ÖZEL DEDEKTİFLİK
“Dünyada ve Türkiye”
Mevzuat
&
Uygulamalar
Ocak 2020
ÖZEL DEDEKTİFLİK “Dünyada ve Türkiye”
Ocak 2020 - Özel Dedektiflik / Genel Bilgilendirme / www.dedektif.org.tr 1
Özel Dedektiflik, Profesyonel Araştırma Mesleği
“insanların kişilik hakları ve özel hayatına saygılı olmak kaydıyla, kişilere ilişkin suç teşkil etmeyen her türlü özel bilgiyi toplayan, derleyen, değerlendirdikten sonra konusu suç teşkil edenleri ilgili makamlara bildiren ve diğer bilgileri ise yapılan hukuki sözleşme çerçevesinde araştırma yapılmasını isteyen gerçek ve tüzel kişilere sunan çağdaş bir hizmet alanıdır”
ÖZEL DEDEKTİFLİK “Dünyada ve Türkiye”
Ocak 2020 - Özel Dedektiflik / Genel Bilgilendirme / www.dedektif.org.tr 2
SUNUŞ
Dünyada 200 yıldan fazla bir süredir uygulanmakta olan “Özel Dedektiflik /
Profesyonel Araştırma” hizmet ve uygulamaları duyulan ihtiyaçlardan dolayı
kaçınılmaz olarak ülkemizde de uygulanmaktadır.
Bu uygulamaların ilk başladığı ülkeler ile diğer pek çoğunda bunların sağlıklı
yapılması ve vatandaşların mağdur olmaması için her birinde yasal düzenlemeler
yapılmış, eğitimleri verilmekte ve oluşturulan sivil toplum kuruluşlarıyla da,
diğerleri gibi bir meslek olan “Özel Dedektiflik / Profesyonel Araştırma”
hizmetleri en iyi bir şekilde yerine getirilmesi sağlanmaktadır.
Dünyada olduğu gibi ülkemizde de toplumun genelinde ihtiyaç haline gelen
“Özel Dedektiflik / Profesyonel Araştırma” hizmetlerinin hukuki sınırlarının
belirlenmesi için ivedilikle “Özel Dedektiflik Kanunun” yasallaşması
gerektiğinin kaçınılmaz olduğunu düşünüyoruz.
Yaşadığımız çağda ve dönemde toplumun genelinde ihtiyaç haline gelen bu
hizmetler kontrolsüz ve çoğu zaman kişi/tüzel kişilerin mağduriyeti ile
sonuçlanmaktadır. “3963 Sayılı Özel Dedektiflik Konunun” gündeme alınarak
uluslararası standartlarda yasal düzenlemenin yapılması pek çok açıdan ülkemizin
lehine olacağı değerlendirilmektedir.
Bu dokuman, mesleğin tanıtımı, tarihsel süreci ve gelişimi hakkında bilgilendirme
ve bu hizmetin ülkemizde de dünyanın diğer ülkelerinde olduğu gibi bir yasal
düzenlenmeye kavuşturulmasını sağlamak amacıyla resmi makamlara sunulmak
üzere hazırlanmıştır.
Saygılarımızla.
Ocak 2020
ÖDD / Özel Dedektifler Derneği
İsmail Yetimoglu Yusuf Vehbi Dalda ÖDD Başkanı ÖDD Onursal Başkanı
______________________________________
“Bu doküman, önemli ölçüde Mustafa Kaygısız– Hanifi Sever’in “Dedektif Sizsiniz” kitabı temel alınarak ve
ÖDD - Özel Dedektifler Derneğinin katkısı ile hazırlanmış olup sadece tanıtım amaçlı kullanılacak, ticari
herhangi bir işlem yapılamayacaktır.”
ÖZEL DEDEKTİFLİK “Dünyada ve Türkiye”
Ocak 2020 - Özel Dedektiflik / Genel Bilgilendirme / www.dedektif.org.tr 3
YASAL GENEL BİLGİLENDİRME
1. İnsanın Dedektiflik Tarihi
Her insan bir dedektiftir. Nasıl ki bir bebek yeni doğduğunda beslenmek için annesini arar.
Onun kokusunu araştırırken, bütün duyu organlarını kullanır yetişkin ve akıl melekeleri yerinde
olan insan da yaşayacağı, barınacağı yeri araştırır. Alacağı bir ürünü inceler. Kısacası insan
merak eder…
Dedektiflik bir merak, araştırma, bilgi toplamasıdır. İnsanoğlu tarihi boyunca her konuda bilgi
toplamıştır. Ancak önemli olan toplanan bilgilerin faydalı şekilde yorumlanmasıdır.
Dünyanın birçok ülkesinde oluşturulan mevzuatla özel dedektiflik resmi bir nitelik kazanmıştır.
Henüz ülkemizde özel dedektiflik faaliyetlerini düzenleyen bir yasa mevcut değildir. 1994
yılında çıkarılan özel dedektiflik yasa, dönemin Cumhurbaşkanı tarafından veto edilmiştir. O
zamanki dönemde taslağın veto edilmesinin gerekçesi ise sosyal hayatın henüz hazır
olmamasıdır.
2- Özel Dedektifliğin Tarihçesi
Dünyada:
İnsanlık tarihinin başlangıcından günümüze kadar insanların araştırma ve bilinmeyenler üzerine
kafa yorma isteği her zaman var olmuştur. Klan ve kabileler olarak yaşayan ilk insan
topluluklarında bile grup normlarına uymayan kişilerin takibi söz konusudur. Bununla birlikte
şüphe ve merak duygusu insanları araştırmaya ve çevresindeki olan bitenlere karşı ilgi duymaya
yöneltmiştir. Bu açıdan baktığımızda dedektiflik insanlık tarihinin en eski mesleklerinden birisi
olarak değerlendirilebilir. Dönemine göre, özel casusluk, dedektiflik, ajan, hafiye olarak da
adlandırılmıştır
19.yüzyılda sanayi devrimi ile ticaret ve sanayi hayatının gelişmesine bağlı olarak, üretilen
malların korunması, bir yerden bir yere taşınmadı ve başka nedenlerle polis kuvvetlerinin
yeterli olmadığı zamanlarda özel güvenlikle birlikte özel dedektiflik uygulamaları da ivme
kazanmıştır. Bu alanda ilk özel dedektiflik bürosu, 1833’te Fransa’da Eugene François Vidocq
(asker emeklisi) tarafından "Ticaret ve Sanayi İçin Evrensel İstihbarat Bürosu" adıyla
kurulmuştur. Ticari hayatın yanında kriminalistik (balistik) alanlarında devrin polis teşkilatına
yapmış olduğu araştırmalarla yardımcı olmuştur. Olay yeri incelemeyle ilgili ayak izlerinin
alçılanıp kime ait olduğunun tespitini yapmıştır. Geliştirdiği Antropometik formu günümüzde
Fransız Polisi ve birçok polis teşkilatı tarafından kullanılmıştır.
Amerika Birleşik Devletlerinde Allan Pinkerton 1849 yılında Chicago’da Ulusal Dedektiflik
Ajansını kurarak dedektiflik yapmaya başlamıştır. Özellikle güvenlikçilik mantığı ile yapılan
özel dedektiflik sayesinde pek çok soygun önlenmiştir.
Pinkerton, Amerikan İç Savaşı sırasında Binbaşı E.J.Allen adıyla orduda görev yaparak bilgi
toplamıştır. Günümüzde CIA olarak bilinen Amerikan gizli istihbaratının temelleri Pinkerton’
un önderliğinde kurulan Ulusal Dedektif Ajansı’dır.
Birinci Dünya Savaşı ve sonrasında askeri ve ticari alanda gelişmelere bağlı olarak özel
dedektiflik hizmeti yaygınlaşmaya başlamıştır. Özellikle İkinci Dünya Savaşından sonra ticari
ve bilimdeki gelişme ile bu konularda araştırmalar özel dedektiflik konularını her alana
ÖZEL DEDEKTİFLİK “Dünyada ve Türkiye”
Ocak 2020 - Özel Dedektiflik / Genel Bilgilendirme / www.dedektif.org.tr 4
yaymıştır. Özellikle soğuk savaş dönemi savaş teknolojisi ile birlikte ülkelerin her alanda
rekabet ortamı oluşturması ile bilim ve teknolojik alanlarda bilgi toplama/özel dedektiflik
hadiseleri önemli bir yer almıştır.
Günümüzde dünyanın birçok ülkesinde özellikle ABD1 ve Avrupa ülkelerinde özel dedektiflik
faaliyet/hizmetlerini düzenleyen mevzuatlar bulunmaktadır. Hizmet alanları genel olarak hukuk
davalarında mahkemelerde delillendirme ve herkese açık alandaki bilgi ve verilerin derlenmesi
ve özel güvenlik bağlamındaki danışmanlık/güvenlik hizmetleri ile iş hukuku ve medeni hukuk
uyuşmazlık ve ihlallerinin belgelendirilmesi çerçevesindedir. Ağırlıklı olarak özel güvenliğin
kurumsallaşmasından sonra bununla bir şekilde ikiz kardeş gibi bağlantılı olan özel dedektiflik
müessesi ve ilgili faaliyetler 80’li yıllardan itibaren geniş bir uygulama zemini bulmuştur
denilebilir. Doğal gelişim içerisinde Batı ülkelerinde kronolojik ve hukuki olgunluk olarak
konu önce özel güvenlik2 kuruluşları içerisinde daha sonraları müstakil hizmetler ve sonra
şirketler şeklinde varlık göstermiştir. Benzer bir gelişme sunulan hizmetlerde de
gerçekleşmiştir.3
ÖZEL DEDEKTİFLİK SİVİL TOPLUM KURULUŞLARI
Dünyada meslekler gelişimlerini daha ziyade Dernek-Federasyon gibi Sivil Toplum Kuruluşları
kurarak, birlikte çalışma ile sağlamaya çalışmışlardır. Bu Avrupa kıtasında, daha çok kurumsal
üyelik, ABD’de ise bireysel üyeliklerle gerçekleşmiştir.
IKD - ULUSLARARASI ÖZEL DEDEKTİFLER DERNEKLERİ
FEDERASYONU (www.i-k-d.org)
1964 yılında kurulanUluslararası Özel Dedektif Dernekleri Federasyonu-IKD dünya ölçüsünde
Özel Araştırmacılar ve Güvenlik Uygulayıcılarını bir şemsiye atlında toplayan uluslararası bir
şemsiye kuruluştur. Federasyonun merkezi Viyana/Avusturya’dadır ve Ulusal Mesleki
Örgütleri ve temsilcilerini üyeliğe davet eder4.
IKD’nin mevcut üyeleri;
1-Almanya,
2-Avusturya,
3-Çek Cumhuriyeti
4-Danimarka,
5-Finlanda,
6-Fransa,
7-Macaristan,
8-İngiltere
9-İspanya
10-İsrail,
11-İsviçre
12-İtalya,
13-Japonya,
14-Lituanya
15-Norveç,
16-Polonya
17-Portekiz,
18-Romanya,
19-Rusya
20-Sırbistan,
21-Slovenya,
22-Türkiye
23-Ukrayna
24-İngiltere ve WAD
1 ABD farklı eyaletlerin farklı dedektiflik kanunları bulunmaktadır. 2 İspanya Özel Dedektiflik İspanya Krallığı Özel Güvenlik Yasasından Özel Dedektiflik Bölümünde yer
verilmiştir(1992 yılı). 3 http://www.dedektif.org/images/ulkeler_dedektiflik_yasalari_ve_taslak_metni.pdf 4 http://www.dedektif.org/oddyayinlarikitap1.pdf
ÖZEL DEDEKTİFLİK “Dünyada ve Türkiye”
Ocak 2020 - Özel Dedektiflik / Genel Bilgilendirme / www.dedektif.org.tr 5
WAD - DÜNYA ÖZEL DEDEKTİFLER Organizasyonudur.
(Bireysel üyeliklerle kurulan Merkezi ABD’de bulunan Dernek)
Halen Avrupa Konseyinin üye 47vülke ve Avrupa Birliğine üye 28 ülkeden çoğu
özel dedektifler bu derneğe üyedir.
Hedefleri:
“1964’ten beri yüksek standartları uyumlaştırmak” mottosuyla hareket eden IKD,
Her üye ülkede bir yasal düzenleme yapılması, mevcut düzenlemelerin gözden geçirilmesi, sınır
aşan faaliyet söz konusu olduğunda uygulanacak tolere edilecek düzeyde bir standart
oluşturmaktır.
Tanımlar:
Özel sektörde araştırmacılar için yaptığı tanımlama;
a) Özel bir kişi ve etkinlik için bilgi toplama veya kanıt elde etme veya özel bir kişinin
nerede olduğuna dair bilgi derlemek,
b) Herhangi bir eşyanın hangi şartlar veya vasıta ile kayıp olduğu veya zarara uğradığı
hakkında bilgi veya kanıt elde etmek için her türlü takip, araştırma veya soruşturmadır.
Hizmet Alanları
Ana olarak,
Kaza Araştırmaları,
Sahte Muhasebe Araştırmaları
Sahtekârlık Araştırmaları
Kayıp Araştırmaları,
Yasal Bilgilendirme
Menşei Tespiti,
Durum Raporları
Hırsızlık Araştırmaları,
Şantaj Araştırmaları,
Aile Hukuku Araştırmaları,
Dolandırıcılık Araştırmaları,
Fikri Mülkiyet Araştırmaları,
Hukuki Destek,
Geri Alma,
Gözlem-Takip
İz Bulma
Belirlenmiş ancak bunların ihtiyaçlara göre genişleyebileceği belirtilmiştir.
