Η μετάβαση από το

δημοτικό στο γυμνάσιο

Προεφηβεία

Αλλαγή

Συναισθηματικές

διακυμάνσεις

Αναστάτωση

Άγχος

Αποχωρισμός &

αποχαιρετισμός

Προσαρμογή

& ενσωμάτωση

Μεταμόρφωση στην αυτό-εικόνα

Νέες κοινωνικές

συμπεριφορές

Μεταβατικές Περίοδοιαπό το σπίτι στο Νηπιαγωγείο

από το Δημοτικό στην Α’

Γυμνασίου

από το Γυμνάσιο στην Α’

Λυκείου

στην αρχή κάθε σχολικής

χρονιάς

αλλαγή πολιτισμικού

περιβάλλοντος

Η Μετάβαση:

Μετακίνηση

από τη μια εκπαιδευτική

βαθμίδα στην άλλη

και από το ένα αναπτυξιακό

στάδιο στο άλλο

Συνεχείς προσπάθειες

σύνδεσης με τη νέα

πραγματικότητα/περιβάλλον

Αλλαγές σε πολλά επίπεδα:

σχολικό, οικογενειακό, φιλικό

Αποχωρισμούς από

ανθρώπους και

καταστάσεις της

παιδικής ηλικίας

Oι μεταβάσεις αυτές σχετίζονται με:

•χαμηλή σχολική επίδοση

•προβλήματα συμπεριφοράς στην

τάξη και στην οικογένεια

•αυξημένη πιθανότητα

δυσπροσαρμογής

•μεγάλο άγχος και αγωνία σχετικά

με το αν θα κερδίσουν την αποδοχή

και αν θα μπορέσουν να

ανταποκριθούν στις σχολικές

απαιτήσεις

Μαθητές σε ρίσκο

Ρίσκο: ανυπακοή, κάπνισμα, κοπάνα, επικίνδυνη οδήγηση,

ράφτινγκ, πρωταθλητισμός, θεατρική εκδήλωση, έκθεσηζωγραφικής, διαγωνισμός κατασκευών, hacking,επικίνδυνη χρήση διαδικτύου κ.λπ.

Όλοι οι έφηβοι ρισκάρουν

φυσιολογικές-μη επικίνδυνες και επικίνδυνες-ριψοκίνδυνες ενέργειες

Το Διαδίκτυο: ένας καταπληκτικός κόσμοςΚόσμος μάθησης,επικοινωνίας και διασκέδασης,όμως είναι έναςκόσμος ανοιχτός σε όλους, καλούς και κακούς!

Δεν αποκαλύπτω ποτέ προσωπικές λεπτομέρειες στοΔιαδίκτυο.Αντίστοιχα, δεν ζητώ από άλλους να αποκαλύψουνπροσωπικές τους πληροφορίες, όσο είμαι ανήλικος.

Δεν αποκαλύπτω σε κανέναν,ούτε στους καλύτερούς μου φίλους,τονκωδικό πρόσβασης του λογαριασμού στο Διαδίκτυο.

Γνωρίζω ότι οποιαδήποτε προσωπική πληροφορία δημοσιεύω στοΔιαδίκτυο,εκείνη τη στιγμή παύει να είναι προσωπική και γίνεταιδημοσίως προσβάσιμη,παντού στον κόσμο.

Όλοι αφήνουμε ηλεκτρονικά ίχνη στο Διαδίκτυο,γι’αυτό πρέπει νασυμπεριφερόμαστε με κανόνες και με ηθική,όπως στον πραγματικόκόσμο.Η παράβαση συγκεκριμένων κανόνων συνεπάγονται κυρώσεις.

Ποτέ δεν συναντώ στο φυσικό κόσμο φίλους που γνώρισα στοΔιαδίκτυο,ακόμα κι αν επικοινωνώ μαζί τους μέσω web κάμερα.Ακόμακαι η φωτογραφία ή το βίντεο μπορεί να είναι πλαστά.

Εάν κάποιος διαδικτυακός φίλος μου ζητήσει να κρατήσω τη φιλία μαςμυστική,κάτι δεν πάει καλά.Πρέπει αμέσως να ενημερώσω τουςγονείς μου ή τους δασκάλους μου.

