TCMB - DURMUS YILMAZ - ESKISEHIR SANAYI ODASI SUNUMU - 20 EKIM 2009

1

20 Ekim 2009

TÜRKĐYECUMHURĐYET MERKEZ

BANKASI

Eski şehir Sanayi Odası Sunumu

Durmu ş YILMAZBaşkan

2

I. Küresel Kriz ve Toparlanma Sinyalleri

II. Türkiye Ekonomisinde Son Gelişmeler

III. Para Politikası Duruşu


II. Türkiye Ekonomisinde Son Gelişmeler

III. Para Politikası Duruşu

Sunum Planı

3


22

456

0

50

100

150

200

250

300

350

400

450

500

01-07 05-07 09-07 01-08 05-08 09-08 01-09 05-09 09-09

81

23

10

20

30

40

50

60

70

80

90

08-08 10-08 12-08 02-09 04-09 06-09 08-09 10-09

44

VIX Oynaklık Endeksi(1 Ağustos 2008 – 14 Ekim 2009)

Kaynak: Bloomberg, TCMB

Küresel Finans Piyasalarında Toparlanma

3 Ay Vadeli LIBOR Faiz Oranı ile ABD Hazine Bonosu Getirisi Arasındaki Fark (TED Spread)

(2 Ocak 2007 – 13 Ekim 2009, baz puan)


Küresel finans piyasalarında krizin tepe noktasına kıyasla dikkate de ğer bir

toparlanma görülmektedir.

55

Küresel Reel Ekonomide Zayıf Seyir

Kaynak: OECD, TCMB

Bölgelere Göre Büyüme Oranları(2002 1.Ç – 2009 2.Ç, yüzde)

-6

-5

-4

-3

-2

-1

0

1

2

3

4

5

2002Ç1 2003Ç1 2004Ç1 2005Ç1 2006 Ç1 2007Ç1 2008Ç1 2009Ç1

ABD

Avrupa Birliği

Gelişmiş ve Geli şmekte Olan Ülkelerde Sanayi Üretimi

(Ocak 2001 – Temmuz 2009, yıllık yüzde değişim)


-25

-20

-15

-10

-5

0

5

10

15

20

25

01-0

1

07-0

1

01-0

2

07-0

2

01-0

3

07-0

3

01-0

4

07-0

4

01-0

5

07-0

5

01-0

6

07-0

6

01-0

7

07-0

7

01-0

8

07-0

8

01-0

9

07-0

9

Gelişmekte Olan Ülkeler

Gelişmiş Ülkeler

2008 yılının son çeyre ğinden itibaren dünya ekonomilerinde görülen hızlı ger ileme,

yerini ılımlı bir toparlanmaya bırakmı ştır.

Küresel Reel Ekonomide Zayıf Seyir

Gelişmekte Olan Ülkeler PMI Gerçekle şmeleri(Haziran 2009 – Eylül 2009)

Haziran Temmuz Ağustos Eylül

Hindistan 48.1 55.3 53.2 55.0

Çin 41.9 53.3 54.0 54.3

Türkiye 45.8 54.0 53.7 53.3Brezilya 55.3 48.0 50.6 52.3

Rusya 53.2 48.4 49.6 52.0

Meksika 48.2 50.0 51.5 51.6

Çek C. 47.3 43.4 47.0 49.5

Macaristan 39.3 49.2 46.0 49.0

G. Afrika 53.9 37.3 39.3 48.0


Türkiye, Çin ve Hindistan ile birlikte reel ekonomi de erken toparlanma gösteren

ülkeler arasında yer almı ştır.

Gelişmiş ve Geli şmekte Olan Ülkeler PMI Endeksi(Ocak 2005 – Eylül 2009)

30

35

40

45

50

55

60

2005 2006 2007 2008 2009


Gelişmekte Olan Ülkeler

Gelişmiş Ülkeler

Türkiye’de Finansal Geli şmeler

8.1

21.7

1.7

12.0

0

5

10

15

20

25

01-08 04-08 07-08 10-08 01-09 04-09 07-09 10-09

0.00

0.02

0.04

0.06

0.08

0.10

0.12

77

0

100

200

300

400

500

600

700

800

900

1000

01-08 03-08 05-08 07-08 09-08 11-08 01-09 03-09 05-09 07-09 09-09

Risk Göstergeleri(1 Ocak 2008 - 15 Ekim 2009, baz puan)


EMBI+Türkiye

EMBI+

Döviz Kuru Oynaklı ğı ve Gösterge D ĐBS Faizi(Ocak 2008 - Ekim 2009, aylık ortalama, yüzde)

TL/ABD DolarıOynaklığı (sağ eksen)

Nominal Faiz

* 12 ay sonrasının enflasyon beklentilerine göreKaynak: BBDK, TCMB

Reel Faiz

Son dönemde küresel risk algılamalarında gözlenen to parlanma e ğilimi Türkiye’nin

risk primine, yurt içi piyasa faizlerine ve döviz k urlarındaki oynaklı ğa olumlu yönde

yansımaktadır.

88

0.010 0.012 0.014 0.016 0.018 0.020 0.022 0.024

G.Afrika

Brezilya

G.Kore

Polonya

Macaristan

Yeni Zelanda

Türkiye

Meksika

Çek Cum.

Kolombiya

Şili

Türkiye’de Finansal Đstikrar

Döviz Kuru Oynaklı ğı(Eylül 2008 - Ekim 2009, döviz kurlarının günlük

değişimlerinin standart sapması)

Ülkelerin Kredi Notları ve Risk Primlerindeki De ğişim

(Eylül 2008 – Mart 2009)

Not: Eğilim eğrisi Türkiye hariç ülkeleri kapsamaktadır.Kaynak: Bloomberg, TCMB


Türkiye

Brezilya

Kolombiya

HindistanMacaristan

Meksika

G.Afrika

PolonyaG.Kore

Çek Cum.

Şili

Rusya

100

150

200

250

300

350

400

450

0 2 4 6 8

CD

S D

eğiş

imle

r (b

az p

uan)

S&P Kredi Notları (1=A+, 9=BB-)

Kriz döneminde Türkiye finans piyasalarındaki oynak lık ve risk priminde

gerçekle şen artı ş, diğer bir çok yükselen piyasa ekonomisinin gerisinde k almıştır.

1.0

1.2

1.4

1.6

1.8

2.0

2.2

2.4

01-

07

03-

07

06-

07

09-

07

12-

07

02-

08

05-

08

08-

08

11-

08

01-

09

04-

09

07-

09

10-

09

1.10

1.20

1.30

1.40

1.50

1.60

1.70

01

-07

05

-07

10

-07

02

-08

07

-08

12

-08

04

-09

09

-09

Türkiye’de Finansal Đstikrar

9

Kur Değişimleri(Ocak 2007 – Ekim 2009)

Euro Dolar Paritesi(Ocak 2007 – Ekim 2009)

Kaynak: TCMB Kaynak:TCMB

TL/Euro

TL/ABD Doları

Son dönemde Türk lirasında ABD dolarına kar şı gözlenen de ğerlenme e ğilimi büyük

ölçüde ABD doları – Euro çapraz kurundaki geli şmelerden kaynaklanmaktadır.

