องคประกอบ

ตวแบบพนฐาน

ระบบคนคนสารสนเทศ

ตวแบบพฤตกรรมสารสนเทศ พฤตกรรมการแสวงหาสารสนเทศ

หากพจารณาเชงระบบ (สารสนเทศ) การจดเกบและคนคนสารสนเทศเปนการเชอมโยงระหวางทรพยากรสารสนเทศกบผใชซงมความตองการสารสนเทศ โดยมฐานขอมลในฐานะเปนแหลงทรวบรวมสารสนเทศประเภทใดหนง

1. ทรพยากรสารสนเทศ (information resources)

2. ฐานขอมล (database)

3. ผใช (user)

1. ทรพยากรสารสนเทศ 3. ผใช2. ฐานขอมล

ความตองการของผใช

สารสนเทศทผใชตองการ

คอ สอสงพมพ สอโสตทศน และสออเลกทรอนกส ทมในหองสมด

หมายถง-ฐานขอมลทรพยากรสารสนเทศในหองสมด- ฐานขอมลเฉพาะสาขาทหองสมดพฒนาขน เอง- ฐานขอมลซดรอม- ฐานขอมลออนไลน

หมายถง 1. ผปฏบตงานสารสนเทศ2. ผใชสารสนเทศ

1. ทรพยากรสารสนเทศ (information resources)

- คอ วสดทบนทกสารสนเทศ มหลากหลายชนด เชน หนงสอ เอกสารเทปเสยง สารานกรมบนแผนซด e-Journal สารสนเทศบน WWW ฯลฯ วสดเหลานนถกจดเกบและใหบรการในหองสมด เพอสนองความตองการดานตาง ๆ ของผใช

- การแบงประเภทของ IR ท าไดหลายวธ ขนอยกบเกณฑทใชในการแบง

1) แบงตามรปลกษณของสอทใชจดเกบ คอ สอสงพมพ สอโสตทศน และสออเลกทรอนกส

2) แบงตามสาขาวชา เปน มนษยศาสตร สงคมศาสตร วทยาศาสตรและเทคโนโลย

3) แบงตามการจดการดวยคอมพวเตอร คอ แอนะลอก และดจทล

1. แหลงขอมลปฐมภม (Primary Sources)= งานทเขยนขนเปนครงแรก ขอเขยนใหมเฉพาะเรอง รายงานการคนพบใหมๆ

ไมเคยตพมพทใดมากอน เชน รายงานการวจย/ทดลอง วทยานพนธ งานวจยบทความในวารสาร สทธบตร มาตรฐาน ฯลฯ

2. แหลงขอมลทตยภม (Secondary Sources)= งานทผานกระบวนการคดเลอก ขดเกลา ยอ/สรป วจารณ -------> เรยบเรยงใหม

จดอยในรปแบบใหม เชน บทความในวารสาร บทคดยอ พจนานกรม สารานกรม ดรรชนและสาระสงเขป ฯลฯ

3. แหลงขอมลตตยภม (Tertiary Sources)= งานเขยนทกลนกรอง และรวบรวมจาก 1 + 2 เชน หนงสอต าราวชาการ เปนตน

4) แบงตามแหลงสารสนเทศ หรอ แหลงทมา/การผลต หรอ ตามความใหม เกาของตวเนอหา แบงออกเปนแหลงปฐมภม แหลงทตยภม และแหลงตตยภม

2. ฐานขอมล (database)

คอ แหลงสะสมขอเทจจรงตาง ๆ โดยมการรวบรวมขอมลทมความสมพนธกนไวดวยกน และมโปรแกรมระบบจดการฐานขอมล (DBMS -- Database

Management System) มาชวยในการจดเกบ จดเรยง และสบคนได

ในระบบสารสนเทศและหองสมด ฐานขอมลเปนทรวมของระเบยนทรพยากรสารสนเทศตาง ๆ ทมในหองสมด ซงกคอ “ฐานขอมลทรพยากรสารสนเทศของหองสมด” และหมายรวมถง “ฐานขอมลเฉพาะสาขาวชาทหองสมดพฒนาขนเอง” “ฐานขอมลซดรอม” และ”ฐานขอมลออนไลน” ดวย

