Θεωρία γραμματικής . Doc

1

Γραμματική Κεφάλαιο 1ο Κανόνες τονισμού

Είδος – ποσότητα φωνήεντος Υωνήεν Σόνος Παραδείγματα

1. βραχύχρονα ε - ο οξεία ο νέος – ο χορός

2. μακρόχρονα η – ω οξεία - περισπωμένη η θήκη – ο κηπος

των πρώτων – τον χωρον

3. δίχρονα

*άλλοτε βραχύχρονα

και άλλοτε

μακρόχρονα+

α – ι - υ οξεία - περισπωμένη ο πάγος – η δρασις

ο κρίκος - ο πρινος

ο κύκλος- το συκον

4. δίφθογγοι

[μακρόχρονοι εκτός

από το –αι –οι , που

είναι βραχύχρονοι όταν

είναι στο τέλος κλιτής

ασυναίρετης λέξης

(πλην ευκτικής)

αι – οι – ει – ου οξεία - περισπωμένη η αισθησις – ταις στρατιαις

οι αγροί - τοις αγροις

(τω τείχει) – το τειχος

τους αγρούς - του σοφου

αι πολιτειαι – ταις πολιτείαις

οι άνθρωποι – τοις ανθρώποις

υλλαβή Είδος τόνου Παραδείγματα

προπαραλήγουσα οξεία *και σημαίνει ότι και η λήγουσα είναι

βραχύχρονη+

πνέομαι

επικινδυνότατος

αλήθεια

Χαιρώνεια

τράπεζα

βασίλισσα

θύελλα

αιρομαι

οιομαι

ειργομαι

παραλήγουσα οξεία *όταν και η παραλήγουσα και η

λήγουσα είναι μακρόχρονες+ η θήκη

των πρώτων

περισπωμένη * όταν η παραλήγουσα

μακρόχρονη και η λήγουσα βραχύχρονη+ αι θηκαι

οι πρωτοι

λήγουσα οξεία * στην ονομαστική – αιτιατική –

κλητική ασυναίρετων πτωτικών] ο ποιητής, οι ποιηταί

τον ποιητήν , τους ποιητάς

ω ποιητά, ω ποιηταί

περισπωμένη * στα συνηρημένα, στη

μακρόχρονη γενική και δοτική των

πτωτικών

τιμω

του ποιητου , των ποιητων

τω ποιητη , τοις ποιηταις

2

Κεφάλαιο 2ο Τα ουσιαστικά

α’ κλίσης β’ κλίσης γ’ κλίσης ισοσύλλαβα ισοσύλλαβα Ανισοσύλλαβα

αρσεν. -ας ο νεανίας

-ης ο ποιητής

θηλυκ. - α η πολιτεία

η τράπεζα

- η η κώμη

αρσεν. - ος ο άνθρωπος

θηλ. - ος η νησος

ουδετ. - ον το

μυστήριον

1. ανισοσύλλαβα – περιττοσύλλαβα

πό – λις ----πό- λε- ως

2. μονόθεμα: ιχθύς – ιχθύος

3. διπλόθεμα: ηγεμών – ηγεμόνος

4. φωνηεντόληκτα: ηρως – ηρωος

5. συμφωνόληκτα: φύλαξ – φύλακος

6. καταληκτικά: ήρως – φύλαξ(κς )

7. ακατάληκτα (χωρίς –ς ): σωμα,

Ελλην

συνηρημένα:

αρσεν. -ας ο βορρας

- ης ο Ερμης

θηλυκ. - α η μνα

- η η συκη


αρσεν. - ους ο έκπλους

θηλυκ. ----

ουδετ. - ουν το οστουν

αττικόκλιτα:

αρσεν. - ως ο λεώς

θηλ. - ως η άλως

ουδετ. - ων το ανώγεων

το «α» στην α’ κλίση το «α» στην β’ κλίση το «α» και το «ι» στην γ’ κλίση

- ας σε όλες τις πτώσεις : της χώρας , τους στρατιώτας

- α στην κλητική:

ω στρατιωτα *τη

σχηματίζουν σε – α τα εθνικά, τα

σε –της και τα σύνθετα σε -

άρχης- μέτρης – πώλης- τρίβης-

ώνης]

- α στα θηλυκά στη

γενική και δοτική γίνεται

– η , αν πριν από αυτό

υπάρχει σύμφωνο (εκτός

από ρ): η τράπεζα – της τραπέζης ≠

η πολιτεία – της πολιτείας

η ώρα – της ώρας

- α : στο ουδέτερο

όλων των πτωτικών - τα μηλα

- α & - ι : στη λήγουσα : τον Τρώα , η γνωσις

το πρόβλημα των βαρύτονων και άλλων

Ονομαστική: τα χρέα, κλέα (ονομ.