Türkiye’de Finansal Geli şmeler

ABD Doları Kar şısında Yerel Para Birimlerinin Değişimi

(Eylül 2009 tarihinden itibaren, yüzde)


99

76

6 6

54 4

3 3 3 3

2 2 2 2

1

0 0

3

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Kol

ombi

ya

Bre

zily

a

End

onez

ya

G.A

frik

a

G.K

ore

Mac

aris

tan

Hin

dist

an

Hır

vatis

tan

Filip

inle

r

Sır

bist

an

Çek

Cum

.

Tür

kiye

Mal

ezya

Per

u

Mek

sika

Rom

anya

Pol

onya

Tay

land

Ukr

ayna

Arja

ntin

a

Şili


1010

ABD Doları Kar şısında Yerel Para Birimlerinin Değişimi

(Yıl başından itibaren, yüzde)27

24

17

15 14

9 98

5 5 5 4 43 3 2

0 -1-2

-5

-11

6

-15

-10

-5

0

5

10

15

20

25

30

Bre

zily

a

G.A

frik

a

Kol

ombi

ya Şili

End

onez

ya

Çek

Cum

.

Per

u

G.K

ore

Tür

kiye

Mac

aris

tan

Hin

dist

an

Mek

sika

Pol

onya

Tay

land

Mal

ezya

Filip

inle

r

Sır

bist

an

Rom

anya

Ukr

ayna

Vie

tnam

Hır

vatis

tan

Arja

ntin

Diğer geli şmekte olan ülkelerle kıyaslandı ğında, Türk lirasının de ğerinde önemli bir

değişim gözlenmemektedir.

11

II. Türkiye Ekonomisinde Son Geli şmeler

93.1

86.9

100.0

75

80

85

90

95

100

105

04Ç1 05Ç1 06Ç1 07Ç1 08Ç1 09Ç1

Mevsimsellikten Arındırılmı ş Reel GSYĐH(2004 1.Ç – 2009 2.Ç, 2008 1.Ç=100)

Türkiye Ekonomisi

Büyümenin Bile şenleri(2007 4.Ç – 2009 2.Ç, bir önceki yılın aynı dönemine göre,

yüzde katkı)

Kaynak: TÜĐK, TCMB

12


-10

-5

0

5

10

07Ç4 08Ç1 08Ç2 08Ç3 08Ç4 09Ç1 09Ç2

Net Đhracat Özel Yatırım

Özel Tüketim Stok Değişmeleri

Türkiye ekonomisi 2009 yılının 2. çeyre ğinde hızlı bir toparlanma göstermi ştir.

13

97.0 100.0

61.2

50

60

70

80

90

100

110

05-I

05-I

I

05-I

II

05-I

V

06-I

06-I

I

06-I

II

06-I

V

07-I

07-I

I

07-I

II

07-I

V

08-I

08-I

I

08-I

II

08-I

V

09-I

09-I

I

Türkiye Ekonomisi

Özel Tüketim

Özel Makine-Teçhizat Yatırımı

GSYĐH Alt Kalemleri: Özel Tüketim ve Yatırım(2005 1.Ç – 2009 2.Ç, Mevsimsellikten Arındırılmış,

2008 1.Ç=100)


74.4

102.9

70

75

80

85

90

95

100

105

110

05-I

05-I

I

05-I

II

05-I

V

06-I

06-I

I

06-I

II

06-I

V

07-I

07-I

I

07-I

II

07-I

V

08-I

08-I

I

08-I

II

08-I

V

09-I

09-I

I

Özel Tüketim (Vergi Đndirimi Uygulanan Kalemler*)

Özel Tüketim (Vergi Đndirimi Uygulanmayan Kalemler)

GSYĐH Alt Kalemleri: Özel Tüketim ve Vergi Etkisi(2005 1.Ç – 2009 2.Ç, Mevsimsellikten Arındırılmış,

2008 1.Ç=100)

* Mobilya,Ev Aletleri ve Ev Bakım Hizmetleri Đle Ulaştırma-HaberleşmeKaynak: TÜĐK, TCMB

Bu toparlanma, büyük ölçüde vergi te şviklerinin uyarıcı etkisiyle, iç tüketim kaynaklı

olarak ve iç talebin öne çekilmesi ile gerçekle şmiştir. Özel yatırım talebinde gerileme

devam etmektedir.

60

65

70

75

80

85

01-05 08-05 03-06 10-06 05-07 12-07 07-08 02-09 09-09

90

95

100

105

110

115

120

125

Üretim Geli şmeleri

Kapasite Kullanım Oranı

Sanayi Üretim Endeksi (Sağ Eksen)

* Mevsimsellikten arındırılmışKaynak: TÜĐK, TCMB

Sanayi Üretim Endeksi* (Ocak 2005 – Ağustos 2009)Kapasite Kullanım Oranı* (Ocak 2005 – Eylül 2009)

Tam Kapasite ile Çalı şamama Nedenleri(Ocak 2005 – Eylül 2009, Yüzde Pay)

Kaynak: TCMB

14

0

10

20

30

40

50

60

01-05 08-05 03-06 10-06 05-07 12-07 07-08 02-09 09-09

Đç Pazarda Talep Yetersizliği

Dış Pazarda Talep Yetersizliği

Sanayi üretimi ve kapasite kullanım oranı, 2009 yıl ının ikinci çeyre ğinden itibaren

istikrar kazanmakla birlikte, iç ve dı ş talep yetersizli ği firmaların üretimlerini

kısıtlamaya devam etmektedir.

70

75

80

85

90

95

100

105

110

04-I

04-I

I

04-I

II

04-I

V

05-I

05-I

I

05-I

II

05-I

V

06-I

06-I

I

06-I

II

06-I

V

07-I

07-I

I

07-I

II

07-I

V

08-I

08-I

I

08-I

II

08-I

V

09-I

09-I

I

09-I

II

Özel Tüketim

Tüketim Harcamaları*(2004 1.Ç – 2009 3.Ç, yüzde, 2008 1.Ç =100)

*Mevsimsellikten arındırılmışKaynak: CNBC, TÜĐK, TCMB

CNBC-e Tüketim Endeksi

-40

-30

-20

-10

0

10

20

30

40

01-07 05-07 09-07 01-08 05-08 09-08 01-09 05-09 09-09

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

Talep Göstergeleri (Ocak 2007 – Eylül 2009)

ĐYA Gelecek Üç Aydaki ĐçPiyasa Sipariş Beklentisi*

PMI Yeni Siparişler Endeksi* (sağ eksen)

* Mevsimsellikten arındırılmışKaynak: Bloomberg, TCMB

15

Özel Nihai Tüketim Harcamaları

Tüketim talebinin ikinci çeyrekte sergiledi ği kayda de ğer yükseli şten sonra vergi

indirimlerinin sona ermesiyle birlikte, yılın ikinc i yarısında daha zayıf bir seyir izlemesi

beklenmektedir.