ฐานขอมลทรพยากรสารสนเทศของหองสมด UTCC

ฐานขอมลทหองสมด UTCC พฒนาขนเอง

ฐานขอมลออนไลนทหองสมด UTCC บอกรบ

ฐานขอมลทหองสมด UTCC เปนสมาชก

3. ผใช (User)

ประเภทของผใชสามารถแบงไดหลายประเภท ขนอยกบเกณฑทใชในการแบง โดยทวไปแบงผใชออกเปนดงน

3.1 แบงตามหนาทในหนวยงานบรการสารสนเทศ

3.2 แบงตามความช านาญ หรอประสบการณในการคนหาสารสนเทศ

3. ผใช (User) (ตอ)

3.1 แบงตามหนาทในหนวยงานบรการสารสนเทศ คอ

3.1.1 ผใชทเปนตวกลาง (intermediary/ mediator) หมายถง ผใหบรการคนคนสารสนเทศ อาท บรรณารกษ นกเอกสารสนเทศ เปนตน ซงท าหนาทคนคนสารสนเทศใหแกผใช

3.1.2 ผใชปลายทาง (end user) ไดแก ผใชทมความตองการสารสนเทศของตนเอง อาจเปนนกวจย ผบรหาร นกศกษา อาจารย หรอประชาชนทวไป โดยมการแสวงหาสารสนเทศดวยตนเอง หรอขอความชวยเหลอจากผใหบรการสารสนเทศ

3. ผใช (User) (ตอ)

3.2 แบงตามความช านาญ หรอประสบการณในการคนหาสารสนเทศ เปนการแบงผใชทเปนตวกลางและผใชปลายทางออกเปน

1) ผใชทมความช านาญเปนอยางด

2) ผใชทมความช านาญระดบปานกลาง

3) ผทไมเคยใชระบบมากอน

โมเดล IR

เนนกระบวนการในการจบคระหวางทรพยากรสารสนเทศทมอยกบความตองการสารสนเทศของผใช หากจบคไดตรงกน ยอมไดผลการคนคน หากจบค ไมตรงกนผลจะเปนศนย

1. เอกสารทไดคดเลอก หรอเรยกวา “เอกสาร (document)”คอ ทรพยากรสารสนเทศ ทไดรบการคดเลอก หรอคดสรรตามนโยบายของหนวยงานบรการสารสนเทศแหงนน

2. ตวแทนเอกสาร (document surrogate/ representation)คอ การสรางตวแทนเอกสารในรปแบบตาง ๆ อยางมมาตรฐาน แลวจดเกบในรปของฐานขอมล เชน

- การสรางขอมลบรรณานกรม เพอเปนตวแทนโครงสรางเอกสาร เชน ถาเปนหนงสอ จะมโครงสรางของตวแทนหนงสอ ประกอบดวย ชอผแตง ชอเรอง สถานทพมพ ส านกพมพ ปพมพ หวเรอง ค าส าคญ เปนตน

- การก าหนดตวแทนสาระ หรอดรรชน- การสรปยอเนอหาส าคญในรปของสาระสงเขป

ฯลฯ

องคประกอบของตวแบบพนฐาน

3. ความตองการสารสนเทศ (information need)

- บางครงเรยกวา “ความตองการของผใช” - เปนจดเรมตนทผลกดนใหผใชแสวงหาสารสนเทศดวยวธการตางๆ - ลกษณะสารสนเทศทผใชตองการ เชน เรองทวไป เรองใหมๆทสนใจ เรองท

มเนอหาครอบคลมลมลก เปนตน - ความตองการสารสนเทศจะเปลยนแปลงไปตามปจจย และเวลา ไมคงทแนนอน

4. ตวแทนความตองการสารสนเทศ

หมายถงการสราง หรอก าหนดตวแทนความตองการสารสนเทศในรปแบบของ “ค าศพท” หรอค าคนทคดวาสามารถแทนความตองการสารสนเทศไดตรงและถกตองทสด โดยใช Search Tips ชวย หรอเรยกวาเปนการก าหนดกลยทธการคน (Search Strategy)

5. การจบคระหวางตวแทนความตองการสารสนเทศกบตวแทนเอกสาร (matching

process)

กลาวคอ กระบวนการจบคเปนกลไกส าคญในการคนคนสารสนเทศ

หากจบคไดอยางดและมประสทธภาพ ผใชจะไดผลการคนคนทเขาเรอง (relevant)

