ТАС ДӘУІРІНДЕГІ

ҚАЗАҚСТАН

ЕЖЕЛГІ ТАС

ДӘУІРІ

Ежелгі тас дәуірі

(б.з.д.2,6/2,5млн -

10мыңж. )

Кейінгі тас дәуірі

(б.з.д. 12 /10-3мыңж)

ЕЖЕЛГІ ТАС ДӘУІРІ

(Б.З.Д.2,6/2,5МЛН -10МЫҢЖ. )

Ерте палеолит

(б.з.д. 2,6/2,5млн -

800мыңж)

Орта палеолит

Ашель(б.з.д.800-

140мыңж)

Мустье(б.з.д. 140-

40мыңж)

Соңғы палеолит

(б.з.д. 40-12/10мыңж)

Тұрақтары:

Арыстанды

Шахбағатасай

Тәңірқазған

Бөріқазған

Ақкөл

Тұрақтары:

Тоқалы

Обалысай

Ақкөл

Алғабас

Ақтоғай

Тұрақтары:

Ащысай

Батпақ

Қарабас

Қанай

Шідерті

КЕЙІНГІ ТАС ДӘУІРІ

(Б.З.Д. 12 /10-3МЫҢЖ)

Мезолит(б.з.д. 10 - 7-

мыңж)

Неолит (б.з.д. 7-6 - 4-

мыңж)

Энеолит(б.з.б. 3-2

мыңж)

Ғылыми зерттеулер

нәтижесінде жер

бетіндегі адам

баласы осыдан 2-2,5

миллион жыл бұрын

пайда болған

Хомо эректус – «тік жүретін

адам» сатысына

байланысты. Бұл

тұрпаттың өкілдері тас

дәуірінің Шелль-ашель

мәдениетінің иелері

питекантроп пен синантроп

болды.

Питекантроп 1891 жылы Ява

аралында табылды. Ол бұдан

бір миллиондай жыл бұрын

өмір сүрді. Ми көлемі үлкейді

(950 см3)

Тік жүретін адамның екінші

бір түрі синантроп болды; ол

бірінші рет 1927 жылы Чжоу–

коу –дянь үнгірінен табылды.

Ми қабығының көлемі үлкен

Homo erectus

Жер жүзінде еңбек етуге

қабілетті болған ең ежелгі

өмір сүрген адам хомохабилис

– «шебер адам»

(презинджантроп) болып

есептелінеді. Оның сүйек

қалдықтары далбарлап

жасалған шапқы құралдармен

(чопперлермен) бірге 1959-1963

жылдары Олдувай

шатқалынан (Шығыс Африка -

Кения) табылды. Ол 1 млн. 750

мың жыл бұрын өмір сүрген.

Хомо хабилистің мыйының

көлемі (652 см3)

австралопитек

маймылдарының мыйынан

біраз асады. Бірқатар басқа

ерешеліктері болған, мәселен,

Homo hаbilis

еңбек

құралдары

(чопперлер)

Адамның эволюциясындағы келесі қадам

Хомо Сапиенс саналы адамның пайда

болуымен байланысты. Тарихта бұл

кезеңдегі адамды (орта палеолит)

неандерталь деп атайды. Тік жүретін

адамға қарағанда, неандерталь адамның

өмірінде мәнді-мәнді өзгерістер болды.

Осы кезде ежелгі адамдардың дене

бітімінің өзгершіліктері біржолата

қалыптасты. Олардың бойы аласа келді

(150-160 млн), мый қауағының көлемі енді

1300-1400 см3 болды.

Осы уақыттан бастап адамдардың

эволюциясында шешуші өзгеріс болады

және нағыз адамзат тарихына біржолата

көшу басталады.

Алғашқы Хомо Сапиенс өкілдерінің пайда

болуы әдетте б.з. 50-45 мың жыл бұрын

болған делінеді. Оған тән белгілер 1868 ж.

Франциядағы Кро-Маньон үнгірінде

табылған бес қанқаны зерттеу негізінде

аңықталды.

Кроманьондық адамның тұрпатында, осы

заманғы адамдарға тән ерекшеліктер

айқын білінеді. Оларға тән нәрсе –

басының сопақтығына қарай маңдайы кең,

Homo sapiens

Ежелгі тас дәуірі

(б.з.д.2,6/2,5млн -10мыңж. )

Ауыр салмақты, тік бұрышты, ұсақ шақпақ тастар ең

ежелгі еңбек құралдарына жатады. Олар Қаратаудан табылды.

Бөріқазған мен Тәңірқазған деген жерден табылған құралдар -

ашельдік кезеңге жатады. Олар шапқылар, ауыр тас сынықтар,

нуклевстар. Төменгі палеолитте адам тасты сындыру үшін

басқа тасты пайдаланып, біріне-бірін ұрған. Мұндай техника

"малта тас мәдениеті" (өзеннің малта тастарын пайдаланған)

деп аталады. Мұны тапқан археолог Халел Алпысбаев. Ашель

уақытының ескерткіштері Орталық

Қазақстанда Құдайкөл, Жаман айбат, Обалысай тұрақтары,

батыс Қазақстанда – Маңғыстауда Шақпақата, Сарытас.

Мустье кезінде тас өңдеудің жаңа техникасы табылды. Ол

оңтүстік Қазақстанда Ш.Уәлиханов атындағы тұрақ деп

аталады. Адамдар ол кезде бизон, жылқы

аулаған. Қазақстанның ежелгі тұрғындары эволюциялық даму

жағынан хомо сапиенс (саналы адам) сатысына сай келеді.

ПалеолитСоңғы палеолит – б.з.б. 40-35 мың жылдық

аяқталады. Адамдар жер бетінің барлық аймағында өмір

сүрді. Ру пайда болды. Ана жағынан (экзогамия-аналық ру).

Дүниетаным өсті. Өнер шықты, жануарлар суреттерін

жартасқа салу пайда болды. О дүниеге сену

болды. Мәдениеті – Шығыс Қазақстанда - Қанай, Свинчатка,

Пещера, Шүлбі тұрақтары.

Назарларыңызға

рахмет!!!Дайындаған;Қыпшақбай

Аружан