Διαλέγω… διαδίκτυο! Αλλά… επιλέγω! Ερευνητική εργασία (project) στα πλαίσια καινοτόμων δράσεων για το Κοινωνικό Σχολείο

Περίληψη

Η εισαγωγή των ΤΠΕ στην εκπαιδευτική διαδικασία αποτελεί μια σύγχρονη πρακτική που εντάσσεται στο πλαίσιο της ενίσχυσης του ψηφιακού και κριτικού γραμματισμού των μαθητών μας. Με αυτό το σκεπτικό σχεδιάστηκε και εφαρμόστηκε το παρόν σενάριο διδασκαλίας στα πλαίσια καινοτόμων δράσεων για το «Κοινωνικό σχολείο». Αφετηρία της διερεύνησης αποτέλεσε η παγκόσμια ημέρα ασφαλούς δικτύου. Η παρούσα πρόταση διδασκαλίας αξιοποιώντας δημιουργικά τις νέες τεχνολογίες στο πλαίσιο των αρχών του σχεδίου εργασίας (project) επιδιώκει να φέρει τους μαθητές σε πραγματική επαφή με ένα από τα σημαντικότερα καθημερινά εργαλεία της ζωής μας, το διαδίκτυο. Κατά τη διάρκεια της υλοποίησης μέσα από τη διαδικασία της εποικοδομητικής μάθησης και αξιοποιώντας τις ΤΠΕ, οι μαθητές προβληματίζονται, παράγουν λόγο στα πλαίσια της δημιουργικής γραφής και δημιουργούν πολυμεσικές παρουσιάσεις που θα τις προβάλλουν σε ημερίδα για την παγκόσμια ημέρα ασφαλούς δικτύου.

Λέξεις – Κλειδιά: νέοι, διαδίκτυο, project, δημιουργική γραφή, πολυμεσικές παρουσιάσεις

Εισαγωγή

Η ανάπτυξη του διαδικτύου οφείλεται στο γεγονός ότι πέρα από τη δυνατότητα πρόσβασης σε ένα τεράστιο όγκο πληροφοριών, επιτρέπει στο χρήστη να γίνει και ο ίδιος δημιουργός και μεταδότης της πληροφορίας (Σταχτέας, 2002). Άρα καθώς είναι ένα πολυδιάστατο μέσο, οι υπηρεσίες που προσφέρει μπορεί να αποτελέσουν κίνδυνο, αν δεν χρησιμοποιηθεί με σύνεση. Μια τέτοια συμπεριφορά μπορεί να υιοθετηθεί εύκολα από τους νέους που ακόμα δεν έχουν αναπτύξει την προσωπικότητά τους. Το παρόν σενάριο επιδιώκει να ευαισθητοποιήσει τους νέους. Για το σκοπό αυτό επιλέχθηκε η μεθοδολογία του project αφενός γιατί βοηθά στην αυτενέργεια, απελευθερώνοντας τους μαθητές από τον κλοιό της αποστήθισης, αφετέρου προσφέρει νέες δεξιότητες που σχετίζονται με τη μεθοδολογία της έρευνας και τη χρήση των ΤΠΕ.

Ταυτότητα σεναρίου

Τίτλος: «Διαλέγω… διαδίκτυο! Αλλά… επιλέγω!»

Διδακτικά αντικείμενα: Νεοελληνική Γλώσσα, Ν. Ε. Λογοτεχνία

Τάξεις: Α΄, Β΄, Γ΄, Γυμνασίου

Χρονική Διάρκεια: 20 ώρες

Προϋποθέσεις υλοποίησης: Οι μαθητές είναι ήδη εξοικειωμένοι με την εργασία σε ομάδες (ομαδοσυνεργατική διδασκαλία) και με συμμετοχικές- βιωματικές εκπαιδευτικές τεχνικές (καταιγισμός ιδεών). Έχουν ευχέρεια στην πλοήγηση στο διαδίκτυο, στις μηχανές αναζήτησης, στα ανοικτού κώδικα εκπαιδευτικά λογισμικά (www . greek - language . gr ), στη

χρήση ηλεκτρονικών Λεξικών και του τρόπου αναζήτησης λέξεων σε αυτά, στο λογισμικό υπολογιστικών φύλλων Excel και στη δημιουργία συνεργατικού εγγράφου google docs. Είναι εξοικειωμένοι με την πλατφόρμα του blog.

Τεχνολογικά εργαλεία- Υλικό: Εργαστήριο πληροφορικής με σύνδεση στο διαδίκτυο- Φυλλομετρητής- Ερωτηματολόγιο σε φωτοτυπημένα φύλλα μεγέθους Α4- Φύλλα εργασίας (7).

Σύντομη περιγραφή

Η παρούσα διδακτική πρόταση (project) αναφέρεται σε 5 επιμέρους θέματα που σχετίζονται με την ασφαλή χρήση του διαδικτύου. Πιο συγκεκριμένα: α)Το διαδίκτυο και οι δυνατότητες που προσφέρει, β) Οι κίνδυνοι στο διαδίκτυο, γ) Συμβουλές για ασφαλή πλοήγηση των νέων στο διαδίκτυο και οδηγίες προς τους γονείς για τη σωστή χρήση του από τα παιδιά τους, δ) Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο και τα παιχνίδια και ε) Η προστασία του υπολογιστή από υιούς και κακόβουλα λογισμικά. Οι μαθητές πλοηγούνται σε επιλεγμένους δικτυακούς τόπους και αντλούν πληροφορίες για τα παραπάνω ζητήματα. Προχωρούν σε παραγωγή γραπτού λόγου σε συνεργατικό έγγραφο (google docs) για να ενημερώσουν για τα ζητήματα αυτά και τις υπόλοιπες ομάδες. Τα κείμενα τους τα αναρτούν στο ιστολόγιο της τάξης τους. Το τελικό προϊόν εργασίας της κάθε ομάδας αποτελεί μια πολυμεσική παρουσίαση που θα προβληθεί αρχικά στην ολομέλεια και στη συνέχεια σε ανοικτή εκδήλωση του σχολείου με αφορμή την παγκόσμια ημέρα του ασφαλούς διαδικτύου .