หรอ ตรงกบความตองการสารสนเทศของตน (pertinent)

“จ านวนรายการทคนคนได (retrieved item)” เปนประเดนส าคญทตองพจารณาเชนกน

ดงนนจงควรมการจดอนดบรายการทคนคนได (ranking) เพอใหเอกสารทคาดวาเขาเรองทสดอยในอนดบตน และเอกสารเขาเรองนอยกวาอยในอนดบรองลง มาตามล าดบ

เปนกระบวนการในการจบคระหวางทรพยากรสารสนเทศทมอยกบความตองการสารสนเทศของผใช

เพอ

ไดผลการสบคนทเขาเรอง (ถกตองตรงตามความตองการของผใช)

สามารถจดอนดบรายการทคนคนได (เอกสารทเขาเรองทสดอยในอนดบตน)

สามารถคนคนไดอยางรวดเรว

ซงการทระบบคนคนสารสนเทศจะมประสทธภาพตองมการด าเนนการการจดเกบเอกสาร (document) การจดท าระเบยนเอกสาร (โครงสรางของเอกสาร) และ การจดท าดรรชน (เพอใชเปนตวแทนเนอหาสาระของเอกสาร) อยางมประสทธภาพเชนกน

หมายรวมถงผใชเองกตองมความสามารถในการก าหนดค าคน และใชเทคนคการสบคนไดอยางมประสทธภาพเชนกน

(ตามแนวคดของผสอน)

หากพจารณาการจดเกบและการคนคนสารสนเทศในเชงระบบ

ระบบคนคนสารสนเทศ (IR) หรอ ระบบการจดเกบและคนคนสารสนเทศ (ISAR) มองคประกอบพนฐานทส าคญ คอ

1. ขอมลน าเขา (Input)

2. การประมวลผล (Processing)

3. ผลลพธ (Output)

4. ผลปอนกลบ (Feedback)

ขอมลน าเขา

• 1. เอกสาร หรอ ตวแทนเอกสาร

• 2. ขอค าถามของผใช

การประมวล

ผล

• การจดหมวดหม

• การแยกประเภท

• จดเรยงฯลฯ

ผลลพธหรอ

ผลการคนคน

• เอกสารทเขาเรอง หรอ ตวแทนเอกสาร ทเขาเรอง

ผลปอนกลบ

• ความคดเหนของผใชตอผลการคนคน และปญหาทพบ ฯลฯ

ตามแนวคดของรองศาสตราจารย ดร. สมพร พทธาพทกษผล (2545:1: 44) กลาววาระบบคนคนสารสนเทศมหนาทส าคญ 3 ประการ คอ

1. การวเคราะหเนอหา หรอสาระของเอกสารทไดคดเลอกมา เพอสราง -ตวแทนเอกสาร -ค าแทนสาระเอกสาร +Abstract +full-text (ใหอานยอหนาท 2 ของขอ 1 ทหนา 44)

2. การวเคราะหขอค าถาม หรอความตองการสารสนเทศของผใช การสรางกลยทธการคน-Search Strategy (= ก าหนดค าคน +ใช Search Tips +ค าสงระบภาษาเอกสาร หรอปทระบ)

3. การจบคระหวางขอค าถาม หรอตวแทนความตองการสารสนเทศของผใช กบเอกสาร และ/หรอตวแทนเอกสาร เพอดงสารสนเทศทเขาเรองออกมาเปนผลการคนคน

1. การวเคราะหเนอหา หรอสาระของเอกสารทไดคดเลอกมาเพอสรางตวแทนเอกสาร และ ค าแทนสาระของเอกสาร บางระบบอาจมสาระสงเขปของเอกสาร หรอเอกสารฉบบเตมดวย

2. การวเคราะหขอค าถาม หรอความตองการสารสนเทศของผใชคอ การสรางกลยทธการสบคนเพอคนหาสารสนเทศทตองการ โดยการใช

- ค าคนเพยงค าเดยว - ใชค าสงระบเขตขอมล (ใหไปคนหาค าคนทเขตขอมลหวเรอง ผแตง ฯลฯ) - ใชตรรกบลเชอมค าคนหลาย ๆ ค า- ระบภาษา หรอ ปค.ศ. ของเอกสาร