αιτιατ. φωνήεν+ος )

Γενική : παίδων, φώτων, Τρώων,

ώτων

ανθων – ανθέων

κερδων- κερδέων

ορων – ορέων

τειχων- τειχέων

χειλων- χειλέων

Δοτική: --------------------

Αιτιατική χάρηκα που μάλωσα με ένα

πουλί

χάρις – ιτος < χάριν

έρις- ιδος < έριν

όρνις- ιθος < όρνιν

Κλητική ώ χάρι – έρι - όρνι ω γίγαν – γέρον

ω παι – τυραννί

(διπλόθεμα) ω γειτον – ρητορ

3

Κεφάλαιο 3ο Τα επίθετα

β’

κλίσης

- σοφός – ή – όν

- φαιδρός – ά * – όν

- νέος – α * – ον

(* όταν πριν το -ος υπάρχει φωνήεν ή ρ ≠

όγδοος – η-ον

- αθάνατος – ος – ον

3 γενές – 3 κατάληκτο



- τριπλους – η – ουν

- ευνους – ους – ουν

συνηρημένα : χωρίς κλητική

- ιλεως – ως- ων αττικόκλιτα

γ΄

κλίσης

‘α’ ‘ i’ ‘o’

- πας - παντός

- πασα- πάσης

- παν- παντός

-------------------------------

- μέλας – μέλανος

- μέλαινα- μελαίνης

- μέλαν - μέλανος

- χαρίεις –χαρίεντος

- χαρίεσσα- χαριέσσης

- χαρίεν – χαρίεντος

---------------------------------

- αληθής – αληθους

- αληθής – αληθους

- αληθές – αληθους

------------------------------

- υγιής – υγιους

- υγιής – υγιους

- υγιές – υγιους όταν προηγείται –ε – ι – υ *ενδεής-υγιής-

ευφυής+ τότε στην αιτιατική ενικού

αρσεν.- θηλ. & στον πληθυντικό

ουδετέρου: υγιη & υγια

-----------------------------

- συνήθης - συνήθους

- συνήθης – συνήθους

- σύνηθες – συνήθους Α+ τα υπερδισύλλαβα βαρύτονα *≠

πληρες + ανεβάζουν τόνο &

Β+ τα βαρύτονα στη γενική πληθυντικού

: συνήθων – πλήρων ≠ αληθων

------------------------------

- εύχαρις- ευχάριτος

- εύχαρις – ευχάριτος

- εύχαρι- ευχάριτος Τα σύνθετα με το – χάρις - ελπίς: τον

εύχαριν /εύελπιν | ω εύχαρι/εύελπι

-----------------------------

- βαρύς – βαρέος

- βαρεια – βαρείας

- βαρύ – βαρέος

------------------------------

- εύβοτρυς –ευβότρυος

- εύβοτρυς – ευβότρυος

- εύβοτρυ – ευβότρυος

- σώφρων – σώφρονος

- σώφρων – σώφρονος

- σωφρον – σώφρονος

------------------------------------

- άκων – άκοντος

- άκουσα – ακούσης

- άκον- άκοντος

------------------------------------

- μεγαλόφρων- φρονος

- μεγαλόφρων- φρονος

- μεγαλόφρον –φρονος

------------------------------------

- ευδαίμων -ευδαίμονος

- ευδαίμων – ευδαίμονος

- εύδαιμον- ευδαίμονος Τα σύνθετα ανεβάζουν τον τόνο

όχι πιο πάνω από την τελευταία

συλλαβή του α ΄συνθετικού

Σριτόκλιτες μετοχές

Η κλητική ίδια με την

ονομαστική:

- ω λύων

- ω λύσων

- ω λύσας

- ω λελυκώς

- ω λυθείς

Ανώμαλα επίθετα

πολύς- πολλή- πολύ

μέγας- μεγάλη - μέγα

4

Κεφάλαιο 4ο Τα παραθετικά

- ότερος - ότατος ξηρός – ότερος – ότατος

ένδοξος – ότερος – ότατος

τα σύνθετα με β’ συνθετικό:

- θυμός: ευθυμος

- ψυχή: ευψυχον

- κυρος: άκυρος

- νίκη: φιλόνικος

- τιμή: έντιμος

- κίνδυνος: ακίνδυνος

- ώτερος - ώτατος σοφός – ώτερος – ώτατος

νέος – ώτερος – ώτατος

- ι ο ς : λόγιος

- ι κ ος : λογικός

- ι μ ος : ωφέλιμος

- ι ν ός : πρωινός

- α κ ος : μαλακός

- α λ ος : απαλός

- α ν ος : ικανός * εξαίρεση: τρανός+

- α ρ ος : καθαρός *εξαίρεση: ανιαρός, φλύαρος+

- α τ ος : δυνατός * εξαίρεση: ανίατος, αξιοθέατος+

- έστερος - έστατος αληθής -έστερος- έστατος

σώφρων – έστερος – έστατος

αγαθός - αμείνων - άριστος : πνευματική υπεροχή

- βελτίων – βέλτιστος: ηθική υπεροχή

- κρείττων – κράτιστος: σωματική υπεροχή

- λωων – λωστος : υλική υπεροχή

Παραθετικά επιρρημάτων δικαίως – δικαιότερον –δικαιότατα

Παραθετικά μετοχών Μόνο περιφραστικά:

λύοντος – μαλλον λύοντος – μάλιστα λύοντος

χετικό υπερθετικό ουτος έστι δικαιότατος πάντων

Απόλυτο υπερθετικό ουτος έστι δικαιότατος

5

Κεφάλαιο 5ο Τα αριθμητικά

αριθμητικά επίθετα

αριθμητικά

ουσιαστικά

αριθμητικά

επιρρήματα

- απόλυτα:

εις – μια –εν

δύο

τρεις – τρία

τέτταρες-τέτταρα

πέντε-εξ<.

- τακτικά:

πρωτος – δεύτερος – τρίτος

δωδέκατος

τρίτος και δέκατος

τέταρτος και δέκατος<.

ενενηκοστός<

ενακοσιοστός

- χρονικά:

δευτεραιος –τριταίος –τεταρταιος

[αυτός που γίνεται τη δεύτερη μέρα..+

- πολλαπλασιαστικά:

απλους – διπλους – τριπλους –

τετραπλους *αυτός που αποτελείται

1,2,3 μέρη<+

- αναλογικά:

διπλάσιος-τριπλάσιος-τετραπλάσιος...

- η μονάς

- η δυάς

- η τριάς

- η τετράς<

- εκατοντας<

- χιλιάς<

- μυριάς (10.000)

*άδος+ : σύνολο από

1,2,3 μονάδες<

- άπαξ

- δις

- τρις

- τετράκις

- πεντάκις <.

[μια φορά, δυο φορές<+

γραυική παράσταση αριθμών 1 10 100

1 α΄ ι΄ ρ΄ 2 β θ ζ

3 γ ι η

4 δ κ π

5 ε λ θ

6 ϛ [στίγμα]—F--ς μ ρ

7 δ ν ς

8 ε π σ

9 ζ ϟ [κόππα] ϟ όρη

ϡ [σαμπί]=σσ-

Οη ρηιηάδεο έρνπλ ηελ θεξαία θάησ α = 1000

ασθα΄=______________ || βζ΄=__________________

6

Κεφάλαιο 6ο Οι αντωνυμίες

1. Προσωπικές 2. Κτητικές 3. Οριστική 4. Επαναληπτική

- εγώ

– συ

– (ουτος)

Η μόνη αντωνυμία

που έχει κλητική

είναι το β’ πρόσωπο

της προσωπικής :

συ = ω ουτος/ ω αύτη

1 κτήτορας:

εμός – ή – όν *δικός μου+ σός- ή- όν *δικός σου+

εός- ή – όν *δικός του+

πολλοί κτήτορες:

ημέτερος – α- ον *δικός μας+ υμέτερος –α-ον *δικός σας+ σφέτερος- α- ον * δικός τους+

αυτός – ή – ό :

ο ίδιος, μόνος του

[σε όλες τις

πτώσεις+ - την στρατιάν αυτός

Ξέρξης ήγαγεν

αυτου – ης – ου...

*στις πλάγιες πτώσεις+

- βασιλεύς και οι μετ’ αυτου

(βασιλέως) πρέσβεις<

5. Αυτοπαθητικές *το υποκείμενο ενεργεί και παθαίνει ταυτόχρονα+

6. Αλληλοπαθητική

*στις πλάγιες πτώσεις+

- εγώ τιμω εμαυτόν

- εμαυτου <

- σ(ε)αυτου

- (ε)αυτου

*στις πλάγιες πτώσεις , πληθυντικού αριθμού+

- αλλήλων, οις, ους< *άλλοι +άλλων - - αλλήλλων--αλλήλων+

6. υσχετικές αντωνυμίες

Ερωτηματικές Δεικτικές Αόριστες Αναφορικές

[ποιος;]

-τις

- πότερος

- ποιος *τι λογής+

[εκείνος]

- όδε –ήδε - τόδε *για κοντινά πρόσωπα+

- ουτος- αύτη-

τουτο *για β΄πρόσωπο+

- εκεινος – η- ο *για μακρινά πρόσωπα+

[κάποιος+

- τις

αόριστες

επιμεριστικές: επιμερισμό από ένα

σύνολο:

- πας

(πας λύει: αντωνυμία

≠

πας ανήρ λύει = επίθετο)