Στόχοι- Σκεπτικό

Γενικοί στόχοι

Στόχος του συγκεκριμένου σεναρίου είναι εισάγοντας τις ΤΠΕ στην εκπαιδευτική διαδικασία να ευαισθητοποιήσει τους μαθητές και τους γονείς ώστε να «πλοηγούνται» με ασφάλεια στο διαδίκτυο. Η εισαγωγή των ΤΠΕ θεωρείται πως οδηγεί στη δημιουργία εμπλουτισμένων περιβαλλόντων μάθησης, στο σχεδιασμό των οποίων είναι σημαντική η συμβολή των σύγχρονων θεωριών μάθησης, για παράδειγμα του γνωστικού και του κοινωνικού κονστρουκτιβισμού. Στο πλαίσιο αυτών των θεωριών, οι μαθητές οικοδομούν τις γνώσεις τους συνεργατικά και αναπτύσσουν την κριτική και δημιουργική τους σκέψη, παράλληλα με την ανάπτυξη υψηλού επιπέδου γνωστικών ικανοτήτων, όπως μεταγνωστικές στρατηγικές, που παρέχουν τη δυνατότητα του ελέγχου της διαδικασίας της μάθησης από τους ίδιους (Σολομωνίδου, 2006). Οι μαθητές αναζητούν πληροφορίες και οικοδομούν γνώση συνδυάζοντας τη μελέτη της γλώσσας με τη χρήση των ΤΠΕ. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να ασχολούνται τόσο με τον κλασικό όσο και με τη νέα μορφή γραμματισμού, τον ψηφιακό γραμματισμό. Έτσι οι ΤΠΕ αποτελούν ένα μέσο πρακτικής γραμματισμού και συντελούν στη δημιουργία ενεργών υποκειμένων θα μπορούν να αξιοποιούν ποικίλους σημειωτικούς πόρους και μέσα επικοινωνίας, ώστε να χρησιμοποιούν κριτικά τη νέα επικοινωνιακή πραγματικότητα και να διαχειρίζονται κριτικά τη γνώση, ώστε να την χρησιμοποιούν αποδοτικά στη ζωή τους (Κουτσογιάννης, 2011α). Παράλληλα διευκολύνεται η χρήση πολυτροπικών κειμένων. Οι μαθητές έρχονται σε επαφή με μια ποικιλία μέσων παραγωγής

νοήματος, ασκούμενοι έτσι στον κριτικό γραμματισμό, γεγονός που συντελεί στην ανάπτυξη της κριτικής τους σκέψης (Παπαδοπούλου, 2011)

Ειδικοί στόχοι

Γνωστικοί

Οι μαθητές να ενημερωθούν για τις δυνατότητες που το διαδίκτυο προσφέρει, να αντιληφθούν και να κατανοήσουν τους κινδύνους του διαδικτύου και να μάθουν να χρησιμοποιούν με ασφάλεια το διαδίκτυο.

Να κατανοήσουν τη διαφορά ανάμεσα στη χρήση και την κατάχρηση του διαδικτύου.

Να εξοικειωθούν με την ορολογία του διαδικτύου και να μπορούν να την ερμηνεύουν.

Να αξιολογούν την εγκυρότητα, την αξιοπιστία και την επικαιρότητα ενός δικτυακού τόπου (κριτικός γραμματισμός).

Παιδαγωγικοί

Να αναπτύξουν την ιδέα της συνεργασίας και το ομαδικό πνεύμα στη μάθηση (συνεργατική μάθηση).

Να αναπτύξουν σημαντικές δεξιότητες όπως: η αναζήτηση της γνώσης, η πρωτοβουλία, η συνδυαστική αναζήτηση, η αξιοποίηση ποικίλων σημειωτικών πόρων (υποκειμενικότητα).

Να εμπλακούν σε δραστηριότητες αυτοαξιολόγησης και ετεροαξιολόγησης στα πλαίσια της ανατροφοδότησης.

Να κατανοήσουν πως μπορούν να φτάσουν στη μάθηση εργαζόμενοι σε διαφορετικά περιβάλλοντα και όχι μόνο στην τάξη, π.χ. σε εργαστήριο Η/Υ (υποκειμενικότητα).

Να δραστηριοποιηθούν για την ενημέρωση των φίλων, των συμμαθητών, των εκπαιδευτικών και των γονιών τους.

Τεχνολογικοί

Να γνωρίσουν τις δυνατότητες που τους προσφέρουν ανοιχτά εκπαιδευτικά λογισμικά όπως η Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα και να μάθουν να χρησιμοποιούν τα Λεξικά της (ψηφιακός γραμματισμός).

Να εξοικειωθούν με τη χρήση βάσεων δεδομένων, ηλεκτρονικών λεξικών, μηχανών αναζήτησης και διαδικτυακών πηγών γενικότερα (ψηφιακός γραμματισμός).

Να δημιουργούν συνεργατικά έγγραφα σε διαδικτυακά περιβάλλοντα (google docs).

Να μάθουν στα πλαίσια του ψηφιακού γραμματισμού να αξιοποιούν στη μελέτη τους ηλεκτρονικά εργαλεία, όπως ο επεξεργαστής κειμένου, τα προγράμματα παρουσιάσεων και να αναρτούν τις εργασίες τους σε ιστολόγια.

Να χρησιμοποιούν τις δυνατότητες των ΤΠΕ για να εμπλουτίσουν πολυμεσικά και αισθητικά τα κείμενά τους (πολυτροπικότητα).