Stoklar

Mamul Mal Stok Göstergeleri(2007 1.Ç – 2009 3.Ç)

Kaynak:Bloomberg, TCMB

16

-15

-10

-5

0

5

10

15

20

07 I 07 II 07 III 07 IV 08 I 08 II 08 III 08 IV 09 I 09 II 09 III

-3.0

-2.5

-2.0

-1.5

-1.0

-0.5

0.0

0.5

Stok Düzeyi ve Beklentiler(2007 1.Ç – 2009 3.Ç)

ĐYA- Mamul Mal StokNormal Üstü- Normal Altı

Milli Gelir Stok Düzeyi* (sağ eksen)


-15

-10

-5

0

5

10

15

20

25

01-0

7

04-0

7

07-0

7

10-0

7

01-0

8

04-0

8

07-0

8

10-0

8

01-0

9

04-0

9

07-0

9

38

42

46

50

54

58

62

66

70

PMI Nihai Ürün Stoğu(sağ eksen)

ĐYA- Mamul Mal StokNormal Üstü- Normal Altı

2008 yılının son çeyre ğinden itibaren ba şlayan stok eritme süreci, tüketim talebinde

son dönemde görülen artı şın geçici oldu ğu beklentisiyle, devam etmektedir.

17

Yatırım Beklentileri

-60

-50

-40

-30

-20

-10

0

10

20

30

03

-07

06

-07

09

-07

12

-07

03

-08

06

-08

09

-08

12

-08

03

-09

06

-09

09

-09

Yatırım Göstergeleri(2000 1.Ç – 2009 3.Ç, bir önceki yılın aynı dönemine göre,

yüzde değişim )

Sabit Sermaye Yatırım Harcama Beklentisi(Mart 2007 – Eylül 2009)

* Endeks bileşenleri: Sermaye malları üretim, ithalat ve ihracat verileriKaynak: TÜĐK, TCMB


-50

-40

-30

-20

-10

0

10

20

30

40

2006Ç1 2006Ç3 2007Ç1 2007Ç3 2008Ç1 2008Ç3 2009Ç1 2009Ç3

Ağırlıklandırılmış Endeks

Özel Makine Teçhizat Yatırımları

Yatırım göstergeleri, önümüzdeki dönemde yatırım ta lebinde belirgin bir

canlanmaya i şaret etmemektedir.

18

-60

-40

-20

0

20

40

60

01-0

7

04-0

7

07-0

7

10-0

7

01-0

8

04-0

8

07-0

8

10-0

8

01-0

9

04-0

9

07-0

9

Dış Talep

Đhracat Beklentileri* (Ocak 2007 – Eylül 2009)

* Đktisadi yönelim anketi: artış ile azalış arasındaki farkKaynak: TÜĐK, TCMB

Yurt Dışı SiparişBeklentisi

120

130

140

150

160

170

180

200

6-Ç

1

200

6-Ç

2

200

6-Ç

3

200

6-Ç

4

200

7-Ç

1

200

7-Ç

2

200

7-Ç

3

200

7-Ç

4

200

8-Ç

1

200

8-Ç

2

200

8-Ç

3

200

8-Ç

4

200

9-Ç

1

200

9-Ç

2

200

9-Ç

3

200

9-Ç

4

Reel Đhracat ve Đthalat*(2006 1.Ç – 2009 4.Ç*, 2003=100)

* Đş günü sayısına göre düzeltilmiş ve mevsimsellikten arındırılmış** Ekim 2009 itibarıylaKaynak: TÜĐK, TCMB

Đhracat (altın hariç)

Đthalat

Mevcut Đhracat Siparişleri

Reel ihracat son dönemde istikrarlı bir e ğilim sergilemi ş, dış talebe ili şkin sipari ş

beklentilerinde bir miktar toparlanma gözlenmi ştir. Küresel ekonomideki büyüme

beklentilerine paralel olarak ihracattaki toparlanm anın da yava ş ve kademeli

gerçekle şmesi beklenmektedir.

Dış Talep

19

0

10

20

30

40

50

60

01-0

5

05-0

5

09-0

5

01-0

6

05-0

6

09-0

6

01-0

7

05-0

7

09-0

7

01-0

8

05-0

8

09-0

8

01-0

9

05-0

9

0

5

10

15

20

25

30

0

3

6

9

12

15

18

21

24

01

-05

05

-05

09

-05

01

-06

05

-06

09

-06

01

-07

05

-07

09

-07

01

-08

05

-08

09

-08

01

-09

05

-09

Kaynak: TÜĐK, TCMB Kaynak: TÜĐK, TCMB

Türkiye’nin Seçilmi ş Đhracat Piyasaları(Ocak 2005 – Ağustos 2009, yüzde pay)

Türkiye’nin Seçilmi ş Đhracat Piyasaları(Ocak 2005 – Ağustos 2009 , yüzde pay)

Avrupa Birliği

AB-dışı Avrupa (sağ eksen)

Kuzey Amerika (sağ eksen)

Yakın ve Orta Doğu

Kuzey Afrika

Diğer Asya

Ürün pazarlarının çe şitlili ğinin artması, ihracatta daha yüksek bir gerileme

yaşanmasını engellemi ştir.

20

Güven Endeksleri ve Öncü Göstergeler

Öncü Göstergeler (Ocak 1992 – Eylül 2009)

Kaynak: TCMB

40

50

60

70

80

90

100

110

120

01-07 05-07 09-07 01-08 05-08 09-08 01-09 05-09 09-09

Reel Kesim ve Tüketici Güven Endeksleri(Ocak 2007 – Eylül 2009)

Kaynak: CNBC-e, TÜĐK, TCMB

Tüketici Güven Endeksi (CNBC-e)

Tüketici Güven Endeksi-TCMB

75

80

85

90

95

100

105

110

115

92 93 94 95 96 97 98 99 00 01 02 03 04 05 06 07 08 09

Geleceğe dönük beklentiler, yakın dönemde iktisadi faaliyet te kısmi bir toparlanma

yaşanabilece ğine işaret etmektedir.

Reel Kesim Güven Endeksi-TCMB

Đstihdam

21

Đşsizlik Oranları*(Ocak 2005 - Temmuz 2009, yüzde)

Tarım Dışı Đşsiz Sayısındaki De ğişim*(Ocak 2005 - Temmuz 2009, 3 Aylık Değişim, bin kişi)

12.5

17.7

10.2

14.2

8

12

16

20

01

-05

04

-05

07

-05

10

-05

01

-06

04

-06

07

-06

10

-06

01

-07

04

-07

07

-07

10

-07

01

-08

04

-08

07

-08

10

-08

01

-09

04

-09

07

-09

-300

-200

-100

0

100

200

300

400

500

01-0

5

04-0

5

07-0

5

10-0

5

01-0

6

04-0

6

07-0

6

10-0

6

01-0

7

04-0

7

07-0

7

10-0

7

01-0

8

04-0

8

07-0

8

10-0

8

01-0

9

04-0

9

07-0

9

*Mevsimsellikten arındırılmışKaynak: TÜĐK, TCMB


Tarım Dışı Đşsizlik Oranı

Đşsizlik Oranı

Đş gücü piyasasında son dönemde sınırlı bir iyile şme gözlenmektedir. Ancak, toplam

talebe ili şkin belirsizliklerin devam etmesi ve atıl kapasite fazlalığı, yatırımlarla birlikte

istihdam kararlarını da olumsuz yönde etkilemeye dev am etmektedir.