- εκαστος

- άλλος

- ουδεις

- αμφότεροι

- εκάτερος

- έτερος

- ουδέτερος

*ο οποίος+

- ος

- όστις

- οιος

7

Κεφάλαιο 7ο Τα ρήματα

ειμί λύω λύομαι σύνθετο ανεβάζει τον τόνο

στην

οριστική ενεστώτα:

πάρειμι- πάρει<

β’ εν. & πληθ. προστ. εν:

πάρισθι- πάρεστε

1. βαρύτονο ≠ περισπώμενο ή

συνηρημένο :τιμω

2. α’ συζυγίας ≠ β’ συζυγία :

- μι(δείκνυμι)

3. φωνή *μορφή: - ω+ ενεργητική ≠

λύομαι : - ομαι: μέση φωνή

4. διάθεση *σημασία+ ενεργητική≠ μέση, παθητική, ουδέτερη διάθεση

5. αρκτικοί χρόνοι: ενεστώτας,

μέλλοντας, παρακείμενος

6. ιστορικοί –παραγόμενοι

χρόνοι: παρατατικός, αόριστος,

υπερσυντέλικος

7. συντελικοί χρόνοι: παρακείμενος, υπερσυντέλικος,

συντελεσμένος μέλλοντας

8. εγκλίσεις : οριστική, υποτακτική,

ευκτική, προστακτική

9. ονοματικοί τύποι ρήματος:

απαρέμφατο (ρηματικό ουσιαστικό)

και μετοχή (ρηματικό επίθετο)

λύομαι – λύει & η

≠

- οιει <οιομαι

- βούλει< βούλομαι

- όψει < όψομαι (νομίζω ότι θέλω να δω στο

μέλλον)

8


Μέλλοντας Αόριστος Αόριστος

Ενεργητική – Μέση Υωνή

Ενεργητική φωνή Μέση φωνή

1. απλός λύσω ---λύσομαι

1. απλός: έλυσα 1. απλός: ελυσάμην

2. συνηρημένος: κλίνεται

σαν το ποιω - ουμαι

Α) τα υπερδισύλλαβα σε – ίζω:

κομίζω ---κομιω ≠ κτίζω---κτίσω

Β) τα ρήματα με χαρακτήρα

λ,ρ,μ,ν :αγγελω – καθαρω –

νεμω – κρινω

2. άσιγμος: ένειμα Τα ρήματα με χαρακτήρα λ,ρ,μ,ν,

ήγγειλα, εκάθηρα, ένειμα, έκρινα

2. άσιγμος: ενειμάμην

3α. αόριστος β’ 1: έβαλον Μοιάζει με παρατατικό

3β. αόριστος β’ φωνηεντόληκτων ρημάτων β’

συζυγίας *-μι+:

έστην – έθηκα – ήκα- έδωκα

3α. αόριστος β’2: εβαλόμην

3β. αόριστος β’ φωνηεντόληκτων ρημάτων β’

συζυγίας [-μι+:

έθέμην– είμην- έδόμην

3. παθητικός α’ :

λυ θή σομαι

4. παθητικός α’

ελύ θην

4. παθητικός β’ :

γρα φή σομαι *όχι –θ-]

5. παθητικός β’

εγραφ ην

ετράφ ην *όχι –θ- μετά το θέμα αλλά – η+

1

2 αόριστος β’ σε - αν *έδραν+, -ην *έβην+, - υν *έδυν], -ων *έγνων+: βαρύτονα

ρήματα σχηματίζουν τον αόριστο β’ σαν τα φωνηεντόληκτα ρήματα σε – μι και

συγκεκριμένα σαν τον αόριστο β΄ του ίστημι = έστην

9


Μέσοι παρακείμενοι

Μέσοι υπερσυντέλικοι

1. απλός

λέλυμαι

ελελύμην

Δε σημαίνει ότι όλα τα

φωνηεντόληκτα έχουν

απλό παρακείμενο σε -μαι

≠ ακούω - - ήκουσμαι

<θέμα :ακούσ-

≠ κελεύω - - κεκέλευσμαι

<θέμα: κελεύσ-

2. υγρόληκτων λ-ρ

αγγέλλομαι---

ήγγελμαι –λσαι-λται..

καθαίρομαι - - -

κεκάθαρμαι – ρσαι-ρται

2. ενρινόληκτων μ-ν οξύνομαι - - ωξυνμαι - -

ώξυμμαι –νσαι-νται

φαίνομαι - -πέφανμαι- -

πέφασμαι – νσαι- νται

3. αφωνόληκτων

όλα τα άλλα σύμφωνα: κ,γ,χ,

π,β,φ, τ,δ,θ, ζ (κομίδjω)(αρπάγjω)

φυλάττω (-κ): πεφύλαγμαι –ξαι <

τάττω(γ): τέταγμαι –ξαι

ταράττω(χ): τετάραγμαι –ξαι

** όσα έχουν μέλλοντα – ξω

έχουν ενεργητ. πρκμ - χα

και μέσο πρκμ -γμαι

σκάπτω: έσκαμμαι – ψαι..

