218

اداره الوقت من منظور اسلامي

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: اداره الوقت من منظور اسلامي

��������������

��������������������

�����

�������������������� ����

��������������������� �� �� �� �� �� �� �� �� �� �� �� �� �� �� �� �� �� �� �� �� �� �� �� �� �� �� �� �� �� ���������������������

Page 2: اداره الوقت من منظور اسلامي
Page 3: اداره الوقت من منظور اسلامي

Page 4: اداره الوقت من منظور اسلامي
Page 5: اداره الوقت من منظور اسلامي

�����������������������������

�������� �������������������

���

��������

��������

���������������������

����������� ���

��

����������

����������� ����������!�"���

������#�������

��������������

����������

������������������������������

Page 6: اداره الوقت من منظور اسلامي

������������������������������

Page 7: اداره الوقت من منظور اسلامي

�����������

������������������

���������������� ����������

��������������������������������������������������������������������������������������������������� ������� ������������������� �����

������������ ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ ��������� �����!������������"�����������#�����$�

��������������� ��������������� ������� ����������������������������������������������������������#����%�&������������������'������(������������������������������������)������������������������ �������������������*�������������������������*�����������������������������+��������������������������,�� ��� ����������������� ���������)-������������������������������������������������������������ �������������������������� �����������������.������ ������������������ ���������%���� �/���+����������������� �����������&����������������� ����"�����������������������������������������

����������������� ������������������.���������0����������� �������������������1��2

�����������2��+�������������� ������������ ��������3���������������������� �������"�������������������������� ������+�� ��

����!

������������������������������

Page 8: اداره الوقت من منظور اسلامي

������������������ ���������!��������#������������������1��2��������������������

������������3����������������������3������������������������������ ���������� ��"�������+��4����������"������

�)-���������������������������������������������������������������3������������������������� #����0���������������3�������,����-�#�"����0����������������4������/�����

�-�������$

������������������������ ���������������������������+�%��������5�������������������������

$��������$����!������$���������������+����� �����������������������������

�����(�����-���

����%

������������������������������

Page 9: اداره الوقت من منظور اسلامي

�����

������������ ���������� "�������������������������������� ��������������������������������+����������������6������������������������������������ "���������������������������������������������������� ����������������� ����

&��������������� "������������7������������������ ���������������� �$��������� "

��������-������������������� '������"����

������������������ ��������������

������������������8����������� �����

�������$

�"���$�

���������� ����8��������+����������+����������������3��������������������������&����������������������������� ����&��������������������0�'���������&�������0��� ����������%���1����������������� �������������� ����������������������������������������%������������������ �����&������������������������������������"���������������������������������"����������������������3��������������������������������������������������������������������������������������������9�����������������������������������������#���3�������������������������������������������4����������������� ��������������4������(�����

���������)�����������������(*�+,��������7�������9������������1�������������

$����4����&�����������

��������������� ���������������������������������������������������������������������������7���������������,�����������������3�����������������&���������������������������������������������9������������������ ����������#����#����������������������.���� �������������������������+�������������������������������������������������9�����������������#������:������+��;��������*������������,3�:���� �������������������

�������������������������������������������������������������3���������������������������������������������������0��"���������0��"��+�������0�����������������������������������������"

���� -

������������������������������

Page 10: اداره الوقت من منظور اسلامي

����������������8�������0��'�����������������3�������������'���������������������������������3��9���.�������'�����'�������� -�������������'���8����������������0�� ���������������������

$����

��������������������"���������������� ����&������������������������������ ����������������"����������������������+������������������������� ����������&��������+������������

�������������"���� ������������������������+������������������������������������������������������������������������������������2���������������3������������3�������7������������������������&��������������9�������+�����������8����� ��+��� �����"���������������'����������������������������������,�������������������������� �$�

������������������'���������/������������������'�������*������������ ����"���������������������� ���� -�����������������������������������������0�����������������������(������������������������������������������������������������������������������ ����� '��"�����"�����������������������������������������3��������+�����������������������������������������������0������������������3������������ ������������������"��������"���������������������(������������������ ���������������������������������-��#���8��������+�����������#�������'���������/���������������/�� �������������+��������������'����

�������������������������������������������������4���������������������&���������������#���,������������������������������

��������0������������������������������������������������������

�������9��������������������������������"�������"���+��������������������*�����������������������1����

��������2��� �����������������&������� �*

���� *3

������������������������������

Page 11: اداره الوقت من منظور اسلامي

��� �����������'��������������������������������������� �������������������������

�� ������������������

������#���������������������������������2����������������������������������� ������������������3�����

��������������������������� �����"�����������'��� ������������������������������������ �����&��� �������7�����-������������� �����������&���������������������������-���������������������������&������

��������������������������� ��������#����������������������+������������������������������������� ������������������3�������������2�����$�

�����$�����������'�����������������������������������������������������������������(������� �����������������������������������������(������������������������������������������7����-��������������������������������1������������������

������������������� ���� �������� �����������������������������,� ��������� �������������������������������������0���������<���������,� �����=�������+��������������������7���-�����3���������,���������'��$���������������<����3���&����������������+�������������������������� �$�������������������������������������������<�������������������� ���������� ������������0���

�-�����$��������������'����������������������-�����������������������������������3���������&����������������7���-������ ��������������������������������������������������������������������������������������������������������,�������������������������� ��������������� ����������,�����������������3����������,�������� �

���� **

������������������������������

Page 12: اداره الوقت من منظور اسلامي

���� *+

������������������������������

Page 13: اداره الوقت من منظور اسلامي

�������

�������������

�����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

��� ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������

��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

�������������������������������������������������������������������������������

�����������������������������������������������������������������������������������

�������������������������������������������������������������������������

����������������������������������������������� ������ �����������������������

������������������������� ���������������������������������������������������������

�������������������������������������������������������������������������������������

����������������������������������������� �������������������������������������

�����������������������������������������������������������������������������

���������������������������������������������������������������������������������

�����������������������������������������������������������������������

������������������������������������������������ ������ �������������������������

��������������������������� �����������������������������������������������������

������������������������������������������������������������������������������������

�����������������������������������������������������������������������������

��������*4

������������������������������

Page 14: اداره الوقت من منظور اسلامي

������� ��!��������"��#����������������������������������������������������������������

������������������������������������������������������� ��

�����������������������������������������������������

���������������������������������� ����������������������������������������������

������������������������������������� ���� ���������������������������

������������������$�%�#���������������������������������������������� ��

����������������������������������������������������������������������

�������������������������������������������������������������� ��

��� ������������������������������������������

��������������������������������������������������������������������������������������������������������� ��� ��

��������*5

������������������������������

Page 15: اداره الوقت من منظور اسلامي

�������������������������������

Page 16: اداره الوقت من منظور اسلامي
Page 17: اداره الوقت من منظور اسلامي

������

��������'������������&��������+����������>���������������&��������������������5������������������������������ ���7������������ �� ����

1*2���������'��.����&��������������������� ����%�������������������1*-**2��������������� �"����������������0���������������1���������5�&��������������������������2�����������7����������������������������� �������������� �� ���

1+2

����1���;����������&���������������������������������������������������������%��������������������������������������� �"�������1*-*�2��������������1�&������������������������������������������2������1���� ���������������&����������������5�&������������������ ������������������������ ������ ��������������������-����������������������142���� ������.��1��/�-�?��������������������/����������&�����/�������������#�����;���0�������������+��� ����������������.����������������0������������&����������������������������$�������������*���������+�����������������@�������������7����������������������������������������������������������4������������������������������6������������2�����$�

���������77���������:����+����������������������������#���������������������������������������&��� ������������$��� ��������3����(���������+��������� ������'�(7152 ���������������&����� �����������8�����������������,������������������������������������8�������������������������7����������������������������������������+��������'��������"�����������/���������������� ����������������������������������������������.�����������&������������������������������������������������6(����������������������� ����������������������������������������������������������������� �������������������� �������������� ������������� � ���������� ������������������ ��1�2�����������������A���������������� ���*��&���������������������������� ������������������0�4����3����'�������������/����������"������'������������������,���'���������������������������������������������������������������������&�������8��������������������3�����(����������

������������������������ ��������*!

������������������������������

Page 18: اداره الوقت من منظور اسلامي

������6����� �$���������$

���������������/����������������������������������(����������������

��������������������������������� ����������!�� �������������

��� �������������"�����������������1�2

����������������������������������� "��������3������'������ �������+������:������������ ��"������.�� �������������������7��������� ������(�����(����� ���-�����������������(����������1!2�

����������������������&�����8�������������B������������"���� ����������������������������������������� ���� ����������������������������������������������������(����

��1%2 ��������������������������� '����������������� ��� '�����0���0�����������������2��������7������7�� ���&������������������������������ �� ������������������>�������"������#����������������3������������������ ���������������������0�����������������������������������4�������

����������������#��������������������������������������0����������7���$������������������������������������������ ����������������������������9���������������� �����������������=�����/���������8������,��8�����3��9�����"�����#����%��� �����������������������1���� �� ���� 271-2������������'�����������"��������������������������������������������������������� �(1����������������

$�������� �������$���������������"����������������������

����������"21*32 ���������<��� ������������������ �������������/������������������7��� �:������������������ ��������������������;�

����������+����������*�)���(

������������� � �+��������������������������� ��������������(���������������������3�����

��������� ��������������� ��������*%

������������������������������

Page 19: اداره الوقت من منظور اسلامي

���� ����

����$��%��&����

���&�����������������������������<�����������������������������������������!������������� ������������������������ ������������������������������ �����������������������������������������������������������������7����������������������������(����������� 7���� '��"�������+������������������������ ����$�������*������C���������������0��������%����� ��������������������,�� ������������,��������2�����)-�������� ���������� ������������������71**2 7����"��������������� ���������������

$�� #����� ������

����������������������������"����������(���������������������������� �)�����1���� �� � �����2���������������� �1���� �� �� ���� 2���������������9�41���� �� � � ��� 2������������� ����������:1���� �� � �����2���������������������1���� �� � �������2������������������������� ������ �� � �������71*+2 ���-���������������������������������� ����������������������������������������������1���������������@���������=�����������������������������0�"������

���������,�� �����������������������������������������$����+���9��������&���0���0��&-��+���9���+�����������������%������#�������������

$����� �� ����� ���������������������������

���������8������#�������������������� ��������������+���������������������+�����������"������������������������ ��������� ���������+����������������#��������������������������������&��0��0����������.�������������� ��������������������$������������������������

$

����������������� ������������������������'���8����������������������������+���������������A���������������������,���?�������������������������������������+���������������������+����������������

������������������������ ��������*-

������������������������������

Page 20: اداره الوقت من منظور اسلامي

�����������>���������������������������������7�����$�������#�������������������������$

����������������������������������-��������������

$���������������&�������+������������������������

�����������,�� ���������������#��������������������������� ����������&���0���0�������"�����������������������������+����

7������������ ������������������������������������������������������0��0�����"�����������������������������#��,�������������������������������������������������������������������������������������(����������� ����������������;������7��8������������ ����������"�����$

��&�0�0��� �������������������������71*42

�������������#���������������������������3���������$

����������&��������������,��������2���+�������������!�����

$�-�������� ����%���������������!��������������������������������3��������

����������1��������"����������������������������� �������������������$

���������������������/���������������������� � �������������&�����������

��� ���$��������������'���� ����������2���� �������(������������,�������������0�������&��������������� �����������������0�����������������������������2���������������� �����#�����������������������������������1��������� ��� ����� ������ �������� 2��������� ���������������������������� "�������� �������������������������(7���+������������������9��9�������������������������71*52 ������$

������8�'

��������������������� �������������

�������������������$���+��������������������������������������������&�������8����8������

����� � -������������

��������� ��������������� ��������+3

������������������������������

Page 21: اداره الوقت من منظور اسلامي

��������������

��������/�����������+������������������������������0��������%���������������������-�������.��������������������������3������������� �?������������D�������� �������������������������4���0�������������,���?��������������������)��(

7�#����@���������������0����� ���������������������������� ������������������������������������������������������#�������-���#������������������������������������#�������������������%����������������:����������'��� ����������������������������������������������������9���������"��0���������������������� ���������71*�2 7�������������������������������������� ������������������� ���.-������������� ��������������������. �����������������������������������������������9����"������ �����������������71*�2 ����������������� ������������������0��������%����������� ��������/�������������������� ������ ���������������������8������������������������$�������#�����������������+������������������������������-���������������������

$����

�����������������������8����������%������������������������������������������� �����4������������������������������������>�+���������9����������/��������������������������������7���8������#�������������������� ��������������������������

������1���������

�������+�������������������������,� �����������������>�+�������#�������� ���+��� ��������0���0�����������������3���������������������������������� ����������������������������������� �����+�� ��

���� ����$������������������������������7������%�������������������������������������%���������;��#�����������������+�;���������������7�&�������������%����+����������������������������������������������������������������8��������������������������%���������������������������������������=�����������������

$�����0����������������

$71*!2 �������������������8���������������������������������

������������������������ ��������+*

������������������������������

Page 22: اداره الوقت من منظور اسلامي

�������������������������������������������������%�������������������������������"���������������.�������"���������������������������+������������������"����������������������������������������"�������"����� ���������.���6�7���������������� ������������&��0��0����������������7����������������������%���.���#��3���-���#-���������������3���9��������������� ����������������+���9��������������������������������������������"�����������������������������������8�7����������������3���(��������9���������"�������� �����������3�������"����������������+������������"�������"���#����������'���������������������������������������������������������������%���� ��$��� ��������� ������������8����������������'��������������������%�������������#������������������������������������������-����������+��������������4������������������������� �������71*%2

����%��������������.����������������������&�������������������������,��������2�������������������� �������������,�4���������������������������,���������4������4��������������������&�����������������'���8�����������������������������������1����/�����$��������0����$���/����3������������, �������������-�#�

���������������������������"����,������������������"�����������������������������4"��������"��������������&���������8�������������������7����,�����������2���������������"������������������� ����,���?���������������������1 � ����!��2��������-�����������������������(7��������������������������������������������������������3�����%���������������������3�����%������������������������)-���71*-2

�������/��������7���8���"�����$�������� ��������������������������������������+�������� ���������������������������� ��������������������������������������������.����������������������������#�3������ ������!����������������������������� �"����������(�������<��������

��������� ��������������� ��������++

������������������������������

Page 23: اداره الوقت من منظور اسلامي

����������������9���9����������$

����������$����������������������������������������������������������(����� ������ ��$�����9����� ������8��������������������������� ����������1�����,� ������������������������������>2���������9������=����������������������������������2��� �������������������������,�� ��������������������� �����A��������1����!��2�7��������� ���������������+����'��������������������� �������������������������������������������� ������������ ������������������������������ ��������������������������,���3�������:������������� ����������������������������������������������������������������$������'�������������������������� �����������������/�����"���������"��6�

$��������71+32

����������������

��������������������������!����(��0�����%����#�3���������#������������������ ������������������� �����������������������0���������'���������,�����������+���������"����(����������������#���,���������������������.�����������"��1����������������������+������������������������������#�������+��������������4��������������������2������������������ ����������������+���������,��������?���������������0��������>���+����������������������

$����������������������#�3�����������������

������������ ������"�������'�������������������

��������������������������(1+*2

������ ����������� ������

�����2����������������������.������ ������������������������������+��������������������������������,��3�����:������������������������������������������������������ ���������������������������������������#�&���0���0����� �����������������������&��������-�����������������#��3����������&�������������������������������������������0�����������������������������������&��� ����������

������������������������ ��������+4

������������������������������

Page 24: اداره الوقت من منظور اسلامي

��������+���������������������������������������������������������0�������#������&���������.����������������������3������������ ������� ��������������������������������������������������������������<�������������� ��#.����

���������� ��"����� ������

������"���������������������������������+�����������4����������������������������������������������(������������������� ����������������������������������������������������� ��������������������0��������%������������������������������(��������������������#��=���� ���/�'�&��� ����������������������0�����4��������0������������������ ��������������� ������������������ �������������+����������������������������������+����;������3���&��� �����������������#��=����������������������� ���

$

)�����"��������������������������������� ����������������0�����������7����-�����������������0������ �������

�� -��������������

����������� �������� ������

������"������������������������������������ �����4���������������������������9���9���������+���������������������� �����������,��3�����:������������������&��� ��������������7���������������������������������������������� ��������0�������������������9������������8�����0�'������&��� �����0����������������������9��9������+�����������������������������9��9������+�������������������������������,�3���:��&�� ���������������������������������>����0�����%������ ���/������������0�� �����8��������'����������:���"�������$����������������,�����?��������+��������������������������������������������������� �������������8������7���������������������:�������������

$����������������

�������,�����?���=��� �����������������������������������������������$

��������$����������7������� ��������������������&��� �������������������������0��������������������������������������������������$���

��������� ��������������� ��������+5

������������������������������

Page 25: اداره الوقت من منظور اسلامي

������"��������������������������������������'���$

/���������������7�����������������/�������"����������"��

�����������&�������������(

/����&���8����� 1��� ��/����3��52�

�/����&���8/������� 1��3��5�/����� �2�

������������ '����� �����������������������-��3����&�������8��������� ���������������/����������������+������/�����&�������8/��������������� ����8���������������������������%������ ����� ������ ?�����������

$���� ��������������8/����������� �!����5������������� ������������������

�����+����;����������"�������������������� �?����� ��������������8����7��������������

$������� ����&�� �?��9���������� !���5�����������%�������������������

����������������������&�������8����3����5��������������0��$�&��� ��������7����8������������+������;����,�����?���4��$�������������������,�����?���=�������8��������� ������������������.������&�����8/����������� �������7������3���%����������������������������������$���8�0�0�&���8�����<����� /����3��5�

������� �����������#���$��� ������

������������������ �����������������&��� ���#��3���������������������������������.��������������������$������������������������������� �������������������������������-���������6�����������������0��������%����������1����������������� ���������������������������������+������������������4���������������� �����������������������!�������0��������������������6����-������������������������������������������ �������8�����"�����#��3�������������8��������4��������������������&��� ��������7���8������������������������������� �� ������������������ ������3���%���,����������"�����"����#�3����������

������������������������ ��������+�

������������������������������

Page 26: اداره الوقت من منظور اسلامي

������+������@���,��?������������������������������"�������"�����#��3���������7��������$

��������������0���������4��������+�@�������

�����-���������������������������������������������0����(��������� ��������+���'������������� �����������2������,� ����������0������0���$��������$�������,�3���:����#�3�������������������1��������� �����2�������� ��� �����#��3��������0��������������1������������������ 2������������������������������������0��������������������������������������������������������1���������������������2�����,���?�����7����$��������$��������������������������.������������1��������������������1�����������2�������������������"���������$���������������������0�����������%����������"����$����������� ��������������������4��������������������0��%��������0��%/��������/���4���

��������� ��������������� ��������+�

������������������������������

Page 27: اداره الوقت من منظور اسلامي

���� ������

��������$����'����� ���

������ ��� �������� ���������������������������������������������$�������������9���,��������2�������������B������������ ���������������(����� ����������������������)��������������������������� ��������� ����� ����,��� �����������/�������7�������+��@��� �������������3���$����������������� �����������������������������������������������������������!�������������������������������&�������� ����������������(�������������,���(�������:���������&�������������������*����� �����������������';��7��-�����.��(

������������������

��������������������������� �������������������.���(��������1++2 ������

�������

��������7������������������ ������������������������������������������� ��������������������������������������������������7���������������������������������� ����������&�������������>����������������+����������+��������� ���������� ������A� ���������������������������������������$�������������'������ ��"�������/������"����0����� ��������"�������������� �������������������4������������%��� �"��������������"71+42 �������������4�������

��������������;�������������������������&������������������������� ����������������������������������(����� ��������������������

���1+52 7�������������������������������������������������������������������4���

������������������������ ��������+!

������������������������������

Page 28: اداره الوقت من منظور اسلامي

���� ������ ?����������� ?������������������������������������������� ���������������������71+�2

��������������������������1���� �$�������������������������������������������"�������������(����������� ������1+�2 �������"�������,������������������ �����������)�����������������������,��������

� �-������� �������, ���&������+����

�������������(�����������

����1+!2 ������,�����������2������ �������������������������������������������'�����������������)-�1+%2�������&�������������� ���� ������)-��

��������2��+��������������.��������7���4���������������������������������������0��������������������������(���������

����1+-2 7�����������������������������������������������������7��������71432

����������� ���

������������������������������ ��������������������� �������������������*�����������������������!��������"�������������������������������������4����4�����������7��������������4��������(�����

������14*2��������(������������14+2����������(�������������1442����������(����

���������1452��������������������������(���������14�2������������������(����������14�2������������������(����

���������14!2

��������� ��������������� ��������+%

������������������������������

Page 29: اداره الوقت من منظور اسلامي

������A����)��������������������4�������������������������"���$�������@����4��������������������������A���

��������������������������+���0���������������������������#���+���(����������������������������������������������������������9���� ��������4����������������������������������������������������������������������,������������������������+��,���������0 �������+���������������������������(�����

������14%2 7�������� �������������4������������������������������������������������������������7�����������������4����������������������������,����������� ��������������������������������

$��.����������+�����������7�������������714-2 �������

�����#�������D��������2���������������� (7������������������������� #���������+������������������������;�������������������������������������#��������-�����������������7���������+������ ������������������������������������+���� ���"71532

��������������� �������� !

-��������(�&��������������9������������������������������ ������

������������������������������������"���;�������������"�������7��� ����������������������������������������������������������������������;�������������������(�����������15*2 7����������A���

�����������������!�������$

���������$

715+2 �������������������������$

(�������1542 7��������������������������������������$������ ����������������

$

�� ����-�+�$

�� �271552

��� �����3��������������������������������� �������������� ��������������4��4������������� ���������������%������������������������������������������������������������������7�������������������������������������,�������;��������������������������������(�����

����15�2 7����+������������������������������������715�2 ���������������

������������������������ ��������+-

������������������������������

Page 30: اداره الوقت من منظور اسلامي

�����������������-�������������,�����+����������������������������0�����������������������������������=�����������(�����������4������������ ��������������������������������������������;(����������� ��� ��15!2 7��������/�������������������������������������#��������������;���0���������'�������0��715%2

�����7���4�������8��������0�'�����������������������(��������!��������������B������������������� �������#�����������"����������4������������������������������������������������������ ��������������������8�����������(����������#���!����������������4������������������������������������������������ ������ ���������������'������+���������������������;���������0��������������������������� �"�����������������������������%������#�������������������������������������4�������8�

'0��������������0��'����� �������������������������������(������15-2 7������0��������4"��

�3��A�7

1�32

������ ����7���.����������������� ����;�����������������������������������������1����������������������������� ��$�������������$�������������������(�����

��1�*2

���������������������<����� �����;���������������������������������������������� �������0�� "�� ��

$��������1�+2�����������(�����1�42

����������������������������������������������������������� �����������������������������'�����������������>���������������������������������������������������������������

$���������������������(

�������������������1�52����������������������������������������������������(����

��������� ��������������� ��������43

������������������������������

Page 31: اداره الوقت من منظور اسلامي

����������1��2����������������������������������(������� �����������1��2 ������4�����(������1�!2

�� �����������"��

��

�����:������������&���������������������������������� ���4�<��������������������-�����+�����������4�/���������� ��� ����������������������������������� ��� ����� ���6�������������6����������� �����7���.���4������4�����������������������������4���4(����������1�%2 7�������������������������������������������������������������3����������������7���0�����71�-2 ���

$�������������������������'���

����������������������������������������������������������������������������������������������#���������0�����������

��������������������������������������������������������������������������#���������������

�������� ��&������������������������������������������������������� ���������������7�����������������������������������������(����������� ��������������1�32 ���������������������������������(����������

� �1�*2 7�����������������������-�����������������������������������������������������������71�+2

������������������������ ��������4*

������������������������������

Page 32: اداره الوقت من منظور اسلامي

��������� ��������������� ��������4+

������������������������������

Page 33: اداره الوقت من منظور اسلامي

���� �����

��������$����"����������

�� ����������������'�����������������������������A������������6����������

�������������������������������������������������-������������������������� �������������������������6����������7�����������)���(

�������������#����

���1��� ��������������������3����������������������������� �������������������������������������� ��������������������������"������������.�������������+��A����������������1��������������������������������(����������6(���#���������"�����

��������������������

�������������������������1�42��������������6(�������������������(7 ����� �������(�����7������������ �������&���������������

$������������+��/��

$��#�9����

��������������B����� �����������������9��������$

�����������������������$

����8�������������������9�����'����������������������������������3���������������������������9��������71�52��7��������������������������������������������&����������������"����9�(��#�� �.������"�����%� ��������"�71��2

������������� ��*7�����������6������������2��"��$��������������� �����

���������������������9�����������$���%����������������������3�������������������7�����������#�����������������������4����� 9�������9��6�����9������������������+���<������������9��������������������&����������0���� �����+�;��� ����

�����������$-����

�� �����)-��71��2

������������������������ ��������44

������������������������������

Page 34: اداره الوقت من منظور اسلامي

����������$���� ��������+����<���������9����������������������������������%�������"�����������"����������������+���<&���> -������������"���������"��������������"���������"�������������(�� ������������������������������C����/��� ������ ���������������������� ��8�����������)-�������������7�������9��������

������������ ���$���

�������������������������������� "������������1����������������������������������������1��� "��������������������3�����������������������������6���������������.���������������� ����� �����4������������������������������1�����,�������������������+������� ��*���������6�������(������������������������������ ���������������������������������������������������������������

������������������������ �������������������������� �������������������� ���������������� �� ����������������� ������������������������ �1�!2 ������������� ����������7��������������2�����������������'�����������������������������4����� ����"������������>����7���������������������������.�����������'������� ��������"��������'���������2��������������������������������������,�������������2����������������7�����#��������������������������������������������������#���=�������������������������������������������"�������/������"��������������������������-���#����������������������7������ -���?����������1���������$�%����-�������1���������

�������������������

�����������4�������������������<����������������������� ����.�����������������������$����.-���������������������������������������������������

�������������������������������������������������

����$��������������3����$�������!��

$��������

$�������������� ��������������� ����

��������� �1�#����

��������� ��������������� ��������45

������������������������������

Page 35: اداره الوقت من منظور اسلامي

������������������������6�����������*�������������������������������������������������������6��( �������������C����(������� ����������1�%2 �����6����������#���������(�����������������

!�� �����������������������������$������������������������$!������������������

�"�1�-2 ������������������(� ������#�� ���%�����#�� �1!32

���������6/��������*��������������������A�����������/����

���(����$

�����&�������$�����#�������'��%���������(������)��!���%�#�*����&��������+���"������������&�1!*2

����������������6�������*��������/�����������#���� �������0����������������������������$�����7���������(�������#���������������,��������������+���������(�����0��������(�����-��&�'��'���(�.�/����� ���� �����'��0�)�1!+2

�� �������%��%���������

�����������6�����

��������+� $����������������������������$�����/����

����������������������������������� �������������>���+������������������������������!������'�������2��������������6���.����(������'����*'������������ '��!�&������� 1���1���

�'����)+'���)��

"��'���)��

��������� ��'���)��

���������������� �1����'����'������������������ ���������������1!42

��������������������������������������$

���������������������������������3������������ ����������������1����������������#���������������6��������������������������������������+�3���� ���"��������������#��(D�A��

������%����������������� /�+������7����� '����7����.-'�C���(�����2����������

��&���

��1!52

������������������������ ��������4�

������������������������������

Page 36: اداره الوقت من منظور اسلامي

��������&���������#���

������*����������6��������������������������������� �����������������������������������������������������������������������,�������������������������������������������������������� ������������������������������(�-�������'������6������(������

����������

!���� �����������

������������������������������������(��������� ������������������#���������������� ����������%���������)���-�������������� ��

���'���#��������������� ��

���'��,�

���,��-�.��������� ��

���'�

����'���������������� ����

�1!�2 �������������������������������

���,����������"���������0������������������'���������������0����������������������������"�����������9������������������������3��9���.