โดยระบบคนคนสารสนเทศจะแปลงค าสงการสบคนของผใชใหเปนค าสง หรอภาษาทระบบนน ๆ เขาใจเพอด าเนนการสบคนตอไป

ตามแนวคดของรองศาสตราจารย ดร. สมพร พทธาพทกษผล (2545:1: 44) กลาววาระบบคนคนสารสนเทศมหนาทส าคญ 3 ประการ คอ

3. การจบคระหวางขอค าถาม หรอตวแทนความตองการสารสนเทศของ ผใช กบเอกสาร และ/หรอตวแทนเอกสารเพอดงสารสนเทศเฉพาะรายการทเขาเรอง หรอตรงกบขอค าถามของผใชออกมา

เปนผลการคนคน

จากหนงสอการคนคนสารสนเทศ (Information Retrieval) ของอาจารยเดชา นนทพชย (2546: 22-23) ไดอธบายภารกจและหนาทของระบบคนคนสารสนเทศวาสรปได ดงน

1. การวเคราะหเอกสารและการจดระบบสารสนเทศ คอ การสรางฐานขอมลเอกสาร ไดแก การจดท าโครงสรางเอกสาร และการก าหนดค าแทนสาระเอกสาร

2. การวเคราะหความตองการของผใช และเตรยมกลยทธการสบคน (Search

Strategy) ไดแก ก าหนดค าคน และใช Search Tips ชวยคน (เขยนค าสงคนคน)

3. การสบคน (Searching) และการเปรยบเทยบความตองการผใชกบฐานขอมล ไดแก ลงมอสบคนตามค าสงคนคนทก าหนดไวในขอ 2

4. การประเมนผลลพธทได วาเขาเรอง (relevant) ตามทตองการหรอไม

(เดชา นนทพชย, 2546: 23)

Information Analysis and Organized

Sources Representation Information

Retrieval Matching

Information

Users Query Analyzed

Analysis Queries

(search

statement)

1

2

3

จากภาพขางตนอาจารยเดชา นนทพชย (2546: 23) สรปวาถาแบงภาระงาน (Task) ของระบบการคนคนสารสนเทศกสามารถจ าแนกออกเปน 2 ลกษณะใหญ ๆ คอ

1. งานทเกยวกบการวเคราะหเนอหา และหวเรองไดแก งานวเคราะห จดระบบ และจดเกบสารสนเทศทเกยวของ

2. งานทเกยวกบการสบคน และคนคนไดแก งานเกยวกบกระบวนการคนหาและคนคน รวมถงงานวเคราะหค ารอง

ของผใช สรางสตรการคนคน การคนหา และการคนคนสารสนเทศทเกยวของ

Lancaster (อางถงในสมพร พทธาพทกษผล, 2545: 1: 44-47) อธบายระบบคนคนสารสนเทศวาประกอบดวยระบบยอย 6 ระบบ ไดแก

1. ระบบยอยการคดเลอกเอกสาร (Document Selection Subsystem)2. ระบบยอยการจดท าดรรชน (Indexing Subsystem)3. ระบบยอยค าศพท (Vocabulary Subsystem)4. ระบบยอยการสบคน (Searching Subsystem)5. ระบบยอยการปฏสมพนธระหวางระบบคนคนสารสนเทศกบผใช (Subsystem of

Interaction Between the User and the System) 6. ระบบยอยการจบค (Matching Subsystem)

1. ระบบยอยการคดเลอกเอกสาร (Document Selection Subsystem)

ท าหนาทในการคดเลอกเอกสารตามนโยบายของหนวยงานบรการสารสนเทศนน ๆ

2. ระบบยอยการจดท าดรรชน (Indexing Subsystem) (เดชา นนทพสย, 2546: 21)- สราง “ตวแทนเอกสาร” หรอ “ระเบยน” หรอ “ระเบยนตวแทนเอกสาร”- งานในระบบยอยนประกอบดวย

-การจดหมวดหม-การท ารายการ-การท าดรรชนชวยคน (ศพทควบคม/หวเรอง หรอ ศพทไมควบคม/ค าส าคญ)-การท าสาระสงเขป

3. ระบบยอยค าศพท (Vocabulary Subsystem)ท าหนาทเปนคลงศพทดรรชน หรอศพทส าคญทใชในการจดท าดรรชน (เพอสราง

