آموزشگاه خلبانی ایالم

مسعود فرجی

Aircraft Classification

طبقه بندی هواپیما

مسعود فرجی

Masoud Faraji

www.ilam-aviation.loxblog.com

Royalfalcan@yahoo.com

www.facebook.com/iranianfalcon

آموزشگاه خلبانی ایالم

مسعود فرجی

:شود می تقسیم کلی دسته سه به هوانرودی کلی بندی تقسیم یک در

هوانوردی عمومی

هوانوردی تجاری

هوانوردی نظامی

عمومی هوانوردی

شود ؛ایی نمید که بگوییم شامل چه چیزهباش این عمومی هوانوردی تعریف برای روش بهترین شاید

. شودمی گفته نظامی هوانوردی و( هوایی خطوط) منظم تجاری هوانوردی جز به هوانوردی هایفعالیت تمام به عمومی هوانوردی

تجاری،-اداری کشاورزی، عكسبرداری، برداری، نقشه ورزشی، شخصی، پروازهای شامل هافعالیت این

.شودمی پلیس و نشانیآتشآموزشی، هوایی، آمبوالنس

. دارند وجود دالری میلیون چند تجاری هایجت تا موتوره تک کوچک هواپیماهای دسته، این در

. گیرندمی قرار هوانوردی هایفعالیت از گروه این در نیز سازدست هواپیماهای و بالگردها همچنین

:شوند می تقسیم یاصل های هوانوردی هواپیماها به دو دسته فعالیت نوع به با توجه

هواپیماهای غیر نظامی

هواپیماهای نظامی

هواپیماهای غیر نظامی به دسته های زیر تقسیم بندی می شوند:

سبک و فوق سبک

يک موتوره پراپ

دو موتوره پراپ

سمپاش كشاورزی

جت تشريفاتی

جت منطقه ای توربوپراپ

جت مسافربری

آموزشگاه خلبانی ایالم

مسعود فرجی

و فنی های توانایی و مشخصات بندی تقسیم به بپردازیم عمومی هوانوردی هایهواپیما مشخصات بررسی به آنكه از پیش

.پردازیم می هواپیماها ظاهری

.میگیرد صورت متعددی بطور کلی طبقه بندی هواپیماها بر اساس عوامل

د :هستن گونه دو سرنشین وجود نظر از هواپیماها

هواپیماهای سرنشین دارManned Aircraft

اهای بدون سرنشینهواپیم Unmanned Aircraft

هواپیماها از نظر تأمین قدرت به دو دسته تقسیم می شوند :

هواپیماهای موتور دار Powered Aircraft

هواپیماهای بدون موتور Unpowered Aircraft

هواپیماهای موتوردار مانند هواپیمای معمولی ، هلیكوپتر و موشک...

موتور مانند کایت و گالیدر...هواپیماهای بدون

هواپیماها از نظر پیكربندی به سه دسته تقسیم می شوند :

هواپیماهای متداول يا معمولی Conventional

هواپیماهای با دم جلو Canard Aircraft

غیر متداول هواپیماهای عجیب و غريب و Unconventional

هواپیماهای متداول یا معمولی دمشان عقب است .

هواپیماهای با دم جلودمشان جلوتر از بال است .

ومبیل یا دوچرخه پرندهات مانند هواپیماهای عجیب و غریب و غیر متداول

آموزشگاه خلبانی ایالم

مسعود فرجی

: شوند می تقسیم دسته سه به برخاستن باند طول نظر از هواپیماها

هواپیماهای با باند صفر يا عمود پرواز ) VTOL (Vertical Take-Off and Landing

هواپیماهای با باند كوتاه (متر 051 از كمتر Short Take-Off and Landing)

با باند بیش از( متر 051هواپیمای با باند معمولیNormal Take-Off and Landing)

یماها از نظر محل فرود به سه دسته تقسیم می شوند:هواپ

هواپیماهای معمولی يا خشکی نشین Land plane

هواپیماهای آب نشین Sea plane

هواپیماهای دو زيست Amphibian

از نظر نوع موتور به دوگونه کلی تقسیم می شوند : هواپیماها

هواپیماهای دارای موتور توربو جت يا توربو فن Jet Aircraft

هواپیماهای دارای موتور پیستونی يا ملخی يا توربو ملخی Prop Aircraft

: شوند می تقسیم دسته دو به ملخی موتور دارای هواپیماهای

Pusher Airplane Puller Airplane

. دهند می هل را هواپیما اصطالح به و دارند قرار پرنده وسیله عقب در ها ملخ اولی

دومی ملخ ها در جلوی وسیله پرنده قرار دارند و به اصطالح هواپیما را می کشند.