�������'�����������������)-���������,��+���.����������������������������;����0���%�������������������"��������9����������� ���������������������� �� ������7����������������������������������

$� ����3����

���������"�������6�������2�����������������������������(��������#�������������&���"�������

������� ��� �����&����� !�����/!����������'������������ �

�!��������������!��2������������������� ��!����������������&����������������� �������"��!����������.�������������'� ����%#�����0�$�1!!2

������������� ���������������0�����������4��������������������$���8�����+�;��������.����3����������0A���

�����������������������������������������������'������ ������������ ������

���� �������

�������������������������>������������� ���������

������ ������-�������������������6��������(�����(��� �������������E������������6(�������������(������������������ :����'�����������������0����������.����� ���������8��-������������ :�������������1!%2��0��8�����������������������������������������"�������$����������������6(�������+0�����������������������'�

�����������������������������������&�������������������0������������+

��������

��������� ��������������� ��������4�

������������������������������

Page 37: اداره الوقت من منظور اسلامي

�����������&��������1�&�������������&������/�����&������&��������3����

�!�����

��!������

�������������?������1!-2 �����������������������6���������������������������������������

�������������A����������'��������

��'��������������������������������������$��������������+�����

���-���#������������������ ������������������������������������������������7��������"�!��������"������������������������������������������������ �����������������������(1�����������������������������8��������������'���

������A"�

�����A����21%32����� �������������$���������������(1��

���������������������������������������$����������������������$�����,����������������� ���������������������������������������

������������� ��������������������������21%*2������������������� �������������(1��'�����������0����'����+�����������������#�������������������!����/��������������������������������������������#���������������������(21%+2

'��'�����(� ������ �������)����*����

������������ ��*�����*���������"�����������������������������������7����������6�������������� ��(����������������

����������������������

������������ ,�����������������!��� ����������

��������)���������� ����������������������

���"��������

���������������������������1%42 ������ ���,'��?����������6��������"��������������������������4�����������������9������������������������������������"������������������'���� ���� ������������������������%����������A����������� '?������������������������������������"�����"��/������������#��������������+����<��������������������������$�������"�����������������-�����;�������'������������������"��������������7����������4����B����������#����

������������6���.�����������������������������������������������$���������������������������(�������7������������(�����&����������������!�����#���

��������������3

������'�'������ �����������2�

�������������%���42

�������32���������,����������������

����,����������/����-����,�����������'����

������������������������ ��������4!

������������������������������

Page 38: اداره الوقت من منظور اسلامي

�0����12�����3�������������������

��&�4������1%52

�����6����*�������������������������������������� ��.�������������7�

������&������������,������/������$��������������������������������������;����������������������������������7���������������������2������������$�������������������������������������������������������"����������9�������.����������������"������(�

������������������6(������������%�&�����5�������&�����5������������4������������������,��1%�2 �����8�

���3�����1%�2������������>������"(7�������"���F�������������6�������7�)-������8����#���3��������!������������+�;�����������������������������8�

��������A����������"

�-�?�����������A�����#�3����� "71%!2

����������"����������3��(�����7�����(����� ����+������ ����$

����-����� ����������������/�����0 "��*���,�3�������(� ����

��� ����6��.��������������������������������������,������9���� ��

���������6�������(��������������������������&�

������������'����#��!�������'�������0����

�����#�����������������������������������������������,����F������$�����������$�������������������*

�0�������'��������.��#.���"�������1%%2

����������������������$

���� ������1�����������#���

���������6����(�������/�2���56������15+�)���"�����������-�7�1%-2

�������!���������������������(���'���������6��������3�0��������������������������������������������������'�����(�������������������������������0�56

���������

���&��������������"����������������)��"��� ��������5�6�������������������/������8�������-���'���

/��8��0���1-32

��������� ��������������� ��������4%

������������������������������

Page 39: اداره الوقت من منظور اسلامي

��������������

1*2���������7������������(�������3������������&����������������������������������������1*%��%*-*�2������������������������� ���

$���8��� #������������������

���'���������������������#��������������1�������5�&���������������������2����*-**�

�� �(1���������� �����&������������������*-%!��4�2�1+2������ ���������(�������� ������������1*%5*%*-+�2������3��������-��������������%����������������� �����������

����� �� ����+������+�������%������ ��0������������������5���������� �&���������������4������ ���������$

������ �����������������������������������#������1����+�������1*-*�2�����������1�&����������������������������������2����� ���(

1��������������� ����������������4���������&������������3������������������������������#��(�����*%��������������������������������� ��������&��������������%��������(��4%����������������������������������+������&�����������;��+��������0�������'���*--!��-52�

142��� ��(��������������� ��� ��������5�&�������������������&�����3����%��������������������;�=+�*5*���%*--���*-�

152������������������ ����������� �/������������������'���������!�������������;�=*�*5+3����%*---��*4�

1�2����3������������������������������������������������� )+�3%4�3����,�����������0�����������������������������(������ ��������� �������0����� ����������+�������������������������������������������������=+�*535����%*-%4�)*%+�,������������� ���*1***2�8+3��*�������������� ������������������������ �����������������������)+3-%+!-����,������������������ �������������(������ ��������� �������������������������3��������������3��+�����������������=+�*4-%�������������14%2����1*2������� �*1+5*!2�85��*+�����(���� �*������$�

1�2���������������������� ��������� �������������������� )4+3%53�����,�������������� �:����������������������������������������(������3��+�������� �������������3�����������������'����������������������������=*�*5**����%*--3�)*%5,������������� ���*1!%5�2�85�45*�������(�������� ���*���������$�����������=����#�����,��������������,�������"�������������

1!2����������)��)�%,�1%2������4����)��)+3,�1-2������������� ����� ��������������������������������&�����&���������������������������� �������&������������������������������ �����������#����

�����0�%�=*�*5*-��%*---������;��4!�1*32������������:���� �������������:�������$�������0 ������ ��)**%%*%*���,����4�� ���������(

��'��������� ����������'��������������*5*-��%*--%���*�

������������������������ ��������4-

������������������������������

Page 40: اداره الوقت من منظور اسلامي

1**2�������� ���9�����������������������������������4��3����������������������������������*--���**����'��

1*+2����,�������� ����������������0 �� ������*--*��5��1*42�����%�+����+%�1*52�������� ��� ����� ������ �������� & # � �'�& �()**�

1*�2������+�������������� �����������������������������������4����������������������� ������ �������������������������4���������������;�*53+����**��

1*�2����������������������� ���������������(��������<������3������������0���>���������� �����������������������������������&�����������������?��� ����������*-%%��*��

1*!2���������� �����2������������������������������1����������������������=!�*5*!���%*--!��*3�

1*%2����������� �������������<��3����0�>����%��(��-�1*-2����,�������� ���������������%��(��+��1+32����!��& �& �$� +������� +,������& ��-�. ���"�� ��� /��& (012& �23�

1+*2�� �(����������� �������������<��3����0�>����%��(��4*%44�1++2������������)��)45,�1+42����/�� ������� ����+������>���������������4��������� �������������������������'�������3�����������&�����������������'�=!�

*5*!��%*--���*!�1+52������������)����)44%45,�1+�2��/ ��� ��+��>�������4��� ������������%��(��*!�1+�2���������)��)*+,�1+!2�����+������)��)�+,�1+%2�������������������������� ����������������������$������ ����,������������+�������������3����� �������������������'�=*�

*5*���%*-%��8+�*�!�

1+-2����������)��)*4,�1432��������������������������������� ���������������������������$�������� �����,����������������+�����������������3������� ����������%��������(�8*

�4*!�

14*2����������)����)*%+,�14+2����������)����)*%+,�1442������ �

���)����)44%45,�

1452������������)����)*!%*%,�14�2�����+0���)����)*%+,�

��������� ��������������� ��������53

������������������������������

Page 41: اداره الوقت من منظور اسلامي

14�2����������)����)*%+,�14!2������#��9��)����)*�%*!,�14%2����������)����)*%+,�14-2��� ��(�����0 ������� ��,����� ���)�55%�35���,���+������$���9���'�������+�������������*5*5���%

*--5�84+�%��1532������� ���2����������������������%��(����15*2�������������)��)��,�15+2������"�����������+� �����������������"�������������)�!!5���,���+������������ ������ ��������������������

������=*�*53����85�+���

1542����������)��)*��,�1552��������"���������������+�� �����������������������"����������������������+����������������� �������� ��������������%������(�8+

�+3%�

15�2����������)��)*34,�15�2������!���������� ������� )��!*���,����0����%������������ ����������(��� ����0�9������� ����

�������������=4�*5+*��%+333)*%+3,�8��4���

15!2�����0�����)��)*3,�15%2����!����� ���� ���0��%�������� �����%��(�8*%�-��15-2����������)��)*5*,�1�32������������ ������������$�� ��,����+�����3� ����%��(�8*�4���

1�*2����������)��)*%�,�1�+2�� �(����!����� ���� ���0��%��������� �����%��(�8+�53*�

1�42����������)��)*-!,�1�52���������)����)*!%*%,�1��2������4����)����)5*%5+,�1��2������4����)��)+3,�1�!2�����#�>��)��)!,�1�%2����������)��)*%-,�1�-2������������ ������������$�� ��,����+�����3� ����%��(�8*�%-�1�32����&�����)��)*+,�1�*2������;��)��)�,�1�+2��������������������������������� ���������������������������$�������� �����,����������������+�����������������3������� ����������%��������(�8*

�5-4�

������������������������ ��������5*

������������������������������

Page 42: اداره الوقت من منظور اسلامي

1�42������,���� ���������� ������������������)*-5%+������,����������$������,���� ����������������������������'�������������������������������������������� �������������*5*-������%*--%�������������1%*2��������1*2������������������� �����*1�5*+2�

�*+4+�

1�52����������0������������� �����������������������0���������������������������)!!4%%�+�����,���������$���������� �����>������������$����,��� ���������(������ ��1����� �������������'��� ������,�3���'������������������������*4!-��������1%*2����1*2���>��� �*� �����1�5*+2�8**�+45�

1��2������ ������������������� ��������� ������ ������� )�**4%���,����>����������������������(-����.�������������������������*5*%��%*--!�)*%5,�85�5�5%5���

1��2������0������� �������������0��������������������$������ ���>������$����,��� ������%����(�����1%*2����1*2��>��� �*� �����1�5*+2�8**�+45�

1�!2����3������������������������������������������������� )+�3%4�3����,�����������0�����������������������������(������ ��������� �������0����� ����������+�������������������������������������������������=+�*535����%*-%4�)*%+�,������������� ���*1***2�8+3��*�������������� ������������������������ ����������������������������������������� �������������(�� ��� �����������3����3+�������=+�*4-%�������14%2����1*2������� �*1+5*!2�85��*+��������� �*������$�

1�%2������,���� ���������� ����������������������������$������,���� ��������%������(���������1-!2������15%2����������� ��*1!�452��*54- ������#���� ����������������0��8������������� ������%����(�������1*2����14�2������� �*1%�2�8*�%-�

1�-2��������� ����������������� ������������������������������ ������%����(�������15-2�����1�*2������� �*145�*2�8���35��������� �*���/��'�

1!32������,���� ���������� ����������������������������$������,���� ��������%������(���������1432������1**2������������� ���*1*-3-2��4�+���������#������ ����������������������0���8������������������ ��������%������(���������1*42����1+2������� �*1*3%*2�8+�!�+�

1!*2��������� ����������������� ������������������������������ ������%����(�������15-2�����1**-2���������� ��*14�!-2�8����-%�!3������������ ��*�����������$/����'������������

1!+2������,���� ���������� ����������������������������$������,���� ��������%������(���������1*42������1**2��������� �*1-�-2��*-4

1!42���3����������������������������������� ��������0�����������������%����(�8++�*�!�������������������������� �������������)4%5%5�%���,�����'�&���������������(������ ��������� ����������0/����������������'���������������������=*�*5*3���)*%%,�����1*52���������� ��*1*5432�8+�

*����8�����2 1!52������,���� ���������� ����������������������������$������,���� ��������%������(���������1��2������1+2������

��������� ��������������� ��������5+

������������������������������

Page 43: اداره الوقت من منظور اسلامي

������� ���*15%4!2��-�3 ��������#������ ����������������������0���8������������������ ��������%������(���������1�*2����1*%2������� �*1+%*-2�85�+*!*�

1!�2�4��:(��4'�����������4������ �(1����0����$���� ����%��(�8**��5%2�1!�2������,���� ���������� ����������������������������$������,���� ��������%������(���������1!%2������1%52������

����� ��*1�*452��**%4 ������#���� ����������������0��8������������� ������%����(�������1*42����14�2������� �*1**�-2�8+�%*5�

1!!2���������������������������������� �����������������������������+�������)�!4-����,����������$�������������������������'����������������������������(���������'������1�=����1�����������������������������=4�*5*%����%*--!�)*%*%,������� �*14�*2�8+�!%���������������� �����������'�&��������%��(����1442������� �*15�!!2�85�*�5 ���� �*��"������$�

1!%2���������������0��8������������������������( -������3��������������������������������(���������������(����������0�����������������������������������������0������ ��(1���+�����0 ���� ���0� ��� ��������� �����������)!+-%%*!����,���������������������������:����1�����������������������������=+�*53!����%*-%!��!+3��������������������2�

1!-2�����#���� ����������������0��8������������� �������$�������������%����(�������15-2�����142������� �*1+!�32�85�+*3��

1%32������� ������������������2������ ����������� ������ ������������ ������!���)4�%%5�4���,�����0�������0�����;���;������0�����;���������(������ ��������,����������������'������������������������8*�**��

1%*2�����%�+���8*�**��

1%+2�����%�+���8*�**��

1%42���������������� ������ ��������������� ���������� �:����������������������������(����3�+����� �������������3�������������������������'������������������������������������������=*�*5**������%*--3�)*%5,�������������1552������������� ��*1!%5�2�85�45*������(������ ��*������$��������=���#���,����������,��'���"�������������

1%52��������� ����������������� ������������������������������ ������%����(�������14!2�����142������������� ���*1+43�2�85���4�������(�������� ���*�������/������'�������������������������������� ������������������'�&������������%����(�����1!*2���������� ��*1*3�!+2�8!

�4�!�

1%�2��������� ����������������� ������������������������������ ������%����(�������14%2�����1*%2���������� ��*1+5�32�85��44������������ ��*�����/����'����������������� �������� �������������������� �������������� �:�����������������������������������%������(���������1552������������� ���*1!%�*2�85�454�����(���� �*���$�&������,�'��"�������������

������������������������ ��������54

������������������������������

Page 44: اداره الوقت من منظور اسلامي

1%�2����3��������(��������� ������������������������ ����3����������������'�����������������2��������������������!54��������� ���(1�������3��3����������3�+�������� ��)*3*!%*3�!���,���#�2��� �������������������'����+������������'��������������*5*4��%*--+�)*%+,�8*�!+32�

1%!2��������������+���� ���������� ����� �������������������+���������� ���#���>�������%������������ ��������������'������������������������������=*�*5*3�����%*--3�)*%*3,������>��������� ����*� �����������1+��!2�8!�*+4%

*+5�

1%%2��������������������������������*�������0����������������������������������������������������2�����������������0�������*53-�������������1-2������������� ���*1+�3�2�8+�5*������������������������������������ �����������������������������+�����������������$�������������������������'�����������������������%������(������������� ���*15!�52�8**��+�

1%-2����3������������������������������������������������� )+�3%4�3����,�����������0��������:�������������(!����9��������;�������� ����������������������������������������������������������������*5*�����)*%*3,������������� ���*1!+�32�8!�*-4%*-5��8�����2�

1-32���������������������������������� �������������������������'�&����������������%������(������1442������������� ���*15!4�2�85�*%*�����"���2�

��������� ��������������� ��������55

������������������������������

Page 45: اداره الوقت من منظور اسلامي

�������������������������

Page 46: اداره الوقت من منظور اسلامي
Page 47: اداره الوقت من منظور اسلامي

������

�����,��������������2�����+���������������������������� #������������������7������-������������������������������������������������!��������>����+�����������,�����2�����

$������������-��#���&����

����� ���������&���0���0�������������� ����������:�������������������������������������������������������� �7����������������������%�/�������������������9������#�������������������������������������������������������� ������������������������4�������������71*2

����������+����������*�)���(

� ����&����������������

��(������������ �����&������

��(��)�������������-���������&������

���������������������������5!

������������������������������

Page 48: اداره الوقت من منظور اسلامي

���������� �����������������5%

������������������������������

Page 49: اداره الوقت من منظور اسلامي

���� ����

�����������������$

�����������������+�����

��������������������������� ���)�������������������������������������������������2�&������������� ���� ����+����������������������� �������������������������1����+�����������&�������� ��$�������������$�������������������+���������������

���������������"�������&�������������+������������ ����=����������7������$���

��� ��������������������>���+���&����������������$

����+���������������������������&������������

������������,���?�������������������� ���+��9�������"����������������2�� ��=�����������������(

*/��&����������� ��*��������$

����"����� �����������A�$������0�����������������������+���������������������"�������������0�����&�����������+���9�����������������2����� �������%�������������������%�&�������������&������������������������$������� ����4���

+/��&������#������,�����2��0����������������������������������������������,A��

�������������'�������� �#���������#����������%�-���������������!������������������������������"�������0������������������'��� �������������&������#���7���

���������.-���������������������2��������������������+��9���

����+�����������

���������������������������5-

������������������������������

Page 50: اداره الوقت من منظور اسلامي

4/��&�����������2��������������&����������������������3��������������������������������%�&���������������+������� �$����������������������������������������������

$

�����+��������$������������������,���%����9��!���������.���������������� ��/����������������7/����#��,����������&��������������������������������������������������������2����������������������������������������������� �����"���������������#�������-����������+�����#,����&������������������������+��)-��

��������������.�������0����������������������������+����������������������������������+�������&��� �=��!���������(

������ ������������� ����7�����������1���� ���2�&�������.�������(7���������������������������������������������������������������������������������������������.��� ��������������+��������������7���.�������!������������-��?�����������������271+2����� ������������ ���������1���� ��2�&��������-�������� �� ���������� ����������$(7���������� ������(�������.����,�3�:����� ������������ ���������������������(������������'7142 �������� �����������������4�������������������� �

������152��=��������������D���������������#�3������������������������������������� ������ �� ���������� ��������!���������������������������������7���-������������������� �����#���!�����������,��3�����������:���������� �������������������������������������������������3�����(����������������������������&��������� ������� �������71�2 ����������� ����������������������.�����(7��������������������������������������������������������������������9�������������������������������������9���������"��������!������(�������,��3�����:���������� ������������������������������������������������������� ��� �71�2

���.������$������������������� ���+$���������-������!�����������������@��������������+����

������ ������������+�������������������+�������&��� ��� ����$������� ���"$�������������A��&����

���������� ������������������3

������������������������������

Page 51: اداره الوقت من منظور اسلامي

����+�������������� ��*������������� �������������������������� ���������������������������'���������������,�����2����� �-�����+��������������������4������������+���������'�������������&�������������$���������$���������������������������������,��� �������"��������0�����������%�����3������������&���������������������������������������� ������������7���.����������+���������������������������+��������������������.������������������������"�&�������������������������������������������������*�����+��������;��������������"������������#�������������'��������������*�������������������������������������"���������"���"������"���8�����+���������0����� ��������

�������8��������2�&����/����������� ����������'/������� ��������������+�����������������������������������������������&������&��0��0���� ��������� �����-������, ����"����������������

����&������������������������������������ �����������)-�����������������������1�#.

�������������4��������������������$���������������������������������������1�#.�����������0������������� �������3���1!2 ����������������������#��2�������������������������� �:����������������������������������������C

���������������������+�����

��������������������������+������#�,���������������� ��������4������������������$������������4�&��������������� �8������7�� �$�������� ����������&���������������������

$������������#���������������&�������� ����������������0�����&����1�������0���������

����������.���������������2������� ����������������"�������������3�������������������������� �������������� � "�

����������������������������*

������������������������������

Page 52: اداره الوقت من منظور اسلامي

������ ����������"���������� ���*�������������������������������� �����������������8�����������9����������������.-����������������������������������������.�������������������������������������������������������������� ����������+����������������1����!��2(7�������������������������8�������������������������������� ���� -��71%2����&�������0��� �����������+��� ��������������������������������2�����#�����������������+��� ��������������,� ������������-����#��������������� �����������������

$��������������������������������������������������������������&���������81�������������

���������������������)���������������� ��������������������,��������������������������������������#���������2������� ������������������������������������������&���������������������� ��������0������� ����������������#����,��������������&������������-��#�����������0� �������.�(���������"����������������������������+��������������������C�������2���������"������"C�������������������#���������-������������ �������������������������������������������������,�� �����"���������������&������������������������������������+��������+��������������3������������������8���+��������������������������;����������0����+��������������� ������������� ��������������� ������ ������ ���������������������������-����������;����"�����������%�����������&���������������������� ����������������������

����������/��������"����������������#.�����������8���/�������%�������/��������� '���������"���������������������������������������� ��

$���������������������������"����������

$������������

������ ���������������������������������������7������� �� ��� �������������� �&���:�����������+����������������������"���"�

������������������+������������� ��&����������������������������������������1������2���.�'������7�������� ���� ������%����������������� ����������������������*�����������������������,�����������?��������������

���������� ������������������+

������������������������������

Page 53: اداره الوقت من منظور اسلامي

���������������������������������������������������71-2 ����#���������������������������(7����"��������������#��������������������(���� ��������� ��������+��������4����������������������771*32 ������ �����4��4������������ ���������������+������0�����%�����������

�������������� ���������&���������&��� �������

$�������*�������'������

��������������������(7�������,��3�����:������,�� ������������������������9����������+�����������������0���������������������������0������������+������-�������������������������������������������������������������������������������������������������71**2 ���8������������������������,�� ����������������������=�������������������������7��3���������1� ������������(���� �������������������7������-������������4���������������������������,��3�����:�������������������������������+�����������#���������������

����.������$������������������� ���+$�������8����+��������������������������� '�����������+����������

���������������������������#����������� 0����������������������������8������������������������������������ ���/����"������������������3����������������������� -���������0������/��"�

���� �������:���+������������������#������������������������������&��� ����-�������������������������������������,�3���:���������������������������0�����%����#�3�������������������&��� -����������������������������������������7������ �������������(���������������������+������������"�������������>������������ ���������

����������������������������4

������������������������������

Page 54: اداره الوقت من منظور اسلامي

���������� ������������������5

������������������������������

Page 55: اداره الوقت من منظور اسلامي

���� ������

����$�����*�����������

�����0�����#��������������$�������������������������������������������������������������� �����������&���������������%����������������������������������������������������������������� �����7��������������1���� ���2��1�;�&����������������1���� �������������������2�����7�����������������������������(0������������������8��������������%����-����������������������������������������������������������������4���������� �� �����!���������������������� ���$��'��7��������������1�#��������������� ����������������1�#���������������������������&���������0����������71*+2

�������������"��������������������������������4�����1���� ��� ����� 4�� 2������������������������������������4������������3�������*��������� �� ������������������������������� -�������4������� ������9���������7��������������7���� ����:����4�������������@���3���������������������������

���� �����������������1�� ���2��������$������������$�����0������������������������0���0�����#��3����&�����������������3�������������"������������7����-���������������0���%�������������������������0������������������������������%����������������������%����������3�����������������������������#������� ����(�

������������� ��������� 5���1*42����7���� �� ����������������#�������������8������3���������������0��0��������������� ������������������������

�����������������������������

������������������������������

Page 56: اداره الوقت من منظور اسلامي

���� ���8������(���$������������� �-���"71*52

������%������7������?�0���������������������� ��� ����� �������1*�2�����

�����������������4�������#���������"������+���������$�������������������������������������.������������3����9�����0��������������������������

$�����������3����������������������"��������1�$� ��� �� 2����������

������3�����������-������������-���������������,�����������������������������3�������������������� ������ ����������%�������� ����������������.�����������"�������� ��������������������������-��3���������� ���������-��3�������4�$�������������������0���E������������������������������ �������-�������:���,�� ���������9���;��!��������������������������������-�������:������� ���(������ �������� �������+������1*�2

�7�#�����0������������ +�������1*!2�"���$�������5���(

G��������"��������� ��(�����7���.��������������������� ��������� ����������������������������������

G������&���:(���������'

������������ ������4����$

��������� ��������������� � �����0��4������������#� �

G�&�����(�������������������>��������� ����������������������������(��� ���0����������� ���

G�����:(���7�0������8�"������������� 71*%2 ��������������������� ���������1�� �� ��2�������%����������#���������������� ��������������

��������������������%��������� ���������5�&��������������0�'�������������%������ ������������������� �������� �����������7��%�&�����8� �����+���������������������������+��������������������������������>��������������7�����������������3�������'����� �$���������0��������$����=���������������

���������� �������������������

������������������������������

Page 57: اداره الوقت من منظور اسلامي

�����������������������������������������'���>������������+��������������1� ���������������������������������������������������������������������������������������������(������ ����������+�����������1*-2

����������������A����������������������1�� ���2�����������������������������������+������������� ���*&������������������������������$'���������� ��������;������������(���4�������&�������8�����������'�������� ����������>������-������&���������>����������������������������&����������������+����������������,������������������&��������������������������7�� ����� ������&����������������/�����-���������+������������������������/������0����������� �������������� ������������������������������+�������������������������6��

'����� ���������������������0��������������:���������������������

���$��� � 0������������

7��������������&����������������������� ��������������������� �����F!���(������������ �������1��������������&��������������2���� ��������'���������7������ ������������������������������ ���������������������������������������������������&��������������������������������������������������������������������������������������������������������/��������������������-���������������� ���������-�������������������� ����3��������������������0����������������������/�������������������������0�������������>����������������������������������������������� ��������/��������������������������1� ����������������������

$����������������������(���� �������������� ��������

��������������������������������������������$���������

$������������������ ������

����������������������� ���������������������������������-���������������� ����'��������� ��������&������������������� ���%���������71+32

��� ���������� ����������������&���������������������#�����������@�����7���-�������������������������3����������������������������-��#��������������������;

����������������������������!

������������������������������

Page 58: اداره الوقت من منظور اسلامي

����0�������$

����������������������������������'���������� ������&�������������������&��������/����� ��������"������ �������/������; ������������������������ #����%����#�������������������������������8����������������������3�%�����������������������&������������������� ���������������������������������3�����������������������������+������������������������ ���� �������� ����������*������������������+� �� ��1+*2����������� ����������� �����&������������������-������������0�������������������������������0����������������1�$� ���$���� 4�����2�����������������������%��������������������������7�������������������� ���������������������������������������������&��������������-�������������������������������������� �������

$�����0������&�������������������� ���#�3��

$���0� ��$

�������������������������������6����������������������������#���=�'

�����������������������,��������!�����������/��������������������

'����"������������4������������������������6���

$���������������� ������

��$

������%�&���81++2

������'��� ���������������������&����������������� �������F

�!�����(�����������������������1������ �������������� ���"�������������� ������2�������+��������������� ���������&�������������������������������������������!��������+����������������������������������������������������������������

$�����0�$����� ����������������"

�������� ������������������� ����� ���������������������� �������������� ����������� �����������������������,��������������������������������� �������������������������������������������������� ������'���"��������������������������&����������������+�������"���� ������������������������6�������1+42��������1�������21+52

��������;���������/�7�!���1+�2������������������4�����1+�2���� �������������� ��������������,������������������������������������������������#������������������,���3�������:��&���������8��������������� �������������������������������������$�������������

$���������*�������������������������� ��������������� �?

