АЖМ Тестийн сан

Түүхсоёлын аялал жуулчлалын нөөцийн менежмент Хяналтын ажлын сан

Хичээлийн код: BA340Хичээлийн нэр: ТҮҮХ СОЁЛЫН АЯЛАЛ ЖУУЛЧЛАЛЫН НӨӨЦИЙН МЕНЕЖМЕНТ Хичээлийн кредит: 3

Бүлэг 1. Рекреацын газарзүйн шинжлэх ухаан, түүний судлах зүйл, үндсэн ойлголтууд

А. Мэдлэг шалгах даалгавар

1. Аялал жуулчлалын салбарт шинжлэх ухааны үндэслэлтэй судалгаа шинжилгээний ажлыг хийж гүйцэтгэдэг ухааныг...................гэнэ.

a) Газарзүйн шинжлэх ухаанb) Рекреацын газарзүйc) Аялал жуулчлалын газар зүйd) Аялал жуулчлалын шинжлэх ухаан

2. Монгол Улсад аялал жуулчлал хөгжүүлэхэд тохирсон байгаль, түүх, соёлын нөөц бүхий газар нутгийг................гэнэ

a) Аялал жуулчлалын бүс нутагb) Аялал жуулчлалын бүтээгдэхүүнc) Тусгай хамгаалалттай газар нутагd) Аялал жуулчлалын нөөц

3. Аялал жуулчлалын бүтээгдэхүүн үйлчилгээг бүрдүүлэхэд нөлөөлөхүйц байгаль, нийгэм, эдийн засгийн хүчин зүйлүүдийг ....................................... гэнэ.

a) Аялал жуулчлалын нөөцb) Аялал жуулчлалын бүтээгдэхүүнc) Аялалын хөтөлбөрd) аялал жуулчлалын маршрут

4. Рекреаци гэдэг нь a) Аялал жуулчлалb) Амралт чөлөөт цагc) Газар зүй d) Зураг зүй гэсэн утгатай үг.

5. Рекреацын газарзүйн шинжлэх ухаан нь сэтгэл судлал, эдийн засаг, .........................гэсэн тулгуур үзэл баримтлалыг үндэсээ болгодог.

a) Аялал жуулчлалb) Газарзүйc) Хууль эрх зүйd) Нийгмийн сэтгэл зүй

6. Аялал жуулчлалын нөөц нь аялал жуулчлалын хэлбэр, аялал жуулчлалын чиглэлийн сонголт, ........................ зэргээр дамжуулан аялал жуулчлалын хөгжилд нөлөөлдөг.

a) Жуулчны тооb) Аялалын хөтөлбөрc) Аялалын маршрутd) Жуулчдын сэтгэл хөдлөл

7. Профессор Клэйр Ганн /Clare Gunn/-ын тодорхойлсоор .................................гэдэг нь аялагчдын амралт чөлөөт цагаа ая таатай өнгөрүүлэхэд зориулагдсан үйлчилгээнүүд болон үзмэрүүдийг төвлөрүүлсэн газрыг хэлнэ гэжээ.

1


a) Жуулчдын зорин очих газарb) Жуулчдын оршин буй газарc) Жуулчдын амьдрахаар хүсэж буй газарd) Жуулчдын амрах газар

8. Аялал жуулчлалын байгууллагаас үзүүлж байгаа жуулчдын сонирхлыг татах, тэдний аялах тав тухтай нөхцөлийг хангасан төлбөрт үйлчилгээг................................гэнэ.

a) Аялал жуулчлалын бүтээгдэхүүнb) Аялал жуулчлалын нөөцc) Аялал жуулчлалын үйлчилгээd) Аялал жуулчлалын хөтөлбөр

9. ....................................... гэдэг бол бодит мэдээлэл, таатай сэтгэгдэл, эсвэл төлөвлөсөн аялалын үйлчилгээ болон бүтээгдэхүүнээс авах сэтгэл ханамж авдаг төсөөллийг хэлнэ.

a) Жуулчдын хэрэгцээb) Жуулчдын сонирхолc) Жуулчдын таашаалd) Жуулчдын сэтгэл хөдлөл

10. ......................................... гэдэг нь аялал жуулчлал хөгжихөд таатай нөхцлийг бүрдүүлэх, өөрөөр хэлбэл хязгаарлагдмал нөөцийг хамгийн үр дүнтэй байдлаар ашиглах үйл ажиллагаа болно

a) Нөөцийг ашиглахb) Нөөцийг бүрдүүлэхc) Нөөцийг хөгжүүлэхd) Нөөцийг сурталчлах

11.Орон зайн үүднээс рекреацыг ..................................гэж ангилдаг.a) Идэвхтэй ба идэвхгүйb) Орох ба гарахc) Байнгын ба түр зуурынd) Хөдөлгөөнт ба зогсонги

12.Аялал жуулчлалын ..................................... гэдэг нь жуулчдад таалагдах шинэ газар орныг аялал жуулчлалын үйл ажиллагаанд татан оруулах, жуулчдын шинэ сонирхлын мотивыг бий болгох, өөрөөр хэлбэл аялал жуулчлалын шинэ төрөл хэлбэрийг бий болгох үйл ажиллагаа юм.

a) Нөөцийг шинээр бий болгохa) Нөөцийг сэргээхb) Нөөцийг сурталчлахc) Нөөцийг хөгжүүлэх

13.Рекреацыг үйл ажиллагааны давтагдлаар..................ангилна.a) 3b) 4c) 6d) 5

14. ..................................гэдэг нь өнөөдрийн байдлаас илүү үр ашигтайгаар ашиглах, нэмэлт боломжуудийг нээн илрүүлэх үйл явц юм.

a) Нөөцийг дахин сэргээхb) Нөөцийг сурталчлахc) Нөөц ашиглалтыг сайжруулах

2


d) Нөөцийг шинээр бий болгох15.Аялал жуулчлалын үйлчилгээний хүрээ, түвшинг бууруулахгүйгээр

тусгай обьектуудыг нэгэн зэрэг ашиглахад тохирсон жуулчдын хамгийн их тоогоор тодорхойлогдох хоноглол байр “орны тоо”, нийтийн хоолны “хоолоор үйлчлэх суудлын тоо” болон нэмэлт үйлчилгээний газрын “суудлын тоо эсвэл талбай “ багтаамжийг...................гэнэ.

a) Аялал жуулчлалын зах зээлb) Аялал жуулчлалын зах зээлийн багтаамжc) Аялал жуулчлалын бүс нутагd) Аялал жуулчлалын нутаг дэвсгэрийн багтаамж.

16.Хэд хэдэн тооны аялал жуулчлалын бүтээгдэхүүнийг “шингээх” түүний чадвар буюу тогтоосон үнэ ба нийлүүлэлттэй үед тодорхой тур, аялал жуулчлалын үйлчилгээ, жуулчны бэлэг дурсгалын зориулалттай барааны боломжит борлуулалтын хэмжээ нь............................ юм.

a) Аялал жуулчлалын бүс нутагb) Аялал жуулчлалын зах зээл c) Аялал жуулчлалын нөөцd) Аялал жуулчлалын зах зээлийн багтаамж.

17. Аялал жуулчлалын байгалийн нөөцийг орон зайн хамаарлаар нь үндсэн..........төрөл хэлбэрт буюу газар зүйн бүсэд хуваадаг.

a) 8b) 6c) 5d) 7

18.Нэгж хугацаанд геосистемийн нэгж талбайд хүн, автомашин, моторт завийн үзүүлэх үйлчлэлийн хэмжээгээр хэмжигдэх үзүүлэлт бол..........................юм.

a) Рекреацын ачаалалb) Рекреацын багтаамжc) Рекреацын нөөцd) Рекреацын даац

19.Оросын эрдэмтэн Д.В.Николаенко рекреацийн газарзүйн судалгааны объект нь ............................гэж тодорхойлсон.

a) Нийгэм соёлын системb) Газарзүйн үзэгдлүүдc) Аялал жуулчлалын нөөцd) Аялал жуулчлалын бүтээгдэхүүн

20.Аялал жуулчлал өндөр хөгжсөн бүс нутагт ..................... бий болдог. a) Аялал жуулчлалын бүтээгдэхүүнb) Аялал жуулчлалын тархалтc) Аялал жуулчлалын хомсдолd) Аялал жуулчлалын бөөгнөрөл

21.Аялал жуулчлалын байгалийн нөөцийг байгалийн унаган нөөц...................................гэж 2 ангилдаг.

a) Унаган нөөц b) Сайжруулсан нөөцc) Хүний гараар бүтээгдсэн нөөцd) Архелогийн нөөц

3


22.Аялал жуулчлалын байгалийн нөөцийг орон зайн хамаарлаар нь үндсэн 5 төрөл хэлбэрт буюу газар зүйн бүсэд хуваадаг. Үүнд: Дагнасан нөөц, зам дагуух нөөц, баазад түшиглэсэн нөөц ...............................багтана.

a) Тойрон аялах нөөц b) Бүс нутгийн нөөц c) А болон В хариултd) Унаган нөөц

23.Нөөцийн үнэлгээнд тогтмол ордог боловч төдий л аялал жуулчлалын үйл ажиллагаанд оролцдоггүй нөөцүүдийг татан оруулах нөхцөл боломжийг илрүүлэх үйл ажиллагааг ...........................гэнэ.

a) Нөөцийг аялал жуулчлалын үйл ажиллагаанд татан оруулахb) Нөөцийг сэргээх c) Нөөцийг шинээр бий болгохd) Нөөцийг хөгжүүлэх

24.Жуулчны сэтгэл татах үзмэрийг профессор Жи Чак /Gee Chuck/ хүрээлэн буй орчны /байгаль, нийгэм, соёлын/ үзмэрүүд, хүний гараар бүтээгдсэн бодитой орших үзмэрүүд мөн.......................гэж ангилсан байдаг.

a) Үйл явдлын үзмэрүүдb) Сайжруулсан үзмэрүүдc) Унаган үзмэрүүдd) Архелогийн үзмэрүүд

25.Аялал жуулчлал нь нийгэм, эдийн засаг, байгаль орчинд эерэг, сөрөг нөлөө үзүүлэгч аж үйлдвэрлэлийн хэлбэр бөгөөд тэдгээрт үзүүлэх нөлөөллийг нягтлан судлах нь рекреацийн газарзүйн .................... гол бүрэлдэхүүн хэсэг болдог.

a) Судалгааныb) Хяналтын c) Шинжилгээний d) Дүгнэлтийн

26.Нөөцийг оновчтой зөв тогтоож, зөв ялган аялал жуулчлалд ашигласнаар тэр нөөц нь сая аялал жуулчлалын бүтээгдэхүүний чухал иж бүрдэл болно.

a) Тийм b) Үгүйc) Боломжгүй

27.Аялал жуулчлалын нөөц нь аялал жуулчлалын хэлбэр, аялал жуулчлалын чиглэлийн .................., жуулчны тоо зэргээр дамжуулан аялал жуулчлалын хөгжилд нөлөөлдөг.

a) Сонголтb) Зай c) Маршрут d) Бүтээгдэхүүн

28.Бус нутгийн нөөцийн зохион байгуулалт, төлөвлөлт, хяналт болон үнэлгээний системийг жуулчлах үйл ажиллагааг дэмжин урамшуулах, зохистой ашиглалтыг сайжруулах, бүс нутгийн нөөцүүдийг ялган тогтоож, аялал жуулчлалын хэв шинжээр ангилж аялал жуулчлалд татан оруулах нь аялал жуулчлалын нөөцийг ...........................асуудал юм.

a) Сурталчлах

4


b) Хөгжүүлэх c) Устгахd) Шинээр бий болгох

29.Аялал жуулчлалыг тогтвортой хөгжүүлэх концепцийн үндэс нь .............буюу ачааллын тухай ойлголт байдаг.

a) Нөөцb) Даацc) Тогтворжилт d) Ашиглалт

30.Манай орны хувьд ....................................бүс нутаг нь аялал жуулчлалын бөөгнөрөлийг бий болгосон бүс нутаг мөн.

a) Говийн бүсb) Гурван голын сав, Говийн c) Алтай хангайнd) Хөвсгөл нуур, Хархорин, Горхи-Тэрэлжийн

Б. Чадвар шалгах даалгавар

1. Бүс нутгийн тухай ойлголтыг газарзүйн шинжлэх ухааны судалгааны чиглэл болох

................................................... ................................................... ................................................... онолын хүрээнд авч үздэг.

