowe dowody
istniejące w dniu wydania decyzji, nie znane organowi, który wydał decyzję,
– decyzja wydana została bez uzyskania wymaganego prawem stanowiska innego
organu,
– zagadnienie wstępne zostało rozstrzygnięte przez właściwy organ lub sąd odmiennie
od oceny przyjętej przy wydaniu decyzji (art. 100 § 2 kpa),
– decyzja została wydana w oparciu o inną decyzję lub orzeczenie sądu, które zostało
następnie uchylone lub zmienione.
Dodatkowo przepis art. 145a § 1 dopuszcza możliwość żądania wznowienia postępowania
w przypadku, gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z
Konstytucją, umową międzynarodową lub z ustawą, na podstawie którego została
wydana decyzja.
Maksymalny termin, w którym można uchylić decyzję w trybie wznowienia postępowania
wynosi: z przyczyn określonych w art. 145 § 1 pkt 1 i 2 (fałszywe dowody, decyzja
wydana w wyniku przestępstwa) wznowienie nie może nastąpić, jeżeli od dnia doręczenia
28
Szkolenia specjalistyczne dla członków korpusu służby cywilnej są realizowane w ramach projektu „Wdrożenie strategii szkoleniowej”, Programu Operacyjnego
Kapitał Ludzki współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego (Priorytet V, Działanie 5.1, Poddziałanie 5.1.1).
lub ogłoszenia decyzji upłynęło 10 lat, w pozostałych przypadkach, jeżeli od dnia
doręczenia lub ogłoszenia decyzji upłynęło 5 lat.
Rodzaje rozstrzygnięć które mogą zapaść po wznowieniu postępowania:
– organ decyzją odmawia uchylenia decyzji dotychczasowej, gdy stwierdzi brak
podstaw do jej uchylenia na podstawie art. 145 § 1 lub art. 145 a,
– organ decyzją uchyla decyzję dotychczasową, gdy stwierdzi istnienie podstaw do jej
uchylenia na podstawie art. 145 § 1 lub art. 145a, i wydaje nową decyzję
rozstrzygającą o istocie sprawy,
– w przypadku gdy w wyniku wznowienia postępowania nie można uchylić decyzji na
skutek okoliczności, o których mowa w art. 146, organ administracji publicznej
ograniczy się do stwierdzenia wydania zaskarżonej decyzji z naruszeniem prawa
oraz wskazania okoliczności, z powodu których nie uchylił tej decyzji.
2. Stwierdzenie nieważności decyzji
Przepisy regulujące stwierdzenie nieważności decyzji dają możliwość usunięcia z obrotu
prawnego decyzji dotkniętej ciężkimi kwalifikowanymi wadami.
Podstawy – możliwe jest stwierdzenie nieważności decyzji, która:
– wydana została z naruszeniem przepisów o właściwości,
– wydana została bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa,
– dotyczy sprawy już poprzednio rozstrzygniętej inną decyzją ostateczną,
– została skierowana do osoby nie będącej stroną w sprawie,
– była niewykonalna w dniu jej wydania i jej niewykonalność ma charakter trwały,
– w razie jej wykonania wywołałaby czyn zagrożony karą,
– zawiera wadę powodującą jej nieważność z mocy prawa,
– w razie jej wykonania wywołałaby czyn zagrożony karą,
– zawiera wadę powodującą jej nieważność z mocy prawa.
Decyzja dotknięta kwalifikowaną wadą prawną jest nieważna od chwili jej wydania.
Postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji może zostać wszczęte z urzędu
lub na wniosek. Postępowanie toczy się przed organem wyższego stopnia, a gdy decyzja
wydana została przez ministra lub samorządowe kolegium odwoławcze – przed tymi
organami. Jeśli organ administracyjny uzna, iż wniosek o stwierdzenie nieważności
decyzji nie jest zasadny wydaje decyzję o odmowie wszczęcia postępowania.
Rozstrzygnięcie w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji następuje w drodze decyzji.
29
Szkolenia specjalistyczne dla członków korpusu służby cywilnej są realizowane w ramach projektu „Wdrożenie strategii szkoleniowej”, Programu Operacyjnego
Kapitał Ludzki współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego (Priorytet V, Działanie 5.1, Poddziałanie 5.1.1).
Podobnie, jak przypadku instytucji wznowienia postępowania, tak również i tutaj przepisy
prawa uniemożliwiają eliminację z obrotu prawnego wadliwej decyzji m.in. na skutek
upływu czasu. Art. 156 § 2 kpa wskazuje, że nie stwierdza się nieważności decyzji z
przyczyn wymienionych w § 1 pkt 1 (naruszenie właściwości), 3 (decyzja w sprawie
rozstrzygniętej inną decyzją ostateczną),
4 (decyzja skierowana do osoby nie będącej stroną), 7 (wada powodująca nieważność z
mocy prawa), jeżeli od dnia jej doręczenia lub ogłoszenia upłynęło dziesięć lat, a także,
gdy decyzja wywołała nieodwracalne skutki prawne. W takim wypadku organ ogranicza
się do stwierdzenia wydania zaskarżonej decyzji z naruszeniem prawa oraz wskazania
okoliczności, z powodu których nie stwierdził nieważności decyzji.
3. Zmiana lub uchylenie decyzji ostatecznej
Decyzja ostateczna, na mocy której żadna ze stron nie nabyła prawa, może być w
każdym czasie uchylona lub zmieniona przez organ administracji publicznej, który ją
wydał, lub przez organ wyższego stopnia, jeżeli przemawia za tym interes społeczny lub
słuszny interes strony. Powodem może być np. zmiana okoliczności faktycznych w
sprawie. Uchylenie decyzji w tym trybie może nastąpić w każdym czasie. Decyzja
ostateczna, na mocy której strona nabyła prawo, może być w każdym czasie za zgodą
strony uchylona lub zmieniona przez organ administracji publicznej, który ją wydał, lub
przez organ wyższego stopnia, jeżeli przepisy szczególne nie sprzeciwiają się uchyleniu
lub zmianie takiej decyzji i przemawia za tym interes społeczny lub słuszny interes
strony.
Forma uchylenia lub zmiany – decyzja.
4. Stwierdzenie wygaśnięcia decyzji, uchylenie decyzji warunkowej
Przesłanki stwierdzenia wygaśnięcia decyzji:
– decyzja stała się bezprzedmiotowa, a stwierdzenie wygaśnięcia takiej decyzji
nakazuje przepis prawa,
– gdy leży to w interesie społecznym lub w interesie strony,
– została wydana z zastrzeżeniem dopełnienia przez stronę określonego warunku, a
strona nie dopełniła tego warunku.
Przesłanki uchylenia decyzji w trybie art. 162 kpa
– jeżeli została ona wydana z zastrzeżeniem dopełnienia określonych czynności, a
strona nie dopełniła tych czynności w wyznaczonym terminie.
30
Szkolenia specjalistyczne dla członków korpusu służby cywilnej są realizowane w ramach projektu „Wdrożenie strategii szkoleniowej”, Programu Operacyjnego
Kapitał Ludzki współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego (Priorytet V, Działanie 5.1, Poddziałanie 5.1.1).
W sprawie uchylenia decyzji warunkowej jak i stwierdzenia wygaśnięcia decyzji orzeka
organ administracji publicznej, który wydał decyzję w pierwszej instancji,
Forma – decyzja.