طبقه بندی هواپیماها بر حسب ملخ:

ا انتهای بدنه هواپیما نصب گردد، در این حالت ملخ، هواپیما را به سمت جلو می راند، گاهی ممكن است ملخ در لبه فرار بال ی

گویند می ( pusher typeبنابراین در طبقه بندی به این نوع از هواپیماها)

شود یدر حالتی دیگر ملخ در لبه حمله بال و یا جلوی دماغه نصب میگردد که در این حالت نیز هواپیما به سمت جلو کشیده م

( می گویند.puller typeکه به این نوع از هواپیماها )

آموزشگاه خلبانی ایالم

مسعود فرجی

هواپیماها از نظر تعداد موتور به سه دسته تقسیم می شوند :

تک موتوره Single Engine

موتوره دو Twin Engine

سه موتوره يا بیشتر Multi Engine

: بال مبنای بر اهاهواپیم بندی طبقه

)این طبقه بندی امروزه تقریبا منسوخ شده (

الف( با توجه به تعداد بالها:

هواپیماهای تک باله Monoplane

هواپیماهای دو باله Biplane

هواپیماهای سه باله Triplane

هواپیمای چهارباله Quadruplane

هواپیمای چند باله Multiplane

ب( با توجه به موقعیت قرار گرفتن بالها نسبت به بدنه:

هواپیما با بال باال High Wing

هواپیما با بال میانی Mid Wing

هواپیما با بال پايین Low Wing

ج( با توجه به شكل بالها:

بال مستطیلی Rectangular Wing

بال مخروطی Tapered Wing

بال بیضی Elliptic Wing

بال مثلثی Delta Wing

بال عقب رفته Swept Wing

آموزشگاه خلبانی ایالم

مسعود فرجی

فرود: طبقه بندی هواپیماها بر حسب ارابه های

الف( دارای چرخهای ثابت

ب( دارای چرخهای جمع شونده

هواپیماها را بر اساس وزن به چهار دسته کلی تقسیم بندی میكنند:

هواپیماهای فوق سبک

هواپیماهای سبک

هواپیماهای متوسط

هواپیماهای سنگین

هواپیماهای فوق سبک

اطالق می شود kg 600ست زیر در استانداردها عموماً به هواپیماهای با وزن برخا

سبک هواپیماهای

اطالق می شود. kg 5000 زیر برخاست وزن با هواپیماهای به عموماً استانداردها در

متوسط هواپیماهای

اطالق می شود. kg 30000تا kg5000به هواپیماهای با وزن برخاست بین

هواپیماهای سنگین

اطالق می شود. kg 30000 از یشب برخاست وزن با هواپیماهای به

آموزشگاه خلبانی ایالم

مسعود فرجی

طبقه بندی هواپیماها بر حسب نوع ماموریت :

آبی خاكی Amphibian

آتش نشانی Fire Bomber

آكروباتیک Acrobatic

آموزشی Trainer

باربری Cargo ياFreighter

باز دارنده Interdictor

بمب افکن Bomber

پشتیبانی نزديک هوايی Close Air Support

تحقیقاتی Research

تشريفاتی Executive

تهاجمی ضربتی Attack

جستوجو و نجات Search and Rescue

جنگ الکترونیک Electronic Warfare

جنگنده شکاری Fighter

جنگنده رهگیر Interceptor

رهگیر همه گونه هوايی All Weather Interceptor

درهگیر همه گونه هوايی محدو Limited All Weather Interceptor

هوايی برتری جنگنده Air Superiority

جنگنده نفوذی Strike

دريا پايه.ناونشین

ديده بانی Observation

سوخت رسان Tanker

شخصی Business

شناسايی Reconnaissance

ضد زير دريايی Antisubmarine

كشاورزی Agricultural

گشت زنی Patro

همگانی Utility

محلی Commuter

مسافربری Transport

آموزشگاه خلبانی ایالم

مسعود فرجی

(amphibian) آبی خاكی

روسی 21قادر به نشت و برخواست از روی آب و زمین)مجهز به فرو بال( مثل برییف

(fire bomber)آتش نشانی

ل تعادفرو نشاندن حریق های بزرگ به ویژه در مناطق جنگلی )قدرت حمل مقدار فراوانی از مواد خاموش کننده ی آتش قابلیت حفظ

تاهکو مدت یک در گرانیگاه مكان پرواز بر روی جریان های هوای گرم باالرونده قابلیت حفظ تعادل در اثر کاهش ناگهانی وزن تغییر

کانادایی 122-مثل سی.ال

(acrobatic) آكروباتیک

اجرای مانور های نمایشی برای نشان دادن قدرت خلبان برگزاری مراسم ویژه و یا سرگرمی

سانر سوخت سیستم به مجهز واماندگی در مالیم رفتار ه کوچک با محدودیت بسیار کم در مانور رفتار کنترل پذیر در مارپیچ)جث

(زیاد های شتاب برابر در مقاوم

(trainer)آموزشی

آماده سازی سریع برای پرواز مجدد آموزش خدمه پروازی به ویژه خلبان ها )مقاوم در برابر مارپیچ رفتار مالیم در برابر واماندگی امكان

قیمت نسبتا ارزان میدان دید بزرگ ارابه های فرود قوی مجهز به انواع تجهیزات اویونیكی

سوئیسی 7-مثل پی.سی

(cargo.freighter) باربری

تاشتراکا انات )به دلیلحمل انواع مختلف بار از محموله های پستی گرفته تا مایعات و مواد خوراکی و مواد فاسد شونده و حتی حیو

