1

Sahne

Bilgisi I

Hazrlayan: Bar Yldrm

2

NDEKLER

Szlk ......................................................................................................................... 4

Sahne Bilgisi Dersi ..................................................................................................... 5

Gereler .................................................................................................................. 5

izimle ilgili baz kavramlar ..................................................................................... 5

1. Dnemde ncelenecek Oyunlar ........................................................................... 5

Reji Defteri .................................................................................................................. 6

ereve Sahne ........................................................................................................... 6

Plan izerken Kullanlacak ekil Kalplar .................................................................. 7

Oyun Okurken ............................................................................................................ 8

VAH BATI ................................................................................................................ 9

Austin ve Leenin Karlatrlmas .......................................................................... 9

Oyunda Kartlklar............................................................................................... 9

Kabil-Habil ilikisi balamnda Austin-Lee .......................................................... 10

Ba Kii ................................................................................................................. 11

Oyundaki eitli Blmlerin Yorumu ..................................................................... 11

Annenin duyarszl........................................................................................... 11

Babann protezi brakma olay ........................................................................... 11

Replik: Kra imin zerinde erimeden (Lee, Saule) ...................................... 11

Leenin Sinopsisini Anlat ................................................................................ 11

Her ey birbirine benziyor temas .................................................................... 11

Vahi Bat (zmleme Tablosu) ............................................................................. 12

TASARIMIN LKELER ............................................................................................. 13

1. Denge ................................................................................................................ 13

2. Vurgu ................................................................................................................. 13

AYRINTI ZMLER ................................................................................................. 14

Kesit ...................................................................................................................... 14

TASARIMIN LKELER (Devam) ............................................................................... 16

3. Ritm ................................................................................................................... 16

4. Orant ................................................................................................................ 16

5. Uyuum ............................................................................................................. 16

MARTI (Anton ehov) .............................................................................................. 16

1. PERDE .............................................................................................................. 16

2 Yl Sonra............................................................................................................. 17

Kiiler .................................................................................................................... 17

likiler Dzeni ....................................................................................................... 18

Mekan ve Zaman ................................................................................................... 20

Motifler, Semboller ................................................................................................ 20

Gl ..................................................................................................................... 20

Mart ................................................................................................................... 20

3

Ayrnt izimleri (Devam) .......................................................................................... 21

zometrik Perspektif ............................................................................................... 21

TARHLERNE GRE DERSLER

30 Eyll 2003 .............................................................................................................. 5

7 Ekim 2003 ................................................................................................................ 6

Dier Haftalar ............................................................................................................. 7

28 Ekim 2003 .............................................................................................................. 8

4 Kasm 2003 ........................................................................................................... 13

11 Kasm 2003 ......................................................................................................... 15

2 Aralk 2003 ............................................................................................................ 16

16 Aralk 2003 .......................................................................................................... 18

EKLLER

ekil 1 - ereve Sahne ............................................................................................. 6

ekil 2: Kesit izimi rnei ...................................................................................... 14

ekil 3 Drt Basamakl Merdiven Kesit izimi .......................................................... 15

DEVLER

dev 1: Haftaya yaplacak olanlar .............................................................................. 6

dev 2: Konular Anlatacaklar .................................................................................. 13

dev 3: Haftaya ........................................................................................................ 14

ZMLEMELER

zmleme Tablosu 1: Vahi Bat ........................................................................... 12

TABLOLAR

Tablo 1 - Mart'daki Eksen Karakterlerin Karlatrlmas ........................................ 18

Tablo 2 - Mart'daki kiilerin eitli zellikleri ile karlatrlmalar ............................ 18

Tablo 3 - kili ak ilikileri ve ncler ..................................................................... 18

Tablo 4 - Aileler ve dardan gelenler ...................................................................... 19

Tablo 5 - Aile genleri ............................................................................................. 19

Tablo 6 - Ak genleri ............................................................................................. 19

TARTIMALAR

Tartma 1 - Treplev empresyonist mi? .................................................................... 18

4

Szlk

SZCK ANLAMI

zometrik Perspektif 3 boyutlu izimdir.

Kesit: Yandan grntr.

Kutu dekor Daha ok gereki tiyatroyla ortaya km, gerek mekan yaratmak iin kullanlan kapal mekan dekoru. Ev olursa Ev olursa, 3 duvar kapal, 1i ak ev duvar.

Perspektif Kardan grntr.

Plan Sahnenin ya da dekorun, stten, kubak grndr. Ykseklik esi grlmez.

