تئوری های مدیریت خلاقیت، نوآوری و کارآفرینی

تئوری های مدیریتخالقیت، نوآوری و کارآفرینی

نوذر پورشیخیاندانشجوی کارشناسی ارشد رشته مدیریت کسب و کار )مالی( دانشگاه تبریز

E-Mail: [email protected]

Phone Number: +98 921 203 78 64

mailto:[email protected]

دانشگاه تبریز - دانشکده اقتصاد، مدیریت و بازرگانی - گروه مدیریت - درس نظریه های سازمان و مدیریت

2 فهرست9 مطالب

11فراگرد خالقیت – 12فنون خالقیت و نوآری – 13 عوامل تسهیل کننده ی خالقیت و –

…نوآوری در14کارآفرینی – 15رهیافت ها و مکاتب کارآفرینی – 16زنجیره کارآفرینی – 17انواع کارآفرینی – 18عوامل موثر بر کارآفرینی – 19استعاره ها درباره کارآفرینان –

1تعریف خالقیت – 2تفاوت خالقیت و نوآوری – 3 تقسیم بندی سازمان ها بر اساس –

…خالقیت و4موانع خالقیت – 5موانع نوآوری – 6نوآوری در سازمان های یادگیرنده – 7فراگرد نوآوری در محصول – 8 سازمان های نوآور و نقش های –

نوآور9ویژگی های افراد خالق – 10شیوه های تفکر –


3 خالقیت، نوآوری و کارآفرینی

هم9ه دس9تاوردهای بش9ر در زمین9ه هن9ر، ادبیات، فلس9فه و نظای9ر آ9ن، و ابزار و وسایل مورد( به شمار Innovation )نوآوری( و Creativity )خالقی�تاس9تفاده در جوام9ع انس9انی، محص9ول

می آیند. یکی از جالب ترین زمینه های نوآوری بشری، ابداع زبان است.

از طریق بازس9ازی ای9ن آ9ن ه9ا بس9تگی دارد؛ ب9ه قدرت بازس9ازی تداوم حیات س9ازمان ه9ا هماهن9گ کردن اهداف ب9ا وضعی9ت روز و اص9الح و بهبود روش های تحقی9ق این اهداف انجام م9ی شود. س9ازمان در مس9یر تطبی9ق خود ب9ا تغییرات، ناگزی9ر از تقوی9ت فراگردهای خالقیت و نوآوری اس9ت؛ زیرا ب9ه مرور زمان، س9ازمان های غیرخالق از دور خارج م9ی شون9د یا مجبور بی9ن خالقی9ت و برنامه ریزی وجود ارتباط نزدیک9ی م9ی شون9د س9یستم خود را اص9الح کنند. دارد. خالقیت با تفکر و یافتن نظرها، راه ها، روش های جدید، نوآوری و کاربرد آن ها سر و کار دارد. موفقی9ت نهای9ی س9ازمان – وگاه9ی نی9ز بقای آ9ن – ب9ه میزان توانای9ی برنامه ریزان در

ایجاد نوآوری و به کارگیری فکرهای جدید بستگی دارد.


4 – تعریف خالقیت1

معتق9د اس9ت ک9ه »خالقی9ت، توانای9ی دیدن )آگاه شدن( و پاس9خ دادن است«. اری�ک فروممعتق9د اس9ت ک9ه »فراگرد خالقی9ت عبارت اس9ت از هر نوع فراگرد تفکری هربرت فوک�س

، »توانای9ی ربط جرج س�یدلکه مس9ئله مربوط9ه را ب9ه طور مفی9د و بدی9ع ح9ل کن9د«. به اعتقاد دادن و وصل کردن موضوع ها، ص9رف نظر از اینک9ه در چ9ه حوزه ی9ا زمینه ای انجام گیرد، از

ب�ه طور کل�ی خالقی�ت عبارت اس�ت از به کار مبان9ی بهره گیری خالق از ذه9ن اس9ت«. ی�ا مفهوم جدید. توانای�ی های ذهن�یگیری ی�ک فک�ر ایجاد برای ایجاد در آنچه

است.تفکر»فکر یا چیز جدید« و به طور کلی در فراگرد خالقیت اهمیت دارد،

:اس9ت. اندیش9ه های آفرین9ش گر و خالق ذه�ن فرد رک9ن اص9لی خالقی9ت و نوآوری، نکت�ه انسان هستند.تخیلتابعی از نیروی


5 – تفاوت خالقیت و نوآوری2

خالقی9ت، پیدای9ی و تولی9د ی9ک اندیش9ه و فک9ر نوس9ت؛ نوآوری عمل9ی س9اختن آ9ن اندیش9ه و فکرن9و اس9ت. خالقی9ت، الزم9ه نوآوری و تحقی9ق نوجوی9ی وابس9ته ب9ه خالقی9ت اس9ت. خالقی9ت بستر

ب9ه قدرت نوآوری هاس9ت. خالقی9ت پیدای9ی اشاره دارد و ایجاد اندیش�ه های نورش9د و نوآوری به معنای کاربردی ساختن آن افکار نو و تازه است.

خالقی9ت یعن9ی توانای9ی و قدرت ارائ9ه نظره9ا و فکره9ا و نظرهای جدید. نوآوری یعن9ی به کارگیری نظره9ا و فکرهای حاص9ل از خالقی9ت؛ نظی9ر ارائ9ه محص9والت، خدمات و راه های جدید برای انجام کارها. گاهی منظور از نوآوری عبارت است از کاربرد ی9ک ف9ن قدیمی در ح9ل یک

مسئله جدید؛ به گونه ای که قبال به این صورت از آن استفاده نشده باشد.


6 – تقسیم بندی سازمان ها بر اساس میزان 3خالقیت و نوآوری

س9ازمان ه9ا بر اس9اس میزان توج9ه و تاکیدشان بر توس9عه و همگام9ی ب9ا تغییرات محیط و میزان خالقیت به چهار گروه تقسیم می شوند.

میزان توجه به توسعه و تغییر در سازمان

بسیار زیاد تقلید کننده و نوآور خالق و نوآور

بسیار کم محافظه کار و سنتی خالق در امور نظری و

نه عملیتقلید کننده بسیار خالق

میزان خالقیت


7 – موانع خالقیت4

از فرهنگ9یبرخ9ی خالقیت موان9ع عبارت اند از:

میزان دانش افراد در محل پیشین1.