βλάπτω(β): βέβλαμμαι- ψαι

γράφω : γέγραμμαι- ψαι

** όσα έχουν μέλλοντα – ψω

έχουν ενεργητ. πρκμ - φα

και μέσο πρκμ -μμαι

πράττω: πέπραγμαι – ξαι

κτίζω: έκτισμαι- σαι – σται<

πείθω: πέπεισμαι – σαι – σται<

** όσα έχουν μέλλοντα – σω

έχουν ενεργητ. πρκμ - κα

και μέσο πρκμ -σμαι

- μαι -λμαι –λσαι –λται -γμαι- ξαι- κται

-ρμαι- ρσαι-ρται

-μμαι – νσαι- νται -μμαι- ψαι- πται

-σμαι – νσαι- νται -σμαι- σαι- σται

10


Προστακτική ρημάτων Απλά ρήματα:

Δεν ανεβάζουν γενικά τον τόνο τους Κατεβάζουν τον τόνο τους τα:

- ελθέ

- ευρέ

- ιδέ

- λαβέ

- ειπέ

Ανεβάζουν τον τόνο τους στο β’ ενικό

μέσου αορίστου τα υπερδισύλλαβα:

- δήλωσαι

- ήγησαι3

ύνθετα ρήματα :

Ανεβάζουν γενικά τον τόνο τους

στο β’ ενικό και β’ πληθυντικό ,

όταν τους το επιτρέπει η λήγουσα

[ο –ε –αι –ι ] - άπελθε

- έξευρε

- πάριδε

- παράλαβε

- πρόειπε

- κατάλυε

- πάρισθι

- πάρεστε

- άπιθι

- άπιτε

- σύμφαθι

- σύμφατε

- κατάκεισο

- κατάκεισθε

- σύνισθι

- σύνισθε

- κατάλυσον

- κατάλυσαι

- παράσχεσθε

- επίσπεσθε

- κατάθεσθε

- σύσχεσθε

- έκθεσθε

- άφεσθε

- πρόδοσθε

- απόσχες

- απόσχετε

- άπιδε

- ανάστηθι

-ανάστητε

-επίθες

- επίθετε

- άφες

- άφετε

- απόδος

- απόδοτε

---- Δεν ανεβάζουν τον τόνο τους τα


- κατατίμα

- καταφρόνει

- καταδήλου

αλλά ανεβάζει τον τόνο μόνο στο

β΄ ενικό ,αν είναι η προστακτική

μονοσύλλαβη:

- έκπλει

- επίπλει

αλλά: εκπλειτε

Ανεβάζει τον τόνο η προστακτική

αορίστου β’ σε – ου *δηλαδή μέσου

αορίστου β’ στο β΄ ενικό+, όταν ισχύει ο

κανόνας : 2+ 1=

- παράσχου :

2*πα-ρά++1*σχου+= *παράσχου+

- επίσπου

- κατάθου

αλλά:

- συσχου

- εκθου

- αφου

- προδου

- επιλαθου

- αντιλαβου


3 ≠ δηλωσαι, ηγησαι = απαρέμφατα αορίστου Ε.Φ.

11

υνηρημένα – Περισπώμενα ρήματα

Γενικά:

- Κλίνονται με ιδιαίτερο τρόπο μόνο στον ενεστώτα και παρατατικό

της Ε.Φ. και Μ.Φ.

- Στην προστακτική , όταν είναι σύνθετα δεν ανεβάζουν τον τόνο. Τον

τόνο τον ανεβάζουν μόνο τα –εω με μονοσύλλαβο θέμα στο β΄ενικό:

έκπλει ≠ εκπλειτε

α’ τάξης : -άω

- ήω

Κλίνονται σαν το τιμω , με

τη διαφορά ότι, όπου

υπάρχει - α , αυτά έχουν - η

τιμάω - - τιμω

ζήω - - ζω

πεινήω - - πεινω

διψήω - - διψω

χρήομαι - - χρωμαι

β’ τάξης: -έω

μονοσύλλαβου

θέματος σε -έω

ποιέω - - ποιω

πλέω - πλεις – πλει<

γ’ τάξης : -όω

-ώω

Κλίνεται σαν το δηλω , με

τη διαφορά ότι, όπου

υπάρχει - οι και ου, αυτό

έχει αντίστοιχα : ῳ , ω

δηλόω - - δηλω

< μέλλοντας σε – ώσω>

ριγῷς … ριγωμεν

δηλοις …δηλουμεν

12


Ρήματα β’ συζυγίας

συμφωνόληκτα δείκνυμι Διαφέρουν στην κλίση με τα βαρύτονα *λύω+ μόνο

στον ενεστώτα και

παρατατικό Ε.Φ. και Μ.Φ.