ตวแทนเอกสาร และเพอการสบคน) ระบบยอยนมประโยชนทงในการจดท าดรรชน และการคน เพราะหากผใช

ก าหนดค าศพททจะคนไดตรงกบศพททใชในการท าดรรชน ยอมไดผลการคนคนทเขาเรอง

4. ระบบยอยการสบคน (Searching Subsystem)เปนการวเคราะหความตองการสารสนเทศของผใช และก าหนดกลยทธการคน

รวมถงการแปลงกลยทธการคนใหอยในรปของค าสง หรอภาษาทใชในระบบคนคนสารสนเทศนน ๆ (มการใชเทคนคการคนคนทแตกตางกน)

ในการสบคนอาจใชคลงศพทดรรชน หรอศพทส าคญของระบบฯ นนชวยในการคนกได

5. ระบบยอยการปฏสมพนธระหวางระบบคนคนสารสนเทศกบผใช (Subsystem of Interaction Between the User and the System)

หรอเรยกวา ระบบเชอมตอกบผใช (User-System Interface)

เปนการสอสารระหวางผใชกบระบบคนคนสารสนเทศในขณะท าการคนการปฏสมพนธอาจอยในรปแบบของการออกแบบหนาจอ (Screen Design)

เพอใหผใชสามารถใชงานไดอยางสะดวกและรวดเรว มขอความทชวยแนะน าผใชหากกระท าผดพลาด (Error Message)มสารสนเทศทชวยเหลอในดานตาง ๆ (Help Information)มทางเลอกใหผใชสามารถออกค าสงไดตามสะดวกดวยตนเอง หรอดวยการเลอก

ตวเลอกทหนาจอระบบตองชวยผใชใหไดรบความสะดวก และงายทจะสบคนดวยตนเองมากทสด

6. ระบบยอยการจบค (Matching Subsystem)

คอ การจบคระหวางตวแทนเอกสารกบตวแทนความตองการสารสนเทศของผใชโดยการจบคยอมขนอยกบซอฟตแวรทใชกบโครงสรางระบบฐานขอมลเปนส าคญผใชจะไมเหนการท างานของระบบยอยน

การท างานของระบบยอยทง 6 ในระบบคนคนสารสนเทศจะสมพนธกบหนาทของระบบคนคนสารสนเทศทง 3 ประการคอ 1) การวเคราะหเนอหาของเอกสาร 2) การวเคราะหขอค าถามของผใช และ 3) การจบคระหวางขอค าถามกบเอกสาร หรอตวแทนเอกสาร

ความหมายของพฤตกรรมสารสนเทศ

ความสมพนธระหวางพฤตกรรมสารสนเทศกบพฤตกรรมทเกยวของ

ตวแบบพฤตกรรมสารสนเทศ (ตวแบบแรกของวลสน)

ตวแบบทวไปของพฤตกรรมสารสนเทศ (ตวแบบทสองของวลสน)

แนวคดเกยวกบพฤตกรรมการแสวงหาสารสนเทศ

คอพฤตกรรมทงมวลของบคคลหนง ซงเชอมโยงบคคลผนนใหเขาถงแหลงสารสนเทศ

ตางๆ โดยใชชองทางในการเผยแพรและในการไดสารสนเทศมาโดยตรง หรอทางออม

พฤตกรรมสารสนเทศเปนค าทมความหมายกวาง ครอบคลมพฤตกรรมการแสวงหาสารสนเทศ และพฤตกรรมการคนหาสารสนเทศ โดยล าดบ

คอพฤตกรรมใดๆ กตามทเกยวของกบการแสวงหา และการคนหาสารสนเทศโดยเรมจากผใชเกดความตองการสารสนเทศอยางมวตถประสงค และไดเขาถงแหลง

สารสนเทศตางๆทงทเปนทางการและไมเปนทางการ ทคาดวาจะใหค าตอบรวมถงการไดรบสารสนเทศจากสอตางๆโดยบงเอญ

การศกษาพฤตกรรมสารสนเทศควรศกษาตงแตเมอผใชเกดความตองการ ไมใชดทผใชขณะแสวงหาสารสนเทศ และไมควรเนนเฉพาะแงมมของระบบ แตควรหนมาสการศกษาทมผใชเปนศนยกลาง