��������������������������#��2����4������������������������������������������������������� ����������������������������������������������'�����������������,��������������������������������������������������"

���������� ������������������%

������������������������������

Page 59: اداره الوقت من منظور اسلامي

���������������,��3�����3���������������������������7����-���������� ��� ���������������������'��,��������������������21+!2�

����������������� ������� �������������������������������������������������������������7��������� ���������#���������������������������������������������������� ����'�������������'�����������#����'��������71+%2 ���0�����������(�������� ������� ���������������������������������3�������������������������*�����.������������3����������3������������������������+��������&����������� ��"���������������������� ���������+������-��3��3����������������������������,������������������������0���

$��������+������

��7�� �����

������ �������������;�����������%��������@������ �������������&������� ����������������$

��������=����"������ �������������������������������������������������7�������������%����������������������3�������������������*���&��������������������(�� �����������(����� ��������8����������������������,���3�������:�������������8����������������������7������������ ���������������������������������������������������,����������������������7��������������� ��������������������������!������������������������������&��������������������������� �������������8������������������������������������7����������������$�������������(����� �������#������������������������������� ���������8������������� ������������"���"��+�����������

����������������������������-

������������������������������

Page 60: اداره الوقت من منظور اسلامي

���������� ������������������3

������������������������������

Page 61: اداره الوقت من منظور اسلامي

���� �����

���������$������#����������

�&���������������(�� ������������ ��������8������������������������:�������������������������������&��������������������� ����������8���������������������8���

$����������'������(��� ����������

7�����������������&��������������"��������������������������������������������������������"�������

��������� ������������������������������3��������� �������������������������������������4���������*������������������������������������&������71+-2 �����9�������������4�������������������������&���������������������#����������������������#��#������������������8�������:������*�����������������������&����������&������������������������ ��*����������������0�������������������������������������������������#��������������������������"���������������������������&�������������� -�������������������������������������������#��������������������������#���������#��F�������������������0����������,A�

����������������4����"�����������0�����-���������*��������0��������#�����������

����,�-�����

������������� �����3������ ���������3����(��������������#�����������7���������������(�����,�3���:���������%�������������������:��#�������������������:�����,�3���:�������4���������������&�������������7����������������������������������������#�����������������#�=�&��� 71432

����������������������������*

������������������������������

Page 62: اداره الوقت من منظور اسلامي

����� �����,�3���&����������3���'��������,�3�:�����������������������4���������������������"����,��3��������������������0���%��0����������������������#�����������������'���%��������������������������� ����������������������0�����������"��0��������������0����������������

$

����4����������������,��������4�����������'�������������������������,�3�:�����7�� �:������� ������4������3���14*2

7�����������������,�3����������������������� ����+�����0���������������������������!�������������������3�������������������������� ���������� ��� ��� ����������������������4���������>������������4�������������-���������� ������;�������@����������.-�������������������9������������6���������,�����+��������

$������� �� ����������

���,������������� ����������������� �����#��������������������������������&������������� ��������(��� ����+�������������+��714+2

��/��������,�3���:������9��9������$

!�����$����������8��������;���7�������

���������������� �������*��������"����������������<������������������������$

�����������������������������E���#��3������������,�3�:����� ������� �$����� �������������0�'������������ ��$7�������$���� �����'� �$����������������'�������������������$!��9��������(����7���� ���������71442 ����� �����������3����(��������������+������������-���7���%-�3������������������0�������������� ���������� �����������������������&��� ������0����"������3��������(������ ��������������������������� ���� ������������������� #���� ������'71452

���������� ������ �����������#���������������������� ��������� �������������������������������������� ������������������������������� �������#�������������������������������������������������������� ���&�������������0����������������������������������� ������ ����������%����� ��������������������������

���������� ������������������+

������������������������������

Page 63: اداره الوقت من منظور اسلامي

��������������

��������� ���

������������

�������������

�����������

��������������#������� ������ ��$���E��� ��������������������#�������������������7������������������#���)��(

��0&���-�.����������%

������%��� ��0���������E��� ������������ ���"�������$��������������� #�������+����������+�����������������������������(����"����� ��-��������+����������������� �������+������;�������������0����%������#���3����-����������"�����+����������������������������������������

$������������������� ���

���4��������������������7������������������=��� ������������������������������(����� ������(����0�� ����4������� '���7�

����#�������

������:������ �������&�������0��� ���������������!��$

��������$

���7��'����� �����

����������������������������4

������������������������������

Page 64: اداره الوقت من منظور اسلامي

������0�������������������� �������������&���������������� �������0��� ������?���4��������3�������=�����8������ ����������������� �������0��� ��#����������-���������������������������0������������������������������������� ������������������� ������������������������������������������ ������������������������������������������������������0����������������� ����������������������������������0������������������� �����������������+������������� �������������������������������������(� �������������%� ����� ��714�2

����������:������������������������������ �������&��� ����������������� ����������������� ��� �������������������������������-�������������������������������������������������������������#������������������������������������������:�������������������������� ����������-�������0�� ��� ������������:����������������������������������������������������������������������������/��������������� ������7�����-���������� ������ ��������������� �����������������0����������1� !�����&��������������������� ������!��������+������������0������������������3�������������������������������������$���������������������#�� ��� ������������������������������������������+����� �����7�������7��������������������������#����������'��������8��������+���'������0�� ��� ������������:����������������������������������������-�������� ������ ��������������� �����������������0���������������������,��3�����/������������������������������������������������4������������ ��������� ���"���&���0���0�����������������������������������������������������������8���������� ������+���

$������������������� �����������������������������������������������������%���������������(��������'

��#�>��3�����0��������������������714�2

���������������������������� ����+$���������8�7�������������������!����

$������������������������������������

������������ �������&��� ������� ������>�

��������������������������������������6������������ ��������������������������������������������3����(��� �&�����������"���������0��"�������+����@�������3���������7�������.������������'��(���+�������������,�����?����������������������������������.����

���������� ������������������5

������������������������������

Page 65: اداره الوقت من منظور اسلامي

���$�.�����������������������#���� �����������������9� ��������������0��������������#���� ���������

$��%�����������#��!����������������������7����������#714!2�

����������������&�������������������������������������������������������������-�������������������������������������������"���������������#���3�����&�����������������0������������������������������������������������������������������������������������������� ���������������������������������������&��������������3������������������������������

$���������������� ����������#��3������������������

����������������>��������������������������������������������������#��3�������0����������������������������������������������������������&������������������������������+���������������������������&��������������������������3���������������4�� ���������������,�������+���

������������

������9��9�������������4��$�������$��������&��� ��#������������0�'������������������������������������������������������������������������������������+�������������������������������� �������������� ����������������������������������/������������������-��������

$�������������

���������� ����������������"�������7����������������������������������������+���������.�����������+��������������������0������'�����������������,��������2������������������#��+������'��������������������������������������������� ���������������#���������������� �����������������������������&����������������������������������������������0��������� �������������$������� �� ���+���������0����������������,���'�������������������������������������������������%����9���������������������� ��������������%����������&��� ������������������#���4� �$����������0� 14%2

7���!�������0��������������������������0���������������������������������������������������(����� ����

����+������ ������������������������������#������������7���8��������������������0��������������-�������������������+��������������3������������$�����������7�14-2 ��������������������(����+������ ������������#����

�����������������������������

������������������������������

Page 66: اداره الوقت من منظور اسلامي

�����������������������������8�����+����;������������� ������������������������6���������������������������������������������� ���������*����0��>�������������������������� ��#������������������������������&������������� �����������������������������������4�����+���'��������������������+���������������$������+����������������������������������������������0���0������������������������������0���������������������������������������!��������������������������������������������������������������������������������������������+���������$��1� ������.����������������+�������������������� �����7���8�����"������������������������������������$��������

$������ ����4�������������+��������

�� �����"�����������������+�4�����0��������#�������&������1532

7����������=��� ������������#���������������������������#�+����'�������������7����� ���������������������0�������������,�3�������!�����������������������������������������������-�����-����8��������������������������������'�&��� ������� ��������������������������������������,����������������'��������"������� ��� ��� �����������������������������+������"���

$

���������������� �����������������������������������������7����������������������������������������������������������������+����������������715*2

��������%������� ��+$��������������.������4�� ����������������������������7

������������������������9���&��� ��������0����#����'���

���� ������

����0���������������������������������,��3�����:������������� �������������������� ��������������'���������������������������������,��3�����:�&��� ��������������������������������������������������������������������

$�����������

�,3:��������� #��,��8�������������,3:��������������7

7��� ��������������������������������� #�����#�2�����-�3�������%�����

���������� �������������������

������������������������������

Page 67: اداره الوقت من منظور اسلامي

�� ������������������������'����3���0������������������������������������ �� ������������� ������+����������-���������� �� ���������0������������������������������������� ������"���������������(��� ��715+2

�������&����������

�������������8����������������������,�����������������������������������0�����������������������������������7����.��-������������������#��������-�������� ����������������������&��� ������

$

����-�����!�����������������������������������&�������������7�����.�����"������������������� �������,����������������������.�������,�����2���-�����������:��������� ����� ���1542

7���� ������������&����������� ���"�������������������������������������,�������������������������"�������#�,���?�����#����������� �� ��������%��������������������������������������������������������������-����������������������'���������������+������"��������������������������0�������� �������������������������������3�����(0������������������������,�������������������������������������������������������������-������+��������4������������� �������7����������� �������������������������������'���������������� ������������,��������������������"��������������,���������������� ������������������� �$���� ������������� #����������������������������������������������������������������������������&��� �����

$����3�'���� �$��� ���

$71552

�����������&��� ������������������3��9�����������������,���������������������������������0������������������������,����������7��������������������������������������������������������������������0� ��������2�

����������������������������!

������������������������������

Page 68: اداره الوقت من منظور اسلامي

����������������

1*2����������������� �������4���4��������� ��������������������������������������������������������������������������������������7������������������������� ����������������� ������������������?����������������������������������������� ��*5*+����%*--*�

���1+2�� ���& ��& 4$�" ��������& ���"�� ��� 6��$���� �� -�. (0*8& � 2(�

142�� ��& ��& 5������ 9�� '�������� ��������& ��-. ���� ��� ���&����$��.(0)0� �3�

152�������4���������(����������������������������������������7�&����(�� �����������������>����2�&������7���������������������������� ���������0����������H���� �����������������������0����������������������������(�� ���&������� �(1���������� �����&������������������*-%!��+42�

1�2���������� �����&��������%��(��+4�1�2� ������������� �����&�������� �&����������������;�*-%+��*4�1!2������� ����������4�����&��������3������������#(�����*-����'��1%2���'��������������������%��(��4+�1-2������& �& +�& ���� �������� ��� +������� 9�� ����������& # � �'��& �2�

1*32����������������������� ���������������(��������<������3������������0���>���������� �����������������������������������&�����������������?��� ����������*-%%��*!�

1**2������������ �����4��4������ �������������������������������������������������������������������%����(��!�

1*+2������� ����������4�����&��������%��(��+3����'��1*42������ ��������(����������������&���������������������������� �����&����������������������������3��������������2�����

������������������9��-�������=����������0��0��������������������������� ��������������7-�����:�'���-���:������� �(1������� ����������4�����&��������%��(��*!2�

1*52�����%�+����*!�1*�2������7������?�0����������������(�����������������������3��������������������������������3�������������������

�����4�������-���������������77��� ���������������7��-������"�������$���������������������������������������������������������������������%0������������������������������>���������&������������������������%����� ���(1�������������������������� ��������&��������������%��������(��4%��������������������� �������������������4�����������&��������������%��(��*!2�

1*�2�� �(������� ����������4�����&��������%��(��*!�

���������� ������������������%

������������������������������

Page 69: اداره الوقت من منظور اسلامي

1*!2��������0�������������������(����������������������������!���������������&����������������������������*�-������"�������$��������������������������"����������!����������������������������#����-�����8���������� ��������#����������

$

�������������7�������5�������+�������7���� ���(1��������������� ����������������4���������&������������%������(��*!2�

1*%2������� ����������4�����&��������%��(��*!�1*-2�� �������� �� ���������5�&��������������;���������*-!!��+-�%433�

1+32������� ����������4�����&��������%��(��+*%++����'��1+*2�����������������(��������������<��������������&������������������-�������0�����������������0����������������������������������%

��������������������������7�����������������������������������*-+5%*-4+�������������������������������1*%%3%

*-5-2�����������������?������������������������������������������������0������������������������������������7�������0�������0�������������1���������� �����&��������%��(��53%5*2�

1++2���� ���(��������������� ����������������4���������&������������%������(��+*%++�����������������"�������5�&������3��-�� ������� ��������#(���#(�*-!���*+�%*+%�

1+42��������������������(���1��;��� ���������� ���������������������������C����0������'������������������������� �������������� ���"�������� '��������� ��������� �������

$���������������

$���>�����+���������� ���������������������������0�������������������������0����������������������

��������(�� ���������������7��3�������������������� ���'������������ �������� ���$�����%����������������������� �����7�����������D������ ������&����I���� ��#��"���*-5%���� ��(1����������� ���������������4�����������&��������������%��������(��+4����������������������������������+������&��������������;��+��������0�������'���*--!��*4*2�

1+52�����; ��������;(������� ������������������ �������������������������(�����'���������$������$�������������������#�,�������������0�������3������������5������ ���������������������� ��(1����������� �������������4������&��������%��(��+52�

1+�2�������;��������(����'�������������������������0����������������������������#���0������3������������� �������=���������������������������>�����������������������!�������������������������� ������������!������������������������#�����,��������������������������-������������ ������������������������������0�����������1��������������� ����������������4���������&��������%��(��+5������������ �����&��������%��(��45�2�

1+�2�������������������(������'���������������������������������������������������������� ��������������� ��������"������������������� ���������������������������� ��(1����������� �������������4�������&����������%����(�

�+521+!2�� �(�����%�+����+4%+5�1+%2�������������������+����������������&����(��������<����������������0����������������������������������� ������*-!%�

�*�*�

1+-2����������� �������������<��3����0�>����%��(��!-�

����������������������������-

������������������������������

Page 70: اداره الوقت من منظور اسلامي

1432������� ����������4�����&��������%��(��4!����'��14*2�� �(������� ����������4�����&��������%��(��4!%4%�14+2����������� �������������<��3�'���0�>����%��(��!-�1442���'��������������������%��(���33�

1452����������� �������������<��3����0�>����%��(��!-�14�2�� �(������� ����������4�����&��������%��(��**!%*+3�

14�2����������� �������������<��3����0�>����%��(��%4�14!2����,�������� ����������������0 �� ������*--*��4�%4!�14%2�� �(����������� �������������<��3����0�>����%��(��%%%%-�14-2������� ����������4�����&��������%��(��+3+�

1532��� ��(���+�4�����*���������:�&������������������������������� ��� ��������������������� ������������2��������������������*-!5���*+%�*��

15*2����������� �������������<��3����0�>����%��(��%-%-3����'��15+2������� ����������4�����&��������%��(��+43����'��1542��� ��(���,��������� �����������������������������������,��������������&������������������������;�

��������*--5�1552����������� �������������<��3����0�>����%��(��%�%%��

���������� �����������������!3

������������������������������

Page 71: اداره الوقت من منظور اسلامي

��������������������������������

Page 72: اداره الوقت من منظور اسلامي
Page 73: اداره الوقت من منظور اسلامي

������

�������������������������������������5�� ��7������:�������������������������&�����������������>������2�&������������(�������,��3�����:���������� �������������������������������������,�������������71*2������������������+��������������2�����"����>����2��%�����)���������� ���������������������������������������������������������������������"���>��2�

���7��-����"��(

� ������������������� ��������

��(�������������������������3�����

���������������������������� ��!4

������������������������������

Page 74: اداره الوقت من منظور اسلامي

����������� ����������������� ��!5

������������������������������

Page 75: اداره الوقت من منظور اسلامي

���� ����

���������$����'����� ���

����;�������� ��������������������������� ������������>������2�&����������������������������"��������������%������������������������7/����-���������������������������/

�����������)���(

��������,�-

�����;���������� ���������������������������8����#���� ��������������,���3�������:��

�������������������;�&�����������"����������������7���������������2������������������������������������������(

����������� �������������������������� ��������������

������ !"#$%&'��()*+,-./012345�6789:;<=>?@ABCD��EFGHIJKLMNO���1+2

�����"�)������ �����������2��������������� ���-�3������������������������,3�:�����������������������-�������

����������#�������)���������������������������������0�������,��3�����:���������������������;

���������������������������� ��!�

������������������������������

Page 76: اداره الوقت من منظور اسلامي

����������������0�����������������2���������������������������������8����������$����������������,��4������������������������������������+����������������� ������������������:�������������-���������������-�#�����$������"�����0�������.��142(

*/���������0������������&�������8����4������������������:������� ����,��3������������������:���0 ��

+/�������������������4�����������$��������������-����� �������������:�������-�����*���� ��-3���������� ����

4/����"�����0��������"���-3�!����������� ������#�����$�

5/��, ������0�������������������$

������+����,3�� ���

����������,���3���:0��������������������������2���������������������������8��������������������4��������

���������'�������������������������-����������7�������������+�������������<���.������������������=�������������0 ��

��� ���'��� �������"���������,�3���:��������� ����&�������.���(7��������������������.-������������������������������������������������������ ����������<������� �������� ���1�������������� ������������������������������������������������(��� ������������������������������7152

��������������������� -������.����(7�������+�������������� �������#����������� �����������������������������������������������#���������%����:����7������#�����6�����������������������������������������#��������������������������������%����������������������&���������������9�����'��������������������� '�"��������<71�2

����������� ����������������� ��!�

������������������������������

Page 77: اداره الوقت من منظور اسلامي

�����-���������������;����������������������+���������0�� �����������������������������,��3�����:��������0�����������������������0�� �)-������#��������������������+�������+���������0���������������������������������������������,3�3�����&�����#�����

�����������������������*/����-��������������������������+������/������ ��� ���+�������������,��3�����:�����&�����&����������������!��������������������������������������0���������������������������������� ��������������������(1����������������+���������������������� ������#���������������%�������� ���� �����������������������(�������������������������

$���������3�������������"���������

�����(��� ���������������%����(�����<��������� �"2�

��������������������������������������2������������,���3�������:/������ �������������*/����������$����0�����������%���������������������������������,��3�����3���������� �$����������� ������������+��������������$������������ ������� �� ���������������"�����������������������������������(���� ������!���������0����� ����������$�����(�����<���������� ��"�

�������������������;��������@A�������������������� �����0��� ����������������������������,���3�������:�&�����(

�����������

������ '������ ��� ����� ����������0��������������,��3�����:�������������������������������� ������������������������������4������(���������������1�2������7����.��������������#�������������� ��/��������������� #����,:-:�#����

�����������

�������� �������� ���� ������ ������������������� ���� ��������������� (�������������'������ ����������'��������������������������������������������������������������������'������������8���3����

���������������������������� ��!!

������������������������������

Page 78: اداره الوقت من منظور اسلامي

������ ���������������������������������#������������������������������+�����������������������������������������������4�������������������������6����������� ������������������������������������������(�������

���1!2�����8��������� �������������������������������������������������#���������������������������(��������1%2 �������������������������������������������������,���

����������������������"���� ���+���������.����������7�����������������(����������1-2

��'��������.����������/��

����������4������(����������� �����1*32 ���������������������������������������(�������� !"#$%&'()*+,-./01������� �����������������������1**2

����"���������������������#����������������������"�)����������������'��������"�������"����������������������������4����������������������������������������������������� ������������.����

$�����

,�"���+%�&��������+� ">����)����������� �+��

� )��'������'��0��1�����

����������������(������ ���������������������������������������������������������������"��������������������������������������������������������7�������������4�������(��������1*+2 ������������A��������������'����������������������� �����#������������������������, ���������(��� ������9������&�����������

����������� ����������������� ��!%

������������������������������

Page 79: اداره الوقت من منظور اسلامي

��� �!�����2 �1�3�� �

�����������������������,���3�������:������&������������ ���� ������ ������������������������������������������������������� �����7���������������������(�����������������<�����������������(�����7��������#�������6����������� ���"�������������(��������������1*42 ���,3�����+� �������������6��

��������� "�

����������#��

������ ��������� �����������������������������0���>������������&��� �����7�>�����+�������������������������������������������� ��� ����������#���!�����������������������������1�������������� ��� �������������������������������0�����������������������������������

�����������

����#��,��?����� ����������������������+����������=����������������%����������$���������������9���������4���������������7����������������� �-������������������������>��+�������������������������������������1��������������������������������������������������,����8�������$����1��������������������������������������� �������#��������&������������7��������������(�� ���#����71*52

�����������������������������2����������� ���������������������������������;����-��������������������� �����������7��-����������)���(

����#������� �4��5�

����,���������1����������������������-A�� �����'���������������� �������������>��+���������%

��+�������������������>����2�������������;��������������%���7�����-�������������3��������������������������������������� ����1� ����������+��������-�����������������������+������

���������������������������� ��!-

������������������������������

Page 80: اداره الوقت من منظور اسلامي

����,��������������� ��������>�����+��������������>��2����� -��������#�������������� ������������������������������+����������������������������(����������1*�2� (���������������F���������������,����$���,�� �����)-�����������

$����

�����1*�2 �����7���������������� (

������������������������������������������������������������������� ����������������������������������@F��������������@���������������#������������-���� 1*!2

������������0����������������������������>�������+����!���������������������������������������;�������������������������������������������4����������(��� ������������������ !"#$����1*%2

��&������0���������������

���������;����7��������������4�������������������������������������2�(�������������1*-2�������������*������0����� �������������2

�������������7�����$��+�����������'���������0���������������������������������������������������������������'������������(������������&���������������������������,��3�����:��������,��4�������������0���%����������"�������������������������8������������������������+��A��������������������+�����������������������������������0���������������������2������������;�����1�����������������3���������'����������������������$���������>�������+����71+32 ���������� '���������+���A

������������������������������������������������������������������������� �

�����������������&���������+���&����

�������7�����$

��������4������(�������

����������� ����������������� ��%3

������������������������������

Page 81: اداره الوقت من منظور اسلامي

���� ��������������1+*2 ������������� '�������

$�������������������������������������,��������?

��������������+����)����/�������������������+��������/�����������F���������1��������������� ����,����8������0��������������������

$��������,���8!������+������������������������-���#����� �������6

���������+�������������� ������������������%�-�������������������0�������-������������������������������"����������6��������������1++2������������������(������

����1+42����������� ���������>��������������� ���&���������������������������������� ������������������������ ������ ���������;���� ��������������������������������������������������� ��������'���4���)����������

$�����������C����������7�����4����

�)���������4���1+52�

���+�6�

�������������������@����������������������������������������������������������������������0������������+����������������� '-��3������������������������������������������������(����� ���������������"������������� ���������������7����������������������������������������������������������+�������������������������������"������������������������8������������������������������ ������������!���'����������#� ������� "��.-���������������#��A�����������������������������������������������������������������(������������ ������� ��������������1+�2 ���������������������������������������������3�����'������������4������������A�����������.-��������������������������� "���������������B������������������� �����������������

����������������#���!���"�������������������������������������������4���������0����

������#����"����������������������"1+�2 �������������;���-�������9���"�)�����&���������3������1�����������-�������� ���

���������������������������� ��%*

������������������������������

Page 82: اداره الوقت من منظور اسلامي

������������+������@�������$

��������������������7����������%������2��������������������������������������������������������������A��+��A-��4��������� ���������������#������������� �����������������'1�0���������������2�����������������������������������%��������������������,��������������������������+����-�3�������4�������!���������������� ��������4�������������7�����������������������������(��� �����1+!2 7 �!�����.

�������

������2����;�����71+%2 ��������������������2��#������(���,�3�:����� �������������"���������$����1������H����'�=� �����������

��&����������� ���������������"������������������������������������������#��������2�����������������2�����������������+����������������������������.��������&��������������������������6(�����

���&�����8

2���

�&���6������� �1+-2

�������/������0��!7 �

5�

����������������0��'-���"�������������������� ������������2���,��?����������������������������� �����������0���>��������������������� ���������#��,��?����� ����������������������+�������1��������������������������������������������������������������������������������������������������������7�����������������������������������'�1432���3���'�����������������.���"��������������������������������������������������������(����

���������14*2 ����������������������������������>�+��������������������������+A������� ��,��������

�����7������� ��������

�������2���������������������A������'

��������2������

�����3�������(��������������������������0�������������7���������������������������(�������14+2�����7��&����������������

��2�������������;��������������0��4�������$�������

�������������.�����8���1�������������-��������

����������� ����������������� ��%+

������������������������������

Page 83: اداره الوقت من منظور اسلامي

������������

�����7����������������������������������������������/�����������������������������������������(������ �����������������������������������������������������������������������������������������)-������������������������������������������������������������������������+���������������������������������������������������8�����������������������������������&��� ����������������"������������������>���������+��������������������+���������������������=�������������������� ���������������������71442 ���������������������������>�����+������������+����������������,��3������������������������������ �������� �

�����0������������������������������������������������ ��������������1�������������.����������������<����0�������������������3��2���������������������$���������������������������������1�������,��3�����:2�������#������������� ���������������1������ ����>��+��������� �������������������4���������������������+�������+���������������������������������

���-�������������������"������������� ��������������������������������������������������������6

����������������������������������0��������������� ����������������������������"�)����(����������� �����

�����������������1452

����#����"�)�����#������������������������������������4��������������6�

��������������������A0��������������>�������+������������������������������������������������������������+�������4���������������7������������.��(

*/���������������� >������"����������6�����������������������������������������������"

���������������������������� ��%4

������������������������������

Page 84: اداره الوقت من منظور اسلامي

����������������������������������������������������������������� ����������������������������������������

��������������������������������� ����������������������������������������������������

�������������������������������������������� ��������������������������� ��������� ��������������� ������ �������� �!��������!��"����� ������#�����������$�������"�������� ����%&�������������������� ��&��'������ ����(���$���)������������������������������������������������

�� �������������� ��

�������*������������ ������+���

������������ ��������,�������������"��������-�������������"�����(�������������������������,�� �������,������������.�������������������"��� ��.� �������

������/����������-��������������"0����������������"�

���1����!��'��������������������������� ��!2�����������������!�����,���3��������#��������������������������������!���"������������!&���'"��������#�������������� ������������������,��������+�����4���$�����5��%��������"��������������$��������6�!��'�����4�������,����+��������������"������������������������"���������������������� �������������"�������������������������������������&��

����������� ��������������������'�

������������������� ���������

Page 85: اداره الوقت من منظور اسلامي

������������������������������������������

������ '�������&��� �����������������������,������������(������������������������� �������������������� )��

������

��������

���������������!���������"������ ���������������������������������������������������������������������������������*��,����������������"����!���������+�����������������������������#�������������%

��������

���������+���������������&�!��������"����������-���������%�����5�.�7�������������*��2���������������%�������,���3�����&�.��������������������

#� ,��������*����$��&�.���������������������������������"�1�&��������������� ��������� ��������������+��-��

���������������!��'����� � �������������������"��� �������� ���������������������������������������������

������������$�����%�������������������������� �����5���������������� ����������� ������������������������ ������������������������������������ ����������������������� �������&�������-�������������"������� �������������

������� ����&�������������������

� �������������� ���������������������������������!���'������� �� ����������������������"��1����������������������������������������&����&����������������������

��������

�������������������������������'�

������������������� ���������

Page 86: اداره الوقت من منظور اسلامي

������.����,���� �����������"��� ��������������������������(�������������� ���������8������������&���������������������

�������������������&��� �������������������� �����������������

����!���'����"�����������������������������������������(��������������������������"����� �������� ����������������������%�����-�����������������������������

������,���������������!�����������������3������ �����$����)��������������8

���� ������������� �������������������"���������5���������-�������� ����,����������������%����-���� �����9������"�������������2� �������������������������������� ������������������-����� �����"���(�������%����"���

���������������:����� ��������4����������+�!����'����� �������� ��������������������������������������������������������!���������� ��������/�,��&���������� ����������������9��(���������������������/�����������-�������������%����������������!������������-����� �����"��� +����������������������������(���$�������2�� �����������������������������������������������������������������������������;��!������������)��!��'�����2� ��4����������������������������������������� ����0����������������������������9���������<���������������������8����������1����������&������������/���!���������������������"��������/���!�����������������������������������������8�����������*������������������5�����������������/������������� ����������������$���������������������������������������������������������

����������2������� ��������������������������������!��������������������+���������������������$����� �=��4���

����������� ��������������������'�

������������������� ���������

Page 87: اداره الوقت من منظور اسلامي

����������������.�����,������ ������������������:��������������������������-����������������������������������������������������������������

�� �������'������������(,

��������������������������������/��������������������������������,���������������������������� ����������������� ���)��

����

�������� �����

�/���$����+�����"���������5����������������������������������������� ���������-����3�����������������������!�����������������5����(���������*�����������������������������������������������������*�� ������4����������������(��������������(���$����������� �������������������������,�� �������������������������"������� �������������������� ����"������� �������%&�������������������������$������������������������������������������������������ ��������������������� !������������� ������������������ !"#$%&'()*+,������-������������� ���������

�5���������������������������,�� �������

������2��������*��������5���� ��������>������������-���0����=����������"�+����������������������1#�����5��������������

���(���$�� ����������������������������������������������������������������������(�$/������������,������������4����������������������(������������������������� ���������4������#����������$���������8�������

�������������������������������'�

������������������� ���������

Page 88: اداره الوقت من منظور اسلامي

����������������������� ����������$����������������,����� �������� ��������������������������������������(���������������������������&���������������������������� ���������������

����������������������������������� ������������������������������������������)��������������*��������������������������*��������#�(����������������������5�������������' �����+���� �����������������������$�����&�����������������������������

����������� ��������������������''

������������������� ���������

Page 89: اداره الوقت من منظور اسلامي

������������

���������������������������

������2��������� ������!������������������������������������������-�������0������#���3�!����������*��������������������������������������$����������2���������!��'���������������������/�?��������������������������� ���������������������1�������(�������� �����=���� �����#��3�!��������������������������2����"��"�������� ����������@�����������0�

������������

����&��'&�����������"�������������� ������������������������������,����������,����������&�����(������������������������������������������������������5��.�����7�������

�������������������������������������5��.�����7

������������������6�����������������-��������5��.�����7������������������6��������������((�� ������������������������������������������-�������������5��.�����7�����������0��������������������=��� ������,�������������!��'����#���������� ���������������8������ ������%���������:�������������5�.���7����"�������� ������������'���)��������0��������������

��������������������������

��������������������� ����������������������������0��������4���������������������$���������*����������

�����&��'&�����,���������� ���������������������� �����������������4�������������������

��������������%����������4������������������������������!���'����������������� ���2�����&�����&�����&�������������������� ����������������4����������������������

���������������

���������

��������������������������������� ���������� ������������� ������������

�������������������������������')

������������������� ���������

Page 90: اداره الوقت من منظور اسلامي

������������

���������� ��������� ����������������������������� ���������� ������������������������������������������������������������������� ����������� ����������������������������� �������� ����������������������������������������� ��������������� ��������� ��������������������������������������������������� ������������������������������������ !��7�����

�����<��������8��(���������=������� ����������������������� ���������%���� �����4��������������������������������������������(����������������6�������$���������9�� �4�����������������������0��,��

������������ ���������%������� ���

����.������

��"������������������������������&����5��.������������������������������

*&��������������������'������������������-��������������

����������������������*���,����,�����,���������������'��������&����������-�����*����������������

��������������'�

�����5���.���������������������"�����������������������������&����������������� ���������� �������$���������.,3����5.�$���@�� � ���-�� ����,&��,�� �+��������������

����������������

�������������������������=�������������� ��������������&���������������������������������������������� ����������7�����������&�����2������������,�������&�(���� ����������.��������(��������!������3����&.���

���������������� ����������

��(&���� ��$����������!��,�������������&����������������������9������%����������������������=����������� ���������������������������������� �"

����������� ��������������������)-

������������������� ���������

Page 91: اداره الوقت من منظور اسلامي

�����������������������#��$�����%���������������� ���� ���������������&��$�����������$�����������$�!�' ������������A���������������.����$��������������������1������������� �����������������"�������������������������������������������������������������������������.����������������������������������-��������������0�

!���������� ����!���"

�����"��� ��������������(����������������+�����������������5�.���.�����"���� �������������������������5��������1���������������������������������������������� ���������,%�B��������((�����������/���

�������� ����������,���������������������$�������,�������� �������������9��������%���������

��+������������������������"� ������'#� ��#�����������������9��������������(�����������+&���������� ������/�+������������*�.��9��������������������������������������2����������������������������������������������������������������������:����&���������� �������������?��(;��� ��������������� ��'�����(���������������� ���������������������"� ������'#� ������<����������������������0������������������������/��

��#�������#� �����������������

�������������

�������������"��� ����������"�����������������������������"����� ����������������������$��������������� ���������(���#��)�������"����������$�����*������������+�����"����������(��#�$���

�$��$��&���, ����������-�� ��)��

����(��������������������,������������8�������1������3�������4������������,���������������������������

�������+2�����������<����������������0�����������#��6���������������������������������0���,��8�����������)�������"������������$�����������(���#����

����&�����1������((

�������������������������������)�

������������������� ���������

Page 92: اداره الوقت من منظور اسلامي

���������� �����+����������&�������������� �!�����

.������������ ����%�����������������. �������������� �������������#(�+���+�� ������

�����

������������/����#���������+��� ���������

��� ��-���������������������1�������)�������������������"��5��7������ �!� �<��1�(�������+2�����"'����-�������

�����

"����������#�$

����������������������� �������������#��3��������������������������������'����������������!������������,�����)��������0�5��,�������1������ ���������� ����"�,���� ����

�����#�$�������%� &�

���%�����"������������������ ������"���"������������������������������������&�'&�������������������� �����������������2����������������!���'�����������������"������������.&��������������������#���3����������������������������������� ���������������������������-��������=���������������������������6����� �������������������������������������$�������������#��3�����������+&��(/��,�������,��!���(�

�������'�

����������:�� ������� ����� ���C�����������0����$���!�"����������������������������)���������"�����.����� ��2��.��'!����������"��1��������������,����������������9��������� ������%������"��������������������������������:���������������� ������((�����������������������������2������!���'����-���������������5������������������:��������������������������9��(�������%�������-�������$�������������������������������������������������������,1�

*����������������������� �����������D��������

����������� ��������������������)�

������������������� ���������

Page 93: اداره الوقت من منظور اسلامي

�������������0��� �������&��� ��������&������������������������� �������.����

�(�������������"����!������������ �������� ��������D�������� ��������%(�������������������������(�$���� ������������

����������2������� ������������������:��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

��������������������@����������������������

�������������������� ���������������������

�����������2�����

�������'�����������������������������

���������������������������� �������������������

����������$��������������9����%������

�!���'���������������������������2������������������!���'�������������#�� �������������������5���������� ��(��$���������.����0����5��>��������� ������������������������������������������ ����������������������� ��&�������-������������������������������������*����.������������������� ��=������������!�'�����/������$���1����$������

�� �$���������������(�)���

�/��$���+�������������������&����������������������������5�� �����������������"����� ������,������������������-��� ��������������������������������*�����������������,��4������������������0�����-�������������&���(����������������� ����������(��������������������������������������������������������� �������������������������2���������������&����&����&��

����/������$'�*�.�����������������1�� �� ���&�����3�2����������������&��:����&�����

�����(����.����

�����������������������������������1��� ��� ����������&����4�� �����������������������5�������������������������������������������������8����'���������������������������$�����������)

������ ���2���������������������������$���2���������������������/�������������������������� ��

�������� ������� �����

�������������������������������)

������������������� ���������

Page 94: اداره الوقت من منظور اسلامي

���������������� ������������������������������+�����(������������������ ���������������� ����#� �3���� �����)����+�����������������$�"����/����*������4����*�� ��������������)�����������$�������������� �+��������������

���

���������������%�.����������� ����������������������!�����+ �����������������������=�/��������2�������������������� ��������+������������5���A����������&�����������5�A������������������������������������� ������#����0������ �������#�:������������� �������� ���'&������������� ����+��������

�������������������������5���A������������ ��$�����"�����������-��3��(����������������������������������(����������/������������������!����'���������������������������������&���������� ������������������&�������������������������/��$����������������������������������8

��������������������������������-�������������������0�����������&����'�*�����������������������$��������������������������*���������� ���������$��,������ ����������������� ������������$�������"�� ����� ����� ���)

�� ��������� ��'�����(���������������� ��(������ ����������#��������

���(��� �$�

!�����*������������

&�

&�����9����������2�������(�����������������"�� ������������ ������������������ ���������������5,����������� ��5���������:�����������!��'������"��� ��������9���������0���������������2����������

*#�������������� ������������$���������� �����������+��� ���(���#

��*���������������������',������(�����#��(����������� ��)��������������������&��� �������������+������'���'��+������$�����������������*��������+������������� �����%������*����%���������-��$(���������������������������(�1������������������+��

��&����������0��������� ����&��������������0��������

����������� ��������������������)�

������������������� ���������

Page 95: اداره الوقت من منظور اسلامي

�� ��������� ��-������&�������

���������+��� �1������������������������������������������$������������� ������������������+����� ������������� ���������������������� ����������������(�������=����������������������9���������� ������0����������� �����1����2������������������������� ����������"����������������������������� ����������,�������������� �������������&����4�������@������������ �����*�

�����(�$����� ��"���� �

"��+��

�����,��

����������������!�/�������������������������&������,����������������!���'���������

��������=������������������"����������=�����������������������������4�'#����������&����������������������������������"���8��������������&������� ��������������������2�������������������������-�����"����+����������������������.�������������1������������� ������������� ������#����������������.&�������������� ����������������������������������"�������������������-�������������������������.������+���������+����

����������0�������%�������%�� ������1�����-��5��������1��������� ������1�����-��5���������������

������/���$���%�6��������� �� �������(����������������������� �������������������������������������=�����������������!�/�������$�����#������&�����*�,� �����,���

���������������,���������������������������

���)��������������������,������������������������@�������0���!@���������� �����=�����������������������"��;����������������������� ������������"���������������&������ ��������/������7���������01!2���������� ����������.������7���18�� ���� �����

�������������2��!������������������������������������ �������=���&���������������������

�������$��(��

�������% ���������&��� �-����.���������%������ ��!�%

'���'���� ���������������������=���������������&�����&�������&����4��)4��������

�������������������������������)�

������������������� ���������

Page 96: اداره الوقت من منظور اسلامي

���2���������������������������� ��������������� �������3����������������������

������������4������������$-����% ��'��

������

���������

��8��&'&��"��"�������� �������������������������������

�������-�������������=������������������������(���������������4����������������"����"��������������� ������������������$����&������� ���������+������������� ���&��1���� ���������������$�����������

����$������'�����������5���&��1����������������������� ������� ��)����������������������5��.���$

��������&��������� ����������"��,�� ��� ������*��������� ������'-��������������� �������������8��������,��8���������5�����������������������������������������������������������������������������������������(������������&���.�����2��������������� ������������������-����������� �����"����������� ������&���������������������������'�������,�������� ������,��

����������������"�������������/����,�����

����.����� ":��'���

����������������,������������$���&����� ���������+����,�����+����1����

���� ��������� �' �����������������������$������������%������+��� ����� ��������+���'���'���������7�����-����

����������� ����

���������������� �'���

���������5���A�������������!����������-��������� �������������������,��� ����

����������������������������$���������������������� ����������������&���(���,� ���(�����(��������&����� ��������)�����������*������������*�������������������������.4���������������&��1����������%���������� ����������(���������

����

����#��������������������������� ������������ ��� ��$�����

�������#�������������������

����������� ��������������������)�

������������������� ���������

Page 97: اداره الوقت من منظور اسلامي

(����������$���4������5�������% �������������� ���&���������-��������������������������0��*��������������

��0*4)4��

�'���

����������=������� �����������2��������������������!��������2���������������� �������������&�.��������"�1����������$���������������0����� �����

'�'������1���-���5���)�����

�����������������9�������-��� �������'

�'��������1�����-�����5����)�������4������*������������� ������2��5����'���.���� �'���

����.�� ���������

������(�������� ��������������&���������&�������'��������������������������������������� ������������������/���,��������� ��������8�����,������

��������������������

��������&�������������� ������������8�������&�����������������$�������������������������

������������� �'���

������������ �����

��1�(���������������������������' ��&������

����!&����8������2���������-���������������0������������������������������� ��������������������������� ������������������8����������1/��������������������������������������������������������������������������,������������(������������������������*/���������������������������"����������������<������+���������������!��������������������"������� ��������(�������������������"���!��������$0�����������������������������������������������������������������������������5������������ ������������������������������������������������$����8�� ������

����������+,��������������������&������� �����/��6��� ������������8��� ���������2���������������������������������������"����(���

������.����� �''��������� �����������$�������+������������

���"��3����������*�����+��

�������������������������������)�

������������������� ���������

Page 98: اداره الوقت من منظور اسلامي

��!���(�����������*��������((���"������������������������� �!���,�������������������������������������������%&�����0����=�������1���������������,������������9������0����������

�����������������������,������������������������������� ����+������������������������� �������

���������((�� ���������0��((�� ����')��

����������� ��������������������)'

������������������� ���������

Page 99: اداره الوقت من منظور اسلامي

��������������

������ ��������������� ������� ���C�!������������������!��'����.���� ��������������������1�<����������))���"�)�

����������3��%���?� ��)@�� ������.�����(������������@����������:��!�����!���'���������������6������������������������1�<��

�������"'�����,%�������� ��������������2��� ������� ������7��������5��.�����7���������������-���&�!�����!���'�������������� �!�����������������

������<����-����"'��

������������.��������(������������������@������������������:��!�����!����'��������������������������6������������������������������� ���������9�"���

�����������$��%��?��@������������#���%����?���@��'��������������%��?���@��)����������� ��%��?�@���-���������$��%��?��@��������������� ��%���? �� �@�������������&��%��?�-@��� �������,�3��%����?� ���@���������������������������������������� �!���(����!��'������������&����#������-�������������������$

������-��� ���������!���������"� ��������������))���" )�

�����������&�%��%��? �@��������������������@�� �������������������������������-������ ����,�����������.�������������9��� �������� �8�����������(����

��,��$�������������< ���������---��?���-@�>��"' �

�������&��8�� �����������������.�� ���� �8������1�<����-����>�"� ��

��'��������"����%��?�)@���)��������3��%��?��@���-���������������������!��������!�'���������������������)'-��"���

����������������%��?���@�

�������������������������������))

������������������� ���������

Page 100: اداره الوقت من منظور اسلامي

��������������������4��������������������������������������������4�������������/���?��������@�������"�������������.�������������� ������������������<����-����>��"����

�� ����������$��%��?�@��������������������������������������2��������*���������5����������"�������.� ��(������ ���,����<��

��������)'���>�"����

��������@��%���?�)� �@�����������������4���������������������������������4���������"���������.���������� ������ �����9�> "���

�����

�����������3��%��?��@���'����������������������������������������������2��������������*���������������5��������������������"�������������.��� ����(���������� ���������9�>�

"��)�

��)����� ��5����(������������������������������?�)���������@����������*���� ��5����(���������������������������������,��������������0�����,���������������������)������))'���������$���������$��������� �����������=�') ��"

��)���������������(����"����� �����������-���>����������"��������(?�-���������@����������*���"����� ������������9������������1���� ����� �������������������,���������������������������������$� �����$������� ��������=��'�)��> "���)�

� -��/��*���������������2��� �����/�����������������E���,� �����������������������������������������,*��$����4����������"�����.������ "��)-�<���0���,���

� ���������A��%��?��@�� �������� ����%��?� @�� ���� ��������������� ���������������������������(��!��������������A�!��'��������� �����9�

>�"�-����,%�� ������.&�������%��?��)@�� ���������1������%��?)�@�� ���������0��%��? �@�� �������������%��?���@�� '��������������%����?��'@�� )�������,�3��%����?'��''@���-����������������� ��!�������!�'�������5��-�������1�<���������"����

�����������"����%��?�@���������8

B��%��?�'@�

�� ������ +��%��? @�

����������� ���������������������--

������������������� ���������

Page 101: اداره الوقت من منظور اسلامي

�����������"����%��?�'@������������������%����?��'@����������!������%����?� ���@��������������������� ��!�������!�'����� ���9�"����

��'�����.&�������%��?�-�@���)���������#����%����?�'��)@���-�����"B��%���?�����@����������������%����?�-���@���������.&�������%��?��)@��� ������������� ��������������2��� ������� ������7��������5��.�����7���������������-���&�!�����!���'�������������� �!����

���������� ���9�"����

�������� ��5����(����������������������������������������*���� ��5����(�������� �������9��������$���������$�� ������ �����������=���)���"�)����������������(����"����� �����������-���>����������"��������(����������*���"����� �������� ���9����$������$������ �����=��)��>�"�-�

����������-����������������������-�������"��'�������*��� ���(/��3������*��� �5���(��������9����������1����� ������� ���������������������������5��.������������������������������������ �)������������$���������$�� ��/�3�����=�(���� ���)���> "����

�������� ��5����(����������������������������������������*���� ��5����(�������� �������9��������$��'������$�' ������ ��������=��� ��"��'������������(���"��� ��������-��>�������"������(�������*��"��� ������ ���9����$�� ����$������� �����=��))'��>�"��)��

�������������(���"��� ��������-��>�������"������(�������*��"��� ������ �����9������$��������$�'���� �����=�������>�"�-���

��'������������ �����������������'��������������������������� �����������������?�� )����@����������*�������� ���������������������������� ����������������9/�������������1�<����1���"���������������������������< ����'������))���?���'@��� �����=�� ���>�"��-�

��)����������(���"��� ��������-��>�������"������(�������*��"��� ������ �����9������$��������$�'���� �����=�������>�"�-���

��-������ �"����$�� ����$�� ���� �����=��)))��>�"��)��

�����������3��%��?�-'@��������� ��5����(����������������������������������������*���� ��5����(�������� �������9��������$��-������$��-������

�����=� �����"����

�� ��������������� ����������������������������������<�����',��������2�����������������������>���������������������� ������2�����������������������������������?� )-���@�����������(�� ���/���8�����������������

��������������������������������-�

������������������� ���������

Page 102: اداره الوقت من منظور اسلامي

���������������4�������?���'����@������������'�������� ��'�������������9/�������������1�<�.&���������1���"�����������������<����-)���?��� @�>��"�����

����������-����������������������-�������"��'�������*��� ���(/��3������*��� �5���(������ �����9����$��-����$��-��/�3�����=�(���� � �����>�"����

�������� ��5����(����������������������������������������*���� ��5����(�������� �������9��������$�'�������$� ������� �����=���)���"�����

������������ ������������� �����������"������(������"�����/�������������������������$� ������ ��������=��-� ��>�"�-�����&��(����=���*�!������ �5������&�����(� ��

������������((���������"����������������"������������������������((��������9�������������/��������,��� �����.� ��������.����������� ���<��� )'���������$��)�����$� ����� ��������=� �)���>�

"����������&����(����������=����"����������������*���������������� ���������������������'���������������������������������� ����������������������������������*���������� ������������������������������������ ��������������� ���������9������ ��������������=��� ���>��

"���

��'���� ��������������,����������������"����? '����'���@�/����!��������������9����������"��������"������ �����������&����������,���������������������������������������������������<�����-������?��'@������� �����$� ��������� �����������������=�� ����>�" ���������������������������������������������������������������4�����������������������?��-� -�����@�����"��������������������������������������������������������������9����"�������������������� �������������������+��������������������A����������9�<��

��-�����)'���?��� @��� �����=�� '���>�" �)�

��)����������(���"��� ��������-��>�������"������(������ �����9������$��������$�� ����� ��������=���)���>�"�--��

��-����� ��5����(����������������������������������������*���� ��5����(�������� �������9��������$��)������$��������� ��������=�������"�'������������(���"��� ��������-��>�������"������(�������*�!������"��� ����$�������$��-���� �����=�������> "��'��

�������������������������������������������������4�������������������"�������������������������������� �����9������ ��������������=�)�-��>�"���������� ���5�����(��������������������������������������?�)����������@�����$�����������������9�������������������������(���,��� �����������%��������1����)�����))'��?���@��� �����=��)-��>�"�-�����&�2��3�

�������������(���"��� ��������-��>�������"������(�������*��"��� ������ �����9������$�������$�� ���� �����=�����>�"���

�� ������ �"����$������$��-���� �����=��)��>�"�)�

��������5������������������������������������ .����(���-�������������������������$���������2���������7���1��"����������������<����-�����)'�����$��'�������5���"��'���

�������� ��5����(����������������������������������������*���� ��5����(�������� �������9��������$� ������$���������

����������� ���������������������-�

������������������� ���������

Page 103: اداره الوقت من منظور اسلامي

�����������=��'��" )���������������(����"����� �����������-���>����������"��������(�������� �������9��������$�������$��)���� �����=��'����>�"�����

��������� ����������������������� ��������������� �����?�� -����@����"�������!�����������������������������������9��������������������������������,��� �����,��#����������1�<����������"')����� ��������������,����������������"���������?��'��@���"����, �6������������������<��� �����>�"��-�

�������������������������������������������������4�������������������"�������������������������������� �����9���� ��������=���'���>��" �� ������ ��������������,����������������"����������������"������, �6���� ���9�>�"��-�

��'����� ��5����(����������������������������������������*���� ��5����(�������� �������9��������$� �������$��-������ �����=����-��"�� �

��)���������((���������"����������������"������������������������((������ �����9������$� '�����$������������ ��������������������=����)��>�"� '��������"��������������������������������� ��������������������������������� ���������������"������(������"�����/������������������������� �����9������$�������� ��������=��)���>�

"�������&��(����=���*���/�<�� 5��(�� �5�,�����&�����(� ���'-������������((������������"�����������������������"��������������������������������((�������� �������9��������$� '������$

�����>�"� '�

�'�����������������������-���(���������$�#����������������-������������������ ������������?�������@��������������-����������������������-�������"��'��?�� �'�����@��������������(�����������������&�����/���������1����"���������������������������������<�������������))�������� ���������������������-�)��

"�''�

�'�������������((������������"�����������������������"��������������������������������((�������� �������9��������$� '����$�����>�"� '���"���

�' ����� ��5����(����������������������������������������*���� ��5����(�������� �������9��������$���������$��������� �����������=�') ��"��)���������������(����"����� �����������-���>����������"��������(����������*���"����� ��������$� ����$������ �����=��'�)��> "���)�

�'�����������(���"��� ��������-��>�������"������(�������*��"��� ������ �����9������$� �����$������ �����=��' ��> "�����

�'������ ��5����(����������������������������������������*���� ��5����(�������� �������9��������$���������$��������� �����������=���)���"�)����������������(����"����� �����������-���>����������"��������(�������� �������9��������$� ����$������ �����=��' ���> "��� �

�'������ ��������������������,����������������������"�������/������!���������������� �������9�����$��������� �����������=��� -��>�"��������������������,������������������� ���������������� ?������'����@�����"��������������������������������"� ������1���������))���" ��

��������������������������������-

������������������� ���������

Page 104: اداره الوقت من منظور اسلامي

�'������������������������������������ ������/��������.� �������,� ��6��������9��������� �����������.��������,�������,��������<�����'����))���?��'@�>�"��������

�''��������������(����"����� �����������-���>����������"��������(����������*���"����� �������� �������9��������$��������$������ �����=�����>�"�'�

�')��������������� �/�����8����������������� ������������������������� ����-��� ����?�)���������@�������(���������>���"����,�������(���� ����������� �����*�����������1��"���������������������< ���-)�����)')��

>�"����

����������� ���������������������-�

������������������� ���������

Page 105: اداره الوقت من منظور اسلامي

���������������������������� �������

Page 106: اداره الوقت من منظور اسلامي
Page 107: اداره الوقت من منظور اسلامي

������

���&�����'%����������������������@�� �������������������������������$����������������/��+���������������������,��������������������������������������������� !�!���(��������0��� ���������������������������������,�������&���������������������� ����-�����!�"���������.����$������*�����"���9 ����������

�����2����������������(����������������������������������������������������

#��������#�9�������������������)����������0�����������������"���������������������������� �����$����)������������������������������������������"�������������(�����������0��������������3�����"���������4����������,�������9������%���������((�����1�������������� ����������������������0����������������������%����������������������������� �������������"��1���������������"����� ������������0�����������1�(���������*����������������������������'&���� ����

���5�������,���������������0

�����������3����������� �������(�����������������������������2���!������������������������"����� ���-��������0��&'&� �4���#�"���

��������������0�

������"1�������"� �-������0�

�������������� ������������������������-�

������������������� ���������

Page 108: اداره الوقت من منظور اسلامي

����������� ��� ������������������������-'

������������������� ���������

Page 109: اداره الوقت من منظور اسلامي

����������

� ��������

�������������������������������������������0:�������������� ��������������������1����������2����!������0:���������� �!��������!��-����������������������������������0:�������3������,�������"�����.�����������������:����?���������4���������������� ��������&�����������������������(���� �=������!�(�$�

�������$-���������������.

�����@��������-���&�������#�� ������������

����&�������.��������!���(���� ��� ���������"��.��*���"��+��������������������������0���������� ��������������,������������������������������-������ �!���(���������� ���������������������/�,���������������3�*������

������������������&�����������(

��������

������ ������,�'��������������������0��"�������������������������,��������������������������+��������������&�������������������������������������������������"����� ������������������-��������������(��������������������������������������������������������0������������������������+������

����������������3����������'#�� �������0���������������������� ����������0������������������������� ������������������������������������������������(��������������������������������-�������������������������������� �������� �����������������������������"����������6���9��.�������������

�������������� ������������������������-)

������������������� ���������

Page 110: اداره الوقت من منظور اسلامي

������������� ��������������� ����������������������0������,��������������2�*��"����C������������������/���$���������������������� ����������������������������0��������,�������������������/���������������������� ����&������.������������-����������0�����#

�� ����)������������� �����

�����������"��1�&��������������� ��������������������������)������������0�������������������������(��������������/�������#�9����������������������������(���)�������������0�-�������������,�&�

������������������������0�����������4�����������+������,��������"��������������������"��������������������&����������&��6��&������0��������������������5�������������������������2��4�����������������'������/�������4���������������������������#��������(�����������������������������������������&�������������������&�����������������������������������������������������������������"������3���������������������2�����3�������5��.�����7�����������������&����������+����

��+����"���������������.��������)����,������+&�(������������3���((�������������(

���������� ��������������������������0�������6����������������4�������+����/�������������

���������-� �����%�+�4���" �������������,�+����

������������������������(���(�����������������������&�����8�#��'#������? �@�����������������������0����� ������������������.����!������������#�����"�������������������2��*�����������,����%���

����������� ��� �������������������������-

������������������� ���������

Page 111: اداره الوقت من منظور اسلامي

���&��

������

���2��

�������

���

�6�#�$�

�#�$�����������*

��7-�:

������

���;�

%���������������� ��������

�����������������������

������������

�������������������

������ �����������

�������� �� ���� ��������

�����!"#����$������

����%&!������'���(��)����(�������� '�)�������*��)�����(������������+,� ���)����+,� �����-,���!