Εάν κάποιος μου στείλει ένα απρεπές μήνυμα ή μια απρεπή εικόνα ή με παρενοχλεί στο διαδίκτυο,πρέπει να σταματήσω αμέσως την επικοινωνία μαζί του και να αναφέρω το γεγονός στους γονείς μου.

Εάν κάποιος μου προσφέρει κάτι υπερβολικό για να είναι αληθινό π.χδώρα για συμμετοχή σε διαγωνισμό,κουίζ,καλό είναι να αποφεύγωτέτοιες σελίδες.

Δεν ενδιαφέρομαι για υλικό που απευθύνεται σε ενηλίκους.

Εάν βρω κάποια σελίδα που με τρομάζει ή μου φαίνεται περίεργη ,το αναφέρω στου γονείς/δασκάλους.

Διασταυρώνω πάντα το υλικό που βρίσκω στο διαδίκτυο με άλλες πηγές ,όπως βιβλία,εφημερίδες κ.λπ.Ρωτώ επίσης, τους δασκάλους και τους γονείς μου.

Αντιμετωπίζω τους άλλους χρήστες με τον ίδιο τρόπο που θα ήθελα να μου φέρονται και αυτοί.Δεν κατηγορώ,ούτε προσβάλλω,ούτε κάνω αστεία που μπορεί να πληγώσουν.

Το κατέβασμα φωτογραφιών ,μουσικής ή βίντεο μπορεί να είναι παράνομα.Υπάρχουν ιστοσελίδες που παρέχουν δωρεάν υλικό.

Δεν αντιγράφω έτσι απλώς κείμενα από υλικό του διαδικτύου.Μ’αυτόν τον τρόπο δεν αναπτύσσω τις γνωστικές μου δεξιότητες.

Δεν προωθώ e-mail που έλαβα και βρίσκω απαράδεκτο.

Σβήνω αμέσως μέιλ που έχω λάβει από αποστολείς που δεν γνωρίζω και δεν ενεργοποιώ τους συνδέσμους που υπάρχουν σε αυτά τα μηνύματα.

Δεν κάνω ποτέ αγορές απ’το διαδίκτυο εάν δεν είναι δίπλα μου ένας γονέας.

Κάνω τακτικά διαλείμματα όταν είμαι στον υπολογιστή για να ξεκουράζομαι. Μην ξεχνάς να ζεις στον πραγματικό κόσμο για χάρη του διαδικτύου!

Ο χρόνος που μένω στον υπολογιστή δεν πρέπει να μου στερεί ούτε ένα λεπτό από το παιχνίδι μου,τα χόμπι μου,τους φίλους μου,το διάβασμά μου και τον ύπνο μου.

Μπορώ να διασκεδάζω στον κόσμο του Διαδικτύου ,όμως πάντα αναγνωρίζω ότι διαφέρει από τον πραγματικό κόσμο.

«σε επικίνδυνο ρίσκο» σημαίνει• Σχολική αποτυχία

• Εγκατάλειψη του σχολείου (μαθητικήδιαρροή drop out)

• Χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών

• Ατομικές πράξεις βίας προς συνομηλίκους

• Φθορά σχολικής περιουσίας ή ξένηςιδιοκτησίας

• Συλλογικές πράξεις βίας, χουλιγκανισμός, συμμορίες

• Αυτόβουλη εκτέλεση επικίνδυνων πράξεων

• Υποβάθμιση υγείας

• Σεξουαλική κακοποίηση (θύτης/θύμα)

• Σεξουαλικώς μεταδιδόμενο νόσημα

• Ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη

Προσωπικότητα του εφήβου

Οικογενειακό περιβάλλον

Συνομήλικοι-παρέες

Σχολείο

Άμεσος και ευρύτερος

κοινωνικός περίγυρος

Οι έρευνες δείχνουν ότι:Οι ριψοκίνδυνες συμπεριφορές:

• είναι αποτέλεσμα μιας πολύπλοκης διαπλοκής και έκφρασης διαφόρων

παραγόντων της ζωής των εφήβων.

• Κανένας παράγοντας από μόνος του δεν μπορεί να εξηγήσει επαρκώς τη

ριψοκίνδυνη πράξη.