Uluslararası Etik Kuralar
IKD üyelerinin,
Doğru
Şeffaf,
Hesap verebilir,
Dürüst,
Titiz,
ÖZEL DEDEKTİFLİK “Dünyada ve Türkiye”
Ocak 2020 - Özel Dedektiflik / Genel Bilgilendirme / www.dedektif.org.tr 6
Yasalara Uyan,
Gizliliğe uyan ve bu haliyle güvenilir,
Meslek ve meslektaşlarının itibarını koruyan ve kollayan
İlkeleri doğrultusunda faaliyet göstermesini ister ve her üyelik başvurusu öncesi bunlara
uyulacağı şeklinde taahhütte bulunur, imzalar.
3- Türkiye’de Özel Dedektiflik
Uygulamada dünyada ve ülkemizde toplumun her alanında uygulanan özel dedektifliğin
Türkiye’de de oluşturulması 1950’li yıllardan sonra düşünülmüş ancak her seferinde arkası
gelmemiştir. Bu konuda son Özel Dedektiflik Kanunu Yasa Önerisi taslak metindir. 1994
tarihinde hazırlanmış ancak kanunlaşmamıştır. Bu taslağın güncellenerek yürürlüğe girmesi bir
zarurettir. Nasıl ki, duyulan ihtiyaçlar ve 1990 yıllarda fiili olarak uygulanmakta olan özel
güvenlik, 2004 yılında çıkartılan özel güvenlik kanunu ile yasal düzenleme ve
kontrol/denetleme altına alınmış ise özel dedektiflik faaliyetlerinin de yasal altyapısı
oluşturulmalıdır. Son dönemde “bilirkişilik yasası” çıkartılarak “adli ve hukuki bilirkişilik
konusunda mesleki eğitim verilmesi ve işlemleri düzenleme kapsamına alınmıştır. Birbiriyle
bir şekilde yakın irtibatlı olan özel güvenlik, bilirkişilik gibi özel dedektifliğin de yasal
düzenlemesi yapılmalıdır.
Kamu hukukuna giren alanlarda, kolluk, savcılık/adliye, avukat bu alandaki konularda ilgili
hizmeti yerine getirmektedir. Bir olayda savcı, genel kolluk (polis ve jandarma) aracılığıyla
sanık ve mağdurların lehine ve aleyhine olan delilleri toplayıp mahkemeye sunmakta, her iki
tarafın avukatlarının savunmaları sonucunda mahkeme bir karar çözümü sağlamaktadır.
Ancak azımsanmayacak orandaki özel hukuk alanındaki olaylar için mağdur olan kişiler gerekli
delilleri kendileri toplayamamaktadır. Bu durum sanıkların lehine işleyebilmektedir. İşte bu
alanda doğan boşluğun önlenmesi ve her gün çeşitli alanlarda giderek artan ihlallerin
giderilmesi için özel araştırma, özel dedektiflik mesleğine ihtiyaç duyulmaktadır. Bu ihtiyaç
dünyada olduğu gibi ülkemizde de her gün artış göstermektedir.
Bu konular sadece ceza veya tazminatı ilgilendiriyor olamaz. Kişi ve şirketlerin başka alanlarda
da kendilerince yapılamayacak pek çok konu olabilmektedir. Örneğin evleneceği erkeği/kadını
herkesin tanıma hakkı sonsuzdur. Bir kimsenin ticaret yapacağı kişiyi tanıması için araştırma
yapması, yaptırması kimi zaman ticari mecburiyettir. Bu açıdan kişilerin bilgi edinme ve ortak
yaşam alanı oluşturacağı kişileri tanıma imkânı verilmesi bir ihtiyaçtır. Ancak bu konular birbiri
içine girmiş olarak karşımıza çıkar.
Bir tarafta kişilerin mahremiyeti ve diğer tarafta gerçeğin ortaya çıkması, Örneğin, bankalar
müşteri portföylerini birbirleri ile paylaşmakta ve kara listede bulunan tüketiciye kredi
vermemektedir. Kredi çekmek istediğiniz banka meslek dayanışması içerisinde sizin bilginiz
olmadan hakkınızda bir araştırma yapmaktadır. Ancak bir ticaret erbabı olarak mal satın
alacağınız kimsenin devlet kayıtlarında daha önceden dolandırıcılıktan kaydı olup olmadığını
görememektesiniz. Bunlar için özel araştırma yapılmaya ihtiyaç olduğu aşikârdır.
Şu an ülkemizde” fiilen-de facto“ olarak özel dedektiflik hizmeti veren kişi ve şirketler
bulunmaktadır. Bunların önemli kısmı dürüst çalışmakla, yasal boşluktan dolayı bazıları pek
çok insanı mağdur ederken, kimi zaman da suç işlemektedirler. Ayrıca kontrolsüz bir şekilde
ÖZEL DEDEKTİFLİK “Dünyada ve Türkiye”
Ocak 2020 - Özel Dedektiflik / Genel Bilgilendirme / www.dedektif.org.tr 7
yabancı şirketlerce yürütülen bu tür faaliyetler “milli güvenlik sorunu” olabilecek nitelik arz
etmektedir.
Doğabilecek sakıncaların önlenmesi ve giderilmesi için “Özel dedektiflik” kurumunun
oluşması sosyal bir zorunluluktur.
Genel kolluk ancak adli ve idari konularda kanunla, resen, şikâyete bağlı veya adli emirle olayı
takip etmektedir. Adli kolluk daha çok Türk Ceza Kanunu çerçevesinde suç sayılan konularda
araştırma yapmaktadır. Peki, medeni kanun, tapu kadastro ya da ticaret ile ilgili mağdur
olduğunuz noktada polisten yardım alabilmek mümkün müdür? Çalışma alanı itibariyle pek
mümkün görülmemektedir. Bu tip durumlarda ortaya koyacağınız deliller ve olayın takipçisi
olmanıza bağlıdır. Bu delilleri de siz toplamak zorundasınızdır.
Türkiye’de 1990’lı yılların başından itibaren kurulan şirketler “özel dedektiflik, danışmanlık,
araştırma, takip hizmetleri” vermektedir. İhtiyaç da olduğundan bunlara yenileri eklenmektedir.
İnternette yapılacak basit bir araştırmada yüzlerce özel dedektiflik şirketi/hizmeti ilanları
görülebilecektir Ticari ve ekonomik alanda hizmetlerin yanında, adli konularda profesyonel ve
uzman kişilerden oluşan araştırma / özel dedektif birimleri de hizmet vermektedir. Özellikle
ticari alanda meydana gelen araştırmaların / suçların büyük bir çoğunluğu özel hukuku
ilgilendirdiği için ekonomiyle ilgili şirket ve firmalar, belli imkânlara sahip “özel
dedektif/kolluk” olarak nitelendirilen özel dedektiflik şirketlerine araştırma ve inceleme
yapmaları için ihtiyaç duymaktadır. Özel hukuk alanını ilgilendiren suçlarla ilgili soruşturma
yapan özel dedektiflik kurumu/kuruluşu sağlam bir yasal zemine dayandırılarak, daha etkin ve
verimle hizmette bulunmaları sağlanmalıdır. Bu oluşum sağlıklı oluşturul ve genel kollukla iyi
bir işbirliği mekanizması oluşturulursa, birçok yabancı ülkede olduğu gibi, genel güvenliğe de
önemli katkı sağlanabilir.
Dünyanın birçok ülkesinde özel dedektiflik kurumu konusunda müstakil kanun veya
yönetmelikler bulunmadan diğer kanunlarla yapılan düzenleme ve atıflarla yer verilerek
özellikle bazen özel güvenlik kanunları içerisinde yer verilmekle yasal alt yapı sağlanmıştır.
Yugoslavya’nın parçalanması ve Sovyetlerin dağılmasından sonra kurulan yeni ülkeler ile
bağımsızlığını sağlayan ülkelerde Birleşmiş Milletlerin katkılarıyla özel güvenlik ve özel
dedektiflik yasaları çıkartılmıştır
Ceza muhakemesi hukuku kişilerin lehine olan delilleri savunmada kullanması, delillendirme
ve bilirkişilik müessesinin oluşmasına ortak bir zemin olmuştur. Ceza Usul Hukukunda özel
dedektiflik zemini düzenlenmesi deisabetli bir hukuki zemin olacaktır.
Belirli bir prosedüre uygun şekilde hareket eden özel dedektifler kanunlara uyarak, insanların
özel yaşam haklarına dikkat ederek araştırma yapacak yasal bir düzenlemenin yapılması şarttır.
Bu düzenleme özel dedektifler, profesyonel araştırmacılar, danışmanlar, gibi kavramları içine
alarak yasalaşması hukuk ve sosyal sistemimizin bir ihtiyacıdır.
Bu süreçte “Özel Dedektiflik / Profesyonel Araştırmacılık” mesleğinin
geliştirilmesi, hukuki sınırlarının belirlenmesi ve uluslararası etik kurallarının
uygulanması ile ivedilikle ihtiyaç olan “Özel Dedektiflik Kanunun” çıkartılması
amacıyla 03.05.2007 tarihinde İstanbul merkezli ÖDD – Özel Dedektifler
Danışmanlar ve Araştırmacılar Derneği” kurulmuştur. www.dedektif.org.tr
ÖZEL DEDEKTİFLİK “Dünyada ve Türkiye”
Ocak 2020 - Özel Dedektiflik / Genel Bilgilendirme / www.dedektif.org.tr 8
Hissedilen bu ihtiyaç doğrultusunda, yukarıda yer verilen 1994 yılında çıkartılan ancak veto
edilen “3963 Sayılı Özel Dedektiflik Kanunu” yasa tasarısının güncellenmesi amacıyla bazı
ön çalışmalar yapılmıştır.
Bu bağlamda, Emniyet Genel Müdürlüğü, “Yabancı Ülke Özel Dedektiflik Kanunları’
kitabını hazırlayarak dünyanın birçok ülkelerindeki kanunları bir araya getirmiştir (2010). Yine
ÖDD - Özel Dedektifler Derneği, üyesi olduğu Uluslararası Özel Dedektif Dernekleri
Federasyonu - IKD’nin hazırladığı dokuman ve derlenen yasalardan esinlenerek bir “Özel
Dedektiflik Kanunu teklifi” hazırlayarak TBMM’ne göndermiştir.
Teklif halen İçişleri Komisyonunda bulunmaktadır (2010).
Ülkemizde bir dönem yoğun olarak yaşanan kanunsuz dinleme ve benzeri faaliyetler nedeniyle,
Türkiye Büyük Millet Meclisi; Haberleşme Özgürlüğüne Ve Özel Hayatın Gizliliğine Yönelik
İhlallerin Tespiti Ve Önlenmesine İlişkin Tedbirlerin Belirlenmesi Amacıyla Kurulan Meclis
Araştırması Komisyonu Raporu, Haziran 2013
Önerilerin aşağıdaki maddesinde:
3. Dedektiflik kurumunun TBMM gündemine yeniden taşınarak yasal bir alt yapıya ve
standartlara kavuşturulması ve bu konuda mesleki standartlar belirlenmesi gerekmektedir.
Günümüzde artık birçok ülkede bu hizmetler, bazılarında özel bir dedektiflik/araştırma
yasası, bir kısmında ise ticaret yasasına göre kurulan şirketler tarafından yürütülmektedir.
Çıkış itibariyle aynı dönem ve tarihe rastladıkları için de birçok ülkede “özel güvenlik ve özel
dedektiflik” aynı yasa içinde düzenlenmiş, öz olarak da şirket kuruluş, ABD, Fransa,
İspanya’da olduğu gibi ruhsata bağlanmış ve kurucularda aranan şartlar aynı olmakla sadece
faaliyet alanları farklı belirtilmekle yetinilmiştir.
Ülkemizde ise, 20.01.1994 tarihinde TBMM’de 3963 sayılı “Özel Dedektiflik Kanunu”
çıkartılmışsa da, 4 Şubat 1994 tarihinde dönemin Cumhurbaşkanı tarafından Anayasa’nın
89’uncu maddesi gereği bir defa daha görüşülmek üzere TBMM’ne iade edilmiş, geri gönderme
tezkeresi 17.03.1995 tarih ve İçişleri Komisyonunda görüşülerek gerekli düzeltmeler yapılmış
olmakla birlikte TBMM^de tekrar gündeme alınmadığı için yasalaşamamıştır.
Bu gün, ülke genelinde özellikle internet üzerinde yapılan sorgu ile, bu alanda birçok
özel dedektiflik şirketine ait sitenin bulunduğu görülecektir. Bu şirketlerin hizmet verdikleri
alanlar incelendiğinde , “eş takibi”, “evlilik öncesi araştırma”, “adres araştırması”, “dinleme
ve izleme cihazlarının tespiti ve bunlara karşı önleyici teknolojilerin geliştirilmesi”,
”dolandırıcılıklarda fail tespiti”, ”öğrenci takibi”, “kayıp şahıs takibi”, “borçlu takibi” gibi
birçok farklı alanda çalıştıkları görülmektedir.