Đstihdam

3.6

3.7

3.8

3.9

4.0

4.1

4.2

4.3

4.4

4.5

4.6

01

-05

07

-05

01

-06

07

-06

01

-07

07

-07

01

-08

07

-08

01

-09

07

-09

8.8

9.0

9.2

9.4

9.6

9.8

10.0

10.2

10.4

10.6

10.8

22

Tarım Dışı Đşsiz Sayısı*(Ocak 2007 - Temmuz 2009, 3 Aylık Değişim, bin kişi)

-350

-250

-150

-50

50

150

250

350

450

550

01-0

7

03-0

7

05-0

7

07-0

7

09-0

7

11-0

7

01-0

8

03-0

8

05-0

8

07-0

8

09-0

8

11-0

8

01-0

9

03-0

9

05-0

9

07-0

9

Đşgücüne Katılım

Đstihdam Kaybı

Net Đşsiz Değişim

Sanayi ve Hizmetler Đstihdamı*(Ocak 2005 - Temmuz 2009, milyon Kişi)

Sanayi Đstihdamı

Hizmetler Đstihdamı(sağ eksen)



Tarım dı şı istihdamda yıllık bazda gözlenen gerileme, büyük ö lçüde sanayi

sektöründeki istihdam kaybından kaynaklanmı ştır.

Đstihdam

10

20

30

40

50

60

70

80

90

01

-06

04

-06

07

-06

10

-06

01

-07

04

-07

07

-07

10

-07

01

-08

04

-08

07

-08

10

-08

01

-09

04

-09

07

-09

23

Đşsizlik Sigortasına Yapılan Ba şvurular(Ocak 2006 - Ağustos 2009, Bin Kişi)


Başvuru Sayısı

Mevsimsellikten ArındırılmışBaşvuru Sayısı

Kaynak: Bloomberg, TÜĐK, TCMB

-8

-6

-4

-2

0

2

4

05-0

5

08-0

5

11-0

5

02-0

6

05-0

6

08-0

6

11-0

6

02-0

7

05-0

7

08-0

7

11-0

7

02-0

8

05-0

8

08-0

8

11-0

8

02-0

9

05-0

9

08-0

9

30

35

40

45

50

55

60

Đmalat Sanayi Đstihdam Endeksi veSatın Alma Yöneticileri Đstihdam Endeksi(Mayıs 2005 - Eylül 2009, çeyreklik yüzde değişim)

PMI Đstihdam Endeksi (sağ eksen)

Đmalat Sanayi Đstihdam Endeksi

Ancak açıklanan son veriler sanayi istihdamında haf if de olsa bir toparlanmaya

işaret etmektedir.

95

105

115

125

135

145

155

01-07 05-07 09-07 01-08 05-08 09-08 01-09 05-09 09-09

24

Kredi Geli şmeleri

95

100

105

110

115

120

125

130

135

140

145

01-07 05-07 09-07 01-08 05-08 09-08 01-09 05-09 09-09

Yurt Đçi Kredi Hacmi (Ocak 2007 – Eylül 2009, reel, Ocak 2007=100)

Kaynak: BDDK, TCMB

Đşletme Kredileri

Bireysel Krediler

Kaynak: BDDK, TCMB

Đşletme ve Bireysel Kredi Hacmi(Ocak 2007 – Eylül 2009, reel, Ocak 2007=100)

2008 yılı Kasım ayından bu yana sürdürülen faiz indi rimlerinin etkisi ve küresel

risk algılamalarındaki iyile şmenin deste ği ile kredi piyasasında olumlu

gelişmeler gözlenmeye ba şlamıştır. Bu geli şmeler, önümüzdeki dönemde kredi

kanalının toplam talebe olan deste ğinin artaca ğına işaret etmektedir.

25

Firmalara Verilen Krediler

Firma ve KOB Đ’lere Verilen Krediler(Ocak 2008 – Ağustos 2009, milyar TL)

100

120

140

160

180

01-0

8

02-0

8

03-0

8

04-0

8

05-0

8

06-0

8

07-0

8

08-0

8

09-0

8

10-0

8

11-0

8

12-0

8

01-0

9

02-0

9

03-0

9

04-0

9

05-0

9

06-0

9

07-0

9

08-0

9

75

80

85

90

95

100KOBĐ Hariç Firma Kredileri (sol eksen)

KOBĐ Kredileri (sağ eksen)

Kaynak: BDDK, TCMB

2.0

3.0

4.0

5.0

6.0

7.0

8.0

01

-08

02

-08

03

-08

04

-08

05

-08

06

-08

07

-08

08

-08

09

-08

10

-08

11

-08

12

-08

01

-09

02

-09

03

-09

04

-09

05

-09

06

-09

07

-09

08

-09

KOBĐ Kredileri

Firma ve KOB Đ Kredilerinin TGA’ya Dönü şüm Oranı

(Ocak 2008 – Ağustos 2009, yüzde)

Kaynak: BDDK, TCMB

yüzde KOB Đ KredileriKOB Đ Hariç

Firma Kredileri

08/08 4.1 2.8

08/09 7.2 3.8

KOBĐ HariçFirma Kredileri

milyar TL KOB Đ KredileriKOB Đ Hariç

Firma Kredileri

08/08 88.3 141.4

08/09 79.7 166.9

Küresel likidite daralması ve kredi standartlarının sıkıla şması ile birlikte KOB Đ’lere

verilen kredilerde ortaya çıkan durgun görünüm devam etmektedir.

Firmaların Yabancı Para Cinsi Borçları

Son bir yıl içinde firmaların yurt dı şından sa ğladıkları uzun vadeli krediler istikrarlı

bir seyir izlerken, yurt içi bankalardan sa ğlanan yabancı para cinsi krediler ve yurt

içindeki bankaların yurt dı şı şubelerinden alınan krediler azalı ş göstermi ştir.

26

48.651.0

46.0

42.1 42.443.5

36.137.8 36.9

35.2 35.034.0

61.5 61.8 62.660.5

61.7 61.8

30

35

40

45

50

55

60

65

08 II 08 III 08 IV 09 I 09 II 09 III

Firmaların Yabancı Para Cinsi Borçları(2008 2.Ç – 2009 3.Ç*, milyar ABD Doları)

* Ağustos 2009 itibarıylaKaynak: BDDK, TCMB

Yurt Dışından Alınan Uzun Vadeli Krediler

Yurt Đçi Bankalardan Sağlanan Sağlanan Yabancı

Para Cinsi Krediler

Yurt Đçi Bankaların Yurt Dışı Şubelerinden Sağlanan

Uzun Vadeli Krediler

Kredi Temerrüt Oranları

Bankalara olan kredi borcunu ödeyemeyip temerrüde d üşen firmaların sayısı son

bir yıl içinde belirgin bir artı ş göstermi ştir.

