Analiza e Stratfor pr Shqiprin dhe Serbin Tensionet politike n Ballkanin Perndimor jan rindezur. M 6 prill, kryeministri shqiptar, Edi Rama, deklaroi

se Shqipria do t bashkohet me Kosovn nse BE-ja dshton s integruari dy vendet n bllokun kontinental. I

menjhershm qe reagimi i kryeministrit serb, Aleksandr Vui, i cili akuzoi Ramn se po mbjell destabilitet

n rajon.

Shqipria dhe Serbia kan nj marrdhnie komplekse mes tyre, pr shkak t tensioneve t vazhdueshme etnike

dhe aspiratave territoriale. Shqipria e ka mbshtetur gjithmon pavarsin e Kosovs, fituar n vitin 2008,

ndrkoh q Serbia vazhdon q ti rezistoj presionit ndrkombtar pr ta njohur at. Edhe pse tensionet mes dy vendeve jan n rritje, ka gjasa q ato t mbeten vetm n vazhdn e retorikave politike dhe ka pak t ngjar q

gjrat t prshkallzohen.

Analiza

Gjat nj interviste t prbashkt me zv/kryeministrin kosovar, Hashim Thain, Rama solli n vmendje dy

mundsi pr bashkimin e Kosovs dhe Shqipris. E para, kishte t bnte me integrimin e t dyja vendeve n

BE. Rama tha se kjo sht rruga m e mir dhe q ai e mbshtet plotsisht. Mirpo, ai prmendi edhe nj

mundsi tjetr: bashkimin e Kosovs me Shqiprin n nj shtet t vetm.

Serbia, e cila e konsideron Kosovs ende si provinc t sajn, i ka kundrshtuar deklaratat e Rams. Sipas

zyrtarve serb, Beogradi nuk ka ndrmend q ta rimarr Kosovn, por gjithashtu, sht i vendosur q t bj

oponenc do lvizjeje pr bashkimin e komuniteteve shqiptare. M 8 prill, nj zdhns i Komisionit Europian, i kategorizoi deklaratat e Rams si provokuese. Tensionet mes Shqipris dhe Serbis nuk jan t reja.

N nj rajon kaq kompleks gjeografikisht dhe etnikisht, ku kufijt shtetrore nuk prputhen aspak me ndarjet

etnike, kulturore dhe linguistike t popullsive, do vend ka pretendimet e tij territoriale ndaj fqinjit. Kto situata,

shpeshher jan br burim dhune, dhe luftrat e viteve 90 jan shembulli m i fundit.

Nj marrdhnie e vshtir

Teksa Perandoria Osmane zgjerohej nga Anatolia drejt Ballkanit n shekullin XIV, shqiptart dhe serbt ran

shum shpejt nn zgjedhn turke. Lvizjen e myslimanve, nga Azia e Vogl drejt Ballkanit dhe konvertimet me

dhun e t krishterve t Ballkanit n mysliman krijuan nj przierje jo fort t kndshme n kt territor t

popullsis. Serbt, psh. ndoqn krishterimin ortodoks.

Kur Perandoria Osmane nisi t krisej pr t shkuar drejt shembjes totale, n fillim t shekullit XX, disa shtete

ballkanike nisn q ta shihnin kt ngjarje si nj mundsi t mir pr t shkputur territore nga fqinjt. Lufta e

Par Ballkanike (1912-1913), e cila solli edhe largimin e Perandoris Osmane nga Ballkani, solli konflikte t

mdha mes shteteve t rajonit. Gjat lufts, Shqipria shpalli pavarsin prej Perandoris Osmane, por shpejt u

gjend nn agresionin e Serbis. Beogradi e shihte luftn si nj mundsi pr t prfituar dalje n Adriatik Edhe

pse Konferenca e Londrs e njohu pavarsin e Shqipris m 1913-n, ka rezultoi me trheqjen e trupave serbe

nga Shqipria, ajo u b burim konfliktesh t mtejshme, pasi prcaktimi i kufijve pr shtetin shqiptar la jasht

ktij territori gati gjysmn e popullsis shqiptare. Irredentizmi shqiptar ekzistonte q prej zgjedhs otomane, por

Konferenca e Londrs e ushqeu m shum at. Momentalisht, shqiptart pretendojn, jo vetm Kosovn, por

edhe nj pjes t mir t Maqedonis s sotme, Greqis, Malit t zi dhe Serbis Jugore. Mirpo, kto dshira

bien ndesh me axhendn nacionaliste t Serbis dhe projektin e Serbis s Madhe, q prfshin territoret e sotme t Kroacis, Bosnje-Hercegovins, Malit t Zi, Maqedonis dhe disa territoreve t Shqipris.