Πρόταση για διδασκαλία

Αφετηρία για τη δημιουργία του παρόντος σχεδίου εργασίας αποτέλεσε η εγκύκλιος από το ΥΠΑΙΘ για τον παγκόσμιο εορτασμό της «Ημέρας Ασφαλούς Διαδικτύου». Η παρούσα πρόταση διδασκαλίας συμφωνεί με τα Α.Π.Σ. και τα Δ.Ε.Π.Π.Σ. της Γλώσσας και της Πληροφορικής του Γυμνασίου που εστιάζουν σε θέματα σωστής χρήσης των μαθητών στο διαδίκτυο. (Νεοελληνική Γλώσσα, Α΄ Γυμνασίου, 7η Ενότητα: Ο κόσμος μέσα από την οθόνη- εικόνα, σελ. 121-122). Η οργάνωση της διδασκαλίας βασίζεται στην ομαδοσυνεργατική διδασκαλία και έρευνα. Ο ρόλος του καθηγητή κατά τη διάρκεια του σεναρίου είναι υποβοηθητικός και εμψυχωτικός στο πλαίσιο της ζώνης της επικείμενης ανάπτυξης (Vygotsky, 1978). Εκπονείται στο σχολικό εργαστήριο της πληροφορικής. Οι μαθητές έχουν χωριστεί σε 5 ομάδες και τους δίνονται ρόλοι από τον διδάσκοντα. Τα φύλλα εργασίας έχουν αποθηκευτεί στην επιφάνεια εργασίας του υπολογιστή από τον διδάσκοντα.

Λεπτομερής παρουσίαση του διδακτικού σεναρίου

Α΄ στάδιο: Αφόρμηση- Χωρισμός σε ομάδες (2 διδακτικές ώρες)

Με αφορμή «την ημέρα του ασφαλούς διαδικτύου» εκδηλώνεται το ενδιαφέρον πολλών μαθητών να ερευνήσουν με τη βοήθεια του διδάσκοντα τις δυνατότητες και τους κινδύνους του διαδικτύου. Οι μαθητές μεταφέρονται στο εργαστήριο της πληροφορικής όπου προβάλλεται στην ολομέλεια βίντεο της εκπαιδευτικής τηλεόρασης μικρής διάρκειας με τίτλο «Οδύσσεια στο διαδίκτυο» (http://www.edutv.gr/deyterobathmia/videos/48-asfaleia-sto-diadiktyo/). Η σειρά

αναφέρεται στο θέμα της ασφαλούς πλοήγησης στο διαδίκτυο. Όταν τελειώσει το video ξεκινά η συζήτηση με τους μαθητές για τη συμπεριφορά που χρειάζεται να διαμορφώσουν κατά τη διάρκεια της χρήσης του διαδικτύου. Με τη μέθοδο του καταιγισμού των ιδεών επιχειρείται από το διδάσκοντα να διερευνήσει και να καταγράψει τις προϋπάρχουσες γνώσεις των μαθητών. Ο διδάσκων θέτει στους μαθητές του το ερώτημα «Τι σας έρχεται στο μυαλό όταν ακούτε τον όρο διαδίκτυο;» Οι μαθητές ενθαρρύνονται να εκφράζονται ελεύθερα χωρίς όμως να ξεφεύγουν από το ζητούμενο. Καταγράφονται στον πίνακα οι ιδέες χωρίς να σχολιάζονται και με όποια σειρά ακούγονται (Κόκκος, 2014). Η συζήτηση συνεχίζεται. Οι νέοι καταθέτουν περιστατικά που τους ώθησαν να αναθεωρήσουν τη στάση τους απέναντι στον τρόπο χρήσης του διαδικτύου. Ο διδάσκων συζητά με την ολομέλεια και ακούγονται απόψεις που αφορούν στα ηλεκτρονικά παιχνίδια και αγορές, στην υποκλοπή κωδικών, στην προστασία του υπολογιστή από υιούς και κακόβουλα λογισμικά. Η μαθησιακή ατμόσφαιρα που έχει διαμορφωθεί είναι η κατάλληλη για να βοηθήσει το συναισθηματικό «δέσιμο» των μελών. Μπορεί ο διδάσκων να προχωρήσει στο χωρισμό των μαθητών σε ομάδες. Τους δίνεται το πρώτο Φύλλο Εργασίας που είναι κοινό για όλες τις ομάδες. Είναι αποθηκευμένο στην επιφάνεια εργασίας του υπολογιστή τους και αφορά σε χωρισμό των ομάδων και σε μοίρασμα ρόλων. Οι μαθητές χωρίζονται σε 5 ομάδες (5 άτομα ανά ομάδα και 2-3 ανά σταθμό εργασίας). Επιλέγεται από το διδάσκοντα η μικτή σύνθεση της ομάδας για να αξιοποιηθεί η διαφορετικότητα. Για να λειτουργήσει η ομαδοσυνεργατική διαδικασία η ομάδα αποτελείται από ένα μαθητή με υψηλές επιδόσεις από έναν που γνωρίζει καλά τη χρήση του υπολογιστή, από έναν με οργανωτικές ικανότητες και από ένα μαθητή με χαμηλές επιδόσεις με σκοπό να του δοθεί κίνητρο και

ενδιαφέρον για μάθηση. Δίνονται από το διδάσκοντα ρόλοι στους μαθητές: χειριστής, γραμματέας, χρονομέτρης, εμψυχωτής (αξιολογητής), συντονιστής (αναγνώστης) και προτρέπει τους μαθητές του να δώσουν ένα όνομα στην ομάδα τους (Κόκκος, 2014).