2. АНУ-ын судлаач Jafari Jatar 1997 онд Аялал жуулчлалын тухай ойлголтыг тайлбарласан байдаг. Тэр тодорхойлолтыг бичнэ үү?

............................................................................................................................

............................................................................................................................

............................................................................................................................

..............................................................................

3. Бүс нутгийн ялгаа гарах болсон шалтгааныг бичнэ үү?

............................................................................................................................

............................................................................................................................

................................................................

4. Байгаль судлалын үндсэн ухагдахууныг бичнэ үү?

5. Бүс нутаг гэдэг нь ............................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................................................................................................

6. Байгалийн нөхцөл болон нөөцийн ялгааг бичнэ үү?

Байгалийн нөхцөл Байгалийн нөөц

5

Байгалийн үндсэн ухагдахуун


7. Байгаль орчны харилцааны системийг дараах байдлаар ангилна. Үүнд: .............................................. .............................................. ( популяци орчин, нийгэм орчин)

8. Аливаа нөөцийн сонголт нь .....................................................................................–ээр тодорхойлогдоно.

(эдийн засгийн үр ашгаар техникийн боломжийн ашиглалтаар)

9. Хүний олон талд хэрэгцээгээр үйлдвэрлэлийн нутаг дэвсгарийн ялгаатай хандлага үүсж бий болсон байдаг ба үүнийг доорх хэдэн аспектаар тайлбарлана.

.............................................. .............................................. ..............................................

10.Оросын эрдэмтэн В.М. Разумовскийн бүс нутгийн хөгжлийн шалгуурын эрэмбийг бичнэ үү?

.............................................. ..............................................

11.Эдийн засгийн бүсчлэлийн зорилгыг бичнэ үү?

............................................................................................................................

............................................................................................................................

............................................................................................................................

................................................................................................

12.Бүс нутаг ба түүнд нөлөөлөх хүчин зүйлс

6

Бүс нутаг


13.Хүн амын шилжилт хөдөлгөөний үндсэн шалтгааныг бичнэ үү? 1. ...................................................2. ...................................................3. ...................................................

14.1995 онд Монгол Улсын Засгийн Газраас тогтоосон 167 тоот тогтоолоор МУ-н бүс нутгийг 7 ангилсан. Нөхөж бичнэ үү?

1. ..................................................2. ..................................................3. ..................................................4. ..................................................5. ..................................................6. ..................................................7. ..................................................

15.Эдийн засгийн бүс үйлдвэрлэл-нутаг дэвсгэрийн цогцолбор бүрэлдэн хөгжих явдал нь ерөнхийдөө дараах 3 бүлэг хүчин зүйлээс хамаарна.

16.Монгол улсын бүс нутгуудын байгаль нөхцөл, нөөцийн ашиглалт, хамгаалалтын хөгжлийн асуудлын тухай бичнэ үү?

............................................................................................................................

............................................................................................................................

............................................................................................................................

..............................................................................

17.Эдийн засгийн бүс үйлдвэрлэл-нутаг дэвсгэрийн цогцолборын 3 хүчин зүйлсд багатах ойлголтуудыг нөхөж бичнэ үү?

Нэг дэх бүлэг хүчин зүйл

Хоёр дах бүлэг хүчин зүйл

Гурав дах бүлэг хүчин зүйл

.

18.Бүс нутгийн түвшинд жуулчны урсгал их байгаа нь 2 шалтгаантай. Үүнд: ...................................... ......................................

19.Tourist Destination –ийг судлаач Clare Grunn /1999/ дараах байдлаар тодорохойлсон байна.

............................................................................................................................

............................................................................................................................

............................................................................................................................

20.Жуулчдын зорих газрын үндсэн 4 байдлаар ангилна.

7

Хүчин зүйлс


...................................... ...................................... ...................................... ......................................

В. Хэрэглээ шалгах даалгавар

1. Монголын аялал жуулчлалын хөгжил, түүний орон нутагт хөгжиж буй хэв маяг, байгаль нийгэм соёлын нөлөөлөл, аялалын нөөц, аялал явагдаж буй бүс нутаг зэргийг дараах 3 ялгарал, онцлог орчны дагуу хуваан авч үзэх боломжтой. Үүнд:

.................................................... .................................................... ....................................................

2. Аялал жуулчлал бөөгнөрөл төвлөрөл хэлбэрээр хөгжиж байгаа дараах 5 бүс нутаг байна. Нөхөж бичнэ үү?

3. Газарзүйн байрлалын ангилалыг бичнэ үү? 1. .......................................................2. .......................................................3. .......................................................

4. Аялал жуулчлалын нөөцийг хөгжүүлэх үйл ажиллагааг тодорхолж бич ...................................................... ...................................................... ...................................................... ...................................................... ......................................................

5. Аялал жуулчлалын нөөцөд хамаарах үндсэн газруудыг нөхөж бичнэ үү?

8

Бүс нутгийн бөөгнөрөл

1

2

4

5

3


6. Монгол улсын зүүн бүсэд орших тусгай хамгаалалттай газруудыг нэрлэнэ үү?

.................................................. .................................................. .................................................. ..................................................

7. Эдийн засгийн бүсэд хамаарах аймгуудын ерөнхий хуваарийг тохируулна уу?

1 Баруун бүс A Архангай, Баянхонгор, Булган, Орхон, Өвөрхангай, Хөвсгөл;

2 Хангайн бүс B Дорнод, Сүхбаатар, Хэнтий;

3 Төвийн бүс C Баян-Өлгий, Говь-Алтай, Завхан, Увс, Ховд;

4 Зүүн бүс D Нийслэл хот, түүний дүүргүүдийн нутаг дэвсгэр, хот орчмын бүсийн дагуул хотууд.

5 Улаанбаатарын бүс

E Говьсүмбэр, Дархан-Уул, Дорноговь, Дундговь, Өмнөговь, Сэлэнгэ, Төв;

8. Аялал жуулчлалыг бүсчилэн хөгжүүлэх нь ямар ач холбогдолтой вэ?

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

...............................................................

9. Монгол улсын аялал жуулчлалын бүс нутгийн хөгжлийн үзэл баримтлалыг 3 үе шатыг дамжин хэрэгжинэ гэж үзсэн. Үе шат тус бүрийн хугацааг бичнэ үү?

1-р үе шат - .................................... он 2-р үе шат - .................................... он 3-р үе шат - .................................... он

10.Монгол улсын аялал жуулчлалын бүс нутгийн хөгжлийн үзэл баримтлалыг 3 үе шатыг дэлгэрүүлж тайлбарлана уу?

1-р үе шат 2-р үе шат 3-р үе шат

9

Аялал жуулчлалын

нөөц


.

11.Бүсчилсэн хөгжлийн үүргийг бичнэ үү? ................................................... ................................................... ................................................... ................................................... ...................................................

12.Монгол улсын баруун бүсэд орших тусгай хамгаалалттай газруудыг нэрлэ

................................................... ................................................... ...................................................

13.Монгол улсын бүс нутгуудын нийгмийн хөгжлийн асуудлын талаар бичнэ үү?

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

...............................................................

14.Аялал жуулчлалын нөөцийг хөгжүүлэх үйл ажиллагааг гүйцээж бичнэ үү?

15.Монгол улсын бүс нутгуудад зохион байгууллагддаг олон улсын арга хэмжээнүүдээс бичнэ үү?

........................................................ ........................................................ ........................................................ ........................................................

16.Аялал жуулчлалын харилцан нөлөөлийн үндсэн хүчин зүйлсийг бичнэ үү?

10

Нөөцийг хөгжүүлэх

үйл ажиллагаа

Хүчин зүйлс


17.Аялал жуулчлалын бүс нутгийн олон чиглэлт функцыг бичнэ үү? .............................................. .............................................. .............................................

18.Монгол улсын бүс нутгууд газарүйн байршлаасаа шалтгаалан бие даан хөгжих боломжтой. Энэ талаар дэлгэрүүлж бичнэ үү?

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

..............................................................

19.Эдийн засгийн бүсчлэлийг дараах хүчин зүйлсийн нөлөөг багасгаж, хөгжлийн өндөр түвшинд хүргэх боломжтой гэж үздэг. Эдгээр хүчин зүйлсийг бичнэ үү?

20.Бүсчилсэн хөгжлийн үзэл баримтлалын давуу талыг бичнэ үү?

............................................................................................................................

............................................................................................................................

............................................................................................................................

..............................................................................

21.Бүс нутгийн аялал жуулчлалын төлөвлөлтийг хэрэгжүүлснээр ямар давуу талуудыг бий болгох боломжтой вэ?

............................................................................................................................

............................................................................................................................

............................................................................................................................

..............................................................................

22.Бүс нутгийн аялал жуулчлалын төлөвлөлийн системийг хүчин зүйлсийг бичнэ үү?

...................................... ......................................

11


23.Аялал жуулчлалын бүс нутаг төлөвлөлтийн үндсэн шалгуур, зарчимаас нэрлэ

............................................................................................................................

............................................................................................................................

............................................................................................................................

..............................................................................

24.Монгол орныг бүсчлэн хөгжүүлэх талаар явуулсан судалгааны ажлуудад тулгуурлан бүдүүвч зураглал гаргана уу?

25.Монголын аялал жуулчлалын үндсэн бүс нутгууд, тэдгээрийн аялал жуулчлалын нөхцөл, нөөцийн тоймд үндэслэн харьцуулалт хийнэ үү?