هم باربری مدلهای ساخت برای آنها از بتوان که شوند می طراحی چنان ها مسافربر معموال باربری و مسافربری های هواپیما زیاد

داد یرتغی برعكس و باربر ترکیب به مسافربر ترکیب از کوتاهی مدت در توان می را خاص هواپیما یک مواردی در حتی کرد استفاده

نامیده می شود. quick conversion که

آموزشگاه خلبانی ایالم

مسعود فرجی

( interdictor) باز دارنده

ی خودی )اهداف مورد نظر ها نیرو به موثر ی حمله از قبل دشمن نظامی قوای عملیات نابود کردن خنثی کردن و به تاخیر انداختن

پشتیبانی های هواپیما اساسا های خودی نیستاین ماموریت آنقدر از خط مقدم جبهه که نیازی به آگاهی از آتش و تحرکات نیرو

امرکایی 222-.اف مثل(هستند ماموریت این اجرای به قادر هم هوایی نزدیک

( bomber) بمب افکن

. است مناسبتر استراتژیک های هواپیما برای غالبا افكن بمب عنوان واقع در)مخرب مهمات و بمب حمل و فروریختن مقادیر فراوانی

هرچند این بنابر اپیماهایی برای نابود کردن مراکز حیاتی و از بین بردن پتانسیل نظامی در قلب خاک دشمن به کار میرودچنین هو

ا جنگنده هم عملیات بمباران انجام می دهد قدرت حمل مهمات آن اساسا قابل مقایسه با قابلیت های یک هواپیم یک است ممكن

بمب افكن واقعی نیست

لیت حمل مقادیر فراوانی بمب و مهمات قابلیت حفظ تعادل در اثر کاهش سریع وزن و تغییر مكان گرانیگاه در مدت زمان )دور برد قاب

کوتاه(

( close air support)پشتیبانی نزديک هوايی

لحظه و دقیق اتاطالع کسب اجرای هوایی بر ضد نیروهای دشمن مستقر در نزدیكی مواضع خودی )اجرای چنین ماموریتی مستلزم

دلیل به چون آنهاست آتش و خودی نیروهای تحرک از لحظه به لحظه و دقیق اطالعات کسب مستلزم ماموریتی چنین اجرای)

اضع خودی با مواضع دشمن احتمال بروز اشتباه در عملیات زیاد است(مو نزدیكی

( research)تحقیقاتی

عمومی تحقیقات زیر بنایی و آزمایش سخت افزار های

معموال از هواپیمای فوق مدل های ویژه ای در نقش مهد آزمون تدارک می شوند و برای آزمایش اصالحات پیشنهادی طراحان بكار می

رود مهد آزمون ها هم هرچند کاربرد های طراحی دارند اساسا با هواپیما های تحقیقاتی که صرفا برای آزمایش ویژهای طراحی و

ت اندساخته شده اند متفاو

دارا بودن اقال یک ویژگی خاص طراحی و یا قدرت حمل تجهیزات دقیق

امریكایی 2-مثل ایكس.

آموزشگاه خلبانی ایالم

مسعود فرجی

(executive)تشريفاتی

جابجایی اشخاص مهم

(attack)تهاجمی ضربتی

حمله به مواضع زمینی دشمن

هیزات الكترونیكی نسبتا ارزان سیستم های موتور کم صدا پوشش زرهی برای نقاط حساس و مخازن سوخت سرعت واماندگی کم تج

کنترل پرواز چند گانه ی مستقل از هم میدان وسیع پایین نگری برای خلبان ترجیحا قابلیت اجرای عملیات در شب قابلیت های فرار

از موشک های زمین به هوای کوتاه برد

امریكایی21-مثال ای.

(search and rescue)جستوجو و نجات

و برای یافتن افراد صدمه دیده و نجات دادن آنها)ممكن است در چنین ماموریتی چند فروند هواپیمای بال ثابت و بال گردان جستوج

اسكای رایدر 2-به طور همزمان شرکت داشته باشند(مثل ای.

(electronic warfare)جنگ الکترونیک

بعی برای جمع آوری اطالعات درباره ی هواپیما های دشمناستفاده از تشعشعات الكترومغناطیسی به جای سالح و یا من

معموال هواپیماهای ویژه ی جنگ الكترونیک هواپیما های تهاجمی را پشتیبانی می کند و ضمن تولید اختالالت قوی در سیستم

ریت های جنگ الكترونیک راداری دشمن از خود در برابر حمالت دشمن دفاع می کنند .هرچند بعضی از هواپیماها مخصوصا برای مامو

تدارک می شوند بعضی از هواپیما های پیشرفته هم که اساسا ماموریت متفاوتی دارند به تجهیزات جنگ الكترونیک مجهزند و در

صورت نیاز می توانند این وظیفه جنبی را هم همزمان با ماموریت اصلی انجام دهند

مجهز به گمراه کننده های ویژه ای مثل پوشالمینیوم و شعله نماهای مادون قرمز مجهز به تجهیزات پیشرفته الكترونیكی مداومت زیاد

برای مقابله با حمالت موشكی

ای.امریكایی222مثل ئی.اف.

