เอกสารโบราณอสาน

ประเภทของเอกสารโบราณทพบในภาคอสาน

คมภรใบลาน หรอเอกสารใบลาน สมดไทย ประกอบดวย สมดไทยขาว สมดไทยด า ศลาจารก แผนไม แผนเงน ทอง ทองเหลอง แผนผา

เมอศกษาจ านวนทปรากฏพบวา เอกสารใบลาน มจ านวนมากทสด เมอเทยบกบชนดอนๆ

การส ารวจ การอนรกษเอกสารใบลาน

องคกรและหนวยงานทมบทบาทส ารวจและอนรกษใบลาน

๑. วด

๒. ศนยศลปวฒนธรรม

๓. สถาบนการศกษา

๔. ประชาชน

สภาพของคมภรใบลานภาคอสานการส ารวจของโครงการอนรกษคมภรใบลาน มหาวทยาลยมหาสารคาม

ระหวางป ๒๕๔๗ – ปจจบน (รวม ๗ ป) ๖ จงหวดคอ มหาสารคามรอยเอด กาฬสนธ ขอนแกน ชยภม ยโสธร โดยส ารวจเฉพาะทวดใน

อ าเภอตางๆ พบวา

๑.วดมหาชย อ.เมองจ.มหาสารคามและวดมหาธาต อ.เมอง

จ. ยโสธร มใบลานจ านวนมากกวาจงหวดอนๆ

วดมหาชย จ านวนประมาณ ๘๐๐ มด/๑๓,๐๐๐ ผก

วดมหาธาต จ านวนประมาณ ๑,๕๐๐ มด/๓๖,๐๐๐ ผก

และเอกสารทงหมดอยทวด

กจกรรมท 1

การส ารวจเอกสารใบลานในศนยวฒนธรรมทองถนวดมหาชย ท าความสะอาดและจดหมวดหมใหอยในสภาพดและคงทน

คมภรใบลานทเจาหนาทน าออกมาท าความสะอาดและตรวจสอบชอเรอง

เจาหนาทก าลงท าความสะอาดโดยเชดฝนและตรวจสอบชอเรอง

เจาหนาทก าลงท าความสะอาดโดยเชดฝนและตรวจสอบชอเรอง

คมภรใบลานทท าความสะอาดและตรวจสอบชอเรองเรยบรอยแลว รอการหอทบดวยผาดายดบ

คมภรใบลานทหอผาขาวทบอกชนหนงเพอรอการมดเชอก ซงเปนขนตอนสดทาย

คมภรใบลานทหอผาขาวทบอกชนหนงเพอรอการมดเชอก ซงเปนขนตอนสดทาย

เจาหนาทก าลงมดคมภรใบลานทหอผาดายดบเรยบรอยแลวและเขยน ใบปะหนาบอกชอเรองตดทหอคมภรใบลาน

คมภรใบลานทมดเชอกเรยบรอย รอการเกบเขาตตามหมวดหม

กจกรรมท 2

เกบรกษาใบลานใหเปนระเบยบ สะดวกตอการสบคนและใหบรการ

เจาหนาทก าลงน าคมภรใบลานเกบเขาตตามหมวดหม

คมภรใบลานเกบเขาตตามหมวดหมเสรจเรยบรอยแลว

คมภรใบลานเกบเขาตตามหมวดหมเสรจเรยบรอยแลว

การจดนทรรศการในพพธภณฑคมภรใบลานแสดงใหผสนใจทวไป ไดศกษาคนควา

ปายโครงการ ภาพวาดพระอรยานวตรเขมจาร

มมหนงภายในพพธภณฑ

หบพระธรรมเกบคมภรใบลาน ตวางแสดงผลงานปรวรรต ตวางแสดงพฒนาการของตวอกษรทจารในใบลาน

หบพระธรรมเกบคมภรใบลาน หบพระธรรมเกบคมภรลวดลายตางๆ บรรยากาศภายในพพธภณฑโดยรวม

มมหนงภายในพพธภณฑ พดยศวางแสดงเพอการศกษา ภาพกจกรรมของโครงการอนรกษใบลาน

หบพระธรรมปดทองลองชาดแบบ

พนบาน

หบพระธรรมลงรกปดทอง หบพระธรรมปดทองลองชาด

ตพระธรรมแบบพนบาน ตพระธรรมแบบพนบาน ตพระธรรมสมยใหม

พระสงฆ นกเรยน นกศกษา และประชาชนผสนใจ เขาเยยมชม

พระบวรปรยตกจ รองเจาคณะจงหวดมหาสารคาม และพระสงฆาธการชนปกครอง เขาเยยมชมพพธภณฑ

ศาสตราจารย (พเศษ) ดร.ภาวช ทองโรจน เลขาธการ ส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา และคณะ เขาเยยมชม

อาจารยและนกเรยนจากโรงเรยนผดงนาร เขาเยยมชม

คณบดคณะเภสชศาสตรและนสต มหาวทยาลยมหาสารคาม เขาเยยมชม โดยมประธานโครงการใหการตอนรบ

จ านวนเอกสารใบลาน ๕ จงหวด

๑. จ.มหาสารคาม ๑๓ อ าเภอ ๑๑๐วดๆละ ๒๐๐มด ๒๒,๐๐๐ มด๒. จ. รอยเอด ๑๑ อ าเภอ ๖๖ วดๆละ ๒๐๐ มด ๑๓,๒๐๐ มด๓. จ. กาฬสนธ ๗๒อ าเภอ ๗๒ วดๆละ๒๐๐ มด ๑๔,๔๐๐ มด๔. จ. ขอนแกน ๑๔อ าเภอ ๗๕ วดๆละ๒๐๐ มด ๑๕,๐๐๐ มด๕. จ. ชยภม ๖ อ าเภอ ๙๓ วดๆละ ๕๐ มด ๔,๖๕๐ มด วดมหาชย (จ. มหาสารคาม) ๘๐๐ มด วดมหาธาต (จ.ยโสธร) ๑๕,๐๐ มด รวม ๔๑๘ วด ๕๗,๑๕๐มด/๑,๓๗๑,๖๐๐ ผก

ความรวมมอกบหนวยงานและองคกรตางๆ

๑. หอสมดแหงชาต กทม. (สวนภาษาโบราณ)

๒. มหาวทยาลยเชยงใหม(ส านกสงเสรมศลปวฒนธรรม ส านกหอสมด สถาบนวจยสงคม)

๓. หอสมดแหงชาตเฉลมพระเกยรต ฯ จ. นครราชสมา

๔. หอสมดแหงชาต สปป.ลาว

ฐานขอมลดานเอกสารใบลาน/สมดขอยกรณวดมหาชย ๑. หมวดพระวนย ๒๗ มด ๒. หมวดพระสตตนตปฎก ๒๓ มด๓.หมวดพระอภธรรม ๘๘ มด๔.หมวดคมภรอนๆภาษาบาล ๔๑ มด๕.หมวดบทสวดมนต ๘ มด๖.หมวดอานสงค/ฉลอง ๕ มด๗.หมวดชาดก ๔๑ มด๘.หมวดโอวาทค าสอน ๑๒ มด๙.หมวดพธกรรม ๘ มด๑๐หมวดธรรมทวไป ๓๙ มด

๑๑. หมวดนยายธรรม ๓๔ มด

๑๒. หมวดนทานพนบาน ๒๑๓ มด

๑๓. หมวดต านานพระพทธศาสนา ๕๘ มด

๑๔. หมวดโหราศาสตร/ไสยศาสตร ๔๒ มด

๑๕. ปกณกะ (ลานยาว) ๑๐๖ มด

๑๖. ปกณกะ (ลานสน) ๖๔ มด

สมดขอย สมดไทยขาว ๒๒ เลม

ผลงานพระอรยานวตร เขมจาร

ผลงานปรวรรตจากคมภรใบลานทจดพมพแลวจ านวน ๔๔ เรอง

ผลงานปรวรรตจากคมภรใบลานรอการจดพมพจ านวน ๑๘๗ เรอง

ตพระธรรม,หบพระธรรม,ภาพเกาเกยวกบบคคลทเกยวของกบวดมหาชย

ปจจบน มหาวทยาลยมหาสารคามก าลงด าเนน

“โครงการบนทกขอมลจากใบลานวดมหาชยโดยใชระบบดจตอล”

เพอการบรการในอนาคต และเพงเรมตนในป ๒๕๕๔ น คาดวา อาจตอง

ใชเวลา ๒ – ๓ ป และจดท าMeta Data ในอนาคต

เอกสาร/ฐานขอมลของโครงการอนรกษใบลาน มมส. คมภรใบลานทบคคล/ชมชนมอบใหจ านวนหนง เอกสารใบลานต ารายา ผลงานทปรวรรต รอการจดพมพ ๘๗ เรอง หนงสอตางๆทปรวรรตจากใบลานและจดพมพแลว

ต ารายาทปรวรรตจากใบลาน ๑๐ หวเรอง ต าราโหราศาสตร นทานเรองนกจอกนอย ภมปญญาอสานจากใบลาน สารตราเมองมหาสารคาม ฉบบคดราง พระเจาเลยบโลก แบบเรยนอกษรธรรมอสาน

อนรกษของเดม เพมของใหมเชดชไวซงภมปญญาอสาน

รปแบบการใหบรการ ถายเอกสาร/สแกนให ปรวรรตเนอหาสาระจากใบลาน ในกรณทจ าเปน เชน ปรวรรตต ารายา วรรณกรรมตางๆและจดพมพเผยแพร ถวาย/ใหความรแกพระสงฆ คร นสต นกเรยนดานตวอกษรโบราณ

และออกภาคสนามเพอเขาใจสภาพจรง สรางชมชนตนแบบดานการเรยนร อนรกษและสบสานคมภรใบลาน

แบบบรณาการ เชน บานทามวง อ.เสลภม จ. รอยเอด “โครงการโฮงเฮยนภมปญญาทองถน วดมหาชย”

จดท าWebsite บทความ และ กระดานโตตอบเชงความร

จดท าฐานขอมลจงหวด อ าเภอ วด ทส ารวจและจดระบบใบลาน

อยางละเอยดแลว เสนอใน Website ของโครงการ

งานเผยแพร สรางเสรมและรณรงคให บาน วด โรงเรยน เหนความส าคญและ

เขาใจบทบาทในการรกษาและสบทอดมรดกความทรงจ าดานเอกสารโบราณและพระธรรมเจดย

สวสด