Portal ereve

Sofito Seyircinin grmedii, sahnenin st tavan (klar, spotlar, perdeler ve dekor vb.nin baland yer)

Kesit Ykseklii de gsteren bir ayrnt izim yntemidir.

Reji Defteri Bir oyunun sahneleme srecinin ilk gnnden son temsile kadar btn aamalarnn ayrntlaryla kat zerine aktarld defterdir.

5

30 Eyll 2003

Tanma fasl yapld.

Sahne Bilgisi Dersi

Sahne Bilgisi, 4 yl boyunca okunan mecburi bir ders.

lk 3 snfta 2er saat, son snfta ise 4er saat grlyor. 1 ve 2. Snflarda rejinin masa ba ksm grlrken, 3. snfta yava yava pratie geilecek, 4. Snf ise tamamen sahnede geecek.

Bu yl grlecek 1. Snfta daha ok iin teknik ksm ele alnacak. Dekor, kostm, makyaj, k vb, oyunculuk dndaki ynler zerinde durulacak.

Mekan ve Zaman yaratma: Dekor ve mekan yaratma ele alnacak. Yazarlar nasl mekan yaratmlar, anlatmak istediklerini dekor yoluyla nasl anlatmlar, zaman nasl kullanlm, oyunun demek istedikleri zaman yoluyla nasl anlatlm; oyunlar incelenerek bunlara baklacak.

Dersin amac sahneyi tantmak, ynetmenlie hazrlamak ve her renciyi bir ynetmen olabilecek ekilde eitmek. Oyunun seiminden sahnelemenin son aamasna kadar bir ynetmenin yapmas gerekenler renilecek.

izimler yaplacak, lekli izim renilerek sahne plan, dekor plan yaplacak.

Gereler

- Kalem

- Harita metot defteri ya da dosya iinde kareli kat

- Cetvel

- Pergel

izimle ilgili baz kavramlar

- Plan: Sahnenin ya da dekorun, stten, kubak grndr. Ykseklik esi grlmez.

- Kesit: Yandan grntr.

- zometrik Perspektif: 3 boyutlu izimdir.

- Perspektif: Kardan grntr.

1. Dnemde ncelenecek Oyunlar

- A Snfn Laneti, Vahi Bat, Gml ocuk (Sam Shepard)

- Mart (ehov, ev: Ataol Behramolu, Adam yaynlar)

- ehovun dier oyunlar: Vine Bahesi, Kzkarde, Vanya Day, Ay vd.)

6

Reji Defteri

Bir oyunun sahneleme srecinin ilk gnnden son temsile kadar btn aamalarnn ayrntlaryla kat zerine aktarld defterdir.

Sahnede kullanlan her ey tutulur: dekor, kostm, mizansenler, duygu deiimleri, giri klar, kostm, kostmde kullanlan kumalardan paralar, aksesuar listeleri, mzik kullanldysa onun notalar, gazete yazlar, yorum yazlar, ynetmenin ve yazarn biyografileri vb. Belge nitelii tayan her ey, gerekirse kasetler ve CDler bile bu deftere girer.

Bir sonraki ders

- Vahi Bat oyunu okunmaya balanm olacak.

- Malzemeler gelecek

dev 1: Haftaya yaplacak olanlar

7 Ekim 2003

ereve Sahne

ekil 1 - ereve Sahne

- Portal : ereve

- Sofito : Seyircinin grmedii, sahnenin st tavan (klar, spotlar, perdeler ve dekor vb.nin baland yer)

- Kutu dekor: Daha ok gereki tiyatroyla ortaya km, gerek mekan yaratmak iin kullanlan kapal mekan dekoru. Ev olursa Ev olursa, 3 duvar kapal, 1i ak ev duvar.

Portal (ereve)

7.5 m

2.5 m

5 m

7.5 m

1 m

7

Dier Haftalar

Plan izerken Kullanlacak ekil Kalplar

Koltuk

Duvarlar

(Sahne plan izilirken

duvarlar byle izilir) Kanepe

Abajur

Kaplar

TV

Buzdolab

Ocak

Mtemilat

Evye

Klozet

Kvet

Duvara asl bir ey

(ereve vb.)