1 Баруун бүс

2 Хангайн бүс

3 Төвийн бүс

4 Зүүн бүс

5 Улаанбаатарын бүс

12


Бүлэг 2. Аялал жуулчлалын байгаль, түүх соёл, нийгэм эдийн засгийн нөөц


1. ......................................т эртний хүний оромж, отог, сууц, агуй, сүг зураг, хадны бичээс, буган ба хүн чулуун хөшөө, булш бунхан, эртний хот, суурины үлдэгдэл, балгас, хэрэм, цайз, суваг шуудуу, далан, эртний зэр зэвсэг хийж байсан орд, уламжлалт зан үйлтэй холбоотой уул, овоо, тахилга бүхий болон түүхэн чухал үйл явдал болсон газар зэргийг хамааруулж болно.

a) Түүх, соёлын дурсгалт газарb) Байгалийн нөөц газарc) Дархан цаазат газарd) Дурсгалт газар

2. Эргэлийн зоо ТХГН-ын алинд нь багтах вэ?a) Байгалийн нөөц газарb) Байгалийн цогцолборт газарc) Дархан цаазат газарd) Алинд нь ч хамрагдахгүй

3. Хамгийн том талбайтай нуур Увс, хамгийн гүн, хамгийн цэнгэг устай нуур ........................ байдаг. Дараах нууруудаас сонго.

a) Буйрb) Хөвсгөлc) Увсd) Хар-Ус

4. Монгол улсын нийгэм эдийн засгийн газарзүйн байрлалын онцлог юу вэ?a) Өргөн уудам нутаг дэвсгэртэйb) Хөдөө аж ахуйн болон аж үйлдвэр хослон хөгжсөнc) Засаг захиргааны хувьд олон нэгжид хуваагдсанd) Зах зээлийн багтаамж ихтэй ОХУ болон БНХАУ 2 том гүрний

хооронд байрлаж байгаа нь 5. Буйд газар гэсэн утгатай бөгөөд хүний хөл үймээнээс хол буйд газар

байгуулагддаг байсан учраас тэгж нэрлэх болсон гэдэг. Энэ нь ямар газрын нэр вэ?

a) Хийдb) Суваргаc) Гонхонd) Дуган

6. ЖАЙКА-ийн судалгаагаар Монгол улсыг аялал жуулчлалын хэдэн бүс нутагт хуваасан бэ?

a) 5b) 7c) 3d) 6

7. Аялал жуулчлал аль бүс нутагт түргэн хөгжиж байна вэ?a) Зүүн бүсэдb) Баруун бүсэдc) Төвийн бүсэд

13


d) Хангайн бүсэд8. Хөвсгөлийн уулс аль уулсын тогтолцоонд хамаарагддаг вэ?

a) Хангайb) Хэнтийc) Алтайd) Соёны

9. Аль нь Хэнтийн нурууны ноён оргил вэ?a) Мөнхсарьдаг b) Хүйтэн c) Асралт хайрхан d) Хүрх

10. Олон улсын улаан номонд орсон амьтныг дугуйл.a) Мазаалайb) Цагаан тогоруу c) Умардын халиуd) Монгол бөхөн

11.Дэлхийн манхант элсний хамгийн хойд захын цэг манай нутагт байдаг байна. Үүнийг олно уу?

a) Монгол элс b) Дуут манхант элсc) Бөөрөг дэлийн элсd) Хонгорын элс

12.Монгол улсын хүн амын голлох үндэстний нэрийг нэрлэ.a) Халхb) Казахc) Монгол d) Дөрвөд

13.Монголын ард түмний дундаас хамгийн олон тоотой ястны нэрийг жагсаасан мөрийг сонго.

a) Халх, Дөрвөд, Урианхай,Баяд, Дарьгангаb) Халх, Казах, Дөрвөд, Баяд, Буриадc) Халх, Урианхай, Захчин, Дөрвөд, Баядd) Халх, Барга, Урианхай, Дарьганга

14.Монгол орны газарзүйн байрлалын дутагдалтай талыг нэрлэсэн мөрийг олж тэмдэглэ

a) Дэлхийн хоёрхон улстай хиллэдэг b) Далай тэнгист гарах гарцгүйc) Эх газрын эрс тэс уур амьсгалтайd) Хилийн ихэнх хэсэг өндөр уул нуруугаар хүрээлэгдсэн учир зам

тээврийн болоцоо муу15.Хамгийн олон ястан амьдардаг аймаг аль нь вэ?

a) Увсb) Ховдc) Баян-Өлгийd) Хөвсгөл

16.Монгол хэл дэлхийн ямар язгуур хэлэнд багтах вэ?a) Дравидынb) Алтайнc) Уралынd) Кавказын

14


17.Монгол орны устаж үгүй болох аюулд ороод байгаа ховордсон ургамал, амьтан тархсан нутгийн хэдэн хувийг тусгай хамгаалалттай газар нутагт хамрагдсан гэж үздэг вэ?

a) 13.5b) 30c) 40d) 60

18.Байгалийн нөхцөлийн хувьд Монгол оронд төдийгүй дэлхийд ховорхон онцлог газрууд буюу байгалийн үзмэрийн нэг дэлхийн хамгийн урт шулуун тектоникийн хагарал хаана оршдог вэ?

a) Увс аймгийн Түргэний нурууb) Увс аймаг Хан хөхийн нурууc) Ховд аймгийн Халзангийн нуруу

19.Манай орны ойн сан бүхий нийт газрын хэдэн хувь нь ойгоор бүрхэгдсэн талбай байдаг вэ ?

a) 57.2b) 77.6c) 70.4d) 84

20.Монголын эртний түүх, соёлын ховор нандин дурсгал, үзэсгэлэнт байгаль, хот балгасын туурь, хөшөө, Монголын модон сийлбэрийн урлаг, эртний уран барилгын дурсгал, монголын ард түмний ахуй соёл, зан үйлтэй танилцуулах, морь, сарлаг унуулах, загасчлах, рашаан эмчилгээ сувилгаа хийлгэх, байгалийн элдэв сонин тогтоц, үзэсгэлэнт газрыг үзүүлэх чиглэлтэй аялал жуулчлалын бүс нутаг аль нь вэ?

a) Орхон голын бүсb) Гурван голын сав газрын бүсc) Хөвсгөл орчмын бүсd) Төвийн бүс

21.Манай улс анхлан ямар газрыг дархлан, хамгаалалтанд авсан бэ?a) 1878 он Богдхан уулыг b) 1778 он Богдхан уулыгc) 1889 он Шар хоолойd) 1975 он Шар хоолой

22.Зулзаганай, Хэрмэнцав, Баянзаг зэрэг үзмэрүүд аялал жуулчлалын аль бүсэд хамаарах вэ?

a) Хөвсгөлийн бүсb) Говийн бүсc) Дорнод бүсd) Төвийн бүс

23.Аялалын хөтөлбөрт эртний амьтдын үлдэгдэл бүхий геологийн түүхэн олдвортой газраар аялна гэж оруулсан бол дараах нөөц газруудын аль нь аялалын хөтөлбөрт тохирох вэ?

a) Тосон Хулстай b) Эргэлийн зооc) Батхаан уулd) Алагхайрхан

24.Монгол улсын нутаг дэвсгэр дээр хүн амьдарч эхэлсэн он цаг аль нь вэ?a) 700000b) 800000

15


c) 750000 d) 830000

25.Хамгийн эрт үед холбогдох хадны сүг зураг хаана байдаг вэ?a) Их тэнгэрийн ам b) Ямаан усc) Хойд Цэнхэр d) Баянлиг

26.Шинэ чулуун зэвсгийн үед холбогдох нүхэн сууц хаанаас олдсон бэ?a) Тахилтын хотгорb) Тамсагбулагc) Норовлин уул d) Чандмань уул

27.Буган чулуун хөшөөг ямар хүмүүст зориулан босгож байсан бэ?a) Эзэн хаан b) Бөө удган c) Цэргийн жанжин d) Олзлогдсдод

28.Хиригсүүрийг ямар овог аймгийнхан үлдээсэн дурсгал гэж үздэг вэ?a) Монголb) Хүннү c) Түрэгd) Индо-иран

29.Дөрвөлжин булшийг ямар төрхтөнүүдийн оршуулга гэж үздэг вэ?a) Негроид b) Монголоид c) Европоид d) Аль нь ч биш

30.Хүннү нарын уугуул нутаг хаана байсан бэ?a) Ордосb) Байгаль нуур c) Говьd) Хангайн нуруу

Б. Чадвар шалгах даалгавар

1. "Экотуризм" гэдэг ойлголтыг тайлбарлана уу? ....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

2. Монголын экотуризмын аюулгүй байдлын үндэсний бие бүрэлдэхүүнд ямар байгуулагууд багтдаг вэ? Нөхөж бичнэ үү?

3. Байгалийн аялал жуулчлалын нөөцийг нэрлэнэ үү? ................................................ ................................................

16


................................................4. ТХГН-ийн Байгалийн цогцолборт газрын ангилалд хамрагдах газар

нутгийг бичнэ үү? ............................................... ............................................... ............................................... ............................................... ...............................................

5. Монгол оронд экотуризмыг хөгжүүлэхэд баримтлах гол зарчмаас нэрлэнэ үү?

6. Монгол орны өндөр уулын бүслүүр хэдэн км2 талбайг эзэлдэг, нийт газар нутгийн хэдэн хувийг эзэлдэг вэ? Хүснэгтийн баганаар зөв хариултыг сонгоно уу?

Талбай Эзлэх хувь1. 70492.5 км2 2. 3.6%3. 56394.0 км2 4. 4.5%5. 238108. 0 км2 6. 34.2%7. 535743.0 км2 8. 19.1 %9. 299201.5 км2 10. 23.4 %11. 366561.0 км2 12. 15.2%

7. ТХГН-ийн орон зайн сүлжээ бүрдүүлэхэд БЦГ-ын ямар шалгуур үзүүлэлтүүдийг харгалздаг вэ?

................................................. ................................................. ................................................. ................................................. .................................................

8. Монгол улсын ТХГН-ийн ангилалд багтдаг газруудыг нэрлэнэ үү? ................................................. ................................................. ................................................. .................................................

9. Байгалийн цогцолборт газрыг ямар бүсүүдэд хуваадаг вэ?

17


10.Аялал жуулчлалын бүтээгдэхүүн гэж юуг хэлэх вэ? Жишээгээр тайлбарлаж бичнэ үү? .......................................................................................................................................................................................................................................................

11.Аялал жуулчлалын гэрээнд тусгагддаг зүйлсийг жагсааж бичнэ үү? ................................................ ................................................ ................................................ ................................................

12.Амьтаны аймгийг хамгаалах хэлбэрүүдийг нэрлэнэ үү?

13.Байгалийн ургамлын тухай хуулинд нэн ховор ургамлыг юу гэж тодорхойлсон байдаг вэ? Тайлбарлана уу? ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

14. Хариултыг тохируулж бичнэ үү?

1 Нэн ховор амьтдыг агнах тусгай зөвшөөрлийг ямар байгууллага олгодог вэ?

A

2 Амьтаны цуглуулгыг гадаадад гаргах зөвшөөрлийг ямар эрхийн актыг үндэслэн олгох вэ?

B

3 Элбэг ан амьтныг гадаад улсад гаргах тусгай зөвшөөрлийг ямар байгууллага өгөх вэ?

C

4 Ховор ургамлыг эм үйлдвэрлэлийн зориулалтаар ашиглах зөвшөөрлийг хаанаас олгох вэ?

D

1. 1 2 3 415. “Экотуризмын бүтээгдэхүүн” гэдэг тодорхойлтыг тайлбарлаж бичнэ үү?

18


............................................................................................................................

............................................................................................................................

............................................................................................................................16. . Монгол оронд экотуризмыг хөгжүүлэхэд баримтлах гол зарчмаас

нэрлэнэ үү? ................................................ ................................................ ................................................

