ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΣ ΕΚΠΚΟΣ - ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ –

ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ• ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ : Δρ Βλάχος Γεώργιος Συντονιστής Εκπαίδευσης

Σχολή ΣΑΧΕΤΙ 31 Ιανουαρίου 2017

ΚΑΛΟΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ – ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ

Ένας εκπαιδευτικός μπορεί να είναι καλός και όχι αποτελεσματικός ή να είναι αποτελεσματικός και όχι καλός.

καλόςεκπαιδευτικός

αποτελεσματικός εκπαιδευτικός


Καλός ως προς τι. (καλός επιστήμονας; καλός παιδαγωγός; ευαίσθητος σε κοινωνικά προβλήματα; καλός υπάλληλος; ή μεταδοτικός; Αυστηρός; Φιλικός; διαθέτει χιούμορ; κ.λπ.).

Καλός για ποιον. (Για τους μαθητές; είναι φιλικός; έχει καλή συμπεριφορά; έχει χιούμορ; βάζει καλούς βαθμούς; Για τους γονείς; είναι αυστηρός; δίνει πολλές εργασίες; Για το διευθυντή; είναι συνεπής; είναι συνεργάσιμος; Για τους συναδέλφους του; Για το σχολικό σύμβουλο; Για τον υπεύθυνο του κυλικείου;)

Είναι τόσες πολλές και διαφορετικές οι περιοχές καθηκόντων του εκπαιδευτικού που δεν μπορεί να αποδίδει εξίσου καλά σε όλες αυτές και ούτε να ικανοποιήσει όλες τις ομάδες αναφοράς.


Η έννοια του καλού εκπαιδευτικού συνοδεύεται συχνά με «ηθολογικά» χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς του, όπως: αγάπη για τα παιδιά, αγάπη για το επάγγελμα, αγάπη προς την πατρίδα, αγάπη προς την εκκλησία, διάθεση προσφοράς στην κοινότητα, καλή συμπεριφορά, ήθος, κ.λπ.

Η έννοια του αποτελεσματικού εκπαιδευτικού προσδιορίζεται με βάση την επίδρασή του στη γνωστική, κοινωνική, ψυχοκινητική και συναισθηματική ανάπτυξη των μαθητών του.


Η έννοια του αποτελεσματικού εκπαιδευτικού συνδέεται έτσι στενά με την έννοια της αποδοτικότητας της διδασκαλίας.

Η αποδοτικότητα του εκπαιδευτικού εκφράζεται με αντικειμενικούς προσδιορισμούς των αποτελεσμάτων (το 90% των μαθητών κατέκτησαν το στόχο, 5 στους 20 μαθητές πέρασαν τη βάση στο τεστ, 3 μαθητές είχαν δυσκολίες να κατανοήσουν την έννοια …)

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ(έρευνες στην Ελλάδα)

Από έρευνα της Λεονταρή (1999) σε μαθητές του δημοτικού σχολείου, διαπιστώθηκε ότι τα κυριότερα χαρακτηριστικά του αποτελεσματικού εκπαιδευτικού, είναι, κατά σειρά προτεραιότητας, τα εξής:

Να μη φωνάζει, να μη μαλώνει, να μη νευριάζει και να μην είναι αυστηρός (14%).

Να είναι καλός (14%). Να έχει χιούμορ και να είναι διασκεδαστικός (12%). Να τιμωρεί όταν πρέπει (11%). Να εξηγεί το μάθημα και να λύνει τυχόν απορίες (11%). Να παρεκκλίνει από το αναλυτικό πρόγραμμα και να δίνει

ελεύθερες ώρες για παιχνίδι (10%). Να μη χτυπάει (8%). Να συμμετέχει στις σχολικές εκδρομές (7%). Να αγαπάει τους μαθητές (7%). Να βοηθάει, να καθοδηγεί και να συμβουλεύει τους μαθητές, ιδίως

τους αδύναμους (7%).


Σε έρευνα που πραγματοποιήθηκε στην Κύπρο το 1999 από την Παρασκευά, ζητήθηκε από μαθητές Δημοτικού Σχολείου να σκιαγραφήσουν τον αποτελεσματικό εκπαιδευτικό και αυτοί του επέδωσαν τα παρακάτω βασικά χαρακτηριστικά:

Δίνει ευκαιρίες για επιτυχία σε όλους τους μαθητές. Απευθύνει καθαρές ερωτήσεις. Η διδασκαλία του έχει ποικιλία μεθόδων, δραστηριοτήτων και

διδακτικών μέσων. Προκαλεί και επιτρέπει τη συμμετοχή, την εμπλοκή και άσκηση

των μαθητών του κατά τη διάρκεια του μαθήματος. Δίνει ατομικές συμβουλές, ασκεί επαίνους και κάνει σχόλια. Προσφέρει βοήθεια για την υπερπήδηση δυσκολιών. Διατηρεί αρχείο και ελέγχει τις εργασίες των μαθητών του.