(ตามแนวคดของผสอน)

1. พฤตกรรมการแสวงหาสารสนเทศ (Information-seeking Behavior) แตกตางจากพฤตกรรมการคนหาสารสนเทศ (Information Search Behavior) อยางไร

พฤตกรรมการแสวงหาสารสนเทศ (Information-seeking Behavior) เปนพฤตกรรมทเกดจากผใชมความตองการสารสนเทศในเรองใดเรองหนง จงเกดการแสวงหาสารสนเทศอยางมวตถประสงคขน ซงพฤตกรรมขางตนกวางกวาและครอบคลมพฤตกรรมการคนหาสารสนเทศดวย เชน...

พฤตกรรมการคนหาสารสนเทศ (Information Search Behavior) เปนพฤตกรรมทผใชมปฏสมพนธกบระบบสารสนเทศ ไมวาจะเปนในระดบปฏบต (เชน การใชเมาส) หรอในระดบการใชความคด สตปญญาและความร (เชน การใชตรรกบล) หรอ การตดสนใจเลอกสารสนเทศทดทสด หรอการพจารณาวาสารสนเทศทไดมาตรงกบความตองการของตนหรอไม อยางไร

1. พฤตกรรมการแสวงหาสารสนเทศ (ก) แตกตางจากพฤตกรรมการคนหาสารสนเทศ (ข) อยางไร

1. (ก) เกดกอน (ข)

2. (ก) ครอบคลมกจกรรม (ข) หรอ (ข) เปนสวนยอยทตอจาก (ก)

3. (ก) เกด เพราะมความตองการสารสนเทศอยางมวตถประสงค

4. (ข) เปนการลงมอปฏบต (= คน คด พจารณา ตดสนใจ)

5. เมอเกดความตองการสารสนเทศแลว อาจจะไมเกด (ก) กได เพราะ????

2. จงอธบายแผนภาพตวแบบพฤตกรรมสารสนเทศในหนา 54

เปนตวแบบแรกทวลสนพฒนาขนเพอใชอธบายพฤตกรรมสารสนเทศ (ดหนา 53 และแผนภาพหนา 54)

ตอมาไดศกษาวจยและปรบปรงจนไดตวแบบทสองซงเรยกวา “ตวแบบทวไปของพฤตกรรมสารสนเทศ”

3. ตวแบบทวไปของพฤตกรรมสารสนเทศ (หนา55-57) มลกษณะแตกตางจากตวแบบพฤตกรรมสารสนเทศ (หนา 53-54) อยางไร

ตวแบบพฤตกรรมสารสนเทศ อธบายพฤตกรรมสารสนเทศในดานตาง ๆ คอ ทมาของพฤตกรรมสารสนเทศมาจากความตองการสารสนเทศ ซงสงผลใหเกดกจกรรมตาง ๆ ทงการคนหา และการแลกเปลยนสารสนเทศ และการใชสารสนเทศดวย

ตวแบบทวไปของพฤตกรรมสารสนเทศ อธบาย พฤตกรรมสารสนเทศในเชงมหภาค วา พฤตกรรมสารสนเทศเปนผลมาจากความตองการสารสนเทศ และอาจมกลไก หรอภาวะทสนบสนนหรอเปนอปสรรคตอการแสวงหาสารสนเทศ ซงการแสวงหาสารสนเทศผใชอาจรเรมดวยตนเองหรอมไดรเรมดวยตนเอง และมการประมวลและการน าสารสนเทศไปใชตอไป ซงเนนผใชเปนส าคญ

ตวอยางกลไก หรอภาวะทสนบสนนหรอเปนอปสรรคตอการแสวงหาสารสนเทศ เชน- ระดบการศกษา (ปรญญาตร ปรญญาโท ปรญญาเอก)- ประสบการณ - อาย- การแขงขนในการท างานสง (ตวแปรเชงสงคม)- ความยากงายในการเขาถงแหลงสารสนเทศ (คณลกษณะแหลงสารสนเทศ)- คาใชจายในการคนหาสารสนเทศจากฐานขอมล (ทฤษฎความเสยงและรางวล)