Yukarıda sözü edilen faaliyet alanları incelendiğinde, dedektiflik şirketi adı altında
yapılanan bu firmaların, toplumumuzda var olan sosyal ve hukuki bazı ihtiyaçların devlet
otoritesi ve müdahalesi dışında daha hızlı, sorunsuz çözülme arzu ve isteği sebebiyle varlık
kazandıkları, kimi faaliyet alanlarının Anayasanın ve kanunlarda ifadesini bulan temel hak ve
özgürlüklere, haberleşme ve özel hayatın gizliliği ilkelerine uygun olabileceği, ancak örneğin
“evlilik öncesi araştırma”, “adres araştırması” gibi bazı faaliyet alanlarının ise özel hayatın
gizliliği ilkesine açık biçimde ihlal edecekleri, ancak son tahlilde, ülkemizde “dedektiflik”
kurumunun yasal bir alt yapıya kavuşturulmadan yapılacak tüm değerlendirme ve yorumların
“afakî” olarak kalacağı tartışmasızdır.
Bu sebeple, İçişleri Bakanlığı ve Emniyet Genel Müdürlüğü, konu ile ilgili farklı
ülkelerin bu konudaki uygulamaları incelenmek suretiyle güncel bir çalışma yapması
sağlandıktan sonra, dedektiflik kurumunun TBMM gündemine yeniden taşınarak yasal bir
ÖZEL DEDEKTİFLİK “Dünyada ve Türkiye”
Ocak 2020 - Özel Dedektiflik / Genel Bilgilendirme / www.dedektif.org.tr 9
altyapıya ve standartlara kavuşturulması, oluşturulacak standartlara uygun olmayan
“dedektiflik” kurumlarının bir suç örgütü gibi çalışabilecekleri dikkate alınarak, faaliyetlerinin
derhal yasaklanması şarttır.
1- Özel Dedektiflik Faaliyetlerinin Yasal Dayanakları
Özel dedektiflik birçok ülkede özel güvenlik, araştırmacı, danışman, uzman, kriminal uzman
ve herhangi bir konuda araştırma, arama, bulma olarak algılanmaktadır. Yine bu bağlamda ilgili
birimlerce, bakanlıklarca düzenlenmesi ve takip edilmesi mümkün olabilmektedir. Örneğin
tarım ve gıda ilgili işlerde tarım ve tüketici işlerinden sorumlu birim yürütmektedir. Yapılan
işin özelliğine göre kanun, lisanslama gibi işlemler yapılmaktadır.
Özel dedektiflik hizmetlerinin temel amacı, araştırma yöntemleri ile çözüm sağlamak
olduğundan, “Vekâlet Kanunları” kapsamında Kişi/tüzel kişilerin istekleri kanunlar
kapsamında değerlendirilmesi gerekmektedir.
1. Medeni Hukuk Alanı;
Boşanma, miras, velayet, vesayet müesseselerinden kaynaklanan sorunlar ve hukuki
davalarda yürürlükteki mevzuata uygun olmak koşuluyla kişisel bilgi taleplerinin
karşılanması,
Miras ve hileli işlemler, Soy ağacı, Çocuk ve gençlerin sosyal çevre araştırmaları,
Aile birliğinin korunması, Evlilik öncesi araştırmaları,
2. Ticaret Hukuku Alanı
Rekabet ilkelerinin ihlalleri, patent imtiyazının çiğnenmesi, hileli iflas ve sanayi
casusluğu konularında araştırma,
Yatırım öncesi inceleme ve analiz, Ortaklar ve işbirliği yapılan kişi/tüzel kişiler, Üst
düzey yönetici, İşe alımlarda CV araştırmaları,
Hileli durumların ve mazeret olarak ileri sürülen hususların gerçekliğinin araştırılması,
Her türlü hukuki taahhütlerin yerine getirilip getirilmediği yönünden araştırılması
Firma çalışanlarının özellikle işe alma ve terfi ettirilmeleri sırasında durumlarının
araştırılması,
Her türlü ticari kuruluşa bağlı dağıtıcı, acente, bayilik ve şubelerin sözleşmede belirtilen
maddeler ile ticari şartlarına uyup uymadığının araştırılması,
İcra iflas dairelerinde, aleyhinde takip yapılan borçluların menkul ve gayrimenkul
malları ile üçüncü şahıslardaki hak ve alacaklarının neden ibaret olduğunun araştırılıp
tespit edilmesi.
3. Sigorta Hukuku Alanı
Şüpheli ve şaibeli kazalar araştırılması,
Hileli işlemlerin ve dolandırıcılık araştırılması,
Her türlü sigorta ihlalleri araştırması,
4. Diğer Çalışma Alanları
Kayıp kişi ve eşyanın araştırılması, Hastane olayları araştırılması,
Tehdit ve şantaj olaylarının araştırılması İnternet suçları araştırılması
Güvenlik Danışmanlığı hizmeti sağlanması,
Telif hakları, Fikri ve Mülkiyet hakları,
ÖZEL DEDEKTİFLİK “Dünyada ve Türkiye”
Ocak 2020 - Özel Dedektiflik / Genel Bilgilendirme / www.dedektif.org.tr 10
2. Özel Dedektifle İlgili Bazı Tanımlar
Şüphe / kuşku, bir insanın, bir olay karşısında duyduğu emin olamama veya güvensizlik
duygusudur. Türkçemize şüphe kurdu (kişinin içini kemiren, onu tedirgin eden kuşku) olarak
girmiştir. Bu durumlardan kurtulmak için gizli durumların öğrenilmesi gerekir.
- Hafî: Gizli, kapalı.
- Hafiye: Gizliyi, saklıyı araştıran, casus veya polis.
- Tarassut, gözleme, gözetleme, dikkatle bakma.
- Gizem, sır, saklı, işe yarayacak bilgileri izleyen toplayan.
Dedektif: Gizli polis, polis hafiyesi, özel soruşturmayla görevlendirilmiş kimse anlamına
gelmektedir. Sözlük anlamı olarak dedektiflik; Suç sayılan bir işi veya bu işi yapanı ortaya
çıkarmakla görevli kimse, hafiye, polis hafiyesi5olarak tanımlanır.
Özel Araştırmacı / Dedektifler; şahısların veya firmaların, araştırılmasını istedikleri bir konuda,
özel ekipmanı ile deliller elde edebilen ücret karşılığı araştırma yapan kişilerdir.
Özel Dedektiflik; “insanların kişilik hakları ve özel hayatına saygılı olmak kaydıyla, kişilere
ilişkin suç teşkil etmeyen her türlü özel bilgiyi toplayan, derleyen, değerlendirdikten sonra
konusu suç teşkil edenleri ilgili makamlara bildiren ve diğer bilgileri ise yapılan hukuki
sözleşme çerçevesinde araştırma yapılmasını isteyen gerçek ve tüzel kişilere sunan çağdaş bir
hizmet alanıdır6.
Özel Dedektifliği çok değişik şekilde tanımlamak ve çeşitlendirmek mümkündür. Özellikle özel
alanlarda o konunun uzmanı bu görev için gereklidir. Ancak bunlar daha çok müşavir,
araştırmacı, bilirkişi olarak tanınmasında fayda vardır.
Özel Dedektifliği; hukuk ve yan alanlarında (kolluk/polis, adli tıp, kriminal) temel eğitim almış,
konusunda uzman olan veya suç psikolojisi, kriminoloji, kriminalistik gibi programlarda,
yüksek lisans eğitimi almış bir kriminal (suç bilimi) uzmanı veya bu bilim dallarından birinde
akademisyen olan biri de yapabilmektedir. Özel Dedektif; kriminalistik, toplum psikolojisi,
soruşturma ve sorgulama tekniklerini, davranış, suçlu ve şahıs psikolojisini, kriminoloji,
sosyoloji, özellikle olayı araştırma, belgeleme, delillendirme gibi konularda ve olayın hukuki
boyutunu gibi konularda uzman bir kişi olmalıdır (Kanunları, delil, olay ve olay yeri tespitlerini
bilmesi, bunları yorumlayabilmesi).
3963 Sayılı Özel Dedektiflik Kanun taslağında(m. 19): “Aile fertlerinin, aile birliğine zarar
veren davranışlarının, kötü alışkanlıklara meyilli olup olmadıklarının incelenmesi, kaybolmuş
ya da adresi bilinmeyen kişilerin bulunması, adreslerinin tespit edilmesi, kaybolmuş ya da
çalınmış malların bulunması, korunması istenen kişi ya da kuruluş, bina, her türlü tesis ya da
malın korunmasının sağlanması, özel güvenlik teşkilatı kanunu kapsamında bulunan kurum,
kuruluş ve tesislerin güvenliklerinin sağlanması, ticari bir firma, fabrika, imalathane ya da her
türlü iş yerinde çalışan her kademedeki personelin, dürüstlük ve güvenilirliklerinin, işverene
karşı tutum ve davranışlarının, işveren aleyhine diğer firma ve kuruluşlarla işbirliği yapıp
yapmadıklarının tespit edilmesi, özelikle halka açık bulunan her türlü şirket, büyük mağaza,
acente, süpermarket ve işyerlerinde çalışanlar ile bu yerlere girip çıkan kişilerin mal
5www.tdk.gov.tr. Ayrıca; çaşıt, 6 Yabancı Ülkelerde Özel Dedektiflik Kanunları kitabı önsözü
ÖZEL DEDEKTİFLİK “Dünyada ve Türkiye”
Ocak 2020 - Özel Dedektiflik / Genel Bilgilendirme / www.dedektif.org.tr 11
kaçırılmalarının, mevcut taşınmaz mal ve makinelere zarar vermelerinin kollanması ve
önlenmesi, icra iflas dairelerinde, aleyhinde takip yapılan borçluların menkul ve gayrimenkul
malları ile üçüncü şahıslarda ki hak ve alacaklarının neden ibaret olduğunun araştırılıp tespit
edilmesi” olarak ifade edilmektedir.
Henüz kanunla böyle bir teşkilat oluşturulmamıştır. Ancak uygulamada bu tür hizmet veren kişi
ve kuruluşlara rastlanılmaktadır. Toplumda sıkça görülen sorunlarla ilgili özel olarak
soruşturma ve araştırma yetkisine sahip bir teşkilatın önemi kaçınılmazdır. Ancak bu sorunlarla
ilgili araştırmalar yapılırken özel hayatın gizliliğini ihlal etmemek gerekir. “Herkes, özel
hayatına ve aile hayatına saygı gösterilmesini isteme hakkına sahiptir. Özel hayatın ve aile
hayatının gizliliğine dokunulamaz (AY m. 20).
Özel dedektiflik kamu hizmeti ve serbest bir meslek olarak değerlendirilmelidir. Toplumda bir
ihtiyaç olarak alanlarını çok çeşitlendirmek mümkündür. Bir konunun, suçun araştırılması,
ispatlanması için; belirli bir işe, mesleğe yöneliközel dedektifler olabileceği gibi, suçun
önlenmesine veya aydınlatılmasına yönelik adli / polis dedektifliği de söz konusudur. Ayrıca
ticari, sosyal ilişkiler gibi birçok alanda özel dedektiflik bir ihtiyaçtır.
Özel dedektiflik: gerçek ve tüzel kişiler adına, talep edilen konu ile sınırlı olarak mevcut
kanunlar çerçevesinde her türlü bilgileri toplayıp değerlendiren, araştırma ve inceleme yapan
gerçek ve tüzel kişilere karşı, her türlü tecavüzleri engelleyen veya defeden, kuruluş, bina, mal
ve eşyanın korunmasını sağlayan ve bu kanunla verilen sınırlı yetkileri kullanan görevlidir
(ÖDK m. 5).
Özel dedektiflik; danışman, araştırmacı ve güvenlikçiler çok zaman benzer olarak ifade
edilmektedir.
Analiz: Bir konuyu temel parçalarına ayırarak, daha sonra parçaları ve aralarındaki ilişkileri
tanımlayarak sonuca gitme yoludur7. Olayların ilgili kısımlarının diğerlerini ne dereceye kadar
teyit edip desteklediğinin bulunmasıdır. Dedektiflik kavramı kapsamında herhangi bir konuyu
açıklamak, aydınlatmak veya ispatlamak için yapılan faaliyetler bütünü olarak
nitelendirebiliriz.
Çözümleme: Analiz ile aynı anlama gelmektedir. Bir olguyu ya da herhangi bir konuyu
parçalarına ayırarak, bir illiyet bağının kurulmasıyla birlikte yapılan araştırmadır. Yapılan
araştırmalar sonucunda elde edilen bulgular üzerinden ayrıntılı bir çözümleme yapılır ve elde
edilen bilgiler arasında illiyet bağı kurularak sonuca gitmeye çalışılır.
Araştırma: Bir gerçeği ortaya çıkarmak, bir sorunu çözümlemek ve eldeki verileri arttırmak
için bilimsel yöntem ve tekniklerden yararlanılarak yapılan düzenli çalışma 8 olarak
tanımlanabilir. Bir başka tanıma göre araştırma, az bilineni ya da bilinmeyeni tam bilinen kılma
çabasıdır9. Özel soruşturmayla görevlendirilen dedektifler bilimsel veriler aracılığıyla, teknik
imkânları da kullanarak suçla ilgili ön bilgi toplarlar. Bu faaliyete de araştırma denir. Araştırma
faaliyeti; suç soruşturması ve delillerin tespitinin yapılabilmesi için ayrıntılı bir bilgi toplama
sürecidir.
7 Erişim tarihi, 18.01.2009, http://www.dernekturk.com/forum/forum_posts.asp?TID=1141 8 www.tdk.gov.tr(Erişim Tarihi,14.04.2009) 9 ÖZCAN, Hüseyin: Hukuk Sözlüğü 7. Baskı Alfa Basım Yayın Dağıtım, İstanbul-1993
ÖZEL DEDEKTİFLİK “Dünyada ve Türkiye”
Ocak 2020 - Özel Dedektiflik / Genel Bilgilendirme / www.dedektif.org.tr 12
Araştırma yapan kimse, araştırman 10 olarak tanımlanabilir. Görevli olduğu konuyla ilgili
araştırma ve inceleme yapan, elde ettiği bilgileri değerlendirerek sorunlara çözüm yolları
belirleyen, hazırladığı raporlarla koordinasyon ve danışmanlık hizmeti veren kimselere de
araştırmacı diyebiliriz11.