Lavabo

eitli masalar

Pencere

Masa vb. zerindeki aksesuarlar

Sandalyeler

Kedeki eyalar

Yatak

8

al

Sahne zerinde ykselti

Aa

Tekerlekli ykselti

Perde

Rampa (eimli bir ykselti)

Merdiven (rnekte 5 basamakl)

Kalorifer

dev olarak yaadmz mekann plann izdik. (bkz. Ders Defteri, s. 5)

Byk Snfn plann izdik (daha sonra tamamladk) (bkz. Ders Defteri, s. 7)

28 Ekim 2003

Oyun Okurken

- Metnin melodisini grmek: Bu oyunu soldan saa, yani batan sona okumak, yky ve ilikileri kavramaktr.

- Menin altn okumak (armonisini grmek): Bu, metni ok iyi anlamay salamak iindir ve yukardan aa okumadr. Bu okuma esnasnda unlara baklr:

o Zaman

o Mekan

o Kiiler

o Olaylar

- Btn iyi yazarlar [melodik ve armonik] yapy ok iyi kurarlar.

9

VAH BATI

Austin ve Leenin Karlatrlmas

(Daha ilk sahneden rendiklerimiz)

AUSTIN LEE

Oturma blmesi Mutfak

Yapay im zerinde Baka bir zeminde

Oturuyor Ayakta

Kahve iiyor Bira iiyor

Mum yla aydnlanyor Ay yla aydnlanyor

Evi, arabas, kars, ii (Amerikan rahat yaam simgeleri) var

Bunlardan hibiri yok

ehirde yayor lde yayor

Davetli misafir Davetsiz misafir

Be yl sonra annenin evinde karlayorlar.

KENT L

Anne Baba

Austin Lee

- Daha oyun banda bu kartlklar gryoruz.

- Oyun sonunda Austin ve Lee birbirlerine deil, (ldeki) babalarna dnyorlar?

[Neden? Austinin Leeye dnmediine dair bir kant yok. Hemen hemen Lee gibi oluyor. Sadece ekmek kzartma makinesi almas, hrszlaamad anlamna m gelir? Hrszlayor, vahileiyor. Leede ise pek bir deiiklik yok.]

Oyunda Kartlklar

Oyun kartlklar zerine kurulu. te bazlar

o l X Kent

o Prodksiyon X Sinema

o Yaanm yk X Masa banda kan yk

o akal X Kpek (gibi akal)

10

Kabil-Habil ilikisi balamnda Austin-Lee

Austin-Lee ilikisi Kabil-Habil ilikisine benziyor(mu). Kabilin, lden gelen Habili ldrmesi mitosu

HABL KABL

Koyun oban, lden geliyor. ifti, yerleik hayat var.

Tanrya koyun sunuyor Tanrya buday sunuyor1

(Hangi sunu yanarsa, onun dilei kabul olacak)

Koyun yanyor (dilei kabul oluyor) Buday yanmyor (dilei kabul olmuyor)

Kan topraa karyor, toprak verimsizleiyor.

Bir hayvann ene kemiiyle Habilin ban eziyor.

Cezalandrlyor ve le srlyor. blis tarafndan kandrlnca atee tapmaya balyor. Yine cezalandrlyor ve lanet Kabilin tm soyuna yaylyor. Btn gnahlarn ve iddetin sebebi, Kabilden gelen lanet olarak dnlyor.

Karlatrma (Tanr=dilek kabul eden: Saul)

Shepard [Levent Sunere gre] sylenceyi tersine evirmi

Lee Austin

Dilei kabul gryor Dilei kabul grmyor

ldrlyor ldryor

Kan topraa akt iin bereket olmuyor, yani senaryo asla gereklemeyecek.

lden gelmi kii (efsanedeki le gitmek lden gelmek haline geliyor)

Karlatrma (Bar) Aada grlecei zere efsanede tam bir ters evirmeden bahsedilemez.

Lee Austin

lden gelen Yerleik olan

Dilei kabul gryor Dilei kabul grmyor

ldrlyor ldryor

Kan topraa akt iin bereket olmuyor, yani senaryo asla gereklemeyecek.

le gitmek istiyor.. le gitmeyi ok istiyor

Grdmz gibi paralelliin bozulduu tek nokta, le gitmek meselesi. Simgesel olarak Leenin ldrldn kabul edersek zaten le gidemez. le gitmeyi kafasna koyan da Austindir. Ben tam bir paralellik gryorum.

1 Burada iftilik ve Tarm tanrs arasndaki ezeli rekabeti gryoruz. rnein Dumuzi-Enkidu mitosu:

Dumuzi oban, Enkidu iftidir . kisi de bolluk-bereket tanrs annay ister. Bunun iin atrlar. Belli trenlerden sonra anna, Enkiduyu semi gibi grnr. Fakat daha sonraki tabletlerde annann kars olarak Dumuzi grnr. (Seimin Enkidu olmas, yerleik hayatn (iftilik) kabul grmesiyle paraleldir.)