φωνηεντόληκτα - ίστημι

- τίθημι

- ίημι

- δίδωμι

Διαφέρουν στην κλίση με τα βαρύτονα *λύω+ μόνο

στον ενεστώτα

παρατατικό και

αόριστο β’ Ε.Φ. και Μ.Φ.

Αόριστος β’ ρημάτων α’ συζυγίας που σχηματίζεται κατά το «έστην»

- αποδιδράσκω - απέδραν

- βαίνω

- φθάνω

- ρέω

- έβην

- έφθην

- ερρύην

- δύομαι

- φύομαι

- έδυν

- έφυν

- αλίσκομαι

- γιγνώσκω

- ζω

- εάλων

- έγνων

- εβίων

13

Ασκήσεις:

Κεφάλαιο 1ο : Κανόνες τονισμού

Να βάλεις τους τόνους που λείπουν στις υπογραμμισμένες λέξεις: Οὐ πολλου δεω χάριν ἔχειν, ὦ βουλή, τῷ κατηγορῳ,

ὅτι μοι παρεσκευασε τὸν ἀγῶνα τουτονί. προτερον γὰρ

οὐκ ἔχων προφασιν ἐφ’ ἧς τοῦ βίου λόγον δοιην, νυνὶ διὰ

τουτον εἴληφα. καὶ πειρασομαι τῷ λογῳ τουτον μὲν ἐπι-

δεῖξαι ψευδόμενον, ἐμαυτὸν δὲ βεβιωκότα μέχρι τησδε τῆς

ἡμέρας ἐπαινου μᾶλλον ἄξιον ἢ φθόνου· διὰ γὰρ οὐδὲν

ἄλλο μοι δοκει παρασκευάσαι τόνδε μοι τὸν κίνδυνον

οὗτος ἢ διὰ φθόνον<.

ἤδη τοίνυν, ὦ βουλή, δηλος ἐστι φθονῶν, ὅτι τοιαυτῃ

κεχρημένος συμφορᾷ τουτου βελτίων εἰμὶ πολίτης. καὶ γὰρ

οἶμαι δεῖν, ὦ βουλή, τὰ τοῦ σωματος δυστυχηματα τοῖς τῆς

ψυχης ἐπιτηδεύμασιν ἰᾶσθαι, . εἰ γὰρ ἐξ ἴσου τῇ

συμφορᾷ καὶ τὴν διάνοιαν ἕξω καὶ τὸν ἄλλον βίον διάξω,

τί τούτου διοισω;

14

Ασκήσεις:

Κεφάλαιο 2ο : Σα ουσιαστικά

Να συμπληρώσεις τα κενά με τις σωστές καταλήξεις

1. Οι αγαθοί πατέρ___ τους υιούς εν χρηστ___ ήθεσ__ παιδεύουσιν

2. Εν ταις ευφορί___ δ’ όμως η Θετταλία εκφέρει σιτον και οπώρ___

3. Έαρος και θέρ___ ποικίλοις άνθεσ___ χαίρομεν

4. Όριον της Θετταλί___ το παλαιόν προς τη θαλάττ___ ην η παραλία

από Θερμοπυλ___ μέχρι της εκβολ___ του Πηνειού ποταμ___

5. Προμηθεύς τοις μεν μεγάλοις ζώοις ισχύν άνευ τάχ___ προσήψεν,

τοις δε ασθενέσι τάχ___ εκόσμησεν

6. Τι θαυμάζουσι των πολιτ_____ οι πρεσβυται και οι νέοι εν τοις

θεατ____;

7. Εν τούτω άλσ___ εστί και δάσ___ σκιερά και πληθος ανθ___

8. Εντευθεν δε τροφάς άλλοις γενεσ__ άλλας εξεπόρισεν

9. Τη ρίζ___ το φυτόν τροφήν λαμβάνει

10. Εν ταις νησ____ το αρχαιον οι κάτοικοι αμπέλ____ εθεράπευον

15

Ασκήσεις:

Κεφάλαιο 3ο : Σα επίθετα

Να συμπληρώσεις τον κατάλληλο τύπο των λέξεων που είναι σε

παρένθεση

1. Οι λόγοι σου εισίν ___________________(σαφής)

2. Στέργομεν τον _________________ λόγον (αληθής)

3. ______________(ευγενής) ανθρώπου έστί των

________________(ασθενής) φροντίζειν

4. Νους υγιής εν σώματι_______________(υγιής)

5. Πολλά και _____________(ηδύς) ηυώχουν ημας

6. Χρωνται ____________ (οξύς) τοις πελέκεσιν

7. Οι στρατιωται _________________(μέλας) χιτωνας ενεδύοντο

8. Τοις________________(επιμελής) ανθρώποις πάντα δουλα γίγνεται

9. _____________(πας ) θυσία πράξουσι ταυτα

10. Η μουσική ________________(οξύς) αμα και ___________(βαρύς)

φθόγγους μείγνυσι εν διαφόροις φωναις.