IV. Zaświadczenia
Organ administracji publicznej wydaje zaświadczenie na żądanie osoby ubiegającej się o
zaświadczenie.
Okoliczności, w których można ubiegać się o wydanie zaświadczenia:
– urzędowego potwierdzenia określonych faktów lub stanu prawnego wymaga przepis
prawa,
– osoba ubiega się o zaświadczenie ze względu na swój interes prawny w urzędowym
potwierdzeniu określonych faktów lub stanu prawnego.
Termin - bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w terminie siedmiu dni.
Zaświadczenie wydaje się w formie dokumentu elektronicznego, opatrzonego
bezpiecznym podpisem elektronicznym weryfikowanym za pomocą ważnego
kwalifikowanego certyfikatu, jeżeli zażąda tego osoba ubiegająca się o zaświadczenie.
Organ administracji publicznej obowiązany jest wydać zaświadczenie, gdy chodzi o
potwierdzenie faktów albo stanu prawnego, wynikających z prowadzonej przez ten organ
ewidencji, rejestrów bądź z innych danych znajdujących się w jego posiadaniu.
Przed wydaniem zaświadczenia, może przeprowadzić w koniecznym zakresie
postępowanie wyjaśniające.
Organ administracji publicznej nie może żądać zaświadczenia na potwierdzenie faktów
lub stanu prawnego, znanych organowi z urzędu, są możliwe do ustalenia przez organ na
podstawie posiadanych przez niego ewidencji, rejestrów lub innych danych, rejestrów
publicznych posiadanych przez inne podmioty publiczne, do których organ ma dostęp w
drodze elektronicznej na zasadach określonych w przepisach ustawy i.d.p.p., wymiany
informacji z innym podmiotem publicznym na zasadach określonych w przepisach o
informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne, przedstawionych
przez zainteresowanego do wglądu dokumentów urzędowych (dowodu osobistego,
dowodów rejestracyjnych i innych). Organ administracji publicznej żądający od strony
zaświadczenia na potwierdzenie faktów lub stanu prawnego jest obowiązany wskazać
przepis prawa wymagający urzędowego potwierdzenia tych faktów lub stanu prawnego w
drodze zaświadczenia.
31
Szkolenia specjalistyczne dla członków korpusu służby cywilnej są realizowane w ramach projektu „Wdrożenie strategii szkoleniowej”, Programu Operacyjnego
Kapitał Ludzki współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego (Priorytet V, Działanie 5.1, Poddziałanie 5.1.1).
Odmowa wydania zaświadczenia następuje w drodze postanowienia, na które służy
zażalenie.
V. Skargi i wnioski
Prawo składania skarg i wniosków gwarantuje Konstytucja RP. Petycje, skargi i wnioski
mogą być składane do organizacji i instytucji społecznych w związku z wykonywanymi
przez nie zadaniami zleconymi z zakresu administracji publicznej. Petycje, skargi i
wnioski można składać w interesie publicznym, własnym lub innej osoby za jej zgodą. O
tym, czy pismo jest skargą albo wnioskiem, decyduje treść pisma, a nie jego forma
zewnętrzna.
Przedmiotem skargi może być w szczególności zaniedbanie lub nienależyte
wykonywanie zadań przez właściwe organy albo przez ich pracowników, naruszenie
praworządności lub interesów skarżących, a także przewlekłe lub biurokratyczne
załatwianie spraw (nie jest to katalog zamknięty).
Organ właściwy do rozpatrzenia skargi - skargi dotyczącej zadań lub działalności:
– rady gminy, rady powiatu i sejmiku województwa – wojewoda, a w zakresie spraw
finansowych- regionalna izba obrachunkowa,
– organów wykonawczych jednostek samorządu terytorialnego w sprawach
należących do zadań zleconych z zakresu administracji rządowej – wojewoda,
– wójta (burmistrza lub prezydenta miasta) i kierowników gminnych jednostek
organizacyjnych, rada gminy,
– zarządu powiatu oraz starosty, a także kierowników powiatowych służb, inspekcji,
straży i innych jednostek organizacyjnych, – rada powiatu,
– zarządu i marszałka województwa, – sejmik województwa,
– wojewody w sprawach podlegających rozpatrzeniu według kodeksu – właściwy
minister, a w innych sprawach Prezes Rady Ministrów,
– innego organu administracji rządowej, organu przedsiębiorstwa państwowego lub
innej państwowej jednostki organizacyjnej – organ wyższego stopnia lub
sprawujący bezpośredni nadzór,
– ministra – Prezes Rady Ministrów,
– organu centralnego i jego kierownika – organ, któremu podlega.
Do rozpatrzenia skargi dotyczącej zadań i działalności organizacji społecznej właściwy
jest organ bezpośrednio wyższego stopnia tej organizacji, a w stosunku do organu
32
Szkolenia specjalistyczne dla członków korpusu służby cywilnej są realizowane w ramach projektu „Wdrożenie strategii szkoleniowej”, Programu Operacyjnego
Kapitał Ludzki współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego (Priorytet V, Działanie 5.1, Poddziałanie 5.1.1).
naczelnego organizacji - Prezes Rady Ministrów lub właściwi ministrowie sprawujący
nadzór nad działalnością tej organizacji.
Skargę na pracownika można przekazać do załatwienia również jego przełożonemu
służbowemu, z obowiązkiem zawiadomienia organu właściwego do rozpatrzenia skargi o
sposobie jej załatwienia.
Termin załatwienia skargi - organ właściwy do załatwienia skargi powinien załatwić
skargę bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w ciągu miesiąca. Posłowie na Sejm,
senatorowie i radni, którzy wnieśli skargę we własnym imieniu albo przekazali do
załatwienia skargę innej osoby, powinni być zawiadomieni o sposobie załatwienia skargi,
a gdy jej załatwienie wymaga zebrania dowodów, informacji lub wyjaśnień - także o
stanie rozpatrzenia skargi, najpóźniej w terminie czternastu dni od dnia jej wniesienia
albo przekazania.
Forma - pismo o sposobie załatwienia skargi, które powinno zawierać:
– oznaczenie organu, od którego pochodzi,
– wskazanie, w jaki sposób skarga została załatwiona,
– oraz podpis z podaniem imienia, nazwiska i stanowiska służbowego osoby
upoważnionej do załatwienia skargi lub, jeżeli zawiadomienie sporządzone zostało w
formie dokumentu elektronicznego, powinno być opatrzone bezpiecznym podpisem
elektronicznym weryfikowanym za pomocą ważnego kwalifikowanego certyfikatu.
– zawiadomienie o odmownym załatwieniu skargi powinno zawierać ponadto
uzasadnienie faktyczne i prawne oraz pouczenie o treści art. 23913.
Przedmiot wniosku - w szczególności sprawy ulepszenia organizacji, wzmocnienia
praworządności, usprawnienia pracy i zapobiegania nadużyciom, ochrony własności,
lepszego zaspokajania potrzeb ludności.
Wnioski składa się do organów właściwych ze względu na przedmiot wniosku. Wnioski
w sprawach dotyczących zadań organizacji społecznych składa się do
organów tych organizacji.