گروه و جمع دوستان2.

نهادهای9ی که بر الگوهای رفتاری فرد 3.نفوذ دارند

برخ9ی از موان9ع اص9لی خالقیت ع9بارتاند از:

فقدان اعتماد به نفس1.

ترس از انتقاد و شکست2.

تمایل به هم رنگی با جماعت3.

فقدان تمرکز ذهنی4.


8 – موانع نوآوری5

:موانع نوآوری در سازمان عبارت اند از

محدود بودن راه های ارتباطی با مدیر عالی1.

حاکمیت جو عدم تحمل اختالف سلیقه2.

وجود افرادی ذی نفع در حفظ وضع موجود3.

تاکید بر افق زمانی کوتاه مدت4.

تصمیم گیرندگان بیش از حد حسابگر5.

اعطای پاداش های نامناسب6.

تاکید بیش از حد بر الزامات بوروکراتیک7.


9 – نوآوری در سازمان های یادگیری6

ای9ن عصر، شعار یادگیرنده س9ازمان های مناس9ب برای عص9ر حاضرن9د و در س9ازمان های اص9لی »خالقی9ت و نوآوری« اس9ت. س9ازمان های یادگیرنده، س9ازمان های9ی هس9تند ک9ه با بهره گیری از فضای9ل، هنره9ا، ارزش ه9ا و توانای9ی های افراد خود و بر اس9اس درس های9ی ک9ه با

تجربه می آموزند، به طور مستمر تغییر می کنند و عملکرد خود را بهبود می بخشند.

نوآوریفراگرد ایجاد فکرهای جدی9د و تبدی9ل آ9ن ه9ا ب9ه فک9ر و عم9ل کاربردهای سودمند را گویند. در سازمان نوآوری به دو صورت انجام می شود:

، که موجب بهینه شدن راه های انجام کار می شود.نوآوری در فراگرد1.

، که به تولید محصوالت یا ارائه خدمات جدید و بهبود یافته منجر می شود.نوآوری در محصول2.

نوآوری در فراگرد و محص9ول شام9ل »ابداع حمایت9ی« ی9ا عم9ل کش9ف و »کاربرد« ی9ا عاملاستفاده می شود. »کاربرد« یا ابداع برای بهترین استفاده از فکرهای جدید سر و کار دارد.


10 – فراگرد نوآوری در محصول7

:فراگرد نوآوری در محصول عبارتند ازیا ایجاد فک�ر جدید.1. ادراکات موجود، و ه9ا بس9ط شناخ9ت اس9اسی، اکتشافات اهداف جدی9د حول

خالقیت ناگهانی.فکرهای جدی9د بای9د از طری9ق مباحث9ه ب9ا دیگران، مراجع9ه به مشتریان و ارباب آزمای�ش های اولیه.2.

رجوع و ... آزمایش شوند.بای9د از طری9ق مطالعات امکان س9نجی، عمل9ی و ب9ه ص9رفه بودن فک9ر یا طرح تعیی�ن امکان پذیری.3.

جدید را معین کرد.در ای9ن مرحل9ه برای معرف9ی محص9ول جدی9د تبلی9غ م9ی شود و نمون9ه آ9ن ب9ه بازار عرضه کاربرد نهایی.4.

می شود.

:نیازهای یک9ی از ویژگ9ی های عمده فراگرد نوآوری در س9ازمان ای9ن اس9ت ک9ه همواره باید بر مبنای نکت�هانجام پذیرد. سازمان و بازار آن


11 – سازمان های نوآور و نقش های نوآور8

س9ازمان نوآور از اس9تقرار خالقی9ت و کارآفرین9ی حمایت م9ی کن9د و مدیران ان نقشی فعال در هدایت فراگرد نوآوریدارند. در ای9ن س9ازمان ه9ا، س9اختار، اس9تراتژی، فرهن9گ و ص9احبان قدرت س9ازمان از نوآوری حمای9ت م9ی کنند و بر

روحیه کارآفرینی تاکید دارند. نقش های نوآور در سازمان های نو عبارت اند از: – فردی که بینش ها و بصیرت های جدید را ارائه می دهد.ایجاد کننده فکر1.کننده اطالعات2. از حف�ظ خارج منابع ب9ا درون س9ازمان های گروه و افراد راب9ط منزل9ه ب9ه ک9ه فردی –

سازمان عمل می کند. – فردی ک9ه ب9ه طور کل9ی طرفدار تغیی9ر و نوآوری اس9ت و برای بکارگیری فکرهای جدید قهرمان محص�ول3.

می کوشدو مناب9ع پشتیبانی مدی�ر پروژ�ه4. از تخص9ص فن9ی و دارد ب9ه عهده را پروژ9ه ی9ک اجرای ک9ه وظیف9ه – فردی

استفاده می کند.نوآوری5. و ره�بر تشویق را نوآوری و دارد تاکی9د نوآوری های ارزش و ه9ا هدف حف9ظ در ک9ه فردی –

سرپرستی می کند.


12 – ویژگی های افراد خالق9ویژگی وضعیت افراد خالق

دانشموضوع بر تسلط و دان9ش کس9ب برای را زیادی های س9ال خالق افراد

مورد عالقه خود صرف می کنند

تحصیالتتحص9یالت خالقی9ت را افزای9ش نم9ی ده9د؛ حت9ی بعض9ی از تحص9یالت ک9ه به

رعایت روندهای منطقی تاکید دارند، مانع از خالقیت می شوند.

هوش افراد خالق ضرورتا دارای ضریب هوشی باالیی نیستند.