• αναπτύσσονται με τον καιρό και αλλάζουν καθώς μεγαλώνουν τα παιδιά.

• αρχίζουν σε μικρότερη ηλικία από ότι παλαιότερα. Όσο νωρίτερα, τόσο

χειρότερες μεγαλώνοντας.

• δεν εμφανίζονται μεμονωμένες, αλλά συνυπάρχουν συσχετισμένες με άλλες

,με τρόπο που να επιτρέπει την πρόβλεψή τους.

• Είναι συχνά λειτουργικές για το δράστη. Αν και έχουν κόστος, έχουν και

οφέλη αναγνώρισης, αποδοχής, εκτίμησης, θαυμασμού, ρόλου στην παρέα,

αντιμετώπισης άγχους.

Bullying

• «παλικαρισμός»

• «εκφοβισμός»

• «θυματoπoίηση»

• «σχολική επιθετικότητα»

• «σχολική τρομοκρατία»

• «ενδοσχολική βία»

• θύματα, θύτες, μάρτυρες-παρατηρητές

Εκφοβισμός: Εσκεμμένη,συστηματική και επαναλαμβανόμενηεπιθετική συμπεριφορά ,με σκοπό την επιβολή και την πρόκλησησωματικού και ψυχικού πόνου σε μαθητές από συμμαθητές τουςεντός και εκτός σχολείου.

Δυστυχώς ,σε πολλές περιπτώσεις τα περιστατικά βίαςαποσιωπούνται.

Συχνά,οι μαθητές –θύματα αντιδρούν με απόσυρση και δεζητούν βοήθεια.

Το φαινόμενο της ενδοσχολικής βίας είναι σύνθετο.Αλληλεπιδρούντα ατομικά χαρακτηριστικά των παιδιών, με χαρακτηριστικά τουπεριβάλλοντος,τις στάσεις απέναντι στη βία,τα ΜΜΕ και τακοινωνικά προβλήματα που μπορεί να ενισχύουν αντικοινωνικέςσυμπεριφορές.

Μορφές βίας: σωματική,λεκτική,ψυχολογική,κοινωνική.

Οι πιο συνηθισμένες εκδηλώσεις είναι:

• Χειρονομίες,σπρωξιές,ξυλοδαρμοί

• Βρισιές,προσβολές,απειλές

Olweus (1993)

• Καταστροφή προσωπικών αντικειμένων

• Κλοπές

• Σεξουαλική παρενόχληση και κακοποίηση

• Αποκλεισμός και απομόνωση από παρέες,ομαδικά παιχνίδια και κοινωνικές δραστηριότητες

Τα περιστατικά ενδοσχολικής βίας φαίνεται να μειώνονται στο Λύκειο.

Οι μισοί από τους μαθητές-θύματα βίας δεν αναφέρουν πουθενά το γεγονός,ενώ οι υπόλοιποι το αναφέρουν ,συνήθως,σε φίλους του και σπανιότερα στους εκπαιδευτικούς ή τους γονείς τους.

Ψυχοκοινωνικές επιπτώσεις:

• Στα παιδιά –θύματα εκφοβισμού και βίας : άγχος , αισθήματα ανασφάλειας,απουσίες-σχολική αποτυχία,μαθησιακέςδυσκολίες,ψυχοσωματικά και κατάθλιψη.

• Στα παιδιά-θύτες:κίνδυνος απομάκρυνσης από το σχολείο,διακοπήσχολείου,τάση φυγής από το σπίτι,ενήλικες με αντικοινωνική και παραβατική συμπεριφορά.

Η απάντηση:

• ούτε στην απομάκρυνση των επιθετικών μαθητών από το

σχολείο

• ούτε στις πυροσβεστικές παρεμβάσεις υπό την πίεση των

γεγονότων, χωρίς την απαιτούμενη συνέπεια, συνέχεια και

σύνδεση με τη συνολική λειτουργία του σχολείου.

• Η ανάπτυξη και εφαρμογή ενιαίας στρατηγικής σχετικά

με τον εκφοβισμό ,με τη συμμετοχή όλων των μελών της

σχολικής κοινότητας, πιθανόν να αποτελεί την πιο

ολοκληρωμένη απάντηση στο επίμαχο θέμα.