Situata e minoritetit shqiptar n ish-Jugosllave, sht br shum her burim konfliktesh mes Tirans zyrtare

dhe Beogradit. Shqiptart prbjn 90 % t popullsis s Kosovs, e cila tradicionalisht ka qen nn kontrollin e

Serbis. N vitet 90, Tirana zyrtare i krkoi komunitetit ndrkombtar t ndrhynte n Serbi dhe Kosov pr t ndalur pastrimin etnik t shqiptareve. Po n at koh, Beogradi akuzonte Tirann se po mbshteste grupet

separatiste n Kosov. Marrdhniet bilaterale u tendosn srish n vitin 2008, kur Kosova u shpall e pavarur.

Shqipria e njohu menjher pavarsin e saj dhe kjo e ka irrituar s teprmi Serbin.

Rrezik potencial pr trazira sociale

Vitet e fundit, Shqipria dhe Serbia kan patur marrdhnie diplomatike t alternuara, vazhdimisht duke

provokuar me retorika nacionaliste. N nntor t vitit t shkuar, Rama vizitoi Beogradin, e cila ishte e para vizit

zyrtare e nj kryeministri shqiptar q prej viteve 40. Gjithsesi, nj incident n nj ndeshje futbolli nj muaj para vizits, i bri disi t vshtira bisedimet. Ndeshja u ndrpre, pasi nj dron hyri n fush dhe reklamonte kufijt

etnik t popullsis shqiptare. Por me gjith tensionet e mundshme, kufijt n Ballkan kan shum pak t ngjar

t ndryshojn tani pr tani. Pr shumicn e shqiptarve, ideja e Shqipris s Madhe ka m shum kuptim

simbolik dhe shpirtror. Ajo hart e territoreve me shumic shqiptare m shum lidhet me solidaritetin dhe

identifikimin me grupet e tjera etnike shqiptare jasht territorit shtetror t Shqipris sesa me pretendimet

territoriale. Disa lider politik shqiptar e kan prdorur Shqiprin e Madhe si mjet politik pr t marr ca

mbshtetje, por nuk ka patur asnj aksion politik q t rrezikoj destabilitet n rajon prej tyre. Shqipria sht

vend antar i NATO-s dhe aspiron q t integrohet n BE. Ndaj ka shum pak t ngjar q t ket pretendime

territoriale. Sondazhet tregojn se Shqipria sht e fokusuar drejt BE-s. Nga ana tjetr, Kosova po prballet

me nj kriz t thell ekonomike dhe Tirana nuk mund ta prballoj bashkimin me nj vend t till, ku

papunsia po arrin shifra t frikshme. Edhe shtja e Serbis sht e ngjashme. Pr arsye politike, Beogradi nuk

mund ta njoh ende Kosovn. Qeveria e Serbis e di mir se e ka humbur Kosovn dhe ajo smund t jet m pjes e Serbis. Nga ana tjetr, BE-ja i ka dhn prparsi normalizimit t marrdhnieve Serbi Kosov, duke e vendosur edhe si kusht t domosdoshm pr integrimin e Serbis n BE.

Gjithsesi, marrdhniet e Shqipris me Kosovn mund t gjenerojn probleme n t ardhmen. Shqipria sht

etnikisht homogjene, krahasuar me Maqedonin dhe Bosnje-Hercegovinn. Edhe pse Shqipria sht e

familjarizuar me destabilitetin politik brenda saj, tensionet etnike jan t pazakonta atje. Ndaj, Kosova paraqet

edhe nj lloj rreziku pr Shqiprin. S pari, prplasjet e grupeve etnike serbe dhe shqiptare n Kosov jan

shoqruar gjithnj me ngrirje t marrdhnieve Tiran-Beograd. S dyti, Tirana nuk sht gati q t mbaj

barrn e rnd t Kosovs, ku papunsia sht e lart dhe ekonomia e rrnuar. Nse Shqipria do t bashkohej

me Kosovn sot, do t kishte trazira sociale, q m shum do ta dmtonin Shqiprin se do vend tjetr.