Β΄ στάδιο: Εξαγωγή στατιστικών δεδομένων (4 διδακτικές ώρες)

Δίδεται από τον διδάσκοντα στους μαθητές σε φωτοτυπία ερωτηματολόγιο που αφορά τη χρήση του διαδικτύου από τους νέους. Οι μαθητές μοιράζουν το ερωτηματολόγιο στο σύνολο των συμμαθητών τους και των τριών τάξεων του Γυμνασίου. Η συμπλήρωση του ερωτηματολογίου γίνεται ανώνυμα. Στη συνέχεια όλες οι ομάδες μεταφέρονται στην αίθουσα πληροφορικής και τους δίδεται από το διδάσκοντα δεύτερο Φύλλο Εργασίας κοινό για όλες τις ομάδες που είναι ήδη αποθηκευμένο στην επιφάνεια εργασίας του υπολογιστή τους. Σκοπός αυτού του φύλλου είναι να καταγράψουν τις προτιμήσεις των συμμαθητών τους, να εξάγουν στατιστικά στοιχεία και να καταλήξουν σε συμπεράσματα ανά ηλικία (τάξη) και φύλο. Τα στατιστικά δεδομένα θα τα αναλύσουν με το λογισμικό υπολογιστικών φύλλων Excel, θα δημιουργήσουν πίνακες και απλά γραφήματα.

Γ΄ στάδιο: εκπόνηση και υλοποίηση δραστηριοτήτων (10 διδακτικές ώρες)

Οι ομάδες συγκεντρώνονται στην αίθουσα πληροφορικής όπου δίνεται ένα διαφορετικό φύλλο εργασίας σε κάθε ομάδα. Συνολικά έχουν αποθηκευτεί από το διδάσκοντα στην επιφάνεια εργασίας του υπολογιστή τους πέντε διαφορετικά φύλλα, ένα για κάθε ομάδα. Οι μαθητές κάνουν χρήση της μηχανής αναζήτησης Google και επισκέπτονται ενδεικνυόμενες ιστοσελίδες. Συγκεκριμένα:

Ομάδα Α (The supporters), Φύλλο εργασίας: Το διαδίκτυο & οι δυνατότητες που παρέχει

Πληκτρολογήστε τη διεύθυνση http://www.greek-language.gr/ . Βρίσκεστε στην Πύλη για την Ελληνική γλώσσα. Επιλέξτε Νέα Ελληνική -> Εργαλεία-> Ηλεκτρονικά λεξικά και στο Λεξικό της Κοινής Ελληνικής αναζητήστε το λήμμα διαδίκτυο. Πηγαίνετε στα Σώματα Κειμένων και μελετήστε τις εφαρμογές του διαδικτύου στην καθημερινή μας ζωή. Κάντε κλικ στη διεύθυνση http://www.e-yliko.gr/htmls/pc_use/internetstory.aspx και μελετήστε την ιστορία του διαδικτύου. Πλοηγηθείτε και αναζητήστε περισσότερες πληροφορίες για τις δυνατότητες που μας δίνει η ασφαλής χρήση του διαδικτύου. Το υλικό που θα συλλέξετε να καλύπτει το περιεχόμενο των παρακάτω θέσεων: Το διαδίκτυο και οι δυνατότητες που μας παρέχει σχετικά με: Ανταλλαγή αρχείων/ Διαμοιρασμό , Εξ αποστάσεως μάθηση, Επικοινωνία (Σύγχρονη/ Ασύγχρονη), Ηλεκτρονικές Υπηρεσίες, Ηλεκτρονικό Εμπόριο, Κινητό Τηλέφωνο, Κοινωνικά Δίκτυα, Πληροφόρηση, Ψυχαγωγία. Κρατήστε σημειώσεις και παράγετε λόγο σε ένα συνεργατικό έγγραφο google docs που θα το αναρτήσετε στο blog της τάξης σας. Χρήσιμες διευθύνσεις: http :// www . pi . ac . cy / InternetSafety / : Βρίσκεστε στην επίσημη ιστοσελίδα του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου της Κύπρου. Επιλέξτε έφηβοι 12- 18 ετών και κάντε κλικ στη επιλογή Δυνατότητες. Η επιλογή αυτή αναφέρεται στις δυνατότητες που το διαδίκτυο σας παρέχει. Περιηγηθείτε και στις υπόλοιπες επιλογές για να αντλήσετε πλούσιο υλικό για την εργασία σας. Στη συνέχεια πληκτρολογήστε http://www.saferinternet.gr/index.php και επιλέξτε έφηβοι. Κάντε κλικ στα εικονίδια που βρίσκονται δεξιά της οθόνης σας και αφορούν διασκέδαση, πληροφορίες, αγορές, επικοινωνία, τεχνικά θέματα, κινητό, report, help. Ακόμα επιλέξτε Υλικό και στη δεξιά στήλη

της οθόνης σας κάντε κλικ στις επιλογές Booklets/ Φυλλάδια, Τηλεοπτικά σποτ, Αφίσες, Παιχνίδια, Wallpapers, Χειροτεχνίες,Webinars, Το Παντοπωλείο (ταινία μικρού μήκους εν όψει του 11ου εορτασμού για την Ημέρα Ασφαλούς Διαδικτύου, στις 11 Φεβρουαρίου 2014). Μπορείτε επίσης να δείτε και το βίντεο της εκστρατείας του saferinternet. Αξιόλογη είναι και η διεύθυνση http://www.schools.ac.cy/asfaleia_diadiktyo/ . Κάντε κλικ στις επιλογές της αριστερής στήλης για να συλλέξετε πληροφορίες για όλες τις δυνατότητες που το διαδίκτυο σας προσφέρει. Τέλος το υλικό που συλλέξατε να το επεξεργαστείτε με το εργαλείο δημιουργίας παρουσιάσεων Prezi. Θα το παρουσιάσετε την ώρα της ολομέλειας.