İnceleme: Bir şeyi her yönüyle araştırma, tetkik etme işine denir. Herhangi bir olay veya kişi
hakkında yapılan tanımlama, tetkik, gözlem ve araştırma faaliyetleri sonucunda elde edilen
bilgilerin değerlendirilerek somutlaştırılmasınadır.
Bilgi Toplama: İlgilisine sunulmak üzere toplanmış ve analiz edilmiş stratejik veya taktik
içerikli işlenmiş bilgilere denir. İstihbarat; nakledilen, işleme tabi tutulan değerlendirilmiş bilgi,
belirli metotlarla elde edilen haberler, haber toplamak için yapılan bütün gayretler, bir bilgi
özetini elde etmek için sarf edilen faaliyet ve haber toplamak için organize edilmiş
görevlendirilmiş, teşkilat, servis, daire, büro anlamlarında kullanılır12.
Muhtelif imkân ve vasıtaları kullanarak herhangi bir konuda enformatik materyal temini ve
temin edilen bilgilerin ham halden kurtarılarak işlenmesi, kıymetlendirilmesi ve yorumlanarak
bunlardan bir netice çıkarılmasıyla ilgili faaliyettir.
Takip: yetişmek, yakalamak ya da bulmak amacıyla birinin arkasından gitme, izleme.
Hakkında araştırma yapılması istenen kişinin araçlarının veya ikametgâh ve işyerlerinin belirli
bir plan dâhilinde, sistemli bir şekilde gizlice izlenmesi, gözetlenmesi ve gerektiğinde ses ve
görüntü kaydedilmesidir13. Bilgi toplayabilmek için yapılan takip, aynı zamanda şüpheli şahsın
devamlı gittiği yerleri veya buluştuğu arkadaşlarını tespit etmek amacıyla da yapılabilir.
Tarassut: gözleme, gözetleme, dikkatle bakma. Hedefin belirli ve sabit bir yerden devamlı ve
sistemli olarak izlenmesi ve gözetim altında bulundurulmasına denir. Takip ile tarassut
kavramları hemen hemen aynı anlamda kullanılmaktadırlar.
Danışman: Belli bir konu hakkında uzman olan ve kendisine fikir sorulan kişiye danışman
denilmektedir. Danışmanlar suç araştırma ve takibat birimlerinde çok önemli bir konumda yer
almaktadırlar. Gerek kurumsal gerekse de bireysel dedektiflik hizmetlerinde “danışman” olarak
hizmet veren profesyonel personel sayesinde eş takibi, kayıp şahısların bulunması gibi
konularda ayrıntılı bir araştırma yapılabilmektedir 14 . Ayrıca hukuki olaylarda bilirkişi
araştırması yapan kişileri de danışman kapsamında değerlendirmemiz mümkündür.
Bilirkişi; bir uyuşmazlığın çözümünde uzmanlığından yararlanılan, hâkime veya mahkemeye
yardımcı olan, ilmi birikimiyle olayı aydınlatan kişiler olarak tanımlanabilir.
Raporlama: Karar almada kullanılabilecek her türlü bilginin gerekli araştırma ve incelemeler
yapıldıktan sonra ayrıntılı olarak yazılı bir belge haline dönüştürülmesine denir.
Kriminalistik: Suçun veya kabahatin ortaya çıkarılmasında ve tanısında, meydana gelen
olaylarda, suç ve suçlunun/suçluların kimliğinin belirlenmesinde bilimsel yöntem ve araçların
10 www.tdk.gov.tr 11 ÖZCAN, Hüseyin; Hukuk Sözlüğü, syf.127;İstanbul 2003 12 URHAL, Ömer: Kamu Güvenliği Açısından İstihbarat ve Devlet Güvenliği;2008,syf.179 13 URHAL Ömer: Kamu Güvenliği Açısından İstihbarat ve Devlet Güvenliği;2008,syf.246
ÖZEL DEDEKTİFLİK “Dünyada ve Türkiye”
Ocak 2020 - Özel Dedektiflik / Genel Bilgilendirme / www.dedektif.org.tr 13
kullanılmasını, bilimsel yöntemlerle suç olgusunun ispatlanmasını sağlayan bilim dalıdır15. Suç
ve suçluyla ilgili yapılan incelemelerde kullanılan kriminalistik bir teknik olarak kullanılır ve
temelini matematik, fizik, kimya, biyoloji gibi temel bilim dalları oluşturur.
Sentez: Birleştirme, tamamlama anlamlarına gelmektedir. Elde edilen, toplanan bilgiler,
gerekli araştırma ve inceleme yapıldıktan sonra ortaya koyabilmek için birleştirilir ve sonuca
gidilir. Bu işlemlerin sonucunda “sentez” kavramı ortaya çıkar.
Güvenlikçi (Özel Güvenlik Görevlisi): Kanunlarla verilen yetkiler çerçevesinde, kamu
güvenliğini tamamlayıcı mahiyetteki hizmetleri yerine getiren personel olarak tanımlanabilir.
Dünyanın birçok ülkesinde “güvenlikçi” kavramı farklı anlamlarda kullanılmaktadır. Türkiye’
de 5188 sayılı Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanunda yer alan yetkilerle donatılmış kişiler
özel güvenlik personeli olarak bilinmektedir. Bu kanunun 7. maddesinde ise özel güvenlik
personelinin yetkileri sıralanmıştır.
3. Dedektif Çeşitleri
Özel Dedektiflik, insanların kişilik hakları ve özel hayatına saygılı olmak kaydıyla, kişilere
ilişkin suç teşkil etmeyen her türlü özel bilgiyi toplayan, derleyen, değerlendirdikten sonra
konusu suç teşkil edenleri ilgili makamlara bildiren ve diğer bilgileri ise yapılan hukuki
sözleşme çerçevesinde araştırma yapılmasını isteyen gerçek ve tüzel kişilere sunan çağdaş bir
hizmet alanıdır (Yabancı Ülkelerde Özel Dedektiflik Kanunları–2009 Önsöz).
İş alanlarının ve mesleklerin çok çeşitlendiği ve küreselleşen dünyada dedektif çeşitlerini
sıralamak zordur. Her alanda dedektiflik söz konusu olabilmektedir.
Sosyal Dedektiflik
Konusu suç olsun veya olmasın toplum sosyal hayatının ihtiyaçları sonsuzdur ve insanlar için
bazı konular önem arz eder. İşte bu önem arz eden konuların öğrenilmesi bir ihtiyaçtır. Bir
kimse müstakbel nişanlısını, eşini bilmek, tanımak ister. Evleneceği kişinin aile yapısını ve
kriminal geçmişini merak eder. Bu nedenle, sosyal dedektifler, kişilerin sosyal hayatlarına
ilişkin inceleme yapmaktadır.
Ticari ve Ekonomik Dedektiflik Günümüzde suç ve suçluyla mücadele konusunda birçok özel ve resmi güvenlik birimleri
faaliyet göstermektedir. Özellikle ticari ve ekonomik alanlarda meydana gelen hak kayıplarının
ve işlenen suçların takibi özellik arz etmektedir. Bu alanlarda çok farklı dedektiflik hizmetinin
sunulması mümkündür.
Gelişen dünyada özellikle sanayi, ticaret ve ekonominin gelişmesi ile mal ve hizmet
üretimindeki artış sonucunda bu alanlarda meydana gelebilecek sorunların engellenmesi için
özel bir araştırma, takip işi olan dedektiflere ihtiyaç duyulmaktadır.
Acente ve firmaların takibi, ticari kuruluşlara bağlı distiribütör, acente ve bayiliklerin
denetlenmesi, ticari kuruluşlarda görevli personelin dürüstlük ve güvenirliğinin tespiti, sigorta
dolandırıcılığı, sahtekârlık ve dolandırıcılık olaylarının incelenmesi gibi konularda, ticari ve
ekonomik şirketler adına görev yapan dedektifler, ekonomik alanda meydana gelebilecek her
türlü aksaklığı dolaylı olarak engellemektedirler.
15 KAYGISIZ, Mustafa: Suç Yeri ve Delil Güvenliği; syf.4,Ankara 2007
ÖZEL DEDEKTİFLİK “Dünyada ve Türkiye”
Ocak 2020 - Özel Dedektiflik / Genel Bilgilendirme / www.dedektif.org.tr 14
Kimi firmalar rekabet dünyasında ayakta kalabilmek adına diğer firmaların arz talep, patent,
işletim ve üretim sistemleri gibi pek veriyi ele geçirmek istemektedir. Tradeinsider adı verilen
yöntemle diğer ticari firmalara sızan kimselerden elde edilen bilgiler sonrasında ticari istihbarat
toplandığı bilinmektedir.
Ticari bilgi toplamanın bir diğer yolu da eğilimlerin takip edilmesidir. Örneğin arama
motorlarında “trend” araştırması ile tüketicilerin ve üreticilerin en çok hangi ürünü aradıkları
tespit edilmektedir.
Marka Dedektifliği Marka taklitçiliği ve sahteciliğinin önlenmesi için piyasanın izlenmesi gereklidir. Tescil edilen
markaların, başka kimselerce taklit edilmesi sonucu haksız kazançlar elde edilirken, diğer
yandan bilinçli olmayan tüketici için marka değerinde negatif algı oluşmaktadır. Örneğin A
firmasına ait bir ayakkabı 300 TL olsun, taklit edilen ürün ise 50 TL’dir. Bilinç düzeyi düşük
tüketici gerçek bir A ayakkabısı sanarak aldığı 50 TL’lik ayakkabı sonucu o markaya karşı
sonradan olumsuz bir tavır geliştirir. Çünkü ayakkabı yırtılmış ya da yağmurda su geçirmiştir.
Neticede haksız kazanç elde eden taklitçi kazanırken, A firması ve tüketici kaybetmiştir. Bu
nedenle, marka dedektifleri;
Sahte veya taklit malların satışıyla uğraşan dükkân, pazar, toptancı, ithalatçı ve
ihracatçıların tespiti,
Sahte veya taklit mallardan sorumlu imalatçı ve fabrikaların takibi ve bunlarla ilgili
kanuni takibatın hazırlanması,
Araştırma ve soruşturmaların yürütülmesi, test alımlarının yapılması,
Şüpheli ticaretin kanıtlarının toplanması,
Detaylı kanıt raporlarının yargı mercileri ve marka avukatları için hazırlanması,
İstihbarat ve bilgi kaynakları,
Bilgilerin toplanması konusunda mahkemeye yardımcı olmak, Davanın desteklenmesi,
Projelerin yürütülmesi, bilgilerin analizi ve marka sahiplerine ulaştırılması
Müşterinin marka detaylarının Ticari Standartlar ve Gelirler İdarelerine ve ülke çapında
gümrük idarelerine bildirilmesi,
Operasyonlar için çeşitli kanun uygulayıcı merciler ile koordinasyonu sağlanması,
Aslına uygunluk incelemelerinin yapılması ve beyanlar ile kanıtların sağlanması ve
istenildiğinde bunların mahkemede kanıt olarak sunulması, Benzer ürün
araştırmalarının yapılması,
Paralel/gri pazar araştırmaları,
Marka/telif hakkı, tasarım hakkı ihlalleri ile ilgili araştırmalar,
Domain adı ve Internet araştırmaları,
Varlık izleme
Bütünlük alışverişleri ve test alımları
Fabrika soruşturmaları ve denetlemeleri yönünde hizmet sağlamak zorundadır.
Özel Dedektiflik Yemini ‘Kanuna, Ahlaka, Özel Dedektiflik Mesleğinin Onur ve Etik
Kurallarına Uygun Davranacağıma Namusum ve Vicdanım Üzerine Ant içerim.’
ÖZEL DEDEKTİFLİK “Dünyada ve Türkiye”
Ocak 2020 - Özel Dedektiflik / Genel Bilgilendirme / www.dedektif.org.tr 15
ÖDD - ÖZEL DEDEKTİFLER DERNEĞİ16
Özel Dedektiflik dünyanın dünyada 200 yılı aşan bir sürede yapılmaktadır. Ülkemizde de
özellikle 1990-2000’li yıllar arasında bu alandakiihtiyaçlar nedeniyle ortaya çıkmış ve
danışmanlık ve benzer adlar altında bu hizmetler yapılmaya ve sürdürülmeye başlanmıştır.Bu
adla ilk kez 2003 tarihinde kurulan “Maviay Özel Dedektiflik Ltd. Şti”ile kayıtlara girmiştir.
Bundan sonra bu iş kolu altında birçok şirket kurulmuştur.
Yine Maviay Özel Dedektiflik Ltd. Şti. ve diğer benzer iş kolu şirketleri ile 2007 yılında “ÖDD
- Özel Dedektifler Danışmanlar ve Araştırmacılar Derneği “kurulmuş İstanbul, Ankara,
İzmir, Adana ve Bursa gibi büyük illerinde temsilcilikler açılmıştır.