توانایی های ذهنی

افراد خالق از توانایی های ذهنی ذیل برخوردارند:نسبت به مسایل حساسیت دارند•در برقراری ارتباط سیال میان چیزها انعطاف دارند•به جای کلمه ها به تصاویر ذهنی می اندیشند•نح9و مناس9بی مورد استفاده • ب9ه را ه9ا آ9ن تلفی9ق اطالعات گوناگون، ب9ا

قرار می دهند


13

ویژگی وضعیت افراد خالق

شخصیت

افراد خالق مخاطره پذی9ر هس9تند و دارای شخص9یتی مص9ر، بس9یار با انگیزه، پذیرای فکرهای ن9و، قادر ب9ه تحم9ل ابهام و تنهای9ی، و مستقل اند. ای9ن افراد از اعتماد ب9ه نف9س زیادی برخوردارن9د، اغل9ب شوخ طبع

هستند و معموال همراهی با آنان دشوار است.

دوران کودکیب9ا رخدادهای متنوعی همراه بوده دوران کودک9ی افراد خالق معموال زیاد شدن و و کم زندگ9ی خانوادگ9ی در نظی9ر وجود مشق9ت اس9ت.

امکانات مالی.

عادت های اجتماعیافراد خالق بر خالف افراد گوش9ه گی9ر، درون گرا نیس9تند و تمای9ل به

تبادل افکار با همکاران خود دارند.


14 – شیوه های تفکر10

ابتکارات جدی9د است. شیوه های اغل9ب فکره9ا، نظره9ا و ایجاد تفک9ر، س9رچشمه تفکر عبارتند از:

نوع9ی از تفک9ر اس9ت ک9ه در آ9ن ذه9ن ب9ه طور عمی9ق ب9ا ی9ک مس9ئله درگیر تفک�ر خالق. 1.م9ی شود، ب9ه تجس9م و واض9ح س9ازی آ9ن م9ی پردازد، و ب9ه منطور تنظی9م نتیج9ه تفک9ر یا دریاف9ت مفاهی9م جدی9د، مبادرت ب9ه جرح و تعدی9ل آ9ن م9ی کند. منش9ا فکرهای جدید، قوه

تصور و تخیل است، نه قدرت تعقل.

در ای9ن نوع تفک9ر، ب9ا تحلی9ل و ارزیاب9ی ریش9ه ای حوادث و نتایج تفک�ر س�ببی )علّ�ی(.2.آ9ن ها – ب9ه جای واگذار کردن مسائل ب9ه حوادث آینده – وقایع آت9ی پیش بینی می شوند

، ویژگی اندیشیدن ب�ه طور معکوسو عل9ت های وقوع آ9ن ه9ا بررس9ی م9ی شود. بارز تفک9ر س9ببی ی9ا عل9ّی اس9ت. ب9ه ای9ن ترتی9ب ک9ه نی9ل ب9ه وضعی9ت مطلوب آت9ی، در قالب فعالی9ت های فعل9ی و امتداد تس9لسل عل9ّی آ9ن ه9ا ت9ا فعالی9ت ه9ا و حوادث آینده، برنامه

ریزی می شود و نتایج مطلوب استخراج می گردد.


15

در تفک9ر اس9تقرایی از ترکیب اجزا برای تفک�ر اس�تقرایی )اندیشیدن از جزء ب�ه ک�ل(. 3.رسیدن ب9ه کل استدالل می شود. استقراء مبتن9ی بر فراگردی ترکیب9ی است؛ زیرا در جریان آن

اجزاء سر هم می شوند تا تصویری از کل به دست آید.

در تفک9ر قیاس9ی ک9ه عک9س تفک9ر استقرایی تفک�ر قیاس�ی )اندیشیدن از ک�ل ب�ه جزء(.4.اس9ت، ی9ک اص9ل کل9ی را ب9ه مص9ادیق جزئ9ی آ9ن تعمی9م م9ی دهند. نتای9ج حاص9ل از تفک9ر قیاس9ی به

طور صریح )نه ضمنی( به کلیه مصادیق خود تعمیم داده می شوند.

در ای9ن شیوه افراد از طری9ق جستجو و تفک�ر قضاوت�ی و تحلیل�ی )برای ح�ل مس�ئله(.5.کس9ب اطالعات واقع9ی، تعیی9ن و تعری9ف مس9ئله، و تجزی9ه و تحلی9ل اطالعات، مس9ئله را ح9ل می

کنند.


16 – فراگرد خالقیت11

ب9ه شیوه ای منحص9ر به فرد برای برقراری تلفی9ق ایده ه9اخالقی9ت عبارت اس9ت از توانای9ی ایده های مختلف. تحقیقات نشان م9ی ده9د ک9ه بی9ن نقشی هوشمندیارتباط غی9ر معمول

کلیدی در خالقی9ت ایف9ا م9ی کند. ب9ه طور کل9ی خالقی9ت فرایندی اس9ت که دارای چن9د مرحل9ه به شرح زیر است:

آمادگ9ی شامل توجه دقی9ق و تمرکز بر روی مس9اله تح9ت بررسی و شاخ9ص های مختلف آمادگی.1.آ9ن ب9ه منظور ح9ل مس9اله اس9ت. طب9ق مرحل9ه آمادگ9ی، شک9ل تحص9یل، آموزش و تحقی9ق ی9ک پایه

اساسی برای ایجاد خالقیت است.

عبارت اس9ت از زمان تفک9ر و واکنش. ب9ه طور کلی دوره نهفتگ�ی )خواب بر روی مس�اله(.2.. بعض9ی مواقع توج9ه ضمی9ر خودآگاه از تمرک9ز بر روی مس9اله مورد نظ9ر دور م9ی شودای اس9ت ک9ه

است و وقت9ی فرد به مس9اله فک9ر نم9ی کن9د، در ذهن نتیج9ه تفک9ر ضمی9ر ناخودآگاهایده های اس9اسی ای9ن مرحل9ه، خواب بر روی مس9اله ه9م گفت9ه م9ی شود. ضمیر ب9ه ای9ن رو او ایجاد م9ی شود. از ناخودآگاه، آزاد از محدودی9ت های ضمی9ر خودآگاه اس9ت و قادر اس9ت ب9ه موضوع از زاوی9ه ای جدید

نگاه کند و اطالعات را در یک ترکیب جدید قرار دهد.