17.Байгалийн аялал жуулчлалын онцлогийг нэрлэнэ үү? ................................................ ................................................

18.ТХГН-ийн Дархан цаазат газрын ангилалд ямар газар нутгийг хамруулдаг вэ?

19.Байгалийн нөөц газрын төрлөөс нэрлэнэ үү? .................................................. .................................................. .................................................. ..................................................

20.ТХГН-ийн орон зайн сүлжээ бүрдүүлэхэд Дархан цаазат газрыг ямар шалгуур үзүүлэлтүүдийг харгалздаг вэ? нөхөж бичнэ үү?


1. . Дархан цаазат газрыг ямар бүсүүдэд хуваадаг вэ? ................................................... ................................................... ...................................................

2. Жуулчин гэж ямар хүнийг хэлэх вэ? Жишээгээр тайлбарлан бичнэ үү? ....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

3. Ургамлын нөөцийн мэдээллийн сан бүрдүүлдэг ухагдахууныг нэрлэнэ үү?

19


...................................................... ......................................................

4. Хүснэгтээс тохирох утгыг харгалзуулна уу?

1 Жуулчны баазад зэрэглэл тогтоох асуудлыг ямар байгууллага эрхлэх вэ?

A

2 Нэн ховор ан амьтныг амьдаар нь гадаад улсад гаргах тусгай зөвшөөрлийг ямар байгууллага өгөх вэ?

B

3 Ургамлыг гадаад улсад гаргах зөвшөөрлийг ямар байгууллага олгох вэ?

C

4 Аялал жуулчлалын бүтээгдэхүүний үнэ тарифыг хаанаас тогтоох вэ?

D

5. Монгол улсын улаан номонд орсон үлдвэр, нэн ховор ургамлыг нэрлэнэ үү?

................................................ ................................................ ................................................

6. ТХГН-ийн орон зайн сүлжээ бүрдүүлэхэд БЦГ-ын ямар шалгуур үзүүлэлтүүдийг харгалздаг вэ?

7. Дархан цаазат газарт ямар үйл ажиллагааг явуулахыг хориглох вэ? Жишээгээр тайлбарлаж бичнэ үү? ....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................Аялал жуулчлалын байгууллагын ангилалыг бичнэ үү?

.................................................... .................................................... ....................................................

8. МУ-ын амьтаны аймгийн тухай хуулинд дахь "Агнуурын амьтан" гэсэн тодорхойлтыг бичнэ үү? ....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................Тохируулна уу?

20


1 Аялал жуулалын сан хаанаас санхүүжих вэ?

A

2 Нэн ховор, ховор амьтаны нөөц тархацыг тогтоох хамгаалах ажлыг хаанаас санхүүжүүлэх вэ?

B

3 Нэн ховор ан амьтаны тархац нөөцийг тогтоох ажлын зардлыг ямар байгууллагаас санхүүжүүлэх вэ?

C

4 Ургамал хамгааллын үйл ажиллагааг хаанаас санхүүжүүлэх вэ?

9. Монгол орны хөндийлжийн гаралтай агуйг нэрлэж дэлгэрэнгүй тайлбарлана уу? ....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................Тохируулж бичнэ үү? 1 Ургамал түүж бэлтгэхдээ зөвшөөрөлд

заасан хэмжээг хэтрүүлэн түүж бэлтгэсэн бол иргэнийг хичнээн төгрөгийн торгууль хүлээлгэх вэ?

A

2 Нэн ховор ургамлыг хуулинд зааснаас өөр зориулалтаар түүж ашигласан иргэнийг хичнээн төгрөгөөр торгох вэ?

B

3 Зохих гэрээ байгуулахгүйгээр үйлдвэрлэлийн зориулалтаар агнуурын амьтан агнасан тохиолдолд иргэнийг хэдэн төгрөгөөр торгох ёстой вэ?

C

10.Тусгай зориулалтын агнуур гэж юуг хэлэх вэ? Тайлбарлаж бичнэ үү? ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

11.Ховор ургамлыг ямар зориулалтаар ашиглахыг зөвшөөрөх вэ? .............................................. ............................................. ............................................. .............................................

12.Ан амьтаныг ямар үед агнахыг хориглох вэ? Жишээгээр тайлбарлана уу? ......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

13. Ìîíãîë îðíû ºíäºð óóëûí á¿ñë¿¿ð õýäýí êì2 òàëáàéã ýçýëäýã, íèéò ãàçàð íóòãèéí õýäýí õóâèéã ýçýëäýã âý? Õ¿ñíýãòèéí áàãàíààð çºâ õàðèóëòûã ñîíãîíî óó?

21


a)1,2 b)1,4 c)3,2

d)3,4 e) 5,6 f) 5,8.

g)7,6. h)7,8. i) 9,8

k) 9,10

14.Монгол улс дэлхийн бөмбөрцгийн хаана оршдог, түүний захын цэгүүдийг нэрлэ

15.Монгол улсын ямар ямар аймгууд ОХУ-тай хиллэдэг вэ? Хил орчмын бүс нутгуудад орших аялал жуулчлалын нөөцүүдийг тодорхойлно уу?....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

16.Монгол улстай нэг өргөрөг, уртрагт орших улсуудыг зааж, аялал жуулчлалын нөөцийн ашиглалтыг харьцуулан бичнэ үү?....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

17.Монгол улстай хамгийн ойр орших далай, тэнгисүүдийг зурагт зааж усан замын аялалын нөөц болгон ашиглаж буй байдалд дүгнэлт хийнэ үү?

22

Òàëáàé Ýçëýõõóâü

1. 70492.5 êì2 2. 3.6%3. 56394.0 êì2 4. 4.5%5. 238108. 0 êì2

6. 34.2%

7. 535743.0 êì2 8. 19.1 %9. 299201.5 êì2 10. 23.4

%11. 366561.0 êì2

12. 15.2%


............................................................................................................................

............................................................................................................................

............................................................................................................................

.

18.Монгол орны хотгор, гүдгэрийн ерөнхий байдлыг Монгол орныг хөндлөн зүссэн байдлаар дүрсэлж хотгор гүдгэрийг нь тоймло. Хотгор гүдгэрийн байдлын аялал жуулчлалд нөлөөлөх байдлыг тодорхойлно уу?.....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

19.Монгол оронд байдаг нууруудыг нэрлэж байрлалыг нь тодорхойлоод, аялал жуулчлалд нөөц болгон ашиглаж буй зэрэглэлийг харьцуулна уу?

20.Монгол орны хамгийн өндөр болон нам цэгүүдийн өндрийн зөрүүг тодорхойлж, уулын аялалын нөөц болгон ашиглаж буй уулсын тогтолцоог нэрлэнэ үү?

23


Бүлэг 3. Аялал жуулчлалын нөөцийн менежмент, нөөцийн үнэлгээ, нөөцийн ачаалал


1. Байгалийн нөөцийг хэрхэн үнэлдэг вэ?a) Тархсан нөхцөл, ашиглалтb) Нэгж талбайд ноогдох нөөц баялаг, тэдгээрийн бөөгнөрөлc) Нэгж бүтээгдэхүүнийг гаргаж авах зардалd) Дээрхи бүгдийг тооцоолно

2. Газар нутаг болон объектод ирж байгаа жуулчин аялалаас тааламжгүй сэтгэгдэлтэй үлдэх түвшин

a) Жуулчдын нийгмийн даацb) Жуулчдын сэтгэлзүйн даацc) Эдийн засгийн даацd) Газар нутгийн даац

3. Монгол улсад байгаль хамгаалах багц хуулиар улсын тусгай хамгаалалттай газруудыг яаж ангилдаг вэ?

a) Дархан цаазат газар, БЦГ, БНГ, Үндэсний паркb) ДЦГ, БЦГ, улсын хамгаалалттай газар, Үндэсний паркc) ДЦГ, БНГ, тахилгатай газар нутаг, БДГd) ДЦГ, БЦГ, БНГ, БДГ

4. Богдхан уул улсын тусгай хамгаалалтын аль ангилалд багтах вэ?a) Байгалийн дурсгалт газарb) Байгалийн нөөц газарc) Дархан цаазат газарd) Байгалийн цагцолбор газар

5. Газар нутаг болон объектод ирэх жуулчдын ирэлт нь орон нутгийн соёл, жуулчид хүн амын хоорондох харилцаа муудахад хүргэх түвшин

a) Бүс нутгийн даацb) Орон нутгийн нийгмийн даацc) Экологийн даацd) Соёлын даац

6. Байгалийн тодорхой хэв, шинж, аль нэгэн нөөц баялгийг хамгаалах, хадгалах, нөхөн сэргээх нөхцөлийг бүрдүүлэх зорилгоор улсын хамгаалалтанд авсан газар нутгийг .............................................гэнэ.

a) Дурсгалт газар b) Байгалийн нөөц газар c) Байгалийн цогцолборт газар d) Их дархан газар

7. Дархан цаазат газрыг олж дугуйлна уу?a) Нагалхаан уулb) Уран уулc) Хасагт хайрхан уул d) Лхачинвандад уул

8. Аль тодорхойлолт нь дархан цаазат газрын хуулийн тодорхойлолт болох вэ?

a) Байгалийн бүс бүслүүрийн онцлог хэв шинжийг төлөөлж чадах унаган төрхөө хадгалсан, шинжлэх ухааны ач холбогдолтой газрыг

24


b) Байгалийн унаган төрхөө харьцангуй хадгалсан, түүх, соёл, шинжлэх ухаан болон танин мэдэхүй, экологийн хүмүүжил, ач холбогдол бүхий газрыг

c) Байгалийн бүс бүслүүрийн онцлог хэв шинжийг төлөөлөх унаган төрхөө хадгалсан шинжлэх ухааны ач холбогдлыг нь харгалзан байгаль орчны тэнцвэрт байдлыг хангах газрыг

d) Байгалийн тодорхой хэв шинж , аль нэгэн нөөц баялгийг хамгаалах, хадгалах, нөхөн сэргээх нөхцлийг бүрдүүлэх зорилготой газрыг

9. Тусгай хамгаалалттай газрын эрх зүйн бүсийн дэглэмээр батлагдсан зураг төсөл зөвшөөрлийн дагуу барилга байгууламжийг хаана барих вэ?

a) БЦГ-ын аялал жуулчлалын бүсэдb) ДЦГ-ын хязгаарлалтын бүсэдc) БЦГ-ын хязгаарлалтын бүсэдd) ДЦГ-ын хамгаалалтын бүсэд

10.Аялал жуулчлалын аль нэгэн объект байгалийн нөөцөд томоохон хохирол үзүүлэлгүй, жуулчинд аялалаас таагүй сэтгэгдэл үлдээхгүй, хүн амын нийгэм эдийн засгийн асуудалд сөрөг нөлөө үзүүлэхээргүй таарч тохирсон ачаалалыг .............гэнэ.

a) Нөөцb) Даацc) Ашиглалт d) Хувиарлалт

11.Газар нутаг болон объектод жуулчид болон үйлчилгээний салбарын дэд бүтцийн нөлөөллөөр экологийн сөрөг үр дагавар илрэх үйл явц гарах хүртлэх хүмүүсийн ашиглалтын түвшинг..........................гэнэ.