Ομάδα Β (Η Ηλεκτρονική Αστυνομία) , Φύλλο εργασίας: Κίνδυνοι στο Διαδίκτυο

Αναζητήστε πληροφορίες για τους κινδύνους που κρύβει η μη ασφαλής πλοήγηση στο διαδίκτυο. Μπορείτε να δείτε και το βίντεο του Πανελλήνιου Σχολικού Δικτύου στη διεύθυνση: http://vod.sch.gr/video/view/850.html . Το υλικό που θα συλλέξετε να καλύπτει το περιεχόμενο των παρακάτω θέσεων: Ακατάλληλο περιεχόμενο, Ανεπιθύμητα μηνύματα, Αποξένωση, Αποπλάνηση, Βίαια παιχνίδια, Εθισμός, Εκφοβισμός, Ηλεκτρονικός τζόγος, Παιδική πορνογραφία, Παραβίαση ιδιωτικότητας, Υποκλοπή προσωπικών στοιχείων, Φυσικές παθήσεις. Κρατήστε σημειώσεις και παράγετε λόγο σε ένα συνεργατικό έγγραφο google docs που θα το αναρτήσετε στο σχολικό σας ιστολόγιο.

Χρήσιμες διευθύνσεις: http :// www . pi . ac . cy / InternetSafety / : Βρίσκεστε στην επίσημη ιστοσελίδα του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου της Κύπρου. Επιλέξτε έφηβοι 12- 18 ετών και κάντε κλικ στη επιλογή Κίνδυνοι. Η επιλογή αυτή αναφέρεται στους κινδύνους που μπορεί το διαδίκτυο να εμπερικλείει αν δεν το χρησιμοποιούμε σωστά. Περιηγηθείτε και στις υπόλοιπες επιλογές για να αντλήσετε πλούσιο υλικό για την εργασία σας. Επίσης http :// internet - safety . sch . gr / . Είναι ο Ενημερωτικός Κόμβος του Πανελλήνιου Σχολικού Δικτύου. Επιλέξτε την ετικέτα Χρήσιμα και κάντε κλικ στις Θεματικές Παρουσιάσεις. Στη συνέχεια επιλέξτε Ενημέρωση και κάντε κλικ στις Ενότητες που ακολουθούν. Μπορείτε αν θέλετε να δείτε το βίντεο «Η φάρμα του διαδικτύου». Αξιόλογες είναι και οι ιστορίες για μαθητές Γυμνασίου (Ομάδα της Ρώμης, Μπλεξίματα και Συμβάντα, Tagged) που θα τις βρείτε κάνοντας κλικ Έφηβοι. Στη συνέχεια πλοηγηθείτε στην ιστοσελίδα http://www.e-yliko.gr/htmls/pc_use/safety.aspx . Είναι η Δικτυακή Εκπαιδευτική Πύλη του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων. Επιλέξτε Εισαγωγή (αν θέλετε μπορείτε να δείτε το βίντεο που η σελίδα σας προτείνει) και κατεβάστε το αρχείο «Μονάδα εφηβικής υγείας. Ασφάλεια στο Διαδίκτυο». Στη συνέχεια επισκεφθείτε τον δικτυακό τόπο http://www.safeline.gr/ Βρίσκεστε στην Ελληνική Ανοιχτή Γραμμή για το παράνομο περιεχόμενο στο Διαδίκτυο. Είναι η επίσημη ελληνική ανοικτή γραμμή καταγγελιών παράνομου περιεχομένου. Δείτε το spot της safeline με την ηθοποιό Εβελίνα Παπούλια. Επιλέξτε Νέα & Ανακοινώσεις για να διαβάσετε σύγχρονη ειδησεογραφία που αναφέρεται σε καταγγελίες που αφορούν παράνομο περιεχόμενο στο διαδίκτυο. Περιηγηθείτε στην ιστοσελίδα, επιλέξτε Υλικό-> Βιντεοθήκη και Press. Τέλος με βάση το υλικό που συλλέξατε σκεφτείτε ποιες λέξεις σας έρχονται στο μυαλό στην πρόταση «Κίνδυνοι στο «Διαδίκτυο». Καταγράψτε τις λέξεις σε ένα αρχείο κειμένου και με τη βοήθεια του εργαλείου Glogster, φτιάξτε μία αφίσα. Μπορείτε να χρησιμοποιήστε τον δικτυακό τόπο www . wordle . net και να δημιουργήσετε ένα «σύννεφο λέξεων» το οποίο θα προσθέσετε στην αφίσα σας. Το προϊόν εργασίας σας θα το παρουσιάσετε την ώρα της ολομέλειας.

Ομάδα Γ (The advisors), Φύλλο εργασίας: Συμβουλές για μια ασφαλή πλοήγηση

Πλοηγηθείτε στο διαδίκτυο και αναζητήστε πληροφορίες: για τους τρόπους που μπορείτε εσείς οι νέοι και να προστατευθείτε από τους κινδύνους του διαδικτύου και δώστε συμβουλές ασφαλούς πλοήγησης στους συνομηλίκους σας αλλά και στους γονείς που επιθυμούν να προστατέψουν τα παιδιά τους από τις επιβλαβείς επιδράσεις του διαδικτύου. Επίσης να αναφέρετε χρήσιμες διευθύνσεις στις οποίες όλοι μπορούμε να απευθυνθούμε όταν διαπιστώσουμε κίνδυνο ή θέλουμε να καταγγείλουμε μια παράνομη συμπεριφορά στο διαδίκτυο. Κρατήστε σημειώσεις και παράγετε λόγο σε ένα συνεργατικό έγγραφο google docs που θα το αναρτήσετε στο σχολικό σας ιστολόγιο.