17

دوره نهفتگ9ی الزام9ا منج9ر ب9ه خالقی9ت نم9ی شود. بعضی اوقات اص�رار و پافشاری.3.شود، می بیشت9ر ه9ا تالش مرحل9ه ای9ن در ک9ه اس9ت نیاز مورد مص9رانه های تالش اطالعات جدی9د افزوده م9ی گردد و ی9ا مس9اله دوباره تعری9ف م9ی شود ت9ا نتای9ج مختلف و جدیدی ایجاد گردد. عالوه بر آ9ن نیاز اس9ت ت9ا جس9ارت و پشتکار در مواجه9ه با مشکالت و بحران ه9ا ب9ه خرج داده شود. در ای9ن مرحل9ه افراد خالق ب9ا ایده های خود درگی9ر می

شوند و برایشان مهم نیست که چه پیامدها و هزینه هایی برای آن ها دارد.

بص9یرت ب9ه عنوان نقط9ه واقع9ی ح9ل مس9اله، نتیج9ه مرحل9ه آمادگی و بین�ش و بص�یرت.4.نهفتگ9ی اس9ت. بین9ش و بص9یرت همچنی9ن حاص9ل تالش های ب9ی وقف9ه در جه9ت یافتن راه حل منحصر به فرد برای مساله است. با تجزیه و تحلیل وسیع عوامل مختلف و ترکیب

ب9ه طور ایده خالق عوام9ل، این ناگهان�ی و غیرمنتظرهای9ن در گردد. م9ی ایجاد مرحل9ه فرد ایده ای را م9ی یاب9د ک9ه همواره در جس9تجوی آ9ن بوده ول9ی قبال از آ9ن غافل

شده بوده است.


18

تحقیق.5. و ی9ا رس�یدگی بین9ش و اکنون معتبر اینک9ه از اطمینان برای جدی9د ایده . ای9ن مرحل9ه حیات9ی اس9ت، چرا ک9ه اگر ایده مناس9ب اس9ت، مورد آزمون قرار می-گیرد

ای ب9ه کار برده شود بدون آنک9ه مطلوبی9ت بلقوه آ9ن مورد س9نجش قرار گرفت9ه باشد، ممک9ن اس9ت منج9ر ب9ه زیان های ج9بران ناپذیری گردد. ب9ه عنوان مثال، ی9ک تولید کننده خالق که ایده ای منحص9ر ب9ه فرد برای تولی9د محص9ول جدی9د دارد، نبای9د ت9ا زمان9ی که ایده

اش را مورد نقد و بررسی قرار داده، محصول جدید را به بازار عرضه کند. بهترین روش برای حفظ فکرها و اندیشه های نو، ثبت آن ها در هنگام بروزشان است.: 1نکته افزایش : 2نکت�ه برای نگرش س9یستمی کاربرد از ای نمون9ه بازداده ه9ا و داده ه9ا تحلی9ل از اس9تفاده

خالقیت است.( بر توان گردآوری فکره9ا و طرح های متنوع و متعدد در مورد مسئله Idea Fluencyسالست فک9ر ): 3نکت�ه

داللت دارد. ارزش این کار آن است که با افزایش میزان فکرهای جدید، احتمال یافتن راه عملی افزایش می یابد.


19 – فنون خالقیت و نوآوری12

در ای9ن روش برای رس9یدن ب9ه ی9ک فک9ر جدید، میان دو تحلی�ل شبک�ه )ارتباط اجباری(.1.ی9ا دو پدیده – ک9ه قبال اتحاد و ارتباط9ی بی9ن آ9ن ه9ا نبوده – روابط اجباری ی9ا دو فک9ر ش9ئ برقرار م9ی شود. ب9ه طور خالص9ه در تکنی9ک ارتباط اجباری، اعضای جلس9ه برای یافت9ن یک رابط9ه بی9ن دو زمین9ه ای ک9ه ب9ا یکدیگ9ر مانوس و مرتب9ط نیس9تند، دس9ت ب9ه تالش فکری می

زنند و در این راه به ایده ها و نظراتی جدید دست می یابند.

( این روش Brainstorming)ه�م اندیش�ی مس�تقیم )تحرک مغزی ی�ا طوفان فکری(. 2.مبتن9ی بر معاشرت آزاد و مراوده ب9ا دیگران و خودداری کام9ل از انتقاد اس9ت. در ای9ن تکنیک، مس9ئله ای ب9ه ی9ک گروه کوچ9ک ارائ9ه و از آنان خواس9ته م9ی شود فی-البداه9ه و ب9ه سرعت نس9بت ب9ه آ9ن واکن9ش نشان دهن9د و برای آ9ن پاس9خی بیابند. تاکی9د ای9ن روش بر آ9ن اس9ت که

اندیشه ها به صورت کنترل نشده و سازمان نیافته و تخیلی مطرح شوند.


20

مطرح شدن اندیشه ها به صورت کنترل نشده و سازمان نیافت9ه باعث می شود از هر فکری که درباره مساله یا طرح ب9ه ذه9ن م9ی رس9د، اس9تقبال شود؛ ذه9ن افراد آزادان9ه فعالی9ت م9ی کن9د و ه9ر نوع فک9ر ی9ا طرح9ی را ارائ9ه م9ی دهد. در این روش بیشت9ر بر کمی9ت فکره9ا تاکی9د می-شود. مقص9ود از کاربرد ای9ن روش آ9ن اس9ت ک9ه طرح ها و فکرهای متعددی

برای حل رضایتبخش مسائل فراهم آید. در این روش پس از پایان جلسه، فکرها یا طرح ها را ارزیابی می کنند.

پنج اصل در جلسات تحرک مغزی حاکم است:.میزان و کمیت ایده ها و نظرات9 ابراز شده اهمیت دارد.اعضا می توانند به تکمیل، تعدیل و ترکیب ایده های دیگران بپردازند و ایده ها خود را بر اساس نظرات9 دیگران بنا کنند.اجازه هیچگونه انتقادی نسبت به نظرات9 ابراز شده در جلسه داده نمی شود.ارزیابی و داوری نسبت به نظرات9 ابراز شده به جلسه بعد موکول می شود.موضوعات مطرح شده در جلسه باید دقیقا تعریف شده و مشخص باشند


21

دالی9ل فراوان9ی در مورد پربار بودن جلس9ات تحرک مغزی بیان شده اند. اولی9ن دلی9ل اثربخشی تحرک مغزی، افزای9ش قدرت خالقی9ت در گروه اس9ت. رقاب9ت و ف9ی البداه9ه بودن نظرات دالیل

ای9ن روش توس9ط ای9ن روش هس9تند. اثربخش9ی برای اس9تفاده در زمینه آلک�س ازبرندیگ9ر کارهای تبلیغاتی ابداع شد.