Türkiye’de Özel Dedektiflikle ilgili birçok ilke imza atan ÖDD - Özel Dedektifler Danışmanlar
ve Araştırmacılar Derneğinin bu alandaki önemli faaliyetleri;
Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığına müracaat edilerek Türk Ticaret Kanunları
kapsamında kurulan Özel Dedektiflik firmalarının faaliyetlerini “Özel Dedektiflik
Hizmetleri” Meslek Adı ve Kodunun belirlenmesini talep edilmiş ve Meslek Kodu:
803004 Meslek Adı: SORUŞTURMA FAALİYETLERİ (Özel Dedektiflik Hizmetleri
şeklinde gerçekleşmiştir (2007 )
.www.gib.gov.tr/fileadmin/HTML/FaaliyetListesi/faaliyet_2010.xls
Özel dedektiflik hizmetleri İstanbul Ticaret Odasının yapmış olduğu NACE KODU
belirleme çalışmalarında BİLGİ ve İLETİŞİM HİZMETLERİ Meslek Grubu BİR
ÜCRET veya SÖZLEŞMEYE DAYALI OLARAK BİLGİ ARAMA HİZMETLERİ
kategorisinde tanımlanması sağlanmıştır. www.ito.org.tr
ÖDD Onursal Başkanı Yusuf Vehbi DALDA Koordinatörlüğünde oluşturulan “Özel
Dedektiflik Yasa Taslağı Komisyonu” ciddi bir çalışma yaparak Yabancı ülkelerde var
olan özel dedektiflik kanunlarını temin edilerek çevirileri yapılmıştır. 1994 yılında veto
edilen 3963 sayı Özel Dedektiflik Kanunu esas alınarak özellikle Avrupa ülkelerinde
yürürlükte olan yasalar dikkate alınarak “Özel Dedektiflik Yasa Tasarısı” hazırlanmış
ve başta konunun muhatabı olan İçişleri Bakanlığı ve diğer tüm resmi kurum ve
kuruluşlara sunulmuştur.
2007 tarihindeki seçimlerden sonra 3963 sayılı Özel Dedektiflik Kanunu Tasarısı
TBMM İçişleri Komisyonu programına alınması sağlanmıştır. Bu gün itibariye TBMM
İçişleri ve Anayasa Komisyonunda incelenmektedir. Bürokraside tüm alt yapısı hazır
olan Özel Dedektiflik Kanununun yasallaşması için hükümet ve bürokrasi ile sürekli
diyalogumuz devam etmektedir.
16 Bu bölüm; ÖDD: Özel Dedektifler Derneği (Özel Dedektifler Danışmanlar Ve Araştırmacılar
Derneği) tarafından hazırlanmıştır. www.dedektif.org.tr
https://www.dedektif.org.tr/upload/files/%C3%96DD%20YAYINLARI%201%20Kitap%20G%C3
%BCncel%202018.pdf
ÖZEL DEDEKTİFLİK “Dünyada ve Türkiye”
Ocak 2020 - Özel Dedektiflik / Genel Bilgilendirme / www.dedektif.org.tr 16
Merkezi Viyana’da bulunan 1964 yılında kurulmuş olan Özel Dedektiflik alanında
dünyada tek federasyon olan IKD - Uluslararası Özel Dedektifler Dernekleri
Federasyonuna 22. Ülke olarak Türkiye adına dernek üyeliğe kabul etmiştir. Eylül 2009
tarihinde Viyana’da gerçekleşen 16. IKD GENEL KURULUNA Onursal Başkanı Sayın
Yusuf Vehbi DALDA katılmıştır.
Uluslararası meslek standartları ve etik kuralları dikkate alınarak ülkemiz toplum yapısı
ve kanunlar gözetilerek Özel Dedektiflik Hizmetlerinin amacına uygun sürdürülmesi,
hizmet satın alan kişi ve tüzel kişilerin muhtemelen mağduriyetinin önlenmesi amacıyla
“Mesleki Etik Kurallar ve Çalışma Yönetmeliği” hazırlanarak 2008 yılında yürürlüğe
konulmuştur.
ÖDD’nin kurumsal üyelerinin imzalayarak yol haritası olarak benimsediği bu
yönetmelik kapsamında “Etik Kurul” oluşturulmuştur. Özel dedektiflik hizmeti satın
alan kişi veya tüzel kişilerin olası mağduriyetlerini inceleyen, tespit edilen kusurlu
davranışların düzeltilmesi yönünde muhatapları ile görüşüp sorunların çözülmesini
sağlamak amacıyla oluşturulan Etik Kurul çalışmalarını mesleğimizin onurunu
gözetmek ve saygınlığını korumak amacıyla görev yapması amacıyla oluşturulmuştur.
Meslek Standartları Özel Dedektiflik Yasasının kanunlarla belirlendiği sürecin
başlangıcına kadar yürütülen çalışmalara gereken özen ve titizlik gösterilmekte olup,
“Hukuki ve Ahlaki dayanaktan yoksun başvurular kabul edilmeyeceği açıkça
belirtilmiştir.
Özel Dedektiflik Çalışma Alanları; Yüzyıllardır dünyada var olan özel dedektiflik
mesleğinin ülkemizde de hukuki sınırlar içerisinde yapılabilmesi amacıyla ihtiyaç
sahiplerinin taleplerini karşılamak ve var olan sorunlara profesyonel araştırma
yöntemleri ile çözüm sağlamak amacıyla hizmet verilmesi planlanmıştır.
ÜNİVERSİTELERDE ÖZEL DEDEKTİFLİK EĞİTİMİ
Türkiye’de “Özel Dedektiflik Mesleğinin” gelişimi için T.C. Kocaeli Üniversitesi Rektörlüğü
ile ÖDD - Özel Dedektifler Derneği Başkanlığı arasında 2010 yılında Eğitim İşbirliği Protokolü
imzalanmıştır.
1.2011 – 2012 eğitim öğretim döneminde başlamak üzere Üniversite konseyinden
onaylanarak müfredata konulan "Özel Dedektiflik Araştırma Teknik ve Metotları" konulu
derslerin eğitimleri Şubat 2012 tarihinde derslere bir fiil başlanmıştır. Prof. Dr. Gazi Uçkun
koordinatörlüğünde ÖDD Eğitmenleri (İsmail Yetimoğlu, Yusuf Vehbi Dalda, Raziye Oya
Söylemez) tarafından “Özel Dedektiflik Teknik ve Metodları” konulu dersler 2010 – 2018
yılları arasında verilmiştir.
ÖZEL DEDEKTİFLİK “Dünyada ve Türkiye”
Ocak 2020 - Özel Dedektiflik / Genel Bilgilendirme / www.dedektif.org.tr 17
2.Özel Güvenlik Koruma Bölümü öğrencilerine ÖDD üyesi Özel Dedektiflik
Firmalarınca yaz dönemi staj imkânları sağlanmaktadır.
3.Bologna Süreci kapsamında hazırlanacak projelerde KOÜ ile ÖDD birlikte çalışma
yapmayı kararlaştırmıştır. Avrupa Birliği Ülkelerinde bir üniversite araştırılı ortak projeler
gerçekleştirilmesi planlanmaktadır.
4. T.C. Kocaeli Üniversitesi Rektörlüğü ile ÖDD - Özel Dedektifler Derneği Başkanlığı
arasında 2010 yılında imzalanan Eğitim İşbirliği Protokolü kapsamında aşağıdaki tarihlerde
“Türkiye’de Özel Dedektiflik” konulu konferanslar düzenlenmiştir. 11 Mart 2010, 14 Mayıs
2010, 25 Nisan 2011 Özel Dedektiflik” konferansları verilmiştir.
5. Aynı dönemlerde Uludağ Üniversitesi Özel Güvenlik MYO öğrencilerine
konferanslar ve düzenli dersler verilmiştir.
6. Üsküdar Üniversitesi bünyesinde 2017 yılında Prof. Dr. Sevil Atasoy
koordinatörlüğünde Adli Bilimler Yüksek Lisans programında “Suç Analizi ve Öngörü”
dersleri verilmiştir.
EĞİTİM – SEMİNER ve KONFERANSLAR
ÖDD - Özel Dedektifler Derneği beş yıllık süreçte mesleğin gelişmesi ve alt yapısının
hazırlanması amacıyla eğitim faaliyetlerine öncelik vermiştir.
T.C. Milli Eğitim Bakanlığı, Kadıköy Halk Eğitim Merkezi Müdürlüğü ile ÖDD – Özel
Dedektifler Derneği Başkanlığı arasında “Eğitim İşbirliği” protokolü imzalanmıştır.
26 – 30 Ocak 2009 tarihilerinde İngiltere’deki Özel Dedektiflik Okulundan satın alınıp
Türkçeye çevirtilen ders notlarının güncellenerek Türkiye’de faaliyet gösteren ÖDD kurumsal
firma ve çalışanlarından oluşan 19 Özel Dedektif / Profesyonel Araştırmacının katılımı ile 60
saatlik teorik ve pratik uygulamalı workshop yöntemi ile “Özel Dedektif/ Profesyonel
Araştırmacılık” hizmet içi eğitimi gerçekleştirilmiştir.
24–27 Mart 2011 tarihleri arasında Antalya’da ‘‘Özel Güvenlik Hizmetleri Uygulama
Alanlarının Araştırılması ve Geliştirilmesi’’ amacıyla Emniyet Genel Müdürlüğü, Polis
Akademisi, Özel Güvenlik Hizmetleri Daire Başkanlığı, Gazi Üniversitesi ve Özel Güvenlik
Dergisi tarafından organize edilen Özel Güvenlik Çalıştayına katılım sağlanmıştır.
1.Özel Güvenlik Çalıştayı, Emniyet Genel Müdürlüğü, Polis Akademisi, Koruma Daire
Başkanlığı, Güvenlik Daire Başkanlığı, Kaçakçılıkla Mücadele Daire Başkanlığı, Ankara,
İstanbul, Bursa, Kocaeli, İzmir ve Antalya Özel Güvenlik Şube Müdürleri ile Özel Güvenlik
Şirketleri, Eğitim Kurumları sahip ve yöneticileri, Özel Güvenlik Birim Amirleri, ÖDD - Özel
Dedektifler Derneği ve Şirketleri, Üniversite Meslek Yüksek Okulları ve Özel Güvenlik
Çalışanlarının katılımı ile sektörün tüm sorunlarının tartışıldığı kapsamlı bir çalışma
yapılmıştır.
Bu çalıştayda ilk kez özel güvenlik sektörünün ayrılmaz bir parçası ve ikiz kardeşi konumunda
olan Özel Dedektiflik Hizmetleri konunun muhatabı resmi makamlar ile sektör temsilcilerinin
ÖZEL DEDEKTİFLİK “Dünyada ve Türkiye”
Ocak 2020 - Özel Dedektiflik / Genel Bilgilendirme / www.dedektif.org.tr 18
buluştuğu bu çalıştayda ele alınarak Özel Dedektiflik Yasa Taslağı dâhil tüm boyutlarıyla
değerlendirilmiştir.
1.Özel Güvenlik Çalıştayında Özel Dedektiflik Hizmetleri aşağıdaki konu başlıklarıyla ele
alınmış ve özel dedektiflik mesleğinin gelişmesine ışık tutacak akademik ve bilimsel çalışma
yapılmıştır.
Emniyet Genel Müdürlüğü, Polis Akademisi, ÖDD - Özel Dedektifler Derneği, Üniversite ve
Özel Dedektiflik Şirketleri temsilcilerinden oluşan 12 kişilik Özel dedektiflik çalışma grubu ile
Özel Dedektiflik Kanunu ve Meslek Standartları gibi konular üzerinde çalışmalar yapılmış ve
mutabakatlar sağlanmıştır.
POLİS AKADEMİSİ KONFERANSLARI
10-12 Mayıs 2011 tarihlerinde 2011 Yılı Trafik Haftası Karayolu Trafik Sempozyumu Ve
Kamu Güvenlik Fuarı’na katılarak seminer düzenlendi. Özel Dedektifler Derneği’nin açtığı
standı İçişleri Bakanlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü ve Polis Akademisi yetkilileri ile çok
sayıda üst düzey yönetici ziyaret ederek çalışmalar hakkında bilgi almışlardır.
12 Mayıs 2011 Perşembe günü, 10.oo-12.oo saatleri arasında “Türkiye’de Özel Dedektiflik”
konulu seminer düzenlenmiştir.
EGM, Polis Akademisi, Özel Güvenlik Hizmetleri Daire Başkanlığı, Gazi Üniversitesi ve Özel
Güvenlik Dergisi tarafından organize edilen ve 1. Özel Güvenlik Çalıştayı devamı olan 2. Özel
Güvenlik Çalıştayı Özel Dedektifler Derneğinin katılımıyla Ankara’da gerçekleşmiştir.
Özel Güvenlik Yasası‘nın TBMM’de kabulünün 7. yılı etkinlikleri kapsamında 15-16 Haziran
tarihlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimi Tanıtım Semineri ve Özel Güvenlik Uzmanlık Alan
Eğitimleri değerlendirme çalışması Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na bağlı ÇASGEM
(Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim Merkezi) ve Polis Akademisi Anıttepe tesislerinde
gerçekleşmiştir. Bu münasebetle, Polis Akademisi Güvenlik Bilimleri Enstitüsü’nde 16 Haziran
2011 Perşembe günü 10.30 - 12.30 saatleri arasında Özel Dedektifler Derneği tarafından Özel
Dedektiflik Faaliyetlerinin aktarıldığı “Türkiye’de Özel Dedektiflik Semineri II”
düzenlenmiştir.
Seminere T.C. Başbakanlık, İçişleri Bakanlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü, Polis Akademisi,
Yargıtay, Türkiye İstatistik Kurumu, İngiltere Büyükelçiliği, Gazi Üniversitesi, Kocaeli
Üniversitesi, İLESAM, ÖZGÜVDER, ÖGHİŞDER, TÜMGED ve Adalet Hukuk temsilcileri
katılarak bilgi alışverişinde bulunulmuştur.