Το πορτρέτο του αποτελεσματικού καθηγητή επιχείρησε να σκιαγραφήσει έρευνα της Μ. Καΐλα (1999). Το δείγμα της έρευνας -μαθητές δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης- κλήθηκε να απαντήσει στην ερώτηση «Ποια είναι κατά τη γνώμη σου τα χαρακτηριστικά που πρέπει να έχει ένας καλός εκπαιδευτικός;». Η κατανομή των απαντήσεων είχε ως εξής:

Συνεργατικότητα (95%). Μεταδοτικότητα (84%). Επιβολή (71%). Μεθοδικότητα (70%). Θετικά χαρακτηριστικά προσωπικότητας (69%). Σοβαρότητα (55%). Έλλειψη αυταρχικότητας (44%). Εξωτερικά χαρακτηριστικά (30%). Ευρύτητα ενδιαφερόντων (25%).


Στα πλαίσια έρευνας του Σ. Ευαγγελόπουλου (2000), μαθητές δημοτικού ρωτήθηκαν για τα χαρακτηριστικά που κατά τη γνώμη τους θα πρέπει να έχει ένα καλός δάσκαλος. Επελέγησαν τα παρακάτω χαρακτηριστικά με σειρά προτεραιότητας:

Διδάσκει καλά και μεθοδικά. Συμπεριφέρεται καλά στους μαθητές του. Κατανοεί τα προβλήματα και τις ελλείψεις των μαθητών

του και τους βοηθάει. Έχει φιλικές και συνεργατικές σχέσεις με τους μαθητές

του. Έχει χιούμορ και είναι διασκεδαστικός.


Από έρευνα του Α. Παπανδρέου (2001) σε μαθητές Δημοτικού Σχολείου, διαπιστώθηκε ότι τα σημαντικότερα χαρακτηριστικά του αποτελεσματικού εκπαιδευτικού (καλού δασκάλου) είναι:

Η διόρθωση των μαθητών χωρίς επίκριση. Η ποικιλομορφία στη διδασκαλία. Η ζωντάνια του εκπαιδευτικού και συνεχής επαφή

βλέμματος εκπαιδευτικού και μαθητών. Η περιφορά του εκπαιδευτικού στην τάξη κατά την ανάθεση

σιωπηρών εργασιών για προσφορά βοήθειας στους μαθητές.

Η καθαρότητα, η πληρότητα και η σαφήνεια στις οδηγίες του εκπαιδευτικού.


Για την μελέτη των χαρακτηριστικών του αποτελεσματικού/ αναποτελεσματικού εκπαιδευτικού, εκτός από τις έρευνες με δείγμα μαθητές, έχει πραγματοποιηθεί και έρευνα σε εκπαιδευτικούς. Στην έρευνα της Μ. Καΐλα (1999), εκπαιδευτικοί δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης κλήθηκαν να απαντήσουν σε δύο κλειστές ερωτήσεις με επτά χαρακτηριστικά η καθεμία, στις οποίες θα έπρεπε να τα ιεραρχήσουν κατά σειρά σημαντικότητας.

Α. «Τι νομίζετε ότι ενοχλεί τους μαθητές σας στη συμπεριφορά ενός καθηγητή;» (με σειρά σημαντικότητας)

Όταν κάνει διακρίσεις μέσα στη τάξη. Όταν ειρωνεύεται και προσβάλλει τους μαθητές. Όταν δε δέχεται να ακούσει τη γνώμη των μαθητών. Όταν δε μπορεί να επιβληθεί στη τάξη. Όταν κάνει μάθημα μόνο με τους καλούς μαθητές. Όταν δεν έχει αρκετές γνώσεις. Όταν είναι αυταρχικός.


Β. «Τι νομίζετε ότι ευχαριστεί τους μαθητές στη συμπεριφορά ενός καθηγητή» (με σειρά σημαντικότητας)

Όταν ενθαρρύνει τους μαθητές του στις προσπάθειες που κάνουν.

Όταν κάνει κατανοητό το μάθημα. Όταν συζητά με τους μαθητές του θέματα που τους

ενδιαφέρουν. Όταν έχει χιούμορ. Όταν υπολογίζει την γνώμη των μαθητών του. Όταν βοηθάει αυτούς που έχουν αδυναμίες στο μάθημα. Όταν περνάει την ώρα του χωρίς να κάνει μάθημα.