���� ���

�. �)���/ ���

��������#�0��%�1�

�.��'��� ����"��23��)����

�45����&� ��

���������� /�����+����

�4���23��) ��6

���(7�"��

����������,���������

��/�� ���������

�������%�.� ����5���8�

��%&!���� ��9 ���

����4�������5���:���

���������%9�23���

��.;�"��

����-4� �

�.�� ��,�� ��

����4����"����

�.�� ��'��*/�������

���4�����

����������1���

�����*���������

�*�����50�

������������� ��������

���9���������� �&����

����4������� .'���

���� .'���&��4����

������ �������� ��

����.� ����� �� ���4'�'�����

��������� �� ���������������������������������

���������������������������������������������������������������������������������

�����������������4��������������������������"����������*�����������������������������������������������������������������������������������������1�(������2��������!����������0�����6��������������������0������������������&

�������������� ��������������������������

������������������� ���������

Page 112: اداره الوقت من منظور اسلامي

��������"��������� �������������������������0����6��������������������������������������������!����������������0�������)�'������=����&���"����������������'���1���������2����!���0�����������(����������+�����!/���%�������������:���"���.�������������������������.��������������������������������������"����������������,�������������������������������������#�����������������������������������.����������$���������������������������3������������-����'��������������������������@�������������+����

�������2��*����������������������������������������1�(�����2������!��������0�������������+�����+ �����������������������������������������������������&��������������������������������������������������������&��������,�����������������������������������#����������������������������������3����������-���'����������5��� �������������������������������������!���������������������������������������������� ���������������������������������?���������������������������5��������������������������������5����%�����������,����$��&��.�������������������:��������������������*���������������������������������������@������������#�������������������-����'���������������������������&������������������ ��������������(������������� �������������,������������������������5��.�����7������������������&��������������������������� ������-��� ��������"�������������"�#�������������������+����

+��������������(��!@�����������������������������������������)���������������-���������������������������������� ���-��������������������������������������%���������������������� ���$�����#�����"����������������������������00������=@�������������

����������������"��-��������������������� ���$����������!����0

���������������#��� ��������� ���=�������1�������������(����������-��������������������������������

�����������������������������0��������������������������������������������������������������������������,��������#�� @����������������-����������������"��������������������������������������� ������"��-��������������������� ���$����������!����0������������#�� ������������������������������A����� ���$����

����������� ��� ��������������������������

������������������� ���������

Page 113: اداره الوقت من منظور اسلامي

���������������-��������� �������������������� ������������������������������ ��������������&�����'%��2��*�����������������������-������������������ ���$�����������������������������������������������0��������#�� ��������������� ���$����5�����������!2�����������0��������������������# ��&�6���� ���� �$����&��������-������������

����(����$����������0����(����������-����������������������-��������������&����6���������������������������������"������!������������,�0�����#6���������%���

�����������/��������,�����*����$���������������������������������������������������������������1���������������6����������$�������������������������������������0������������*2"���������A��������������������������������,���'����������������������������������������������������������������:����������������3��������������@����������������5����������������������������������������������������������!����&��'&�� ���������������������5�������%&�����������.�������5�������2���3�����������������&.���

��������������/������,����*���$�������������������������������������������������1������������6��������$��������$�����������������0����������*2��������3���<��"����������+�����&���������������0������������������������������������0������"����3������������������������������ ��!�������������������-��������!������������������������������������&/��5���������

�������

���������������&�����������"����3��F&���������������(����:�������������������:����"���1��������������������������.������������������������"���������������������%&�������������������.�������5���+����

�������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� ���������������������$��������(�������������������������!�������(���������������������������3!���������������$

�������������� �������������������������

������������������� ���������

Page 114: اداره الوقت من منظور اسلامي

����� ���������� ��� �� ������� ���� ������������)'-������"���+�������������������������� ����������������������0����������"�� ������>���(:����������������(������$������������������������� �������"�������"�������"���������������������������������+�������������@���������������������������������#��� ����4���������������������������������������������������&��������������������������,���������������������� ���������8�#��� �������#��������������������?��������������������������������������������������������������� ����������������������������������-��� ����,��4��������������0������������������������ �������&��������������9�������# �����/����#��������+�'��

���������������������������������������������&�������������������������������0����������������������0��������������2����������������0����������������������������������������������������/��������������������������"������6�����������������,���������������������������,����������������������"�������������������2�0�(������������ ����������0��0���������%����)�

�������+&������ ��������

�����������������������,�����������������������������������1&����������������������-��'�������������������������������������������&��������(��������������������������������"����������������������,�� �������������������&�6�

����������������������������������������=��������������������������������+�!������������������������������.����!���������,���������+�������2��� �����#������������,�����������������������������������������4��������� ��������������������������0��������������������-�����������������������������������������������������������������,��������������������"��������/���0�������#�������������%����

+��������������������������������1���������������������������������������!�������������������������������������,���������������@������������#���������������������/���������������2���������������������,����������������������*���������������������������������'�����������������������"�����������������������������������

����������� ��� ��������������������������

������������������� ���������

Page 115: اداره الوقت من منظور اسلامي

�����������3����((�������,������������� ��1������������������������������������:����"�����.���������,������������*�������������������������(�����������

��������5��.�����7���������������������������������������������

��"�,G�����+��-��

"�����

������-��������.�/�����0�������

����������>������������������������������������������������0��������������!���������!���-��������������������������������������������������������������������������������������(����������������������������5�.���7��������������������(������.� ������������������������������������������������� �"���������-���!��������,�������0�

��� ����������������� ����(�������������������4����� ���������!����>����,������ ����������������������-���3�����������4�������@���������!��"����������������������3������������������������9������%�����.������������������� ��'������������������0��+�������������������������!����������������������� ������4�������������������������������������������������������(�����������>�����2� ��� /����������2�*�������������������#�3��������������������"��������������������������������������������������0�����������6�������5��������3����������������������0���������������������������� ��������4�������������������������� ���������5������������������������������������������&��������������������' ���B������������� ������� ���

����%�����&�����(������ ���=������������������������������,������"���������������"�����.���������������������������������0��������������������������������������������������������4����������������

+���������������������������0��"������������������ ����$������������������

#���� ����������������������� ������������������������$��������������2���� �����������������&������' ���������������������������

�������������� ��������������������������

������������������� ���������

Page 116: اداره الوقت من منظور اسلامي

���������+���������@����9�����'����������������������������������������������2�����������0����#���������������������������������������(������-��&�������*��������������#��������������������������������� �������������,������ ���/��������������� ���/��������������5�����������������������������#

� ,�����������������������!����������,�����������������������1���

����'��������������������������,�'���������������������������5�����3�������������������������6������������������������������&���6���������-�������� �����.&�������,������ �������������2���!����� ����������������������������������������������������������0������,�����������������������4�'��������������������������������������0��(������������.&����������������"�.�������$���������

�������6�����3��"�.���������������0�,���������

�����������%D�����%��&'&���5.�7�����������&�

���������������

��������,��������

������, ������@�������-������

���. �9��8������������&�����&�

��������<�������������������������������������9���B�����.�������������������������������������������������&��������������"���.������������������������0���������������������������9��B����%���

����5��.������������������2������������������������������������������������������0���������������������%

���������)�������(�������������������������00���$���(����<����,��������������

����������� ��� ��������������������������

������������������� ���������

Page 117: اداره الوقت من منظور اسلامي

���������������(�������0�������%���������������&������������������������������������������������������������������������(������<�����

�����0����

���-���,

���"����������������������"�0������������.����������������� ���0������������������.����$�����������+#������������$���2����������0���"���.�����������������0���������������������������������������������������������������������/������������������������0�������������������� !��������,����������������������������� ����������������������.�������������5���.���7����������������������������5���.���7���������0����4���������������������'������������5��������������������3������������������������������������������������������������������������������2����������������������������������2�������������������������,��� �������"���������)���� ����"�������������������(����$�����.�����&�'&���5��.�����7����������������������������� ��������������������������������#

�� ���������������������������

��������� *�(����.����������0�������

��� ����$����)�������:���� ������4������������*,�������������:�������.��������������������������������������������������������������������������������.������&����6�����������������$��������.�������9�������������� ����������������

����,�����0��((�"�����!���(���(����.������� �����

���������������������'&����������0���������5�������A����,�������������(����������.������������,�����������# ,���E�����(�������(���

�������������2�����(������������.����������������� �����������������!��������������������������&���������'%�"���� �!���(�

��/������&���(��������.�������������E�����������������.������������������������5�����A������������!���4��'�����5�����������������������������"�����5���������������3������1

�������������� ��������������������������

������������������� ���������

Page 118: اداره الوقت من منظور اسلامي

��"������,(�������� �������������������(���"��������������'&��������0������#�� ,���������!���,���������3

������#������������ ������������������������!�"� ��������0�����5���A����(����������.������������������������������� ������,����������������������������0�����((������������ �������

�������������)�,�����������"�.�����4��������������0��+&'&�

��12 �����.����

F��0��,�2 .��������0��((���,, ���������F�����0�������,���2�� ��.������������0��������-����������B�����A�@����� ����

�%&������������������������������,����&����������((����������& ����������"��� ��������������0�����5����2��� ��������� ��7�������=����������0����((������,���2�� ��.�����������������������G���������:��� ����4����������,���������9���$���@����9��-��#�������������.������������2��0����4�'

�����*�5����A���0�������������&��"

�����������������������4�����@��'!��������������,������ ����������������������,���������������������������!����������������������������'�����(��$���0����������������&�%&�������������������������,(��

����������3�����2����((���������4���������������������3����������������������2��*������������������������=�������������������������-������������������"�������������������������������!��������������������������.�������������������������������#

�� ��������������������������������������

���������������������������������������0����������������

�����������������0����������

����������� ��� �������������������������'

������������������� ���������

Page 119: اداره الوقت من منظور اسلامي

���4�������������������0�����"�������"����������������������������������������4��'A&.����

F������������2�!�� ,����+&���F�����-�&������.����F��6���������2�!�����9����%�������������������������������)�����-��������������������������0�����������������4�������������-��

�������9��������������#�6�������,��������������"����6�����5������������"����6�������9������%�����������+�� �0����!������������,�����������������0�������������2�������������������������������+�����������������������������5�����������������-�����������������������������������������������0�������������)���5�.���7������0����� ������� ����5��������������-������������������������2�����)�� *�'����+�����

�������������� �������������������������)

������������������� ���������

Page 120: اداره الوقت من منظور اسلامي

������������

�� ����������������

��������������"��� �����"���������������.����,���� ����"����������*�.����������4��������������������������������������0���������"�����������������������������(������2��������������$���!��'���������������������� ���4�������"����������������"�1����,�������"��� �������<�����������������������"���3��(������"�1��������������������������������������������������"����� ����(���������+�����0��������

����������� �/�*,���������������

��������������+�����

��������������������0��������&���������������4�������������������������.������� ��������������"��� ��������$����&���������� ��+����������9�,

�������

�����

��������������������������%&���0��������������!�������������������,����������������0���������������� ����� ���(��������������

,�����������������%����

��������)��2����2����0�������������������������-����� ����������*�����������+�����������0����2����������� ���"�����������������+��������(���$����&�!����������������������+������ ��0������������,��������� �������������������� ����6���������������������������������� ���������0������3���)����.��������������.�����$+������(�����.�� ��������0�����������������?��'�����.�����$����"��3�

�+����������0��������������������+��'�����������#���������$������!����������"��������� �����������������������������������������$����������������������&��������������� ��+����0�!��"���������������������������������������������������������������� �������� �����������������

����������� ��� �������������������������-

������������������� ���������

Page 121: اداره الوقت من منظور اسلامي

����������$�����������(�$�������� �������������,�����!��������,����"������$���������������������������������������������������������$����8����"�����

�����������������=

�������=����H��� ����#� ���)����.� ��������������������������������������� ��@���������&�����.���������� .���������(�&���������+��)��

�����������0������������������������������&������������������ �����������$�+�����"��������/���-���������������������������������������������������������"����������������������������2#����������������������0����������@�������4�����/�-����@��� �����������0��������������4�������������������,����-(������������������-(���� �������4������*����+��-��

������$������������!���'�����������0�����(���������&������������������������*������������� ��� �����"� ������0���4������+���

��������������������� ����.

�������������H���������������0������������������ �����������������������������������1�������((���� ��������"�5����������0������4�����������������������������������#�����������������������+�����

�������$��"����������������*���(�������������������������0���������

&������� ����������������������������*����9#������'����

��(�����

������������ ��4���������-���������������!�'�������

�����������������������������*����������������������"�������������������������+������� �������������:���������������������������0�����������5��������������������������������� ������ ����������������*���������&������������ ���������������������"������������������������ &���������������������������������������������������������������������� ������"������������������"���������������� �������������������2����

������� ��������0��������

��������

,��(�������� ��������������$

�������������� ��������������������������

������������������� ���������

Page 122: اداره الوقت من منظور اسلامي

����&���������������������������������������������&�!����������������,A����,������������������

���� ������(�����+����������0���,�� ��������������0����������������������2������,����

���7�

��������5���*��,�� �����������������

����������"��0��������������,A����������������

,������������

���������������"� ��*����������",� ����������������(��������&�����&�� �����������������������(�� ��������������������,����������������������$����������������������������������������/�?�

�+�����

�����&/��������7�������-��'������+���9���������:�����������������,����"�������*��������.����������+�����������������",�������������0���((�*����������������&���.������������������������0���"����

����&���������,������+����������������

�������������������9������������1����������-���#���������������������&��������"��������

;����� �"��

���9�������� �"+�����

"�������4���������������

�������C����������������������������������������C����-��"�� ������������������������������������������������ ������������������ ���������������2���� �������������������������������$�������������� ����������$������������ ����0��������

3��������������������3��������3��������������7"����2��������

����&����� ��'������������������������(������������=���������&��������2�������&��������������������������������������� ���������������������9�

���5��������������������� ����������������C���������� ���

���4�������������� ���(����������� ������ ���(�����5"������ ���

����4����

���������"����� �����������������������������������C����������������������������� ������������������������������������������������ �������������'�������� ��������

����������� ��� ��������������������������

������������������� ���������

Page 123: اداره الوقت من منظور اسلامي

�������������� ���������1���� ��������5���2����" ��� ��������%������'�������%� ���(����������������'

��)%� ������������1�����'��&��� � ������ ����7��)��

�����������������������1���

����������"(������������������������������������'����'����������

'����'����#'���������������������������������������(

����0���������� ����������������������

�������� � -����������/�������2���������������"����� �����2��������������"��������������4���������������������&����������������������.����������������������� ����$������������������������������������������C����$� ��������������������������" �����������&�

��������������"�����3�����������������������/������&������������ ��������������*����������� �������������&�������������,������������,��"�������� ��.���������������#�����������������8���������������5��.���$��������&�+��������������6�������� ���������

��*������5���

��'�� �������

���������������������������.&����+� �����������*�(���4������������ ������������"��������������������������+��������������������6������������������������������

��������������������������������������

.&��+� ��

�����&����������E�������3�������2����(�+���������C���� ���������������

�����������'����,������*�����B���5��������/���,��������� ���������������"������������9�/����������������"��������� ���@�����.�������B����5������'3���������B����������"��+� ���

"��+����������5�������

����������$���������������������������"����� �������"���$�����������������"����������������5�����������������&����������������������������������� ��

���&� ������������ ���

�������������� �������������������������

������������������� ���������

Page 124: اداره الوقت من منظور اسلامي

����(�������������������������� ����������� ��8;�����'��������� �����������������2�������"����!���������������������������������������(������������� ���������� �����������*�"���������������"����9���������&��� ��������"������� ���������������������-�'���� ����:����� ��������������8���������������&�

�����������0�������� ����������!����������������������������������������

����������0���������������������������������7������ ������������ ����(�� ��

��������/������������������$�����������������&����������+�����������0���������������������������������0�%&��������� �����������,�����������������������������������,���������������������%&�������,��������������������������)�����������������"��$��������"��$�����+� '��

����������(��������"����� �������4�� ��.��������������� ���������������5�������������5��������������-��������,��"�����������������4������������������������������������������4���������+����������-��� �������������������������(,

���������� ��������������1�����������������������$���������=�����������������#������������������������'����"'����������� ������$!'��+1� � )��

��������������)�����������������������������"����� �������"������������������������������'3��������������������

,���,�������'

������������������������������������������-�������� �������+/�� ,��

������:�����������������������������������((��9���5�������������� �����������"������������������5����$�������8

����� ���+��-��

������

������������������

������������ ��C��-������.��� /���"����������4������������ ��������$����������&�����������������������������������������������,��������������������������������������������������������

����������� ��� ��������������������������

������������������� ���������

Page 125: اداره الوقت من منظور اسلامي

�������������"��������������������������������� �������������%&����0����������������� �����������������������������������������������������������

��� ������

���������������,��������������,������������������� ������������������������������������������������&����������(&������ �������?�����������%�������&����������������������������,���/����������������������������"���������������)�������6�����������������/��&�A�������������������"��$�����$�����������&����� ���������������������� �������&�������������.4������"���������&�����������������������������������������$������ ��������������

�(���������

��� �������������������

�(���������������

����������������#�����*������������������������"

����������3�� �����

������������#�3�������&���������&�������-�� (��+�����������#�3�������&���5��

���������+��"���������&�������"��������,���"����$��������������

�&��'8����5�������3�������������@��+��������������-������4������������>����������������,��"���

������������5"���+�� ��

����������!��"��������������������������������������������������������������&�������"����� ��(��+�����.������0�������������������*$+�����

�����4������/����'��� ��(�(�/������&�

�������������������������������������������������������������������������#������������������������������������������������������������������������������������������������������������#���������������9�#������������������9

����

����-�� �����������&�!��"��������((��������� �����������������������������������������������/����� ���

�/����������

�������� ���������������/����������������������������������$����������������

�������������� ��������������������������

������������������� ���������

Page 126: اداره الوقت من منظور اسلامي

�����$������"�����������������������������������������%&��������8���������������&�

�����������������������������������������3������������������������������������������.����������*������������������������������������������������������4�*������������������������������������

����(��������*�����������3�������5����������������������������������&���'�+�����*�����������������$�������������������������9�� ��������������������$����"�����$��������$���+���4����������,���������������,� �����"����$�������������!����,����������/�������������������������$�������0�������������$���&�

������������������������*

�������.9�������������0�*������1�������������������������������+��������0�����������������������������������������������������������������������,������ ���������������������������������������������������������������������"*��������������������������������������������������������������������4���������������������

���� �

���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������2���������������������������*�2�����������������������������*�������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������$�

������������:����������������������������������� �����������������������������������&������������������������������������

����������������������������������������������������������������������������������������������������������

����������������������)����������������������������������������������������������������������������������������������������������������(�/�����������������������������������������������������*�����������������+������������������#��������������� �����������������������������������������������������������������������������������������������������

����

���������������6��

��������2������������������2�����������������

�����;��������� ������������0�������� !�������� �������"���(������� �������2������������������������������4����������������������4�����

����������� ��� ��������������������������

������������������� ���������

Page 127: اداره الوقت من منظور اسلامي

���(���$���)������������������((�������������0����"��������������� ����������&��A��:������(�����0��������*�����������������

����������%����� ������4�'���������������� ���������� �������3���������������������&������������������������������������������(�������-������&���6���,����������������������������������������������4���=���������%&����������������-�����������0���.�����# ������������������

����&��"����� �������+������$�����������������������������������������9�����������������"��������"���.��� ����"����������$���.��������������B�����������5��������������%&�����������$������ ���.������������������ �������������������������������������$���������������$���,���� ������������$��������� �������"����,���������������������(�����������������������������������������������������������������5������������������������� ����0������0���"�3���!

9���"��3�'�2���+��)��

�������������������������������������(����������!��"��������������!���'3�������/9������������������������� ��,�����������������������&����������� ���� ���$�������-���3��������'3������������������ ����������������������.���������+������ ��-��������������"��� ���������"������������������1������(������������� �������������������������������*��������*����������������

������

����������.���#���

����5�.���7������0��������������������������������������������� ����������������"�����"��� ���������0����$��������������������A�����������������4���������������0��������,���������������� ����������� �����������������������������������,������������������$0��������(�����������,����

�������������� ��������������������������

������������������� ���������

Page 128: اداره الوقت من منظور اسلامي

�����������9�������������������������������������������������������5��.���$����+��������,�����������������������

���������������� �����������������������������9����� ���

��������������* ���������1�6�������������

���(������������������8���������������,���9�����������������8����((�������������������������������0��'�������

���������,��������������������5�.���7��������������������

��������������,���������������������������"���������������������������������,�����������������<��������������������������5�������A�������������������������������� ����������������������������,���(�����������#������������0������5��.�����7�������"����� ��������������"����������4�����������������������������,������������������,�����������9����������,����������������$����������+�������������0�2������������4��������0���(���������4,������������"������������������.&����������,����� �������2������������$���������#������������������,���������5���������������+��+������8���������� �������������!��"�����(/�������������( ����������������������������� ���������������������������������������������������������������������������0������+�����

������

�����2���������

���=�!���'��������"����� �������������������������������������-��� ��������������������3���� �������������������1������������������������� �����������&��������������������������������������/�������������������������������������������������������������0��������������������?��0����������0����((�����������$��������������

������

�������(,

������ ����������������7��������������,���$�����'������������8��������&��&����������������������4���)8"�� �����8���������� �������������%���

����������� ��� �������������������������'

������������������� ���������

Page 129: اداره الوقت من منظور اسلامي

�)�������������� ����0������$���������������&���'%����������������������-���� ����������������8�������%&�����2��������� ���������

"����

��,������� -��������.

���(��!���'����������������� ��������0���������������7���������2�� ������������7����������,����������"��� ����<�������������$�

�5

/��!������?�(�����'����9����������&��������������������������������"�����+�������������&�����������������

������ �������������������� !"#$%&'(������������������������������������������� ��������&������������ 4�)83� �

�( ����������5 ��'������

��$2������0���"� ������� ����������������5.7����

��������������� ����������������������������0���������"��������3�@����&����������������&���������"��������� ��������(���+������@����&���� �����������������������������������������&���������@��� ������������8�����������0������������*���,���"9������������������������������A�����������&�������������������������������������8���5��������1�������������6+��)��

����&�����"����������

����(�����������"����3�+����.������/������"����3���)�$�������$���"�0��������)���,�������$��,�����������������0���������������,��$��(������ �����������,@0�������+��-��

����������������:����"�����3��������+�����������������������������������'�������$�����������������+�����

������"�3������+���'�����0�2�������0+�����

�������������� �������������������������)

������������������� ���������

Page 130: اداره الوقت من منظور اسلامي

�������������+�������������������+���"��������������� ����������������������/�����������"��������+�� ��

�������&��� ������������"��������������������0�������/��������������������������0/�"�A�������� ����������������

����������������� *"����������&�

������������������������������������������������ ���������.��������������� �����������

����� ��������� ���8��������������

����������������������������(����

������������������������������������������"����#���*�������������������3���������� ����<��'���������(������������+�(5�&�������/���+����������"����3��������"�$�����,���������� �$����)��������������,��'&������#�������������3������*����.�� �%����&����������������.�� �%����&�������������&������)��$��� ���������$�������!���)��$���"����!���$���9���

����)��������9��+��)��

�������&�!�������������������������������-��+�������������9���������������2��������� ������������������

�����(���)������.����"���������(����������������������(�����.��������������0��������&�����/��������������.��-�� ����'������:�����������������������������.�������������������������������������������� ���������������4�������������/���,�������������0�����������������+�����

��*���(�

������.����,���� ����*�����@���������������� ����(������������ ���������������������(��� �������"����������������������$����������7������������������&����������,�������������������������������� ���������������

���������������������&����#�������� �������"����;����������������

����������� ��� ������������������������ -

������������������� ���������

Page 131: اداره الوقت من منظور اسلامي

������ ������+������ ���-���$��',�������������0����������������������������"�$���%&���"�$������

�������3�&���7����$���������

������ ���������������"����� ����������*�� ����/����������������������"�������������������������������������������������!���'������������������(������������������"����������<�������"����� ��� ��,������������ ,����

��� ����������������"����� ������(���.����� �������-���������������������� ����������8����������8������(�������������� ��3@������������

��� ���������#������2�������������(�������������

��������� �����2����������������������"���� �������"��� ����������� �,������((

�����������������&������������������ ��������������������������������&����������������������.��������������+���� �����

������%��������������������������������������"���������������� �������������������������� ������� ��"������@����'��#� �������������������� �������� ��'������ �*��������&����:��"�3��- 0*���������� *���@��!���-���3�� 8:I

������������=�������������������������� ��������&�����$���������������-��� �����������������7� ������������������4��)8' ����'������#�������� �������" ���������������3

������������������ �������������=�������������������* ��������� ����/�������������* ��������� ����������������* ����������������,���������-���

�������"������&�������������,���������<

��&��1) �����

��������� �������8����������"��� ���((������0�*����������.�����������������"��

�������� ��������������� ��3��� ����������(�������.������������'�����.���9�����������/

�������������� ������������������������ �

������������������� ���������

Page 132: اداره الوقت من منظور اسلامي

���������������������7����-��"�� �@���������������8�����������3����������������������������0����������������.��������8���������+��� ��*��1�����������������.��������5��.����&�� �����=����������8�#����-" ��"'�I

��������*�����"��� �������.������������������

���2���*����������������

�������"��������������������� ���3�������+#��������������&�����4���������������������������,�����������

�����$���������������������������������������������������������������������2���%������%������������

����%�� �����(�������(�����$�% �����

����������������������,�����������$���������������� �����(������������������������������+� ��'��

#� ������������"�������������.����,���� ��5����!;

�������������� �������������������&���������������� ����)��

������������&���.�����������������&�#�� ������������������������������������������������

��������������������/���@���� �����-������������������"���+(�������'&�����������������(����4��������������&��������������>/����%�������������������7�����������&����"���#�����

, ��"����

����������������,��!���'������������������������������������&*��������������&�����������

����������������;���������������5��@�������������������������

����������,����2�������

�����+���

�������?�����������������3����?��������������,��������"�1����������(�2��������!���'�������!��"����0���&*�����9���������������������������1��������������

����������������������

���������'-��

����������� ��� ������������������������ �

������������������� ���������

Page 133: اداره الوقت من منظور اسلامي

���������������+&�(��������������-�������������.���������������"�������$����������� �������*�����6��������������H������.�'���.,���

����+������������������������$

����6�����C�� ���������������� ������!�'�I

����&���������������������/����/����;��������������� ���� ��.���������'������������������$+���!��"�������������.����������������������������@����������� ���3����"�����������������������������������������������������

������ ��� ��9������ �����������

���������������H����������������.�������� �����:

��������,J������������������������"���������������������!����������������������������������� ��������� ������2���9��

5�����������������+&�(����������� ��������9�������� ����������� ���'���#���������������������� ��������,�������������������������������������������(�����������������������������(������������(������?������"����������+&������9���

5����:���)�������������7�����I+�'���

��������"����� �������,��������������������(��� ���������������

�����������0����������������������

���������������������6��������)�����;��������������)��������������������������������������"������� ���������������&��� ����������"�6 ���1���� ������������(����# �' �������������������������=�%&������� ���������������������$�������������������"�� ����������� ����������� ���������)

��

����� �'���

�������������� �������������������������������-��� ���������"����� ������������������������������������������� �����&����������-����� ����"����������������������������#�-��� ����"����������� ���,����(�$�����

������������������������ ������&�� ��������1�����������������"�� ������!���-�����"�����$�������������������������&��5���&��1����������2���9���������"�� ���

�������������� ������������������������

������������������� ���������

Page 134: اداره الوقت من منظور اسلامي

���1�����-��5��������&��$���-�����"�����$�������������������������������:���������"�� ������&��$���-�����"����������������7����������������������$����:���������"�� ������&��$���-�����"��1� ����������� �'���

��(�������������2���� ���������������������2������������"��� �������������������*,��������=�������������� �����������������;�������������� �/���������/���8������(����� �*�����"��� ���� �����

�������:�����5������������ ����"�'�����������

���������������������������=����������������������&������&����������)���4

��������7 ��������������� ������-����5�����������"��$��(���������4������������

���$����������� ������������'�����(��� ��������������5� ������������� �����������+������

���-��������������������������-�������7��-�������������2��)�������������������:��.. ����-������� �'���

��������������"�'��������������=����������������������������������������0��������$�������=�&��6�������������������!�"�����������((&������"�������������������������"����������������������,������������������+���"���5���������@����� � ������������5���� �+(�������������"�.����

#� �����������&��1��

������������������!�����"��� ������'����-������������1�����������&����������������������������.��!���+�&������0�2������������������������������������� ���8����5�������������������&������� ������+��������������'�����������#�� ���(�������������,8������������������������� ������5����������� ��������-���������������������������'����-������������������'����������"� �

;������������������������������0���

�������"��-����������������&�������"����� ���������������7�������������.���'�����@����� ��������� ���

����������� ��� ������������������������ �

������������������� ���������

Page 135: اداره الوقت من منظور اسلامي

�������������"���%;�����������������5��������������������3;����������������������������������&

����������������������������������������� �����������������'���

��������� ��'����������������������������������3�������������5����,������������������>������:������2����������������5�����������������/���;��������������"������������������������������������������������������������ ���,����������������������/��������������.�������������������

���''��

����)�������������0���������������������6����������������������5

������������������������'�������������"��� �����������������������#�'�������

*�-��������������������'����"������

�����

���(��������'����������*������,K�������'���������.���7�����������������-��� ���������"����� ���*���������������������� ����� �����-�������������������������1������������������������� �������������������

�������� ����������')��

��������������9�������������"������� ������1&��������'�������������������������������

��������������������������������,

�������8����������������$�����(���'������������������������&����� �������������)��������������"���!�������'�����

���"���������� ��������������*������������

'���(

���������-��� �����������$�

����������������) �)-��

�������������������$����������8���� ������������"����� ��������'������������$��&��������������5����������2�9�

����)����6����������1������"���������������'�������������"������������������������������"��������������+#������

�������������� ������������������������ �

������������������� ���������

Page 136: اداره الوقت من منظور اسلامي

�4������������������������������������ �����&�� �)���

�����4������������������������ ����3���������������������������������,������������&�����&������ ����������������"�������,(��

���������&�����"��� �������������������%;�����������#� �����������9�������������������������������1&�����������������������������������������������H����������������������',���� ���������

������*��1&����������"����� @��������������#�����������������������9��������������������������������������������������9����������

*�����

�@���������*�������������������������������������������������=���������������������������"� ��� ����&��������������

���"���.��� �����"��� ������������:�������8�� ��������� ���:���������������-��'��

������� �����������,����������<������������������������������������������@����� ����

������������������������ ���������&������������������)��������"����������5����������,���������-�'�����������������������������������&��,��� ��&� �������������& �/���0I

������>��������������"����� ���*�������� �����"����� �����:������������������ ���3��������������������������!��������;�����������������-������$�������9����������� ����������9����������������������������9�������������������������9�����������������������������9������!�������(�9����8�%&����

����������� ��� ������������������������ �

������������������� ���������

Page 137: اداره الوقت من منظور اسلامي

���������� ���

������/�5�������������������0�����-���(�������))���"� ��

������/�5�������������������0���� ���9�"� ��� '�

� ��������$�����������(��#�����8���1���"��������������(�/�������������������������������������=��������������������/���������,�������������/������/������������������������-����� ��������������������,�� ����������������� ������������������� ���������������� �!�������������� �������������������������������������������������������������������0�����������$�@��8���������������������0�����������������������������������������������������0�������������������������������������������������!�������������������������������1�

�))���") ������������������� �� ��� ������������� �������� ������� ��� ������� ������������ !�� "� # �

�������/���5����������������������������������������������0����������������,��������������������� ���9�"�-��

�����$����� "�� ��� %&&���'� %(��$�'�� ��)�� *����� ��� ���� � +,��""�#,�#-�

������/�5�������������������0���� ���9�"�' ��'��

�'������������������0���� ���9�"�)���)��

�)�����������������������/����������������������/������&�������������������0���������������������������!�����������������������.���!���,������������������!����������������1���--���"���

��-��������=������������� ������!����������������.��!�����,���������������������������������#���@��8����"�����!�������-���!���(�2������������������!������"7������))-��"��)�

�������/�5�������������������0���� ���9�"�'�����,%����������'����������������������0���6��.�����-�3���� ���9�"))��--�

�� ���'&��� ������������"����������������������0���������.����������������������������������))����"������

�������/�5�������������������0���� ���9�"� ��

���������������� ����/���� ���������������� ����/������2��*��������� (?��'��'�����@����������������������9��� �����������������������,������������������)����))'��"���

�������������� �/���8������������� �����������������,� ���-�� ���?�)��������@�����������������������9�������"����� ����������-� (������1�< ����)����)))��"� '�� )�

��������� �"�"� )�

��'������.��!������ ��������������0�����������������������������,����0�<�����������))���

�������������� ������������������������ �

������������������� ���������

Page 138: اداره الوقت من منظور اسلامي

>�"))�

��)������������������� �/�������8��������������������� �����������������������������,��� �����-���� ���������������������������������� ���������9�"� )�

��-��������������� �/�����8����������������� �����������������������,�� ����-��� ����?�)���������@����������#���������������9��������������,� ����1�����.�#3�<����-'����)''��"�)��

��������� ��������������<���4�������������������������������������������(������ ��� ����(����� ������������������������������������������&������������ ��������� ������� ����������������������������"����������4���

���������������������?�

�� ���@�����������(�� ���/���8����������������������������4�����?���'���@���(������������H��2��� ������/��������������������E ����������������������������������,��������������������������������������������)�������))'��>�

"�')���������,�������������������������������</���E�!��'�������'��������������������(��������,A�?�������@�

�������������(��� ����/�����8��������������������������������������4�����������(����������������H�������� �������9�>�"�����

�� ���� ��������������������������(�������",����������� ����������������!������������������������-���,�������������������H������������������������� ���(�������������� ���������������������

����-����������������������� ������������������(��� ��������������������������

�����4�����?���'���@���������'������ �'���������9/���������1�<���+�������������������1��"����������������<����-)���?��� @�>)"�)���) ��

����������(����������-��>�����3?����������@�����(�����,����&�����������������&��������9���������������%��1�"���������������<����� ����))���?�� -@�>�"����

������������������ �����������������������&�������� ������9�������������������<������������������,���/�����7��������-��'������������������ ����������������������� ����������������������� ��������������� �����?�� -����@������������������@� ����������������������9����.������ �����������.���������,�������������,�����������<�����'���?����@�> "��)��

��������� �"��� �������� �-)��> "����

�������������(��� ������E�%?)����- ����@�����:��������/��3���-���� ����������������,��� �������-��������, �6�����<��� �����?���@�>�"�''�

��'����� ��5����(������������������������������?�)���������@����������*���� ��5����(���������������������������������,������������������0�������,�����������������������������)��������))'�������������$�'���������$���������� �����������������=�������

"�� ��

��)�����.�� ����������������������� ��������������������������?��-� �-����@�����������-�� ����,�� ������������������9�������(������� ����������-����������"�������������,����� �����������������������������������<����-�������)' ��?����@����� �����������=������>�-"���������������((������������"�����������������������"��������������������������������((������������9�������������/��������,��� �����.� ��������.����������� ���<��� )'���������$� '�����$�������

����������� ��� ������������������������ '

������������������� ���������

Page 139: اداره الوقت من منظور اسلامي

�����=�������>�"�������&�(����=�"����*�� -��������� ������������� �����������"������(������"�����/���������������������������9����.������ ���������

�����.���������������,���������������������������������������������������<��������������))-��?���@������������$����������� �����������=��'����>�" ��������&����(��������=���������*�������/���<����������5���������� ���5���,������������(� ��

� ������5����������� ������ ���@������������������������� .�����(����-�����������������������������������$������������2�������������7��1�"���������������<����-�����)'�����$��'�����������"� '��

� ����������5������(���������������� ������������������������������������������?����� '@�����,������%����������#��9������:����������������������������������������+������������9��������� �����"�'�/��������������,�����������������<����������))���?���@�>�"����

� �����.�� ����������������������� ��������������������������?��-� �-����@�����������-�� ����,�� ������������������9�������(������� ����������-����������"�������������,����� �����������������������������������<����-�������)' ��?����@����� ������������'� '��>)"�-����������4�������������������,��?�'-����@���-��� ������#������� � �������#��������,�����������������-'���?���-@�>�"� �

� �������2���(������3�������0��������������"��� ���1��"���������������������<�����������))���"���

� ������.&�������%��?� @�� �������� ����%��?��'@�� ��������&�����������8����� ����������������������������������#�����������?������������������������������������������������������1�<��

��-�����)'���> "���

� '������ ���5�����(���������������������������������������������������*����� ���5�����(���������� ���������9����������$�'��������$����"�� �

� )��������� ���"�������$��������$�������� ��������=��'� ��"��������������(���"��� ����������-���>����������"��������(?�-���������@����������*���"����� ������������9�������������1����� ������� ����������������������,����������������������$��'����$������� �����=���-���>�"�-�)�

��-����������(��� ������E�%�����:��������/��3���-���� ����������������,��� �������-���������,� ��6�������<�� �����?���@�>�"�)��

��������.&�������%��?�)-@���������� ����������������������� ��������������� ����������������������������@�� �������������������������������9������.��������� ���

���������.���������,�������������,�����������<�����'����?����@���� ��������=���-���>�" ���

�� ���� �����������&�/����� ������� ����������������0������������������� ���1���������&��������������������1���'������

�������������� ������������������������ )

������������������� ���������

Page 140: اداره الوقت من منظور اسلامي

�))���"���

��������(��� ���������������������������������4�������?���'����@������������'�������� ��'�������������9/�������������1�<��+�������������1�"���������������<����-)���?��� @�>�"�'��

����/�������������������,� ����������������)'���> "����

����������&�����������8����� ����������������������������������#�����������?������������������������������������������������������1�<����-�����)'����6�"�)-�

���������������*�����������3�������5������������������������������,�����������������������/����� ���!���'/��$����'�����"���������������,������������������"����������������� �������������"������� �����������E�����9������������9��������������������������������������������������������������(�����������,������������������������))���>� " ����

��'������ �"�>� " ��� ���

��)��� ��������&�/��� ����� ������������0�������������� ���1��������&���������������1����'�����))���" �� ��

��-������������������������������/�����=����"��-��"���������������������������������������������&�������3������������������-������������-)���������������$�)�������$��������� ��������������=���-���>�"������������������ ������������������'���������������������������� �����������������?�� )����@����������*�������� ���������������������������� ��������������������9/�����������������1�<�����1����"���������������������������������< ����'�������))���?���'@������ �����=�������>��"���

�����������-�� (��� ���������������������������������������>?��-��)����@�������������������1�����������������5.�$����9 �������� �����<������,������������������"������

�������2��(����3�����0���������"� ���� ���9�"���

�� ��������1������%��?'@���������@��%��?�-@�����������������������������������������2�����������*������������5���������������"����������.�� ���(�������� ����,������<��

��������)'���>�"�-�

�������� ��5����(����������������������������������������*���� ��5����(�������� �������9��������$��������$��������� �����������=� ��" -���������������(����"����� �����������-���>����������"��������(����������*���"����� �������� ���9����$������$������� �����=��)��>�"�'�

���������������%����?����'@���'����������(���"��� ��������-��>�������"������(�������*��"��� ������ �����9������$� '�����$����

�� �����=���� ��> "��)��

��)��������@�� �������������������������������-������ ����,�����������.�������������9��� �������� �8�����������(��������,������$�������������< ���������---��?���-@�>�-" �

����������� ��� �������������������������-

������������������� ���������

Page 141: اداره الوقت من منظور اسلامي

��-������������� ����/���� ���������������� ����/������2��*��������� (?��'��'�����@����������������������9��� �����������������������,������������������)����))'��"���

�����������/������� �����������������������,�������&��'8������������9���-���(����"������������������ ����,����� ����������.�����������������))-��>�"�)�

�������2��(����3�����0���������"� ���� ���9�"� �

�� ������ �"�"� �

�������2��(����3�����0���������"� ���� ���9�"� �

�������������������*��������������������������������"���������� ��"��������������������������#����������������������������,A��������2�����������������������������������������������������*��"5��0�������'�����������"������������������������ -����������������������

�--������������������ ��"���������������������������������������"����������������������������������,�� �2�� ��7�������������9��� ��������3��������,����. �����!�'�������<����-�����)'���"���

���������� ����� �����������������3����� ������������������� ����� ����������(�����@� ��? �'��� ���@���� �������� ����������,�������,�����������>�"���

������������������������������"���#��*���������������������(������������ ���������-��� (��������������������������������������������������-�� (��� ���������������������������������������>?��-��)����@�����������������������9��������� ���������������������,����������,��������������������������-)�����)')��>�"�-���-���

��'������3������ ��<�����������������������������E���������<��9�,� �����������(�� ���/���8���������������������4���������'���� '����� ���9�>)"��)��

��)��������-�� (��� ���������������������������������������>��������������������� �����9�>�"�-���-��

��-���������������!���������',������ ����/���E���������������������������������������������������������������� ��������� ��������(�����������(���������� ����������������,���

,�� �����������������������3�������������� ���������������� �����

����������(�� ���/���8����������������������������4��������������'������ �'������� �����9�>�)"�� ��

������������-������������������������������-����������"����'���?�� �'������@����"�����������������������������9�����&�������� ������������������������������,1�������,�������������,�����������<�����������))���?���@�>�"�'��

�����������-���%����?� ���@��� ����������� ��%��?��@������������2��(����3�����0���������"� ���� ���9�"��� ������,%����� 9�5��-������H�(����������� �����

�������������� ��������������������������

������������������� ���������

Page 142: اداره الوقت من منظور اسلامي

�������� ��5����(����������������������������������������*���� ��5����(�������� �������9��������$��)������$��������� ��������=�������"��������������(���"��� ��������-��>�������"������(�������*�!������"��� ���� ���9����$������$��'���� �����=������>�"� '�

���������������������������������/�����=����"��-��"���������������������������������� �������9��������$� �������$���-���� �����=��-'���>�"�� ��)����2��3�

��'������������ �����"����������$� �������$���-������ �����������=��-� ��>�"� )������������� ��������������'�������������������� ��������������������*������ �������������������� ��������� �����9���� �����=�'����> "����

��)�����"B��%��?�)@��'-����������%��?��@��'�����������(��� ������E�%�����:��������/��3���-���� ����������������,��� �������-���������,� ��6�������<�

� �����?���@�>�"�)-�

�'������� �"�>�"�)-�

�' ����������(���"��� ��������-��>�������"������(�������*��"��� ������ �����9������$� ������$������� �����=��)����> "���'�

�'����� ��������������,����������������"����? '����'���@�/����!��������������9����������"��������"������ �����������&����������,���������������������������������������������������<�����-������?��'@������� �����$� ��������� �����������������=�� ����>�" �������������������������������������������������4���������������������?��-� -�����@����"���������������������������������9���"��������������� ����������������+����������������A��������9�<����-�������)'���?��� @��� �����=�� '���>�" �)�

�'������ ��5����(����������������������������������������*���� ��5����(�������� �������9��������$��'������$� ������ ��������=��-����"���������������(���"��� ��������-��>�������"������(�������*��"��� ������ ���9����$�������$������� �����=��--'��>�"�))�

�'����� �5���(�����������������������������*��� �5���(������ �����9������$��������$���'����� �����������=��)')��"�� ���������������(����"����� �����������-���>����������"��������(����������*���"����� �������� ���9����$�������$������� �����=��--)��>�"�))�

�'�����������%��%����? �� �@��''������������%��?�'@��')������������%��? �@��)-����������(���"��� ��������-��>�������"������(�������*��"��� ������ �����9������$�������$� ���

�� �����=������>�"� ��

����������� ��� ��������������������������

������������������� ���������

Page 143: اداره الوقت من منظور اسلامي

�)�������������������������/���=���"�-�"�������������������������� �����9������$�������$� )������ �����������=�� -��>�"�-�������������� ������������������ ���������������"��������(��������"�������/���������������������������������������9������.��������� ���������������.�����������,���������������������������������<�����������

�))-��?���@������������$����������� �����������������=��'����>�" ����������&������(������������=���*�� �5�,����������(� ��

�)������@��%��?���@�

�������������� �������������������������

������������������� ���������

Page 144: اداره الوقت من منظور اسلامي

����������� ��� ��������������������������

������������������� ���������

Page 145: اداره الوقت من منظور اسلامي

���������������������������

Page 146: اداره الوقت من منظور اسلامي
Page 147: اداره الوقت من منظور اسلامي

������

������������!���(������<�������%����������������9�������%����������������������$����2�����!���,�����������������%������������������������ ��7�����������9������$�������%���-����& ��������&��.�������������������0���������-���3���!�����!���������������9�����������#��6������� ������������%���������������������������,�����������������������������������������������0������������������.����$�����������������)�����,����������0����������6��������������������"���������!�������������������������������������4�����������������������������������������9��������%������-���� �����������&�������.����������������������0�����������������������������������������������������������������������������������,�������,������������������������0���������0�����3������� !�������� �����������"���(��������,�����������,����������6��������������������������=�������������0��"������������

���� �"� �(������������ ��=�%����

����������������#����"�5�������� ��������0������

���������6�!���������������0�

����������6��.�,�!��������0��������

�������������������������������

������������������� ���������

Page 148: اداره الوقت من منظور اسلامي

���������� ��������������������'

������������������� ���������

Page 149: اداره الوقت من منظور اسلامي

����������

������������������� ���������������������!�

����4���������������������� �������#������������,�����������������5������������������������� ������������ ���0���������������������������A��.�������� ������������!���,������������������5���������������,����� �����������������4�������)��������,����������5��������(����������#����!��,���������������������������"������������������������������������������ �������������#�� ���������������0������������������������������5�����A!��-��� ��������������������������������(������������#����������������������������0��������������&����"��������"��������������������������������������������������������� ������������������������������������� �����������������������������������������������������"�����������������������.��������������������������������������������=���������������������������������������������!������!���������.�8���4���9�����������0���-���

�����,��;������)�����,�����"��� ��������������#������������,�������5������������� ��0���������������-���������������%���

�����1���������������� ������������

���������������������(������������-�����������������������#����������������4����������������������� �������%������������ ��!���� ��.���������������"���������"#�����!�� ������������������J�$�%

���#�� ��������������������*����������#��������������������������������3�����������"���-���������������������� &�� ���#�� !#��� ����������������������������3���������-���������&���'�� !#��� ��/������� �������,����������������������������(�������������� ��������!���,�����������)*���������������,�����!���,�������������

������������������������������)

������������������� ���������

Page 150: اداره الوقت من منظور اسلامي

���������� �������������)�������� ����+���������,������������6����������������(������#������+���

���������8����

������������������ �����%������������������������������������������������������������������������������,�������������������������������������������1����"�����������������������������������������������������������"��� ����(��������� �����+�������������������������������������,��������������������#�6���������"�������� ������0�����������������������������������3�������(�������

�������������������

��4�������������6���,���� ������������&�������������������������(���"���������&������������������-�������������������������������������5�����������������������������������������������������,����;������������������ �����0����������� �����%����������������������&����-�������� ������������3���������������������������;�������-�� �����������,������ ����������������6������������������������� ������������������,���������#������ �����������0�-� ����������.�����

�������������������&����������������� ������������,�������,���� �������������������,�!

��!������((������������*������������������ �������������������'�������������������������������������.����#������������������8�������"������������������������������������

����,������������������������

���,����;.&�������@������9�������7;���"����������������������+������ ��������������������������(���/���������������/�+���� ������������������������������4�����������0���������������,�������4��������������������/���4�������������� �������6�����������5��A/�����������������&������������0������������������������������� �������������4���&���������6����������� �������������6���������������������������������������������������������5��� ������(���$��������6������������ ��������������������&��������

���������� ��������������������-

������������������� ���������

Page 151: اداره الوقت من منظور اسلامي

������������������������� �������������� ��������

���������������������������������������������������� �������������������� ����������������������������� ��������������������������������������� �������������� ���������������������������� ���������������������������������������� �������������������������������

�������������������������

����������������������������������� �������� ��������!���������������������� �����������"#����������������� ���$�����������������������������%��������������&������������"�������� �������'��� ���&���������#������������(����������������!�)��"������������ �$����������������������(�� ������������ ������������� ���������������� ��

����������������������� ������������������������ ������������������������*��������������������������������

��!����$���������������� ������������+������������������������������� ����������� ����������������������������������,����

������������-������������������.����+����������)����������������������������������������(�������������������#��.������

���(�����������������/�(�����������$������0���������#��������������������������������������������� ��������������������������� ������������������� ����"����� �����1�����������2������������ ����3��������������������������������������� ������������������-��������������)�����%������������������������������������&���������������/������������� �� ����������� ������������4������������������$�������������������� ������ ���������������������������������������������������������������������$���� �����������$��� ��������$������������������������������������� �$�������5����������������������$������ � ���

������������������ ����������������������������������� ��.��������������������� �����������������#��� �������������������(��������

������������� ���������������#��� ��� ��������� �$��

�������� ����������

���������������������������� !

������������������� ����������

Page 152: اداره الوقت من منظور اسلامي

���������� ����������������������������

�����*�����6(������� ���������������������5���� ���������������������� �$���������� ����������������7(���������� ����������� ��3���������) �������������������������������������� �������������������������������������������� ��������������������������������� ������������������������#���������������(���� ����� �������� ����������������������� ��������������������&��

������������������� ����������

��������� �����������#���������(�� ������������������������������������������ ������� ��$���������������������������������������� �������1����������#����������8�����������4��������������������� ��������� �$������� � �������'� �&������ ��� ����� �����*���(����������������&��"�������#�� ������������9��$�������������������������)������� �����������������������������2����������������� �����������1����'�� ��&�������������� ��� ��������*�����������������������������������&����������6��������������������&�������������������������$�� ���������6(������������������� ������������������+������������������������ �����:��� ���������������,����������������������������� ������������������� �������������(���������������/��������� ��3������������������������������������ �� �������������������������������������������������������1��(�������������������������������������������������������������������� ���3���������&���� ��������������(���������1� ��#���������������������9����$�������������$���������������4���&���� ����������

�����������������������

������� ����������� ���������� �����������������������������������������6���������&�����������������������������'�������� �������������������������������!���)��������������������������������7������������������������������������������� ������������� ��������������������������������������������������������������7�����������������������������������$����

����������� ����������������� !#

������������������� ����������

Page 153: اداره الوقت من منظور اسلامي

����� ������������� ���������7���������������� �������� ��������4��������&���1��,������������4������������$�� ����%���������� �������������������������� ������ ������������������������ ������&������������ �4�%����!�&�����7���������������)�� ������������������������������������������������+�������������� ���+������������������ �������������'�� �������������������������������������+���&���������������� �������� ����������������� �����������������������������1�������������������� ���������&����������7�����������$�����%������������������������������������������������������&����������������������� �%������������������7���� �����������

������������9���������������&����.

�������������$��� ��%��� �������������������������������������������������� ������������������0���������������� ��� ����������������������������#�����;����������������������������������������� �������������������������(���������������������� ������������$������������������������6�����

������������������

������������$������7��������������������������������������������(�� ���������������4���������������&����������������������� ��' ������ �$��+��������������������������������6!��������������'�� ���(�������������� ������������������������������������������ ������������& ���������������� ��������$�����<����������'

)���� �=�����������%�����&������������������

#)�+�����������+�������� ���������������

*) ��������������� ������������+�����

+)����������+$��(����� 3�����

�����������������#�������$������7��������������+� �������������&���� �����������

���������������������������� !*

������������������� ����������

Page 154: اداره الوقت من منظور اسلامي

����������&���� �����4������������'����8������ �3�����#������(�� !�&���������+� ����������&����-��������/����������� ���������������� ��(����$��������������������(������6�����������������(�������

������

���������������� ���������������������������� �����

��4���������������������������������������������������'������������ ��� �������������� ��������������$�����������������������������=����������������������������� �������������������������6��������������'�� ���(

���������������������������� �����������&���������"������6��4�'�������'� ��(����������� ������������������������������������� ��� ������������������4��������������� �������������$������������������������������������� ������- �'

����������!���������

����������������9�����$�����������������������������6�����,�������-�����������/���������������� ������������������������������������������� ��� �����������$�������������������

����������������������,��������������������/��������������������������������������������������

����������������������

���&��������������������������7����� �������������������������������� ����������������$���

���+����������� ������/ ����������� ���=�������4�'�������������������������� ����� �������(&������������������ �����'$ %

)�2�����������������#)��1�=������=����� $���*) �=�������������(�������+)���� ���� �������������'�����

����������� ����������������� !+

������������������� ����������

Page 155: اداره الوقت من منظور اسلامي

!) $��<�6���������������-)������������ � �=����� ��� ���������������.)+������� $����������� �������/)������ �$�����6��������� ����������������&�� ��������������

�������

������"������������ �����#������

�����&�����������������������������������������$���� ����� ����%��6���&����������������� ����� �����

����������������������������������������������������������������$����������������������������������� ���������4��������������4��'������������������������0��������������������������������������������&������������������������!������������������ ��������������������������'���������� ������

������������������1��������������������������������������������������

������$�������

�����

��������������������������$��:�:�!��1����'

) �����6������������' �(��������

#)��1 ��������������������

*)�����>������������&�����(������������������������������������&������$�����������$��������%�

������������������ ������������!����

�����������9����������$�������������������� ��������������������#��=����������������������6���4��'�����������������������������������������������������������������������������:����������������������������������������������������������������������&�� ���$�6���&�������������4�������%�� ����������������������$�������������%�����������������������#���$��2���������6�������6�������� ������ �������������$����� �����

���������������������������� !!

������������������� ����������

Page 156: اداره الوقت من منظور اسلامي

+�%�������� ���� �3����'������ ������$����!���������� �����������4���������/����� ������������������ �� ������6!����������'� ��(������������4���������������(�������,����) ��������������/��������������������������������� ��������� �������4���������������� ��������6!��������������'�� ���(�������������� ���������������������"�������� ������������������������������������������=����������������������'� ��(������������ �� �����������!�)������������6������ ������������#����&������ ����������������������#����������������������������!������������������������+���#��� �������������������������

����������� ����������������� !-

������������������� ����������

Page 157: اداره الوقت من منظور اسلامي

������������

���������������������

����������������������"��� ������������������� ����������3���������'�����1���>������������������$�����3

4����� �������������������������������������������6���� ��������������������0�����6�������#���(������������������������1������������ ������������ ���������������������������������������������������.�������'�� ����������������������!���������������������1���������)����������(����6�������� ����� ����� ��4$#%�

����������&����������������������$���5������������������#����������������������������������)���������6�����������������������������������$��������������������������������������������������������> ���:�����������������������&���#������ �����������?(�������������� ��������������������� ��������������"���������������$������������������������>��- ���'�������������6!�����������������3��&��������"'����������6!�������'�������+������3�����������������0�����������4����� ��������� ���������������4����� �������������$����������������������������������!������������&������4��

��������������$�������&�������������'4������$���5�����������'�� ������������$�����$��������%

�����$������ ������$������������%�������������������������������$������"������� �����������)�������$���� �������������������������4����+����*��������� ���������$���� ������ ����������������������*��4����+����*4$*%������������$���$���� ����% �������������,���$�����$����% ������������������ �������������������,���"����(����������������������� ����� ��$���������� ������&������

���������������������������� !.

������������������� ����������

Page 158: اداره الوقت من منظور اسلامي

����������#����������������$��� ������������(����������������,������������������ ������������������������������� ��3����/���������������������,���������� �������������&���!�����1����&�����)����������������� ��$������������������������������� ���������������������������+�������������������������(��7�����(�������������,���������'������������ ��$������������ �����#����������������������������$��� ������������������$��� �������������������������� �3���������������'�����������������,�����$������������6�������������������������$�������������%�������(��������

4���������������� ���1$������������������6�����������������������������������������������%����� ��&������!�����'��������'�����������������4���������������������������� �����������������4�%�������4�%�������������$��������$���� ����4$+%��������������������������$��������������������' �(������6���,�

���$���� ���������������6��� ������ ������������4����(������=������������������������.������

��������� ���������&����7(�������4$!%���4������(������=������������������,����:���

�7,�����:��������������

�������7���������

������'�������������:��������������

��������������$�������� ������������

����������$������:����������

�4$-%���������������������)����/����������������������������������'��� ����6�������� ���,������������������"����� �� �������������������$������"� ���������������������������'�����1����������������'��� ����� �� �����

���������6�� �����> ����'

8 �������=��6�������8������������ ����7 ������������,�� ��6��8 '����� ���������������8� ���%8� � ��������� ����������/����������$��������������=��������� ����������������������&������������'�������

����������� ����������������� !/

������������������� ����������

Page 159: اداره الوقت من منظور اسلامي

�6!�������������������������'����������+����������������������&�����������'��������$������������������ �������������������������������������� ���������(���� ��������������� ���:���� ���������������������$���������0�������0���������������� �������������������������������������������������������� ������ �������������� �� �������������$����������������

�������� ��������������#����

�������4���������������(���������������� ����������:����9�������������4��%���������������

���������1�������)�����+������ ���������������$������������� ������������"�����$�������������6��������������������6�� ���� �����#�%�

�����������$������������ �����������$������������������ ���������������������+��������������� ������. ����� ������������#���(���=���

�������� ������� ��������� ������������������� ��*��:������:����������������������.�������� ��$��� ��������� ��������������������&��� @���������

��������������������������������� ����� ����������������

������.�����" �'

�����$��%&���'���

����$��������������������������������.�����4����������7 ���������������=����������������� ����������������$�������������5������(�������=����#�����;���7 ������������������������������������������(����������������������������������'������������ ��)�������4��������������������������=����������� ��������������=������)��:�:�����'

���%�&�(����

�������&����8������!��������������������������$����� ���������*�6�������(�����������������������&��������6��3����+����� $��������#��������� ��

���������������������������� !9

������������������� ����������

Page 160: اداره الوقت من منظور اسلامي

���%�&��������

�����'����6����� ��������'�����������$���������)����������������������������8 �����'�����8���#�������������.������&������ ������������� �����'��87 ������4������

���%�&�)����

�� ���������������������������������������������7 ���������������������������������:�����

�$����<�6���������������1��������=��������������� ������#�����������������7 �����������������

�����������1���������������������������������������������.������������=���������������������)��������������� �$����������������� ���1�������������&��;������������������������������������=��������'����������������+���������#������������� �&��,��

����������7����,����������=����������

�#����������������������������3�#���;����&�*�������=���������������� ������

��������

������� ���6�����,����������������������������� �����1�����������������������=���������������������� �����1�����7���0�:�������� ������

�� ���6��4%�: ����� � ���6���

�����$���*�������+����� �+,������

����� �� ���$���������������.���������#������������������ �����#�������������������������7�����0������������1���+����'� �&������5�'���������A���� #����������)��/������.��������(���&�����������������������,����#������������������ ���������/����=���,������� ������6�������������#����������.'