a) Нийгмийн даацb) Экологийн даацc) Орон нутгийн даацd) Газар зүйн даац

12.Тусгай хамгаалалттай газрын экологи, эрхзүйн аль бүс байгалийн цогцолборт газарт хамаарагдах вэ?

a) Онгон бүсb) Онцгой бүсc) Хамгаалалтын бүсd) Эко цогцолборт бүс

13.Монгол орны аялал жуулчлалын бүтээгдэхүүн үйлчилгээг бүрдүүлж буй нөөцийг нийтэд нь байгалийн үзмэр................................гэж 2 ангилна.

a) Аялал жуулчлалын үзмэрүүдb) Түүх соёлын үзмэрүүдc) Угсаатны зүйн үзмэрүүд d) Хүний гараар бүтээгдсэн үзмэрүүд

14.Монгол оронд байх хүний гараар бүтээгдсэн үзмэрүүдийг тайлбарлахдаа дараах зүйлсийг зайлшгүй дурдах шаардлагатай.

a) Хэн бий болгосон эсэхийгb) Одоо хэний эзэмшилд байдаг эсэхc) Хэн гэдэг судлаач судалсаныгd) Соёл иргэншлийн ямар хүрээнд багтаж байсныг

25


15.Аялал жуулчлалын нөөцийн хөгжлийн ерөнхий төвшнөөр тухайн бүс нутгийн аялал жуулчлалын хөгжих чадавхи тодорхойлогдож гарах боломжтой юм.

a) Тиймb) Үгүй

16.Хархорин Орхоны бүс нутгийн аялал жуулчлалын нөөцийн агуулга багтаамж нь...........................юм.

a) Эртний шим ертөнцийн байгаль дахь ил нөөц b) b) Сибирь, Ази-н байгалийн олон хэв шинж -ийг харьцуул -ан

жиших байгаль, түүх соёлын үзмэр бүхий нөөц c) Эзэнт улсын үеийн нүүдэл-ийн соёл ахуйг агуулсан Чингэс хааны

дурсгалын цогцолборd) Монголын эзэнт гүрний нийслэлийн дүр төрхийг илтгэсэн нөөц

17.Алтай, их нууруудын хотгорын бүс нутгийн аялал жуулчлалын нөөцийн агуулга нь...................юм.

a) Эртний шим ертөнцийн байгаль дахь ил нөөц b) Сибирь, Ази-н байгалийн олон хэв шинж -ийг харьцуул -ан жиших

байгаль, түүх соёлын үзмэр бүхий нөөц c) Эзэнт улсын үеийн нүүдэл-ийн соёл ахуйг агуулсан Чингэс хааны

дурсгалын цогцолборd) Олон ястны өлгий нутаг, ястны, угсаатны хэв маяг, зан заншилыг

тусгасан нөөц 18.Сибирь, Азийн байгалийн олон хэв шинжийг харьцуулан жиших байгаль,

түүх соёлын үзмэр бүхий нөөцтэй бүс нутаг бол..........................юм.a) Говийн бүсb) Хөвсгөлийн бүсc) Алтайн бүсd) Дорнодын бүс

19.Эртний шим ертөнцийн байгаль дахь ил нөөц бүхий бүс нутаг бол.....................юм.

a) Говийн бүсb) Хөвсгөлийн бүсc) Алтайн бүсd) Дорнодын бүс

20.Манай орон шиг өргөн уудам нутаг дэвсгэртэй дэд бүтцийн хөгжил сул, аялал жуулчлалын нөөц нь таруу орны хувьд бүх нутгаар аялал жуулчлалыг жигд хөгжүүлэх боломж...................юм

a) Ихтэй b) Багатай c) Мууd) Сайн

21.Аялал жуулчлалын нөөцүүдэд .............................. боломжийн судалгааг хийх зайлшгүй шаардлагатай.

a) Эдийн засгийн болон эрх зүйн b) Эрх зүйн орчны болон газарзүйн c) Нийгмийн хүчин зүйлийнd) Орон зайн болон зах зээлийн

22.Аялал жуулчлалын бүсчилсэн хөгжлийн шаардлагыг нэгтгэн авч үзвэл ...................... гэсэн багц асуудалд судалгаа шинжилгээ хийж,

26


цаашдын хөгжлийн стратеги, аялал жуулчлалыг хөгжүүлэх төлөвлөлтийн арга механизмуудыг тодорхойлж болно.

a) Аялал жуулчлалын нөөцb) Аялал жуулчлалын зах зээлc) Аялал жуулчлалын дэд бүтэцd) Дээрх бүгд

23.Монгол орны аялал жуулчлалын гол нөөцүүд судлагдаж буй хэдий ч аялал жуулчлалын үйлдвэрлэлд татагдаж чадаагүй.

a) Үнэнb) Худал

24.Аялал жуулчлалын үйлдвэрлэлийн салбарыг хэдэн үндсэн хэсэг хуваан авч үздэг вэ?

a) 5b) 6c) 7d) 8

25.Мянганы замын зүүн чиглэлийг зөв тодорхойлсон мөрийг олж тэмдэглэ.a) УБ,Эрдэнэ сум,Өндөрхаан,Баруун-Урт,Матад, Сүмбэрb) УБ, Эрдэнэ сум, Өндөрхаан, Хэрлэнгийн гүүр, Наран саран,

Хургалж ухаа овоо, c) УБ, Эрдэнэ сум, Адаг улаан, Сүмбэрd) УБ, Эрдэнэ сум, Өндөрхаан, Чойбалсан, Сүмбэр

26.Нутаг дэвсгэрийн дотроос эхний 6-д орох аймгуудыг жагсаасан мөрийг тэмдэглэ.

a) Хөвсгөл, Дорнод, Өмнөговь, Дорноговь, Говь-Алтай, Өвөрхангайb) Ховд, Өмнөговь, Дорнод, Баянхонгор, Говь-Алтай, Дорноговьc) Баянхонгор, Говь-Алтай, Дорнод, Дорноговь, Өмнөговь, Хөвсгөлd) Өмнөговь, Баянхонгор, Говь-Алтай, Баянхонгор, Завхан, Хэнтий

27.Хүн амын тоог нутаг дэвсгэрт нь харьцуулсан үзүүлэлтийг юу гэх вэ?a) Хүн амын байршилтb) Хүн амын нутагшилтc) Хүн амын суурьшилтd) Хүн амын нягтшил

28.Монгол Улсад тусгай хамгаалалтай газар нутгийн хэмжээг нэмэгдүүлэх, улмаар аялал жуулчлалын үйл ажиллагаанд татан оруулах, нөөцийг хамгаалах, нөхөн үйлдвэрлэх асуудлыг шийдвэрлэхээр ТХГН-н хэмжээг 1995-2020 онд .................. үе шаттайгаар нэмэгдүүлэхээр заасан.

a) 3b) 4c) 5d) 6

29.2020 онд Монгол улсын нийт нутаг дэвсгэрийн ...............хувийг Улсын Тусгай Хамгаалалтанд авахаар төлөвлөсөн.

a) 40b) 50c) 30d) 20

30.Аялал жуулчлалын нөөцүүдэд жуулчдын сонирхол татах байдлын коеффициентийг нэмэгдүүлэх, нөөцийг хөгжүүлэхийн тулд ............................... асуудлуудыг шийдвэрлэх хэрэгтэй.

27


a) Шинжлэх Ухааны судалгаа шинжилгээний ажлыг хөгжүүлэх.b) Улсын болон орон нутгийн тусгай хамгаалалтанд авах замаар

нөөцийг хамгаалах, хөгжүүлэх, нөхөн сэргээх.c) Нөөц ашиглалтыг төлөвлөх, иж бүрэн тогтолцоог бүрдүүлэх.d) Дээрх бүгд зөв

Б. Чадвар шалгах даалгавар1. Судлаач G.Chuck attraction буюу сонирхол татах үзмэрийг 3 ангилж үзсэн

байдаг. Нөхөж бичнэ үү?

2. Монгол улсын төвийн бүсд орших тусгай хамгаалалттай газруудыг нэрлэнэ үү?

.................................................. .................................................. ..................................................

3. Судлаач Edward Inskeep сонирхол татах үзмэрүүдийг дараах байдлаар ангилсан. Үүнд:

4. Жуулчдын зорих газруудын ялгааг дэлгэрүүлж бичнэ үү? Хэмжээ Дэд бүтэц Үйлчилгээ, үр өгөөж

.

5. Жуулчны өөрийн байнга оршдог газраасаа тодорхой зорилго, сэдлээр өөр газарт хүрэхээр шийдэх үед доорх үндсэн гурван орон зайн ялгаа үүсдэг. Нөхөж бичнэ үү?

28

Сонирхол татах үзмэр

Сонирхол татах үзмэр


6. Жуулчны өөрийн байнга оршдог газраасаа тодорхой зорилго, сэдлээр өөр газарт хүрэхээр шийдэх үед доорх үндсэн гурван орон зайн ялгаа үүсдэг. Эдгээр орон зайг дэлгэрүүлж бичнэ үү?

Аялалд гарах орон зай Жуулчны хүрэх орон зай

Дамжин өнгөрөх орон зай

.

7. Монгол улсын төвийн бүсд орших тусгай хамааглалттай газруудыг нэрлэнэ үү?

.................................................. .................................................. ..................................................

8. Аялал жуулчлын бүс нутгийн зах зээлээс тавьдаг өндөр шаардлагыг хангадаг сегментээ хадгалж өрсөлдөх боломжтой байхад доорх үндсэн шалгуурыг харгалзана.

9. Аялал жуулчлалын бүс нутагт нөлөөлөх хүчин зүйлсийг нөхөж бичнэ үү?

10.Аялал жуулчлалын бүс нутагт дэд бүтцийн болоод үйлчилгээний хэд хэдэн төврөлөлүүд бий болдог.

................................................... ................................................... ...................................................

29

1. 2. 3.

Аялал жуулчлалын бүс нутаг


11.Аялал жуулчлалыг үр ашигтай хөгжүүлэх үйл ажиллгаагааг удирдахад тодорхой зохиоин байгуулалтын элементүүдтэй байхыг шаарддаг. Үүнд:

1. ...................................................2. ...................................................3. ...................................................4. ...................................................5. ...................................................6. ...................................................

12. Монголын аялал жуулчлалын салбарын хөгжлийг удаашруулж, салбарын уялдааг алдагдуулж эдийн засгийн амиа, аргацаасан байдалд оруулж байгаа хэд хэдэн саад бэрхшээлүүд байна. Нөхөж бичнэ үү?

................................................... ................................................... ................................................... ...................................................

13.Аялал жуулчлалын цаашдын хөгжлийн стратегийг хөгжүүлэх төлөвлөлтийн арга менанизмуудыг тодорхойлж бичнэ үү?

14.Монгол улсын бүс нутгуудын эдийн засгийн хөгжлийн асуудлын тухай бичнэ үү? ....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

15.Бүс нутгийн а ялал жуулчлалын төлөвлөлтийн нэгдмэл системийн хүчин зүйлсийг бичнэ үү?

Эрэлтийн хүчин зүйлс Нийлүүлэлтийн хүчин зүйлс

.

16.Монгол улсын хангайн бүсэд орших тусгай хамгаалалттай газруудыг нэрлэнэ үү?

..................................................

30

1. 2.

3. 4.


.................................................. .................................................. ..................................................