• Εμπειρική μελέτη

• της αποτελεσματικής διδασκαλίας και • του αποτελεσματικού εκπαιδευτικού

• Ν. Ανδρεαδάκης – Μ. Καδιανάκη

• 621 εκπαιδευτικοί Πρωτ. εκπαίδευσης



ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ(έρευνες στην Ελλάδα)

Εξετάζεται σε σχέση με τα παρακάτω:• Προσανατολισμός στην επίτευξη των στόχων• Δόμηση του μαθήματος• Υποβολή – αξιοποίηση ερωτήσεων • Στρατηγικές – Μοντέλα Διδασκαλίας • Χρήση εμπεδωτικών ασκήσεων • Διαχείριση διδακτικού χρόνου • Η τάξη ως μαθησιακό περιβάλλον • Αξιολόγηση του μαθητή

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΠΟΙΟΤΙΚΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

1. Αξιολόγηση του μαθητή:

• Ο εκπαιδευτικός: • Αξιολογεί συστηματικά την πρόοδο των μαθητών του. • Χρήση πολλαπλών τεχνικών αξιολόγησης του μαθητή. • Έμφαση στη διαμορφωτική αξιολόγηση. • Παρέχει στους μαθητές του εξατομικευμένη ανατροφοδότηση. • Με διάφορες ερωτήσεις προσπαθεί να εντοπίσει το βαθμό

κατανόησης του μαθήματος από τους μαθητές και επίτευξης των στόχων του μαθήματος.

• Αξιοποιεί τα πορίσματα της αξιολόγησης των μαθητών για να βελτιώσει τη διδακτική του πρακτική.

• Τηρεί στοιχεία για την πρόοδο των μαθητών του • Ενημερώνει τους μαθητές για την πρόοδο τους

ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ

2. Δόμηση του μαθήματος:

• Καλή δόμηση μαθήματος (Εισαγωγή, ανάπτυξη, σύνοψη) • Σύνδεση μαθήματος με προηγούμενο/επόμενο μάθημα • Σύνδεση δραστηριοτήτων με στόχους μαθήματος • Διασύνδεση δραστηριότητας με προηγούμενη δραστηριότητα. • Διασύνδεση δραστηριοτήτων με προϋπάρχουσες γνώσεις και

εμπειρίες μαθητών • Ανακεφαλαιωτικές ερωτήσεις για σύνοψη. • Εντοπισμός κύριων σημείων • Αξιοποίηση ιδεών/εισηγήσεων που προτείνονται από τους

μαθητές για δόμηση/σχεδιασμό επόμενου μαθήματος.


3. Διαχείριση του διδακτικού χρόνου: • Το μάθημα αρχίζει και τελειώνει στην ώρα του. • Ο εκπαιδευτικός προγραμματίζει το χρόνο που πρέπει να

αφιερώσει σε κάθε δραστηριότητα στο μάθημα. • Ο εκπαιδευτικός παραμένει για όσο χρόνο χρειάζεται σε

κάθε δραστηριότητα. • Ορθή κατανομή χρόνου, ώστε να επιτυγχάνονται οι στόχοι

του μαθήματος • Κατά τη διάρκεια του μαθήματος δεν υπάρχει κενός χρόνος. • Όλοι οι μαθητές εμπλέκονται ενεργά κατά τη διάρκεια του

μαθήματος. • Αφιερώνεται χρόνος στις διαφορετικές ομάδες μαθητών


4. Προσανατολισμός των μαθητών στην επίτευξη συγκεκριμένων σκοπών και στόχων:

• Επεξηγούνται με σαφήνεια οι σκοποί και οι στόχοι του μαθήματος

• Επεξηγείται με σαφήνεια η χρησιμότητα του μαθήματος • Επεξηγείται με σαφήνεια πώς οι δραστηριότητες εξυπηρετούν

τους στόχους του μαθήματος σε διάφορες φάσεις • Ζητείται από τους μαθητές να ανακαλύψουν το λόγο για τον

οποίο γίνονται συγκεκριμένες δραστηριότητες του μαθήματος.

• Προβληματίζονται οι μαθητές ως προς τη χρησιμότητα του περιεχομένου ή των διαδικασιών του μαθήματος


5. Χρήση εμπεδωτικών ασκήσεων: • Ο εκπαιδευτικός παρέχει την ευκαιρία στους μαθητές να

αξιοποιήσουν έννοιες και δεξιότητες που απέκτησαν είτε κατά τη διάρκεια του μαθήματος, είτε σε προηγούμενα μαθήματα.