11

Ba Kii

Ba kii Austindir. Anlatlan onun hikayesidir.

Shepardda genel olarak olduu gibi, Austini nce yaln haliyle gryoruz. Sonra tepeye karyor ve oradan aa atlyor.

Oyundaki eitli Blmlerin Yorumu

Annenin duyarszl

Alaskann souuna ne kadar duyarszsa ocuklarna da o kadar duyarsz.

Picassonun ldn bile bilmiyor. Dnyadan habersiz.

Babann protezi brakma olay

Yapay olan eyi kabul etmiyor, nk doaya ait.

[Acaba?

Bence tipik bir Amerikan toplumu hikayesi. Buradan bir takm semboller kartmaya almak olduka zorlama olur. Babann yksnden anlamamz gereken ey o doaya ait temas deildir ki? Bir aile reisinin ykm, yok oluu, sefaletidir. Dier aile bireylerinin de geleceinin bu olduunu dnebiliriz. Byle baknca, di protezinin bir sarholuk annda braklmas, olsa olsa, ne denli abalarsa abalasnlar, bu ruh hali ve sistem iinde kurtulamazlar temasn verebilir.]

Replik: Kra imin zerinde erimeden (Lee, Saule)

3. Sahne, s. 131

Sabahn erken saatleri Leeye aittir. len oynasalar Saul kazanrd.

[Bu tamamen simgesel bir karsama. Hayli de pheli. Oyunda bu ynde bir antrma da yok. Bunun golfle bir ilgisi olabilir. Bir baka olaslk da Leenin bir ekliyle bu oyunu oynamak istemesi olabilir. Geri sabahlar Leeye yabanc deil, byle ok u bir iliki de kurulabilir ama bana zorlama geliyor.]

Leenin Sinopsisini Anlat

4. Sahne, s. 143

Her biri korkann yalnzca kendisi olduunu sanyor.

Bu aslnda Lee ile Austin arasndaki ilikiyi de anlatyor. Oyunda takip eden Austin, edilen Lee. Austin tekinin nereye srklendiini bilmiyor, Leenin ise nereye gittiinden haberi yok.

Her ey birbirine benziyor temas

Bir yerde Gezdiim sokaklar birbirinin ayn deniyor. Lee, bir kadn ararken 10 tane Melanie Fergusonla karlayor. Herkes ayn, her yer ayn temas ileniyor.

12

Vahi Bat (zmleme Tablosu)

zmleme Tablosu 1: Vahi Bat

Vahi Bat 1. SAHNE 2. SAHNE 3. SAHNE 4. SAHNE 5. SAHNE 6. SAHNE 7. SAHNE 8. SAHNE 9. SAHNE

ZAMAN Gece Sabah le sonras Gece Sabah le Sonras Gece Gece ile gndz

aras (ok erken) len

MEKAN

ok dzenli oda, iekler, daktilolu masa.

Ik: Masada mum ve ay

Ayn mekan. Ayn mekan. Alkov. Sahne

sonunda Lee TV ile gelir.

TV lavabo tezgahnn stnde. iyorlar.

Ik: Alkovda mum , mutfakta sogun k.

Leenin yannda k bir deri antada golf takm

lk mekanla ayn. Lee daktilo banda. Austin sarho, mutfakta, yerde.

Lee, golf sopasyla daktiloyu paralyor. Senaryonun

sayfalarnn yakld bir kap alkovda, ortada.

alnan ekmek kzartma makineleri

sralanm. Demede bo bira kutular, viski ieleri. Ev bitkileri kuruyup lm.

Sahne darmadan; ieler, ekmek kzartclar, paralanm daktilo, kopartlm telefon. lde bir hurda yn etkisi. Austin, gmlei dank ter iinde kalemle bir eyler yazmaya alyor. Lee gmleini karm, terli. Yerdeki eyleri tekmeliyor.

KLER Austin, Lee Austin, Lee Austin, Lee,

Saul

Austin, Lee Austin, Lee Austin, Lee, Saul Austin, Lee Austin, Lee Austin, Lee, Anne

OLAYLAR

Kardeler hakknda serim. Lee, Austinden, hrszlk iin arabasn ister, Austin vermez.

Austin para teklif eder, Lee fkelenir.

