Η θέση της γυναίκας στην

Βυζαντινή κοινωνία

Τι είναι γυναίκα;

►Γυναίκα είναι ο

θηλυκός άνθρωπος.

Με τον όρο γυναίκα

υποδηλώνεται η ώριμη

για γάμο νέα.

Λίγα λόγια

Στην αρχή των βυζαντινών χρόνων σύμφωνα με

την νομοθεσία και τις συνήθειες της εποχής η

γυναίκα έπρεπε να μένει στο σπίτι

Ενάρετη θεωρούνταν η γυναίκα που υπάκουε τον

πατέρα της ή ήταν υποταγμένη στον άντρα της.

Τι ξέρουμε για την εκπαίδευση των

κοριτσιών;

►Τα κορίτσια δεν πήγαιναν

σχολείο αλλά έμεναν στο σπίτι

για να βοηθήσουν στις

δουλειές του ή στην ανατροφή

κάποιου μικρότερου παιδιού.

Γυναίκα ως μητέρα

Η θέση της μητέρας

σε όλη την

επικράτεια ήταν

σημαντική και

περιβάλλονταν από

σεβασμό και

αγάπη.

Πότε έβγαιναν από το σπίτι;

Όταν πήγαιναν με τους γονείς τους στην εκκλησία, όπου

έπρεπε να στέκονται σε ξεχωριστό χώρο, το γυναικωνίτη.

Μπορούσαν να πάρουν μέρος σε

γιορτές ή σε άλλες οικογενειακές

εκδηλώσεις.

Γυναίκα & Γάμος

Η νόμιμη ηλικία για τα

κορίτσια ήταν δώδεκα

χρονών, ενώ για τα

αγόρια δεκατέσσερα. Για

να παντρευτούν έπρεπε

να έχουν την

συγκατάθεση του πατέρα.

Αν δεν ζούσε θα έπρεπε

να δώσει την άδεια της η

μητέρα ή κάποιος

μεγαλύτερος αδερφός.

Εκτός από τον γάμο οι γυναίκες πολλές

φορές μπορούν να προβούν σε διαζύγιο

για πολλούς λόγους:Μοιχεία

Φυσική ανικανότητα του συζύγου

Η γνώση ότι ο σύζυγός της οργανώνει

συνωμοσία κατά του κράτους

Απόπειρα δολοφονίας εκ μέρους του

συζύγου της

Φρενοβλάβεια του συζύγου

Απόδειξη μίσους εκ μέρους του συζύγου

Η εξαφάνιση

Ο αυτοεγκλεισμός σε μοναστήρι

Η εγκατάσταση παλλακίδας στον οίκο από τον άνδρα

Παλλακεία Ήταν συχνό φαινόμενο. Οι

παλλακίδες ήταν δούλες,

απελεύθερες,

φτωχοκόριτσα και

αριστοκράτισσες που

έμεναν κοντά σε άντρες, οι

οποίοι τους παρείχαν τα

απαραίτητα και τις

κρατούσαν κοντά τους με

τη δικαιολογία να

αποκτήσουν παιδί σε

περίπτωση που η σύζυγός

τους έπασχε από

στειρότητα.

Στο πλαίσιο

του βυζαντινορωμαϊκού

δικαίου ως παλλακεία

ορίζεται η σταθερή συμβίωση

και συγκατοίκηση ενός άνδρα

και μιας γυναίκας, από την

οποία, όμως, συμβίωση

λείπει η γαμική διάθεση

(affectio maritalis).

ΔουλείαΔούλες ήταν φτωχά κορίτσια, τα οποία τα είχαν πουλήσει οι γονείς τους, για να επιβιώσει η υπόλοιπη οικογένεια. Τις έλεγαν κόρας ή καύκας και δούλευαν σκληρά, τηρούσαν πειθαρχία, έτρωγαν ελεεινής ποιότητας φαγητό, ντύνονταν με άθλια ρούχα ώστε να ξεχωρίζουν και τους φέρονταν άσχημα. Στην περίπτωση που διέπρατταν αδικήματα τους επιβάλλονταν φοβερές κακοποιήσεις.

ΧήρεςΟι χήρες ήταν κατηγορία σεβαστή από την κοινωνία, αν τηρούσαν τους κανόνες ηθικής. Μπορούσαν να ξαναπαντρευτούν ωστόσο θα δέχονταν την επικριτική αντιμετώπιση της κοινωνίας. Συνήθως αποτελούσαν υποδείγματα σεμνότητας και δέχονταν την προστασία και τη μέριμνα του κράτους.

Συνεισακτισμός

Ο συνεισακτισμός ήταν η συνήθεια κληρικών και

κοσμικών να βάζουν στο σπίτι τους

απροστάτευτες παρθένες οι οποίες τους

βοηθούσαν και τους υπηρετούσαν έναντι της

αντρικής προστασίας, που, παρόλη την

απαγόρευση του, διατηρήθηκε μέχρι την Άλωση

της Πόλης.