13 W przypadku gdy skarga, w wyniku jej rozpatrzenia, uznana została za bezzasadną i jej bezzasadność wykazano w odpowiedzi na skargę, a skarżący ponowił skargę bez wskazania nowych okoliczności - organ właściwy do jej rozpatrzenia może, w odpowiedzi na tę skargę, podtrzymać swoje poprzednie stanowisko. O załatwieniu w ten sposób skargi wniesionej ponownie organ załatwiający tę skargę zawiadamia organ wyższego stopnia; nie dotyczy to skarg załatwianych przez organy naczelne. – art. 239 kpa
33
Szkolenia specjalistyczne dla członków korpusu służby cywilnej są realizowane w ramach projektu „Wdrożenie strategii szkoleniowej”, Programu Operacyjnego
Kapitał Ludzki współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego (Priorytet V, Działanie 5.1, Poddziałanie 5.1.1).
VI. Bibliografia
1. Jan Boć, Prawo administracyjne, Wydawnictwo Kolonia Limited, Wrocław 2001.
2. Barbara Adamiak, Janusz Borkowski, Polskie postępowanie administracyjne i sądowo
administracyjne, Wydawnictwo LexisNexis, Warszawa 2006.
3. Zbigniew Janowicz, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz,
Wydawnictwo Prawnicze PWN, Warszawa 1999.
4. Barbara Adamiak, Janusz Borkowski, Kodeks postępowania administracyjnego.
Komentarz, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2009.
Szkolenia specjalistyczne dla członków korpusu służby cywilnej są realizowane w ramach projektu „Wdrożenie strategii szkoleniowej”, Programu Operacyjnego
Kapitał Ludzki współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego (Priorytet V, Działanie 5.1, Poddziałanie 5.1.1).
Postępowanie administracyjne
Zakres tematyczny
1. Administracja; stosunek administracyjnoprawny.
2. Podmioty stosunku administracyjnoprawnego iuczestnicy postępowania administracyjnego.
3. Organ administracyjny, kompetencja właściwość.4. Postępowania administracyjne – etapy.5. Zasady postępowania administracyjnego.
7. Znaczenie terminu i doręczenia w postępowaniu.8. Rodzaje rozstrzygnięć administracyjnych, trwałość
decyzji.9. Zaświadczenia, skargi i wnioski.
2
Administracja publiczna
Przyjęte przez prawo i realizowane przez jego zawisłeorgany a także przez organy samorządu terytorialnego
zaspakajanie zbiorowych i indywidualnych potrzebobywateli, wynikających ze współżycia ludzi wspołecznościach.
3
Administracja publiczna
Całokształt struktur organizacyjnych w państwie oraz
ludzi zatrudnionych w tych strukturach spełniającychzadania publiczne, zbiorowe i indywidualne,reglamentacyjne i świadczące oraz organizatorskiepodmiotów kierowniczych i decydenckich.
4
Administracja rządowa i samorządowa
Administracja rządowa
- centralna (Prezes Rady Ministrów, Rada Ministrów,
ministrowie oraz centralne organy administracji
rządowej),
- terenowa (wojewoda i podległe mu służby, organy
administracji niezespolonej).
Administracja samorządowa - samorządowe organy
gminy, powiatu i województwa
5
Administracja państwowa
� Prezydent RP, organy NIK, Krajowa Rada Radiofonii i
Telewizji, Rzecznik Praw Obywatelskich, Krajowa Rada
Sądownictwa, organy NBP w tym Krajowa Rada Polityki
Pieniężnej, centralne organy administracji podległe
Sejmowi.
6
Organy administracyjne
� Organ administracyjny – podmiot (człowiek lub grupa
ludzi) wyodrębniony w strukturze administracji,wyposażony we władztwo administracyjne orazposiadający kompetencje do realizacji powierzonych muzadań.
� Organ wyższego stopnia – organ strukturalniewyodrębniony i kompetencyjnie nadrzędny nadorganem niższego stopnia.
7
Organy administracyjne
� Kompetencje administracyjne – prawem przypisane
właściwości organów administracyjnych; uprawnienia, zadania i obowiązki organów przewidziane prawem administracyjnym.
8
Właściwość organu
� instytucja prawa procesowego - fakt posiadania
kompetencji organu do rozstrzygnięcia konkretnej
sprawy;
• rzeczowa – określa rodzaj spraw rozstrzyganych przez
organ;
• miejscowa – zasięg terytorialny kompetencji organu;
• funkcjonalna, instancyjna – kompetencje do czynności
procesowych.
9
Prawo administracyjne
Gałąź prawa obejmująca zespół norm powszechnie
obowiązujących, regulujących sytuację prawnąpodmiotów prawnie podporządkowanych organomadministracji.
Normy te ustanawiają obowiązki i uprawnienia, którychrealizacja podlega kontroli organów administracjipublicznej jak i pośrednio poprzez stosowanie norm wdrodze decyzji administracyjnej.
10
Prawo administracyjne
� ustrojowe – określa strukturę oraz zasady
funkcjonowania administracji publicznej;
� materialne – prawa i obowiązki organów administracjipublicznej i obywateli;
� procesowe – postępowanie administracyjne.
11
Stosunek administracyjnoprawny
� stosunek prawny regulowany przez normy prawa
administracyjnego. Powstaje wskutek zaistnieniaprzesłanek faktycznych lub określonych faktówprawnych.
Stosunek administracyjnoprawny charakteryzuje sięnierównorzędnością jego podmiotów – organadministracji publicznej jednostronnie rozstrzyga oprawach lub obowiązkach podmiotów stosunku.
12
Elementy stosunku administracyjnoprawnego
• Przedmiot stosunku administracyjnoprawnego –
normowane przez kompetentne organy administracjipublicznej, w drodze wydawanych przez nie aktówadministracyjnych, zachowanie stron;
• Podmiot stosunku administracyjnoprawnego – organadministracji publicznej lub podmiot wykonujący jegofunkcje, oraz osoby fizyczne lub grupy, osoby prawne,jednostki organizacyjne itp;
• Treść – prawa i obowiązki uczestników postępowania;
13
Stosunek administracyjnoprawny
• materialny – powstaje na skutek zaistnienia stanufaktycznego lub faktu prawnego, wyczerpującegoprzesłanki wskazane w normach prawaadministracyjnego materialnego.
• procesowy – powstaje w wyniku zaistnienia stosunkumaterialnego, w momencie wszczęcia postępowaniaadministracyjnego.
• egzekucyjny – jest pochodną stosunku procesowego.Jego istota polega na konieczności bezwzględnegopodporządkowania się decyzji organu administracjipublicznej wydanej w celu wykonania prawa;
14
Postępowanie administracyjne
� Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodekspostępowania administracyjnego (Dz.U. Z 2000r. Nr 98,poz. 1071 ze zm.) reguluje postępowanie przed:
1. organami administracji publicznej w należących dowłaściwości tych organów sprawach indywidualnychrozstrzyganych w drodze decyzji administracyjnych;
2. innymi organami państwowymi oraz przed innymipodmiotami, gdy są one powołane z mocy prawa lubna podstawie porozumień do załatwiania spraw
określonych w pkt 1;
15
3. w sprawach rozstrzygania sporów o właściwość między
organami jednostek samorządu terytorialnego i
organami administracji rządowej oraz między organami
i podmiotami, o których mowa w pkt 2;
4. w sprawach wydawania zaświadczeń;
5. postępowanie w sprawie skarg i wniosków przed
organami państwowymi, organami jednostek
samorządu terytorialnego oraz przed organami
organizacji społecznych.