آموزشگاه خلبانی ایالم

مسعود فرجی

(fighter)جنگنده شکاری

از موتور های پس کشف و انهدام هواپیما های دشمن)قابلیت مانور شدید در یک ارتفاع ثابت و دور زدن سریع شتاب زیاد با استفاده

سوز دار امكان پرواز فرا صوتی مجهز به گمراه کننده های هواپیما های دشمن رادار های پر قدرت مجهز به انواع موشک های هوا به

امریكایی 4-با نواخت سریع(مثل اف. هوایی توپهای و هوا

ايی به شرح زير برای جنگنده ها وجود دارد واژه عام جنگنده طیف عظیمی از هواپیماها را در بر می گیرد تقسیم بندی ه

(interceptor) جنگنده رهگیر

جلوگیری از نفوظ هواپیما های دشمن و نابود کردن آنها

برد دور رادار باال پرواز سقف پرواز ارتفاع سریع تغییر و قابلیت صعود سریع با زاویه اوج گیری زیاد

روسی 12مثل میگ

(all weather interceptor)هوايی رهگیر همه گونه

قابلیت اجرای ماموریت های محوله در همه گونه شرایط جوی مثل هوای بارانی یا برفی قابلیت استفاده از باند های یخ زده

(limited all weather interceptor) د رهگیر همه گونه هوايی محدو

یقابلیت اجرای ماموریت در بسیاری از شرایط جو

(air superiority)جنگنده برتری هوايی

پاک سازی حریم هوایی خودی از قوای هوایی دشمن

جنگنده ها برتری هوایی به مدد قابلیت ها ی ویژه در درگیری های هوایی میدان نبرد را برای همه ی هواپیما های نظامی دشمن نا

امن می کند

امریكایی22-مثل اف.

آموزشگاه خلبانی ایالم

مسعود فرجی

( strike)جنگنده نفوذی

نفوذ به مواضع دشمن و حمله به هواپیما ها در شرایط غافلگیر کننده

ئی.فرانسوی3مثل میراژ.درت مانور زیاد در ارتفاع پایین ق قابلیت پرواز در ارتفاع پایین و در زیر پوشش راداری دشمن

دريا پايه.ناونشین

بر هواپیما نشست و برخواست از روی ناو های

ه ای به ویژه برای توقف با چنگک ارابه ی فرود قوی پایداری و کنترل بسیار دقیق به ویژه در پرواز با یک موتور استحكام خاص ساز

خاموش سرعت واماندگی کم ترجیحا دارای جثه ی جمع و جور و یا بال متحرک و یا بال تا شونده

امریكایی24مثل اف .

(observation)ديده بانی

تیكی درباره دشمن جمع آوری اطالعات تاک

سرعت پرواز کم قابلیت مانور نسبتا زیاد قابلیت استفاده از باند های کوچک میدان دید وسیع پوشش زرهی نقاط حساس

امریكایی21-مثل او. وی.

(tanker)سوخت رسان

سوخت دهی به هواپیماهای در حال پرواز

اپیما های گیرنده تشكیل گردابه های پشت هواپیما به صورت کنترل شده پایداری زیاد به ویژه ضمن انتقال تدریجی سوخت به هو

امریكایی232مثل کی.سی

(business)شخصی

حمل و نقل شخصیت های مهم دولتی و شرکت های خصوصی

معموال هواپیما های کوچک

آموزشگاه خلبانی ایالم

مسعود فرجی

(reconnaissanceشناسايی )

عملیات شناسایی بر فراز مواضع دشمن

پیشرفته عكسبرداری و استراق سمع سقف پرواز باال مداومت زیاد سرعت زیادمجهز به وسایل

امریكایی 72مثل اس.آر

(antisubmarine)ضد زير دريايی

کشف و انهدام زیر دریایی های دشمن

مداومت زیاد در ارتفاع پایین قابلیت حمل و پرتاب اژدر

ای. امریكایی3-مثل اس.

(agricultural)كشاورزی

سمپاشی و بذر پاشی مزارع وسیع

سرعت واماندگی کم قابلیت تغییر سریع ارتفاع در سرعت های کم میدان دید مناسب برای خلبان

مثل درومادر لهستانی

(patrol)گشت زنی

اجرای ماموریت های ساحلی مثل تجسس و نجات

در اصطالح امریكایی به هواپیمایی اطالق می شود که برای حمله به زیر دریایی ها و شناسایی دریایی در اقیانوس ها بكار می رود

مداومت زیاد سرعت کروز کم(مثل اوریون امریكایی

(commuter)محلی

المللی یا خدمات درجه سومجابجایی مسافر از فرودگاه های نسبتا دور افتاده به فرودگاه های اصلی یا بین

آموزشگاه خلبانی ایالم

مسعود فرجی

(utility)همگانی

اجرای ماموریت های مختلف عمدتا ترابری با بارمزد کم)قابلیت تجهیز به وسایل ویژه مثال برای عكس برداری یا کشیدن هواسر و یا

حتی تهاجم زمینی در جنگ های محدود(

(V.STOL) زود پرواز_عمود پرواز

عمودی و یا از روی یک باند بسیار کوتاه )مجهز به موتور های بسیار پر قدرت امكان تغییر جهت نشست و برخواست به صورت کامال