ÖZEL DEDEKTİFLİK “Dünyada ve Türkiye”
Ocak 2020 - Özel Dedektiflik / Genel Bilgilendirme / www.dedektif.org.tr 19
Diğer Üniversitele ve Kuruluşlarda Özel Dedektiflik Konferansları
T.C. Karabük Üniversitem Eskipazar MYO Özel Dedektifler Derneği tarafından 30 Kasım
2011 Çarşamba günü Özel Güvenli ve Koruma Bölümü öğrencilerine "Türkiye'de Özel
Dedektiflik" konulu KONFERANS düzenlenmiştir.
Uludağ Üniversitesinde Özel Dedektiflik Konferansı 11 Nisan 2012 Çarşamba günü
gerçekleşti.
Özel Dedektifler Derneği, 23 – 24.10.2010 Cumartesi ve Pazar günleri Çırağan Palace
Kempinski İstanbul yerleşkesinde görevli özel güvenlik personellerine “Özel Dedektiflik ve
Güvenlik Yönetimi” eğitim konferansı gerçekleştirmiştir.
İstanbul Milli Eğitim Müdürlüğünün organize ettiği Eğitimde İyi Örnekler Paylaşımı projesi
kapsamında Maltepe Feyzullah İlköğretim Okulunda ÖDD Başkanı İsmail YETİMOĞLU
sunumu ile “Özel Dedektiflik Konferansı” düzenlenmiştir. Gençlere mesleğimizi tanıtıp
geleceğin “Özel Araştırmacılarını” bilgilendirilmiştir.
İstanbul Üniversitesi, Gaziantep Üniversitesi, Yalova Üniversitesi ve Işık Üniversitesi
öğrencilerine Özel Dedektiflik konulu konferanslar düzenlenmiştir.
ÇEVİRİ, KİTAP, MAKALE ve DİĞER YAYINLARI
Çevirileri :“Yabancı Ülkelerde Özel Dedektiflik Kanunları” adlı kitap 2009 yılında EGM -
Asayiş Dairesi Başkanlığı tarafından kitap olarak yayınlanmıştır.
Özel dedektiflik alanında Dünyada ve Türkiye’de bugüne kadar var olan çalışmaları derleyerek
hazırlanan “Dünyada ve Türkiye’de Özel Dedektiflik” isimli kitapçık yayınlanmıştır.
https://www.dedektif.org.tr/upload/files/%C3%96DD%20YAYINLARI%201%20Kitap%20G
%C3%BCncel%202018.pdf
Yusuf Vehbi DALDA’NIN editörlüğünde hazırlanan “Dünyada ve Türkiye’de Özel
Dedektiflik” adlı kitap ÖDD Kurumsal Firmaları ve Marmara Fuarcılık Ltd. Şti.
sponsorluğunda basılmıştır.
Basın ve Kamuoyu
Özel Dedektiflik / Profesyonel Araştırma Hizmetlerinin tanıtılması, kamuoyunun sağlıklı
bilgilendirilmesi amacıyla yazılı ve görsel basında yer alınması sağlanmıştır.
Ulusal ve yerel TV Kanallarında magazin programları hariç kamuoyunun bilgilendirilmesi
amacıyla tüm TV Kanalların Haber ve Aktüel programlarına katılım sağlanmıştır.
ÖZEL DEDEKTİFLİK “Dünyada ve Türkiye”
Ocak 2020 - Özel Dedektiflik / Genel Bilgilendirme / www.dedektif.org.tr 20
Ulusal ve yerel yazılı basında tüm gazete ve dergilerde haber ve röportajlarımız yayınlanarak
mesleki tanıtım yapılmıştır. Basında yer alan tüm haber ve röportajlarımız
www.dedektifler.com web adresinde yayınlanmaktadır.
Sosyal Projeler
Özel Dedektiflik/Profesyonel Araştırma Hizmetlerinin uluslararası meslek standartlarında
planlanması ve mesleğin gelişiminin sağlanması amacıyla çalışmalar devam edecektir.
Korsan dedektiflik şirketleri özellikle bu ad altında vatandaşı mağdur etmektedirler. Zaman
zaman kolluk güçleri bunlara müdahale etmektedir. Dernek bu yapılarla mücadele etmektedir.
Başta güvenlikle ilgili ve diğer hizmet dergileri için özel dedektiflik ve faaliyetlerini anlatan
makaleler yazılmış, TV ve gazete röportajlarıyla bu konuda sürekli ve geniş tanıtım ve
bilgilendirme faaliyetleri sürdürülmüştür. Bunların bir kısmı www.dedektif.org web sayfasına
yüklenmiştir.
ULUSLARARASI İLİŞKİLER
6-8 Eylül 2010 tarihleri, arasında Macaristan’ın Pecs şehrinde yapılan 17.IKD Genel Kuruluna
ÖDD Onursal Başkanı Yusuf Vehbi DALDA ve ÖDD Başkanı İsmail YETİMOĞLU
katılmışlar. Burada yapılan temaslar sonrasında 18.IKD Genel Kurulunun Türkiye’de
İstanbul’da yapılması kararının alınması sağlanmıştır.
25 - 27 Ağustos 2011 tarihlerinde “Uluslararası Özel Dedektifler Konferansı” ÖDD ev
sahipliğinde İstanbul’da gerçekleşmiştir. 18. IKD Genel Kuruluna İngiltere, Avusturya,
Danimarka, Norveç, Macaristan, Hollanda, Slovenya, Romanya, Hindistan, Almanya, Türkiye,
İtalya ve Dünya Özel Dedektifler Birliğinden toplam 25 delege. 51. BID Genel Kuruluna
Almanya ve Avusturya’da faaliyet gösteren 18 Özel Dedektiflik Şirketinden 30 delege olmak
üzere toplam 55 dünya çapında özel dedektif İstanbul’da planlanan Uluslararası Özel
Dedektiflik Sempozyumuna katılmıştır.
Uluslararası Özel Dedektifler Sempozyumu kapsamında Türkiye’de faaliyet gösteren Özel
Dedektifler Derneği (ÖDD) ile Almanya’da faaliyet gösteren BundInternatıonalerD etektıve
E.V. (BID) (www.bid-detektive.de) arasında ÖDD Başkanı İsmail YETİMOĞLU ile BID
Başkanı Engin AKBAĞ tarafından Ortak İşbirliği ve Dostluk Protokolü imzalanmıştır.
Uluslararası Özel Dedektifler Sempozyumu kapsamında Türkiye’de faaliyet gösteren Özel
Dedektifler Derneği (ÖDD) ile Romanya Özel Dedektifler Derneği arasında Ortak İşbirliği ve
Dostluk Protokolü imzalanmıştır.
Türkiye’den Yusuf Vehbi DALDA ve İsmail YETİMOĞLU’nun katıldığı Macaristan 8. Ulusal
Özel Dedektifler Konferansı 27–28 Ekim 2011 tarihinde Szeged şehrinde yapıldı.
Magyororszag (www.szvmszk.hu) Başkanı Német FERENC ve Macaristan Dedektifler Birliği
ÖZEL DEDEKTİFLİK “Dünyada ve Türkiye”
Ocak 2020 - Özel Dedektiflik / Genel Bilgilendirme / www.dedektif.org.tr 21
(www.detektivszovetseg.hu) Başkanı Dr. Herold KÁROLY ile ÖDD Başkanı İsmail
YETİMOĞLU “Ortak İşbirliği” protokolü imzalamışlardır.
06-10 Temmuz 2011 tarihleri arasında Romanya’nın Predeal şehrinde düzenlenen 7.
Uluslararası Özel Dedektiflik Eğitimi projesine Türkiye’den Özel Dedektifler Derneği
yöneticileri İsmail YETİMOĞLU ve Ayla YORULMAZ katılmışlardır. Dekanlığını General
Mircea CHIRILA (General - Hukuk Doktoru) Yaz Okulu, Uluslararası Özel Dedektifler
Dernekleri Federasyonu IKD bünyesinde Romanya Özel Dedektifler Ulusal Birliği ev
sahipliğinde gerçekleşti.
P.I. Uluslararası Özel Dedektifler Yaz Okuluna düzenli katılım sağlanmıştır. P.I. Uluslararası
Özel Dedektifler Yaz Okulunun 9. Dönem Dekanlık görevini ÖDD Başkanı İsmail
YETİMOĞLU seçilmiş ve bu görevi yürütmüştür.
İngiltere – Türkiye Eğitim Sektörü Ve Ticaret Misyonu Uzman İngiliz Şirketlerinden eğitim ve
öğretim hakkında son gelişmeler konulu seminer 27 Haziran 2011 tarihinde İngiltere İstanbul
Konsolosluğu’nda gerçekleşti.
Asıs Internatıonal Türkiye birimin Yılsonu 5.toplantısı 8 Aralık 2011 tarihinde İstanbul Pera
Palas otelinde yapıldı.
23.10.2019 tarihinde Rusya merkezli doğu bloku ülkelerdeki Özel Dedektif / Profesyonel
Araştırmacılarının üye olduğu IAPD. - Uluslararası Özel Dedektifler Birliği, RUSYA ile
Türkiye'de faaliyet gösteren Özel Dedektiflerin üye olduğu ÖDD arasında ortak işbirliği
gerçekleştirildi.
01.11.2019 tarihinde Uluslararası mesleki işbirliği kapsamında Gürcistan ile Türkiye Özel
Dedektifler Dernekleri arasında İşbirliği Protokolü imzalandı.
IKD Genel Kurul Toplantıları
IKD’nın yıllık toplantıları her yıl üye ülkelerin ev sahipliğinde gerçekleşmektedir.
Bu kapsamda, 2012 Romanya, 2013 İngiltere, 2014 Fransa, 2015 İspanya, 2016 Almanya, 2017
Finlandiya, 2018 Türkiye, 2019 Avusturya’da gerçekleşen IKD Yıllık Toplantılarına ÖDD
Yönetim Kurulu olarak aktif katılım sağlanmış olup mesleki gelişim ve faaliyetler konularında
sunumlar yapılmıştır.
DİĞER ETKİNLİKLER:
2008 yılından beri her yıl katıldığımız ISAF Fuarı etkinliklerinde ÖDD adına stant açıp
seminerler düzenlenmiştir.
Türkiye’de özel dedektiflik mesleğinin etik kurallardan ödün vermeden düzgün bir şekilde
yürütülmesi yanında, mesleğin kamuoyuna tanıtılması ve yasal bir zemin oluşturulması
ÖZEL DEDEKTİFLİK “Dünyada ve Türkiye”
Ocak 2020 - Özel Dedektiflik / Genel Bilgilendirme / www.dedektif.org.tr 22
çabalarını sürdürmekte olduğumuz bu süreçte nitelikli personel yetiştirmek ve özel dedektiflik
sektöründe uluslararası standartları yakalamak açısından “Özel Dedektiflik Seminerleri”
düzenlenmektedir.
ÖDD’nin Kuruluşundan beri 4. Kez katıldığımız Uluslararası Yangın Ve Güvenlik Fuarı –
ISAF bünyesinde yerini almakta ve mesleğimizin tanıtımı amacıyla seminerler düzenlenmiştir.
Bu kapsamda 19-22 Eylül 2012 tarihinde 5. Kez katıldığımı ISAF Fuarı kapsamında 22 Eylül
2012 tarihinde “Türkiye’de Özel Dedektiflik” konulu seminer düzenlenmiş, burada ilk defa yurt
dışından IKD üyesi ülkelerden Avusturya -Romanya ve Slovenya’dan Özel Dedektif Dernek
Başkanları davet edilerek bu ülkelerdeki mevzuat ve uygulamaların anlatılması sağlanmıştır,
ÖDD ile Slovanya Özel Dedektifler Dernekleri arasında ortak işbirliği protokolü imzalanmıştır.
Yine 30 Eylül-2 Ekim 2012 tarihleri arasında İstanbul Lütfi Kırdar Sergi Salonunda gerçekleşen
IFSEC İstanbul Fuarına katılınmış ve IKD ve İngiliz Özel Araştırmacılar Dernek Başkanı Tony
IMASSI davet edilerek, ÖDD Başkanları ile birlikte, dünya ve ülkelerdeki özel dedektiflik
konusunda bir seminer yapılmıştır.
Özel Güvenlik Sektörünün gelişim sürecine etkin bir katkı sağlamak ve üstlendiği misyona
uygun olarak Sektörün en önemli Sivil Toplum Kuruluşu olma hedefine erişmek ve bu konuda
sektörün vizyonunu oluşturmak maksadıyla ÖGF- Özel Güvenlik Federasyonunun kuruluşu
gerçekleştirilmiştir. Derneğimizden ÖGF Yönetim Kuruluna Yusuf Vehbi DALDA, Denetleme
Kuruluna İsmail YETİMOĞLU görev almışlardır.
Özel Dedektifler Derneği Onursal üyesi Doç. Dr Gazi UÇKUN Türkiye Odalar ve Borsalar
Birliği - TOBB - Özel Güvenlik Hizmetleri Meclisine akademik danışman olarak görev
yapmaya başlamıştır.
Özel Dedektiflik Yasa Çalışması
ÖDD’nin amaçlarından en başta geleni “özel dedektiflik mesleğinin” uluslararası düzeydeki bir
kalitede yapılmasıdır. Bunun sağlanması için özel bir “Özel Dedektiflik Yasasının” çıkması
önem arz etmektedir. Derneğimiz bunun gerçekleşmesi için kurulduğu andan itibaren faaliyet
göstermektedir. Halen TBMM İçişleri ve Anayasa Komisyonunda bulunan Özel Dedektiflik
Yasa Taslağının güncelleşerek yasalaşması için her platforma çaba harcanmaktadır.