16
Postępowanie administracyjne cd.
Uczestnicy postępowania
• strona (art.28);
• organizacja społeczna (art.31);
• prokurator (art.182);
• organ administracyjny – właściwy miejscowo, rzeczowo i instancyjnie.
17
Uczestnicy postępowania – strona
� każdy czyjego interesu prawnego lub obowiązku
dotyczy postępowanie albo kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek;
Strona może działać przez:
• przedstawiciela ustawowego;
• pełnomocnika;
• kuratora lub opiekuna.
18
Etapy postępowania administracyjnegoPrzed organem I instancji
• wszczęcie postępowania na wniosek lub z urzędu;
• postępowanie dowodowe;
• rozstrzygnięcie.
Przed organem II instancji
• wszczęcie postępowania z odwołania;
• postępowanie oceniające prawidłowość postępowania
organu I instancji, ocena zebranego materiału
dowodowego;
• rozstrzygnięcie;
19
Akty administracyjne – rodzaje rozstrzygnięć
• decyzja;
• postanowienie;
• ugoda.
elementy istotne rozstrzygnięć – art. 107, 117, 124 kpa;
znaczenie poprawności formalnej rozstrzygnięcia administracyjnego;
konsekwencje nieprawidłowego pouczenia.
20
Zasady postępowania
1. Zasada legalizmu (art.6).
2. Zasada prawdy obiektywnej (art.7).
3. Zasada wyrażania interesu społecznego i interesu obywateli (art.7).
4..Zasada pogłębiania zaufania do organów państwa (art.8).
5. Zasada informowania stron (art.9).
6. Zasada czynnego udziału stron w postępowaniu (art.10).
21
Zasady postępowania c.d.
7. Zasada przekonywania (art.11).
8. Zasada szybkości i prostoty postępowania (art.12).
9. Zasada ugodowego załatwiania spraw (art.13).
10. Pisemności (art.14).
11. Zasada dwuinstancyjności (art.15).
12. Zasada trwałości decyzji; prawo do sądu (art.16).
22
Zasada legalizmu
� art. 6 kpa – organy administracyjne działają na
podstawie przepisów prawa;
- przez przepisy prawa rozumie się tutaj ogół regulacjiprawnych obowiązujących w państwie, powszechnieobowiązujących, ze szczególnym naciskiem na przepisy
kompetencyjne procesowe i matrialnoprawne.
- Na mocy przepisów prawa powołuje się organy, któredziałają w ramach i według reguł stworzonych przezustawodawcę.
23
Zasada legalizmu a uznanie administracyjne
� Tzw. luz decyzyjny – występuje, gdy ustawodawca
operuje pojęciami nieprecyzyjnymi, nieostrymi np.
zasady współżycia społecznego, słuszny interes
obywateli itp.
Nie oznacza dowolności;
Ramy swobody wyznaczają ogólne zasady
postępowania i orzecznictwo;
24
Zasada prawdy obiektywnej
� art. 7 kpa - ukierunkowuje postępowanie organów;wyznacza cel postępowania administracyjnego;
Jej rozwinięcie znajdujemy w postępowaniu dowodowym:
• obowiązek wyczerpującego zebrania i rozpatrzeniacałego materiału dowodowego;
• środki dowodowe, ich dobór i przeprowadzenie przyudziale strony;
• zasada swobodnej oceny dowodów;
25
Zasada prawdy obiektywnej cd.
• instytucje gwarantujące zachowanie tej zasady: np.: wyłączenie organu, wyłączenie pracownika, dwuinstancyjność postępowania, wznowienie postępowania;
• Ciężar przeprowadzenia dowodu w postępowaniuadministracyjnym ciąży na organach administracyjnych,chyba że przepisy prawa materialnego nałożąobowiązek udowodnienia jakiejś okoliczności na stronę;
26
Zasada prawdy obiektywnej cd.
• Cel postępowania dowodowego - wykazanie istnieniaokoliczności istotnych dla podjęcia rozstrzygnięcia wsprawie;
• Jako dowód należy dopuścić wszystko, co możeprzyczynić się do wyjaśnienia sprawy a nie jestsprzeczne z prawem;
• W szczególności dowodami mogą być dokumenty,zeznania świadków, opinie biegłych oraz oględziny.oświadczenie strony oraz jej przesłuchanie (jeśli w innysposób nie da się wyjaśnić okoliczności istotnych dlarozstrzygnięcia).
27
Zasada prawdy obiektywnej cd.
• Strona ma prawo czynnie uczestniczyć w postępowaniu dowodowym, zadawać pytania świadkom
oraz składać wyjaśnienia - konieczność skutecznego zawiadomienia strony o miejscu i terminie przeprowadzenia dowodu;
• Konsekwencje wadliwego postępowania dowodowego –wadliwość decyzji.
28
Zasada wyrażania interesu społecznego i interesu obywateli
� art.7 kpa - Zachowanie zasady należy analizować na tlekonkretnej sprawy;Stosowana wg reguł wskazanych w przepisach prawamaterialnego;
Zasada pogłębiania zaufania do organów Państwa
� art.8 kpa - zasada wyznaczająca ogólny kierunekdziałania organów, ramy stosowania innych zasadpostępowania;
29
Zasada informowania stron
� art. 9 kpa - znosi w post. administracyjnym ogólnązasadę ignotantia iuris nocet (nieznajomość prawaszkodzi);
zobowiązuje organy administracyjne do udzielaniainformacji o przepisach prawa materialego iprocesowego, mających zastosowanie w sprawie wktórej toczy się postępowanie;
nie należy jej mylić z doradztwem prawnym;
realizowana poprzez przepisy nakładające na organyobowiązek pouczeń o skutkach prawnych różnych typówzachowań w postępowaniu, o prawach i obowiązkachuczestników postępowania;
30
� błędne pouczenie co do prawa odwołania i zażalenia,wniesienia skargi do sądu administracyjnego lubpowództwa do sądu powszechnego nie możezaszkodzić stronie, która się do niego zastosuje;
� nieprawidłowe zawiadomienie o przeprowadzeniuśrodka dowodowego, na skutek którego strona niemogła uczestniczyć w jego przeprowadzeniu iuniemożliwienie stronie wypowiedzenie się co dodowodów zebranych w sprawie – dowód uznaje się zanieprzeprowadzony;
Zasada informowania stron (art. 9 kpa) cd.
31
Zasada czynnego udziału stron w postępowaniu
� art.10 kpa - organy administracyjne mają obowiązekzapewnić stronom czynny udział w każdym stadiumpostępowania, a przed wydaniem decyzji umożliwić imwypowiedzenie się co do zebranych dowodów imateriałów oraz zgłoszonych żądań.
- postępowanie, w którym strona nie mogła nie z własnejwiny brać udziału jest wadliwe – przesłanka wznowieniapostępowania.
- możliwość odstąpienia – zagrożenie dla życia lubzdrowia ludzkiego, niepowetowaną szkodę materialną,wyraźnie zapis ustawowy;
32
Zasada przekonywania
� (art.11 kpa) - pierwszeństwo przekonywania nadprzymusem;
• Organy administracji powinny wyjaśniać stronomzasadność przesłanek, którymi kierują się przyzałatwianiu sprawy, aby w ten sposób w miaręmożliwości doprowadzić do wykonania przez stronydecyzji bez potrzeby stosowania środków przymusu;
• Łączy się z zasadą pogłębiania zaufania;
33
Zasada przekonywania cd.