نیروی رانش مثال با چرخاندن اگزوز ها در حالت های عمود پروازی(مثل هاریر انگلیسی

(transport)مسافربری

نفر یا بار هم وزن آنها 21حمل و نقل اقال

پوند باشد 21211کیلوگرم یا2771قل بایدبیشترین وزن بر خواستن حدا

قدرت حمل بارمزد با شیوه های متعدد توزیع وزن

331مثل ایرباس

هواپیماهای مسافربری بر حسب میزان حمل مسافر به صورت زير قابل دسته بندی هستند

نفر( 011ظرفیت كم )كمتر از

نفر( 251تا 011ظرفیت متوسط )بین

نفر( 451تا 251ظرفیت باال )بین

نفر( 451ظرفیت بسیار باال )بیش از

هواپیماهای مسافربری بر حسب مقدار برد به صورت زير قابل دسته بندی هستند

نزديک بردshort range

میان بردmedium range

دور بردlong range

آموزشگاه خلبانی ایالم

مسعود فرجی

(short range)نزديک برد

مایل(2331کیلومتری)1114ادی تا برد جابجایی مسافر با سرعت کروز ع

(medium range)میان برد

مایل دریایی(3211-2211کیلومتر)1731-7437جابجایی مسافر با بیشترین بارمزد تا برد

(long range)دور برد

)بدون تعریف دقیق(جابجایی مسافر تا برد بیشتر از میان برد

ها به صورت زير قابل دسته بندی هستند: هواپیماهای مسافربری بر حسب آرايش صندلی

پهن پیکرwide body

میان پیکر

باريک پیکرnarrow body

(wide body)پهن پیکر

747اینچ(مثل بوئینگ7فوت و22 71ر4حمل مسافر در آرایشی از صندلی ها با دو راهرو)کمترین عرض درونی کابین معادل

(narrow body)باريک پیکر

امریكایی 737فوت(مثل بوئینگ 21متر)3سافر در آرایشی از صندلیها با یک راهرو و پهنای کابین تقریبا حمل م

آموزشگاه خلبانی ایالم

مسعود فرجی

ماموریت هواپیما کد دیف

توضیحات

2

A

تهاجمی

هواپیمایی که به منظور جستجو،حمله و نابودی اهداف

زمینی یا دریایی طراحی شده است و از جنگ افزار های

ا ویژه استفاده می کند. این هواپیما ها برای متعارف ی

عملیات پشتیبانی هوایی نزدیک و بازدارنده مورد

استفاده قرار می گیرند.

1 B هواپیمایی که برای بمباران اهداف دشمن طراحی بمب افكن

گردیده است.

3 C هواپیمایی که به منظور حمل بار و مسافر مورد استفاده حمل و نقل

رد.قرار می گی

4 E

حمل تجهیزات

الكترونیک

هواپیما هایی که به دستگاه های الكترونیک با قابلیت

های زیر مجهز شده اند:

اقدامات متقابل الكترونیک -2

سیستم های هشدار دهنده ی راداری -1

فرماندهی هوایی و ایجاد کننده هماهنگی های -3

الزم با هواپیما های خودی

خصوص همه ی شرایط پروازی ایجاد ارتباط در -4

غیر خودکار

2 F هواپیمایی که برای رهگیری و انهدام سایر هواپیما ها جنگنده

طراحی شده است.

7 K هواپیمایی که به منظور سوخت رسانی در حین پرواز به سوخت رسان

هواپیما های دیگر طراحی شده است.

7 O ارائه گزارش های هواپیمای که برای نظارت بر راه ها و دیدبانی

تاکتیكی در نظر گرفته شده است.

3 P

گشت زنی

هواپیمای برد بلند، چند موتوره و قابل پرواز در تمامی

شرایط جوی که از پایگاه های زمینی و یا آبی قادر است

به عملیات مختلف از جمله موارد شناسایی بپردازد.

9 R ای شناسایی استفاده هواپیمایی که از آن در ماموریت ه شناسایی

می گردد.

آموزشگاه خلبانی ایالم

مسعود فرجی

21 S هواپیمایی که در خصوص جستجو، ردیابی و حمله به ضد زیر دریایی

زیر دریایی ازآن استفاده می گردد.

22 T هواپیمایی که از آن به منظور آموزش خدمه در به آموزشی

کارگیری هواپیما و یا تجهیزات مورد استفاده قرار می

گیرد.

21 U هواپیمایی که در خصوص انجام ماموریت های گوناگون ورهچند منظ

مانند حمل بار ویا مسافر استفاده می شود.

23 V نشست و برخاست

عمودی

هواپیمایی که برای نشست و برخاست عمودی ویا انجام

نشست و بر خاست و فرود کوتاه طراحی شده است.

24 X ی گردد و وارد مراحل هواپیمایی که جدیدا طراحی م تحقیقاتی،آموزشی

پروازهای آزمایشی می شود.