16

Ασκήσεις:

Κεφάλαιο 4ο : Σα παραθετικά

Να συμπληρώσεις τον πίνακα:

Θετικός Συγκριτικός Υπερθετικός

των σφοδρων

η αξία

κοσμίως

επιεικέστερον επιεικέστατα

φλύαρος

καλός

ολίγον

πρωί

θαλάσσιος

συμφέρων

17

Ασκήσεις:

Κεφάλαιο 6ο : Οι αντωνυμίες

Να συμπληρώσεις τα κενά με τον κατάλληλο τύπο της αντωνυμίας που

σου δίνεται:

1. Δηλόν εστι ότι των _____________(οριστική) επεθυμουμεν

2. Θηραμένης ειπεν ότι ουδέν ___________( οριστική) μέλοι του

υμετέρου θορύβου

3. Ούτε __________(προσωπική β’ πρ.) αποκρύψω την

__________(κτητική, α’ προσώπου, 1 κτήτορας) ουσίαν

4. Και μάρτυρας τούτων παρέξω ________________________

( αυτοπαθητική , β’ προσώπου, πληθυντικός)

5. Αγαπατε __________________(αλληλοπαθητική)

6. _________/_________ δοκει ταυτα; *ερωτηματική: τις+

7. _________________ οντες εις διδασκάλων αξιουμεν φοιταν * δεικτική

: τηλικόσδε+

8. __________________(το καθένα από τα δύο) γαρ τούτων, το μέν<

9. χάριν έξομεν _______________(σε όποιον) συμβουλεύσει ημιν

18

Ασκήσεις:

Κεφάλαιο 7ο : Σα ρήματα

Να συμπληρώσεις τον πίνακα :

β΄ ενικό

οριστικής

παρακειμένου

β’ πληθυντικό

οριστικής


γ’ ενικό προστακτικής


τάττομαι

άγομαι

άπτομαι

άρχομαι

πέμπομαι

αισχύνομαι

πυνθάνομαι

Να συμπληρώσεις τον πίνακα:

β’ πληθυντικό υπερσυντέλικου

άρχομαι

ορίζομαι

ψεύδομαι

πολιτεύομαι

φέρομαι

ελέγχομαι

σημαίνομαι

σφάλλομαι

Να διαγράψεις το λάθος:

β’ ενικό προστακτικής


β’ ενικό προστακτικής


εύχομαι ηυχο ηυξο

φθείρομαι έφθαρσο έφθαρθο

βλάπτομαι βέβλαψο βέβλαπτο

σημαίνομαι σεσήμασο σεσήμανσο

19


β΄ ενικό

ευκτικής

αορίστου β’

απαρέμφατο


Μετοχή (αρσενικό)


ειλες

ήγαγες

αφίκου

έβαλες

εγένου

έλαβες

έλιπες

έπιθες

επελάθου

έσχες

αιρουμαι

πυνθάνομαι

παρέχομαι

αφικνουμαι

20


β’ ενικό προστακτικής του ίδιου χρόνου

ειλες

ήγαγες

αφίκου

έβαλες

εγένου

έλαβες

έλιπες

έπιθες

επελάθου

έσχες

έλωμαι

πυθοίμην

παρέσχου

ήλθες

εφέσπου

παράσχοιο

έστειλας

εφυλαξάμην

έφυγες

ίδης

είποις

ημυνάμην

ηγγειλάμην

ητιάσω

ηγησάμην

εφυλαξάμην

εποιησάμην

εσκεψάμην

τέτραμμαι

έψευσμαι

είλημμαι

είθισμαι

τέθραμμαι

21

Να βρεις το ρήμα και να γράψεις τον αντίστοιχο τύπο παθ. μέλλοντα

ή αορίστου: π.χ. ἐκολάσθησαν: ρ. κολάζομαι – κολασθήσονται

α) σωθήσεται

β) ἐβουλήθησαν

γ) ἐπείσθημεν

Να συμπληρώσεις το σωστό τύπο των παθητικών ρημάτων που

βρίσκονται στην παρένθεση

α) Οἱ Κερκυραῖοι ὑπό τῶν Κορινθίων <<<<..<<<.<. (διώκομαι, οριστ. αορ)

β) Πιττακός <<<<..<<.<(ἀδικοῦμαι, μτχ. αορ) ὑπό τινος κολάσαι ἀφῆκεν.

γ) Οἱ νέοι ἐν τοῖς διδασκαλείοις <<<<<<<.<<.. (παιδεύομαι, οριστ. μελλ.)

δ) Τῶ Ξενοφῶντι <<<<<<<<<. (άγγέλλομαι, οριστ. αορ) ὅτι οἱ πολέμιοι

φεύγοιεν.