Χρήσιμες διευθύνσεις: http :// www . pi . ac . cy / InternetSafety / : Βρίσκεστε στην επίσημη ιστοσελίδα του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου της Κύπρου. Επιλέξτε έφηβοι 12- 18 ετών και κάντε κλικ στη επιλογή Συμβουλές. Η επιλογή αυτή αναφέρεται σε συμπεριφορές που πρέπει να υιοθετήσουμε για να είναι ασφαλής η πλοήγησή μας στο διαδίκτυο. Περιηγηθείτε και στις υπόλοιπες επιλογές για να αντλήσετε πλούσιο υλικό για την εργασία σας. Στη συνέχεια κάντε κλικ στη διεύθυνση http://www.saferinternet.gr/index.php Επιλέξτε Υλικό και στη δεξιά στήλη της οθόνης σας κάντε κλικ στις επιλογές Booklets/ Φυλλάδια και κατεβάστε τα αρχεία : Ασφαλής χρήση του Διαδικτύου - συνοπτικός οδηγός για τους μαθητές, Εκπαιδευτικά μονοπάτια στο Διαδίκτυο - Οδηγός για γονείς, Ασφαλής χρήση του Διαδικτύου - συνοπτικός οδηγός για γονείς. Μπορείτε επίσης να δείτε και το βίντεο της εκστρατείας του saferinternet. Κάντε κλικ http://www.safeline.gr/ Βρίσκεστε στην Ελληνική Ανοιχτή Γραμμή για το παράνομο περιεχόμενο στο Διαδίκτυο. Είναι η επίσημη ελληνική ανοικτή γραμμή καταγγελιών παράνομου περιεχομένου. Δείτε το spot της safeline με την ηθοποιό Εβελίνα Παπούλια. Στη συνέχεια επιλέξτε Πληροφορίες-> Ασφαλής χρήση του Διαδικτύου για να αντλήσετε πλούσιες πληροφορίες. Επίσης περιηγηθείτε στην ιστοσελίδα, επιλέξτε Υλικό-> Βιντεοθήκη και Press. Η ιστοσελίδα περιέχει συνδέσμους Εθνικών Κέντρων Ενημέρωσης και Εθνικών Γραμμών Βοηθείας. Στη συνέχεια πλοηγηθείτε στην ιστοσελίδα http://internet-safety.sch.gr/. Είναι ο Ενημερωτικός Κόμβος του Πανελλήνιου Σχολικού Δικτύου. Επιλέξτε την ετικέτα Άρθρα και κάντε κλικ στην επιλογή Έφηβοι και Φυλλάδιο ΜΕΥ για να αντλήσετε πλούσιο υλικό. Μπορείτε αν θέλετε να δείτε το βίντεο «Η φάρμα του διαδικτύου». Επίσης επιλέξτε στην Αρχική σελίδα-> Χρήσιμο Υλικό και κατεβάστε το τετρασέλιδο ενημερωτικό φυλλάδιο του internet- safety. Κάντε κλικ στην διεύθυνσηhttp://www.astynomia.gr/index.php?option=ozo_content&perform=view&id=135&Itemid=128&lang. Είναι η επίσημη ιστοσελίδα της Ελληνικής Αστυνομίας που μας παρέχει πλούσιο υλικό και συμβουλές προστασίας για τους γονείς και τους νέους για μια ασφαλή πλοήγηση στο διαδίκτυο. Τέλος δείτε μια διαδραστική παρουσίαση θεμάτων που αφορούν στην ασφάλεια στο διαδίκτυο και δυνατούς τρόπους αντιμετώπισης των κινδύνων στη διεύθυνση http :// photodentro . edu . gr / lor / r /8521/6209? locale = el . Με βάση το υλικό που συλλέξατε και με τη βοήθεια του εκπαιδευτικού εργαλείου p.p.t. φτιάξτε μια παρουσίαση με τίτλο «Συμβουλές για μια ασφαλή πλοήγηση». Την παρουσίασή σας θα την προβάλλεται την ώρα της ολομέλειας.

Ομάδα Δ (The Surfers), Φύλλο εργασίας: Μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, παιχνίδια

Πλοηγηθείτε στο διαδίκτυο και αναζητήστε πληροφορίες για τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (Face book, MySpace, twitter, chat rooms…) για το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο (e-mail) και τα διαδικτυακά παιχνίδια. Οι πληροφορίες που θα συλλέξετε να καλύπτουν τα παρακάτω ερωτήματα: Ποια είναι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και ποιος ο ρόλος τους; Ποια προβλήματα μπορεί να προκαλέσει και ποιους κινδύνους εγκυμονεί η μη συνετή χρήση τους; Τι θα πρέπει να γνωρίζουμε ώστε η χρήση τους να είναι ασφαλής; Τι είναι το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο και τι εννοούμε με τον όρο Phishing; Ποιες είναι οι δυνατότητες που μας προσφέρουν; Ποια είναι τα ανεπιθύμητα μηνύματα ή spam; Τι εννοούμε με τον όρο απάτη με pharming (παραπλάνηση); Ποια είναι τα «διαδικτυακά» παιχνίδια και ποιος ο διαδικτυακός τζόγος; Τι είναι το Σύστημα PEGI; Κρατήστε σημειώσεις και παράγετε λόγο σε ένα συνεργατικό έγγραφο google docs που θα το αναρτήσετε στο σχολικό σας ιστολόγιο.