Το σχολείο και η κοινωνία των ενηλίκων θα μπορούσαν να

δώσουν πολύ καλύτερες απαντήσεις στη σύγχρονη παιδική

και εφηβική βία:

• να μάθουμε να ακούμε τα παιδιά μας, να συναντούμε την

αλήθεια τους, να κουβεντιάζουμε με ειλικρίνεια μαζί τους, να

κάνουμε και να τηρούμε καθαρές συμφωνίες, να τα

εμπιστευόμαστε και να κερδίζουμε την εμπιστοσύνη τους, να

τους δίνουμε ρόλο στην επίλυση των συγκρούσεων που

βιώνουν, να αναγνωρίζουμε την αξία τους και, κυρίως, να

είμαστε τους. Να σχετιζόμαστε ουσιαστικά

και διαρκώς μαζί τους.

Cyber bullying: Ο εκφοβισμός στο διαδίκτυο

Ο εκφοβισμός μέσω του Διαδικτύου είναι οποιαδήποτε πράξηεκφοβισμού, επιθετικότητας, παρενόχλησης, τρομοκρατικής ή αυταρχικής συμπεριφοράς που θεσπίζεται και πραγματοποιείται μέσω της χρήσης των ψηφιακών συσκευών επικοινωνίας, συγκεκριμένα του Διαδικτύου και των κινητών τηλεφώνων και η οποία επαναλαμβάνεται ανά τακτά ή άτακτα χρονικά διαστήματα.

Τι περιλαμβάνει ο εκφοβισμός μέσω διαδικτύου;

• Πειράγματα με στόχο τη διασκέδαση

• Διάδοση άσχημων-προσβλητικών φημών online

• Αποστολή ανεπιθύμητων μηνυμάτων (υβριστικά-προσβλητικά)

• Παρενόχληση

• Δυσφήμηση σε τρίτους (άλλους πλέον του θύματος) μέσω του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, μηνυμάτων μέσω κινητού, φωτογραφίες και βίντεο στο διαδίκτυο, ιστοσελίδες, μπλογκς, chat rooms κ.ά.

Σε "καλό" σχολείο της Αθήνας, η πρώτη μαθήτρια του σχολείου, ηλικίας περίπου 16 ετών και σημαιοφόρος, υπέστη νευρικό κλονισμό και προχώρησε σε απόπειρες αυτοκτονίας.Η αιτία ήταν η διαδικτυακή επίθεση που δέχτηκε από ένα προφίλ ψεύτικο το οποίο εμφανιζόταν να ήταν δικό της, να ανήκε σε αυτήν. Η μαθήτρια, επειδή ήταν και πρώτη, κουβεντιαζόταν σε όλο το σχολικό περιβάλλον με αποτέλεσμα να μην αντέξει την πίεση και να κάνει δύο απόπειρες.

Μετά από έρευνα πολλών ημερών οι αστυνομικοί ανακάλυψαν πως ο ένοχος ήταν ο δεύτερος μαθητής στο σχολείο ο οποίος τη ζήλευε και ήθελε την πρωτιά! Δεν είναι λίγες και οι περιπτώσεις όπου ο διαδικτυακός εκφοβισμός λειτουργεί και ως μέσον ψυχαγωγίας για τους δράστες, τα αισθήματα των οποίων ικανοποιούνται με τις αντιδράσεις των θυμάτων.

Η … επικοινωνία των παιδιών με τους γονείς τους.

Επίσης,μπορεί κάποιος να επικοινωνήσει αν απειληθεί με αυτόν τον τρόπο, είτε καλώντας στον αριθμό χωρίς χρέωση για αστικές και υπεραστικές κλήσεις 800 11 800 15, από Δευτέρα έως Παρασκευή και ώρες 09:00 – 15:00, είτε αποστέλλοντας ηλεκτρονικό μήνυμα στο help@saferinternet.gr.