27

Ara.08 Tem.09 Ağu.09

1 Tekstil ve Tekstil Ürünleri San. 11,6 15,1 15,6

2 Gıda, Meşrubat ve Tütün San. 9 12,6 12,9

3 Đnşaat 8,5 11,2 11,3

4 Tarım, Avcılık, Ormancılık 10,3 11,1 11,3

5 Otel ve Restoranlar (Turizm) 7,8 10,4 10,6

6 Toptan ve Perak. Tic.,Komis.,Mot. Araç Ser. Hizm. 6,5 9,7 9,8

7 Metal Ana San ve Đşl. Mad. Ürt. 5,9 8,9 9,2

8 Elektrik, Gaz ve Su Kaynakları 6,1 8,3 8,6

9 Makine ve Teçhizat San. 5,5 8 8,4

10 Taşımacılık, Dep. ve Haberleşme 4,6 6,3 6,5

Tüm Sektörler Toplamı 8,1 10,6 10,8

Kaynak: TCMB(1) Temerrüde düşme oranı; bir sektördeki tahsili gecikmiş kredisi bulunan firma sayısının, o sektördeki nakit ve tahsiligecikmiş kredisi bulunan toplam firma sayısı içindeki oranı olarak hesaplanmıştır.

Bireysel Kredileri

0

10

20

30

40

50

01

-05

04

-05

07

-05

10

-05

01

-06

04

-06

07

-06

10

-06

01

-07

04

-07

07

-07

10

-07

01

-08

04

-08

07

-08

10

-08

01

-09

04

-09

07

-09

10

-09

Bireysel Krediler Alt Kalemleri(Ocak 2005 – Ekim 2009, milyar TL)

28

0.0

2.0

4.0

6.0

8.0

10.0

12.0

14.0

01-0

5

05-0

5

09-0

5

01-0

6

05-0

6

09-0

6

01-0

7

05-0

7

09-0

7

01-0

8

05-0

8

09-0

8

01-0

9

05-0

9

09-0

9

Takipteki Bireysel Kredilerin Oranı(Ocak 2005 – Ekim 2009, yüzde)

Kredi Kartları

Taşıt

Đhtiyaç

Konut

Kaynak: BDDK, TCMB Kaynak: BDDK, TCMB

Kredi Kartları

Đhtiyaç

Konut

Taşıt

milyar TL TOPLAM Konut Ta şıt Đhtiyaç Kredi Kartı

10/07 84.2 25.3 5.7 28.3 24.8

10/08 116.0 39.0 5.8 38.1 33.1

10/09 121.1 41.5 4.3 39.9 35.4

Yüzde TOPLAM Konut Ta şıt Đhtiyaç Kredi Kartı

10/07 3.0 0.5 3.5 1.6 7.3

10/08 3.1 0.9 4.7 2.3 6.2

10/09 6.3 2.1 11.6 5.6 11.3

Takipteki bireysel kredilerde artı ş, teminat kalitesinin yüksek oldu ğu konut

kredilerinde sınırlı kalırken, kredi ya şlanmasının görüldü ğü taşıt kredilerinde daha

belirgindir.

Banka Kredileri ve Menkul Kıymet Portföyünde Yıllık Değişim*

(Ocak 2008 – Ekim 2009, milyar TL)

* Yabancı para cinsi krediler ve menkul kıymetler sabit kur cinsinden hesaplanmıştır.(1 USD = 1.5 TL)Kaynak: BDDK, TCMB

Finansal Sıkılık Göstergeleri

-10

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

01-0

8

02-0

8

03-0

8

04-0

8

05-0

8

06-0

8

07-0

8

08-0

8

09-0

8

10-0

8

11-0

8

12-0

8

01-0

9

02-0

9

03-0

9

04-0

9

05-0

9

06-0

9

07-0

9

08-0

9

09-0

9

Menkul Kıymet Portföyü

Krediler

Gerçekle ştirilen faiz indirimlerine ra ğmen finansal ko şullardaki ek sıkılık kısmen

devam etmektedir.

Kredi Faizleri ile Mevduat Faizleri Arasındaki Fark *(Ocak 2006 – Ekim 2009, 4 haftalık hareketli ortalama, yıllık yüzde)

* Ağırlıklı ortalama akım faiz oranlarıdır.Kaynak: BDDK, TCMB

0.0

2.0

4.0

6.0

8.0

10.0

12.0

01-0

6

04-0

6

07-0

6

10-0

6

01-0

7

04-0

7

07-0

7

10-0

7

01-0

8

04-0

8

07-0

8

10-0

8

01-0

9

04-0

9

07-0

9

10-0

9

Ticari Kredi Faizi

Tüketici Kredisi Faizi

29

30

Mevduat Faizlerindeki De ğişim

Mevduat Faizleri* ve Politika Faizleri(Ocak 2008 – Eylül 2009, Yüzde)

6

8

10

12

14

16

18

200

1-0

8

02-

08

03-

08

04-

08

05-

08

06-

08

07-

08

08-

08

09-

08

10-

08

11-

08

12-

08

01-

09

02-

09

03-

09

04-

09

05-

09

06-

09

07-

09

08-

09

09-

09

Uzun Vadeli Repo Đhalelerine Başlanması (19 Haziran 2009)

Faiz Đndirim Sürecinin Başlaması (20 Kasım 2008)

* Ağırlıklı ortalama akım faiz oranları. Bankalararası mevduat hariç.Kaynak: BDDK, TCMB

Enflasyon Raporu (27 Temmuz 2009)

Parasal gev şeme süreci, uzun vadeli repo imkanı ve politika faiz lerinin orta vadeli

seyrine ili şkin verilen mesajlar, bankaların fonlama maliyetleri üzerindeki baskıyı

hafifletmi ştir.

Politika Faizleri

Mevduat Faizleri

31

Kredi Faizlerindeki De ğişim

Tüketici Kredileri, Ticari Krediler ve Politika Fai zleri(Ocak 2008 – Eylül 2009, Yüzde)

6

8

10

12

14

16

18

20

22

24

260

1-0

8

02

-08

03

-08

04

-08

05

-08

06

-08

07

-08

08

-08

09

-08

10

-08

11

-08

12

-08

01

-09

02

-09

03

-09

04

-09

05

-09

06

-09

07

-09

08

-09

09

-09

Kaynak: TCMB

Uzun Vadeli Repo Đhalelerine Başlanması (19 Haziran 2009)

Faiz Đndirim Sürecinin Başlaması (20 Kasım 2009)

Enflasyon Raporu (27 Temmuz 2009)

Benzer bir görünüm, daha sınırlı olmakla birlikte, k redi faizlerinde de

görülmektedir.

Politika Faizleri

Ticari Krediler

Tüketici Kredileri

32

Kredi E ğilim Anketi Sonuçları

Kredi Arzını Etkileyen Unsurlar(Mart 2005- Haziran 2009)

-100

-80

-60

-40

-20

0

20

40

03-0

5

06-0

5

09-0

5

12-0

5

03-0

6

06-0

6

09-0

6

12-0

6

03-0

7

06-0

7

09-0

7

12-0

7

03-0

8

06-0

8

09-0

8

12-0

8

03-0

9

06-0

9

Sektör ve Ekonomiye Đlişkin Algılamaların Etkisi

Rekabet Baskısının Etkisi

Bankaların Likidite ve Sermaye Kısıtlarının Etkisi

Kaynak: TCMB

-60

-40

-20

0

20

40

60

80

100

03

-05

06

-05

09

-05

12

-05

03

-06

06

-06

09

-06

12

-06

03

-07

06

-07

09

-07

12

-07

03

-08

06

-08

09

-08

12

-08

03

-09

06

-09

Kredi Talebini Etkileyen Unsurlar(Mart 2005- Haziran 2009)

Stok Artırımı ve ĐşletmeSermayesinin Etkisi

Borcun YenidenYapılandırılmasının Etkisi

Sabit Yatırımın Etkisi

Kaynak: TCMB

Kredi E ğilim Anketleri, son dönemde, bankaların kredi stand artlarındaki sıkıla ştırma

eğilimlerini azalttıklarını ve bankalar arası rekabetin standartları gev şetici yönde etki

etmeye ba şladığını göstermektedir.