• Obowiązek starannego i pełnego uzasadnieniarozstrzygnięcia:
decyzja i postanowienie na które służy zażalenie musiposiadać uzasadnienie faktyczne i prawne, polegającena przytoczeniu elementów istotnych stanu faktycznego,oraz przepisów prawa, mających zastosowanie wsprawie wraz z przytoczeniem ich treści.
34
Zasada szybkości i prostoty postępowania
� art.12 - zasada ekonomii procesowej
• organy administracyjne powinny działać w sprawie możliwie wnikliwie i szybko, posługując się możliwie najprostszymi środkami prowadzącymi do jej załatwienia;
• terminy określone w dniach;• terminy określone w tygodniach;• terminy określone w miesiącach.
35
Zasada szybkości i prostoty postępowania –ekonomii procesowej c.d.
• Jeżeli koniec terminu przypada na dzień ustawowowolny od pracy, za ostatni dzień terminu uważa sięnajbliższy następny dzień powszedni;
• Uwaga – w postępowaniu administracyjnym sobota niejest dniem wolnym od pracy (ustawa z dnia 18 stycznia1951 r. o dniach wolnych od pracy Dz.U. 1951, nr 4, poz.28 ze zm.);
36
Zasada szybkości i prostoty postępowania –ekonomii procesowej c.d.
• Terminy dla organu administracyjnego – do rozpatrzenia
sprawy;• W pierwszej instancji:
a) bez postępowania wyjaśniającego - bezzwłocznie,
b) konieczne postępowanie wyjaśniające: jeden miesiąc,
c) sprawa szczególnie skomplikowana: dwa miesiące.
• Przepisy mogą przewidywać inny termin załatwieniasprawy, np. wyłączenie spod egzekucji: terminrozpatrzenia wniosku to 14 dni, z możliwością
przedłużenia o kolejne 14 dni.
37
Zasada szybkości i prostoty postępowania –ekonomii procesowej c.d.
• Zawiadomienie o niezałatwieniu sprawy w terminie,konieczne podanie przyczyn zwłoki i wskazanie nowegoterminu załatwienia sprawy (art. 36);
• Stronie służy zażalenie na niezałatwienie sprawy
w terminie - do organu wyższego stopnia (art. 37).
38
Zasada szybkości i prostoty postępowania –ekonomii procesowej c.d.
• Terminy dla stron postępowania:
1. Wynikające z przepisów prawa materialnego – terminy
z reguły nieprzywracalne;
2. Terminy procesowe – do dokonania czynności
procesowych – z zasady przywracalne (nieprzywracalny
jest termin do złożenia wniosku o przywrócenie terminu)
;
39
Zasada szybkości i prostoty postępowania –ekonomii procesowej c.d.
• przywrócenia terminu do dokonania czynności procesowej:
1. brak winy zainteresowanego w uchybieniu terminu;
2. wniesienie przez zainteresowanego wniosku
o przywrócenie terminu;
3. dochowanie siedmiodniowego terminu
(nieprzywracalnego) do wniesienia wniosku o
przywrócenie terminu;
4. dopełnienie wraz z wnioskiem tej czynności,
dla której był ustanowiony przywracalny termin.
40
Zasada ugodowego załatwiania spraw
� (art.13 kpa) - sprawy, w których uczestniczą strony ospornych interesach, mogą być załatwione w drodzeugody sporządzonej przed organem administracji;
• ugoda zatwierdzona przez organ jako zgodna zobowiązującym prawem ma moc decyzji
41
Zasada pisemności
� art.14 kpa - postępowanie jest dokumentowane; nawetustnie załatwiona spraw musi zostać udokumentowana;
• wszczęcie postępowania:
na wniosek – podania;
z urzędu – doręczenie stronie postanowienia owszczęciu postępowania;
42
Zasada pisemności cd.
Podania:
• Forma: pisemnie, telegraficznie, lub za pomocądalekopisu, telefaksu, poczty elektronicznej, albo zapomocą formularza umieszczonego na stronieinternetowej właściwego organu administracji, a takżeustnie do protokołu;
• elementy konieczne: wniosek powinien zawierać conajmniej wskazanie osoby, od której pochodzi, jej adres iżądanie oraz czynić zadość innym wymaganiomustalonym w przepisach szczególnych.
43
Zasada pisemności cd.
• Przekazanie pisma do załatwienia wg właściwości;
postanowienie o przekazaniu pisma,
zachowanie terminu do wniesienia podania,
podanie dotyczące kilku spraw załatwianych przez różneorgany,
postanowienie o zwrocie podania (niemożność ustaleniawłaściwego organu lub właściwość sądu powszechnego)
44
Zasada dwuinstancyjności
� art.15 kpa - postępowanie administracyjne jest
dwuinstancyjne;
• środki zaskarżania:
odwołanie – przysługuje stronie od decyzji organu i
instancji jeśli nie zgadza się z treścią decyzji; 14 dni oddoręczenia decyzji
zażalenie – przysługuje od postanowienia jeśli takstanowi przepis prawa; 7 dni od doręczenia
45
Zasada dwuinstancyjności c.d.
– możliwość zmiany rozstrzygnięcia w drodze
samokontroli (względna dewolutywność);
– przekazanie odwołania, zażalenia do organu II instancjiwraz z aktami sprawy oraz sprawozdaniem z przebiegupostępowania;
– sprzeciw prokuratora;
46
Zasada dwuinstancyjności cd.
- Organ odwoławczy rozpoznaje sprawę od początku,sprawdzając czy postępowanie organu I instancji byłoprawidłowe;
- Organ odwoławczy nie może sam gromadzić materiałudowodowego w znacznym zakresie – naruszeniezasady dwuinstancyjności;
- Organ odwoławczy nie może rozstrzygać na niekorzyśćodwołującego się;
47
Zasada dwuinstancyjności cd.
• Rozstrzygnięcia organu odwoławczego mają charakter
ostateczny;
• Możliwe rozstrzygnięcia w II instancji:– utrzymanie w mocy decyzji organu I instancji;– uchylenie w całości lub w części i orzeczenie w
sprawie;– uchylenie i umorzenie postępowania;– uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego
rozpatrzenia;– umorzenie postępowania odwoławczego.
48
Zasada trwałości decyzji
� Wzruszyć decyzję ostateczną może tylko właściwyorgan, w trybie wskazanym przepisami, o ile spełnionezostaną przesłanki ustawowe;
• Wznowienie postępowania;
• Stwierdzenie nieważności decyzji;
• Uchylenie lub zmiana decyzji ostatecznej;
49
Zasada trwałości decyzji c.d.Wznowienie postępowania:
• Instytucja procesowa, umożliwiająca ponownerozpoznanie i rozstrzygnięcie sprawy zakończonejdecyzją ostateczną, jeśli postępowanie, w którym onazapadła było dotknięte kwalifikowaną wadliwościąprocesową.
• Przesłanki dopuszczalności wznowienia postępowania:- rozstrzygnięcie sprawy decyzją ostateczną;- wystąpienie jednej z wyliczonych w art. 145 § 1
i art. 145 a § 1 k.p.a. podstaw prawnych wznowienia
postępowania.
50
Zasada trwałości decyzji c.d.