ฯลฯ

ครตองการสารสนเทศ เรอง ISAR

กลไก หรอตวแปรทกระตนใหเกดการแสวงหาสารสนเทศ คอ- 1) หนาทความรบผดชอบของความเปนคร

- 4) มความสามารถในการสบคนสารสนเทศในขนสง- 5) รจกแหลงสารสนเทศทงทเปนทางการและไมเปนทางการ

- 2) ตองหาสารสนเทศเพอใชในการสอน- 3) ตองการใหนกศกษาเขาใจเนอหาทเรยน

เกดพฤตกรรมการแสวงหาสารสนเทศซงรเรมดวยตนเอง

พบสารสนเทศทตองการกคดเลอก รวบรวม เรยบเรยงเปน PPT ใชสอน

เปนกลไกและตวแปรท

สนบสนนใหเกดพฤตกรรมการแสวงหาสารสนเทศ

1. การเรมตน ดวยการตดสนใจทอง WWW2. การส ารวจเลอกด โดยการใชเครองมอชวยคนประเภท Search Tools เพอคนหา

เวบไซตทมสารสนเทศทเกยวกบ Google Desktop Search 3. การแยกแยะ ดวยการพจารณาวาแหลงใดจะมความนาเชอถอมากกวา (โดยใช

เกณฑการประเมนคา Internet Resources ชวย) 4. การดงสารสนเทศทสามารถน าไปใชไดทนทออกมาจากตวเอกสาร เชน ความหมาย

ลกษณะ ขนตอนการใช Google Desktop Search เปนตน5. การตรวจสอบความถกตองของเอกสาร โดยเปรยบเทยบกบเวบไซตทมเนอหา

เหมอนกน หรอจากหนงสอวชาการ หรอจากการสอบถามผร6. การจบ เปนการเกบรวบรวมสารสนเทศทแสวงหาทงหมดเขาดวยกน เพราะแนใจ

วาไดสารสนเทศในระดบทตองการแลว

4. ตวแบบพฤตกรรมการแสวงหาสารสนเทศของวลสนอธบายขนตอนในการแสวงหาสารสนเทศดวยการทองเวบเพอคนหาสารสนเทศเกยวกบ Google Desktop Search ไดดงน

ตวแบบพนฐานในการจดเกบและคนคนสารสนเทศมงเนนไปทการจบคระหวางทรพยากรสารสนเทศทมอยกบความตองการสารสนเทศของผใช เพอบรรลวตถประสงค คอ การคนคนสารสนเทศใหไดตรงกบความตองการของผใชมากทสด (เนนทระบบ)

แตตวแบบทวไปของพฤตกรรมสารสนเทศอธบายพฤตกรรมการแสวงหาและการใชสารสนเทศโดยเนนทผใชเปนส าคญ เพราะผใชมพฤตกรรมสารสนเทศทหลากหลาย ซงขนอยกบสภาวะ หรอกลไกทมผลตอพฤตกรรมการแสวงหาสารสนเทศ เชน สภาวะทางอารมณ- - ทางสตปญญา ตวแปรทางสงคมทมการแขงขนในทท างานสง หนาทการงาน ความสามารถในการสบคนสารสนเทศ ฯลฯ

ดงนนระบบคนคนสารสนเทศควรใหความส าคญกบสภาวะ หรอกลไกทมผลตอพฤตกรรมการแสวงหาสารสนเทศของผใชดวย เพอชวยใหผใชไดสารสนเทศตามทตองการอยางแทจรง

เดชา นนทพชย. 2546. การคนคนสารสนเทศ (Information Retrieval). พมพครงท 2. นครศรธรรมราช: หลกสตรการจดการสารสนเทศ ส านกวชาสารสนเทศศาสตร มหาวทยาลยวลยลกษณ.

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. 2545. แนวการศกษาชดวชาการจดเกบและการคนคนสารสนเทศ (Information Storage and Retrieval) หนวยท 1-15. นนทบร: สาขาวชาศลปศาสตร มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

สมพร พทธาพทกษผล. 2545. “ทฤษฎพนฐานเกยวกบการจดเกบและการคนคนสารสนเทศ.” ใน ประมวลสาระชดวชาการจดเกบและการคนคนสารสนเทศ (Information Storage and Retrieval), หนวยท 1-4, หนา 31-62. นนทบร: สาขาวชาศลปศาสตร มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.