ε) Λέγεται τούτους μόνους <<<<.<<< (σώζομαι, απαρ. αορ)

στ) Ἤλπιζον <<<<<<..<<<. (λαμβάνομαι, απαρ. μελλ) την πόλιν

πολιορκίᾳ.

ζ) Ὁ παῖς ὑπό τοῦ διδασκάλου μουσικήν <<<<<<<<<<<. (διδάσκομαι,

οριστ. μελλ).

Να διατυπώσεις τις παρακάτω προτάσεις αλλάζοντας το ρηματικό τύπο

που υπογραμμίζεται σε α) ενεστώτα β) παθ. μέλλοντα ή αόριστο ανάλογα:

α) Ἡμεῖς ἐν καλῆ πολιτείᾳ ἐτράφημεν

β) Ὁ καρπός τῆς σοφίας οὐ διαφθαρήσεται

γ) Ἐφάνη οὐδέν ἔχων

δ) Ἐν τῆ μάχῃ τοῦ φόβου ἀπηλλάγησαν

ε) Οὐκ ἀπετράπησαν ἐκ τῶν κινδύνων

ζ) Ταῦτα ὁρῶντες πάντες ἐξεπλάγησαν

22

Να συμπληρώσεις τον παρακάτω πίνακα:

α΄ενικό παρακειμένου α΄ ενικό υπερσυντέλικου

ακούω

έρχομαι

φέρω

ορω

εω

λαγχάνω

λέγω

λαμβάνω

παιδεύω

ζητω

ρίπτω

σπουδάζω

βλάπτω

φυλάττω

παρασκευάζω

διώκω

Να συμπληρώσεις τον πίνακα που ακολουθεί:

α’ ενικό παρατατικού

προσφέρω

διοικω

προβάλλω

καταρρίπτω

εκλέγω

συστρατεύω

καθορω

εγχειρίζω

συμφέρω

συσσιτω

επαιτιωμαι

ωθω

εθίζω

έπομαι

ανέχομαι

εω

ενοχλω

23

Να συμπληρώσεις τα κενά με τους τύπους που σου δίνονται στην

παρένθεση:

1. Τους νόμους ______________*τίθεμαι, β’ πληθ. οριστ. ενεστ.+ επί

πασι τοις δικαίοις

2. Σκέψασθε γαρ τους ________________*προΐσταμαι, μετοχή αορ. β+

των πολιτειων.

3. Ει γαρ Αμφίπολιν ________________*προΐεμαι, γ΄εν. ευκτ. αορ. β΄+,

ουδ’ αν οικοι μένειν βεβαίως ηγειτο

4. Οι δ΄ επιβουλευόμενοι ουδέν ______________*οιδα, γ’ πληθ. οριστ.

ενεστ.+

5. Οι στρατιωται _________________*πρόσειμι, γ΄πληθ. παρατατ.+

πολλω θορύβω

6. Οι στρατιωται τον Ελλήσπονδον_______________*ζεύγνυμι, γ΄πληθ.

παρατατικού+

7. Πάντες άνοι _________________*αποδείκνυμαι, γ’ πληθ. παρατατ.+

8. Τίνες αν __________________*φημί, γ΄ πληθ. ευκτικ. εν+ τους μετά

Κύρου αναβάντας δειλούς είναι;

Να συμπληρωθεί ο πίνακας

Οριστική Τποτακτική Ευκτική

Προστακτική

βαίης

έδυτε

γνώτω

δρατε

αφηκας

απόθου

24

Περιεχόμενα:

Αντωνυμίες Σελίδα 6

Αόριστοι :

απλός - άσιγμος - αόριστος β’ 1ης & 2ης συζυγίας -παθητικός α΄ & β΄

Σελίδα 8, 12

Αριθμητικά Σελίδα 5

Δείκνυμι, ίστημι…: 2η συζυγία Σελίδα 12

Ειμί Σελίδα 7

Επίθετα Σελίδα 3

Λύομαι Σελίδα 7

Λύω : 1η συζυγία Σελίδα 7

Μέλλοντες: απλός- συνηρημένος- παθητικός α’ – β’ Σελίδα 8

Ορολογία ρημάτων Σελίδα 7

Ουσιαστικά Σελίδα 2

Παραθετικά Σελίδα 4

Παρακείμενοι Μέσοι: - μαι , -λμαι, - ρμαι – μμαι, - σμαι, - γμαι. Σελίδα 9

Προστακτική Σελίδα 10

υνηρημένα ή περισπώμενα ρήματα: - άω(ήω) ||έω ||όω(ώω) Σελίδα 11

Σονισμός Σελίδα 1

Τπερσυντέλικοι Μέσοι Σελίδα 9

25

26

27

Γραμματική

Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας

τεργίου Αντώνης

Education

Θεωρία γραμματικής . Doc