• Podstawy prawne wznowienia postępowania:
1. dowody, na których podstawie ustalono istotne dlasprawy okoliczności faktyczne, okazały się fałszywe;
2. decyzja wydana została w wyniku przestępstwa;
3. decyzja wydana została przez pracownika lub organadministracji publicznej, który podlega wyłączeniu;
51
Zasada trwałości decyzji cd. - wznowienie postępowania
4. strona bez własnej winy nie brała udziału
w postępowaniu;
5. wyjdą na jaw istotne dla sprawy nowe okoliczności
faktyczne lub nowe dowody istniejące w dniu wydaniadecyzji, nie znane organowi, który wydał decyzję;
6. decyzja wydana została bez uzyskania wymaganegoprawem stanowiska innego organu;
52
Zasada trwałości decyzji cd. - wznowienie postępowania
7..zagadnienie wstępne zostało rozstrzygnięte przez
właściwy organ lub sąd odmiennie od oceny przyjętejprzy wydaniu decyzji (art. 100 § 2);
8. decyzja została wydana w oparciu o inną decyzję luborzeczenie sądu, które zostało następnie uchylone lub
zmienione.
53
Zasada trwałości decyzji cd. - wznowienie postępowania
• Dodatkowo przepis art. 145a. § 1 dopuszcza
możliwość żądania wznowienia postępowaniaw przypadku, gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł oniezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, umowąmiędzynarodową lub z ustawą, na podstawie któregozostała wydana decyzja.
• Maksymalny termin, w którym można uchylić decyzję wtrybie wznowienia postępowania wynosi:
54
- z przyczyn określonych w art. 145 § 1 pkt 1 i 2 (fałszywe dowody,
decyzja wydana w wyniku przestępstwa) wznowienie nie może
nastąpić, jeżeli od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji upłynęło
10 lat
- w pozostałych przypadkach, jeżeli od dnia doręczenia lub
ogłoszenia decyzji upłynęło 5 lat.
55
Zasada trwałości decyzji cd.
� Stwierdzenie nieważności decyzji -możliwość usunięcia zobrotu prawnego decyzji dotkniętej ciężkimi kwalifikowanymiwadami.
• Podstawy – możliwe jest stwierdzenie nieważności decyzji,która:
1. wydana została z naruszeniem przepisówo właściwości;
2. wydana została bez podstawy prawnej lub z rażącymnaruszeniem prawa;
56
Zasada trwałości decyzji cd.
3. w razie jej wykonania wywołałaby czyn zagrożony
karą;
4. zawiera wadę powodującą jej nieważność z mocy
prawa w razie jej wykonania wywołałaby czyn
zagrożony karą;
5. zawiera wadę powodującą jej nieważność z mocy
prawa
57
Zasada trwałości decyzji cd. –zmiana lub uchylenie decyzji ostateczne
• Decyzja ostateczna, na mocy której żadna ze stronnie nabyła prawa, może być w każdym czasie uchylonalub zmieniona przez organ administracji publicznej, któryją wydał, lub przez organ wyższego stopnia,jeżeli przemawia za tym interes społeczny lub słusznyinteres strony.
• Powód, np. zmiana okoliczności faktycznychw sprawie.
• Uchylenie decyzji w tym trybie może nastąpićw każdym czasie
58
Prawo do sądu
� tylko właściwy organ, w trybie wskazanym przepisami, oile spełnione zostaną przesłanki ustawowe możewzruszyć ostateczną decyzję administracyjną;
• Decyzje i niektóre postanowienia są poddawane kontroliniezawisłego sądu pod względem ich zgodności zprawem. Sąd posiada kompetencję do uchylaniazaskarżonych aktów lub stwierdzenia ich nieważności
59
Doręczenia
Trzy tryby doręczeń:
- doręczenie zwykłe (art. 42);
- doręczenie zastępcze (art. 43);
- fikcja doręczenia (art. 44) .
60
Doręczenie zastępcze
• w przypadku nieobecności adresata pismo doręcza się,
za pokwitowaniem, dorosłemu domownikowi, sąsiadowi lub dozorcy domu, ale tylko pod warunkiem, że osoby te podjęły się oddania pisma adresatowi.
• O doręczeniu pisma sąsiadowi lub dozorcy zawiadamia się adresata, umieszczając zawiadomienie w oddawczej skrzynce pocztowej lub, gdy to nie jest możliwe, w drzwiach mieszkania.
61
Fikcja doręczenia
1. poczta przechowuje pismo przez okres czternastu dni w swojej placówce pocztowej - w przypadku doręczania pisma przez pocztę,
2. pismo składa się na okres czternastu dni w urzędzie właściwej gminy (miasta) - w przypadku doręczania pisma przez pracownika urzędu gminy (miasta) lub upoważnioną osobę lub organ.
62
Fikcja doręczenia c.d.
• Awizo - siedmiodniowy termin do odbioru pisma.
• powtórne awizo - czternaście dni od daty pierwszego zawiadomienia.
• Doręczenie uważa się za dokonane z upływem ostatniego dnia czternastodniowego okresu, a pismo pozostawia się w aktach sprawy.
63
Zawieszenie postępowania
� Obligatoryjne (art. 97), 4 przypadki:
• śmierć strony lub jednej ze stron;
• śmierć przedstawiciela ustawowego strony;
• utrata przez stronę lub jej ustawowego przedstawiciela zdolności do czynności prawnych;
• zagadnienie wstępne.
� Fakultatywne (art. 98): wniosek strony, na żądanie której postępowanie było wszczęte.
64
Umorzenie postępowania
• art. 105 k.p.a. – decyzja (w egzekucji postanowienie), która nie rozstrzyga sprawy co do istoty, ale kończy
postępowanie w danej instancji.
a) bezprzedmiotowość postępowania;
b) wycofanie żądania wszczęcia postępowania przez stronę.
65
Koszty postępowania – 262-264
� Stronę obciążają koszty postępowania, które:
1. wynikły z winy strony,2. zostały poniesione w interesie lub na żądanie strony,
a nie wynikają z ustawowego obowiązku organówprowadzących postępowanie.
� postanowienie w sprawie ustalenia wysokości kosztów
postępowania, osób zobowiązanych do ich poniesieniaoraz terminy i sposób ich uiszczenia doręcza się wrazz postanowieniem kończącym postępowanie.
� Na postanowienie służy zażalenie.
66
Nadzwyczajne środki zaskarżeniaWznowienie postępowania - procedura
� Podanie - do organu, który wydał w sprawie decyzję w pierwszej instancji, w terminie jednego miesiąca od dnia, w którym strona dowiedziała się o okoliczności stanowiącej podstawę do wznowienia postępowania.
� Organ, który wydał decyzję, wszczyna postępowanie w sprawie wznowienia postępowania. Wznowienie następuje w drodze postanowienia. Odmowa wznowienia postępowania następuje w drodze decyzji, (ale w egzekucji: w drodze postanowienia).
67
Nadzwyczajne środki zaskarżeniaWznowienie postępowania - procedura
� Po przeprowadzeniu postępowania organ właściwy do załatwienia sprawy wydaje decyzję, w której:
• odmawia uchylenia decyzji dotychczasowej, gdy stwierdzi brak podstaw do jej uchylenia;
• uchyla decyzję dotychczasową, gdy stwierdzi istnienie podstaw do jej uchylenia i wydaje nową decyzję rozstrzygającą o istocie sprawy.