Χρήσιμες διευθύνσεις: Κάντε κλικ http://www.schools.ac.cy/asfaleia_diadiktyo/ και στις επιλογές της αριστερής στήλης : Άμεσα μηνύματα, Κοινωνική Δικτύωση, Ηλεκτρονικό Ταχυδρομείο, Παιχνίδια. Στη συνέχεια κάντε κλικ στη διεύθυνση http://www.safeline.gr/ βρίσκεστε στην Ελληνική Ανοιχτή Γραμμή για το παράνομο περιεχόμενο στο Διαδίκτυο. Είναι η επίσημη ελληνική ανοικτή γραμμή καταγγελιών παράνομου περιεχομένου. Δείτε το spot της safeline με την ηθοποιό Εβελίνα Παπούλια. Επιλέξτε Υλικό και κατεβάστε τον οδηγό του Facebook. Στη συνέχεια επιλέξτε Νέα & Ανακοινώσεις για να διαβάσετε σύγχρονη ειδησεογραφία που αναφέρεται σε καταγγελίες που αφορούν παράνομο περιεχόμενο στο διαδίκτυο. Περιηγηθείτε στην ιστοσελίδα, επιλέξτε Υλικό-> Βιντεοθήκη και Press. Κάντε κλικ http :// www . pi . ac . cy / InternetSafety / : Βρίσκεστε στην επίσημη ιστοσελίδα του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου της Κύπρου. Επιλέξτε έφηβοι 12- 18 ετών και κάντε κλικ στη επιλογή Facebook. Η επιλογή αυτή αναφέρεται στο Facebook τι είναι και ποιους κινδύνους μπορεί να εμπερικλείει αν δεν το χρησιμοποιούμε σωστά. Στη συνέχεια κάντε κλικ στην επιλογή Σύστημα PEGI που αξιολογεί το περιεχόμενο πολλών διαδικτυακών παιχνιδιών. Περιηγηθείτε και στις υπόλοιπες επιλογές για να αντλήσετε πλούσιο υλικό για την εργασία σας. Τέλος κάντε κλικ στη διεύθυνση http://www.e-yliko.gr/htmls/pc_use/safety.aspx. Είναι η Δικτυακή Εκπαιδευτική Πύλη του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων. Επιλέξτε Εισαγωγή (αν θέλετε μπορείτε να δείτε και το βίντεο που η σελίδα σας προτείνει) και κάντε κλικ στην επιλογή ασφάλεια στην ηλεκτρονική αλληλογραφία (e-mail) και ασφάλεια κατά την άμεση συνομιλία (chat). Τέλος με βάση το υλικό που συλλέξατε κατασκευάστε με τη βοήθεια του εκπαιδευτικού εργαλείου MovieMaker ένα βίντεο που το περιεχόμενό του να αναφέρεται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και στα ηλεκτρονικά παιχνίδια, στις δυνατότητες που μας προσφέρουν αλλά και στους κινδύνους που κρύβουν. Επενδύστε το με τη μουσική της επιλογής σας. Η διάρκειά του δεν θα ξεπερνά τα 5΄και θα προβληθεί την ώρα της ολομέλειας.

Ομάδα Ε (The Doctors), Φύλλο εργασίας: Προστασία του Υπολογιστή από υιούς & κακόβουλα λογισμικά

Πλοηγηθείτε στο διαδίκτυο και συγκεντρώστε πληροφορίες για τους τρόπους προστασίας του υπολογιστή μας από υιούς και κακόβουλα λογισμικά. Το υλικό που θα συλλέξετε να καλύπτει το περιεχόμενο των παρακάτω ερωτήσεων: Τι είναι υιός; Εκτός από τους υιούς ποια άλλα βλαβερά λογισμικά/ προγράμματα γνωρίζετε; Πως μεταδίδονται; Τι είναι spam;

Με ποιους τρόπους μπορούμε να προστατεύσουμε τον υπολογιστή μας; Τι γνωρίζετε για την εγκατάσταση προγραμμάτων ασφαλείας στον υπολογιστή μας; Κρατήστε σημειώσεις και παράγετε λόγο σε ένα συνεργατικό έγγραφο google docs που θα το αναρτήσετε στο σχολικό σας ιστολόγιο.

Χρήσιμες διευθύνσεις: Κάντε κλικ στη διεύθυνση http://www.saferinternet.gr/index.php. Επιλέξτε έφηβοι και κάντε κλικ στο εικονίδιο που βρίσκεται δεξιά της οθόνης σας και αφορά τα τεχνικά θέματα για να αντλήσετε αξιόλογες πληροφορίες. Στη συνέχεια επιλέξτε Υλικό-> στη δεξιά στήλη της οθόνης σας κάντε κλικ στις επιλογές Booklets/ Φυλλάδια και κατεβάστε το αρχείο : FAQ - Συχνές Ερωτήσεις που εμπεριέχει υλικό για τους υιούς/ βλαβερά λογισμικά. Στη συνέχεια πλοηγηθείτε στην ιστοσελίδα http :// www . e - yliko . gr / htmls / pc _ use / safety . aspx . Είναι η Δικτυακή Εκπαιδευτική Πύλη του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων. Επιλέξτε Εισαγωγή (αν θέλετε μπορείτε να δείτε και το βίντεο που η σελίδα σας προτείνει) και κάντε κλικ στα Προγράμματα προσβολής ενός υπολογιστή-> Τρόποι προστασίας-> Αντιμετώπιση μόλυνσης. Κάντε κλικ στην επίσημη ιστοσελίδα του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου της Κύπρου http :// www . pi . ac . cy / InternetSafety / . Επιλέξτε έφηβοι 12- 18 ετών και κάντε κλικ στη επιλογή Συμβουλές. Η επιλογή αυτή αναφέρεται σε συμπεριφορές που πρέπει να υιοθετήσουμε για να προστατεύσουμε τον Η/Υ. Περιηγηθείτε και στις υπόλοιπες επιλογές για να αντλήσετε πλούσιο υλικό για την εργασία σας. Τέλος επιλέξτε http :// photodentro . edu . gr / lor / r /8521/6209? locale = el και δείτε μια διαδραστική παρουσίαση θεμάτων που αφορούν στην ασφάλεια στο Διαδίκτυο και δυνατούς τρόπους αντιμετώπισης των βασικών προβλημάτων του Υπολογιστή μας. Τέλος με βάση το υλικό που συλλέξατε να κατασκευάστε με τη βοήθεια του λογισμικού εννοιολογικής χαρτογράφησης Inspiration ή Cmap Tools έναν εννοιολογικό χάρτη. Να εισάγετε εκτός από τις έννοιες και τις συσχετίσεις τους. Το προϊόν εργασίας σας θα το προβάλλετε την ώρα της ολομέλειας.