هواپیماهای مسافربری بر حسب میزان حمل مسافر به صورت زیر قابل دسته بندی هستند

(نفر 011 از كمتر) ظرفیت كم

(نفر 251 تا 011 بین) ظرفیت متوسط

(نفر 451 تا 251 بین) ظرفیت باال

(نفر 451 از بیش) ظرفیت بسیار باال

هواپیماهای مسافربری بر حسب مقدار برد به صورت زیر قابل دسته بندی هستند

نزديک برد short range

میان برد medium range

دور برد long range

(Short Range) نزديک برد

(مایل2331)کیلومتری1114 برد تا عادی کروز سرعت با مسافر جابجایی

(Medium Range) میان برد

(دریایی مایل3211-2211)کیلومتر1731-7437 برد تا بارمزد بیشترین با مسافر جابجایی

آموزشگاه خلبانی ایالم

مسعود فرجی

(Long Range) دور برد

برد میان از بیشتر برد تا مسافر جابجایی(دقیق تعریف بدون)

دسته بندی هستند:هواپیماهای مسافربری بر حسب آرایش صندلی ها به صورت زیر قابل

پهن پیکر wide body

باريک پیکر narrow body

:داد توضیح ذیل بشرح توانمی را عمومی هوانوردی هواپیماهای مشخصات

فوق سبک

باشند، مقررات ساده ایحاکم است. قدرتبرای این هواپیماها که عموما تک موتوره و پیستون پراپ می

سرعت و رسد می بخار اسب 211 به دارند کیلو گرم 221تا 211پرنده ها که وزنی برابر با پیشرانه در این

پا در دقیقه 711کیلومتر بر ساعت می باشد. این هواپیما ها اصوالً با نرخی کمتر از 221آنها کمتر از

.باشدمی کیلومتر 411 زیر آنها پروازی کنند و برداوجگیری می

يک موتوره پراپ

را پراپ توربینی ر این کالس هواپیما که هم موتورهای پیستونی )به صورت اکثریت ( و هم موتورهاید

اسب بخار می باشد. بر این نوع هواپیماها مقررات 311تا حداکثر 72شود، قدرت موتور ها از شامل می

Part-23 پا در دقیقه 2111یری باشد. بیشترین سرعت این هواپیماها که دارای بیشینه نرخ اوجگحاکم می

این برد و ساعت بر کیلومتر 121معادل باشند،می( توربینی موتورهای برای دقیقه پا در 2111) وبیش از

کیلومتر می باشد. 2111تا 411 از نوع پرنده ها

آموزشگاه خلبانی ایالم

مسعود فرجی

از هواپیماها عداد سرنشینان این نوعهزار پا می باشد. ت 21تا 3ارتفاع پروازی آنها و تن 2.2 تا تن1.3 از ها هواپیما این وزن برخاست

نفر می باشد. 7 حداکثر و نفر 4 تا 1

تركیب ناوگان هوانوردی عمومی بر اساس نوع هواپیماها

دو موتوره پراپ

هر تقدر. باشد می حاکم Part-23برای این کالس هواپیما که اخیرا بیشتر آنها دارای پیشرانه های توربوپراپ می باشند نیز مقررات

اسب بخار می 321تا 411و اگر توربینی باشد از بخار اسب 321 تا 111 از باشد پیستونی اگر ها پرنده این در ها پیشرانه از یک

باشد. نرخ اوجگیری آنها کیلومتر بر ساعت می 211تا 311وسرعت آنها از کیلومتر بوده 2711تا 2111باشد. برد این هواپیماها از

پا در دقیقه 2711تا 2411حدود

باشد. می تن 2 تا 3 هواپیماها نوع این برخاست وزن. است مسافر 11 تا 7 آن گنجایش و بوده( دریا سطح در)

هواپیماهای سمپاش كشاورزی

اپ نوع توربوپر های اخیرسالکنند. درهواپیماهای سمپاش معموال یک نفره بوده و تعدادزیادی از آنها با موتور پیستونی رادیال کار می

آنها نیز به بازار آمده است.

صورت خاصی باالتر از دیگر هواپیماهاست و دلیل این موضوع حفظ جان خلبان این در هواپیماهای سمپاش محل استقرار خلبان به

. باشدمی زمین برخورد آنها با هواپیماها هنگام

111پایین پرواز می کنند. بیشینه سرعت در این هواپیماها ارتفاعات در و مک سرعت با ماموریتشان، به توجه با ها پرنده نوع این زیرا

باشد. کیلومتر بر ساعت می 211تا 31آنها حدود واماندگی سرعت و ساعت کیلومتر بر 131تا

د. بهترین نوع این کیلومتر می باش 2111تا 711دقیقه بوده و برد آنها از پا در 2411تا 2111این هواپیماها دارای نرخ اوجگیری

هواپیماها را که وزن برخاست آنها

تن می باشد را کشور لهستان می سازد. 2.2تا 3.2

آموزشگاه خلبانی ایالم

مسعود فرجی

جت تشريفاتی

کیلومتر(می باشند. انواع 3111کیلومتر ( و دارای برد بلند ) تا 2111تا 2211این نوع هواپیماها اکثرا دارای برد کوتاه تا متوسط )