68
Nadzwyczajne środki zaskarżeniaStwierdzenie nieważności decyzji - procedura
• Postępowanie w tej sprawie wszczyna się na żądaniestrony lub z urzędu.
• Organem właściwym jest organ wyższego stopnia.
• Postanowienia - możliwe jest stwierdzenie nieważności tylko tych postanowień, od których przysługuje zażalenie.
• Zarówno rozstrzygnięcie w sprawie nieważności decyzji, jak i odmowa wszczęcia postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji następuje w drodze decyzji.
69
Nadzwyczajne środki zaskarżeniaStwierdzenie nieważności decyzji - procedura
� Przesłanki negatywne:
• maksymalny termin: 10 lat od dnia doręczenia decyzji;
• spowodowanie przez decyzję nieodwracalnych skutków.
• Stwierdzenie wydania zaskarżonej decyzji z naruszeniem prawa: gdy organ stwierdzi istnienie podstaw, ale występują przesłanki negatywne.
70
Skarga na działanie organu administracji
• Przedmiotem skargi może być w szczególności
zaniedbanie lub nienależyte wykonywanie zadań przez właściwe organy albo przez ich pracowników, naruszenie praworządności lub interesów skarżących, a także przewlekłe lub biurokratyczne załatwianie spraw (nie jest to katalog zamknięty).
• Organ właściwy do rozpatrzenia skargi..
71
72
Zakończenie
1
Szkolenia specjalistyczne dla członków korpusu służby cywilnej są realizowane w ramach projektu „Wdrożenie strategii szkoleniowej”, Programu Operacyjnego
Kapitał Ludzki współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego (Priorytet V, Działanie 5.1, Poddziałanie 5.1.1).
Studium przypadku nr 1
Pani Jolanta Bombel z domu Kowalska (17 lat) zamieszkała we Wrocławiu, rozwiodła się
i postanowiła rozpocząć działalność gospodarczą. Chce otworzyć cukiernię w Oławie.
Wypełniła formularz EDG 1, podpisała a następnie złożyła go w Urzędzie Miejskim
w Oławie w Ewidencji działalności gospodarczej.
• Przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej jest
osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną,
której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną - wykonująca we własnym
imieniu działalność gospodarczą.
• Właściwość organu prowadzącego ewidencję działalności gospodarczej ustala się wg
miejsca zamieszkania przedsiębiorcy.
• Wniosek o wpis do ewidencji działalności gospodarczej jest sformalizowany – jest to
zintegrowany wniosek EDG1.
Pytanie 1. Czy Pani Jolanta Bombel może samodzielnie wystąpić o wpis do ewidencji
działalności gospodarczej?
Pytanie 2. Jeśli Pani Jolanta Bombel może wystąpić w opisanym przypadku o wpis do
ewidencji działalności gospodarczej, to co o tym przesądza?
Pytanie 3. Jaki tryb postępowania powinien zastosować organ ewidencyjny w opisanej
sytuacji?
Odpowiedź:
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
1
Szkolenia specjalistyczne dla członków korpusu służby cywilnej są realizowane w ramach projektu „Wdrożenie strategii szkoleniowej”, Programu Operacyjnego
Kapitał Ludzki współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego (Priorytet V, Działanie 5.1, Poddziałanie 5.1.1).
Studium przypadku nr 2
Robert S. działając przez pełnomocnika – Katarzynę B. wystąpił o wydanie zezwolenia na wycinkę
modrzewia rosnącego w jego ogrodzie. Organ administracyjny, powołując się na przepisy o ochronie
przyrody, odmówił wydania zezwolenia. Decyzję doręczono pod adres zamieszkania Roberta S. w
dniu 1 kwietnia 2010 r. Odebrała ją córka – uczennica 1 klasy liceum. Decyzji nie doręczono
pełnomocnikowi. Robert S. złożył w terminie 14 dni od odebrania decyzji odwołanie do
samorządowego kolegium odwoławczego nie zgadzając się z decyzją organu I instancji.
Pytanie 1. Czy doręczenie było formalnie skuteczne?
Pytanie 2. Kiedy decyzja weszła do obrotu prawnego?
Pytanie 3. Jakie są konsekwencje złożenia odwołania przez stronę w opisywanym przypadku?
Odpowiedź:
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
1
Szkolenia specjalistyczne dla członków korpusu służby cywilnej są realizowane w ramach projektu „Wdrożenie strategii szkoleniowej”, Programu Operacyjnego
Kapitał Ludzki współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego (Priorytet V, Działanie 5.1, Poddziałanie 5.1.1).
Studium przypadku nr 3
Organ administracyjny wszczął postępowanie w sprawie. Stronami były 3 osoby fizyczne. Jedna z nich
występowała za pośrednictwem pełnomocnika. Organ, pomimo przedłożenia mu pełnomocnictwa do
akt sprawy, korespondencję (wezwania, postanowienia itp.) kierował bezpośrednio do stron
postępowania. Strona działająca przez pełnomocnika, w okresie prowadzenia postępowania podana
była leczeniu sanatoryjnemu. Wobec jej nieobecności w miejscu zamieszkania korespondencję
doręczano dorosłemu domownikowi, który zobowiązał się przekazać ją adresatowi. Decyzję
(niekorzystną dla stron) doręczono stronom i pełnomocnikowi. Żaden z uczestników postępowania
nie złożył odwołania. W miesiąc później strona działająca przez pełnomocnika powróciła z
sanatorium i wniosła o wznowienie postępowania, wskazując iż posiada dowody, które mogą w
sposób istotny wpłynąć na rozstrzygnięcie.
Pytanie 1. Czy doręczenie korespondencji w postępowaniu było prawidłowe i skuteczne?
Pytanie 2. Czy zostały spełnione w opisywanym przypadku przesłanki wznowienia postępowania,
jeżeli tak - jakie?
Pytanie 3. Jakie organ będzie właściwy w sprawie wznowienia postępowania?
Odpowiedź:
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
1
Szkolenia specjalistyczne dla członków korpusu służby cywilnej są realizowane w ramach projektu „Wdrożenie strategii szkoleniowej”, Programu Operacyjnego
Kapitał Ludzki współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego (Priorytet V, Działanie 5.1, Poddziałanie 5.1.1).
PRETEST
„Postępowanie administracyjne”
………………………………………. ……………………………………
Data i miejsce szkolenia Imię i nazwisko trenera
1. Stosunek administracyjnoprawny charakteryzuje się
a. równością podmiotów,
b. nierównością podmiotów,
c. swobodą doboru uczestników.
2. Zasada informowania stron polega na:
a. udzielaniu nieodpłatnych porad prawnych osobom fizycznym znajdującym się
w trudnej sytuacji finansowej,
b. informowaniu stron o ich prawach i obowiązkach w postępowaniu oraz treści
przepisów prawnych mających zastosowanie w sprawie,
c. wyłącznie na sporządzaniu uzasadnienia prawnego decyzji,
3. Organ administracyjny działa:
a. wyłącznie na zasadach uznania administracyjnego,
b. tylko na wniosek organizacji społecznej,
c. na podstawie przepisów prawa,
4. Postępowanie administracyjne może być wszczęte:
a. wyłącznie z urzędu,
b. wyłącznie na wniosek,
c. na wniosek lub z urzędu w zależności od uregulowań prawnych.
5. Postępowanie administracyjne jest:
a. dwuinstancyjne,
b. jednoinstancyjne,
c. bezinstancyjne.