• Οι ασκήσεις εμπέδωσης που αναθέτει ο εκπαιδευτικός στους μαθητές είναι πιο απαιτητικές από αυτές που έχουν διδαχθεί.

• Οι δραστηριότητες που αναθέτει ο εκπαιδευτικός στους μαθητές καταλήγουν σε αποτελέσματα, τα οποία είναι αξιοποιήσιμα από τον εκπαιδευτικό, αφού αποτελούν αρχή για νέα μάθηση.


6. Υποβολή και αξιοποίηση ερωτήσεων στη διδασκαλία : • Είδος ερωτήσεων – ανάλογα με επίπεδο/ανάγκες μαθητών • Σαφήνεια λόγου • Χρόνος αναμονής • Ανατροφοδότηση – αναίρεση τυχόν παρανοήσεων μαθητών. • Ο εκπαιδευτικός υποβάλλει ερωτήσεις, που αφορούν στη

διαδικασία εύρεσης της λύσης παρά στην ίδια τη λύση. • Ο εκπαιδευτικός υποβάλλει ερωτήσεις με στόχο να εντοπίσει

τις παρανοήσεις των μαθητών. • Όταν ο εκπαιδευτικός υποβάλλει μια ερώτηση, που δεν είναι

κατανοητή από τους μαθητές, συνηθίζει να την επαναδιατυπώνει.


7. Ανάπτυξη στρατηγικών μάθησης (Χρήση μοντέλων διδασκαλίας) :

• Παρουσιάζονται με σαφήνεια στρατηγικές μάθησης και επίλυσης προβλήματος που μπορούν να χρησιμοποιηθούν και σε άλλα μαθήματα.

• Όταν ο εκπαιδευτικός ακούει τις απαντήσεις των μαθητών, δίνει έμφαση στη διαδικασία εύρεσης της απάντησης παρά στην ίδια την απάντηση.

• Οι μαθητές χρησιμοποιούν αυτόβουλα τους τρόπους ή τις στρατηγικές που τους προσφέρει ο εκπαιδευτικός για την επίλυση παρόμοιων προβλημάτων.

• Ο εκπαιδευτικός αξιοποιεί τη σκέψη των μαθητών για τον τρόπο επίλυσης κάποιου προβλήματος, για να καταλήξει στη στρατηγική ή μέθοδο επίλυσής του.

• Όταν οι μαθητές αντιμετωπίζουν κάποιο εμπόδιο ή προβληματισμό, ο εκπαιδευτικός τους παρέχει βοηθητικούς τρόπους ή στρατηγικές για την επίλυσή τους.

• Ενθάρρυνση μαθητών για παρουσίαση στρατηγικών/τρόπου σκέψης προς τους υπόλοιπους μαθητές

• Ανάπτυξη μεταγνωστικών δεξιοτήτων


8. Μαθησιακό περιβάλλον της τάξης:

• Ο εκπαιδευτικός δίνει την ευκαιρία σε όλους τους μαθητές να συμμετέχουν στο μάθημα και να εκφράσουν την άποψή τους

• Ο εκπαιδευτικός δίνει την ευκαιρία στους αδύνατους μαθητές της τάξης να συναγωνιστούν τους δυνατούς μαθητές.

• Ο εκπαιδευτικός ενθαρρύνει τον υγιή συναγωνισμό μεταξύ των μαθητών. • Η αλληλεπίδραση ανάμεσα στους μαθητές συμβάλλει στην ολοκλήρωση του

σκοπού του μαθήματος. • Οι μαθητές συνεργάζονται αυτόβουλα κατά τη διάρκεια του μαθήματος. • Η εικόνα της τάξης δίνει την εντύπωση ότι πρόκειται για ένα χώρο που

προωθεί τη μάθηση. • Αποτελεσματική διαχείριση προβλημάτων πειθαρχίας • Σωστή επικοινωνία (εκπαιδευτικού – μαθητή/ μαθητή – μαθητή). • Πρότυπο προς μίμηση • Ευκαιρίες επιτυχίας για ΟΛΟΥΣ τους μαθητές


Πηγές:-Νίκος Ανδρεαδάκης: Π. Τ. Δ. Ε. Πανεπιστήμιο Κρήτης-Μαρία Καδιανάκη: Δρ Επιστημών της Αγωγής -Δρ Έλενα Χριστοφίδου: Συντονίστρια Προγραμμάτων Επιμόρφωσης Στελεχών της Εκπαίδευσης - Κύπρος

Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας!

Education

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΣ ΕΚΠΚΟΣ - ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