طراحی می شود. لند این نوع هواپیماها برای پروازهای بدون توقف بینبردهای متوسط تا ب

بر کیلومتر 911استفاده از موتورهای توربوفن به نفر متغیر می باشد و سرعت آنها به واسطه 3تا 1ظرفیت این نوع هواپیماها از

. رسد می ساعت

لیل کاهش صدای داخل هواپیما ( و اصوال دارای مجموعه دم صلیبی و عقب بدنه سوار می شود ) به د در اصوال هواپیماها نوع این موتور

باشند.شكل می T یا

4تا 3هزار پا و نرخ اوجگیری 32تا 11پروازی ارتفاع دارای و در این نوع هواپیماها از مبلمان و تزئینات لوکس استفاده می شود

. باشند می( دریا هزارپا در دقیقه)در سطح

باشند. تن برای هواپیماهای برد بلند می 11تا 21تن برای هواپیماهای برد متوسط و از 21تا 7هواپیماها از این برخاست وزن

ناوگان هوانوردی عمومی و گردش سرمايه

ده جهان است که شامل محدو هزارفروند در سطح 311آخرین آمار از ناوگان هواپیماهای هوانوردی عمومی حاکی از فعالیت بیش از

شود. تجاری می هایجت تا آموزشی پیستونی هایموتوره وسیعی از هواپیماهای تک

کنند.پرواز می ت متحده امریكاایاال سطح در هواپیماها این از فروند هزار 129 همچنین گفتنی است

طریق هوانوردی عمومی وارد از(مستقیم غیر دالر میلیارد 211) مستقیم بطور دالر میلیارد 42 از بیش ساله هر متحده ایاالت در تنها

شود .اقتصاد کشور می

بوده است . دو سوم این میلیون مسافر حاصل فعالیت هوانوردی عمومی آمریكا 277میلیون ساعت پرواز و جابجایی بیش از 13

ها برای اهداف تجاری بوده است .فعالیت

های اخیر حاکی از آمار تولید فروش هواپیماهای هوانوردی عمومی در سال جهان مختلف مناطق در عمومی هوانوردی ناوگان توزیع

باشد.چشمگیر در این صنعت می رشد

آموزشگاه خلبانی ایالم

مسعود فرجی

میزان فروش جهانی هواپیماهای هوانوردی عمومی

رشد 1112 1114

%2102 2445 2150 پیستونی

%0101 145 120 توربوپراپ

%2409 151 590 جت

%2105 1551 2941 کل فروش

اقتصادی ارزش

)میلیارد دالر(

00091 05004 2102%

میزان فروش هواپیماهای هوانوردی عمومی در اياالت متحده آمريکا

رشد 1112 1114

%0902 2195 0155 پیستونی

%2101 241 094 توربوپراپ

%2905 522 411 جت

%2001 2551 2155 كل فروش

ارزش اقتصادی

)میلیارد دالر(

4052 5041 21.2%

22موارد خاص همچون حادثه در جز به صنعت بینیم که اینهای اخیر میبا نگاهی به آمار تولید و فروش هواپیماهای عمومی درسال

صنعت و تاثیر آن در اقتصاد کشورهایی همچون ایاالت این درآمد میزان و است داشته صعودی در اکثر مواقع سیر 1112سپتامبر

باشد.ابل توجهی میمتحده آمریكا میزان ق

آموزشگاه خلبانی ایالم

مسعود فرجی

2115تا 0994های آمار تولید هواپیماهای هوانوردی عمومی در سطح جهان بین سال

پیستونی سال

تک موتوره

پیستونی

چند موتوره

توربوفن توربوپراپ

توربوجت

کل تولید

2994 544 11 211 215 0012 2992 415 40 255 111 0250 2997 110 11 121 104 0411 2997 0141 51 219 415 0541 2993 0515 95 114 505 2451 2999 0459 002 141 451 2515 1111 0511 011 405 152 1041 1112 0445 041 420 154 2991 1111 0590 011 251 414 2411 1113 0525 10 212 505 2454 1114 0999 52 120 590 2941 1112 2124 099 145 151 1551

(فروش هواپیماهای عمومی )میلیون دالر ارزش اقتصادی

2994 2992 2997 2997 2993 2999 1111 1112 1111 1113 1114 1112 519 592 545 451 540 502 441 111 215 090 049 000 پیستونی

04115 00200 9449 00295 01124 02944 00021 5221 4912 4145 4025 1415 توربینی

ارزش

کل

1149 4294 4914 1011 5414 00541 01494 01541 00115 9994 00911 05041

تولید سالیانه هواپیما و گردش سرمايه در صنعت هوانوردی عمومی

( IFRپرواز با آالت دقیق ) اغلب پروازهای هوانوردی عمومی بر خالف پروازهای خطوط هوایی و سایر پروازها که تحت شرایط قوانین

کنند. ( پرواز میVFRیط پرواز با چشم)پذیرند، در شراصورت می

.دارند را IFRهواپیماهای کوچک در صورت تمایل امكان استفاده از همچنین خلبانان

آموزشگاه خلبانی ایالم

مسعود فرجی

تجاری و نظامی قرار دارد . باندهای تری از پروازهایتاسیسات زمینی مورد نیاز برای پروازهای هوانوردی عمومی معموال در سطح پایین

دهی به هواپیماهای توان باسرویسهای عمومی میفرودگاه ذیرش هواپیماهای کوچک را دارا هستند. در اکثرپروازی کوچک قابلیت پ

کوچک درآمد قابل توجهی عاید فرودگاه کرد.

