Upload
mova-nanova
View
915
Download
12
Embed Size (px)
Citation preview
Тэорыя і практыка мовы
Мова Статута ВКЛ
"А если которому народу встыд прав своих не умети, поготовю нам, которые не обчым яким языком, але своим власным права списаные маем и каждому часу, чого нам потреба ку отпору всякое кривды, ведати можем"
"А писар земский маеть по руску литерами и словы рускими вси листы, выписы и позвы писати, а не иншим езыком и словы".
Самы багаты помнік старабеларускай
лексікіПрывілей, маршалак, сокера,
лебедь, вепр, жона, мачоха, будованье, переконанье
Уніфікацыя графічнай сістэмы
- е выцясняе ҍ (вера)- у пішацца замест дыграфа
оу - (у дому замест оу домоу)
Фанетызацыя правапісу:- у → ў (уряд – вряд);
- зацвярдзелыя шыпячыя зычныя і р (чынечы, потрэба);
- выбухны г перадаецца як кг (кгвалт);
- пераход е ў о (чоловек)
Граматыка:Р. скл., адз.: у/-ю (зверу, народу);Д. скл., мн.: омъ/ -емъ (паномъ,
княжатемъ);М. скл.мн.:–охъ/-ехъ (панохъ,
княжатехъ);Н.скл. мн.: -и/-ы і –ове (городы,
панове).
Белая голова (белая галава)
Головщизна (галоўшчына) Гость (госць)
Белая голова - асоба жаночага полу
Головщизна - грашовы штраф за галаву
забітагаГость - купец, чужаземец
Отзов (адзоў)Матерызна (мацяры́зна)
Вы́ступца, выступ
Отзов - судовая апеляцыяМатерызна - спадчына па
матчынай лініі Вы́ступца, выступ -
злачынца, злачынства
Дякло (дзякло) За́купы Зва́да
Дякло - від прадуктовай феадальнай рэнты
За́купы - даўжнікі феадалаў Зва́да - сварка, якая
звычайна заканчваецца бойкай
Кривда (крыўда) Ловы
Рушенье посполитое (рушэнне паспалітае) Шацунок (шацунак)
Кривда - маральныя і матэрыяльныя страты
Ловы – калектыўнае паляваннеРушенье посполитое – усеагульная мабілізацыя
Шацунок - ацэнка маёмасці ў грашовым выражэнні
ПераклаччыкМетарРучнік
Ня вартаПяшчаныНозьбіт
Пераклаччык - перакладчык Метар - метр Ручнік – ручнік
Ня варта - не варта Пяшчаны - пясчаны
Нозьбіт – носьбіт
У дзесцыАччай
НясьвіскіЗавацкі
ЗьбіраесьсяПакашчык
У дзесцы – у дзежцыАччай – адчай
Нясьвіскі – нясвіжскіЗавацкі – завадскі
Зьбіраесься – збіраешсяПакашчык – паказчык
ЛатыскіШчасце
РашчоскаАсьцерагаесься
ЕжджуШчарсьцьвелы
Латыскі – латышскіШчасце – шчасце
Рашчоска – расчоскаАсьцерагаесься – асцерагаешся
Ежджу – езджуШчарсьцьвелы – счарсцвелы
МіністарГаланцкі
Дошч
Міністар – міністрГаланцкі – галандскі
Дошч – дождж