17.Аялал жуулчлалын эрэлтийн хүчин зүйлсийг бичнэ үү?

18.Бүс нутагт аялал жуулчлалыг хөгжүүлэхтэй холбоотой асуудлуудыг бичнэ үү?

..................................................... ..................................................... ..................................................... ..................................................... ..................................................... .....................................................

19.Бүс нутагт аялал жуулчлалыг хөгжүүлэхтэй холбоотой урт хугацааны төлөвлөлтийн графикийг тайлбарла.

20.Нийслэлийн ногоон бүсэд хамрагдах газруудыг нэрлэ .................................................... ....................................................


1. Архангай аймагт орших түүх соёлын нөөцүүдийг тэмдэглэнэ үү?

31

АЖ-ын зах зээл

t1t1

t1


2. Баян-Өлгий аймагт орших түүх соёлын нөөцүүдийг тэмдэглэнэ үү?

3. Баянхонгор аймагт орших түүх соёлын нөөцүүдийг тэмдэглэнэ үү?

32


4. Эртний хот суурины үлдэгдэл, балгас, хэрэм, цайз болон уран барилгын цогцолбор, сүм дуган, хийд, гудамж, талбай, байшин барилга зэрэг уран барилгын дурсгал нь ...............................................д хамаарагдана.

5. Булган аймагт орших түүх соёлын нөөцүүдийг тэмдэглэнэ үү?

6. Дорнод аймагт орших түүх соёлын нөөцүүдийг тэмдэглэнэ үү?

7. Дорноговь аймагт орших түүх соёлын нөөцүүдийг тэмдэглэнэ үү?

33


8. Угсаатны хувцас, чимэглэл, гэр болон аж ахуйн тоног хэрэгсэл, хөдөлмөрийн багаж зэвсэг, хөгжмийн зэмсэг, түүнчлэн уламжлалт тоглоом наадам, шашин шүтлэгтэй холбогдолтой эд өлгийн зүйл нь “Соёлын өвийг хамгаалах” тухай Монгол Улсын хуулинд ................................. дурсгалт зүйлийн ангилалд хамаарна хэмээн заасан байдаг.

9. Дундговь аймагт орших түүх соёлын нөөцүүдийг тэмдэглэнэ үү?

10.Говь-Алтай аймагт орших түүх соёлын нөөцүүдийг тэмдэглэнэ үү?

11.Сурвалж бичиг, гар бичмэл, барын болон хэвлэмэл ном судар зэрэг бичгийн дурсгал, гэрэл зураг, кино, дүрс бичлэг, уран зураг, уран баримал, хөөмөл, цутгамал, сийлбэр, зээгт наамал, хатгамал, цаасан шуумал, шавар болон вааран эдлэл зэрэг дүрслэх урлагийн бүх төрлийн бүтээл нь ........................................ нд хамаарна.

12.Хэнтий аймагт орших түүх соёлын нөөцүүдийг тэмдэглэнэ үү?

34


13.Ховд аймагт орших түүх соёлын нөөцүүдийг тэмдэглэнэ үү?

14.Түүхэн хүмүүсийн амьдрал, үйл ажиллагаатай холбоотой байшин барилга, эд өлгийн зүйл, баримт бичиг, түүх, соёлын дурсгалт цогцолбор газар, эртний хүн, амьтан, бичил биетэн, ургамлын чулуужсан олдвор, ул мөр, тэдгээрийг агуулсан олдворт газар, эрдэс, үнэт чулууны ховор олдвор, эд өлгийн бусад зүйл нь ..................................... ийн дурсгалт зүйлс мөн.

15.Хөвсгөл аймагт орших түүх соёлын нөөцүүдийг тэмдэглэнэ үү?

35


16.Сэлэнгэ аймагт орших түүх соёлын нөөцүүдийг тэмдэглэнэ үү?

17.Сүхбаатар аймагт орших түүх соёлын нөөцүүдийг тэмдэглэнэ үү?

18.Төв аймагт орших түүх соёлын нөөцүүдийг тэмдэглэнэ үү?

19.Өмнөговь аймагт орших түүх соёлын нөөцүүдийг тэмдэглэнэ үү?

20.Увс аймагт орших түүх соёлын нөөцүүдийг тэмдэглэнэ үү?

36


21.Өвөрхангай аймагт орших түүх соёлын нөөцүүдийг тэмдэглэнэ үү?

22.Завхан аймагт орших түүх соёлын нөөцүүдийг тэмдэглэнэ үү?

23.Говь-Сүмбэр аймагт орших түүх соёлын нөөцүүдийг тэмдэглэнэ үү?

37


24.Дархан-Уул аймагт орших түүх соёлын нөөцүүдийг тэмдэглэнэ үү?

38


Бүлэг 4. Олон улсын аялал жуулчлалын нөөцийн менежмент


1. ......................................нь ЮНЕСКО-гийн Дэлхийн Соёлын болон Байгалийн Өвийг Хамгаалах 1972 оны Конвенцийн дагуу Дэлхийн өвд бүртгэгдсэн Монголын анхны соёлын өв юм.

a) Орхоны Хөндийн Соёлын Дурсгалт Газарb) Хар хорины дурсгалт газарc) Увс нуурын ай сав газар

2. Орхоны Хөндийн Соёлын Дурсгалт Газар нь ...................................гэсэн ангиллаар бүртгэгдсэн бөгөөд үе үеийн нүүдэлчдийн соёл иргэншил болоод хүрээлэн буй байгаль орчин хоорондоо хэрхэн уялдан зохицож, харилцан хамаарч байгааг харуулдаг.

a) Соёлын дурсгалт газарb) Түүхийн дурсгалт газарc) Байгалийн дурсгалт газар

3. "Дэлхийн соёлын болон байгалийн өвийг хамгаалах тунхаглал" -д үндэслэн Дэлхийн өвийн жагсаалтад бүртгэгдсэн археологийн дурсгал, байгаль, соёлын дурсгал зэрэг хүн төрөлхтөн үеэс үед өвлүүлэн үлдээх үнэт зүйлсийг .......................................гэнэ

a) Дэлхийн өвb) Соёлын өвc) Түүхийн өв

4. Дэлхийн өвийг ...............төрөлд хуваана.a) 2b) 4c) 5

5. Дэлхий нийтэд хүлээн зөвшөөрөгдсөн үнэ цэнэ бүхий барилга болон археологийн дурсгалыг ...............................гэнэ.

a) Соёлын өвb) Байгалийн өвc) Хосолмол өв

6. Соёлын болон байгалийн өвүүд нэг дор орших газар a) Устах аюулд буй өв b) Хосолмол өвc) Байгалийн өв

7. 1966 онд ЮНЕСКО-гоос “Дэлхийн гайхамшигт үнэт зүйл болох нь” зэрэглэлээр дэлхийн соёлын өвд бүртгэж авсан газар

a) Ховд хотын дэргэдэх Ямаат-Улаан гэдэг нүцгэн улаан буурал уулb) Манхан сумын нутаг дахь Хойд Цэнхэрийн агуйc) А болон В хариулт

8. 1997 онд Увс нуурын ай савын Дархан цаазтай газрыг ....................... сүлжээнд хамруулан авчээ.

a) Дэлхийн шим мандлын нөөц газрынb) Дэлхийн соёлын өвийн c) Байгалийн дурсгалт газрын

39

http://wiki.news.mn/index.php?title=%D0%90%D1%80%D1%85%D0%B5%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8&action=edit

http://wiki.news.mn/index.php?title=%D0%A5%D2%AF%D0%BD_%D1%82%D3%A9%D1%80%D3%A9%D0%BB%D1%85%D1%82%D3%A9%D0%BD&action=edit

http://wiki.news.mn/index.php?title=%D0%A1%D0%BE%D1%91%D0%BB&action=edit

http://wiki.news.mn/index.php?title=%D0%91%D0%B0%D0%B9%D0%B3%D0%B0%D0%BB%D1%8C&action=edit


9. Доорх хүн төрөлхтний соёлын өвд бүртгэгдсэн бүтээлүүд аль улсад оршдгийг нэрлэ.

a) Acropolis - b) Coleseum - c) Great Wall - d) Statue of Liberty - e) Taj Mahal –

10.Доорх олон улсын аялал жуулчлалын байгууллагуудаас Засгийн Газар хоорондын бус / NGO/ байгууллагуудыг нь нэрлэ.

a) Европын Аялал жуулчлалын Комисс / ETC/ b) ОУ-ын Иргэний Агаарын Тээврийн Холбоо /IATA/ c) ОУ-ын Иргэний Нисэхийн байгууллага / ICAO/d) Японы АЖ-ын Агентуудын Холбоо /JATA/

11.Сүүлийн 3 жил дараалан аялал жуулчлалын салбар хамгийн хурдан хөгжиж буй бүс нутаг

a) Африкb) Европc) Ази, Номхон далайн бүс нутагd) Америк

12.Доорх Үндэсний Паркууд аль улсынх болохыг нь тохируул.a) 1в 2г 3а 4бb) 1б 2а 3г 4вc) 1а 2б 3в 4гd) 1г 2в 3б 4а

1. Yosimate a. Австрали2. Serengeti б. Шинэ Зеланд3. Mount Cook в. АНУ4. Kakadu г. Танзани

13.Хүлээн авч үйлчлэх жуулчдын тоогоор дэлхийд тэргүүлдэг 3 улс аялал жуулчлалын ямар бүсэд хамаарах вэ?

a) Европ b) Африк c) Америкd) Ази, Номхон далайн бүс

14.Дэлхий дээрх хамгийн том аялал жуулчлалын бүс нутаг a) Африкb) Ази, Номхон далайн бүс c) Европ d) Америк

15.Нэг жилд хүлээн авах гийчдийн тоогоор нэгд ордог улс a) Америк b) Хятад c) Швейцари d) Франц

16.Монгол улс Дэлхийн өвийн конвенцид .......... онд нэгдэж орсон билээ.a) 1990b) 1995c) 2000d) 2006

40


17.Амарбаясгалант хийд ба соёлын дурсгалт газар нь дэлхийн өвийн ......................... гэсэн ангилалд бүртгүүлжээ.

a) Соёлынb) Байгалийнc) Соёлын ба байгалийнd) Соёлын болон түүхийн

18.Олон улсын байгаль хамгаалах хорооны тодорхойлсноор ..........................гэдэг нь байгалийн ба соёлын биологийн төрөл зүйлийг зохистой ашиглах хамгаалахад зориулан хуулийн хүрээнд хамгаалагдсан далай тэнгис ба хуурай газрын хэсэг нутаг юм.

a) Тусгай хамгаалалттай газар нутагb) Хатуу хамгаалалттай дархан цаазат газарc) Байгалийн дурсгалт газарd) Хамгаалалттай ландшафт

19.Олон улсын байгаль хамгаалах хорооноос 1998 оноос мөрдөж эхэлсэн тусгай хамгаалалттай газар нутгийн олон улсын шинэ ангилалаар ТХГН-г хэд ангилсан бэ?

a) 5b) 4c) 7d) 6

20.Тусгай хамгаалалттай газар нутгийн олон улсын шинэ ангилалаар хатуу хамгаалалттай газар нутаг, байгалийн цогцолбор газар, байгалийн дурсгалт газар, биологийн төрөл зүйл, амьдрах орчныг хамгаалах газар, хамгаалалттай ландшафт...............................гэж 6 ангилжээ.