Karşılıksız çıkan banka çekleri ve yeni kurulan şirket sayısında olumsuz görünüm,

son dönemde azalmakla beraber devam etmektedir.

33Kaynak: BTOM , TCMB

Ticari Faaliyetler

Karşılıksız Banka Çek Adetinin Takas Odasına Đbraz Edilen Toplam Çek Adetine Oranı

(Ocak 2005 – Mayıs 2009, yıllık yüzde)

-20

-15

-10

-5

0

5

10

15

20

99

Ç1

99

Ç4

00

Ç3

01

Ç2

02

Ç1

02

Ç4

03

Ç3

04

Ç2

05

Ç1

05

Ç4

06

Ç3

07

Ç2

08

Ç1

08

Ç4

09

Ç3

-45

-30

-15

0

15

30

45

Açilan Şirket Sayısı ve GSY ĐH Đmalat Sanayi(1999 1.Ç – 2009 3.Ç, Bir önceki yılın aynı çeyreğine göre

değişim, yüzde)


2.0

4.0

6.0

8.0

10.0

12.0

01-0

5

04-0

5

07-0

5

10-0

5

01-0

6

04-0

6

07-0

6

10-0

6

01-0

7

04-0

7

07-0

7

10-0

7

01-0

8

04-0

8

07-0

8

10-0

8

01-0

9

04-0

9

07-0

9

3 Aylık hareketli ortalama

2006 2007 08-III 08-IV 09-I 09-II 09-III5.14 5.39 5.01 6.87 8.44 8.58 7.13

Yüzde Değişim 07 08-IV 09-I 09-II 09-IIIĐmalat Sanayi 5.6 -10.8 -20.2 -8.7Açılan Şirket 5.0 -31.4 -30.6 -15.8 -2.8

Đmalat Sanayi

Açılan Şirket

34

Ödemeler Dengesi Geli şmeleri

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

01-05 07-05 01-06 07-06 01-07 07-07 01-08 07-08 01-09 07-09


Dış Ticaret Dengesi(Ocak 2005 – Ağustos 2009, milyar ABD doları)

Enerji

Enerji Hariç DışTicaret Açığı

-4

-3

-2

-1

0

1

2

3

4

5

6

7

01-05 07-05 01-06 07-06 01-07 07-07 01-08 07-08 01-09 07-09


Cari Đşlemler Dengesi(Ocak 2005 – Ağustos 2009, GSYĐH’ye oranı, yüzde)

Cari Açık

Enerji Hariç Cari Açık*

Cari dengedeki göreli iyile şme, finansman ihtiyacını belirgin bir biçimde azalta rak

küresel krizin olumsuz etkilerini sınırlayıcı bir ro l oynamı ştır.

35

Ödemeler Dengesi Geli şmeleri

Ekim 2008 – A ğustos 2009 Arası Ödemeler Dengesi Geli şmeleri

KULLANIM Milyar ABD Doları

Cari Đşlemler Dengesi -12,3

Portföy Yatırımları(Hisse senetleri, borç senetleri ve banka mevduatları)

- 0,0

Krediler(Ticari krediler, bankacılık, kamu kesimi ve di ğer sektör kredileri

-19,12,3Diğer

KAYNAK Milyar ABD Doları

Net Hata Noksan 12,6

Doğrudan Yatırım 8,8

Rezerv Varlıklar(Resmi rezervler)

(Bankaların döviz varlıkları)(Diğer Sektörlerin döviz varlıkları)

7,7(5,9)(-2,6)(4,4)

NET HATA NOKSAN KALEM Đ

� Varlık Barışı gibi nedenlerle yurt içinde yerleşik kişilerin yurt dışındaki mevduatlarını yurda getirerek döviz tevdiat hesaplarına aktarması,

� Yurt içi bankacılık sistemi dışında tutulan efektif şeklindeki tasarrufların bankalara Türk Lirası karşılığında satılması,

� Kur hareketlerinin muhasebeleştirilmesi sırasında ortaya çıkan farklılıklar.


36

Türkiye’de Enflasyon Geli şmeleri


Tüketici Enflasyonu(Ocak 2007 – Eylül 2009, yıllık yüzde değişim)

Çekirdek Enflasyon Göstergeleri(Ocak 2007 – Eylül 2009, yıllık yüzde değişim)

11.99

5.27

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

01-0

7

03-0

7

05-0

7

07-0

7

09-0

7

11-0

7

01-0

8

03-0

8

05-0

8

07-0

8

09-0

8

11-0

8

01-0

9

03-0

9

05-0

9

07-0

9

09-0

9

4.25

7.39

3.37

0

2

4

6

8

10

12

01-

07

03-

07

05-

07

07-

07

09-

07

11-

07

01-

08

03-

08

05-

08

07-

08

09-

08

11-

08

01-

09

03-

09

05-

09

07-

09

09-

09

Vergi Etkisinden Arındırılmış

I Endeksi

Eylül ayı itibarıyla TÜFE enflasyonu yıllık yüzde 5, 27 olarak gerçekle şmiştir.

4

6

8

10

12

14

01-0

7

03-0

7

05-0

7

07-0

7

09-0

7

11-0

7

01-0

8

03-0

8

05-0

8

07-0

8

09-0

8

11-0

8

01-0

9

03-0

9

05-0

9

07-0

9

09-0

9

37

Türkiye’de Enflasyon Geli şmeleri

Mal ve Hizmet Fiyatları(Ocak 2007 – Eylül 2009, yıllık yüzde değişim)

Hizmet Grubu

Mal Grubu

Mal Grubu Fiyatları(Ocak 2007 – Eylül 2009, yıllık yüzde değişim)

0

5

10

15

20

25

30

35

01-0

7

03-0

7

05-0

7

07-0

7

09-0

7

11-0

7

01-0

8

03-0

8

05-0

8

07-0

8

09-0

8

11-0

8

01-0

9

03-0

9

05-0

9

07-0

9

09-0

9

Gıda

Enerji

Enerji ve Gıda dışı Mal


Eylül ayında vergi indirimlerinin kademeli olarak s ona ermesi ile enerji ve gıda dı şı

mal fiyatları enflasyonunda sınırlı bir artı ş gözlenmi ş, hizmet grubu enflasyonu

istikrarlı olarak gerilemeye devam etmi ştir.