Austin, Saulle yapaca grme iin Leenin 6ya kadar darda olmasn ister. Lee karlk olarak arabann anahtarlarn ister ve alr.

Saul

kmadan Austin gelir. Saulle bir golf ma ayarlamay baarr. Bu arada film hikayesini de anlatr ve Saul, Austinin bu yky yazmasn ister. Lee anahtarlar ister, alamaz.

Austin, Leenin film yksn yazar. Austin, anahtarlarn ister alamaz.

Anahtarlarn istedii iin film yksn yazdn syleyince Lee anahtarlar verir. Yazma ii devam eder. Birbirini ldren kardelerden bahsedilir (nseme). Bu kez Austin Leeyi senaryo konusunda tevik eder. Lee, anahtarlar geri ister ve alr

Leenin Saul golf oyununda kafalad ve Austinin yksnn iptal olup Leeninkinin ekileceini reniriz. Austin

sinirlenir, belki le kamak iin anahtarlarn ister. Alamaz.

Austin, Saulle film hakknda tartr. Austin, senaryo yazmay kabul etmez. Babalarnn durumu gndeme gelir, Lee, parann bir ksmn babasna verecek ve sadece mutfak

masrafna harcanmasn salayacaktr. Austin ve Lee yeni bir le yemei ayarlarlar.

Lee senaryo

yazmaya alyordur. Ekmek kzartcs alma zerine Lee ile Austin bahse tutuurlar. Lee konsantre olamad iin sarho Austini atmakla tehdit eder. Babann kt durumu ayrntlaryla anlatlr.

Austin bir kadn arar, bulamaz. Austin, le gelmek ister.

Karlk olarak senaryoyu yazmay kabul eder.

Austin, senaryoyu

yazarken anne gelir. Picassoyu grmeye gitmeyi teklif eder. Lee senaryodan vazgeip le gitmek ister. Austin, telefon kablosuyla Leenin boazn skarak arabalarn anahtarn almaya alr. Anne de kzp gitmek ister. Sonunda alr. ld sanlrken Lee kalkp Austinin karsna dikilir.

13

4 Kasm 2003

A Snfn Laneti ve Gml ocuk iin grev paylam yapld. Bu oyunlar her daldan birer renci tarafndan anlatlacak:

Benim grubum: Bar, Eren, zlem.

Yazarlk Kuram Oyunculuk

A Snfn Laneti Bar Eren zlem

Gml ocuk Yldz Blent Nazl

dev 2: Konular Anlatacaklar

TASARIMIN LKELER

1. Denge

- Sahnenin tam ortasndan getii varsaylan izginin sanda ve solunda grntsel arln eit olarak dalmasdr.

- Grntsel arlk, hacimle, renklerle, izgi eitliliiyle vb. salanabilir.

- Ik ve oyuncu dnlmeden denge salanmaz.

- Dengenin simetrik olmas art deildir fakat bir denge olmaldr.

- Bu dengeler, rn. Ekspresyonist bir oyunda, bilinli olarak bozulabilir. Bu, oyunun slubuna baldr.

rnein:

Sa duvara bir kap koyduysak sol tarafa da bir eyler (ille bir kap deil; 2 pencere, 1 kitaplk vs.) koymalyz.

2. Vurgu

- Her tasarmda mutlaka bir nesne vurgulanmaldr.

- Ardndan 2, 3, 4nc derece vurgulanan nesnelere sra gelir.

- Her eyi vurgulamak hibir eyi vurgulamamak demektir.

- Sahnenin en vurgulu yeri ortasdr.

- ALTIN KURAL: Sahnede kullanlmayacak hibir eye yer yoktur. her eyi koyduktan sonra kartacak ey aramak gerekir.

- Natralistler en kk ayrntya dek gstermek isterler. Yani sahnede tam gereklik isterler. Realistlerin amac ise gerek hissi uyandrmaktr. [Sanat, yaam bazen yaamdan daha gereki anlatr. Bu durumda, sahnede yaratlan tam gerek, gerek hissi vermeyebilir.]

rnein:

Vahi Batda en vurgulu nesne masadr. yk bir senaryo zerine kuruludur. Ba kii Austini var eden ey de senaryo/daktilodur. Yeil yapay im, etrafn yeillik olmas, ortada bembeyaz ve oda masas olmayan bir masann bulunmas, ilk aydnlanan yer olmas, buray en vurgulu yer yapar.