گوردون(. 3. ف�ن ی�ا تخیل�ی )گردش مس�تقیم غی�ر اندیش�ی سال ه�م ، 1961در نام ب9ه نتای9ج پژوه9ش های ده ساله خود را در مورد ویلیام جی. گوردونروانشناس9ی

افراد خالق منتش9ر کرد و اعالم کرد ک9ه ذه9ن آدم9ی ب9ه هنگام ابراز خالقی9ت و ابتکار در یک حال9ت خاص روان9ی اس9ت ک9ه اگ9ر بتوانی9م آ9ن را ایجاد کنی9م، خالقی9ت امکان وجود می یابد. او و تمثیلی ی9ک جریان کارگیری ب9ه از طری9ق را اعضای گروه ایجاد خالقی9ت، در گروه های اس9تعاره ای ب9ه گردش9ی تخیل9ی ترغی9ب و در ای9ن حال9ت ایده ه9ا و نظرات بدیع9ی را کشف

کرد.


22

افراد در ای9ن گروه ه9ا پدیده های9ی را ک9ه چندان تجانس9ی ب9ا ه9م نداشتن9د، تلفی9ق و ترکی9ب می را گوردون روش رو، ای9ن از می-یافتند. دس9ت جدی9د های ایده ب9ه و تلفیق کردن9د روش

نف9ر اس9ت. فردی رهبری 8 ی9ا 6ه9م م9ی نامند. در جلس9ات خالقی9ت، تعداد اعض9ا نامتجان�س ه�اجلس9ه را عهده دار اس9ت و بح9ث ه9ا را هدای9ت و ایده های جدی9د را ثب9ت م9ی کند. منش9ی، صاحب

مشکل یا مشتری نیز اعضای دیگر جلسه هستند.

در ای9ن روش، ابتدا افرادی را ب9ه دق9ت انتخاب م9ی کنن9د، ب9ه گون9ه ای ک9ه ب9ا مس9ئله آشنا باشند. مس9ئله مورد بح9ث ممک9ن اس9ت ب9ه ک9ل س9ازمان مربوط شود. در ای9ن روش، ره9بر گروه نقش حیات9ی دارد و در واق9ع فق9ط او م9ی دان9د ک9ه ماهی9ت ویژ9ه مس9ئله چیس9ت؛ زیرا در جلس9ه، مسئله واقع9ی و معی9ن مطرح نم9ی شود بلک9ه ی9ک مس9ئله کل9ی ت9ر مشرف بر مس9ئله خاص مورد نظر، مطرح می گردد. در ای9ن روش برخالف هم اندیشی مس9تقیم، جلسات طوالنی و زمان بر زیادی

صرف ایجاد فکر نو می شود.


23

در ای9ن روش تعام9ل آزاد، گروه را ب9ه گروه های کوچک ه�م اندیش�ی رقابت�ی مس�تقیم.4.پن9ج ی9ا ش9ش نفری تقس9یم م9ی کنن9د و ه9ر گروه موظ9ف م9ی شود ک9ه یافت9ه های خود را به س9ایر گروه ه9ا نی9ز ارای9ه کن9د؛ ب9ه ای9ن ترتی9ب امکان ارزیاب9ی یافت9ه های ه9ر گروه توسط گروه

دیگر فراهم می گردد.

فن9ی اس9ت ک9ه بر اس9اس آن پدیده تجزی�ه و تحلی�ل مورفولوژی�ک )ریخ�ت شناس�انه(.5.مورد نظ9ر از نظ9ر ریخ9ت و س9اختار کل9ی و ابعاد مختل9ف موجود در آ9ن مورد مطالع9ه و تحلیل شکل گوناگون ابعاد کاال، ی9ک بازاریاب9ی جدی9د های راه یافت9ن برای مثال گیرد. م9ی قرار ظاهری، کاربرد و وظای9ف کاال، چگونگ9ی وضعی9ت مشتریان بالقوه کاال از قبی9ل شخصیت و درآم9د، و ابعاد مختل9ف بازار کاال را تبیی9ن م9ی نماییم. حال بای9د در مورد ه9ر بع9د اندیشید و در

ارتباط میان ابعاد مختلف به شیوه های جدیدی برای تحقق هدف تعیین شده دست یافت.


24

برانگیز.6. ایده امکان پرس�ش های جایگزینی، امکان زمین9ه در توانن9د م9ی ه9ا پرس9ش افزای9ش ی9ا کاه9ش، امکان تغیی9ر، امکان ترکی9ب، امکان تعوی9ض، امکان شبی9ه سازی و امکان کاربردهای دیگ9ر و زمین9ه های مشاب9ه مطرح شوند. نکت9ه مه9م در ای9ن شیوه آ9ن اس9ت که

طراحی پرسش های ایده برانگیز، خود نیاز به خالقیت و نوآوری دارد.

روش گروه اس9می از زمره شیوه های ایده یاب9ی خالق است. در تکنی�ک گروه اس�می.7.ای9ن روش برخالف شیوه تحرک مغزی، افراد جدا از ه9م ول9ی در کنار ه9م کار م9ی کنند. یکی

تکنی9ک اس9می، گروه های روش انواع تکنی9ک، 6-3-5از ای9ن در اس9ت. عنوان 6 به نف9ر اعضای جلسه هر کدام س9ه ایده ی9ا نظ9ر جدی9د را درباره مسئله مورد نظر بر روی سه کارت

بار سه 5م9ی نویس9ند. ای9ن کارت ه9ا بی9ن افراد جلس9ه مبادل9ه م9ی شون9د ب9ه طوری ک9ه ه9ر فرد ایده افراد دیگرد را مالحض9ه م9ی کن9د و در ذی9ل آ9ن نظ9ر خود را م9ی افزاید. ای9ن روش باعث

.ضایعه گروه اندیشی را کاهش می دهدافزایش آرامش و استقالل شده و


25

ابداعات9ی ک9ه در زمین9ه عل9م ارتباطات و کنترل )س9ایبرنتیک( در ده9ه های اخی9ر شک9ل گرفته، الگوبرداری از طبیعت.8.برنام9ه ریزی های کامپیوتری و موضوع هوش مص9نوعی، هم9ه ب9ا الگوبرداری و تقلی9د از فعالی9ت های ذه9ن آدمی انجام

شده اند.