100

200

300

400

500

600

01

-05

04

-05

07

-05

10

-05

01

-06

04

-06

07

-06

10

-06

01

-07

04

-07

07

-07

10

-07

01

-08

04

-08

07

-08

10

-08

01

-09

04

-09

07

-09

10

-09

38

Đthalat Fiyatları

Đthalat Fiyatları(Ocak 2005 – Ağustos 2009, 2001 = 100)

100

120

140

160

180

200

220

240

260

280

01-0

5

04-0

5

07-0

5

10-0

5

01-0

6

04-0

6

07-0

6

10-0

6

01-0

7

04-0

7

07-0

7

10-0

7

01-0

8

04-0

8

07-0

8

10-0

8

01-0

9

04-0

9

07-0

9

TL Bazlı

ABD Doları Bazlı

Tarım

Enerji

Metal

Emtia Fiyatları(Ocak 2005 – Ekim 2009, ABD doları, 2001 = 100)


Son dönemde gözlenen kısmi toparlanmaya ra ğmen, emtia fiyatları küresel

yavaşlamayla ortaya çıkan dü şük seviyelerini korumaktadır.

6.23

6.18

4

5

6

7

8

9

10

01-07 04-07 07-07 10-07 01-08 04-08 07-08 10-08 01-09 04-09 07-09 10-09

39

Enflasyon Beklentileri

Enflasyon Beklentileri(Ocak 2007 – Ekim 2009, yıllık yüzde değişim)


24 Aylık Beklenti

12 Aylık Beklenti

Enflasyon gerçekle şmelerinin, Merkez Bankası’nın öngörüleri ile uyumlu

gerçekle şmesi beklentileri olumlu etkilemekte ve enflasyonun orta vadeli

görünümünün iyile şmesine destek vermektedir.

40

Enflasyon

Enflasyon Gerçekle şmeleri, Tahminler ve Hedefler(2009 1.Ç – 2012 3.Ç)

Kaynak: TCMB

2009 yıl sonu itibarıyla yıllık enflasyonun belirsi zlik aralı ğı alt sınırına yakın

gerçekle şeceği tahmin edilmektedir. 2010 yılının ilk yarısında baz etkisi nedeniyle

yıllık enflasyonda dalgalanmalar gözlenebilecektir.

2

4

6

8

10

01-0

9

04-0

9

07-0

9

10-0

9

01-1

0

04-1

0

07-1

0

10-1

0

01-1

1

04-1

1

07-1

1

10-1

1

01-1

2

04-1

2

Enflasyon Gerçekleşmeleri

Enflasyon Hedefleri:

2009

Tahmin AralığıEnflasyon Tahminlerinin Orta Noktası

2010 2011

%5,5%6,5

%7,5

41

III. Para Politikası Duru şu

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

20

01-07 07-07 01-08 07-08 01-09 07-09

42

Para Politikası Duru şu

Kaynak: Merkez Bankaları, TCMB

Gelişmekte Olan Ülkelerde Politika Faiz Oranlarının De ğişimi

(Ekim 2008 tarihinden itibaren değişim, yüzde puan)

Enflasyon Hedeflemesi Yapan Geli şmekte Olan Ülkeler ve Türkiye Politika Faiz Oranı

(Ocak 2007– Ekim 2009, yüzde)

Kaynak: Merkez Bankaları, TCMB

Türkiye

Enflasyon Hedeflemesi Uygulayan Gelişmekte Olan Ülkeler

Türkiye’deki finansal sistemin göreli sa ğlamlığı, fiyat istikrarını sa ğlama temel

amacımız ile çeli şmeksizin, krizin ekonomimiz üzerinde yaratabilece ği

olumsuzlukları sınırlamaya odaklanmamıza imkan sa ğlamıştır.

-1.62

-1.75

-1.75-2.00

-2.25

-2.25

-2.50-2.50

-3.00

-3.00

-3.75-3.75

-4.50

-5.00

-5.00-5.25

-6.00

-6.00

-7.75-10.00

-12 -10 -8 -6 -4 -2 0

Çin

UkraynaTayvan

Filipinler

Romanya

G. KorePolonya

Tayland

Đsrail

EndonezyaMeksika

Mısır

Macaristan

BrezilyaGüney Afrika

Peru

Đzlanda

KolombiyaŞili

Türkiye

43

TCMB Politika Faiz Oranı ve Gösterge D ĐBS Faiz Oranı(1 Ocak 2006 – 13 Ekim 2009, bileşik, yüzde)

Kaynak: BDDK, TCMB

5

10

15

20

25

30

01-06 05-06 09-06 01-07 05-07 09-07 01-08 05-08 09-08 01-09 05-09 09-09

Politika Faiz Oranı

Gösterge DĐBS Faiz Oranı

Para Politikası Duru şuRisk algılamalarındaki sınırlı iyile şme ve MB faiz indirimlerinin enflasyon

gerçekle şmeleri ile desteklenmesi sonucunda piyasa faizleri belirgin bir dü şüş

eğilimi göstermi ştir.

Politika Faizi

Değişim

Ekim 08 16.75 0.00

Kasım 08 16.25 -0.50

Aralık 08 15.00 -1.25

Ocak 09 13.00 -2.00

Şubat 09 11.50 -1.50

Mart 09 10.50 -1.00

Nisan 09 9.75 -0.75

Mayıs 09 9.25 -0.50

Haziran 09 8.75 -0.50

Temmuz 09 8.25 -0.50

Ağustos 09 7.75 -0.50

Eylül 09 7.25 -0.50

Ekim 09 6.75 -0.50

44

Faiz indirim süreci


Kredi Faiz Oranları(Ocak 2008 – Eylül 2009, yıllık yüzde)

Tüketici Kredileri Faiz Oranları(Ocak 2008 – Eylül 2009, yıllık yüzde)

Konut

Taşıt

ĐhtiyaçBireysel Kredi Faizi

Ticari Kredi Faizi

* 2 haftalık hareketli ortalamaKaynak: BDDK, TCMB

* 2 haftalık hareketli ortalamaKaynak: BDDK, TCMB

Faiz indirim süreci

Son dönemde kredi faizlerinin, küresel krizin zirve yaptığı Ekim 2008 döneminden

önceki seviyelerine geriledi ği dikkat çekmektedir.

10

12

14

16

18

20

22

24

26

01-0

8

02-0

803

-08

04-0

805

-08

06-0

8

07-0

8

08-0

8

09-0

8

10-0

8

11-0

8

12-0

8

01-0

9

02-0

903

-09

04-0

9

05-0

9

06-0

9

07-0

9

08-0

9

09-0

9

12

14

16

18

20

22

24

26

01-0

8

02-0

8

03-0

8

04-0

8

05-0

8

06-0

8

07-0

8

08-0

8

09-0

8

10-0

8

11-0

8

12-0

8

01-0

9

02-0

903

-09

04-0

9

05-0

9

06-0

9

07-0

9

08-0

9

09-0

9

6

8

10

12

14

16

18

20

22

09-08 10-08 12-08 02-09 03-09 05-09 07-09 08-09 10-09

45

Merkez Bankasınca Sa ğlanan TL Likiditesi(1 Ocak 2008 – 16 Ekim 2009, milyar TL)

Kaynak: TCMB

-25

-20

-15

-10

-5

0

5

10

15

20

01-08 04-08 07-08 10-08 01-09 04-09 07-09 10-09


2 Haftalık Hareketli Ortalama

Piyasada ortaya çıkan Türk Lirası cinsi likidite iht iyacı düzenli olarak

gerçekle ştirilen ihaleler ile kar şılanmı ş ve para piyasalarında faizlerin Merkez

Bankasının borçlanma faizine yakın seviyelerde olu şması sağlanmıştır.