14

BR HATA: Vahi Batda lavabonun sahne arka ortasnda olmas hataldr. nk Lee, bir sahnede, bulak ykarken Austinle konuur. Arkas seyirciye dnkken bunu yapmas epey zor olur.

Vahi Batda uygar Austin sahnenin son yannda iken, ilkel Lee sa tarafta.

Sol taraf yeillik olmasna ramen, imar edilmi bir yeillik bu. Bir uygarlk belirtisidir.

Sa taraf ise grece uygar aletler (buzdolab vs.) barndrmasna ramen, en temel ihtiyalarn tesine gememesi itibariyle ilkeldir.

AYRINTI ZMLER

Kesit

Ykseklii de gsteren bir ayrnt izim yntemidir.

nce plan izilir, sonra kesit alnr.

Nesneyi bir yerden kestiimizi varsayarz. Bu kestiimiz yere paralel bir yardmc izgi izeriz. Ykseklii belirterek izeriz.

Aada bir rnek gsteriliyor. Ders Defteri, s. 12de baka rnekler var.

ekil 2: Kesit izimi rnei

Bir sonraki ders

- Vahi Bat zmleme tablosu yaplacak

- Vahi Bat dekor plan izilecek (ereve sahne, kutu dekor, lek: 1/50)

- Mart (ehov) okunacak

- Kesit almalar yaplacak

dev 3: Haftaya

Kitap

C

A

A B

C

B

D D

15

11 Kasm 2003

Kesit izimleri devam etti.

ekil 3 Drt Basamakl Merdiven Kesit izimi

1 2 3 4

D

A

A B

C C

D

B

16

2 Aralk 2003

TASARIMIN LKELER (Devam)

3. Ritm

Belli bir noktadan baktktan sonra gzn kayarak ortada bulumasdr.

yle olmaldr ki izgiler bir birini izlemelidir. rnein pencerenin yuvarlakl bir koltuun yuvarlaklyla devam etmelidir.

4. Orant

Kullanlan objelerin hepsinin birbiriyle ve sahneyle zel bir durum olmad srece orantl olmas gerekir.

rnein orta byklkteki bir sahneye 4 m. Geniliinde bir masa koymamaldr. Yaplrsa bu bir yorumdur ve abart bilinli bir nedene dayanmaldr.

5. Uyuum

Mekann her anlamyla uyumlu olmasdr.

rnein bir ehov oyununda gnmze ait bir masa koymak doru olmaz. Renklerin de uyumlu olmas gerekir. Uyum, yoruma bal olarak bozulabilir.

Renk uyumu, objelerin kaplamalarnn uyumu, tarih ve eya uyumu vb. eyler uyumun iinde saylabilir.

MARTI (Anton ehov)

Bir oyun yazdm. Drt kadn, alt erkek, bir gl, edebiyat zerine bol bol konuma, az olay ve ok ak var.

ehov, 1895de yazd oyun iin byle sylyor. ehov oyunu pek de sevmiyor, ben kt bir oyun yazarym diyor. Oyun 1896da sahneye konulduu zaman byk bir baarszlk oluyor. Ama iki yl sonra, 1898de, Moskova Sanat Tiyatrosunda Stanislavski tarafndan sahneye konulduu zaman olduka baarl oluyor.

Kaynak Kitap: Martnn Reji Defteri, Stanislavski

Dersin retmeni Bu kadar salam oyun az bulunur, grnde ve Marty ehovun en iyi oyunu olarak nitelendiriyor.

1. PERDE

ehov oyunlarnn ilk sahnelerinin ilk replikleri ve perdelerin son replikleri ok nemlidir. Daha ilk iki replikte oyunun genel dokusu veriliyor. Bir gen kz, hep karalar giyiyor ve bunu hayatmn yasn tutuyorum, mutsuzum, diye aklyor.

Btn perdeler gibi bu perde de Mann skntl szleriyle alyor.

2. Perdede 4. replik yine Mann skntsna dair. 3. Perde 1. replikte Ma artk yreindeki ak skp atacandan bahsediyor. Bu da bir tr intihardr. 4. Perde de Ma ile balyor.

17

2 Yl Sonra

Pek bir ey deimiyor.

Ma hl karalar giyiyor. Enfiyeden sonra ikiye de balam. Medvedenko ile evlenerek bir tr intihar gerekletirmi.

Nina emberden kan tek kii. Ama 5. snf tiyatrolarda gezip duracak, hi iyi bir oyuncu olamayacak. Hayaller gereklemeyecek. Ama her eye ramen, mcadeleyi seen kiidir; bu anlamda teslim olan Treplevin kartdr.