Δ΄ στάδιο: Ολομέλεια (4 διδακτικές ώρες)

Η ολομέλεια πραγματοποιείται στην αίθουσα της πληροφορικής. Κάθε ομάδα καλείται μέσω των αντιπροσώπων της να παρουσιάσει το τελικό προϊόν της εργασίας της. Κατά τη διάρκεια που η κάθε ομάδα παρουσιάζει το έργο της, οι υπόλοιπες ομάδες κρατούν σημειώσεις ώστε στο τέλος της παρουσίασης να μπορούν να παρέμβουν δυναμικά στα πλαίσια της διαρκούς ανατροφοδότησης. Διαμορφώνεται ένα μαθησιακό κλίμα που δίνει τη δυνατότητα στους μαθητές να συζητούν και να καταθέτουν τις απόψεις τους, να ανταλλάσσουν πληροφορίες, να εκφράζουν συναισθήματα και ενδεχομένως να επεξεργάζονται εκ νέου και να τροποποιούν τα συμπεράσματά τους και την αρχική τους παρουσίαση.

Αξιολόγηση

Η αξιολόγηση των μαθητών έγινε κατά τη διάρκεια αλλά και μετά την ολοκλήρωση του συγκεκριμένου σεναρίου. Πραγματοποιήθηκε με βασικό κριτήριο την επίτευξη των στόχων που τέθηκαν. Επίσης συνεκτιμήθηκαν οι απαντήσεις των μαθητών που ζητήθηκαν από τα φύλλα εργασίας, το παραγόμενο προϊόν, η συνεργασία που υπέδειξαν κατά τη διάρκεια της έρευνας και η συμμετοχή τους στην ολομέλεια. Σημαντικά υπόψη έχει ληφθεί και το

τρίπτυχο: τι γνώριζαν και πίστευαν οι ίδιοι πριν από το σενάριο – τι χρειάστηκε να μάθουν – ποιες είναι οι τελικές τους αντιλήψεις.

Κριτική

Το παρόν σενάριο παρήχθη στα πλαίσια του σεμιναρίου Β΄ Επιπέδου ΤΠΕ και σχεδιάστηκε για να εφαρμοστεί σε μαθητές που έχουν ένα ικανοποιητικό βαθμό εξοικείωσης με τη χρήση των ΤΠΕ . Ενδεχομένως να χρειάζεται αλλαγές σε μια διαφορετική περίπτωση προκειμένου ο εκπαιδευτικός να μπορέσει να πραγματοποιήσει τους στόχους του σεναρίου. Γενικότερα, οι μαθητές έδειξαν προθυμία και η χρήση της τεχνολογίας τους εντυπωσίασε, στη συνέχεια κατάλαβαν ότι μπορεί να αποτελέσει και εργαλείο μάθησης. Βέβαια υπήρχαν και περιπτώσεις που δεν ακολουθούσαν πάντα τις οδηγίες των φύλλων εργασίας ή παρασύρονταν από την πλοήγησή τους στο διαδίκτυο σε άλλα θέματα. Γι αυτό ο καθηγητής θα πρέπει να βρίσκεται σε ετοιμότητα, όχι για να προσφέρει έτοιμες λύσεις αλλά για να ενορχηστρώνει την ομάδα ώστε να συνεργάζεται γόνιμα. Ενδεχομένως θα μπορούσαν να δοθούν λιγότεροι δικτυακοί τόποι επίσκεψης στα φύλλα εργασίας, μια και αρκετοί μαθητές ένιωσαν ότι καλύφθηκαν και απέφυγαν να τους επισκεφθούν όλους. Ακόμα θα μπορούσαν να περιοριστούν οι τελικές δραστηριότητες των μαθητών σε μία γενική ή δύο, χωρίς να τρωθεί η γενικότερη σύλληψη του σεναρίου και οι στόχοι του.

Βιβλιογραφία

Επιμορφωτικό Υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στα Κέντρα Στήριξης Επιμόρφωσης. Τεύχος 1: Γενικό Μέρος, Γ΄ έκδοση, Πάτρα, Μάρτιος 2013

Επιμορφωτικό Υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στα Κέντρα Στήριξης Επιμόρφωσης. Τεύχος 3: Κλάδος ΠΕ02, Β΄ έκδοση, Νοέμβριος 2010

Καλοκύρη, Β.- Κόκκος, Α.- Φραγκούλη,ς Ι. Σχεδιασμός Διδακτικών Ενοτήτων, Ε.Α.Π., 2014

Κουτσογιάννης, Δ. (2011α). Η εισαγωγή των ΤΠΕ στην εκπαίδευση και τη διδασκαλία των φιλολογικών μαθημάτων. Επιμορφωτικό υλικό, τεύχος 3: Ειδικό Μέρος. Α΄ έκδοση, Πάτρα

Ματσαγγούρας, Ηλ. (2000). Ομαδοσυνεργατική Διδασκαλία και Μάθηση, Αθήνα: εκδ. Γρηγόρη.

Παπαδοπούλου, Μ. (2011). Η συγκρότηση του νοήματος στα πολυτροπικά κείμενα. Εισήγηση στα πλαίσια της επιμόρφωσης υποψήφιων Επιμορφωτών Β΄ επιπέδουτου ΠΑ.Κ.Ε. Θεσσαλίας.

Σολομωνίδου, Χ. (2006). Νέες τάσεις στην Εκπαιδευτική Τεχνολογία, Αθήνα: Μεταίχμιο.

Σταχτέας, Χ. (2002). Η Πληροφορική στην Εκπαίδευση. Οι Υπολογιστές στο σχολείο του μέλλοντος. Αθήνα: Τυπωθήτω, Γιώργος Δάρδανος.