a) Зэрлэг онгон газарb) Хамгаалалттай газарc) Нөөц газарd) Соёлын өв бүхий газар нутаг

21.Олон улсын байгаль хамгаалах хорооноос 1998 оноос мөрдөж эхэлсэн тусгай хамгаалалттай газар нутгийн олон улсын шинэ тодорхойлолтоор “хуурай газар болон далайн бүсэд орших онцлог экосистем, биотөрөл зүйл бүхий мөнхийн загвар нутаг” гэдэг нь

a) Хатуу хамгаалалттай дархан цаазат газарb) Байгалийн цогцолбор газарc) Хамгаалалттай ландшафтd) Нөөц газар

22.Олон улсын байгаль хамгаалах хорооноос 1998 оноос мөрдөж эхэлсэн тусгай хамгаалалттай газар нутгийн олон улсын шинэ тодорхойлолтоор “байгалийн унаган төрхөө алдаагүй томоохон бүс нутаг, далай тэнгисийн хэсгийг хэвээр нь хадгалах зорилгоор хамгаалалтанд авсан ......................гэнэ.

a) Зэрлэг онгон газарb) Байгалийн цогцолбор газарc) Хамгаалалттай ландшафтd) Нөөц газар

23.Олон улсын байгаль хамгаалах хорооноос 1998 оноос мөрдөж эхэлсэн тусгай хамгаалалттай газар нутгийн олон улсын шинэ тодорхойлолтоор “хуурай газар болон далай тэнгисийн экосистем, алдралд орсон газар нутгийг сэргээх болон хэт ашиглалтаас хамгаалах, шинжлэх ухаан,

41


боловсрол, аялал жуулчлалд зориулан хамгаалалтанд авсан газрыг.......................гэнэ.

a) Хамгаалалттай ландшафтb) Хатуу хамгаалалттай дархан цаазат газарc) Байгалийн цогцолбор газарd) Нөөц газар

24.Олон улсын байгаль хамгаалах хорооноос 1998 оноос мөрдөж эхэлсэн тусгай хамгаалалттай газар нутгийн олон улсын шинэ тодорхойлолтоор “ховор болон өвөрмөц тогтоц бүхий байгаль соёлын онцгой дурсгал, мөн гоо зүйн болон соёлын ая холбогдлыг агуулж буй бүс нутаг”

a) Байгалийн дурсгалт газарb) Байгалийн цогцолбор газарc) Хамгаалалттай ландшафтd) Нөөц газар

25.Тодорхой биологийн төрөл зүйлийн амьдрах орчныг хамгаалах, идэвхтэй менежмент хийлгэх зорилгоор хамгаалалтанд авсан хуурай газар, далай тэнгисийн бүс нутаг

a) Байгалийн цогцолбор газар b) Амьдрах орчинc) Хамгаалалттай ландшафтd) Нөөц газар

26.Хуурай газар, далай тэнгис, эрэг орчмын нутгийг хамрах бөгөөд биологийн төрөл зүйлийг хамгаалах, хүн, байгалийн харилцан шүтэлцээг дэмжих, экологи, соёл, гоо зүйн ач холбогдолтой тусгай хамгаалалттай газар нутгийг..................................гэнэ.


27.Байгалийн нөөцийг нийгмийн хэрэгцээтэй уялдуулан тогтвортой ашиглах, нөхөн сэргээх, биологийн төрөл зүйлийг хамгаалах, нөхөн сэргээх, зүй зохистой ашиглах зорилготой байгалийн хувиралгүй экосистемийг зонхилон багтаасан газар нутаг


28.Олон улсын байгалийн цогцолбор газрын ашиглалтын үндсэн хэлбэрт аль нь хамаарахгүй вэ?

a) Эрдэм шинжилгээ судалгааb) Ан агнуураас бусад төрлийн амралт, аялал жуулчлалc) Биологийн төрөл зүйлийг хамгаалахd) Жуулчны бааз байгуулах

29.Дэлхий дахины ач холбогдол бүхий газар нутаг, ургамал, амьтныг хамгаалах, судлах зорилгоор байгуулагдсан тусгай хамгаалалттай газар нутгийг

a) Дэлхийн өв бүхий газар нутагb) Нөөц газарc) Шим мандлын нөөц газарd) Хамгаалалттай ландшафт

42


30.Байгалийн нөөц газрыг.......................төрөлд хуваана.a) 4b) 3c) 5d) 6

Б. Чадвар шалгах даалгавар1. Өв гэдгийг Францаар Patrimoine гэх бөгөөд энэ үг нь

pater(эцэг)monere(мэдээлэх буюу зөвлөх) гэсэн утгатай Латин үгнээс гаралтай. Уран зохиолын хэллэгээр бол Patrimoineгэдэг нь “өвөг дээдсээ эргэн дурсах” гэсэн утгатай юм.

a) Үнэнb) Худал

2. Соёлын өвийг дараах гурван төрөлд хуваан авч үздэг.

3. ................................ эдгээр нь дэлхий дахины хосгүй гайхамшигт үнэ цэнэ уран барилга байгууламж, уран баримал, уран зураг, хүн амьдарч байсан агуу, хад чулуун дээрх бичээсүүд, хиргэсүүр зэрэг археологийн гаралтай бүтцүүдийг өөрт багтаана.

4. ................................ түүх, урлаг, шинжлэх ухааны үүднээс авч үзэхэд ур хийц, загвар, үзэсгэлэнт байгаль дэлхийтэйгээ ижилдэн зохицолдож байршсан хот суурин, дүүрэг зэргийг өөрт хамруулна.

5. ................................ эдгээр нь хүний оюун ухаан, гараар бүтсэн бүтээл, эсвэл хотын болон хөдөөгийн ландшафт зэрэг хүн болон байгалийн харилцан үйлчлэлийн дунд бий болсон гайхамшигт бүтээлүүд, археологийн дурсаглт газар болон байгалийн бусад газрууд багтана.

6. Доорх буган чулуун хөшөөний дүрслэлийг тайлбарлана уу?


43

Соёлын өв

1 2 3


8. ………………………………. хэмээн нэрлэдэг дурсгал нь Монголын төв болон баруун талын нутгаар их тархсан байна. Гадна хэлбэр нь ихэвчлэн төвдөө овоолсон чулуун дараас, түүнийг тойруулсан дугуй ба дөрвөлжин хүрээ бүхий байгууламж юм. Түүний хүрээний эргэн тойронд дагуул хэмээн нэрлэдэг жижиг дугуй чулуун байгууламжууд байрласан байдаг. Энэхүү байгууламж нь гол төлөв тахилга мөргөлийн зориулалттай байх боловч цөөн тохиолдолд оршуулга илэрч олддог.


10.Доорх буган чулуун хөшөөний дүрслэлээр аль цаг үед хамаарахыг тайлбарлана уу?

44


11.Ховд аймгийн хойд сумдын автозамын зураглалыг ашиглан аялал жуулчлалын нөөцөд хүрэх замын зураглалыг гаргана уу?

12.Хүрлийн үеийн томоохон дурсгалын нэг бол ............................. юм. Энэхүү дурсгалыг үлдээгч овог аймгууд үхэгсдээ оршуулахдаа ухсан нүхэнд хүнээ тэнэгэр байдлаар толгойг зүүн зүг хандуулан чулуу дэрлүүлэн тавьж, гадуур нь хавтгай чулуугаар хашлага хийж, чулуугаар таглан шороогоор булдаг ба зарим тохиолдолд хөшөө чулуу босгодог заншилтай байжээ.

13.Түрэгийн тайлгын онгоны нэгэн бүрэлдэхүүн хэсэг нь болох ............................. нь тухайн үеийн хүмүүсийн төрх байдал, увидас өмсгөл, эд хэрэгсэл гоёл чимэг, зэр зэвсгийн төрөл зүйл, тэдгээрийн онцлог зэргийг сэргээн тодруулж судлахад онцгой ач холбогдолтой эх сурвалж баримт төдийгүй тэр үеийн дүрслэх урлагийн хөгжил, гоо сайхны үзлийн хэмжээ түвшинг илтгэн харуулдаг байна.

14.Монгол нутагт эдүгээ 500 гаруй .......................... олж илрүүлэн бүртгээд байгаагийн 400 гаруй нь түрэгийн үед холбогдох ба цаашид ч шинээр нэмэн олдох боломжтой юм. Ийм төрлийн дурсгалыг манай оронтой хил залгаа орших Алтай, Туваа болон Дундад Азийн нутгаас Орос Зөвлөлтийн эрдэмтэд их хэмжээтэй илрүүлэн сайтар судлан тодорхойлж эрдэм шинжилгээний томхон бүтээлүүд олныг нийтлүүлсэн.

45


15.Хүннүгийн үед хамаарах томоохон хиргэсүүр аль аймгийн нутаг дэвсгэрээс олдсон байдаг вэ?

16.Дэлхийн өвийн удирдах байгууллага ..................... нь 2 жилд нэг удаа чуулдаг, зургаан жилийн хугацаатайгаар Дэлхийн өвийн хорооны гишүүн талуудыг сонгох, дэлхийн өвийн сангийн санхүүгийн байдалд үнэлэлт дүгнэлт өгөх болон үйл ажиллагааны гол чиглэлийг тодорхойлох зэрэг голлох үүрэг гүйцэтгэнэ.

17. .......................... нь засгийн газар хоорондын байгууллага бөгөөд түүний нарийн бичгийн дарга нарын газар нь ЮНЕСКО-гийн нэг хэсэг болно. Тус хороо нь конвенцийн зүйл заалтыг хэрэгжүүлэх үндсэн үүрэгтэй.

18.Эдгээрээс аль нь Монгол орны байгалийн нөхцлийн өвөрмөц байдал буюу унаган төрхөө хадгалсан онгон байгальд тооцогддог вэ?a) Агаарын их даралтын төв /Увс Хяргас нуурын ай сав газарт өвлийн

цагт 1-р сард тогтмол үүсдэг. 1055 р па/b) Дэлхийн бөмбөрцгийн хамгийн хойшоо түрж орсон манхан элс. /Увс

аймгийн Зүүнговь сум. Бөөрөг дэлийн элсc) Дэлхийн хамгийн урт шулуун тектоникийн хагарал /Увс аймаг Хан

хөхийн нуруу-Сангийн далай хүртэл 400 орчим км. 1905 оны газар хөдлөлөөр бий болсон.

d) Дэлхийн ул хөрс цэвдгийн урд зах /Баянхонгор аймаг Шаргалжуут орчимд байна./

19.Аялал жуулчлалын бүс нутгийн орон зайн хамаарал, олон улсын аялал жуулчлалын нөөц болгон хөгжүүлэх боломжийг үнэлж нөхөж бичнэ үү?