Treplev yazar olmu ama Trigorin kadar bile olamayacak. Oyun dekoru da iskelet haline gelmi. Nina onu terk ettii iin deil, umut kalmad iin2 kendini vurur.3

Kiiler

Ma, enfiye eken bir kz ve her replii mutsuzluk zerine.

Hemen balarda Medvedenkonun durumu anlatlyor. Medvedenko srekli para ile ilgili konularda konuan, mutsuz bir retmen (Felsefe retmeni?). Karlksz bir ak ve at olmad iin her gn 6 verst yol geliyor.

Bu 2 umutsuz gencin ardndan 2 kii daha giriyor: Sorin ve Treplev.

Sorin, orann sahibi olmasna karn kendini idare edemiyor ve parasz.

Treplev de parasz. iftlikten kamyor. Treplevin annesi soylu (iftlik sahibi) ama babas deil, bu yzden o da soylu saylmyor.

Bu repliklerde Arkadina, olunun, Treplevin szleriyle anlatlyor.

Modas gemi bir melodram oyuncusu olarak bir tiyatro yldz. Ama Trepleve gre hep kt oyunlarda oynam. Zengin ama pinti. Yallk kompleksine sahip biri. Batl inanlar var (13 rakam). Kendisiyle ilgili eyleri iyi hatrlyor ama baka eyler umursamaz. Yeni neslin oyunlarn sevmiyor.

Birinci perdede iki insann yalar da syleniyor: Arkadina (olunun yannda 32, normalde 43) ve Treplev (25).

Ardndan Nina oyuna giriyor.

O da sorunlu. Bir iftlik sahibinin kz olmasna ramen miras sorunlar yznden parasz. Kaarak geliyor ve oyununu oynayp hemen gidecek. Nina da Medvedenko gibi dardan gelen biri. Treplevin yazdklarn anlayamyor. Ona gre bir oyunda ak olmal. Trigorin gibi vasat bir yazar onun iin ok byk yarar.

Bylece grdmz 4 gencin 4 de mutsuz.

Oyundaki eksen kiiler Arkadina Nina ve Trigorin Treplevdir. Bir atmay temsil ediyorlar.

2 Ninann da iyi bir oyuncu olmamas, bu umut kalmama durumunun nemli bir esi.

3 Bu konuda acaba Treplev ld m? Sorular da var. Oyunda Konstantin Gavrilovi kendini vurmu.

Diye geen ksm, Rusada kendini vurarak ldrm anlamna gelen bir fiil olduu iin bu konuda phe bulunmuyor. (Kaynak Studyguide on The Seagull for Theatre de la Jeune Lune, Cynthia C. Ramsey.)

18

Tablo 1 - Mart'daki Eksen Karakterlerin Karlatrlmas

Oyuncular Yazarlar

Arkadina Nina Trigorin Treplev

Orta Yal Gen Orta Yal Gen

Tablo 2 - Mart'daki kiilerin eitli zellikleri ile karlatrlmalar

Kiiler Geldikleri

Yer

Parasal

Durum Ya

Ma iftlikli Parasz Gen

Medvedenko Dardan Parasz Gen

Sorin iftlikli Parasz Yal

Treplev iftlikli Parasz Gen

Arkadina iftlikli Paral Orta yal

Trigorin Dardan ? Orta yal

Polina iftlikli Orta yal

Dorn Dardan Orta yal

amrayev iftlikli Yal

Nina Dardan Parasz Gen

Tartma 1 - Treplev empresyonist mi?

Tartma: Treplev dnyay olduu gibi deil zihnimizdeki gibi izmeliyiz szleriyle empresyonist bir dnceyi gstermekte deil midir? Bu iddiam doru bulunmad. Aratrlmal

16 Aralk 2003

likiler Dzeni

Tablo 3 - kili ak ilikileri ve ncler

M Nina Arkadina Polina

Medvedenko Treplev Trigorin Dorn amrayev

19

Tablo 4 - Aileler ve dardan gelenler

Dardan Tara Kent Dardan

Dorn

amrayev

Polina

Maa

Sorin

Arkadina

Treplev

Trigorin

Tablo 5 - Aile genleri

amrayev Sorin

Polin Maa Treplev Arkadina

Dorn Medvedenko Nina Trigorin

Tablo 6 - Ak genleri

Medvedenko M Treplev

Treplev Nina Trigorin

Treplev Arkadina Trigorin4

amrayev Polina Dorn

Yal Orta yal Gen Yeni Kuak

Sorin

amrayev (?)5

Arkadina

Trigorin

Polina (?)