خالقی9ت، گریخت9ن و پرهی9ز از موانع9ی اس9ت ک9ه ذه9ن را شک9ل داده و آدم9ی را ب9ه روش ه9ا و روی9ه هایی تفک�ر موازی.9.عادت داده اس9ت. در مان9ع شکن9ی، فرد ب9ه شکس9ت ای9ن موان9ع ترغی9ب م9ی شود ت9ا ب9ه نظرات و مفاهی9م ن9و دس9ت یابد و بص9یرت های9ی تازه حاص9ل کند. برای شکس9تن ذهنی9ت های پیشی9ن و ورود ب9ه عرص9ه های نوی9ن، تکنی9ک های9ی چند ابداع

ایجاد ی�ک اندیش�ه واسطه شده ان9د ک9ه یک9ی از آ9ن ه9ا »تفک9ر موازی« اس9ت. یک9ی از راه های تحق9ق تفک9ر موازی، دیگ9ر، غیرممک�ن راه دیگر. کرات ب9ه ت9ا زمی9ن اعماق ب9ه س9فر مورد در تخیل9ی های افس9انه مث9ل اس9ت. پیوند معکوس اس9ت. مثال تفال ب9ه دیوان حاف9ظ و ارتباط دادن غزل ب9ا موضوع مورد نظ9ر خود. ی9ک راه دیگر، تص�ادفی

اس9ت. مثال عمارت قدیم9ی یک شرکت را م9ی توان طوری تزئی9ن کرد ک9ه نشان دهنده تجارت فراوان آ9ن باشد سازیو جذابیت بیش تری ایجاد کند.


26

ای9ن روش برای اولین بار توسط (.TRIZنظریه حل ابداعان�ه مس�ائل ی�ا روش تری�ز )10.دانشمندی روس9ی ب9ه نام »ج9ی آلتشول9ر« ارائ9ه شد. او بر ای9ن باور بود ک9ه خالقی9ت ص9رفا یک هن9ر ذات9ی نیست و می توان آن را ب9ه صورت عل9م تجرب9ی درآورد. وی بر این باور بود که می

، دس9ت به ابداع و ب9ا الهام گیری از راه ح9ل های خالقان9ه قبل9یتوان ب9ه گون9ه ای نظام یافت9ه هزاران س9عی و خطا نتیج9ه مطلوب، ب9ه برای دس9تیابی نیس9ت نیازی دیگ9ر و زده اختراع

می داند. وی فناوری خالقی�ت و نوآوری عل�مانجام داد. آلتشول9ر، تری9ز را تح9ت عنوان دریاف9ت ک9ه س9یستم های فن9ی مختل9ف، مراح9ل تکامل9ی مشابه9ی را پش9ت س9ر می گذارند. تری9ز بر اس9اس ای9ن قانون شک9ل گرفت9ه اس9ت ک9ه پیدای9ش و تکام9ل ه9ر س9یستم فن9ی )هر

چیزی که وظیفه ای را انجام می دهد( از قوانین عینی و روشن طبعیت می کند.


27

نیز ای9ن فرض منطق9ی اس9توار اس9ت ک9ه اغل9ب مس9ائل فن9ی و حت9ی غیرفن9ی و مبنای تری9ز بر اگ�ر ب�ه اندازه کاف�ی عمومی�ت یابند، تضادهای9ی ک9ه افرد ه9ر روز ب9ا آ9ن ه9ا س9ر و کار دارن9د،

.قبال توسط کسانی دیگر حل شده اند

باعث و کن9د اس9تفاده م9ی های موجود واقعی9ت از ک9ه اس9ت های9ی از روش یک9ی تری9ز روش از کشفیات بندی شده که ارائ9ه راه ح9ل های دس9ته ب9ا ای9ن نظری9ه کشفیات جدی9د م9ی شود. گذشت9ه ب9ه دس9ت آمده، ذه9ن نوآوران را س9مت و س9ویی خاص بخشیده و آشفتگ9ی های ذهنی و روان9ی را ب9ه توفان9ی از ایده های جدی9د تبدی9ل م9ی کند. در روش تری9ز از مس9اله ابداع9ی تحت

یاد می شود و چهل اصل برای حل ابداعانه مساله ارائه می دهد.تناقضعنوان


28 – عوامل تسهیل کننده خالقیت و نوآوری در 13سازمان

در نوآوری و خالقیت فرهن99گ وجود سازمان

تبادل فرهنگی میان سازمان ها

امکانات مناسب تحقیقاتی و مالی

روحی9ه نوجوی9ی و نداشت9ن روحی9ه محافظهکارانه

ساختار زیستی یا ارگانیک

در نوآوری و پژوهشی های ایجاد هس9ته سازمان

و خالق نیروهای جذب و کارگیری به نوآور به سازمان

آزادی عم9ل کاف9ی در انجام فعالیت هایخالقانه

های رویه و ه9ا روش ب9ا نشدن مانوس موجود


29 – کارآفرینی14

( کارآفرین9یIntrepreneurship ( عبارت اس9ت از فراگرد شکار فرص9ت ه9ا ب9ه وس9یله افراد )بهها. آن اختیار در موجود مناب9ع گرفت9ن نظ9ر در بدون ه9ا(، س9ازمان در ی9ا انفرادی طور

مناب9ع جاری را ب9ه هنگام تص9ور فرص9ت های جدی9د، محدودی9ت های می نادیدهکارآفرینان گیرند.

مزی9ت رقابت9ی عبارت اس9ت از توانای9ی ی9ک س9ازمان برای از دور خارج کردن س9ایر سازمانه9ا، از طری9ق عرض9ه کااله9ا و خدمات کارات9ر و اثربخ9ش تر. س9ازه های مزی9ت رقابت9ی عبارتند

.نوآوری، کارایی، کیفیت و پاسخگویی به مشتریاناز:

ها »کارآفرین�ی«امروزه س9ازمان رقابت9ی مزی9ت تحق9ق اص9لی کار و س9از عنوان ب9ه محسوب می شود.