ΠορνείαΤο μεγαλύτερο ποσοστό ήταν φτωχά κορίτσια που έψαχναν να βρουν την τύχη τους στις υποσχέσεις των προαγωγών, σκλάβες διαφόρων δουλοκτητών και αιχμάλωτές πολέμου. Οι πόρνες αμείβονταν με χρήματα αλλά και με άλλα είδη, κατόπιν συμφωνίας. Επίσης τα πορνεία δέχονταν βαρύτατη φορολογία από την πολιτεία και μάλιστα πολλές φορές τους παρείχε και στέγαση.

Με τι ασχολούνταν οι γυναίκες εκείνη

την εποχή;Επαγγέλματα σχετικά με την αγορά και τα υφάσματα.

Μαιευτική

Κομμωτική

Ραπτική

Έμειναν γνωστές σε μας μέχρι και

σήμερα γυναίκες της εποχής εκείνης;

Υπήρξαν γυναίκες αρχοντικών οικογενειών που

έπαιξαν πολύ σημαντικό ρόλο, πλάι στους

άντρες ή τους γιους τους. Παράδειγμα: η Αγία

Ελένη, η αυτοκράτειρα Θεοδώρα, η Άννα

Κομνηνή, η Κασσιανή και η Ευδοκία.

Αγία Ελένη (248-328 μ.Χ.)

Σύζυγος του Κωνστάντιου Α’ του Χλωρού και μητέρα

του Μεγάλου Κωνσταντίνου. Στο πανδοχείο του

πατέρα της, γνώρισε τον νεαρό αξιωματικό

Κωνστάντιο Χλωρό και τον ερωτεύτηκε και

παντρεύτηκαν το 270 μ.Χ.

Όταν έφτασε η στιγμή του διαζυγίου , η Ελένη

απέδειξε την αγάπη της στο πρόσωπο του

Κωνστάντιου, καθώς δεν τον ενόχλησε με ψεύτικα

διλήμματα. Η ίδια μαζί με το γιο τους Κωνσταντίνο

παρέμειναν όμηροι του Διοκλητιανού και αργότερα

του Γαλέριου στη Νικομήδεια, για να εξασφαλιστεί η

υπακοή του Κωνστάντιου.

Αυτοκράτειρα Θεοδώρα(περ. 500 - 28 Ιουνίου 548)

Ήταν σύζυγος του Βυζαντινού Αυτοκράτορα Ιουστινιανού.

Η περιπέτεια της Θεοδώρας που απ' τα παρασκήνια του Ιππόδρομου ανέβηκε στο θρόνο των Καισάρων, είχε σε κάθε εποχή το προνόμιο να κεντρίζει την περιέργεια και να ερεθίζει τη φαντασία. Η Θεοδώρα στάθηκε πολύτιμη σύντροφος στο πλευρό του Ιουστινιανού. Με την αποφασιστική στάση της τον εμψύχωσε στα γεγονότα της Στάση του Νίκα και τον απέτρεψε από την ιδέα να εγκαταλείψει την Κωνσταντινούπολη.

Άννα Κομνηνή (1083-1153 μ.Χ.)

Ήταν Βυζαντινή πριγκίπισσα, ιστορικός και

ιατρός.

Ήταν κόρη και πρωτότοκο παιδί του Βυζαντινού

αυτοκράτορα Αλέξιου Α' Κομνηνού και της

αυτοκράτειρας Ειρήνης Δούκαινας.

Στο ιστορικό της έργο «Αλεξιάς» καθρεφτίζεται η

μεγάλη παιδεία της, η αρχαιομάθειά της, η

εξοικείωσή της με την Αγία Γραφή και προπαντός

η αφοσίωση και ο θαυμασμός της για τον πατέρα

της.

Κασσιανή (μεταξύ 805 και 810 - πριν το 865)

Ήταν βυζαντινή ηγουμένη, ποιήτρια,

συνθέτρια, και υμνογράφος.

Έλαβε μέρος στην τελετή επιλογή νύφης για

τον αυτοκράτορα Θεόφιλο. Θαμπωμένος από

την ομορφιά της Κασσίας, ο αυτοκράτορας την

πλησίασε και έπειτα από έναν μικρό διάλογο,

ο εγωισμός του τραυματίστηκε από την

ετοιμόλογη απάντηση της. Αυτό είχε ως

συνέπεια ο Θεόφιλος να την απορρίψει και να

διαλέξει την Θεοδώρα.

Ευδοκία (401-460 μ.Χ.)

Ήταν σύζυγος του αυτοκράτορα Θεοδόσιου Β´ και

μία εξέχουσα ιστορική προσωπικότητα με

σημαντική συμβολή στην καθιέρωση

του Χριστιανισμού κατά την έναρξη της Βυζαντινής

Αυτοκρατορίας.

Μετά τον θάνατο του πατέρα της, φαίνεται ότι

αδικήθηκε από τα αδέλφια της στην διανομή της

πατρικής περιουσίας και κατέφυγε

στην Κωνσταντινούπολη το έτος 420 ή 421 για να

διεκδικήσει το δίκαιό της. Φαίνεται ότι για τον λόγο

αυτό ζήτησε την συνδρομή της Αυγούστας

Πουλχερίας.

ΣΠΥΡΙΔΟΥΛΑ ΔΙΟΝΥΣΟΠΟΥΛΟΥ

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ

ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΑΡΓΥΡΟΠΟΥΛΟΥ