Dorn

Nina

Treplev

M

Medvedenko

Ninann ocuu (lm)

Mnn ocuu (kimse ilgilenmiyor)

4 Bu bir yorum. Treplevde Oudipus kompleksi olduu ve Hamletle benzetii syleniyor.

5 amrayevin yal, Polinann orta yal olup olmad net deil. Bunlar kar koca.

20

Mekan ve Zaman

1. Perde 2. Perde 3 Perde 4. Perde

MEKAN Bahenin bir blm. Gle uzanan geni bir alan grnyor.

Kroket alan, iek tarhlar. Gl grnyor. Ev de grntde.

Sorinlerin yemek odas.

Treplevin alma odas.

ZAMAN Akam. Yaz. len. Yaz. Sabah. Yaz. Akam. Gz.

Giderek daralan bir mekan gryoruz.6

Zaman asndan7: Son perde hem akam, hem gz (hem de dar mekan). Oyun ileriye hibir ey vaat etmiyor. Blgede iftlikler azalm, kar sahilden mzik sesleri gelmiyor. 8

Motifler, Semboller

Gl

1. Perde Parl parl parlyor, aklar douruyor.

2. Perde

3. Perde

4. Perde Kararm, frtnal bir gl.

Bata aklar douran gl, sonda iyice kararm. 2 yl nceki canllk ve yaama gc yok olmu. Aslnda Ninann bataki i oyundaki monologunda bunun izleri var: eytan gelir, Ninca mcadele edecektir fakat baka kimse yoktur. Nina gerekten de mcadele eder fakat Treplevin buna gc yokur.

Gl ne kadar kapalysa, insanlarn skml da o ldedir. Herkes dar emberinden kp Moskovaya gitmek istiyor ama ounlukla gidemiyorlar ve kendilerini tahrip ediyorlar. Nina gidiyor ama daha kt bir durumda dnyor.

Mart

1. Perde: Benim gnlmse, tpk bir mart gibi, buraya, bu gle doru akyor... Burada Nina ile balantldr.

2. Perde: Treplev Marty sebepsiz ldrr. Bugn bu marty ldrmek alaklnda bulundum. Yaknda kendimi de byle ldreceim. Burada Treplev ile balantldr. Ayn zamanda bu perde de Ninann beyazlar giydii de vurgulanmaktadr.

6 2. Perdede bir daralma olup olmad belli deil. Ama ehovun oyunlarnda giderek daralan bir

mekan olduundan bahsediliyor. 7 Bu zaman tersten okursak dorusal bir izgi grebiliriz (Akam-Sabah-len-Akam).

8 Oyun, Levent Sunerin ynetiminde biraz deiik oynanm. nce Treplevin intihar sahnesi,

ardndan Maya neden karalar giydii sorulur. Bu ikisi arasnda bir balant kurulmu. Son sahne sonunda bir kez daha oynanm.

21

3. Perde: Nina beyaz bir elbise giyer.

4. Perde: i doldurulmu mart. Burada da Treplev ile balantldr.

Mart [L. Sunere gre] bazen Treplevi, bazen Ninay temsil ediyor. Bir simge deil bir oyun kiisi. Zaten ehov simgeci deil.

Bence eksik bir yorum bu. Bir eyin simge olmas iin yazarnn simgeci olmas art deil. Bir nesne birden ok eyi de simgeleyebilir. Bu anlamda glle balants asndan Ninay; iinin doldurulmas, Treplev tarafndan vurulmas asndan Treplevi simgeliyor.

Yabanc kaynaklarda Mart simge olarak kabul ediliyor. zellikle Trigorince doldurtulmas ve doldurtulduunun unutulmas, Nina Trigorin ilikisi ile balantlandrlyor.

Ayrnt izimleri (Devam)

zometrik Perspektif

Objenin 3 boyutlu izimidir. Kat zerinde maket yerine geer.

A-B ve C-D dorularnn yan sra, C-Dnin iki yannda, A-Bye 30o iki doru izilir. Soldaki x, sadaki y olur. C-Dye de z denir. z zerindeki ksm her zaman ykseklii verir.

rnein bir masa izerken, masann plann, x zerine enini, y zerine de boyunu yerletirerek plan izeriz. Ardndan zye paralel ykseklik boyutunda dikmeler karz. 3 boyutlu izim oluur.