30

:کارآفرینی در علوم مختلف تعاریف متفاوتی دارد. بدین ترتیب که

تلق9ی می عامالن اص�لی خل�ق فرص�ت های س�رمایه گذاری، کارآفرینان را ب9ه عنوان اقتص9اد دانانکنند.

یاد می کنند. تحریک کنندگان حساس در نوسازی جوامع از کارآفرینان به عنوان جامعه شناسان

عنوان روان شناس9ان ب9ه را کارآفرینان کارآفرینان�ه«، به »انس�ان و دهن9د قرار م9ی بررس9ی مورد ، ب9ه دنبال شناس9ایی انگیزه ها و آرمان ص�فات مشخص�ه ره�بران توس�عه اقتص�ادیمنظور کش9ف

های آن ها هستند.

م9ی دانن9د ک9ه بای9د کمک کودکان ب�ی غرض نظام س�یاسی، کارآفرینان را دانشمندان علوم س9یاسیهای موثری برای ظهور و بروز آن ها در جامعه به عمل آید.


31

پدیدار ترکیبات جدیدژوزف شومپیت9ر، پدر کارآفرین9ی، اذعان م9ی دارد ک9ه توس9عه اقتص9ادی زمان9ی بروز م9ی کن9د ک9هم9ی دان9د و فردی ک9ه دس9ت به »کس�ب و کار مخاطره آمی�ز«شوند. وی آنچ9ه از ترکیبات جدی9د حاصل م9ی شود را

م9ی نگرد که یک ره�بر و ی�ک تس�هیل گر م9ی نامد. وی به کارآفری9ن به عنوان کارآفری�نچنی9ن اقدامی م9ی زند را ، ترکیبات جدیدی را ایج9د م9ی کند. ترکیبات جدی9د از دیدگاه شومپیت9ر شام9ل موارد ذیل تخری�ب خالقان�هب9ا فراین9د

است:

پیت9ر دراک9ر معتق9د اس9ت ک9ه کارآفرین9ی عبارت اس9ت از اقدام9ی نوآوران9ه ک9ه ب9ا بهره گیری از مناب9ع موجود، ظرفیتجدیدی را برای تولید ثروت ایجاد می کند.

از عرض9ه عناصر و مواد تس9خیر منبع9ی جدی9د اولیه

نوسازی در هر صنعت

معرف9ی ی9ک کاالی خوب ی9ا کیفیت9ی جدی9د از یککاال

معرفی یک روش جدید تولیدیگشایش بازاری جدید


32 – رهیافت ها و مکاتب کارآفرینی15

دو رهیافت عمده در زمینه کارآفرینی عبارتند از:

هدف از بکارگیری رهیاف9ت محتوای9ی، متمایز رهیاف�ت محتوای�ی ی�ا ص�فات مشخص�ه.1.کردن کارآفرینیان از غی9ر کارآفرینان، و تعیی9ن قلمرو مطالع9ه ویژگ9ی های شخصیتی و روان شناختی کارآفرینان است. بر اس9اس رهیاف9ت محتوای9ی، مهم تری9ن ویژگی های شخصیتی که قبول به »تمای9ل طلب9ی«، توفی9ق ب9ه »نیاز از: عبارتن9د دارد، ضرورت کارآفرین9ی برای

مخاطره«، »برخورداری از مرکز کنترل درونی«، »داشتن روحیه خالق« و »تحمل ابهام«.

از بکارگیری رهیاف9ت فراگردی، رهیاف�ت فراگردی ی�ا رفتاری.2. متمرکز شدن هدف بر شناس�ایی کارکرده�ا و فعالی�ت های کارآفرینان، و تبیی�ن ماهی�ت کارآفرینی

اس9ت. بر اس9اس ای9ن رهیاف9ت، بررس9ی هم9ه عوام9ل موث9ر در تاس9یس ی9ک شرکت جدی9د، مانند محیط، فرد، فراگرد و سازمان، مدنظر قرار می گیرد.


33

در مورد کارآفرینی سه مکتب فکری وجود دارد که دیدگاه های آنان در جدول زیر مقایسه شده مکتب است.

کارآفرینیمحور نظریات

مکتب انسانی کارآفرین و ها مطلوب نیازه9ا، از تابع9ی کارآفرین9ی نیازهای افراد.

مکتب محیطی نیروهای محیط خارجیکارآفرین9ی بدون وجود محی9ط س9الم اقتصادی، میسر تکنولوژیک99ی و س99یاسی اجتماع99ی،

نخواهد شد.

مکتب ریسکی کارآفرین، محیط و ایده مخاطره آمیز

کارآفرین9ی زمان9ی اتفاق خواه9د افتاد که تلفیقی از ص9فات مشخص9ه فردی، نیروهای محیطی و

اصوال نگرش کارآفرین9ی برای س9ازمان های9ی خوب اس9ت که ب9ه بلوغ رس9ده ان9د یا نکت�ه: ایده ریسکی وجود داشته باشد.در حال رشد هستند.


34 – زنجیره کارآفرینی16

خالقی9ت« عبارت اس9ت از تلفی9ق ایده ه9ا ب9ه شیوه ای منحص9ر به فرد برای برقراری ارتباط«غی9ر معمول بی9ن ایده های مختل9ف، و »نوآوری« فراین9د بکارگیری ی9ک ایده خالق و تبدی9ل آن ب9ه ی9ک محص9ول، خدمت ی9ا شیوه مفی9د اس9ت. خالقی9ت بر توانای9ی ذهن9ی تاکی9د دارد و پیش نیاز نوآوری اس9ت. شومپیت9ر معتق9د اس9ت ک9ه خالقی9ت، روح9ی اس9ت ک9ه در کارآفرین9ی دمیده می

خالقیت، نوآوری و شود و نوآوری جزئ9ی از فرآین9د کارآفرین9ی اس9ت. ارتباط س9ه عنص9ر زنجیره ای را شکل می دهند که آن را زنجیره کارآفرینی می گویند. کارآفرینی