Haftalık RepoFaiz Oranı

MB Borç Alma Faiz Oranı

Politika Faiz Oranı ve Repo Faiz Oranı(Eylül 2008 – Ekim 2009, yüzde)

Sterilizasyon Fonlama

MB Borç Verme Faiz Oranı

6

7

8

9

10

11

12

07-09 07-09 08-09 09-09 09-09 10-09

3 Aylık RepoFaiz Oranı

Kaynak: TCMB

46

Döviz Likidite Önlemleri

TL Kar şılığı Döviz Alım ve Satım Đhaleleri (aylık toplam, milyar ABD doları)ve Döviz Sepeti (eşit ağırlıklı, Ocak 2008 – Ekim 2009*)

-1.0

-0.8

-0.6

-0.4

-0.2

0.0

0.2

0.4

0.6

0.8

1.0

1.2

01-0

8

02-0

8

03-0

8

04-0

8

05-0

8

06-0

8

07-0

8

08-0

8

09-0

8

10-0

8

11-0

8

12-0

8

01-0

9

02-0

9

03-0

9

04-0

9

05-0

9

06-0

9

07-0

9

08-0

9

09-0

9

10-0

9

1.40

1.50

1.60

1.70

1.80

1.90

2.00

* 16 Ekim 2009 itibarıylaKaynak: TCMB

Đçinde bulundu ğumuz dönemin Merkez Bankasının döviz rezervlerini

kuvvetlendirmesi için uygun bir ortam olu şturdu ğu değerlendirilerek, döviz alım

ihalelerine 4 A ğustos 2009 tarihinden itibaren tekrar ba şlanmıştır.

Döviz Alım Đhaleleri (Toplam 2.4 milyar

ABD doları)

Döviz Satım Đhaleleri (Toplam 0.9 milyar

ABD doları)

Döviz Satım Đhaleleri (Toplam 0.1 milyar

ABD doları)

Eşit ağırlıklı ABD doları ve Euro Sepeti (sağ eksen)

47

Đhracat Reeskont Kredileri

1.1

0.0

0.2

0.4

0.6

0.8

1.0

1.219

92

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

*

Đhracat Reeskont Kredisi Kullanımları(1992 – Ekim 2009, milyar ABD doları)

* 15 Ekim 2009 itibarıylaKaynak: TCMB

Yaşanan küresel krizin reel sektör üzerindeki olumsuz etkilerini azaltmak

amacıyla, ihracat reeskont kredisi limiti 500 milyo n ABD dolarından 2,5 milyar

ABD Dolarına çıkarılmı ş ve kullanım ko şulları kolayla ştırılmı ştır.

48

Genel Görünüm

• Küresel finansal piyasalarında iyimserlik devam etmekte, küresel ekonomide

toparlanma sinyalleri görülmektedir. Ancak parasal ve mali tedbirlerin etkisinin

azalacağı 2010 yılına ilişkin belirsizlikler önemini korumaktadır.

• Son dönemde açıklanan veriler, Türkiye’de iktisadi faaliyette toparlanmanın

başladığını teyit etmektedir. Bankaların kredi verme iştahında kayda değer bir

artış gözlenmekte, finansal koşullardaki sıkılık azalmaya devam etmekte, iş gücü

piyasasında sınırlı ölçüde iyileşme işaretleri alınmaktadır.

• 2008 yılı Kasım ayından bu yana sürdürülen faiz indirimlerinin etkisi ve küresel

risk algılamalarındaki iyileşmenin desteği ile önümüzdeki dönemde kredi

kanalının toplam talebe olan desteğinin artacağı değerlendirilmektedir.

• Küresel finansal piyasalarında iyimserlik devam etmekte, küresel ekonomide

toparlanma sinyalleri görülmektedir. Ancak parasal ve mali tedbirlerin etkisinin

azalacağı 2010 yılına ilişkin belirsizlikler önemini korumaktadır.

• Son dönemde açıklanan veriler, Türkiye’de iktisadi faaliyette toparlanmanın

başladığını teyit etmektedir. Bankaların kredi verme iştahında kayda değer bir

artış gözlenmekte, finansal koşullardaki sıkılık azalmaya devam etmekte, iş gücü

piyasasında sınırlı ölçüde iyileşme işaretleri alınmaktadır.

• 2008 yılı Kasım ayından bu yana sürdürülen faiz indirimlerinin etkisi ve küresel

risk algılamalarındaki iyileşmenin desteği ile önümüzdeki dönemde kredi

kanalının toplam talebe olan desteğinin artacağı değerlendirilmektedir.

49

Genel Görünüm

• Bununla birlikte, iktisadi faaliyetteki toparlanmanın yavaş ve kademeli olarak

gerçekleşeceği tahmin edilmektedir.

• Özel tüketim talebinde gözlenen belirgin artış, büyük ölçüde dönemsel

teşviklerden kaynaklanan kısmi bir canlanmayı yansıtmaktadır. Dış talep ve yurt

içi yatırım talebi zayıf seyrini sürdürmektedir. Özel tüketim harcamalarının ikinci

çeyrekte sergilediği kayda değer yükselişten sonra daha zayıf bir seyir izlemesi

beklenmektedir.

• Ekonomideki kaynak kullanımının uzunca bir süre potansiyel düzeyinin altında

seyredeceği ve enflasyonun düşük seyrini koruyacağı tahmin edilmektedir.

• Sonuç olarak, para politikasının aşağı yönlü esnekliğini uzun bir süre koruyacağı

bir çerçeve öngörülmektedir.

• Bununla birlikte, iktisadi faaliyetteki toparlanmanın yavaş ve kademeli olarak

gerçekleşeceği tahmin edilmektedir.

• Özel tüketim talebinde gözlenen belirgin artış, büyük ölçüde dönemsel

teşviklerden kaynaklanan kısmi bir canlanmayı yansıtmaktadır. Dış talep ve yurt

içi yatırım talebi zayıf seyrini sürdürmektedir. Özel tüketim harcamalarının ikinci

çeyrekte sergilediği kayda değer yükselişten sonra daha zayıf bir seyir izlemesi

beklenmektedir.

• Ekonomideki kaynak kullanımının uzunca bir süre potansiyel düzeyinin altında

seyredeceği ve enflasyonun düşük seyrini koruyacağı tahmin edilmektedir.

• Sonuç olarak, para politikasının aşağı yönlü esnekliğini uzun bir süre koruyacağı

bir çerçeve öngörülmektedir.

50

20 Ekim 2009

TÜRKĐYECUMHURĐYET MERKEZ

BANKASI

Eski şehir Sanayi Odası Sunumu

Durmu ş YILMAZBaşkan

Economy & Finance

TCMB - DURMUS YILMAZ - ESKISEHIR SANAYI ODASI SUNUMU - 20 EKIM 2009