Σπάσε τη σιωπή…με ένα μεγάλο Α…μίλα μη φοβάσαι…

Αναγνωρίζω

Αρνούμαι

Αντιδρώ στη βία

Τηλεφωνικές γραμμές για παιδιά και εφήβους:

• 801- 801 -1177 Συμβουλευτική τηλεφωνική γραμμή άμεσης βοήθειας για την ψυχοκοινωνική υγεία του παιδιού και του εφήβου

• 1107 Εθνική Γραμμή Παιδικής Προστασίας

δωρεάν, 24 ώρες, κάθε μέρα

• 116-111 Ευρωπαϊκή Γραμμή Στήριξης Παιδιών και Εφήβων,δωρεάν Δευτέρα έως Παρασκευή 2:00μμ-8:30μμ,Σάββατο 9:30πμ-2:00μμ

• 1056 Εθνική Τηλεφωνική Γραμμή για τα Παιδιά,δωρεάν,24 ώρες κάθε μέρα

• 80011 80015 Γραμμή βοήθειας ΥποΣΤΗΡΙΖΩ για θέματα διαδικτύου ,δωρεάν,Δευτέρα έως Παρασκευή 9:00πμ-3:00μμ

• 115 25 Μαζί για το Παιδί,χρέωση μιας αστικής μονάδας,Δευτέραέως Παρασκευή 9:00πμ-9:00μμ

• 800 11 32 000 Γραμμή του Συνηγόρου του Παιδιού δωρεάν,Δευτέρα έως Παρασκευή 9:00πμ-4:00μμ

Συνήγορος του παιδιού

• 800.11.32.000 (τηλέφωνο χωρίς χρέωση για παιδιά, Δευτέρα έως Παρασκευή 9:00πμ - 4:00μμ)

• 213 1306703, 213 1306605 (Γραμματεία Δικαιωμάτων του Παιδιού, Δευτέρα έως Παρασκευή 9:00πμ - 4:00μμ)

• 213 1306 600 (τηλεφωνικό κέντρο Συνηγόρου του Πολίτη, Δευτέρα έως Παρασκευή, 8:30πμ - 2:00μμ, Τετάρτη 8:30πμ -4:30μμ)

• ταχυδρομικά

• Συνήγορος του Πολίτη- Συνήγορος του Παιδιού

• Χατζηγιάννη Μέξη 5, Αθήνα Τ.Κ. 11528

• με φαξ

• 210 7292129 (με ένδειξη για Συνήγορο του Παιδιού)

• στο διαδίκτυο

• e-mailcr@synigoros.gr

• Ιστοχώρος: www.0-18.gr

Βιβλιογραφία

• Έλενα Ελληνιάδου,(2012), «Η Μετάβαση από το Δημοτικό στο Γυμνάσιο».

• Βλάχος, Ι. (2005) Έφηβοι σε Ρίσκο, ppt

• Τσιώτρα Σ., Αγγέλου M, Κάλφας Π., Τομέας Πρόληψης ΚΕΘΕΑ, (2011), Πρόγραμμα υποστήριξης

αλλόγλωσσων μαθητών στο μεταβατικό στάδιο από το δημοτικό στο γυμνάσιο, παρουσίαση στο

Διεθνές Συνέδριο «Εκπαίδευση και Κοινωνική Ένταξη Ευάλωτων Ομάδων», ppt

• Καλογεράκη Ξ., (2006) σημειώσεις επιθετικής συμπεριφοράς

• Ελληνιάδου Ε., (2010) σημειώσεις Παιδαγωγικής Ψυχολογίας και Γενικής Διδακτικής

• Ι.Τσιάντης, Αν.Καθηγητής Παιδοψυχιατρικής, Χ.Ασημόπουλος PhD-Δ.Γιαννακoπούλου

PsychD,Σ.Διαρεμέ PhD-Ι.Μπίμπου PhD,Επίκουρη καθηγήτρια Ψυχολογίας-Ε .Σουμάκη M.D-

Θ.Χατζηπέμος M.Sc,Ε.Ψ.Υ.Π.Ε ,(2008),«Ενδοσχολική Βία και Εκφοβισμός»

• Ελληνικό Κέντρο Ασφαλούς Διαδικτύου,Δράση Ενημέρωσης saferinternet.gr,(2010),Safer Internet

Hellas,Υπουργείο Παιδείας,Μονάδα Εφηβικής Υγείας,Β’ Παιδιατρική Κλινική Πανεπιστημίου

Αθηνών,Νοσοκομείο Παίδων Π.& Α. Κυριακού.

Μαρία Φραγκονικολάκη

Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια