4. osmanli konu anlatimi

OSMANLI DEVLETİ

KURULUŞ VE YÜKSELME DÖNEMİ

KONU ANLATIMI

OSMANLI DEVLETİ KURULUŞ VE YÜKSELME

OSMANLI DEVLETİ’NİN GENEL ÖZELLİKLERİ Teokratik (Dini karakterli) bir devlettir (Yavuz’un Mısır

Seferi’nden sonra Halifeliğin Osmanlı’ya geçmesiyle bu durum daha da etkin hale gelmiştir.).

Merkeziyetçi bir yönetim uygulanmıştır. Ülkenin, hanedan üyeleri arasında bölünmesine izin vermeyerek gücü tek elde toplamışlardır.

En uzun ömürlü Türk devletidir.

Hunlardan sonra çağ açıp kapatan ikinci Türk Devletidir (İstanbul’un Fethi ile Ortaçağ kapanmış Yeniçağ başlamıştır.).


OSMANLI DEVLETİ’NİN GENEL ÖZELLİKLERİ

Çok uluslu bir devlettir.

Tek bir hanedan tarafından yönetilen dünyanın en uzun süreli tek devletidir.

Üç kıtada yayılan tek Türk devletidir.

Emeviler’den sonra İslam dinini Avrupa’da yaymaya çalışan ikinci devlettir.

Son Türk – İslam Devleti’dir.


Osmanlıların Kısa Sürede Gelişip Güçlenme Nedenleri

Bizans’a komşu bir uç beyliği olması sınırlarını genişletme fırsatı vermiştir. Ayrıca kurulduğu bölgenin ekonomik etkinliklere olanak tanıması da güçlenmesinde etkili olmuştur (Coğrafi Konum).

Merkeziyetçi bir yönetim anlayışının benimsenmesi

Ülke topraklarının hanedan üyeleri arasında paylaştırılması geleneğine son verilmesi (Tek Hükümdarlık Sistemi)

Tımarlara önem verilmesi, fethedilen toprakların savaşta yararlılık gösterenlere dağıtılması

Güçlü, disiplinli ve sürekli bir ordunun olması



Cihat ve gaza politikası sayesinde Türkmenlerin desteğini alması

Beyliklerle iyi geçinmesi (evlilik ve dostluk ilişkisi kurması)

Yetenekli padişahların yönetime gelmesi

Hoşgörülü ve adalete dayalı bir yönetim anlayışının benimsenmesi

Ahilerin desteğini alması

Doğudan gelen Türkmen göçleriyle güçlenmesi (İskân politikası)

Anadolu ve Balkanların karışıklık içinde olması




KURULUŞ DEVRİ (1299-1453)

Osmanlı Beyliği'nin kurulduğu sırada Anadolu'da var olan güçler:

Bizans

Anadolu Selçukluları

Trabzon Rum Devleti

Moğollar

Kösedağ savaşının ardında Anadolu Selçukluların zayıflamasıyla kurulan diğer beylikler.


KURULUŞ DEVRİ

OSMAN BEY DÖNEMİ (1281 - 1326)Ahi Şeyhlerinden Edebali'nin kızı ile evlenerek teşkilâtın desteğini aldı. Osmanlı, Bizans sınırında bulunan valilerin (tekfurların) ellerinden Karacahi-sar, Bilecik, Yeni Şehir, Yarhisar, İnegöl'ü aldı.

Osmanlıların İzmit'e yaklaşması üzerine Bizans ile ilk savaş olan Koyunhisar Savaşı yapıldı. Mudanya'yı alıp Marmara Denizi'ne ulaşarak Bursa'nın Bizans'la karadan bağını kesti.Osman Bey, Bursa'nın kuşatılması sırasında vefat etmiştir.


KURULUŞ DEVRİ

ORHAN BEY DÖNEMİ (1326 - 1362)Bursa alınarak başkent yapıldı, İznik kuşatılınca Bizans telaşlandı ve Maltepe Savaşı (Paleka-non savaşı) yapıldı. İznik ve İzmit alınarak Kocaeli Yarımadası'nın fethi tamamlandı.Karesi oğulları alındı. Anadolu'da Türk birliğinin sağlanmasına yönelik ilk faaliyettir. Donanması ve komutanları Osmanlının Rumeli'ye geçişini kolaylaştırmıştır. Ankara Ahilerden alındı. Bizans'taki taht kavgalarından yararlanarak yardım karşılığında Gelibolu'daki Çimpe Kalesi'ni alarak Rumeli'ye geçti.


KURULUŞ DEVRİ

ORHAN BEY DÖNEMİ (1326 - 1362)

İlk düzenli ordu kuruldu. (Yaya ve müsellem ordusu)

İznik'te ilk medreseyi kurdu.

İlk vezirlik ve divan kurumu kuruldu.

Karamürsel'de ilk Osmanlı tersanesi (ilk donanma) kuruldu.


KURULUŞ DEVRİ

OSMANLI DEVLETİNİN RUMELİ'DEKİ İSKAN POLİTİKASI

Osmanlı Devletinin iskân politikasının temel amacı, fethedilen bölgelere Anadolu'dan göçebe Türkmenleri yerleştirip, fethedilen yerlerdeki yerli halktan ayaklanma çıkarma olasılığı olanları Osmanlı toprakları içinde başka bölgelere iskân etmekti.

Böylece Balkanlarda Türk nüfusu artıyor, Türk kültürü yayılıyordu. Ayrıca iskâna tabi tutulan ailelerin bütün ihtiyaçları devlet tarafından karşılanıp vergi muafiyeti getirilerek yeni yerlere yerleşmelerinde kolaylık sağlanırdı. Geriye göç olmaması için de geçerli sebepleri olmadan eski yerlerine dönmelerine izin verilmezdi.


KURULUŞ DEVRİ

I. MURAT DÖNEMİ (1362 - 1384)

Karamanoğullarının teşvikiyle Ahilerin eline geçen Ankara'yı geri alıp Anadolu'da düzeni sağlayarak Rumeli'ye geçti.

Çorlu, Keşan, Lüleburgaz, Malkara gibi yerlerin alınmasındaki amaç Edirne'yi fethetmekti. Böylece Lala Şahin Paşa komutasındaki Osmanlı Ordusu Bizans - Bulgar güçlerini Sazlıdere'de yendi.

Bu savaşın sonunda, Edirne alındı. Çatalca'ya kadar ulaşıldı. Gümülcine ve Filibe alındı.


KURULUŞ DEVRİ I. MURAT DÖNEMİ (1362 - 1384)

Sırp Sındığı Savaşı (1364): Edirne ve Filibe'nin Türklerin eline geçmesiyle Trakya'daki ilerleyişi üzerine Sırplar ve Bulgarlar, Papa aracılığı ile yardım istediler. Bunun üzerine bir Haçlı Ordusu oluşturuldu. Hacı İlbey komutasındaki keşif kuvvetleri Haçlı Ordusu'nu anî bir baskınla Meriç nehri kıyısında bozguna uğrattı.

Bu savaş Haçlılarla Osmanlı Devleti arasındaki ilk savaştı. Sonucunda; Edirne başkent oldu. Bulgar Kralı Osmanlı hâkimiyetini kabul etti. Balkanlar'da hızla ilerlemeye başlandı.


KURULUŞ DEVRİ


Çimen Savaşı (1371): Trakya'nın fethinin tamamlanarak (1367), Bulgaristan'ın Osmanlı hâkimiyetini kabul etmesi ve Osmanlıların Makedonya'yı ele geçirmek istemesi üzerine Sırplar harekete geçti. Osmanlı ordusu Sırplar'ı Meriç vadisinde bozguna uğrattı.

Böylece Makedonya yolu Osmanlılar'a açıldı. Sırp Kralı Osmanlı hâkimiyetini tanıdı.


KURULUŞ DEVRİ


I. Kosava Savaşı (1389): Savaşın tarafları: Osmanlı - Sırbistan, Bulgaristan, Eflak, Bosna. Osmanlılar'ın hızla ilerlemesini durdurup, Osmanlılar'ı Balkanlar'dan atmak amacıyla Haçlı ittifakı kuruldu.

I. Murat Rumeli'ye geçti. Yapılan savaş sonunda Haçlı Ordusu bozguna uğradı.

I. Murat savaş alanını gezerken bir Sırplı tarafından hançerlenerek şehit edildi. Bu zaferden sonra Osmanlılar Balkanlar'da daha büyük hızla ve güçle yayıldı.


KURULUŞ DEVRİ


I. Murat Anadolu'da siyasî birliği sağlamaya çalıştı. Germiyanoğulları'nın kızını oğlu şehzade Beyazıtla evlendirerek çeyiz yoluyla Kütahya, Emet, Tavşanlı ve Simav Osmanlılar'a geçti.

Hamitoğullarından Yalvaç, Karaağaç, Beyşehir ve Seydişehir para ile satın alındı. Candaroğulları'ndaki taht kavgalarına karıştı.

Candaroğulları Beyliği Osmanlılar'a bağımlı oldu.

Beyşehir'i ele geçiren Karamanoğulları ile savaşarak Beyşehir'i geri aldı. Bu savaş ilk Osmanlı - Karamanoğulları savaşıdır.


KURULUŞ DEVRİ


I. Murat'ın Yönetim Alanındaki Faaliyetleri:

Yeniçeri Ocağı kurularak Pençik (Devşirme) sistemi uygulandı.

Rumeli'deki toprakları daha iyi idare edebilmek için Rumeli Beylerbeyliği kuruldu.

Malî alanda ilk bütçe yapıldı.

Tımar sistemi uygulanmaya başlandı. Tımarlı sipahiler ilk kez oluşturulmuştur. Kazaskerlik ve defterdarlık kurularak vezirlerin sayısı arttırıldı.


KURULUŞ DEVRİ

I. BAYEZİT (YILDIRIM) DÖNEMİ (1389- 1402)

Balkanlar'a yapılan akınlar sırasında Üsküp ve Selanik alındı, istanbulkuşatıldı. (İstanbul'u kuşatan ilk Osmanlı padişahıdır.)

İstanbul'un kuşatılması için Anadoluhisarı (Güzelcehisar'ı) yaptırmıştır.


KURULUŞ DEVRİ


Niğbolu Savaşı (1396): İstanbul'un kuşatılması ve Osmanlı sınırlarının Macaristan'a dayanması üzerine Haçlı ordusu kuruldu.

Fransa, Almanya ve İngiltere'nin de katıldığı Haçlı ordusu, İstanbul kuşatmasını kaldırarak Niğbolu önlerine gelen Yıldırım Beyazıt tarafından ağır bir bozguna uğratıldı. Bu zaferin sonucunda; Bulgaristan tamamen Osmanlı topraklarına katıldı.


KURULUŞ DEVRİ


Osmanlı yönetimine girmemiş Anadolu beylikleri üzerinde Osmanlı Devleti'nin nüfuzu arttı.

Osmanlı Devleti'nin islâm dünyasında ünü arttı. Abbasi halifesi Sultan-ı iklim-i Rum unvanını verdi.

Bosna - Hersek Osmanlılara bağlandı. Bizans vergi vermeyi kabul etti.Anadolu'ya yönelen Bayezit Sinop dışında Candaroğulları'nı, Aydınoğulları'nı, Menteşoğulları'nı Saruhanoğulları'nı topraklarına kattı. Hamitoğulları Beyliğinin Tekeoğulları kolunu egemenliğine aldı.


KURULUŞ DEVRİ


Germiyanoğulları Beyliği'nin topraklarını alarak Kütahya Merkez olmak üzere Anadolu Beylerbeyliği'ni kurdu. Kadı BurhanettinDevleti'ni yıkarak ilk kez Anadolu Türk birliğini sağladı.

Yıldırım daha önce başlattığı ancak Niğbolu Savaşı'ndan dolayı ara vermek zorunda kalınan İstanbul kuşatmasını yeniden başlatmıştır. Ancak bu sefer de, Timur Anadolu'ya girince yine kuşatmaya ara verilmişti. Ankara Savaşı başlamıştır.


KURULUŞ DEVRİ


ANKARA SAVAŞI (1402) Nedenleri

Timur'un da Yıldırım Bayezit'in de "cihan hakimiyeti" düşüncesiHer iki devletin sınır komşusu haline gelmeleri,

Çin seferi öncesi Timur'un geride güçlü bir devlet bırakmak istememesi,

Yıldırım Bayezit'in ortadan kaldırdığı beyliklerin beylerini kışkırtması,

Yıldırım Bayezit'e sığınan beyleri (Karakoyun-u ve Bağrat Hanı'nı) Timur'un kendisine teslim edilmesini istemesidir.


KURULUŞ DEVRİ


ANKARA SAVAŞI (1402) Nedenleri

Osmanlı Ordusu savaşı kaybetti. Bu savaş sonucunda;Anadolu'da beyliklerin tekrar kurulmasıyla Anadolu Türk birliği bozuldu. Şehzadeler arasında saltanat kavgaları çıktı. Osmanlı 11 yıl süren bir başsızlık dönemi geçmiştir. (Fetret Devri)


KURULUŞ DEVRİ


FETRET DEVRİ (1402 - 1413)Ankara Savaşı'ndan sonra taht kavgalarıyla hükümdarsız geçen döneme denir. Yıkılma tehlikesi geçiren Osmanlı Devleti Rumeli'de uygulanan hoşgörülü ve adaletli iskân politikası sonucunda Balkanlar'daki varlığını korumuştur, istanbul'un fethi ve Balkanlardaki ilerleme gecikti. Balkanlardaki topraklarımızda, Anadoludaki topraklarımızdaki kadar fazla kayıp yaşanmamıştır.


KURULUŞ DEVRİ

I. MEHMET DÖNEMİ (Çelebi Mehmet /1413 -1421)Kardeşleri arasındaki mücadeleye son vererek başa geçti. İlk dinî, siyasî, ekonomik boyutlu isyan olan Şeyh Bedrettin isyanını bastırdı. Saruhanoğulları, Germiyanoğulları, Aydınoğulları'ndanİzmir, Karamanoğulları'ndan Beyşehir ve Akşehir ve Menteşeoğulları beyliklerini yeniden aldı, Candaroğullarıbeyliğini egemenliği altına aldı. Mustafa Çelebi Düzmece Mustafa isyanını bastırdı.


KURULUŞ DEVRİ

I. MEHMET DÖNEMİ (Çelebi Mehmet /1413 -1421)

Mustafa Çelebi'ye karşı olanlar onun Yıldırım Bayezit'in oğlu olmadığını ileri sürüp Düzmece Mustafa derler. Mustafa Çelebi Bizans'a sığındı. Balkanlarda ise;

Eflâk vergiye bağlandı,

İlk Osmanlı - Venedik Deniz Savaşı yapıldı ve kaybedildi.

Çelebi Mehmet Osmanlı Devleti'ni dağılmaktan kurtardığı için devletin ikinci kurucusu sayılır.


KURULUŞ DEVRİ

II. MURAT DÖNEMİ (1421 - 1451)

İstanbul'u kuşattı ama alamadı. Çelebi Mustafa ile kardeşi Mustafa'nın isyanlarını bastırdı. Germiyanoğullarından vasiyet yolu ile, Aydınoğulları, Hamitoğulları ile Menteşeoğulları'nı ise yıkarak toprak aldı. Karamanoğulları ile yapılan mücadelede başarılı olundu . Böylece Anadolu'da siyasi birlik büyük ölçüde yeniden sağlanmış oldu. Balkanlar da Osmanlı ordusu Sırbistan'ın kuzeyine ilerleyip Belgrat'ı kuşatmasına rağmen bazı bölgelerde or dunun yenilmesi üzerine Haçlılar ile Edirne - Segedin (1444) Antlaşması yapıldı.


KURULUŞ DEVRİ


Edirne - Segedin Antlaşması (1444):

Sırbistan tekrar kurulacak fakat Osmanlılara vergi verecek,

Bulgaristan'ın Osmanlı toprağı olduğu kabul edilecek,

Eflâk Beyliği Macar egemenliğinde kalacak, Osmanlılara vergi vermeye devam edecek,

Antlaşma 10 yıl geçerli olacaktı.

II. Murat tahtı oğlu II. Mehmet'e bırakarak Manisa'ya çekildi. Bu antlaşma batıda imzalanan ilk antlaşmadır.


KURULUŞ DEVRİ


Varna Savaşı (1444): Osmanlı tahtına küçük yaşta (12 yaşında) bir padişahın geçmesinden yararlanmak isteyen Haçlıları Osmanlı Devleti'ni Balkanlardan atmak için toplandı. Yapılan savaşı Osmanlı Devleti kazandı ve II. Murat tekrar padişah oldu.

II. Kosava Savaşı (1448): Haçlılar Varna yenilgisinin izlerini silip Osmanlı Devleti'ni Balkanlar-'dan atmak için toplandılar. Kosava'dayapılan savaşı Osmanlı ordusu kazandı.


KURULUŞ DEVRİ


Sonucunda:

Balkanlar'da kesin olarak Türk egemenliği sağlandı.

Haçlılar'ın Balkanlar'ı geri alma ümidi son buldu. Bir daha Haçlı İttifakı sağlayamadılar.

Eflâk yeniden Osmanlılar'a dahil oldu. Balkanlar'ın Osmanlı toprağı olması kesinleşti.


YÜKSELİŞ DEVRİ

II. MEHMET (FATİH) DÖNEMİ (1451 - 1481)

İstanbul'un fethinin nedenleri şunlardır:

Bizans'ın Avrupa'dan yardım istemesi ve Haçlı Seferleri'ne neden olması Bizans'ın Osmanlı şehzadeleri ile Anadolu beylerini kışkırtmasıHz. Muhammed'in İstanbul'un fethiyle ilgili sözleri ve İstanbul'un Ortodoksların merkezi olması İstanbul'un kara ve deniz ticaret yolları üzerinde olması

Osmanlı toprak bütünlüğünün sağlanmak istenmesi


YÜKSELİŞ DEVRİ


İstanbul'un Fethi için Yapılan Hazırlıklar:

Rumeli Hisarı yapıldı.

Büyük toplar yapıldı.

Sınırlara akıncı beylerin yerleştirilmesi.

Komşu devletlerle saldırmazlık anlaşması imzalanmıştı.


YÜKSELİŞ DEVRİ


İstanbul'un Fethinin Sonuçları:

Ortodokslar Osmanlı himayesine girdi.

Bizans İmparatorluğu sona erdi.

İstanbul başkent yapıldı.

Boğazlar ve İpek Yolu Osmanlıların eline geçti.

Osmanlılarda Yükselme Devri başladı.

Orta Çağ kapandı, Yeni Çağ başladı. Büyük topların surları yıktığı görüldü.

Avrupa'da feodalite rejimi yıkıldı. Mutlak krallıkların kurulmasında etkili oldu.


YÜKSELİŞ DEVRİ

OSMANLI - VENEDİK SAVAŞLARI (1463- 1479)

Osmanlı Devleti'nin Mora, Sırbistan, Bosna'yı ele geçirmesi, Ege Denizindeki adaları, Boğazları alması en çok Venedikleri etkiledi.

Venediklerin Macar Kralllığı ve Arnavut Prensliği ile yaptığı itti-aki Karamanoğlu Beyliği ile Akkoyunlu Devleti destekledi. Yapılan savaşların sonunda Venedik barış istedi.


YÜKSELİŞ DEVRİ

OSMANLI - VENEDİK SAVAŞLARI (1463- 1479)

Bu antlaşmaya göre (1479): Arnavuttaki Akçahisar (Kroya) ve İşkodraTürklerde kalacak, Venedik yıllık vergi ödeyecek, buna karşılık Osmanlı sularında ticaret yapma ve istanbul'da Balyos adı verilen bir elçi bulundurulacaktı. Böylece;

İlk defa Venediklere ticarî, hukukî ve siyasî ayrıcalık verilmiştir.

Deniz ticaretini canlandırmak isteyen Osmanlı Devleti aynı zamanda Venediklerin Haçlı Seferleri düzenlemesini engellemeyi amaçlamıştır.


YÜKSELİŞ DEVRİ

RUMELİ'DEKİ FETİHLER

Belgrat hariç tüm Sırbistan (1459), Mora Yarımadası (1460) (Modon, Koron ve Navarin hariç), Eflâk (1462), Bosna - Hersek (1465), Arnavutluk (1479) fethedildi. Boğdan Osmanlılara bağlı beylik haline getirildi. Böylece Balkan Yarımadasının fethi tamamlandı.

ANADOLU'DAKİ FETİHLERİstanbul'un fethi sırasında Cenevizliler Bizans'a yardım ettiğinden, Fatih ceza vermek için Amasra'yı Cenevizlerden aldı (1459). Candaroğulları alındı (1460). Trabzon Rum İmparatorluğuna son verildi (1461). Karamanoğullarından Konya ve Karaman alındı (1466).


YÜKSELİŞ DEVRİ

OTLUKBELİ SAVAŞI (1473)

Nedenleri:

Akkoyunlular'ın Trabzon Rum imparatorluğu ile işbirliği yapıp, Karamanoğulları'nı himaye etmeleri,

Akkoyunlular'ın Karakoyunlar'ı yıkarak güçlenmesi,

Fatih Sultan Mehmet ile Uzun Hasan'ın Anadolu'ya hakim olmak

istemeleridir.


YÜKSELİŞ DEVRİ

OTLUKBELİ SAVAŞI (1473)Sonuçları:

Osmanlı Devleti kazanmış, Akkoyunlu Devleti yıkılma sürecine girdi. Safevi hükümdarı Şah İsmail Akkoyunlu Devleti'ne son verdi.

Doğudaki en güçlü rakip ortadan kaldırılmış, doğu sınırları güvenlik altına alınmış, Doğu An-dolu'nun önemli bir kısmı Osmanlılara katılmıştır.

Ege Adalarının Fethi: İmroz, Bozcaada, Limni, SemadirekCenevizlerden, Midilli ve Eğriboz Venediklerden alındı.


YÜKSELİŞ DEVRİ

Kırım'ın Fethi (1475): Kırım Hanlığı'nın Cenevizlerle Osmanlı aleyhindeki çalışmaları üzerine Karadeniz'de kesin egemenlik sağlamak için alınmıştır. Böylece Karadeniz Türk gölü haline gelmiş Karadeniz'de Ceneviz kolonisi kalmamıştır.Ayrıca Osmanlı Devletinin Memlûk Devleti arası Dulkadiroğulları beyliği ve Hicaz su yolları yü zünden açılmış fakat savaş olmamıştır.Hicaz Su Yolu Meselesi: Osmanlı hacılarınır yolundaki kuyularını Memlüklerce temizlenmemesin den dolayı çıkan gerginlik çatışmaya dönüşmemiştir.


YÜKSELİŞ DEVRİ

Yönetim Alanındaki Faaliyetleri

Sahn-ı Seman Medresesi yapılmıştır (İstanbt Üniversiîesi'nintemeli sayılır).

Kanunname-i Ali Osman adında örfî hukuk dayalı Fatih Kanunnamesi yapılmış, kardeş katli maddesi de yer almıştır.Divan başkanlığından padişah çekilmiş yerin sadrazam getirilmiştir.

İlk Osmanlı altın parası bastırılmıştır.

Topkapı Sarayı yaptırılmıştır.


YÜKSELİŞ DEVRİ

II. BAYEZIT DÖNEMİ (1481 - 1512)

Cem Sultan ağabeyi II. Bayezit'e isyan etmi Bursa'da yenilerek Memlûkler'e sığınmış, Kon^ yakınlarında tekrar savaşmış, yenilince Rodos şıvalyelerine, Papa'ya ve Fransa'ya esir düşmüştü. Bu durum Osmanlı Devleti'nin iç meselesi iken Avrupa sorunu haline gelmiş, II. Bayezit dönemin durgun geçmesine neden olmuştur.

Bu dönemde Hersek kesin olarak Osmanlı Devleti'ne bağlandı. Boğdantamamen fethedildi. Karamanoğulları Beyliği kesin olarak kaldırıldı (1487).


YÜKSELİŞ DEVRİ

II. BAYEZIT DÖNEMİ (1481 - 1512) İspanya (Endülüs) Seferi: Endülüs Müslümanlarının yardım istemesi

üzerine, İspanya'da katliama uğrayan Müslüman ve Yahudiler kurtarılarak, Müslümanları Kuzey Afrika'ya, Yahudiler ise Selanik ve İstanbul'a taşınmıştır (1492).

Osmanlı Venedik Savaşı (1499 - 1502): Kemal ve Burak reislerin Osmanlı donanmasına katılmasıyla Venediklerle savaşılarak Modon, Koron, inebahtı Kaleleri (Akdeniz'de) ile Navarin Limanı, Kili ve Akkerman kaleleri (Karadeniz'de) alınmıştır.


YÜKSELİŞ DEVRİ

II. BAYEZIT DÖNEMİ (1481 - 1512) Osmanlı - İran (Safevi) İlişkileri

Safevi Devleti Akkoyunlu Devleti'ni yıkmış ve devletini Şii mezhebine dayandırarak kurmuştur. Anadolu'ya doğru genişlemek, Şii'liği yaymak isteyen Şah İsmail'in amacı Osmanlı topraklarını ele geçirmekti.Safevilerin etkisiyle Antalya yakınlarında Teke ilinde Şahkuluayaklanması çıktı (1511). İsyanın güçlükle bastırılması II. Bayezit ile Şehzade Se-lim'in savaşmasına, Bayezit'in oğulları arasındaki taht kavgalarını önleyemeyip tahtı Yavuz Sultan Selim'e bırakmasına neden olmuştur.


YÜKSELİŞ DEVRİ

YAVUZ SULTAN SELİM DÖNEMİ (1512- 1520)İran Seferi - Çaldıran Savaşı (1514): Şah İsmail'in Anadolu'ya yönelik tehditlerini önlemek amacıyla yapılan savaş sonunda:

Anadolu'da geçici olarak Şii tehlikesi önlenerek mezhep birliği sağlanmıştır.

Doğu Anadolu toprakları Osmanlı Devleti'ne bağlanmıştır.

İpek Yolu'nun Tebriz - Halep ve Tebriz - Bursa arası denetim altına alınmıştır.


YÜKSELİŞ DEVRİ

YAVUZ SULTAN SELİM DÖNEMİ (1512- 1520) Turnadağ Savaşı (1515): Yavuz Sultan Selim, İran seferinde yanında yer

almayan Dulkadiroğulları Beyliğine sefer dönüşünde son verdi.

Sonucunda:

Osmanlı Devleti ile Memlûkler komşu oldu.

Anadolu Türk birliği ikinci kez ve kesin olarak sağlandı.


YÜKSELİŞ DEVRİ

YAVUZ SULTAN SELİM DÖNEMİ (1512- 1520) MISIR SEFERLERİ (1516-1517)

Nedenleri: Fatih Sultan Mehmet ve II. Bayezit döneminden itibaren Osmanlı - Memlûk ilişkilerinin bozuk olması,

Memlûklerin Şah ismail ile Osmanlı Devletine karşı ittifak yapması,

Mısır ve Baharat Yolu'nun ticarî açıdan önemli olması.

Memlûklerin Osmanlı'ya ait Dulkadir ve Rama-zanoğulları topraklarına göz dikmesi


YÜKSELİŞ DEVRİ

YAVUZ SULTAN SELİM DÖNEMİ (1512- 1520) Mercidabık Seferi (1516): Savaş sonunda Memlûk Sultanı Kansu Gavri

öldürülmüş, Suriye ve Filistin'i alan Yavuz Sultan Selim kışı Şam'da geçirmiştir.

Rıdaniye Savaşı (1517): Memlûk Sultanı olan Tomambay güçlü bir savunma hattı kurmasına rağmen Sîna Çölü'nü geçen Yavuz Sultan Selim, Memlûk ordusunu arkadan çevirerek savaşı kazanmıştır.Mekke ve Medine'nin anahtarları Mekke Şerifi tarafından kendisine teslim edilmiş ve Yavuz Sultan Selim, "Hadimü'l Haremeyn" (Mekke ve Medine'nin koruyucusu) unvanını almıştır.


YÜKSELİŞ DEVRİ

YAVUZ SULTAN SELİM DÖNEMİ (1512- 1520) Mısır Seferinin Sonuçları: Memlûk Devleti sona erdi.

İslâm birliği büyük ölçüde sağlandı.

Halifelik Osmanlılara geçti (İlk halife I. Selim oldu).

Suriye, Filistin, Hicaz, Mısır Osmanlı topraklarına katıld.

Osmanlı hazinesi zenginleşti.

Baharat yolunun denetimi Osmanlı Devleti'nin eline geçti.


YÜKSELİŞ DEVRİ

KANUNİ SULTAN SÜLEYMAN DÖNEMİ (1520- 1566)Osmanlı Devleti, en güçlü devrini, en uzun süre tahta kalan padişah Kanuni Sultan Süleyman döneminde yaşamıştır.

BATI SEFERLERİBelgrad'ın Fethi (1521): Sırbistan'ın başkentinin fethiyle Osmanlı Avrupa'daki fetihlerde bu şehir üs olarak kullanılmıştır.


YÜKSELİŞ DEVRİ

KANUNİ SULTAN SÜLEYMAN DÖNEMİ (1520- 1566)

MOHAÇ MEYDAN SAVAŞI (1526)Sebebi: Fransa Kralı'nın annesinin Almanya'ya karşı Osmanlı'dan yardım istemesi.Sonuç: Macaristan Osmanlı himayesine girdi.Yorum: Türk tarihindeki en kısa süreli Meydan Muharebesidir.


YÜKSELİŞ DEVRİ

KANUNİ SULTAN SÜLEYMAN DÖNEMİ (1520- 1566)I. VİYANA KUŞATMASI (1529)

Sebebi Macaristan'ın Osmanlı'ya ait olduğunu kabul edemeyen Avusturya'nın Osmanlı'ya bağlı Budin'e saldırması ve Osmanlı tarafından atanan Macar Kralı tanımaması.Gelişme; Osmanlı'nın Budin'den Avusturya'yı atması ve Avusturya'ya Macar Kralını tanıması için sefer düzenledi. Ancak Avusturya Osmanlının karşısına çıkmaya cesaret edememesi üzerine Osmanlı beklemediği bu durum karşısında Viyana'yı kuşatmıştır.


YÜKSELİŞ DEVRİ

KANUNİ SULTAN SÜLEYMAN DÖNEMİ (1520- 1566)I. VİYANA KUŞATMASI (1529)

Sonuç; Kuşatma başarılı olmamıştır,

Başarısız olmasının sebepleri;

Viyana'nın savunmaya elverişli olması Kışın yaklaşması

Kuşatma için gerekli büyük topların getirilmemesi

Yeterli erzak bulunmaması.


YÜKSELİŞ DEVRİ

KANUNİ SULTAN SÜLEYMAN DÖNEMİ (1520- 1566)ALMAN (GRAZ) SEFERİ (1532)

Sebebi; Macaristan'ı almak isteyen Avusturya'nın Budin'i tekrar işgal etmesiGelişme; Osmanlı ordusunun karşısına Avusturya kralı yine çıkmaya cesaret edemedi.Sonuç; Avusturya kralının barış istemesi üzerine istanbul Antlaşması imzalandı. (1533)


YÜKSELİŞ DEVRİ

KANUNİ SULTAN SÜLEYMAN DÖNEMİ (1520- 1566)İSTANBUL ANTLAŞMASI (1533)

Avusturya, Macaristan'ın Osmanlı'ya ait olduğunu kabul edecek.

Osmanlı Devleti'nin Avusturya ile yaptığı ili resmî antlaşmadır.

Avusturya protokol bakımından Osmanlı sadrazamına denk sayılacaktı. Böylece Osmanlı Devleti'nin üstünlüğü protokol bakımından kabul edile çekti (1606'da Zitvatoruk Antlaşması ile Avusturya; üzerinde üstünlüğü sona erdi).


YÜKSELİŞ DEVRİ

KANUNİ SULTAN SÜLEYMAN DÖNEMİ (1520- 1566)OSMANLI - FRANSIZ İLİŞKİLERİ

Şarlken'e karşı haçlı birliğini bozup Fransa'yı yanına çekmek ve önemini yitiren Akdeniz limanını canlandırmak için kapitülasyonlar (Uhud-u Atik, İmtiyaz-ı Mahsusa) verilmiştir (1535).

Kapitülasyonlar 1740'da I. Mahmut tarafından sürekli hâle getirildi.


YÜKSELİŞ DEVRİ

KANUNİ DEVRİ DENİZLERDEKİ FAALİYETLERRodos'un Fethi (1522): Rodos'ta bulunan Sen Jan şövalyeleri Türkler'inAkdeniz'deki ticaretine engel olduğundan Osmanlı Rodos'u fethetmiştir.

Sonuç: Ege Türk gölü haline gelmiştir.

Cezayir'in Topraklarımıza Katılması (1533): Toprakların hakimi olan Barbaros Osmanı'ya katılınca Cezayirde topraklarımıza katılmıştır.


YÜKSELİŞ DEVRİ

KANUNİ DEVRİ DENİZLERDEKİ FAALİYETLERPREVEZE DENİZ SAVAŞI (1538)

Osmanlı Devleti'nin Ege ve Akdeniz'de güçlenmesini istemeyen Haçlı donanmasının saldırısı üzerine yapılmıştır.

Akdeniz bir Türk gölü haline gelmiştir.

Trablusgarp'ın Alınması (1551): Turgut Reis komutasında Osmarlıdonanması Trablursgarb'ı alarak Akdeniz'deki üstünlüğünü perçinlemiştir.


YÜKSELİŞ DEVRİ

HİNT DENİZ SEFERİ (1538- 1553)Osmanlının Baharat Yolu'nu açarak, Hint Müslümanlarına yardım etmek istemesi üzerine yapıldı. Ancak Hindistan'daki Müslümanların yardım etmemesi, seferlerde siyasi ve askeri amacın olmaması ve Osmanlının gemilerinin okyanusa karşı dayanıksız olması nedeniyle tam başarı sağlanamadı. Sonucunda;

Arap yarımadası tamamen Osmanlı denetimine alındı.

Hint deniz ticaret yolu kontrol altına alınamadı.


YÜKSELİŞ DEVRİ

İRAN SEFERLERİ

Safevilere Çaldıran Savaşı ile büyük darbe vurulmuş. Ancak ortadan kaldırılamamıştı. Şah İsmail ölünce yerine oğlu Şah Tahmasb geçti. Şah Tahmasb'ın Macaristan'la ittifak kurmaya çalışması üzerine Kanunî iran üzerine üç sefer düzenledi.


YÜKSELİŞ DEVRİ I. İran Seferi (1534 - 1535): Osmanlı ordusu Tebriz'e girdi. Azerbaycan

ele geçirilerek Bağdat fethedildi (1534). Bu sefere Irakeyn Seferi (iki Irak) denir.

II. İran Seferi (1548): Kanunî'nin İstanbul'a dönmesi üzerine SafevîlerVan ve Tebriz'i aldı. Kanunî Sultan Süleyman sefere çıkarak Van, Tebriz ve Gürcistan'daki bazı kaleleri aldı.

III. İran Seferi (1553): Şah Tahmasb'ın Kanunî'nin Anadolu'ya dönmesiyle Muş'a kadar olan toprakları ele geçirmesi üzerine sefere çıkıldı. Şah Tahmasb'ın barış teklifi kabul edildi ve Amasya Antlaşması yapıldı. Sonucunda; Doğu Anadolu, Azerbaycan, Tebriz ve Bağdat Osmanlılar'da kaldı. Ayrıca bu antlaşma ilk Osmanlı – İran antlaşmasıdır.


YÜKSELİŞ DEVRİ

SOKULLU MEHMET PAŞA DÖNEMİ(1564- 1570)

Kanunî, II. Selim ve III. Murat'a sadrazamlık yapmıştır. Devlet yönetiminde etkili olduğu için döneme adını vermiştir.

1570'de Kıbrıs'ın fethi ile Doğu Akdeniz kesin olarak Osmanlı egemenliğine girmiştir, inebahtı Deniz Savaşı'nın zeminini hazırlamıştır.


YÜKSELİŞ DEVRİ


Tunus'un Fethi (1574): ispanyolların elinden alınmıştır.

Lehistan'ın Osmanlı Himayesine Alınması (1575): Lehistan'ın kralın ölmesiyle Osmanlı kendi istediği kişiyi kral seçtirerek Lehistan'ı himayesi altına aldı.

Fas'ın Osmanlı Himayesi Alınması(1578): Osmanlı Vadi's SeylSavaşını kazanarak Portekizliler'i Fas'tan çıkardılar.


YÜKSELİŞ DEVRİ


Süveyş Kanalı Projesi (1568): Akdeniz ile Kı-zıldeniz'ibirleştirecek Hint Okyanusu'na açılmayı sağlayacak bir projedir. Osmanlı bu sayede Akdeniz ticaret yolunu tekrar canlandırmayı hedefliyordu, ancak bu kanal 1869'da Fransa tarafından açılmıştır.


YÜKSELİŞ DEVRİ

SOKULLU MEHMET PAŞA DÖNEMİ(1564- 1570) Don- Volga Kanalı Projesi (1569): Osmanlı bu iki ırmağı

birleştirerek:

İpek ticaret yolunu canlandırmayı

İran'ı deniz yoluyla kuzeyinden sıkıştırmayı

Rusya'nın güneye doğru ilerlemesini engellemeyi

Hint deniz yolunu kısaltmayı


YÜKSELİŞ DEVRİ

SOKULLU MEHMET PAŞA DÖNEMİ(1564- 1570) Karadeniz- Marmara Projesi (1591): Marmara Denizini Karadeniz'le

2. bir yolla birleştirmeyi (Sakarya Irmağı vasıtasıyla) düşünüyordu.

İnebahtı Deniz Savaşı (1571): Kıbrıs'ın kaybedilmesi üzerine Papa önderliğinde Haçlı donanması kurulmuştur. Savaş sonunda Osmanlı donanması Haçlılar'ın karşısında ilk ağır yenilgisini almıştır. Osmanlı 6 ay gibi kısa sürede büyük bir donanma kurmuştur. Çekinen Venedikliler barış istemiştir.


AVRUPA’DAKİ BAZI GELİŞMELERİN OSMANLI ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ

Coğrafi Keşiflerin Osmanlı Devleti Üzerindeki Etkileri

Avrupalı devletlerin yeni ticaret tolları bulmak amacıyla XV. ve XVI. yüzyıllarda gerçekleştirdikleri keşif olaylarına Coğrafi Keşifler denir.

Osmanlı’nın elinde bulunan İpek ve Baharat yolları Coğrafi Keşiflerle yeni ticaret yollarının bulunması sonucunda önemini kaybetti.

Keşfedilen ülkelerden getirilen bol miktardaki altın ve gümüş gibi değerli madenler Avrupa’dan Osmanlı pazarlarına girmiş, bu durum da Osmanlı’da enflasyonun yükselmesine ve paranın değer kaybetmesine neden olmuştur.




Osmanlı Devleti’nin vergi gelirleri azalmış, kapitülasyonların arttırılmasıyla da ülke ekonomisi giderek çökmeye başlamıştır.

Osmanlı’nın elindeki kervan yolları üzerinde faaliyet gösteren halk ve zanaatkârlar işsiz kalmıştır. Bu durum da; Osmanlı Devleti’nde ekonomik sıkıntılara ve Celali İsyanları’na zemin hazırlamıştır.




NOT:

Baharat Yolu; 1869’da Osmanlı - Fransız işbirliği sonucunda açılan Süveyş Kanalı ile eski önemine kavuşacak; Akdeniz ticareti tekrar canlanacaktır.

NOT:

İpek Yolu; 1952’de Don-Volga Kanalı’nın açılmasıyla tekrar önem kazanmıştır.


ÖRNEK SORU

I. Coğrafi Keşifler

II. Milliyetçilik akımları

III. Sanayi İnkılâbı

Osmanlı Devleti’nde XVI. yüzyılda yukarıdaki gelişmelerden hangileri ekonomik alanda etkili olmuştur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I, II ve III

CEVAP: A



Rönesans’ın Osmanlı Devleti Üzerindeki Etkileri

Rönesans’la birlikte Avrupa’da bilim alanında deney ve gözleme dayalı pozitif düşünce yayılmıştır. Bunun sonucunda da skolâstik düşünce zayıflamıştır.

Osmanlı Devleti Avrupa’daki yeni gelişmeleri takip edemediği için bilimsel, teknik ve ekonomik alanlarda Avrupa’nın gerisinde kalmıştır.



Reform’un Osmanlı Devleti Üzerindeki Etkileri

XVI. yüzyılda Katolik mezhebindeki bozulmalar karşısında ilk olarak Almanya’da başlayan dinde yenilik çalışmalarına Reform denir.

Osmanlı Devleti Reform hareketlerinden etkilenmemiştir. Avrupa’da ise mezhep birliği bozulmuş; Katolik ve Ortodoks mezhepleri dışında Protestan, Kalvenizm, Anglikanizm ve Presbiteryenlik mezhepleri ortaya çıkmıştır.



Reform’un Osmanlı Devleti Üzerindeki Etkileri

Kanuni Sultan Süleyman; Almanya’da bir ilahiyat profesörü olan Martin Luther’in Endüljans’a karşı çıkması (protesto etmesi) ile başlayan Reform hareketlerine mali yardımda bulunmuş; Reform hareketlerini ve mezhep ayrılıklarını desteklemiştir.

NOT:

Reform ile gelen bölünme Şarlken’in Avrupa devletlerini Osmanlı’ya karşı birleştirme ümidini söndürdü. Bu durum; Osmanlı’nın Avrupa içlerine yürüyüşünü kolaylaştırdı.



Fransız İhtilali’nin Osmanlı Devleti Üzerindeki Etkileri

Fransız İhtilali, ekonomik, siyasal ve toplumsal yönden dünyayı derinden etkileyen, sonuçları bakımından da çağdaş devlet ve toplumların oluşumunu sağlayan evrensel bir olaydır.

Çok uslu bir yapıya sahip olan Osmanlı, zamanla 1789 Fransız İhtilali’nin yaydığı “milliyetçilik” akımından zarar görmeye başlamıştır.

Milliyetçilik akımıyla azınlık isyanları ortaya çıkmış; Osmanlı parçalanmaya başlamıştır.



Fransız İhtilali’nin Osmanlı Devleti Üzerindeki Etkileri

NOT:

Milliyetçilik akımı etkisiyle Osmanlı’ya karşı ilk ayaklanan millet Sırplar olmuştur.

Milliyetçilik akımı ve azınlık isyanları; 1839 Tanzimat Fermanı, 1856 Islahat Fermanı ve 1876 I. Meşrutiyet’in ilan edilmesinde etkili olmuştur.

NOT:

Osmanlı Devleti; başlangıçta Fransız İhtilali’ni Fransa’nın bir iç sorunu olarak görmüş ve fazla önem vermemiştir.



Sanayi İnkılâbı’nın Osmanlı Devleti Üzerindeki Etkileri

Sanayi İnkılâbı, Avrupa’da el emeğinden fabrikasyon (makine) sistemine geçilmesine verilen isimdir ve önce İngiltere’de başlamıştır.

Avrupa’dan gelen ucuz ve kaliteli fabrika mallarıyla baş edemeyen Osmanlı Devleti’nde küçük atölyeler ve el tezgâhları kapanmıştır.



Sanayi İnkılâbı’nın Osmanlı Devleti Üzerindeki Etkileri

Ekonomik alanda Avrupa’ya bağlılık artmıştır. Avrupa’nın açık pazarı haline gelmiştir.

Hammadde ve Pazar ihtiyacı nedeniyle Osmanlı toprakları Avrupalılarca işgal edilmeye başlanmıştır.

Ekonomide başlayan gerileme siyasi çöküşü hızlandırmıştır.


ÖRNEK SORU

Osmanlı Devleti’nde,

I. Avrupa mallarının ülkeye girmesi,

II. ticaret yollarının değişmesi,

III. esnaf teşkilatının bozulması,

durumlarından hangilerinin ekonomiyi olumsuz yönde etkilediği savunulabilir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I, II ve III

CEVAP: E

Education

4. osmanli konu anlatimi