موانع پیشرفت صنعت هوانوردی عمومی

فرودگاهی که در سراسر جهان زارانوجود ه هوانوردی عمومی پتانسیل باالیی برای ایجاد یک انقالب در صنعت حمل و نقل دارد . با

شوند . وجود دارد مردم به مقصد نهایی خود بسیار نزدیكتر می

باشد :در راه توسعه هوانوردی عمومی بشرح زیر می موانع مهم

ü ت قیمت سوخ دالر بوده وهزینه استفاده از این صنعت باالست . با توجه به اینكه قیمت یک هواپیمای کوچک معموال چند صد هزار

کنند . این استانداردهای افزایش سطح ایمنی اعمال می های شدیدی را در جهتهوایی نیز رشد باالیی دارد . قوانین هوایی نیازمندی

کنند . نسبت به سایر وسایل حمل و نقل )بطور مثال اتومبیلها( به سازندگان تحمیل می های مهندسی و آزمایش باالتری را باال هزینه

دارای گواهینامه های کامل دست ساز مجبور به تامین سطح ایمنی مشابه نیستند و معموال ارزانتر از هواپیماهای هواپیماهایبته ال

دالر امریكا هزینه دارد. همچنین هزینه نگهداری هزار 3تا 3باشند. عالوه بر اینها دریافت یک گواهینامه خلبانی در حدود می

افزایش شدید می باشد.صالحیت و سالمت پرواز در حال هواپیماها در شرایط

ü . توانایی رسیدن به مقصد در زمان مطلوب به شدت به وضعیت آب و هوا وابسته است

قانونی ( در شرایط کنند قادر به پرواز ایمن )یا پرواز می VFRاینكه خلبانان و هواپیماهای هوانوردی عمومی تحت شرایط با توجه به

اع باال و در توانند در ارتفسیستم ضد یخ نیستند نمیو هوایی نیستند. عالوه بر اینها با توجه به اینكه این هواپیماها اکثرا دارای بد آب

پرواز کنند . IFRشرایط

ü تر است . سطح ایمنی پروازهای هوانوردی عمومی نسبت به خطوط هوایی پایین

گیری وی بستگی تصمیمبه محدودیت ها و ی عمومی به میزان زیادی به دانش خلبان نسبتدر حقیقت ایمنی هر پرواز در هوانورد

باشد .از سوانح را دارا می %31باشد و درحدود میدارد . خطای خلبان علت اصلی سوانح هواپیماهای هوانوردی عمومی

باشد.همراه می تری را داراست اغلب با خطای خلبانهای مكانیكی نیز که درصد پایینخرابی

آموزشگاه خلبانی ایالم

مسعود فرجی

درصد علل سوانح هوانوردی عمومی

ساعت پروازی داشت در 211111سانحه مرگبار ( در هر 2.11سانحه ) 7.27هوانوردی عمومی نرخی برابر با 1112در سال

بود .هزار ساعت پرواز 211هر سانحه مرگبار ( در 1.14) 1.14صورتیكه نرخ سانحه در هواپیماهای تجاری بزرگ

شخصی و پروازهای اداری مدیران بنا به دالیل فوق استفاده از هواپیماهای هوانوردی عمومی اغلب محدود به پروازهای تفریحی خلبانان

رده باال شده است .

اکثر خلبانان هوانوردی عمومی شخصی هستند .

صورتی که شرایط آب و هوایی مناسب باشد . باشند البته درمیآنها مجاز به پرواز به تنهایی یا به همراه مسافران

را بدهد . IFRبعضی از خلبانان به دنبال استفاده از تجهیزاتی هستند که به آنها اجازه پرواز تحت شرایط

) در شرایط از سطح الزم هزار پا و میزان دید پایین تر 23توانند تحت ناوبری و هدایت مرجعی معلوم در ارتفاع باالی بنابراین آنها می

VFR .پرواز کنند )

باشد و این هزار پایی در شب نیاز به استفاده از یک منبع تنفسی می 2هزار پایی در روز و 21با توجه به اینكه در ارتفاع باالی

در اکثر موارد امكان هایی دارندارتفاعات باال محدودیتهای مجهز نیستند و موتورهای کاربراتوری در هواپیماها نیز معموال دارای کابین

وجود ندارد. IFRاستفاده از امتیازات

هواپیماهای گران قیمت، تجمالتی و معموال از دهد. این کاربراناستفاده تجاری قسمت اعظمی از هوانوردی عمومی را تشكیل می

کنند.مجهز با خدمه ماهر استفاده می

های پیشتیبانی ماهر دارای سطح ایمنی باالتری پیشرفته، خدمه و گروه متعدد همچون هواپیماهایاین بخش به دلیل فاکتورهای

باشدمی