АЖ-ЫН БҮС НУТАГ

АЖ-ЫН НӨӨЦ%-ИАР

ОРОН ЗАЙНХАМААРАЛ

ОЛОН УЛСЫН АЯЛАЛ ЖУУЛЧЛАЛЫН НӨӨЦ БОЛОХ БОЛОМЖ

БАЙГАЛЬ ТҮҮХ, СОЁЛЫН

УБ хот, нийслэлорчмын бүс 48 % 52 %

2. Говийн бүс78 % 22 %

3. Орхон, Хар хорины бүс 15 % 85 %

46


4. Хэнтийн бүс11 % 89 %

5. Хөвсгөлийн бүс92 % 8 %

6. Алтайн бүс68 % 32 %

7. Дорнод бүс59 % 41 %

20.Нөөцийг хөгжүүлэх гэдэг нь аялал жуулчлал хөгжихөд таатай нөхцөлийг бүрдүүлэх, өөрөөр хэлбэл хязгаарлагдмал нөөцийг хамгийн үр дүнтэй байдлаар ашиглах үйл ажиллагаа ордог бөгөөд үүнд дараах үйл ажиллагаанууд багтана.

a. Нөөцийг сэргээхb. Нөөцийг шинээр бий болгохc. ...........................................d. ..........................................e. Нөөцийг аялал жуулчлалын үйл ажиллагаанд татан оруулах

В. Хэрэглээ шалгах даалгавар1. Хүснэгтийг нөхнө үү?

Түүх, урлаг, шинжлэх ухааны хувьд нэрд гарсан, бүх талын ач холбогдол бүхий уран барилга, сүрлэг чимэглэлийн уран баримал, уран зургийн бүтээл, археологийн олдвор, бичээс, агуй болон цогцолбор дурсгал.

Архитектурын чуулга

Хүний болон хүн байгалийн хамтарсан бүтээлүүд , мөн түүх, гоо зүй, угсаатны судлалын хувьд нэрд гарсан бүх талын ач холбогдол бүхий археологи, түүхийн дурсгалт газрыг багтаасан бүс нутаг.

47


2. Дэлхийн соёлын өвийн ангиллыг харуулсан схемийг нөхөж бичнэ үү?

3. 2013 оны байдлаар дэлхийн нийт 754 дурсгалт газрын …… нь соёлын, …… нь байгалийн, 23 нь байгаль соёлын хосолмол газрууд байгаа юм.

4. Дараах соёлын өвийн хадгалах, хамгаалах үйл явцад оролцогч субьектуудийн голлох үүргүүдийг тодорхойлж бичнэ үү

48

Соёлын өв

Түүх, соёлын дурсгалт зүйл буюу соёлын биет өв (Tangible)

Соёлын биет бус өв (intangible)

Хөдлөх өвҮл хөдлөх өв

Археологийн дурсгал

Байшин барилга эд өлгийн зүйл, баримт бичиг

Олдворт газар

Эд өлгийн зүйл

Дүрслэх урлагийн бүх төрлийн бүтээл

Ардын язгуур урлаг

Байгалийн болон сав ертөнцийн тухай мэдлэг, заншил уламжлалт арга

технологи

Ардын уламжлалт гар урлал


Бай

гул

лага

Нийгэм болон хүн амд үзүүлэх үйлчилгээ

Төр болон улсад үзүүлэх үйлчилгээ

Чиг үүрэг Хэмжих үзүүлэлт

Чиг үүрэг Хэмжих үзүүлэлт

Ном

ын

сан

Ном олголт мэдээллийн үйлчилгээний тоо

Номын сангийн төсөвт зардал

Муз

ей

Олон нийтийн ажил, үзэсгэлэнгий тоо, үйлчилгээ үзүүлсэн хэмжээ

Музейн төсөвт зардал

Урла

гийн

ба

йгуу

ллаг

а

Жүжиг концерт,үзүүлбэрийн тоо, үйлчилгээний хэмжээ,(зарагдсан тасалбарын тоо)

Байгууллагын одоо байгаа болон шинэ репертуарын төсөвт зардал

Соё

л -

чөлө

өт

цаги

йн

Сайн дурын дугуйлан ,хамтлаг, олон нийтийн арга хэмжээний тоо

Байгууллагын төсөвт зардал

Арх

ив

Монголын түүх, соёлд холбогдох архивын баримтын тоо

5. ............................ гэдгийг ойлгоход хялбар. Лувр, Ангкорын сүм, Хеопсын аугаа пирамид зэрэг нь дэлхий дээр цорын ганц бөгөөд зөвхөн тухайн газартаа байх дурсгалууд юм.

a) Хосгүйb) Нөхөгдөшгүйc) Эх төрх байдал

6. ..............................гэдэг нь тухайн дурсгал, дурсгалт газар эвдрэл сүйрэлд өртвөөс тэдгээрийг дахин нөхөн сэргээх боломжгүй болохыг тодорхойлно. Хэрэв ширэнгэн ой доройтоход хүрвэл ой зүйчдийн авъяас чадвар, хүч чармайлтаас үл хамааран түүнийг хэзээ ч нөхөн сэргээж чадахгүй юм.

a. Хосгүйb. Нөхөгдөшгүйc. Эх төрх байдал

7. .............................. гэдгийг тодорхойлоход илүү төвөгтэй. Жинхэнэ байдлаараа байхын тулд тухайн дурсгал, эсвэл дурсгалт газрыг олон зууны туршид их хэмжээгээр сэргээн засч “гоёж гоодоогүй”, эх байдлыг нь алдагдуулаагүй байх ёстой бөгөөд тэрээр бараг бүхэлдээ анх түүнийг барьж

49


байгуулсан (байгалийн дурсгалт газрын хувьд анх үүссэн) үеийнх шигээ байх учиртай.

a) Хосгүйb) Нөхөгдөшгүйc) Эх төрх байдал

8. Дараах бэлэг тэмдгийн утга агуулгыг тайлбарлана уу?

9. Эртний хот суурины үлдэгдэл, балгас, хэрэм, цайз болон уран барилгын цогцолбор, сүм дуган, хийд, гудамж, талбай, байшин барилга зэрэг уран барилгын дурсгал нь ...............................................д хамаарагдана.

10.Угсаатны хувцас, чимэглэл, гэр болон аж ахуйн тоног хэрэгсэл, хөдөлмөрийн багаж зэвсэг, хөгжмийн зэмсэг, түүнчлэн уламжлалт тоглоом наадам, шашин шүтлэгтэй холбогдолтой эд өлгийн зүйл нь “Соёлын өвийг хамгаалах” тухай Монгол Улсын хуулинд ................................. дурсгалт зүйлийн ангилалд хамаарна хэмээн заасан байдаг.

11.Сурвалж бичиг, гар бичмэл, барын болон хэвлэмэл ном судар зэрэг бичгийн дурсгал, гэрэл зураг, кино, дүрс бичлэг, уран зураг, уран баримал, хөөмөл, цутгамал, сийлбэр, зээгт наамал, хатгамал, цаасан шуумал, шавар болон вааран эдлэл зэрэг дүрслэх урлагийн бүх төрлийн бүтээл нь ........................................ нд хамаарна.

12.Түүхэн хүмүүсийн амьдрал, үйл ажиллагаатай холбоотой байшин барилга, эд өлгийн зүйл, баримт бичиг, түүх, соёлын дурсгалт цогцолбор газар, эртний хүн, амьтан, бичил биетэн, ургамлын чулуужсан олдвор, ул мөр, тэдгээрийг агуулсан олдворт газар, эрдэс, үнэт чулууны ховор олдвор, эд өлгийн бусад зүйл нь ..................................... ийн дурсгалт зүйлс мөн.

13.Дэлхийн Өвийн Конвенцийг хэрэгжүүлэх удирдамжинд сонгон шалгаруулалтын зургаан шалгуурыг тодорхойлсон байдаг. Тэдгээрийг нөхөж бичнэ үү?

50


14.Дэлхийн Өвийн Жагсаалтанд нийт 176 газрыг “Байгалийн дурсгалт газар” ангиллаар бүртгэсэн байдаг (2009 оны байдлаар). Байгалийн дурсгалт газрууд нь дараах шалгууруудыг хангасан байх шаардлагатай. Үүнд:

a) Дэлхийн хөгжлийн голлох үе шатуудыг төлөөлөн харуулсан хосгүй гайхамшигт жишээ байх.

b) Экосистемийн хөгжил ба хувьслын голлох үйл явцыг илтгэх тод жишээ болсон дурсгалт газар.

c) Байгалийн өвөрмөц тогтоц эсвэл байгалийн үзэсгэлэн төгөлдөр бүрэлдсэн дурсгалт газрууд.

d) ............................................................................................................15.Монгол улс ........ онд Дэлхийн Өвийн Конвенцид, .......... онд “Соёлын үнэт

зүйлсийг хууль бусаар хилээр гаргах, оруулах, түүнчлэн өмчлөх эрхийг шилжүүлэхийг хориглох, урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээний тухай” 1970 оны Конвенцид тус тус нэгдэн орж, тэдгээрийн үзэл санаа, үндсэн зарчмууд болон шаардлагуудыг соёлын өвийг хамгаалах хууль тогтоомжуудад тусган хэрэгжүүлж эхэлжээ.

16.Эртний хүний оромж, отог бууц, оршин сууж байсан ул мөрийг хадгалсан соёлт давхарга, ашигт малтмал олборлож, боловсруулж, үйлдвэрлэл эрхэлж байсан газар, булш хиргисүүр, бунхан, оршуулга, тахилгын газар, хөшөө чулуу, хадны сүг зураг, бичээс зэрэг археологийн дурсгал зэрэг нь ....................................................................юм.

17.Нөөцийг хөгжүүлэх гэдэг нь аялал жуулчлал хөгжихөд таатай нөхцөлийг бүрдүүлэх, өөрөөр хэлбэл хязгаарлагдмал нөөцийг хамгийн үр дүнтэй байдлаар ашиглах үйл ажиллагаа ордог бөгөөд үүнд дараах үйл ажиллагаанууд багтана.

a. Нөөцийг сэргээхb. Нөөцийг шинээр бий болгохc. ...........................................d. ..........................................e. Нөөцийг аялал жуулчлалын үйл ажиллагаанд татан оруулах

18.Аялал жуулчлалын түүх соёлын болон байгалийн нөөцийн үндсэн ялгаа болон ижил талыг жишээгээр тайлбарлаж бичнэ үү?

51

Хүний гоц авъяас, суу билгээр бүтээгдсэн

гайхамшигтуран бүтээл байх

1

Одоо байгаа болон устаж үгүй болж байгаа

соёлын уламжлал, соёл иргэншлийн

хосгүй өвөрмөц,

1

Дэлхий дахины хосгүй гайхамшигт ач холбогдол

бүхий үйл явдал

1

Шалгуур


............................................................................................................................

.........................................................................................................................19.Олон улсын аялал жуулчлалын гэрээнд тусгагддаг зүйлсийг жагсааж бичнэ

үү? ................................................ ................................................ ................................................ ................................................

20.Хүн төрөлхтний байгалийн өвийг Конвенци дараах байдлаар ангилжээ. Нөхөж бичнэ үү?

№ Даалгаварын ангилал Бүлэг 1 Бүлэг 2 Бүлэг 3 Бүлэг 4 НИЙТ

1 Мэдлэг шалгах даалгавар 30 30 30 30 120

2 Чадвар шалгах даалгавар 20 20 20 20 80

3Хэрэглээ шалгах

даалгавар30 20 25 20 105

НИЙТ 80 75 75 70 305

52

Байгалийн өв

Физик ба биологийн тогтцууд

Ховор, ховордсон ургамал, амьтны төрөл зүйлийн амьдрах орчин

?

Education

АЖМ Тестийн сан