6. Stroną postępowania administracyjnego może być:
a. wyłącznie osoba fizyczna;
b. wyłącznie osoba prawna;
c. osoba fizyczna, prawna lub jednostka organizacyjna nie posiadająca
2
Szkolenia specjalistyczne dla członków korpusu służby cywilnej są realizowane w ramach projektu „Wdrożenie strategii szkoleniowej”, Programu Operacyjnego
Kapitał Ludzki współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego (Priorytet V, Działanie 5.1, Poddziałanie 5.1.1).
osobowości prawnej która żąda działania organu ze względu na swój interes
prawny.
7. Jeśli strona działa w postępowaniu administracyjnym przez pełnomocnika, pisma
doręcza się:
a. temu pełnomocnikowi,
b. zawsze pełnomocnikowi i stronie,
c. tylko w siedzibie organu.
8. O zamiarze przeprowadzenia dowodu z przesłuchania świadka:
a. organ ma obowiązek powiadomić stronę,
b. organ nie ma obowiązku powiadamiać strony,
c. organ powiadamia organy ścigania.
9. Rozstrzygnięciem kończącym postępowanie w konkretnej sprawie przed organem
administracyjnym jest:
a. wyrok,
b. decyzja,
c. postanowienie.
10. Na postanowienie zażalenie służy:
a. Zawsze,
b. gdy ustawa tak stanowi,
c. w terminie 30 dni od jego wydania.
11. Wnosząc odwołanie strona powinna:
a. wskazać zarzuty przeciwko decyzji, od której się odwołuje,
b. zachować termin do wniesienia odwołania,
c. powiadomić o tym fakcie sąd administracyjny.
12. Decyzja wiąże organ od momentu:
a. jej skutecznego doręczenia,
b. jej wydania,
c. kiedy stanie się ostateczna,
13. Wydanie decyzji w sprawie rozstrzygniętej już inną decyzją administracyjną:
a. jest dopuszczalne,
b. narusza zasadę pisemności,
c. jest przesłanką stwardzenia nieważności decyzji doręczonej jako druga.
3
Szkolenia specjalistyczne dla członków korpusu służby cywilnej są realizowane w ramach projektu „Wdrożenie strategii szkoleniowej”, Programu Operacyjnego
Kapitał Ludzki współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego (Priorytet V, Działanie 5.1, Poddziałanie 5.1.1).
14. Organ odwoławczy nie może z zasady:
a. orzekać na niekorzyść strony,
b. uchylić decyzji organu I instancji i orzec w sprawie,
c. uchylić decyzji organu I instancji i przekazać sprawę do ponownego
rozpatrzenia przez ten organ.
15. Wniesienie odwołania z zasady:
a. powoduje przyłączenie się do postępowania organizacji społecznej;
b. powoduje zawieszenie w czynnościach służbowych osobę podpisaną pod
decyzją, od której odwołanie wniesiono;
c. wstrzymuje wykonania decyzji;
1
Szkolenia specjalistyczne dla członków korpusu służby cywilnej są realizowane w ramach projektu „Wdrożenie strategii szkoleniowej”, Programu Operacyjnego
Kapitał Ludzki współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego (Priorytet V, Działanie 5.1, Poddziałanie 5.1.1).
POSTTEST
„Postępowanie administracyjne”
………………………………………. ……………………………………
Data i miejsce szkolenia Imię i nazwisko trenera
1. Stosunek administracyjnoprawny charakteryzuje się
a. równością podmiotów,
b. nierównością podmiotów,
c. swobodą doboru uczestników.
2. Zasada informowania stron polega na:
a. udzielaniu nieodpłatnych porad prawnych osobom fizycznym znajdującym się
w trudnej sytuacji finansowej,
b. informowaniu stron o ich prawach i obowiązkach w postępowaniu oraz treści
przepisów prawnych mających zastosowanie w sprawie,
c. wyłącznie na sporządzaniu uzasadnienia prawnego decyzji,
3. Organ administracyjny działa:
a. wyłącznie na zasadach uznania administracyjnego,
b. tylko na wniosek organizacji społecznej,
c. na podstawie przepisów prawa,
4. Postępowanie administracyjne może być wszczęte:
a. wyłącznie z urzędu,
b. wyłącznie na wniosek,
c. na wniosek lub z urzędu w zależności od uregulowań prawnych.
5. Postępowanie administracyjne jest:
a. dwuinstancyjne,
b. jednoinstancyjne,
c. bezinstancyjne.
6. Stroną postępowania administracyjnego może być:
a. wyłącznie osoba fizyczna;
b. wyłącznie osoba prawna;
c. osoba fizyczna, prawna lub jednostka organizacyjna nie posiadająca
2
Szkolenia specjalistyczne dla członków korpusu służby cywilnej są realizowane w ramach projektu „Wdrożenie strategii szkoleniowej”, Programu Operacyjnego
Kapitał Ludzki współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego (Priorytet V, Działanie 5.1, Poddziałanie 5.1.1).
osobowości prawnej która żąda działania organu ze względu na swój interes
prawny.
7. Jeśli strona działa w postępowaniu administracyjnym przez pełnomocnika, pisma
doręcza się:
a. temu pełnomocnikowi,
b. zawsze pełnomocnikowi i stronie,
c. tylko w siedzibie organu.
8. O zamiarze przeprowadzenia dowodu z przesłuchania świadka:
a. organ ma obowiązek powiadomić stronę,
b. organ nie ma obowiązku powiadamiać strony,
c. organ powiadamia organy ścigania.
9. Rozstrzygnięciem kończącym postępowanie w konkretnej sprawie przed organem
administracyjnym jest:
a. wyrok,
b. decyzja,
c. postanowienie.
10. Na postanowienie zażalenie służy:
a. Zawsze,
b. gdy ustawa tak stanowi,
c. w terminie 30 dni od jego wydania.
11. Wnosząc odwołanie strona powinna:
a. wskazać zarzuty przeciwko decyzji, od której się odwołuje,
b. zachować termin do wniesienia odwołania,
c. powiadomić o tym fakcie sąd administracyjny.
12. Decyzja wiąże organ od momentu:
a. jej skutecznego doręczenia,
b. jej wydania,
c. kiedy stanie się ostateczna,
13. Wydanie decyzji w sprawie rozstrzygniętej już inną decyzją administracyjną:
a. jest dopuszczalne,
b. narusza zasadę pisemności,
c. jest przesłanką stwardzenia nieważności decyzji doręczonej jako druga.
3
Szkolenia specjalistyczne dla członków korpusu służby cywilnej są realizowane w ramach projektu „Wdrożenie strategii szkoleniowej”, Programu Operacyjnego
Kapitał Ludzki współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego (Priorytet V, Działanie 5.1, Poddziałanie 5.1.1).
14. Organ odwoławczy nie może z zasady:
a. orzekać na niekorzyść strony,
b. uchylić decyzji organu I instancji i orzec w sprawie,
c. uchylić decyzji organu I instancji i przekazać sprawę do ponownego
rozpatrzenia przez ten organ.
15. Wniesienie odwołania z zasady:
a. powoduje przyłączenie się do postępowania organizacji społecznej;
b. powoduje zawieszenie w czynnościach służbowych osobę podpisaną pod
decyzją, od której odwołanie wniesiono;
c. wstrzymuje wykonania decyzji;