Bu gayretlerin önümüzdeki süreçte TBMM’de gerçekleşmesi beklenmektir. Bu konudaki
yoğun faaliyetler artırılarak sürdürülmektedir. Avrupa ülkeleri arasında henüz bu alanda özel
bir yasası bulunmayan Almanya ve İngiltere’de de benzeri çalışma ve girişimler oluşmaktadır.
Bunlardan Almanya’da bu faaliyetler halen Ticaret Yasasına uygun olarak yapılmakta, mesleki
temel ve uzmanlık eğitimleri 60.yıllarını kutlayan sivil toplum kuruluşlarınca
gerçekleştirilmektedir. İngiltere’de ise özel güvenlik kanundaki bir maddeye atfen yapılmakta,
ÖZEL DEDEKTİFLİK “Dünyada ve Türkiye”
Ocak 2020 - Özel Dedektiflik / Genel Bilgilendirme / www.dedektif.org.tr 23
burada da meslek standartları ve eğitimler kuruluşları 100 yılı aşan sivil toplum kuruluşu
tarafından yürütülmektedir.
2009 yılında üye olduğumuz IKD şemsiyesi altında üye ülkelerle istişare edilerek armonili bir
yasa çıkartılması amaçlanmaktadır.
Bu gün, ülke genelinde özellikle internet üzerinde yapılan sorgu ile, bu alanda birçok özel
dedektiflik şirketine ait sitenin bulunduğu görülecektir. Bu şirketlerin hizmet verdikleri alanlar
incelendiğinde , “eş takibi”, “evlilik öncesi araştırma”, “adres araştırması”, “dinleme ve izleme
cihazlarının tespiti ve bunlara karşı önleyici teknolojilerin geliştirilmesi”,”dolandırıcılıklarda
fail tespiti”,”öğrenci takibi”, “kayıp şahıs takibi”, “borçlu takibi” gibi birçok farklı alanda
çalıştıkları görülmektedir.
Yukarıda sözü edilen faaliyet alanları incelendiğinde, özel dedektiflik şirketi adı altında
yapılanan bu firmaların, toplumumuzda var olan sosyal ve hukuki bazı ihtiyaçların devlet
otoritesi ve müdahalesi dışında daha hızlı, sorunsuz çözülme arzu ve isteği sebebiyle varlık
kazandıkları, kimi faaliyet alanlarının Anayasanın ve kanunlarda ifadesini bulan temel hak ve
özgürlüklere, haberleşme ve özel hayatın gizliliği ilkelerine uygun olabileceği, ancak örneğin
“evlilik öncesi araştırma”, “adres araştırması” gibi bazı faaliyet alanlarının ise özel hayatın
gizliliği ilkesine açık biçimde ihlal edecekleri, ancak son tahlilde, ülkemizde “dedektiflik”
kurumunun yasal bir alt yapıya kavuşturulmadan yapılacak tüm değerlendirme ve yorumların
“afakî” olarak kalacağı tartışmasızdır.
Bu sebeple, İçişleri Bakanlığı ve Emniyet Genel Müdürlüğü, konu ile
ilgili farklı ülkelerin bu konudaki uygulamaları incelenmek suretiyle güncel bir
çalışma yapması sağlandıktan sonra, dedektiflik kurumunun TBMM gündemine
yeniden taşınarak yasal bir altyapıya ve standartlara kavuşturulması,
oluşturulacak standartlara uygun olmayan “dedektiflik” kurumlarının bir suç
örgütü gibi çalışabilecekleri dikkate alınarak, faaliyetlerinin derhal
yasaklanması şarttır.
ÖZEL DEDEKTİFLİK “Dünyada ve Türkiye”
Ocak 2020 - Özel Dedektiflik / Genel Bilgilendirme / www.dedektif.org.tr 24
EK
3963 SAYILI ÖZEL DEDEKTİFLİK KANUN TASARISI TASLAĞI
Amaç ve kapsam
MADDE 1- (1) Bu Kanun; özel dedektiflik ve danışmanlık hizmetlerinin yürütülmesine
ilişkin esasları düzenlemeyi amaçlar.
(2) Bu Kanun; özel dedektiflik, danışmanlık ve özel araştırma hizmetlerinin içeriğini,
bu hizmetleri yürüteceklerin nitelik, mesleğe kabul ve çıkarılmalarını, görev, yetki,
sorumlulukları ile bu hizmetlere ilişkin diğer esasları kapsar.
Kurul ve işlemler
MADDE 2- (1) Özel Dedektiflik, özel araştırma görevlileri ve danışmanlık mesleğine
kabul, çıkarma, idari yaptırım uygulama ve denetimlere ilişkin işlemleri yürütmek üzere İçişleri
Bakanlığında, Merkez Özel Dedektiflik Kurulu oluşturulur.
(2) Merkez Özel Dedektiflik Kurulu; asgari üç ayda bir İçişleri Bakanlığı Müsteşar
Yardımcısının başkanlığında, Adalet Bakanlığınca görevlendirilecek iki Genel Müdür
Yardımcısı ile Emniyet Genel Müdür Yardımcısı ve Jandarma Genel Komutanlığı Harekât
Başkanı ve Emniyet Genel Müdürlüğü Özel Güvenlik Daire Başkanından oluşur.
(3) Kurulun raportörlük işleri Emniyet Genel Müdürlüğünce yürütülür.
(4) Kurulun çalışma usul ve esasları yönetmelikte gösterilir.
(5) Özel Dedektiflik Bürolarında çalışacak özel araştırma görevlileri ile diğer personelin
mesleğe kabul, çıkarma, idari yaptırım uygulanması ve denetimleri Valilikçe yürütülür.
Sekretarya işlemleri Özel Güvenlik Şube Müdürlüklerince yürütülür.
Özel Dedektif
MADDE 3- (1) Özel Dedektif, bu kanunla verilen yetkileri kullanan, Özel Dedektiflik
Bürosu açarak personel istihdam eden;
a) Bu kanuna göre belirlenen konular ve özel araştırma sözleşmesiyle sınırlı olmak
üzere, yürürlükteki mevzuata göre bilgi ve belgeleri toplayıp değerlendiren,
araştırma ve inceleme yapabilen,
b) Gerekli şartlara haiz olduğunda güvenlik danışmanlığı hizmeti de verebilen,
c) Görevini yerine getirirken bir suç işlendiği bilgisi edindiğinde derhal yetkili
makamları haberdar ederek, yetkililerin gelişine kadar suç delillerinin ve mümkünse
olay yerinin korunmasını sağlayan,
görevlidir.
ÖZEL DEDEKTİFLİK “Dünyada ve Türkiye”
Ocak 2020 - Özel Dedektiflik / Genel Bilgilendirme / www.dedektif.org.tr 25
Özel dedektiflik bürosu
MADDE 4- (1) Özel dedektiflik faaliyeti sadece bu kanuna hükümlerine göre kurulmuş
özel dedektiflik bürolarınca yürütülebilir.
(2) Özel dedektiflik bürosu, Özel Dedektiflik mesleğine kabul edilen kişiler tarafından
açılabilir.
(3) Hizmete açılacak özel dedektiflik bürolarının adres, telefon numaraları, diğer
haberleşme sistemlerine ait bilgiler, özel araştırma görevlileri ile istihdam olunacak diğer
personelin açık kimlikleri, bir hafta içinde bir dilekçe ile birlikte Valiliğe bildirilir.
(4) Verilen bu bilgilerde olacak değişiklikler, personelin İşten ayrılması ya da
çıkarılması veya yeni personel alınması gibi değişiklikler de yine bir hafta içerisinde yazılı
olarak Valiliğe bildirilir.
Özel dedektifliğe kabul şartları
MADDE 5- (1) Özel dedektif olabilmek için:
a) Türk vatandaşı olmak,
b) Kamu yönetimi, hukuk, siyasal bilgiler iktisat, işletme, Polis Akademisi ile bunlara
denkliği kabul edilen 4 yıllık fakülte mezunu olmak ya dafiilen en az onbeş yıl görev yaptıktan
sonra kendi istekleri ile ayrılmış veya emekli olmak koşuluyla, genel kollukta, Milli İstihbarat
Teşkilatında veya kamu/özel sektörde yönetici konumunda çalışmış olmak,
c) Bu Kanuna göre özel dedektiflik/araştırmacılık yapmaya engel bir hali bulunmamak,
gerekir.
(2) Avukatlar ile Özel Güvenlik yönetici ve görevlileri aynı zamanda hem özel
dedektiflik, danışmanlık ve avukatlık görevlerini aynı zamanda bir arada yürütemezler.
Özel dedektiflik mesleğine kabul
MADDE 6- (1) Özel dedektiflik izni almak için, Merkez Özel Dedektiflik Kuruluna
dilekçe ile başvurulur.
(2) Merkez Özel Dedektiflik Kurulu, başvuru üzerine 60 gün içinde bu Kanunun .. ve
..inci maddelerindeki özel dedektif olabilme şartları ile engel halleri bulunup bulunmadığının
güvenlik soruşturmasını yaptırır.
(3) Merkez Özel Dedektiflik Kurulu, gerekli inceleme araştırma sonuçlarına göre oy
birliği ile karar verir, bu kararı ilgiliye tebliğ eder.
(4) Bu maddenin uygulanmasıyla ilgili usul ve esaslar yönetmelikte gösterilir.
ÖZEL DEDEKTİFLİK “Dünyada ve Türkiye”
Ocak 2020 - Özel Dedektiflik / Genel Bilgilendirme / www.dedektif.org.tr 26
Özel dedektif olmaya engel haller
MADDE 7-(1) Aşağıda yazılı durumlardan birinin varlığı halinde özel dedektiflik
mesleğine kabul istemi reddolunur.
a) 5237 sayılı Türk Ceza Kanunun 53’üncü maddesi hükmüne göre yasaklı olmamak.
Hakkında fiilen yurt dışına çıkış yasağı ya da maliye tahdidi olmamak. Bilinçli taksirli suçlar
hariç olmak üzere, 6 aydan fazla hapis cezasına hükümlü bulunmamak veyahut affa uğramış
olsa veya deneme süresi suç işlemeden geçirildiği için mahkûmiyet ortadan kalkmış veya ceza
çekilmiş sayılsa, mahkûmiyetleri bütün neticeleri ile birlikte ortadan kalksa, para cezasına
çevrilse ya da mahkemelerce verilen karar üzerine adli sicilden silinmiş olsa bile; Devlet
sırlarına karşı suçlar ve casusluk suçları ile Devlet Güvenliğine karşı suçlar, soykırım ve
insanlığa karşı suçlar, 5607 Sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunun kapsamına giren suçlar ile
hırsızlık, nitelikli hırsızlık, kullanma hırsızlığı, yağma, nitelikli yağma, kasten öldürme, neticesi
sebebiyle ağırlaşan yaralama, güveni kötüye kullanma, dolandırıcılık, nitelikli dolandırıcılık,
hileli iflas, cinsel saldırı, fuhşa teşvik ve aracılık ile yer temin etmek, ihaleye fesat karıştırma,
zimmet, nitelikli zimmet, rüşvet ve TCK 197, 198, 199, 200, 202, 204, 207, 209, 210
maddelerindeki sahtecilik, TCK 213,216'ncı maddelerdeki kamu barışına karşı işlenen
suçlardan, suç işlemek amacıyla örgüt kurma, uyuşturucu maddeyi imal, ithal veya ihraç etmek,
ülke içinde satmak, satışa arz etmek, başkalarına verme, sevk etme, nakletme, depolama,
kullanma ve bilişim suçlarından dolayı hükümlü bulunmamak.
b) Devlet Memuru olma niteliğini kaybetmiş olmak veya Devlet Memuru olma
yeterliğinde bulunmamak,
c) Merkez Özel dedektiflik Kurulunca meslekten çıkarma cezası ile cezalandırılanlar.
Yemin.
MADDE 8- (1) Merkez Özel Dedektiflik Kurulunun kararı ile mesleğe kabul edilen
özel dedektiflere aşağıdaki şekilde yemin ettirilir.
"Kanuna, ahlaka, mesleğin onuruna ve etik kurallarına uygun davranacağıma
namusum, şerefim ve vicdanım üzerine ant içerim”
Özel araştırmacı olacaklarda aranacak şartlar
MADDE 9- (1) Özel araştırma görevlisi mesleğine kabul edilebilmek için;
a) T.C. vatandaşı olmak,
b) Özel araştırmacıtemel eğitimi sertifikası sahibi olmak,
c) En az lise veya dengi okul mezunu olmak,
d) 21 yaşını ikmal etmiş bulunmak,
e)…. İnci maddeye göre engel bir hali bulunmamak. gerekir.
ÖZEL DEDEKTİFLİK “Dünyada ve Türkiye”
Ocak 2020 - Özel Dedektiflik / Genel Bilgilendirme / www.dedektif.org.tr 27
Özel araştırmacılığa kabul
MADDE 10- (1) Özel araştırma görevlisi çalışma izni almak isteyen ve …. Maddede
aranan şartları taşıyan kişi bir dilekçe ile Valiliğe başvurur.
(2) Dilekçeye kendisini istihdam edecek özel dedektiflik bürosunun iş taahhüdüne
ilişkin yazısı da eklenir.
(3) Valilik başvuru üzerine kişinin, 30 gün içinde bu Kanunun ….inci maddelerine göre
özel araştırma görevlisi olabilme şartlarını ve engel hallerini araştırır ve ayrıca arşiv araştırması
yaptırır.