���-���

���������� ���=���#�����������������;������� ��������<��������(��%�� ���������(���� � ����� 3������)��������

����������� ����������������� -=

������������������� ����������

Page 161: اداره الوقت من منظور اسلامي

����-����

����������������������������A�������������� �� ������������������#�����;������������������������������ ����,���

�������.�

��������������$����<� ������������>����� ��� �'���������&��� ������������&� ��������� ������ ��� ��������������<����������7����������������� ��'������������������������������<�����#�������������������� �����?����6��������

����������������������.��� ��������&��������������>������!���������������������������������.����&����������� �����*������������� @ ��������,���������������>������� ���������������������.����������������-����������������������� �����)���#���������������'�������#������ �������������� ���6�������������������������������������1��������(����������������&������B��������������%��$������������ ��������������������������������3#��������������� ����(��� ���>���-������������������������������������������������������������������������������������ ��� �������������������������)��/��������������.����� �&�������������������� ������ ��>���'�������������� ����������� ���������� ���������� ��������7!�&�����������)������������������������/����������� �������������������������!�������������������������������������������������&����;������������������"�,������������������/������� �������4�����������������������4�����������$��� ����������������������0�������������������������������������4������ ����������������������.�����������������������������������������#������������������������ ��������������&��� ����������(��������1��,����,���:����7������ �(� �������������6������"���

�����$��������������

��������������������������.��&�����

��$��� �'�����,��� ��������:���������(������>�������������������

���������������������������� -

������������������� ����������

Page 162: اداره الوقت من منظور اسلامي

���������������� ������������������'���8����1�6����,��#�$���������������������#����������������

������:�&���������1���6���� ��������=����������� � �1���������

������ ������������+�������������������������� ������������������.���� ����������&������������1���� �������������� ������� �������1���������������������������������������� ��������*������������+�����������������������+ �������)�����

�:���������� ���&��������������������������� ���������������������.���������� ��� ��������������"����������������������������������4���3�#�������������������� ����������������������������������������8���������'���"�������������� ���1�6�����,����&�������������� ����������������������:���������������+������������)#������������&�������������������������(�������������� � �)������������� �����������6����,����� �����������������&�� @�#��(���������������������&�* �������������,��7��������������&�&���������� �����������#��������������������#�����;���#������������������������������������������������������C��������1#�����#��������+������������$������������������������������,�3�����7(�������/���������.������ �1:��5�� �+�����6���,����(���

�����$����!������������*���+�&���

�������������������������������.��� ����������������������,�������������� �����3����������&�����

���������������&���������� ������6�������������������7����"�� ���������������������������������&�������)����������������������� ��( ����������������� �� ����������������#���;���������+�����(������������������.�����/���������)�� ��$��������� �������������������0���)�� ���������� �������������������6����������������� ����,�� ������� �� �*��� ��������6����6����/�)���&*���������

���� ������)�

����������� ����������������� -#

������������������� ����������

Page 163: اداره الوقت من منظور اسلامي

�������:���������������������� ��&���7������������ ��������������"�������������������������������6�����,������������ ����������#��� ���6��������������������������� ���+�� ��������� ���������������������������������������������������.�������� ����������������������)���/��6�����,������ ���������������������������&��� @�����������������������/�����$��� ����������+�����������������#�������������������������. �(� �������

!����$�������������������

��������������������������������.���� �������������������6 ���������������������&����$��������������������������������$�����������������������.����������������%������'�����$�� ������� ���7 ���������$���� ���� ������������������������������������������������.����������6 ��� ���� ��������������������������6������������ �����=����������������������������+������������������ ���������������������������$�����6����������������������.����������=����������������������� ��������� ��(�����6 ������������ ��������:�����������&���������������������$�������� �)�6 ����� ���'

8 ����6�������8��1�6���,�8 �=����������8�������=����1� �� �������������������������)������)��!�))��������������������������� �)

�6 ��������� �������������������������������6���������������������>�������4������������������������������������������������������ ��������� �����>5����������������:����������������������������������������������������������������������������� ����������������������(�������������������������������������������(���������4���������������� �������� ��&��'�����������������������������������"�������������������������������������������������(� ������/������ ���'�������� ���4��� ���������'� ����������

���������������������������� -*

������������������� ����������

Page 164: اداره الوقت من منظور اسلامي

���'������<���������� �� ���������������� �����8���D�����������������$�� ��5���������������������� ��1)�������1)��������(�

��

"����$�������)���������"����#

�������������������������.��� ��������6��� ��������������������!������������ �����'�� ���� �����������'

8������ ��������������$��� ���8���� ����������

8 �������,�

8 $��<�

8 �=���

8��1��������

�������������.�������=��������$�������5����(�������������'���8����1�6����,

������$����<����>:��#��������� ���������=����������)��/�����������������=����� � ���"��������� ����� � ����7���(���� ��������6�������

��������1��3��������. ���������7���������'

8���������0�6�����������$��� � ����38�� ��� �&� @+��38������ ����$���5��+���� �����$�� ��3������8�������$���������������&��� @�������������������7 ���������������������&������� �(�����

�6������� �$��5�6 ����,��������������=����������������� �����'����������������������� �� ��� ��������� ����

����������� ����������������� -+

������������������� ����������

Page 165: اداره الوقت من منظور اسلامي

�����$���)/��0��-��������$����1����0��-������

������������������.�� ������������������ �$���������������������%���������� �)������������������ ������ ������������������.� ����������������������� ���� ���$���������������� ��������4���������������� ��������������������� ���� ����������������1����'��&��������������������������������"����=����,�������� �� ��%��8��� �������������������������������.�������������#������ �� ����� �)�6��������������� �������7 ������������������������������6����A��)�����������4���������������������������������������� �� ��)�������=����������� ��������� ���������������.�6��&�

�������+�����(������������������.����������������������������&���#�������������������������

�����������(��1����'��������)��� ��������6����������������������1����'��&���������)��������������������������(��������E ������������7�������������������������������,�������������������+���������������� ���5������������������.�

�����$�����������%�� ������

����������������������������.����������&��� @�������� ��4������������� ���>������������� ������������� ��>������������:���� ���'�����������������������������������+�������(����������������(��������"�:����������>:����� ��" ���������&�����A�����(���������������������������:���������&���&������� ���������������������������5��(�7������� ���������

������������*��������������������.�����������.��(������&����

��#���������4�������� ����������������$�������7 �������� �������(����������8���(������������%�������������$����������� �� �������

��5����7������������������������������� �������������������������������.���������� �����&��1��

���������������������������� -!

������������������� ����������

Page 166: اداره الوقت من منظور اسلامي

���������7�������������������������� ������0�������&�������������������+���7�����0������)(�����������.�������� ��

����

�� ��(������������������ �������=������� ����������������$������!�����������7 ��������4�������������/�� ��������������������� ��� ��'��&��������������� ������������� �������7 ������������� �������������� �������������9������3�������������������������������������������=���� �'�8� �=��� �(������������������ ������������

����������� ����������������� --

������������������� ����������

Page 167: اداره الوقت من منظور اسلامي

������������

��������� �����������������

������������ ���������������$��������������������������������.� ���������������������)������

����������������+��������� �����7 ��������/��$���������������$���������� �������������=������������������'

)����������� ����������+����� ���7 �����4�������

#)��������������������� ���� ��������(������������������������� ����������������6���4��'���������� ���� ����

�-������� ���� ������������������������������� ���������7 ������������&���%��������������������������6������� ��#��

�������������$��$�7 ���%���!��� ������� ��������������������=������

�������>���6����� �������������������6���&�����������(��&���������������>��������������#��������������� �'����#����5� �������������������#��������&���:

����

�/��7 ��� �������������� ����,����

����(� � ���������'

8���&�7 ������ ���$��� ��������%8���&�7 �������'��$������ ��������%

8���&�7 ����������$�� �� ��������%

���&�� ������������������"���������������4����>�6����������������������������������������(������������

� �������6�7 �����������������'�����8�����������=���������������(���������������������

��������'��&��1����� �����������������������1����)���/�����������9������3 �������� ��3�������������������������������2�������������&���������������������) ��&������

���� ������������&�7 ���������

���������������������������� -.

������������������� ����������

Page 168: اداره الوقت من منظور اسلامي

�������������� �������

���������������������������������������

������ ������ ������

������������������������������������

���������������&�����4���- �'

�����������

������������������ �����������������������������������

������������������������������������ ����� ������ �������� ������

����� �4��������� ����$ !"#�����$��%)������������$���������� � �����������%�4�� ���� ���9���$�����

��������'���8��������=����)'4�������������'���8������������=����

������ ������"�����������5����,�4$ !%�

���=���������� � �)����9���$����� ������������ �����=�������������7 �� ������ �������'���/����������, ����� �����������������

�� �������������������)����� ��������� ��������#���� �����=����� ����� ������������'�����8�����������=�����������������������������������)��� �������0��� �����������������#�������������������������������������4������(����������������������������������)�������4��������������������������� ���������������������������, �����1�7 ���������������������� �����4�'����������&��

����������� ����������������� -/

������������������� ����������

Page 169: اداره الوقت من منظور اسلامي

������,����������&�7 ����� ��+� ������ ���������4�'���������������� �����%��5��������

���'�����

����7 ���������������� ������� �� ���������4������������������������������ ���

��������������������������������� ������ ����������������������6����4���'���������� �����������������,������������������� ���$�����������4�������(��������� �������������4$ -%�

�"���������� �����������$������/������.������ ����E ������$��������� �������������

����" �'

)�� ������'�8���� �����'

�) ����6���,� � �&��#���6�����

() ���2���������#���6������

0) ��������

#)�� ������=������ �����'

�) $��<��� '����6����

() �=��� � ������������

*)������ ������� �����������������������+��$�����������9�����$����������� ������������������������&�7 ����6� ���6��8�

+)� ��������,������� $�����4�����

!)� �����(�������

-)� ������������

.)�� ����$���

���������������������������� -9

������������������� ����������

Page 170: اداره الوقت من منظور اسلامي

���������� ���

$ %����� ����+����� ��������� ���������1 � + !�� 99+�� = �

$#%���!������ ��#���� ��������� ������������� 99 �� *�

$*% ������������� �������� ��������������� ����(�������������������������������������������7 ������������������������������� 99 �� #*�

$+%���!������ ��#���� ����������(1������#-�

$!% ���� ����� ����������(1������!-=�

$-%��������$�� ����6������'�6������

��(1������*=!�

$.%��=�'��������$�� ����6������'�6������

��(1������+.9�

$/%����(1�$����+/=�

$9%��=�'��������$�� ����6������'�6������

��(1������+/*�

$ =%��������$�� ����6������'�6������

��(1������+/+�

$ %����(1�$����+/-�

$ #%��=�'��������$�� ����6������'�6������

��(1������+//�

$ *%��=�'��������$�� ����6������'�6������

��(1������+9=�

$ +%����(1�$����+9 �

$ !% ���� ����� ����������(1������.!�

$ -%��������������������������� ������������'��������.�����'������� ���������"�����������=������������������������ ����� ����7 �������� �����&�?��������������� 9//��99�

����������� ����������������� .=

������������������� ����������

Page 171: اداره الوقت من منظور اسلامي

������������������ ���������������

Page 172: اداره الوقت من منظور اسلامي
Page 173: اداره الوقت من منظور اسلامي

�����

���&�������4��������� ���� �������������������������������������7 ������������������������&��� ��(�������� �������(���� ��������� ����#��� ������������������'����������������������������� �������������������'�����������������������������1���#������4'����'�������������,� ���� �� �����$����

4������"����������� ������������ ��"���������������������=��������������� ������������������ �������������������������������������7������ ������������������������������������ ���#���������� ����������������+����������������� �������������������� ���������������������'�������8��������� ���������������������������������������������������������� ��������4����� ���� ��&������ �����������'�������������� ��������������������� ��"�������������������'�������� �����'8���������������������&�4$ %�

4� ������ �������'��5����������'���������(�������4��1��������� ���������� �$�������������������������������� �������������� ��#�������;�����������(���� ��(��������4����1�������������� ��������(���������������������������� �����'������������� ����������������������� ���������������������������'��������������������(����������4���1�7�������(����������4���1��������������������������������������� ��$���������������5������������������������������������������06�(��������4����1���������'������������������������� ������������������7�������(��������������+��������������������������������������������������������7�������(�������������������� �����/������������������������'������������� ������������� ���

��������4�������1�7��������

���������������������4���������1�6!���%���������������������������'����5�!���&�������������������������������������������5��� �����6�����������������������7����4��������������������������������������������"�����������������������7���4���������� ��������������&������&�����������������������������������������4������������������������������ ����������������������$��������>!�����7�����������������'�������������������������(���

������������������ ��������������� .*

������������������� ����������

Page 174: اداره الوقت من منظور اسلامي

�4�1���'������� ���������� ����������������(�������

��� ���������'���������������) �������������

������������������������ ������� ��� ���&���������#������������(�������������������������������� �������������7���������������� �����������������0�����������������������������$�� 5����'�����������������

�,�

��������������� ���������'���������������� ������������������������� ��������������������������)���������������������������������(������#�����;���������$����������'�������������������'����������� ��������#������(���������� ������������0�������� �1���%�������������#������(������������������������ ��1�����������'�����7�������(������������������������'�������������(������ ����������������������������������������������������������������������������������������������������1 ���'����������7���������0���������������������������������7�������������������4������������������ ��������������������+���� �� ��������������������������������������&�����������������&�����������

����������#���������;���������������������������'������������������������������������������������4�����������������6#�������������&�������������� ����F����������5�� ����������4�������1�������&�������������������������������������0����'����5���������'�������������������������������� ���3�����#���������4���������������������������������������������������������������������� �� �4�����1�����'������������ �������������)������������4�������������� �����'�����������������&�����1�������'�����������������6����������$��� �������������� ������%������������'�������������)����(����� ����������'����������������������

������������

���=�� ����������4������

�����������5�������5��� ���&�������������>���������������$���� �������������>�������������������'��������������������������+���������������������������������������������������������������'��������� ��������� ��������4����������4��������������������������� ��F�����4������������������������ ���

����������� ������� ��������������� .+

������������������� ����������

Page 175: اداره الوقت من منظور اسلامي

����) � � �� ���4���1���4������������'���

����� ���������)��������������������������"����������'��������������������������(�����������1�!�������������4��������������������$�� ����-�������������� �2�������������4���������������� �'���1��������������������4��������"������������������������4������������ ��������������������4����������������������������������#�������; �����������&�����6������������������4�����������-���������������� �4$#%�

������������� ������ ��=�������4�������>!����������������� ���������������> ������������

��������������������������'���������������������������%�������������������'�������������+����������'�����������������4$*%�������#��F�������� ����������������������������������������������� �����������!��� ����������(�� �4��� �������&�������������������$������������&����������������������� ������6(������������������������������ ����������������>��

��������������

#������&�(��� �������4����� ������$�������������&����������������������� ������������'������������������������������������������ ��������������'����������'�������������&��*�������������������������� ����� ����E(������)��� �� ���������$�����&�'

����������������� ����������������

���'��%�����������

������ ����������7 �������������'������������������� �������������� ���

������������������ ��������������� .!

������������������� ����������

Page 176: اداره الوقت من منظور اسلامي

����������� ������� ��������������� .-

������������������� ����������

Page 177: اداره الوقت من منظور اسلامي

����������

��������������������

������������������������������ ������������������$�������������4����������������������,��� ������#�������������

�)��������������������������������������������������������������������������������������������������4���������

�������������������&���#��;��������������������������� ������������������������������������/ ������������)� ������- �'

������ ��)���-��&��1�#��

������������������������6��������������� ������� �������������������4������������� �������� ���� ��(�����0�����$%" �� �%������$����%�#������1��������$� ����������%������������&���� ��������� ��� ���� #�����-�'4�������� �4����������2����������������� ������� ��������� �)���� ���� �)�7 �������� ��5����+���� �������4$+%�

������������������������������������������������ �=���������������6����?��������������������������������������������������������������� �������������������������� �����'������������������ �������������������������(�����������������:������&��������������� �������������������������������� �����������������������������+����������������'���������������������������������������������������� ����������������������� ������������������+�������� ��$��������������������������������������4������������� �$��� ��������3�7�����0��������5������������������������������������7������������������� �����������������������������������%�����(�#���������;�����������������&�����#��������������������������������������

������������������ ��������������� ..

������������������� ����������

Page 178: اداره الوقت من منظور اسلامي

$&"�"�� ��%$!%����/(����� ������ ��������������$����������������9������$������%������������������$���� �����1������������&����'��������������� � �*�������������������&�� �����7 ��������(���������'��������)�� �������� $���

������!������&��#�;������� �����$'" ��(����%$-%������������������� �> ����������������������������������������4�������������������� ���������� ����������������7 �������������$����������������=����� � ������� ������� �������� ���� ��(�����������������������������������$����������������� ������������=�������� ��������������������������$���(��A������(��������������5��������������(�������������� ����� ���������������������������$������<5������������������*������ ��� �������6�������������������������������������� ��$��������������������������������������������3������������������&�������� �����$��������������������&����������$������������������������������'�����8����������������������������������(�����������&���������������������������������������������������������������������������� ����� � ��6����$.%�

���������������&���#��;�����������$�����)��%�����!�������>��1����&���#��;�������4���� $&��!���%���������1��������������(��������������������������������������������� �����������������������������4������������������$�#�����9��3�7 ����$/%�

��!���������!�������������������*�(�������������������� �������$*������ +�����(�%$9%

������������������������������� �&������������������,����� ����������� �&���6�����#�����;�6���������������� ���������������������������� �� �����������(��������������5����������$��������������������������������������� ��$��������������������������&����;������������� �������$ =%��������)����������������� �����������������������������(����������5�������$������������� �����������(����������� ��� ���2��� ������������������������������������� �$�����

����������� ������� ��������������� ./

������������������� ����������

Page 179: اداره الوقت من منظور اسلامي

���������������������������6���������������� ������������������ ��������������������������������������� �������������������������������� ���������(������)�

4���������������������������������������&���#��;���������������������0$*"�����$���%������������������$,���&���������������������������7 ����!� ,�(�� -� ������� ����%����������� �����7��������������������������������

���������(�������3��������$%" �����%���� 9-#�

���6������������&�����������$&"��$$��%������������ 9.#��(�����������>������������������������$%"#�����%������������ 9/=4$ %�

������ ��)���-��&��-�#�

�����������������������������������������

(������� ���������� ������������&������<�6(������������� ����&� ��������������������) ����� �������������������$ 9/=%������������$��������������������($ #%�!����������������������� �����3����� ���������������������������� �������&����������$��������������������(���������+�������� �������� �����.�#�����;�������'��������������������� ���������������������

���������������������������������$��������������(����(�������%��,���

�� ������ ������'

��������������������������������������������������� ��������������������������+������������������������������ �������� ������������������ ��� �3����<��������� �������=�� �����6�����,���������������������(������������������������ ���������������������������������� ������

�4���� ������4����������������������� ������������������������������������ ����������������� ���'���������7����'�������������<

���� ���?�4'���(���������������

������������������ ��������������� .9

������������������� ����������

Page 180: اداره الوقت من منظور اسلامي

�������������������������������������������=������ ����������D�����������$������<��� �������� �������� ����������������������������������������6��� ���(����4����������������&���!�����������������������1���������� �����

�������$�������&�(���$��"%���(����������������������(������ ���������������������6���&���(��������� ������

�������$������������������������������=�������>������������$����������������������������������������'������ ��>������������������������������������� ����(����������������(������������������������������'��������������������,�������������������������������&���������������,����������������������������������4�������������������������������4��������������6��������������� ���������������������� ���������$�����������(�����������������������������������������(�����&�

����� ����������������������� ����������'�������'���8�7 �����������$ 9/#%�������������������6����������������������������� ����������������'�����8�� ���+�����������������$�� ������ ������������4��������� ������������9����������(�� ��������,������������������������'����8�������������������������#�����������������,�6�����������������������)�����(��� ���������������� �7��������������������������������������"��������������������������#�$ *%�

���������������������������������������� ���������������������� ������� ����������������������'� ��������������$ 99!%���� ��������������������������������������� ��������� �����������������������������$���� ���=���������������������"�+���� �����������7 ����������������������<�(���������� ��������������(������������$����2���� ��������������������+���$��������� �

����������������� ����(��6���$ +%�

����������� ������� ��������������� /=

������������������� ����������

Page 181: اداره الوقت من منظور اسلامي

���� �������������������� �����!��������������������� ��������������������������1�������7(���� � �)����������������(�� �� ���$��������6������������������&�������������6� ����������������������������������������������� ��������������� �� ��� ���������������4�������������� ��������� ��������������������7 ��������������������������������������������6� ��������+�������� �����3����&���#������������������������������$���������������9�����3������������������������������������������������&�������� ������6���������������������������������������������������������������������������������(��&��������������� ��&������ ����������������������� ������ ��� ����������6�������������������������1���������������������$�������� ���������������������������������������������������������� ��������������� ����� ����6������������ ���+�������&���#������������������&������;�������(���� ������������������������������������2������9�������$������������ ��������������6� ���������=��� ��� ��������������������:��&������������������������� �������� ��$��1��������������&�����9�����$��������$��A��������9�����$��������� ������9��3����������� �����$����������=��� ��� ������������������������������������

���

�������=����������� ������������������������������ ���&������������������������������� �����������+����7���������0������� �

����������������������������������������������������������������6������,��������������$����

���&��#�����(�� ��������������������2���4�����������=�������������� ������������������������ ��� �� �����������������$ !%�

����������������� ��������������������������������������������� ������������������������ ������������������ ��������������� ����(������������ ��������&�6(����������������������������� �������������������������������������������������������������������(����������������!�������������$��������$ 9/=%��� ����������������������������������>����������������������������������� ����������������������� �����������������$����������������������������������������������� ��&�������������������.������������������������(������3��������������������������� ������9��3

������������������ ��������������� /

������������������� ����������

Page 182: اداره الوقت من منظور اسلامي

����������� ���������,���������������������������������������������������������������(�������������� ����������� ��) #@ ���������&���

����������������#������� =@���������������������?�������

�������������������������������������������$������������� �$���������������� ����9�$���� �������������������� �����������������%������#��������������������2������������+@��������������������� �$��������'�8� ���$ -%�

���������������������.������ ��+� �����������������������������������&���������������������$ +=.������) 9/.%��� ������,�� ����&����������������������������6����&����(�����������>:���������������������������!������� ������������<��������������������������������� ������������%��������������� �������>������#������������� �$��������+�������������(�������� ��"�������//@������������� ������� ==@���������������������%��������������� �������������������������������������������������������4������������������������������.���������� ������������������������������(��������&��(���� �������������������������������&�%���������������������$��(�A���� �&��������������&��(�����$����"���������(����������� ���������� ������ ���=�������������������(�� ����������������� �������������������������<���������������5����������$������������������������$����<�������)����2�����$�����7 ������������$������������,���4������������������� ������������������������������������������ ��������������������&������#������� ���

����������)��

��#�����>������� ��������&���$ .%�

� ���+���������������%�����;����$ 99=%����� �������(���������� ���������������

���������� ���������������'����������������� ��������������� �������������������������������� ����� ��������������$�7�����(������������'������������%�������4!.@�����������&��;�������������������������������"�������5����������,��� ������������#���������(���������������4$ /%�������� ���+���

����������� ������� ��������������� /#

������������������� ����������

Page 183: اداره الوقت من منظور اسلامي

����&���#��;���������������� �� ������������4����������� ���������������� ���������������������� ����������������� ������������� �������������� ��$ 9%�

�������������������������������������������(����������� �������������������$ + .�������) 99.%�� ������,�� ����=�������������������� ��� �������#���;�����������������������������&���������������������� �����6(���������������������������� ��� ���������������������������������������������� ��������������������������&���������� ��������$����������������������������������%����������������2����9���$��������%����������������2���4���������� ��������������=�������������������� � ����������������� ���� ��� �����������������������������������������������������������������2�����9�����$���������������������2����4��������������� ���#��������%���� �����1����������������������� ��+� �������������������������$�� �������(��� ��":��������� ������������2�����9�����$�����������4��������������� ������=��������������������������� ���� ��������������������������(��� ���������� ��&���1������������������ ��������������������������>��������������������������� �����=��� ������ ������������#������������������������� ����(��� ���������� ��&���1��������������������2�����9�����$������������������������������������ ���� ���� ���������������������������� &�1���� ����������� �� �� ��������$#=%�

����������=�������������������������������������6(�����&�������������������������������������� ��*����������&��������������������������$������ �������1�������������������������� ������������ ��������������������������������=��� ������ ��������������������� ����������������2������������%�����������������������=�������1 ������� ����������6(����������

������������������ ��������������� /*

������������������� ����������

Page 184: اداره الوقت من منظور اسلامي

����������� ������� ��������������� /+

������������������� ����������

Page 185: اداره الوقت من منظور اسلامي

������������

������������������������� ������������������������������������

������������ ������/(�������������������������������'����������������������������$��������������1�6��� ������% �������������������������������������� �������������������������������� ������ ���(��1�������5����������������'��� ��(�����������6�&�(�- ��'

) �����C������� ����������������������� ������� ��+���������,����#���

����������������� ������1�7������������ ����������

#) ������������������������� ������ ��

����������

����� ����������������� ����� ���������)�����#�&��A�B������� ������������6����������� �$�������� �4����#�����6��6���� ����+������

*)��������������'�������������������������������� �������������������������������� �������'��������

�����'������������������(��������������������� ��������������������� ������������� ��� ������������������ ���������������������������

+) ���������������������������+����������������� ����� ����������������������� ����#���;��(����������+��������

������������� ����#����������������������������������$# %����/��(�������������� ��������������1����������������������������#������!������!�����&��������$�����������%������� ��B$���%������������

��

���������(��������������"������ � �)����������1� �������&���� ����������1�����%�����������

������������������ ��������������� /!

������������������� ����������

Page 186: اداره الوقت من منظور اسلامي

������������� ���������� ����������������������������������������������� ��������������&������ ����� ��&�������$ 9.%������������

������������� ���������� ������������������$ ==%�����������9��3����������������1

�����#���������*����������������$ %���������

���������

�(��������������� ��������������1

$ 9.�����%� ������� � ����'����+������

�������� ��������������������������(������3�(������������������������1������������������������������1��������������1���������������������������������� ��3�������'���������������������������������� �������0��������1�������� ��������� ����������

���������

��� �����������������������

����'�����4�1�(������ ������1

$� �����������������4�����

�� �������

���������������������� �����&����������������(����0*+ =*/

#���������������������������������������5���������'������&��������������� /*+

*��������������������������������������������������6������������������������������������������������� =+ -

+����������(���������������������� ����� +-#/

!����������������������������������������������������������������%��������������������������������#*/+*

-�6(������������������������������������������������������#! #-#

.�6:������?�������������4�����&����������������������������������#* !-9

/�������������������������������������������������������������������������������������������������#. ./

9���������������&�������������������������������*= +.9

�7(�������������������������������������������������������������������������� 9.9+����+!=�����

����������� ������� ��������������� /-

������������������� ����������

Page 187: اداره الوقت من منظور اسلامي

���������$���� �

���'� �������������������&����������������� ����1�5�����������������������&����4����� ����#�����;��������������� ��������� �������������7 �������������� ���������� ��������� ��������������������������� ���������(������������������������&������������������� ������ ��������(����� �� ����������������������������4�����������������(����������������)�����4������������������$�����������(��������������� ���4�")������=������)������ ������������$������������������������������������(��� ������,���������������(��� ���'���������������������������������������1����������6����������'� ��(������������������������� ���=���������������(����������������������������$������������������������,�������������������4�������������������������������������������)��(������������������5���������������������'���8��������������������������������������������������������� ���������������������������5����������)�������������+������������������ �������,���"���� ��������� ��7�������+����������1�- ��'

)����������=��������������������������� �����������'����������������������������������������������3

#)�������� ������&� �����������3*)������&������������������������������������� ��������������������������������������������

�� �3+)��������6 ����������������������������������������� �������������������������������� �����

�=������� ��� �� �3!)��� ��(������������� �&��1�������%����������������������(����

����=��������������������������������� ��������������'���������������������� ����������������%������������4��������9�$��3

������������������ ��������������� /.