35 - انواع کارآفرینی17

:در مجموع، کارآفرینی را می توان به دو دسته اصلی تقسیم نمودکارآفرینی مستقلکارآفرینی سازمانی یا درون سازمانی

کارآفرین9ی ک9ه در درون مرزهای س9ازمان موجود رخ م9ی ده9د، کارآفرین9ی سازمانی نامیدهم9ی شود و کارآفرین9ی مس9تقل نی9ز در بر گیرنده فعالی9ت های خالقان9ه س9ازمانی اس9ت که کنند. مطالعات از س9ازمان موجود عم9ل می افرادی شک9ل م9ی گیرد ک9ه مس9تقل توس9ط

مربوط به کارآفرینی مستقل در دو سطح قابل بررسی است:کارآفرینی مستقل در سطح فردی )خوداشتغالی(•کارآفرینی مستقل در سطح سازمانی )تشکیالت جدید یا خلق شرکت(•


36

کارآفرین9ی س9ازمانی شام9ل پرورش رفتارهای کارآفرینان9ه در ی9ک س9ازمان از قب9ل تاسیسشده اس9ت. کارآفرین9ی درون س9ازمانی ب9ه عنوان س9یستمی تعری9ف م9ی شود ک9ه ظرفیت خالقان9ه مدیران و ک9ل نیروی کار در س9ازمان را افزای9ش داده و ظرفی9ت ه9ا را کامال قابل بهره برداری م9ی س9ازد، آ9ن ه9ا را برای تعیی9ن و دس9تیابی ب9ه اهداف کارآفرینان9ه ب9ا استفاده از نماید، توس9عه حوزه ه9ا و واحدهای س9ازمانی و توس9عه محص9والت و خدمات، ترغی9ب م9ی

منابع را شناسایی و آماده بهره برداری می کند.

از وجوه دارند. زیادی تفاوت و اشتراک نقاط کارآفرین9ی سازمانی ب9ا کارآفرین9ی مس9تقل اشتراک ای9ن اس9ت ک9ه ه9ر دو بر نوآوری تاکی9د دارن9د، هدف ه9ر دو ایجاد محص9والت یا خدمات

با ارزش افزوده است، همچنین هر دو در پی فعالیت های دارای ریسک بیش تر هستند.


37 – عوامل موثر بر کارآفرینی18

والس9تاد و کوریلس9کی مدل9ی ارائ9ه م9ی کنن9د ک9ه بر اس9اس آ9ن، چهار عنص9ر تاثرگذار بر کسب و کارهای کارآفرینانه عبارتند از:

دیدگاه جامعه به کسب و کارهای کوچک و کارآفرینینگرش ها به راه اندازی کسب و کارهای کارآفرینانهتلقی از مقررات دولتی و مالیات هادانش در خصوص کارآفرنی و آموزش کارآفرینی

طبق تحقیق آن ها، دالیل اقدام کارآفرینان به راه اندازی کسب و کار به شرح زیر است:رئیس خود بودنفراهم سازی کار برای اقوام و فامیلایجاد مشاغل برای جامعه

و ها از مهارت اس9تفاده برای فرص9ت توانایی ها

فرصتی برای پول جمع کردنحل مشکل یا چالشی خاص


38

اس9ت. دالی9ل عدم تمای9ل به راه »رئی�س خود بودن«مه9م تری9ن ان9گیزه کارآفرینان از راه اندازی کس9ب9 و کار، اندازی کس9ب و کار:

سن کم یا مسن بودنفقدان9 انرژی و زمان و مهارتوجود ریسک و مخاطره در کسب و کار جدیدمشکالت9 مدیریت کسب و کارراض9ی بودن از شرایط فعلی

برای کارآفرین9ی مانند متالط�مفرآین9د کارآفرین9ی تح9ت شرای9ط : 1نکت�ه تغیی9ر یابد. »کاتالی�زور« پرورش م9ی است9.س9طح نوآوری، ریس9ک9 پذیری و پی9ش نگری را افزای9ش می پویات�ر، خص�ومت آمی�ز و ناهمگون، محی9ط : 2نکت�ه دهد.


39

تاثیر انواع زیرساخت های محیطی بر کارآفرینی در نمودار زیر نشان داده شده است.نوع زیرساخت غیرکارآفرینانه کارآفرینانهساختار اقتصادی برنامه ریزی متمرکز سازمان های آزادساختار سیاسی مستبدانه و دیکتاتوری دموکراسیساختار قانونی مسئولیت نامحدود مسئولیت محدودساختار مالی متمرکز و محافظه کارانه نامتمرکز و رقابتی

ساختار تدارکاتی توسعه نیافته توسعه یافتهساختار اجتماعی نهادی و جمعی فردگرایی


40 – استعاره ها درباره کارآفرینان19

فراه9م آوردن مناب9ع مالی و و اقتص9ادی، ب9ا »تس�هیل گ�ر اجتماع�ی«کارآفرینان در قال9ب سرگردان، به عنوان نیروی تغییر دهنده بازار، کسب و کار جدیدی را آغاز می کنند.انسانی

که به دنبال رکوردشکنی است، در پی دستیابی »ورزشکار المپی�ک«کارآفری9ن همانن9د یک.دیگران به آن دست نیافته اندبه محصوالت، خدمات و فرایندهای جدید است که

در نق9ش ی9ک ره9بر، مناب9ع طبیع9ی، مناب9ع انسانی و »ره�بر ارکس�ت س�مفونیک«همانن9د ، می-سازد که کسب و کار مورد نظر به نتیجه برسد.هماهنگامکانات را طوری

ک9ه س9رعت و تهور را در ه9م می آمیزد، در »خلبان هواپیمای جنگ�ی«کارآفری9ن همانن9د به نیازهای بازار پاسخ می دهد.ریسک پذیری باالمواجهه با شرایط بازار پویا و متغیر، با


41 منبع

. تئوری های مدیریت. چاپ چهارم. انتشارات 1394س9یدجوادین، س9یدرضا و جلیلیان، حسین. .992نگاه دانش.

Education

تئوری های مدیریت خلاقیت، نوآوری و کارآفرینی