(4) Valilikçe özel araştırmacı olarak çalışmasına izin verilenlere " Özel Araştırma
Görevlisi Kimliği" verilir.
(5) Özel Araştırına Görevlileri ancak bir özel dedektife bağlı olarak, onların direktifleri
doğrultusunda görev yapabilirler.
İstihdam Edilecek Diğer Personel
MADDE 11- (1) Özel dedektiflik bürolarında idarî işlerde çalıştırılmak üzere personel
istihdam edilebilir.
(2) Bu kişiler işe başlamadan önce Valiliğe dilekçe ile başvurarak izin alırlar.
(3) Dilekçeye kendisini istihdam edecek özel dedektiflik bürosunun iş taahhüdüne
ilişkin yazısı da eklenir.
(4) Valilik başvuru üzerine kişinin, 30 gün içinde bu Kanunun ….inci maddelerine göre
engel hallerinin bulunup bulunmadığı ile arşiv araştırmasını yaptırarak engel bir halinin
bulunmaması durumunda çalışma izni verir.
Özel Dedektiflerin çalışma alanları
MADDE 12- (1) Özel Dedektifler ikinci fıkrada belirtilen konularla sınırlı olmak ve
sözleşme yapabilme yeterliğine sahip müşterilerinin taleplerini yerine getirebilirler.
(2) ÖzelDedektif bürolarının çalışma alanları;
a) Medeni Hukuk Alanı: miras, velayet, vesayet müesseselerinden kaynaklanan
sorunlar ve hukuki davalarda yürürlükteki mevzuata uygun olmak koşuluyla kişisel
bilgi taleplerinin karşılanması,
b) Ticaret Hukuku Alanı: Rekabet ilkelerinin ihlalleri, patent imtiyazının çiğnenmesi,
hileli iflas ve sanayi casusluğu konularında araştırma,
c) Sigorta Hukuku Alanı: Kaza araştırmaları, hileli işlemlerin ve dolandırıcılığın
araştırılması,
d) İş Hukuku Alanı: Hileli durumların ve mazeret olarak ileri sürülen hususların
gerçekliğinin araştırılması,
e) Kayıp kişi ve eşyanın araştırılması,
f) Firma çalışanlarının özellikle işe alma ve terfi ettirilmeleri sırasında durumlarının
ÖZEL DEDEKTİFLİK “Dünyada ve Türkiye”
Ocak 2020 - Özel Dedektiflik / Genel Bilgilendirme / www.dedektif.org.tr 28
araştırılması,
g) Güvenlik Danışmanlığı hizmeti sağlanması,
h) Her türlü ticari kuruluşa bağlı distribütör, acente, bayilik ve şubelerin sözleşmede
belirtilen maddeler ile ticari şartlarına uyup uymadığının araştırılması,
i) İcra iflas dairelerinde, aleyhinde takip yapılan borçluların menkul ve gayrimenkul
malları ile üçüncü şahıslardaki hak ve alacaklarının neden ibaret olduğunun
araştırılıp tespit edilmesi.
j) Fikri haklar mülkiyet hakları,
dır.
Güvenlik danışmanlığı
MADDE 13– (1) Güvenliğin sağlanacağı yerlerin niteliği ve diğer özelliklerine göre
oluşabilecek risklerin tespiti, belirlenen risklerin bertaraf edilmesi ya da en aza indirilebilmesi
amacıyla; koruma ve güvenlik hizmetini yerine getirecek personel ile bulundurulabilecek veya
taşınabilecek silah ve teçhizatın, gerekli hallerde diğer fizikî ve elektronik güvenlik
tedbirlerinin belirlenmesi için yapılan analiz işlemidir.
(2) Güvenlik danışmanlığı hizmeti ancak, fiilen en az onbeş yıl görev yaptıktan sonra
kendi istekleri ile ayrılmış veya emekli olmak koşuluyla, genel kollukta veya Milli İstihbarat
Teşkilatında yönetici konumunda çalışmış olan özel Dedektifler ile aynı süre özel güvenlik
sektöründe yönetici olarak çalışmış kişiler tarafından verilebilir.
Özel dedektiflerin yetkileri
MADDE 14- (1) Bakanlıkça verilen faaliyet izin belgesinin gösterilmesi halinde, özel
dedektifler bazı kayıtlardan bilgi temin edebilirler. Bu Kanun çerçevesinde ulaşılması gereken
aşağıdaki bilgi ve belgeler özel dedektiflere verilir.
a) Hava, kara ve deniz araçlarına dair kayıtlar,
b) Nüfus kayıtları ve ikamet bilgileri,
c) Sigorta kayıtları ve iş kayıtları,
ç) Yurt dışına giriş ve çıkış kayıtları,
d) Adli Sicil kayıtları,
(2) Genel kolluk tarafından yapılan çalışmalara rağmen bulunamayan kayıp kişinin,
bulunması için başka bir imkânın kalmaması durumunda, kamu yararının da bulunması halinde
kayıp kişinin; hâkim veya gecikmesinde sakınca bulunan hallerde Cumhuriyet savcısının
kararıyla, belli bir zaman dilimindekitelekomünikasyon sinyal bilgileri tespit edilebilir.
(3) İkinci fıkrada yer alan bilgiler sadece kayıp kişinin bulunması ve yerinin tespiti
amacıyla kullanılabilir.
ÖZEL DEDEKTİFLİK “Dünyada ve Türkiye”
Ocak 2020 - Özel Dedektiflik / Genel Bilgilendirme / www.dedektif.org.tr 29
Bilgileri Açıklama Yasağı ve Doğru Bilgi Verme İlkesi
MADDE 15- (1) Özel Dedektifler, çalışmaları sonucu edindiği bilgileri sözleşme
yaptıkları müşterileri dışında kimseye açıklayamaz.
(2) Ancak, kamu adına takibi gerekli bir suç işlendiği yolunda bilgi edindiğinde bilgi ve
belgeleri bulunduğu yerdeki yetkili mercilere intikal ettirmekle mükelleftir.
(3) Özel Dedektifler ile özel araştırma görevlileri işverenine ya da müşterisine gerçek
dışı bilgi ya da rapor veremezler.
Görevi savsaklama ve kötüye kullanma
MADDE 16- (1) Özel dedektiflik büroları, bu Kanun ve diğer kanunlar gereğince
kendilerine verilmiş görevleri ve görevleriyle bağlantılı olarak edindikleri bilgi ve belgeleri
kötüye kullanamaz, bunları hizmet satın alanlarla üçüncü kişilerin kötüye kullanmalarını
engelleyici tedbirler alırlar.
(2) Birinci fıkra hükümlerine aykırı davranan özel dedektifler ile özel araştırma
görevlileri eylemleri Türk Ceza Kanunu veya ceza hükmü içeren diğer kanunlara göre suç ya
da kabahat oluştursa bile ayrıca Türk Ceza Kanununun 257 ve 258 maddelerine göre de
cezalandırılır
Özel dedektiflik büroları ve görevlilerinin denetimi
MADDE 17- (1) Özel dedektiflik büroları ve buralarda istihdam edilen personel ile özel
araştırma görevlileri, Bakanlık ve valilikler tarafından ihtiyaç duyuldukça her zaman
denetlenebilir.
(2) Denetlemeye ilişkin esas ve usuller Yönetmelikle düzenlenir.
İdari Yaptırımlar
MADDE 18- (1) İdari yaptırımlar şunlardır:
a) Kınama: Tutum ve davranışlarında kusurlu sayıldığının özel araştırmacıya
bildirilmesidir.
b) İdari Para Cezası: En az asgari ücret ve beş katına kadar para cezasıdır,
c) Geçici Faaliyetten Men: Özel araştırma bürosunun bir aydan az ve bir yıldan fazla
olmamak üzere faaliyetten yasaklanmasıdır.
d) Süresiz Faaliyetten Men: Özel araştırma bürosu ruhsatı ve özel araştırmacı kimliğinin
geri alınarak özel araştırma görevlisi unvanının kaldırılmasıdır.
(2) Bu madde hükümleri îl Özel Araştırma Komisyonunca yardımcı özel araştırma
görevlilerine de aynen uygulanır.
(3) İdari yaptırımı gerektiren fiiller;
ÖZEL DEDEKTİFLİK “Dünyada ve Türkiye”
Ocak 2020 - Özel Dedektiflik / Genel Bilgilendirme / www.dedektif.org.tr 30
a) Kınama:
1.
b) İdari Para Cezası:
1. Bu Kanunun …inci maddesine aykırı hareket edenler hakkında beşbin Yeni Türk
Lirası idari para cezası verilir.
c) Geçici Faaliyetten Men:
1. Sözleşmeye bağlanan her işle ilgili düzenli bir dosya tutmakla yükümlüğüne aykırı
davranan Özel Araştırma Bürosu otuz gün süreyle faaliyetten men edilir.
d) Süresiz Faaliyetten Men:
1. dır.
(4) İdari yaptırım uygulanmasını gerektiren eylemin işlenmesinden itibaren bir yıl
içinde aynı fiilin tekrarı halinde eyleme öngörülen cezanın bir üstü verilir.
(5) İdari yaptırımların verilmesine ilişkin esas ve usuller Yönetmelikte gösterilir.
Adli cezalar
MADDE 19- (1) Gerekli izinleri almadan Özel araştırma bürosu açanlar, bir yıldan üç
yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(2) Gerekli izinleri almadan özel araştırmacılık yapanlar da birinci fıkraya göre
cezalandırılır.
(3) Bu Kanunun 24 üncü maddesindeki denetime engel olan özel dedektifler ile özel
araştırma görevlileri hakkında eylemleri daha ağır bir cezayı gerektirmediği takdirde altı aydan
iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır
Özel dedektifliğin sona ermesi
MADDE 20- Özel dedektiflerin;
a) Bu Kanun hükümlerine göre süresiz faaliyetten men edilmesi,
b) Özel Dedektifliğe alınma şartlarından herhangi birini taşımadığının sonradan
anlaşılması veya daha sonra bu şartlardan herhangi birinin kaybedilmesi,
halinde Merkez Özel Dedektiflik Kurulu kararı ile özel dedektiflik izni ve büro açma
ruhsatı iptal edilir
Özel dedektiflik hizmet ücretinin serbestçe kararlaştırılması
MADDE21- (1) Özel Dedektiflik hizmeti ücreti, özel dedektiflik bürosunun sunacağı
hizmetlerin karşılığı olan meblağı İfade eder.
ÖZEL DEDEKTİFLİK “Dünyada ve Türkiye”
Ocak 2020 - Özel Dedektiflik / Genel Bilgilendirme / www.dedektif.org.tr 31
(2) Ücret, Özel Dedektif ile hizmet satın alan arasında serbestçe kararlaştırılır.
(3) Bu kanun çerçevesinde yapılacak tüm iş ve işlemlere ilişkin ücretlerin hizmet
sözleşmesinde açıkça yazılması gerekir.
(4) Uygulanacak asgari ücret tutarı özel dedektifler federasyonu tarafından belirlenir.
Özel dedektiflik hizmeti satın alanın hak ve sorumlulukları
MADDE 22- (1) Özel dedektiflik sözleşmesi, özel dedektiflik hizmeti satın almak
konusunda sözleşme yapma yeterliliğine sahip olan gerçek veya tüzel kişiler ile özel dedektif
arasında yapılabilir.
(2) Hizmet satın alan, sözleşmede açıkça belirtmek koşuluyla aynı konuda başka özel
dedektiflik bürolarıyla da sözleşme yapabilir.
(3) Hizmet satın alan, tek taraflı olarak sözleşmeyi feshedebilir, ancak bu durumda
sözleşme ücretinin tamamını ödemekle yükümlüdür.
(4) Sözleşmeyle dayalı olarak almış olduğu özel dedektiflik hizmetini, tek taraflı olarak
feshederek bunu üç iş günü içinde hizmet satın alana bildiren özel dedektife herhangi bir ücret
ödenmez, ödenmiş olan tüm ücret ve masraflar derhal iade edilir.
Tebliğ usulü ve adres bildirme zorunluluğu
MADDE 23- (1) Hizmet satın alanın sözleşmedeki adresine yapılacak her tebliğ,
kendisine yapılmış sayılır. Adres değişikliği en geç bir hafta içinde iş sahibi tarafından taahhütlü
olarak özel dedektiflik bürosuna bildirilir.
(2) Hizmet satın alanın adresine gönderilebilecek yazıların tebliğ edilmemesinden veya
adres değişikliklerinin bildirilmemesinden doğan sorumluluk iş sahibine aittir.
Dosya Tutma
MADDE 26- (1) Özel dedektifler, sözleşmeye bağlanan her işle ilgili düzenli bir
dosya tutmak ve bunu asgari beş yıl süreyle güvenli bir şekilde saklamak zorundadırlar.
Reklâmlarla ilgili kısıtlamalar
MADDE 27- Özel dedektiflerin tabelalarında, basılı kâğıtlarında ve ilanlarında özel
dedektiflik ve akademik unvanları dışında, unvan ve sıfat kullanmaları yasaktır.
Yürürlük
MADDE 28- (1) Bu kanun yayımlandığı tarihte yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 29- (1) Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.”
ÖZEL DEDEKTİFLİK “Dünyada ve Türkiye”
Ocak 2020 - Özel Dedektiflik / Genel Bilgilendirme / www.dedektif.org.tr 32
ÖZEL DEDEKTİFLİK “Dünyada ve Türkiye”
Ocak 2020 - Özel Dedektiflik / Genel Bilgilendirme / www.dedektif.org.tr 33