������������������� ����������

Page 188: اداره الوقت من منظور اسلامي

�����������=���������:&�� �� ���" �'

)���������7��������=��������������������� ����4��������������������������������������������������������������������������������'�������������������������������7���������� ����������>������������� ����������������>������ �����������������������������������$��8�����

#)���7�������'����������������� �������5�������������������������������������$����C�������������6������ ������������

*)���7������1�6��0�������������9����3�7 �������������������/ ������������������&�����������������������������������������������&������������'������������������ ��3�6�������������������'�����8�����������=���������������(���������������������� ����������������

+)������ ���3�6���������������������������������� ���������������������������������������������������&���&����

������

�� ����� ����7������ ��!"���������

������

!)���7 ����7������������������������ �����&�����7������������B���������� ��$������������������������=���������7 �������6����&�����)���7����������=�����������������������������&�������������������&��%���� �7������� ��������(���������������*�������������������������������������������������?�����������)��/��7�����������������$�� ������� ����������������� ������������������������������ ����������&���B�����(������������&������ ������ ����������������

��� ���6(���������(�������������A��

����� �������������������(������

���� �����

�����

7 ����������7�������

����������� ������� ��������������� //

������������������� ����������

Page 189: اداره الوقت من منظور اسلامي

������������������&������;����������������������������(���������������� �������� �������������'����������������������������������������������� �������������� ������ �+����������.�- ��'

)�������������&���������=��������������������������� �����������'����������������������������������������������������������������������������������.��� ����������������=�������������������������������� �&����������������������$������� �

������������������������������������

��������4���������������6����������������������&����&�����������������=�����������������������������&�������������������������� �����:��������������������������������������������� ���������������������)���������#�����;����������.�������������������������������� ��$������������������������������=������������������������ ���������'���������������������������������������$����&��/!D/@� �(�����������������6%� �����$���������������������������1��� ���+���������������������$ 99 %���� ��������� ��������������� �������������������//@���������������������������� �������� ==@���������������������%��������������� ���������������������������������<�������>���������������������������������+�����������������(������������)���/�����������.������������������������������������������$ 99-% ���������(������������.��������������������������������� .=@$������������������8%��������������������"�������������� ������������)���� ����������������������� ����6(����������

������������������ ������/�������������������������� ������ ��� ����������������������������������=���������������������������'������������������������������ ������������������������������������������ ����6(�����������

� �������� ��3����������.���������������������������1��� ���+�� ����������� ��������������������$ 9/ %�����������������������$��������������������($��������+�������� �������� �����.

������������������ ��������������� /9

������������������� ����������

Page 190: اداره الوقت من منظور اسلامي

������%�/�'������� $��� ����������������������

����� ��������� ��������,�������. � �)������������������. ���������������������

�����$��������������������������������'�������� �������������������(������ ������������������������������������'������������������� ���������.������������������$ 9/ %���������(���������������������������������������������������������������$#===%�

#)��������������������������� ����������&�� ����������������������� �����������'����������������������������)���������������������������� �����1�����������������������������������&�������� ��+� �����������������������������1������������ ��������������������� ������'�����������������'

�����-���!�"� �����������-���

�!����������� �������� ����������(���� �������=��������(������������� ������������������#���$���F��������� ���$�������6���5����������������������������� �����������,������������E����������������������������������������������$��������������������������$���(��A������+���������������(������� �����������������������&���������������(���� � ��������������*���������������������������7�����������������������'�����8����������&������ �������������� ��������������������7���������6�������,������� ���������������������������� ����������������������������������������������"������+����&�����#�����

������

���������

�����-���!�"� �����������-��

�!����� ���� �� �"����#������(������&��������:������������ �"(����� ������3�6�����%�� �����������&������� ��+�����6����������:��������������������

����������� ������� ��������������� 9=

������������������� ����������

Page 191: اداره الوقت من منظور اسلامي

������������������$������<�6�������������-������������������������3������������������:�������������������(�������������������4��$��������:�����������������������������������������������7(��������� ����� � ��6�����

�����-���!�"� ���������� 0��

�!����� ���� ����(���������������'��������������,����������� �$�����������6�������������������"������ ��������#��

�����-���!�"� ��������������

�!�������� ������ ������������#���!���(����4����������������������������� �����,����� ����$�+���

����

�������������������.��������������������� ������������������� ��������'����������������������������1�������������.�������������������������������������4���"���� ��������������������������������������������� ������6(������������������������������ ��*���&����������� ��������������������������� ���������������!�����

��� �&���� ����� ����������������������#���;�� �%���������

��4��������

���(��������������!�������� ����������������������� ��������������6������������������ ��$�������������������������������������� ����������������������� ����������������=���������������

� �������� ���

��������������������9������3�6���������������������(��� �����=������(���������� ������������������������'�����8����������&������ �������������������������������������������������$����������� ���������� �������*����������7����������������$�(A��5�����

������������������ ��������������� 9

������������������� ����������

Page 192: اداره الوقت من منظور اسلامي

� �������� ��3�������������������������������������������������� ������������������������6(������������������������� ��� ����������$���$ 9/=� 9/ %������ �����������������=������������������ ����������������������������'!���(����4�������������������������"����+&�#�

���������������������������� $��65�����+��

*) �&������������#�������������������� ���������'����������������������� ��� ��������������$�������������������)�������������6������������������������������������� ������ �� ����������������� ����������� ��������������� ��� �����������0 ��� ������������������ ����(�����������������������������(���� ������ �� ��� ���������5�:�&�������������6�� ����)�����������������������0�� ������������� �����������������������(����&��

�(����������������������������� ���������)������9���������������.������ ��� ������������������ ������'������������������" �'

�)����������������������� �����������������'�����8���������������� �������7 ���������4���������������������1� �������������� ���������

()�����#���� �� ���9���$���������=��������7 ������$��������� ����������)��� ������� �=������������$��<��� ��� � '��

0)���������������������������������� ����/ ����(������������� ����������&�������������������������������� �� ��$������

)�������������������� �(��������&������������1��������,����������� ������������� ����������������������&����������

��������)��� ������&� ���������������������������

�����������,�����������4��������������������� ��$����������� �� ������������������������������� ������,����)�1������� ���4�4�

����������� ������� ��������������� 9#

������������������� ����������

Page 193: اداره الوقت من منظور اسلامي

������)#�������������������� ��� ���7 �������� ������������������ ����(���������������� ����������' �(�������������

�)��������������������������������&����������������������� �� ���������������+��������������� ������������ ���������������� ���������� �� ������������3����1�����'��������������������������������������������������������������������6�

���������$��������� �������������������������������

������������������ ����=����6�������� ��������5����������(��� �������������� ��������������� ���������.���������������'���

��4�����&��!������

�����������������������1�������. ��������%���;$ 99=%#�������������6��������� �> ����������$������������������������������� �����������'�������������������� �����������������#���������(��������������������6������������ �����$�����1����������.�������������������������'�� ���������������� ��$������5������������������������������������,������������:����������������������� ��$������<������� ��'������4��������� �����������������=������5��������������������� �����������6!�������������5����������������������

+)�������������&������ ������������2����4����������������& ��":������������� ������=��������������������������� ���� ������������ ����&�������������.������������(��� ���������� ��&���1��� ��������������������������������������(������=������������������� ��#���������(���������������#������:��&�������(��� ����������� ������������������������������������������������������ �����=��� ������ ��������� ����������������� �������� ��������������������� �������&����������������������������������������:��&�������(��� ����������� �������������������������������>����������� ��������� ��������������������� �����=��� ������ �������������������������������� �������� ��$��1�������>������� ��� ������ ���&����������������

������������������ ��������������� 9*

������������������� ����������

Page 194: اداره الوقت من منظور اسلامي

!)�������������&������ ������������2�����9�����$��������������� �� ��*������������.����������������(��� ��������� ���������������������������������(������=������������������� ������������'��������������������������������� ����������������2�����9�����$������$���������������9�������$���������������'��������������4����1���������������������&���������������������������������� �������������������1���'��5�7!���,%�������)������������������� ��+� ������������������2����9���$���������4������������� ��������������� �����0���������������=�� �� ���������

-)����������������������(��� ���������� ��&���1,��� ������� ����������������������������������������������(���������=�������������������������� ������������'�������������������������������&����� �� ������ �=���� ���������

���������������������������������������������������������� �3������� ���=�������������������������#��������&����������� ������ �������������������������� ������������������������������(�������������&������������������������ ����#�=���(�� �������� �&��1��� ���������������������������������(������=������������������� �����

��'�������$�����������������������������=�������������������������������$��������7�������������������������� ������������������6����������'� ������������ �����������&����������6����������'� ������ ��������� �������������������� ��F�(�� �������� �&��1��������������������(������=������������������� ��������������� ���=������������������+��� ���������� ��������)�

.)�����������������������������������������6��������������������������������������������������� ����(���������=����������������������=�������������������=������������ ���������������������������������

����������� ������� ��������������� 9+

������������������� ����������

Page 195: اداره الوقت من منظور اسلامي

������ �&���6��������$����������� ��������=���������������:��� ����������������� ����������������)(��������������$��������0�:����������� ��������������������������������6������������������'��� ����(�������������� ������������� ������������������������������������� �������������������&�������������������- ��������������=���������������������������� ���� ��������������������������������

�!���&��������������������������������������*�� ���$�����%������ 3������������ ��

��������

��������� ��!�����"�����������#���!�������������

�������������������������������������������������������������������������������

�������� �����������������������������������������������������+D=-.

#(�����������������������������������������������������$����������������������������������0+D=-=

*����� ������������������6����������'� ��(����������� ��������� ����*D/+

+�����������������.����������������&���������������� ��������7�������������������6����������������������������������'������� �����������������*D.9

!���������������������$�������������������������������������������������������������������������������������=����������������������������������������������������������������*D!9

-����� �����������&���������"������6��4�'�������'� ��(����������������������*D++

.������������������������������4��������������������������������*D*-

/��������������� ���������&������������ ������������������ ��������*D =

9������������������ �������3�������������������*D=*

=���������&������������������7�����������������������������������#D-!

�7�����#D*+

#���������$����������7�����������������������������������=����������������������������#D#*

*����������������������*������������������������$�����%#D=9

+������������ ����3������������������������������������ �����#D=#

������������������ ��������������� 9!

������������������� ����������

Page 196: اداره الوقت من منظور اسلامي

������

���2������� �

����� ��� �������.���� �����+�������/���&�#;��+�����" �'

)�����������������������&������7����� ����������#��������������������������������� ����������� ����!������������������������������� ���������(���� ��������� ��������������������������"����������+�������������������(����������������������������� ���3�6������������������������� ��������������������������������

� �"+���������4���������������(�����������������������?�������� ������ ��������������������5������������������%���������������� ��������!�>�����������������������:�����$���7��������������

#)������� �������������������� �����������������+�����������������+�����������������(��&�����������������������������������������"������������������������������������)���,���������������������������� ���������,�

*)�����������������������������������$�����������������������&��������������6�������������������������"�6�����������)��/����� ������ ��������� �� ������3����������������� ��� ���(�����������������������4�������������"����������������������������������������������������������������������������� �������� ���������������'������������������������(�����������������#���������� ���� �!������������������������� �����������������&����������������������������������������������������������������������/��������� ��(��������������������6���������������&������ ����������������������������&������������������������������������������������ ��%�������������������&�����������������������������������������������������������������+����������������������������� �������$�������������������������� ��������� �7���������0������������������� ������������������������������ �������������

����������� ������� ��������������� 9-

������������������� ����������

Page 197: اداره الوقت من منظور اسلامي

+)���������������������6�����1����� �������5����������5��(����������&����<������������������� �����&���������������������������'�������������4������������������������������3���������������������������������������������������� ���$������������(���������������������������'��������� ��(�����&���������������� ������,��������� ������������������$����+�������������)����' �'������$�����������������������������������������7#����6���"����������������������� �����������7����������6 ���������������:������������+���������#�������,����������������������� ������������������������ ���"���� ��������&� �������

!)���������������������������������������������)���(�� �������� �&��1�����������������=� �� �����:������������ ���������

-)������������>�������� ����������������������������������)���(�� �������� �&��1�������������>����������� ��������� ��������������=��� ������ �����������:�������������������������� ���������

.)����������� ��� �������������������������������������������� ������������ ���������������$�����������������=�����6������������������������������ ������������)������������������������� �������������������������������'�������8��������������=��������������7 ������������������������������������ ��������������,��������� �����=�������������������������� ��������������������������������������������������������&����� ����������������� �����#���� ����������.����������������������������6����� ��":���������&��������� ���� ���������������$���������������#�����;������������������9������������������������� ��� �������������������������������������������� ������ ����������������/�����&���#��;����������")������� ������������������� ����&������.������������&��������� �������������)

������������������ ��������������� 9.

������������������� ����������

Page 198: اداره الوقت من منظور اسلامي

������� �����&�������� �����

�� ������$���������������1�������������������� ���������������$������������������ ��������������������$�������+�������������������������!���������������������������������������!��"����������������������������������������� ���� �������(�������������1�� �3��� ���������$������

/)������������������ ���������� ��������������������������������������������� �)���������������������������)�������������&������=������ ���������������������������� �� ���������� ������7���������$����7�����������&����7���������5�����

9)������������������ �����(�������������������������������������������� ���������������������)�������������������%������������ �����'���5���������������������������������������������������

����

������������������%������������&�����A���� ��":������� ����������������8��������������� ������������������������������������������(��������������������������������������������������������� �������������������+������&��#�;�� ������� �4��������������������������������,������&�������� ���������������� ���

����������� ������� ��������������� 9/

������������������� ����������

Page 199: اداره الوقت من منظور اسلامي

��������������

$ %����%��������������������������������������������� ��������'����������4���������������������������������2��:�������������������� ����������� ��9�(� +=9��-�

$#%����%������������������������������������������� ���������'������������������������ ������������������,��������������������������������1������ +=.���� # *�

$*%����(1������� 9�

$+%���� ���� ��� ���������� �� ����� �������� ���� ����� �� ��� ����� �� ���

�� �����9���'+���������'��&�������6�����������������������(�������� 9!9����������������� !��"������(1�$�������

$!%��=�'��#���� $� ��� �������% &�� ����� ��'%� ��(��# ���� ���� �� )�� ��*+� ��� ,,,��

$-%������� ����'������������������� 9=9���4�������;�������������� �������&���)���������� �������� 9#9����������������������������������������������������������������������������������&������>����&������'������������������

�������4���������� ������������#���&����&������������4���������6�������������������������:����������������� ������������������$�� �����$���

����������������������������������E ���������������������>���������� �������������&���?�������4��������=��'

��� �������� �� ���������� -.���� #����� ��/,�"

$.%��=�'0�.�1��� ��� ��� 2������3� 2!��.��3�� ��)�� ���4�� ��� $�#� ��/5� ���,5 ,��

$/%����=���' ���������� ������� ������������� ���(����������������������������������7 �������������������������� 99 ��#-+#-!�

$9%&��!����� �������� ��%���.��� �*66 -����#� � ��# )��1� ��)� �77�� 8��&�

$ =%��=�'���!������ ��#���� ��������� ������������� 99 �� *-�

$ %���������������������� ����������'�����.���'����� ������"��������=����������������� ��� ���7 ������� �����&�?��������������� 9//��# ������,�

$ #%��=�'�.��� 9����� ��� &��' 2!��.��3�� �� ������ ���%%� ��)� ��/7�

$ *%���������������� ������������������ ������������' ��������������������������&�������%�������������������������� ���� ������������6(�������������������������������������������������������������(���������������������7 ������������������ ������������� ����7 �����(������ )��� �������� 99-��#-�

$ +%��=�'����(1�$���#-�

$ !%����=���'�����!�������������� ��#������������������� �������������� �����������������6(������������������������6� ��������������� ���� ����������������� �����7�������������������������������������6� �������������������� �6���������������

�����E#=F� 99*�

� 9 #=�

������������������ ��������������� 99

������������������� ����������

Page 200: اداره الوقت من منظور اسلامي

$ -%����=���'������$�������������!��������������$�������!��%��������������������������������������������������7�������(�������������'������������ �������7 ���������������� +==����/�

$ .%����=���'��������������&������������������������� �����������������6�������������������� �������������������������������� �����������)������������������������ ����� ����� ����+�������� ����6������?������������ ��������������� ��������(���� + #�����

99 � +. +/�

$ /%���%���;����������&���B��7�����(������������'������������'�����$��������������������������,��5 �������7�����(�������� ���7 ����6$ #%���� $+ %��������7 ���������8��������� 99=�

� #/�

$ 9%��=�'����(1�$��� #9�

$#=%����=���'���������������� ������������������ ������������' ��������������������������&�������%�������������������������� �� ������6(�����������(1������'0�

$# %��%�������������������� ������1��������������1/� + 9���

����������� ������� ���������������#==

������������������� ����������

Page 201: اداره الوقت من منظور اسلامي

����������

Page 202: اداره الوقت من منظور اسلامي
Page 203: اداره الوقت من منظور اسلامي

��������������������

����

���+��&�����&�

������

���3��������

������������������ ������������������������� �������

����������������������������

�����������������������������������������������

�����������������

�������������������������������������������

��������� ����������������� !���������!���"���

�������#��� $����������������� ����������

�����������������

����%�������� ���&�'���������%��� ����(#��

���������������������

�����)#������������*�+ �������������#������"

��������������#�������������������������������

���4��

���3����'

��(��5���

���������� ���������,�� * ����������������������$

���-����������*���������

������� ������� �������������' ����������� �����

�������#=*

������������������� ����������

Page 204: اداره الوقت من منظور اسلامي

�� ������ ��� ����������"��� ���%�����

������������������

��� '#����������������#���������� ���.�����

��������������������������#�����/������&��

������

��� '#����������������#���� ��� ������)#��� '����

����%(��#������(������������ ��'��������

������������

������� #��� ��$������ ���� #����������������'���

����#������������ #����������� ��0��0� ��������

�������������������������

�������*������� ����*���� $�������#�����('���

��#������������0��#���#�!������������(�����

������������������

������������#�����������������������������������

�����������0��#���#�!������������ ���%�����

�����#��������� ���������������� �#����������

������������������#�������������&�����������

������

�����#��������� ���������������'�����#����������

���'����������1� �����������������������

�����#������������������ ����������������.����

�������#=+

������������������� ����������

Page 205: اداره الوقت من منظور اسلامي

��������� ���� ������ �$����������� ����������

�����������

�������2����� ������� ������)�������2�����

�������������#��(#��%(����� #���������

�������������#������� �������� ���* ���%�����

����%(��#������(������������ ����������

�����������������

����� ��������� ��������������#�����������������(

�������������3 ��"��������������������������

������������

�����(#������������ ������������������������*���#��

����������#����*���� ����#��������������)��

������������������

�����(#������������ ��������������*� ��4����)��"

����&���#����� ���� �����������������)�����

�������

��������� �����*�+���� ���������������'���

��������0��#���#�!���� ���������������������)���

������#����������#������������ ��,����(��+����2�

����������� ����������������������������

���������� ����������������*�+����� ���#+����� ����

�������� ��������������������

�������#=!

������������������� ����������

Page 206: اداره الوقت من منظور اسلامي

��#-��

���3�����(�

��������*���#��������� ��������+��!�������0�����

������(�#�������� ���������������������� ��������

���

��������*���#��������� ��������+'����%��)����

������5��������� �'������������� ��������������

������

�����������6��������#��������!���*���������

�������2�����+�� ������2��#������'������ �0� �

��������������������������

�����������6��������#��������!�'��*���������

��������������������� ���� ���� #���������*���

�����&��������������

�����������6��������#��������!�'��*��������� �

����������������#����0����(� -��������

���������#��*#��������#��*����&������������������

����������#��������� �������������� ��������

������������

����������'�������#���� ������������� �������������

��� �����&������������

�������*������� ���� $��������� �������������

�������#=-

������������������� ����������

Page 207: اداره الوقت من منظور اسلامي

��$����#��������� ������'&����������� ��'�

������������������������

�������*������� ���� $��������������������2��

����-��$���0� �������������������������

��������#���������#�����#��� ���.����������#������

�������1� ����������������������

������3��6#�������������(��+������"�����&��

������

������3��6#���������� �-��7 ����������������

�����&��������������

���������������������+���������(#�����#�.����

���#������(������������ ��'��������������

�����������

������#���#����-��#���#����)#�� ��� ���+�������

��5 ������������ ��'���������

������ ���������� ������ ����#�������8�������

������������������������������������������

������������

�����# �� ����������� ��!%��)��������&#4��� ��#������(�����)������(#����.�$��� ���

�����������

�����2�#���6����������������������������2��)

�������#=.

������������������� ����������

Page 208: اداره الوقت من منظور اسلامي

�����/����������� ��������������������

�����2�#���������������������������$����#$���������� ��0���"����%�����0� ���������������

������������

����� ��)�������5�#�������������������������)#��

�����/����������� ��������������

�����!���������!�����#�������������������

���������������*��������������#����0�����40� ���������������������������

��������#������������� 3$"����*���� ��

�������#�����������)������������

������)#���������-��#����������#���#�������

������������*����*1��6���6���2*1��6����������

����������������� �����������

����� (�(���%(����#�����������������-�������

��������������������������� �������������������

������

��������������*�+���-������������2�������$�������

�����$���������������0� ���������������

������������

����������#����3������������(��*�+��%��������#�

���*�������#�.%�������������

�������#=/

������������������� ����������

Page 209: اداره الوقت من منظور اسلامي

6�����

���3���"���������

������������ ������.���)���.�$���������*������&

��������

������������������ ���)���!1���*�9�����������

��������)#������(!������������ ���������(#����.�$��� ���������������

���� ��#3 ����������"$���!������������������

�����������������

�����������'�$��#�,��� ������*���������(#���

�����1��������

�����#�����#���#��:�.���)������)���.�$�(��+

�����5������&��������������

�����#�����#������������������.���)�������%

�.�$���#����������������)������������

�����#������0#���#��4����(�4-�������*�$�.���)�.�$��� �.���)�����������������

����������� ���)���!1�������������������.���)�����

�����&������

������������������ �� ���)���!1�����,��������.�����

��#�����6�����)������

���������,�� �*�.� ������������������#����������

���� ��������-�����5�%������)������

�������#=9

������������������� ����������

Page 210: اداره الوقت من منظور اسلامي

�������������� �����;��#�,��� ��-�(#��� �����

��!�%��������� �� ����'��������

����$�������� ���)���!1-��;�(��� �*�(��������������

� � ���.����� ���)��#��%������������������

���� �������������.���)-��;��������*������%���

�.�������������

���#�����$��#���#������!1�� ������� �&������

3���������&������������

���#������# ������.���)����.���)����������&

������

�������� ���'���� ���)���!1�������&��������

������

��� �����������'�$�.���)����� ���������

���%���������� ���)���!1��� ���)����������)������

��������� ���)������������&������

���%��������������� ���$��������!1���������������)

�.����������(�4���������!��������.���)����������&

������

���� ����'���.���)�'�$���6��������������'��

������

��� �������� ������.��������.�$�����9�%��

�����)������

�������# =

������������������� ����������

Page 211: اداره الوقت من منظور اسلامي

������������*�������%���������(�4����5�� ������3�������

������������&���+������������

������������*�������%����� ��(�����!�����)����%�<��/�!��

�9!�%���� �������������

������������*������%��������%��+�����&�����&��������

������&������-���!1�����)��� 0� �������������

��������������

�������� ������� ���)���!1-�������������.����$$

�������� ����� �!1��� ���)������������������&�����

�� ���! �.���)������ ����� ���.������������ =����

�����&������

������������ ���)� �������������'������ ���#�����

�����&������

�������#����� ���)� ��$����.�������� ���#

�.�������������

������(�4���������!1���������������)�����1

��������������

������(����������)�������.���)�.�$�������;

����������������&��������

���$ ��#���������� ���)���!1��� ��$����� ���������

�� �������=�����)�� ����� � '����� ���)� ���%

�9!�%��������� �����)������������

�������#

������������������� ����������

Page 212: اداره الوقت من منظور اسلامي

������������� ��&����.���)�.������������)�.�$�����

������� ����������+������������������&�

���������#��:�.���)(#��3������������������

���������

����$$#������� ������ ���)���!1����(���� ���

�������������)������

�����������������#��:�.���)��#�����6�����)

������

���������&�������������.���)���(#����� ���������

�� ��

�����,����������

����������������������������!�� ���)���!1��� ���)

�������� �����* ���������� ���.� �������*���� �����

������ �$���* '�����������

�������,�����#����.����������(�4������-�������

�����!����� ��)�"�� ���.������* ��.����06��7��

6��7����.���) 4�����������

��������������������������.�������.�$�-����

�3%� %�* �������� =����* �6�7��� ���.�����6�7

������������

�������# #

������������������� ����������

Page 213: اداره الوقت من منظور اسلامي

������

������7������

��� ��� ��� ��� � ���������� ��������� ������� ����������

��� � ��� !� ��� ������ "�# �� ���� ��� ���� $% &�� '�� (� � )� &* ��+

�� ��������,�

�-� (����� ��� ��� �������� ./�����0�� )�&� * "�1� ��� 2�#� ���-�

�3� 4� � � "�� ���� 5�� 6������� ������7���� )�&* ���7�� ���� ������+

��� *��,��

�,� "� 7�� �� .� ��7� ������7��� %� .������� ��� ����������� )�# &�+

�*57����� 8����� �% ��0� .�������� �����

�9� ������:���2�5�� )�# ��7� ������7��� �������� ;�����* ��� (���

��1������������

��� ������:��� ��� ��� 5� ������:��� 6�0������ ��7� 4� ��/�7�7 2���� 6�+

#�*57����� ����� ��� ����������<�

�<� ���� �!�� ��� ������7��� �% ��7�� ������� "� 6)��� )� !�* ���9�

��� ����� 4���� ��� 5�� ./�����0�� 8�� ����� ����� )�&� �����

��� 8��#��� 2� ��� ������� 5�� ���� !���� ���# "� ���� )� &�* ���<�

���� �� �� 4�� 8��1 ������7���� "�1� ��� ������� 6)��� )� &�*���3�

���� '������� )�# '� �� �� ��� (������� � ���7� ���=85� ���<�

�������# *

������������������� ����������

Page 214: اداره الوقت من منظور اسلامي
Page 215: اداره الوقت من منظور اسلامي

�����������

����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

�������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

������������� ������������������������������������������������������������������������������������������������ ���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

��������������������������������������������������������������������������������������� ������������������������������������������������������������������������������������������������������

����������������������������������������������������������������������������������������������������������� !������������������������"���������������������������������������������������������������������������������������������������������

��������������������������������������������������������������������#������$��������%����������

�������&���!���'�������������������������#���������(������$����%�����������������������������������������������������������������������������������������������������

����������#�������)�������������������������#��������������������������������������������������������������������������������������������������������

������������������������������������$������������������������������������������ ������������������������*���+

���������������������������������,����������������"������������������������������������������������������������������������

Page 216: اداره الوقت من منظور اسلامي

����������������������������� ������

����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

�����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

���� ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

�������������������������� ��������������������������������������

�����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

�������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

�� ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

�� ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

�������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

�����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

�������������������������������������������������������������������������������

������������� ������������������������ ������

���������������������������������������������������������������������������

�����������������������������������������������������������������������������

�����������������������������������������������������������������������������

����������������������������������������������������� ����

��������������!��������������������"��������������

�������������#�� ������ ������������������!��������

��������������������������������������������� ����������������

�������������$������������������� �����������

������������������������������������������������������������������������������������������

Page 217: اداره الوقت من منظور اسلامي

�����������������������������������������������������������������������������������������

������������������������������������������������

����������������������������������������������������������������������������������� ����

����������������� �������������������������

�������������������������������� �����������������������������������������������������������������������������

������������ �������������������������������������������������������

�����������������������������������������������

����������������������������������������������������

������� �������������������������������������������

Page 218: اداره الوقت من منظور اسلامي

��������������������������� ���

�������������������

����������������������������������� ��

������������� ����� ������������������������ ��

����������� ���������������������� �� ��

�������� ��������

������

������

������������� ��������� ������������

�������������������������������������������������������������������������������������

������������������

��������������� ��� ������������������������

��� �� ���������������� ��� ���������� ������ ���������

������������������

�������������!���������������������� ��"�������

�����������������������������

��!"���#�����������$����#�%�� ���#$�!�����&�������

� ���������!������� ����������#��� �����������������������

��������%����� $� ������ ����&�������� ������

'���(���������'�

����� ��������������������

�����������������)�������������������

������������������"���*����

��������+ ��������������������������

��'�����+ ����������"��"����

���������� ���(�������������������������

��'������,��������"���*����